1
Comparative GTM wordlist: verbs
Roger Blench Mallam Dendo 8, Guest Road Cambridge CB1 2AL United Kingdom Voice/ Fax. 0044-(0)1223-560687 Mobile worldwide (00-44)-(0)7967-696804E-mail [email protected] http://www.rogerblench.info/RBOP.htm
1. 2. 3. 4. Language accompany add to allow, let arrive Adele Upper yɛ bà Adele Lower fɪyá
sàmàyà nɪmà
Anii yàlà pèlè kpá Logba Lelemi ya duò Siwu bwà bara bo ta dĩ Sɛkpɛle Sɛlɛɛ Avatime kpá kú Nyangbo Tafi Ikpɔsɔ Ikpɔsɔ Uwi sɛ lɛ Wuli fɔ Igo kpla ... fè nì à kɔ (ú)ɖi1
bìs(ò) ákà ... si2
dò wa
Kebu Animere Ewe
1 permettre 2 laisser
2
5. 6. 7. 8. Language ask for s.t. bathe be beat, hit Adele Upper lílà kù fʊlɪ Adele Lower lílà
fɔkù fʊlɪ
tíbàAnii tàbá cí dá kə, kə jɪɪ Giseme kèLogba bú làLelemi fɛmi bòSiwu kárɛ pìè sa (drum)
ɣorawɛpɛ
Sɛkpɛle tɔ fləsə (t.) sɔblě
Sɛlɛɛ pɛAvatime ʋī wlō kūsìNyangbo bisí husíTafi twibwɛIkpɔsɔ byé kpɔɔ
tsɪ Ikpɔsɔ Uwi biě lʊ kpɔWuli vyǎ bɔá
túlìkpúlâ
Igo blê wò bɔsì poku (drum)
pla3
Kebu pə-bə
cúlú
Animere bɔʔ yî cáʔEwe byá
3 Struck by lightening
3
9. 10. 11. 12. 13. Language begin, start bite blow boil borrow Adele Upper sèrè…gɛmɛ dʊn fʊbwà fárá lʊwá Adele Lower sèrè fʊbà (mouth)
fʊn fárá lɔwà
Anii səbá fəÍə wû ɲɪr Logba Lelemi Siwu cɛ Íó fúrì fú ɲíɛ Sɛkpɛle cìko nəʔ kpó
fí (wind)
Sɛlɛɛ nú fɛ Avatime kpēsē nēmì tɔ dɔ Nyangbo Tafi Ikpɔsɔ tsɪ vú (wind)
sá…dʊ (fire)jwa wû
gbá ɣɛ xɛ
Ikpɔsɔ Uwi tsɪ tûsà…dʊ (fire)
gbə nɛ
Wuli dɔ vùmàvɔ
vɛ
Igo layáka
nyonùwáka
s(e) ene so (u)ŋù (mouth) po (wind)
fu fenè
Kebu Animere dwe téʔ Ewe
4
14. 15. 16. Language break breathe bring Adele Upper gbènà tùnà ká…màmà Adele Lower sílà cúnà màmà, mɔmɔ Anii pí pɪnámá Logba mìmlà Lelemi cíbòkù Siwu bíɛ warã su bɔ Sɛkpɛle bá (pot)
fəsǝwɔnɔ bòko
Sɛlɛɛ wàkò Avatime yāʋī (pot)
vēnì, vɪnɪ (stick) pā (break off)
kɔmanɔ
Nyangbo lɔkɔmanɔ Tafi ekɔmɛna Ikpɔsɔ gbɔ
xwáxwô
jwa bá (à)yɪ
Ikpɔsɔ Uwi gbɔfiobìə
jwə bǎfâ
Wuli búlîkɔ4
yamɛnà
Igo gbɔ (foot) klô (pot)
gblɔ (multiple obects) ɲegù (rope)
wɛ tu ... ǎkɔ tú ánà
Kebu Animere ŋà kpanɪ fáá bɛ Ewe
4 Also ‘kill’
5
17. 18. 19. 20. Language build burn bury buy Adele Upper sèrè kpɪn (it.)
kúmà (t.)lò syè
Adele Lower márá lòkʊ
s(íy)è
Anii cɪ ʃîw fún sɪ têw, tɪw Logba vla lɛ Lelemi và yè Lefana ɣè Siwu cwê cwe byara ɣà Sɛkpɛle tò
dyǒcwɛ
tónsə (it.) to
bíké yà
Sɛlɛɛ fìyɛ tsá Avatime pɔwɪ vìvē dzī Nyangbo vɔbɔ jí Tafi vubɔ vû Ikpɔsɔ kpɔ
kɔlɛ
nàma vû
Ikpɔsɔ Uwi kpɔlà
lɛ ma vu
Wuli kè pílà (t.)víô (it.)
kátɛ (it.)
bílà gbì, gu fílì5 yà
Igo wu to ìbì (tr.) ɖɛ (intr.)
ŋo gbì gu (solids)
ka (liquids) Kebu Animere yɔʔ Ewe
5 ‘buy on credit’
6
21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. Language call carry on
head carry in
hand carve catch chew choose
Adele Upper kpélè tólá dé sálɪ jè kɔrɔ tíríAdele Lower kpèlè tòlà sàlɪ jè kɔrɔ tásɪ Anii lə kárá kám kúr làà yɪdá rì Logba zí trɔ Lelemi ci Siwu kpere
rɔ soreè too we mɔɛ wê
wéwé di
Sɛkpɛle kpàdî kpò
cí wyé mwə ɲìmî lékè
Sɛlɛɛ tùkà Avatime xwā tsʊ tū vù tà Nyangbo lɔkɔ tùkú Tafi tukú Ikpɔsɔ zɔ lʊ
ma (back)kpà zɛ dzí mɪ
Ikpɔsɔ Uwi zɔ lʊ kpà zɛ dzǐ -kɔlɔWuli vɛ lɔ
blà (person)mɛ pí bá pãã
Igo kpalí tu se ha ɲu tiáKebu rēē Animere bw(y)é syé maʔ woʔ bɔrʊ
7
28. 29. 30. 31. 32. Language climb,
go up come come back come out,
protrude cook
Adele Upper bòn bà bírí jà Adele Lower bʊn bà bírí gìrìɲà
lúkpélé
yè Anii bòdó pɪ kɔɔ tʊ Giseme pé shɛw Logba lè bá dzubà Lelemi sèkàtɔ bo bo Siwu ya bá kpésé wà Sɛkpɛle bé bə sínklǐ nwà Sɛlɛɛ wà kple Avatime trɛ bā dzìtrɛ tɔ Nyangbo wò kú bǎ tsodzi Tafi lɔtɛ bá cína Ikpɔsɔ mú bá tsi(ka) bá fá
ɲwá Ikpɔsɔ Uwi mǔ bǎ tsìkə bá ywì Wuli dé yá mùnìkí tɔʔ nãã Igo ɲù
ɲowadobà
só wazì wa, zizì wa
dònini
yize
Kebu p´-b´
Animere déʔ bɛ sɪɛ
8
33. 34. 35. 36. 37. 38. Language cough count cover,
close I cover, close II
cover, close III
cultivate
Adele Upper kɔlà kàlàn tàn fʊnlɛ Adele Lower kwàlà kálàn sʊ tíǹ Anii tɔrə kám fʊm tám rìŋ Giseme Logba ʒì Lelemi kwàlè kã bĩ, bile Siwu kɔrɛ kà fóò kókóò sẽ Sɛkpɛle klà tí klù Sɛlɛɛ sɛɛ Avatime kɔlì klà dà só Nyangbo dã Tafi deé Ikpɔsɔ ŋɔ (ɔ)ŋɔ6 bù
ɣàlì kɔ(…dʊ)
Ikpɔsɔ Uwi ɣlɔ ɔɣlɔ ɣà lì kɔ Wuli kɔlɛ kã swà, swí tàɛ dalɛ Igo gu bù wù kè ŋè Kebu Animere ceŋ
6 In both Ikpɔsɔ dialects this means ‘to shout a shout’
9
39. 40. 41. 42. 43. Language cut I cut II cut III cut down cut off Adele Upper kébì Adele Lower pùsà kébì lànlà Anii kàlá sɔ tsɪm Giseme tí Logba tsó Lelemi Siwu de tù (in
pieces)Íáɛ
Sɛkpɛle Sɛlɛɛ búli Avatime tsà dzā Nyangbo bhwī Tafi Ikpɔsɔ nɛ7 tsɪ tsúku Ikpɔsɔ Uwi no tsI& tsô tsúku Wuli kélì8 cwǎ yɛlɛ9 Igo nyegù10 nyrɛ11 gbì12 gbì Kebu Animere seʔ
7 ‘cut in small pieces’ 8 ‘cut open animal’ 9 ‘cut plant’, ‘break’ 10 ‘cut in two’ 11 ‘cut hair’ 12 ‘cut down tree’
10
44. 45. 46. 47. 48. Language dance defecate die dig divide, share Adele Upper lèn kú kʊnlà yò Adele Lower lèn yɔ13 kú kùnlà yò Anii rɪ cî kó Logba kplɔ fama kù Lelemi nyí kpì Siwu tɔ sɛ kpí kuri ɣɛ Sɛkpɛle wì kèwì sù ókpó kpəʔ
kùkù má
syé cìnsǝ
Sɛlɛɛ kpí kùtù Avatime yò kū tsē lɛ Nyangbo fɔ tsí Tafi vɔdɔmɛ tsí Ikpɔsɔ lá nɛ kú gbɔ
tsɪ kpla
má Ikpɔsɔ Uwi lǎ ɲɛ kǔ Wuli tó ní kù tú sɛ Igo ɖù fè ebi ku fu nini Kebu Animere cwíʔ ɲí
13 also ‘relax’ [!]
11
49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. Language do dream drink dry up eat enter extinguish,
quench fall
Adele Upper mɛ nyʊn nɪnà dì jú wòlò nʊnAdele Lower mɪ gbàn nyʊn nɪnà
kɛ, kɪyɛ, kwɔdì jú nʊn
Anii ɲèm kʊ jɪɪ kpá fèÍùfədá (E)
sì kúr Gilembulnya dí Gikolunja jò Giseme jé fèdáLogba blɔ nɔ kpè iva vèfɛ bwětsíLelemi bla je ni di dwo Siwu bárá sɛ nɛ là de
tótóbó níjù kpásé
Sɛkpɛle yìfô nə kwésə dí nínsəʔ lòSɛlɛɛ bla ɲī lèkòsolè lē bwo nɔɔAvatime bitɛ sa ŋwɛ ŋà tūkū nī wɔlɪ
dɔglēwè
Nyangbo bhɛtɛ nu ŋǎ tsokú Tafi bɛtɛ ŋwĩ ta tìkù yi Ikpɔsɔ klè
glè nywà ní dzí
nywà (orange)
yi mè lɔŋI$nàxwô
Ikpɔsɔ Uwi vánI nyw´& lǐ yɛnywə
(orange)
mè lɔnyI&tɔlɔ
Wuli kɛnà mɔá víɔ (it.) wɛ(ɛ)là
ɲá wó dínà dĩ
tɔ
Igo bàni fu ùɖìɖè
yè wuluní bɔsì14
mu mì wu wulu
dò
Kebu rI# Animere nɛ ŋɔʔ diʔ fíʔ tɔ
dyátɔEwe
14 ‘enlever + eau’
12
57. 58. 59. 60. 61. Language fight fill be finish(ed) flow fly Adele Upper kpà yɔlà wùrè lúlú tɔ Adele Lower kpà yɔlà wérè tɔ Anii rù, rìŋə bòn tây kàl yàlà Logba Lelemi Siwu kpɛ yi rò
wiriso fɛrɛrɛ
Sɛkpɛle kpɔ ló(sə) bɔdi fúnìnì
Sɛlɛɛ bìyɛ fɛlɛlɛtɛ Avatime gɔnī yi prùrù Nyangbo Tafi pruÍu Ikpɔsɔ mè
ɲó ... dʊ@ ... ɲìklè…tá
bâbá nɪ
zî bù ne
Ikpɔsɔ Uwi mè kèlè zisɛ
blùne
Wuli vṹ yúlà gúwòlí
wúnâ
tɛ
Igo néne nì yi ta (it.)wúlé (tr.)
ti go po afafa15
Kebu Animere lyɛ yi
15 ‘battre + aile’
13
62. 63. 64. 65. 66. Language follow forget fry gather get Adele Upper tɛrɛmà sʊn yà tò Adele Lower ɲɪmà
tɛrɛmàfínlà, fúnlà sʊn kólà, kʊlà
túmàtò
wúrà Anii tər ɲìr shɪ lɪ Logba zɛ Lelemi sèlìsú Siwu siya sè sira kanya fɔ bojâ Sɛkpɛle təkəńkó səʔ kònkó
kɔbèfó
Sɛlɛɛ siisa Avatime gbà kpɔlìkpɔ Nyangbo takɛ Tafi hògò Ikpɔsɔ fà nʊʊ kpɛtɛ tɛɛ Ikpɔsɔ Uwi fʊàlɛ
sʊànʊ kpɛtɛ
Wuli tómɔ tɔlɛ kpɔtâfílá
Igo ɖò flǒwu sò gbe ɖe Kebu Animere tyẽ taberi laʔ
14
67. 68. 69. 70. 71. Language give give birth go go down go out, exit Adele Upper tɛ
tàwò fɔrɔ
dáwáràn yè
Adele Lower tà, tɛ wò fɔrɔ sáǹ
wàràn
Anii ʃéé ŋúmə cə, tsə rìgə tá kʊlá fəl Logba tà kpì
zɔzù dò
Lefana te sẽ yu sɔlɛ, lɛ Siwu tã
fɔɣé kɛlɛ
sɛ
sò bɔrɛ
Sɛkpɛle tə lé úbí dúsù
yìfə
Sɛlɛɛ tà tɔcɛ sòòkala dye Avatime kɪ pɔ trē plē dò Nyangbo kɔ vɛ vyèsí koyí Tafi kɔ gàve sí kói
Ikpɔsɔ kákʊ (imperative)
mà ɣa zî fyè, (zɛ) mI
Ikpɔsɔ Uwi kǎ mà ɣa zi fwè Wuli kpà
té (gift) mà (give to)
má ɣanáà
kádúmâ
nɛ
Igo kɔ mà fe ɖì dò Kebu kɔ fe Animere fá ke kô so Íúʔ kwê
15
72. 73. 74. 75. 76. Language grind grow hang,
suspendhatch have
Adele Upper mú dàn sɪ tón diyé
Adele Lower kpààrà dànsáyɪ
fàcɔlɔgà
gbèrà
Anii Logba Lefana kɔ kùkù vwò Siwu kɔtɛ mɔ byɛ we
Sɛkpɛle kwə kpímì
Sɛlɛɛ Avatime ɣɔ yī yae Nyangbo Tafi Ikpɔsɔ mû sɛ wɪnɪ
Ikpɔsɔ Uwi mǔ fǒ Wuli wɔlɛ
núnâmɛ kɛɛ
Igo wu yi hlè kplo nì tinì
Kebu Animere boʔ
16
77. 78. 79. 80. 81. Language hear help hide hold hunt Adele Upper nʊn kpà bú tón
dé, díyéfán
Adele Lower nʊn kpà bú dé, díyétón
fán, fɪyán
Anii réŋù káŋá fóró kérù Anii E kərə Logba nù Lefana nu Siwu nɔ bway wɛrɛ
kɔlá
lá
Sɛkpɛle nɔ byɔ kùlâ
kɔbɛlɛ
Sɛlɛɛ nù kèlemufṹ
Avatime nù Nyangbo lú Tafi lṹ or nú Ikpɔsɔ nú
Ikpɔsɔ Uwi nU Wuli nú kɔlá
bɛlàlɛ
pínìgbéní
Igo nṹ kpe li nì16 wulù nìtinì
ta èmínye
Kebu nù Animere ɲù
16 ? calque from Ewe kpé ɖé ... ŋú
17
82. 83. 84. 85. 86. 87. Language jump kill know laugh learn leave Adele Upper féréngì wòlò ɲɪ mʊmwà kásɪ Adele Lower fìríngì wólò ɲɪ mʊmwà kásɪ
sʊyá
Anii yɔ gɪlɛw cèrècèrè tá Logba bà kpè Lefana hùrù dù tí trɔ Siwu kɔle Íòè cùè mà(si) súã rwi bɔrɛ Sɛkpɛle sà lò tè kàsê
Sɛlɛɛ lò tòfò Avatime yɔ yē tè mwɛ kpāsè sè Nyangbo yǐ ɲí
ti
Tafi yí ɲí Ikpɔsɔ
Ikpɔsɔ Uwi wU& yǐ Wuli vɛɲá kɔ nyìnà
yîmɛmɛ kɔlɛ
Igo ti ta kò fiá tu ìmùmu ìmù
lili
Kebu kò fiá Animere ɥíé ceʔ mɔ cere [?]
18
88. 89. 90. 91. 92. 93. Language lick lie down like look at lose, miss make Adele Upper nʊnʊn dɔrɔ lén ɲâ lúlú mɛ Adele Lower nʊnʊn dʊrɔ lén ɲâ lúlú
nyʊn
Anii gùÍátìná sɔlɔ kìdè bədá lèè tʊŋá lìì Logba zùkpɔ Lelemi sɔtɛ Siwu ɣá rɛ Íóɛ nyɔ yú (be lost)
kurisi (lose)
Sɛkpɛle dyâ lwə lá bè yífó
Sɛlɛɛ tē Avatime fɛnɪ mɛnì wā Nyangbo wɔsĩ ẽsi Tafi ŋwʊsɔ
ŋu si esí
Ikpɔsɔ
Ikpɔsɔ Uwi Wuli jɛmɛ wá wɛ dã kɛnà Igo ninì nanà íɖi17
gófi, fízè
fɛ (to do s.t.) gblɔ (to do s.t.)
jɔ (food)
ya wulɔ gu
bàni
Kebu Animere
17 ‘tirer + corps’
19
94. 95. 96. 97. 98. 99. 100. 101. Language meet mix mould mount open pay peel pierce Adele Upper túmwà súgbà táná fɛlɪ dùrùAdele Lower tàmà
túmà súgbà
fɔrɪ 18 fɔrɪ tànà
tírímàlè fɛɛlɪ tú
wɛ Anii wá rìŋə Logba fɛɔsɔ da Lelemi kɔ bímì Siwu sarɛgu lúpú tóré sè isó búsí ɣɛrɛ Íwi sésè bɛbɛ Sɛkpɛle cànko tò sínì
sìkúkpí
Sɛlɛɛ syɛ sɛkɛtɛ lùfùtòfo
Avatime mutrɔ drà pūtsū
Nyangbo wù dàlɛ Tafi wu danɛ
Ikpɔsɔ
Ikpɔsɔ Uwi Wuli fɔnɛ bɔálɛ de bíɲà tswɛ
pùlíIgo t(o) álɔ19 sa nyò bu to óyo
gugbì
flû ɖuɖu
Kebu Animere kûʔ wúlú yɔʔ wúrú, wuru
18 ‘mix with water’ hence identical to ‘mould pot’ 19 ‘toucher + têtes’
20
102. 103. 104. 105. 106. Language plait plant play pound pour Adele Upper kpɛrán tòn dá…sà Adele Lower bàn dɔ kpárámà dáà tálá20 kòlòn21 kpɛrɛmà yɛràn
Anii fá têwyîw cərə kúl
Logba glà Lelemi nyimi tì
Siwu nyi pia, pɛtò(tò) ɣa wétè fòrè
Sɛkpɛle klé kpəʔ kpé wó kpó Sɛlɛɛ nyɛɛnɛ
Avatime nyà kpɛ tāwāwī
tō bali
Nyangbo balɛ Tafi Ikpɔsɔ Ikpɔsɔ Uwi dɛ dU
Wuli dù gló22 tɔ kò wùlá
Igo nò li ŋlɛ ɖo so (sg) soso (pl.)
Kebu Animere Ío worû
20 ‘twist’ 21 ‘plant yams’ 22 <= Akan goru
21
107. 108. 109. 110. 111. Language praise press pull push put down Adele Upper tírà tùlà jágá
Adele Lower tán ɲɪ pɪtɪrɪ
kpɪɪ círà, tírà túnlà sɪ
Anii bɔ pìkílɔ kárá rìgə tərə Logba hè tɔ mìkà Lelemi mɛna hì dĩ tì dárà Siwu sú kpajɛ lì nywã Sɛkpɛle nə kə Sɛlɛɛ nānfĩ tùkusá tɛkáásɔ Avatime tútrú ɣè tūtū kɔplɛ Nyangbo hè tíi lɔkodzù Tafi hè tii kolú Ikpɔsɔ Ikpɔsɔ Uwi Wuli vɛlɛ dù yí
Igo ɖiɖì mla nànà ɖiɖi si, túsi li
Kebu Animere ɲɛwɛ
112. 113. 114. 115. Language read refuse remain remember Adele Upper kàlàn23 tèrèmà sárá kʊnà Adele Lower kálàn tèrèmà24 wɔ kʊnà Anii bəlá dá Logba gà Lelemi kã Siwu kà sɛ kútí ɲígí Sɛkpɛle klà nì címɛ k(ò)lómà Sɛlɛɛ ka Avatime klà Nyangbo kàlà Tafi kla Ikpɔsɔ Ikpɔsɔ Uwi
Wuli kã sĩ tè
káhɔ káy
Igo kà bi wúlo tékù Kebu Animere tĩ sĩ túrú tarɪ
23 as ‘count’ 24 also ‘divorce’
22
116. 117. 118. 119. 120. Language resemble roast rot, be rotten rub run Adele Upper yè ŋásɪ fùwà pʊsá sèrèntì
Adele Lower kúmà túnàpʊsá
bɔ tìlìn
sèrèntì
Anii dòò bú cú Logba hwǐtɛ sí dii teni Lelemi bũ kélí Siwu fɛ bu nukutu téré Sɛkpɛle fì bú cèci Sɛlɛɛ lɔɔfɔ tòso Avatime pɔwɪ zīzì sē funu Nyangbo sí Tafi sí Ikpɔsɔ tɪ Ikpɔsɔ Uwi tI&
Wuli nɛ vɔɛ vɔ cúcwí cɛlá lò àcɛ
Igo nè flo fiɲe lulù tí Kebu Animere cɥî ci
23
121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. Language say see seek,
look for, search
sell send set trap sew
Adele Upper dɔ wé bùtì fù tɪyɛmà bà Adele Lower wé bùgìtì
lénfú sà
tɪyɛmàtèn bàà
Anii lêw, lə ŋə yɛw yàlá tìmù tʊr yɛɛ Giseme lè təm Logba wà ŋú zɔ mɛ Lelemi sù nu tì..yè Lefana rɛ...ɖɛ cywɛ Siwu ɣɛ ɲɔ bíé rɔdɛ píá
sesegbéré kã
Sɛkpɛle tɛ, tɛyi nyəbə
té kpécèsê
ká
Sɛlɛɛ búwé ɲú dã kàa Avatime sɪ mɔ dà kpɛ plɛ kāmì Nyangbo Íɔ mɔ dɛ kamɛ Tafi Íɔ mʊ yî Ikpɔsɔ ɣà
wà zɔ
dʊU
mʊsU^
Ikpɔsɔ Uwi zɔ& mU& yǐ wlɛ Wuli bó
kó lɛ
dã mɔ
jraposà
nɔ
mɛná pám
Igo nɔ muya
nyréwu posà dàdà ... nyo
nenè ɖu
Kebu tɪɪ Animere dâ tɛ cɥê nɛŋkà mã Ewe
Commentary 121. ‘ say’ . There are almost certainly multiple roots and each language is likely to have several words for
‘ say’ , which are recorded in more detail for some languages. The most credible GTM root is *do (Adele dɔ, Nyangbo-Tafi ɖɔ, Ikpɔsɔ zɔ, but several other roots have external Niger-Congo cognates, for example Wuli kó, bó and Igo nɔ.
24
128. 129. 130. 131. 132. 133. 134. Language shake sharpen shoot shout show sing sit Adele Upper kpéntì gbɛrɛ òtú25 gbà àfàlá wùlà nɪmà ɔnʊn sàrà Adele Lower kpéntì lɔ tà fá nɪmà sárà Anii fàŋá yíÍù sə, sêwLogba Lelemi dɔ Siwu tijaà rwɛ tu la kulu
fã te ka sɛ
Sekpele lwə tá té sə kúsə syə Sɛlɛɛ sā sīyɛ Avatime tā zà zè Nyangbo Tafi zà Ikpɔsɔ
Ikpɔsɔ Uwi Wuli kúnà, fúfúlìɲà ŋuɛ tà fã cá sã dzĩ Igo gbujà ... nyo Kebu Animere tíke kã ɲɔ
25 shoot with gun, lit. hit + gun
25
135. 136. 137. 138. 139. Language slaughter sleep slice, chop smell sow Adele Upper dɔrɔ
dɔ bélèn wé à=ánlɛ
tünà dɔ
Adele Lower bélènsílà26
túnà ŋwàn
Anii fʊ fól gìfánɲíné Logba fɛdu klwà pùnyú Lelemi lɛ nù bɔtɛ, tɛ Siwu rɛ ɲɛrɛ nyɔ frɛ Sɛkpɛle làbe bɔɲí tó Sɛlɛɛ tè
cɔsīìcɔɔ ònwú
Avatime fɛnífíní
dɔsra
gū
Nyangbo dɔtra lɔ Tafi dɔtrǎ
ventrálɔ
Ikpɔsɔ lɛ Ikpɔsɔ Uwi lɛ Wuli wá kpélì kũ sã kũ Igo lɔ nyegù nu bi Kebu Animere kparɪʔ laricéʔ
26 ‘slice’
26
140. 141. 142. 143. 144. Language spit split spread out squeeze stand up Adele Upper wánlà bàn yélá Adele Lower fàǹ, fɪyàn
tírímàtɛrɛ
wànlàlá ɲɪmà yélà
Anii ʃém páÍù tá, tâ yálá Logba dzi Lelemi ta
nye Siwu túá kɛɛ wárɛ wɔkɔtɔ tâ ba Sɛkpɛle má
tsyɛkə ɲə
Sɛlɛɛ bɛ mììna yilà Avatime yɔ Nyangbo lɔ Tafi lwètití Ikpɔsɔ yá ávʊ Ikpɔsɔ Uwi ɔyá ɛvʊ Wuli túà bɛ kã yídzà Igo ɖu buta bá gbi ... si mla yìze Kebu Animere yɛyarɪʔ
145. 146. 147. 148. 149. 150. 151. Language steal sting suck surpass swallow sweep swell Adele Upper yúrí cʊcʊ bà dá kpá fùnà Adele Lower yúrí cʊcʊ bɔlàn kpá(rà) yɪrɪ Anii ɲímə cìm mɛw mən kúló Logba mɛ gbà Lelemi yù túrò kũ Siwu yù fyɔ fé mɛ fyɛfyɛ pã Sɛkpɛle yù fyɔ mínì kpá fɔ Sɛlɛɛ fiyɔnì mɛ fufú Avatime zūrū mwā pa mlɔ (gbi)gbā yɛ Nyangbo mɔnɔ gbɛgba
gbalɛ
Tafi munɔ Ikpɔsɔ mɔ Ikpɔsɔ Uwi sànU mɔ kU& Wuli yé mɛmɛ bà mlá
mɛnáyɔ wòmí
yílí Igo ŋɔ gbɔgbɔ gbinè bue yilè wu Kebu Animere bɔ cʊcwɛ bwà
27
152. 153. 154. 155. 156. 157. 158. Language swim take teach tear tell think throw Adele Upper nʊn ká fɛràn dì súsú fùn Adele Lower nʊn ká wùlà fɛɛràn
lànlàdì, dɔ kɛrɛ fìn, fùn
Anii dà bùtó tɔɔ fàŋá cə fàŋáfàŋá ɲímə cám tám Logba Lelemi tìná Siwu ɣá sú kɛkɛ ɣéré bu pɛ
furi Sɛkpɛle kè fìí té bù tó Sɛlɛɛ fìya bú yū Avatime zɛ, zɪ bàsì sɪ ŋywā Nyangbo dolĩ Tafi dè Ikpɔsɔ Ikpɔsɔ Uwi vǔ Wuli tó bɔɛ bì kɔnà
bú tà
Igo wò (ò)go tuÍè
ŋlɔ sisà to bu ìlɔ (è)le vù
Kebu Animere yî fá dâ kà bo téʔ
28
159. 160. 161. 162. 163. 164. Language tie try, test untie uproot urinate vomit Adele Upper bàn ɲà fùrù yɛrà Adele Lower bàn27 cɪrɪg(ɪ) fúrù dú(g)bà gɪlà yàrà Anii kúrə kó àyòyè Anii E cərá təw Logba gle tu sùsu Lelemi nyímí bɔ fɛníḿì nɔ Siwu nyíì bɔ kurukusi ru kuru ra Sɛkpɛle klê
cásə ɲànklí ŋwěnə kèsú lá
Sɛlɛɛ nìì sɔkɔsɔkɔ làa Avatime ɲā je blē kpū ɦlà Nyangbo ɲā bòlé ʃɔ Tafi ɲā blé, blòé teʃu ʃyɔ Ikpɔsɔ Ikpɔsɔ Uwi Wuli blá
swí sɔ wùnyà dã
Igo zi b(ù) oɖe ble ɖuɖù nɛ (á)nɛ lálà Kebu Animere bárɪ wúlú ŋâ dálɪ
27 also ‘plait’
29
165. 166. 167. 168. 169. Language wait wake up (it.) wake up (tr.) walk want, need Adele Upper sò làmà sàn lén Adele Lower sò làmà sáǹ lén Anii sàá gàsánà sɔlù sèè yɛɛ Logba ǹnà Lelemi jinyà jirã sè Siwu ya twi ta tra sɛ bye Sɛkpɛle sánklì yɛ bíbəʔ
lá Sɛlɛɛ cɛ Avatime pē nyimɛ nyimɛ gà pɛ Nyangbo gã Tafi bʊgà Ikpɔsɔ Ikpɔsɔ Uwi Wuli jɔlɛ cã wɛ
sĩ Igo le yifá ŋà zè
nyréwu bá, bé, bó
Kebu Animere dɔʔ kwê
30
170. 171. 172. 173. 174. Language wash weave weed weep write Adele Upper fèrè (t.)
fɛrà (it.)wúlà ŋwárà
Adele Lower lɔ bùrà wúlà ŋwárà cʊrɔ
fʊn Anii fúbù (t.)
cɪ (it.)yù ŋɔn
Anii E ràw Logba ŋɔnì Lelemi ŋwéní Siwu forene (t.) wè kò (hoe)
kpɛbíɛ tsɛrɛ
Sɛkpɛle flə dì fó wì kèkú wɔnì Sɛlɛɛ fotò kpanã Avatime plō yō sɔ ŋwlɛmɛ Nyangbo wlṍmɛ Tafi ŋlóme Ikpɔsɔ Ikpɔsɔ Uwi Wuli sálɛ wòlî (cutlass)
pùpú (hoe)bè cɛrɛ
Igo kpàtà (t.) yíla (t.)
wò bɔsì (itr.)
nò kè we ŋualã
Kebu Animere díá kâ cʊŋ fwê câŋ
Top Related