IT SE

RV

ICE M

AG

AZ

INE 8

◊ D

ECEM

BER

20

09

18

DICK SCHIEVELS

Microsofts serverplatform als een service!

Windows Azure

De trend die voor iedereen in 2009 helder en duidelijk naar voren kwam, is cloudcomputing. Eerder dit jaar brachten we in samenwerking met LAN Magazine al een gecombineerde cloudspecial uit. Daarin kwamen onder meer vertegenwoordigers van Google en Salesforce.com aan het woord. In dit nummer aandacht voor wat Windows doet en gaat doen in de cloud.

Op de Professional Developers Conference (PDC) van oktober 2008 werd Microsofts PaaS-op-

lossing, Windows Azure, in de grondverf gezet. Nu, ruim een jaar later, mochten de bezoekers van de afgelopen november ge-houden PDC in Los Angeles ook die delen van het platform aanschouwen waarop de eerste lagen glansverf zijn aangebracht. Nee, nog niet alle vlakken van Microsofts ontwikkelplatform in de cloud werden dus al voor de langere termijn gekwast, maar de contouren van het geheel liggen nu in ieder geval vast. Onlangs werd daarover ook de op het Microsoft-kantoor te Schiphol verza-melde Nederlandse vakpers bijgepraat door Peter de Haas (onlinestrategiemanager) en Bram Veenhof, webplatformarchitect bij Microsoft. Een verslag!

Keuze essentieelAls er tegenwoordig over onlinestrategie wordt gesproken dan heeft men het vooral over ‘cloudcomputing’, zo ook bij Micro-soft. In tegenstelling tot veel andere bedrij-ven die cloudoplossingen aanbieden, ziet het bedrijf de cloud nadrukkelijk níet als de nieuwe toekomst. Het is wel een heel belangrijk onderdeel van die nieuwe toe-komst, luidt het, maar men vindt het essen-tieel om te benadrukken dat de mogelijk-heid tot cloudcomputing moet worden beschouwd als een keuze die wordt toege-voegd aan de IT-omgeving van zowel de

klant als de Microsoft-parner. “Microsofts streven is dat zijn klanten kunnen kiezen of ze software implementeren en/of ont-wikkelen in hun eigen datacenter, of dat ze software afnemen of ontwikkelen via een dienst geleverd door Microsoft-partners of rechtstreeks via Microsofts eigen datacen-ters”, zegt onlinestrateeg Peter de Haas.Zijn bedrijf heeft de cloud ook al geruime tijd in het vizier, zo houdt hij ons voor. “Microsoft heeft al jaren geleden de keuze gemaakt om zwaar in te zetten op dingen als cloudcomputing, Software as a Service, et cetera.” Hij wijst erop dat Microsoft al een jaar of vijf geleden is begonnen met het fundamenteel anders inrichten van zijn ser-verplatforms. Dat betekent volgens De Haas dat de hele generatie aan serverproducten die eraan komt, te beginnen met Exchange 2010, allemaal ontworpen zijn om niet al-leen efficiënt in het eigen datacenter te kunnen draaien maar ook in een multi-te-nantomgeving in de cloud. “Dat vereist een serverplatform dat uitermate schaalbaar en stabiel moet zijn en een hele grote groep gebruikers kan bedienen. De fundamentele mind shift die daarvoor nodig is, hebben wij dus al jaren geleden gemaakt en daar plukken we nu, in de gedaante van bijvoor-beeld Exchange Online, de eerste vruchten van”, schildert De Haas. En hij voegt daar-aan toe: “De vraag wordt vaak gesteld: is cloudcomputing nu een hype of niet. Ik denk dat als je de motorkap van het data-

center echt openmaakt en daadwerkelijk de moeite neemt om te gaan kijken wat zich daar afspeelt, de schaal waarop virtualisatie plaatsvindt en de schaal waarop diensten ge-leverd worden, je direct zult beseffen dat we hebben te maken met een hele belangrijke en fundamentele trend.”

StrategieOnline wordt dus ook voor Microsoft steeds belangrijker, leren we, en het bedrijf heeft dat gegeven doorvertaald naar een servicesstrate-gie die op PDC in de markt werd gezet als het ‘three screens and the cloud’-concept. Want je hebt eigenlijk drie soorten schermen, zo constateert Microsoft, waarop informatie ontsloten kan worden. Je hebt de persoonsge-bonden schermen, zoals bijvoorbeeld het scherm van je mobiele telefoon. Je hebt de vaste, locatiegebonden schermen, zoals het beeldscherm van je tv. En je hebt de taakgebonden schermen zoals het scherm van je desktop of laptop. Met welk scherm je ook in de weer bent, één ding staat centraal zeggen de servicesstrategen bij Microsoft: in-formatie!. “We zijn daarbij van mening”, licht Peter de Haas toe, “dat de gebruiker, c.q. de organisatie, bepaalt waar die informatie leeft. Dat kan in het ene geval in de cloud zijn en in het andere geval lokaal op een per-sonal device. Zo’n personal device kan overi-gens straks eventueel ook een overhemd zijn

TRENDS

Een concept dat Microsoft meer en meer toepast, is dat van het containerbased datacenter

19

de nodige software moeten ontwikkelen om die datacenters operationeel efficiënt te kunnen runnen. “En dat gaat een stuk ver-der dan alleen virtualisatie”, weet De Haas.In geld uitgedrukt heeft de ontwikkeling van die eigen wereldwijde infrastructuur Microsoft de afgelopen jaren ruim 2,3 mil-jard dollar gekost. Men hanteert daarbij het zogeheten ‘twin-datacenterconcept’. Dat be-tekent dat Microsoft niet alleen op de loca-ties zelf optimale beschikbaarheid kan ga-randeren, maar ook geografische over locaties heen. “In geval van calamiteiten zijn we in staat om met de volledige dienstverle-ning uit te wijken naar een andere locatie. Hier in Europa opereren we in twee data-centers. We hebben er een in Ierland en in Nederland. Je lanceert je applicatie specifiek in één datacenter en geeft vervolgens aan of je al dan niet wilt mirroren naar andere datacenters.”

ContainersEen concept dat Microsoft meer en meer toepast, is dat van het containerbased data-center. Dat houdt in essentie in dat men ge-

dat bepaalde informatiebronnen bevat”, blikt De Haas in de toekomst. “Taakgebon-den informatie kan ontsloten worden via je laptopscherm, maar straks is je auto waar-schijnlijk ook uitgerust met allerlei taakge-bonden informatiesystemen. En wat betreft locatiegebonden informatie, die kan via een tv-scherm worden ontsloten, maar in de toe komst wellicht ook via wanden en tafel-bladen.”

InvesteringenMaar weg van de toekomst en even terug naar de cloudrealiteit van het hier en nu. Wat heeft Microsoft op dit moment aan cloudoplossingen te bieden? Allereerst is er natuurlijk de Microsoft SaaS-variant ‘Microsoft Online Services’, die wordt ge-concretiseerd in BPOS, de Business Productivity Online Suite, waarmee pro-ducten als Exchange, Sharepoint, Live Meeting en Office Communication Server nu niet meer alleen ‘on-premise’ kunnen draaien, op de eigen servers van de klant, maar ook als een onlinedienst kunnen worden afgenomen. Microsoft claimt dat

er op dit moment al meer dan één miljoen betalende gebruikers actief zijn op deze in-frastructuur, waaronder in Nederland grote partijen als een Philips en een NOC NSF.Wat is het verschil tussen een Exchange Server in de cloud en Exchange Server als een hosted service zoals je die nu hebt? Vol-gens Peter de Haas streeft Microsoft ernaar om de dienst één-op-één vergelijkbaar te la-ten zijn met een on-premise product als het gaat om de functionaliteit. Het verschil zit hem net name in de mate van controle die een klant over de software heeft. “Je kunt je voorstellen dat als we iets als dienst leve-ren, we dan in bepaalde mate controleren wat je wel en niet met die omgeving kunt doen. Dus een klant heeft meer vrijheden als hij het zelf doet. Maar qua functionali-teit streven we ernaar dienst en on-premise één-op-één vergelijkbaar te maken.”Het bedrijf heeft voor deze en de verderop nog te behandelen Windows Azure-infra-structuur vanzelfsprekend wel de nodige investeringen moeten doen. Het heeft we-reldwijd een eigen cloudinfrastructuur van datacenters moeten op- en uitbouwen en

Microsoft heeft de afgelopen jaren ruim 2,3 miljard dollar geïnvesteerd in een eigen wereldwijde infrastructuur van containerbased datacenters.

IT SE

RV

ICE M

AG

AZ

INE 8

◊ D

ECEM

BER

20

09

20

TRENDS

bruikmaakt van een soort zeecontainers, maar dan met deuren erin (zie de begelei-dende foto’s). In één container is plaats voor 2500 servers. “Zo’n container wordt behandeld als één fysieke unit”, vertelt De Haas. “Daar gaat netwerkverbinding op, daar gaat koeling op, en stroom uiteraard. Door middel van deze aanpak kunnen we heel snel heel veel servercapaciteit toevoe-gen; tot ongeveer 20.000 servers in één werkweek. Bovendien zijn we in staat om dit ook modulair te maken op andere loca-ties. Dus in de toekomst kunnen wij ook buiten de grenzen van het normale data-center dit soort containers gaan plaatsen, afhankelijk van de behoefte van een orga-nisatie. Het is op dit moment nog concep-tueel, maar weldegelijk een onderdeel van onze datacenterstrategie. We concentreren ons nu echter met name op de containers voor binnen onze datacenters zelf om zo heel snel snel te kunnen implementeren.”

Windows AzureWebplatformarchitect bij Microsoft Bram Veenhof start zijn presentatie met een film-pje waarin het principe van een onlineap-plicatieplatform wordt uitgelegd. “Op dit moment is de applicatie in de cloud, ge-bruikmakend van het Windows Azure-platform”, klinkt een sonore documentaire-stem door de vergaderruimte. “Er is nog steeds hardware in het spel, alleen zie je die niet meer. De servers draaien in een data-center dat deel uitmaakt van een wereld-wijd netwerk. Applicaties worden gespreid over deze servers in de lucht gehouden. Je hoeft de hardware niet meer te patchen, updaten of beheren. Je hoeft er niet eens meer over na te denken, zodat je je aan-dacht geheel kunt richten op de business-value van de key-features van je applicaties, in plaats van die aandacht te verspillen aan het opzetten, provisionen, beheren of op-schalen van je infrastructuur. Al die dingen neemt Windows Azure voor zijn rekening: het ‘cloudbesturingssysteem als een service’ van Microsoft. Er is ook een databasecom-ponent op het Windows Azure-platform. Dat is SQL Azure. Het is een relationele database in de cloud, gebouwd op Micro-soft SQL Server-technologie. Dat draait in dezelfde Microsoft-datacenters als Windows Azure. En dan zijn er nog de services die de meer uitdagende aspecten van het connec-teren van applicaties voor hun rekening ne-men. Met de Service Bus kun je applicaties aan elkaar koppelen – van de cloud naar de cloud, of van de cloud naar on-premise –

zonder dat je je in de software met elk as-pect van die verbinding hoeft bezig te hou-den. De Access Control Service geeft je de mogelijkheid aan mensen buiten je bedrijfs-netwerk toegang te verschaffen tot je cloudbronnen zonder de controle kwijt te raken over hoe ze die bronnen gebruiken. Dus het basisidee van ‘in de cloud’ is het-zelfde als van on-premise: Je hebt een be-sturingssysteem, een database en diverse extra services die je nodig hebt om veel voorkomende bewerkelijke zaken voor el-kaar te krijgen. Maar in plaats dat je al die elementen allemaal zelf aanschaft en be-heert, wordt dat allemaal voor je gedaan achter de schermen van het datacenter, waarbij je alleen betaalt voor de capaciteit die je nodig hebt.” Einde filmpje! Het bovenstaande is inderdaad een uitste-kende beschrijving van het principe van het Windows Azure-applicatieontwikkel-platform. In de rest van dit artikel pluizen we samen met genoemde Bram Veenhof wat meer in detail uit wat Microsoft met Azure nu allemaal precies in de markt zet.

Drie componentenHet Windows Azure-platform bestaat uit drie componenten: Windows Azure, het be-sturingssysteem van het cloudapplicatie-platform, SQL Azure, de database van Microsofts online-applicatieplatform, en een aantal diensten om developers te onder-steunen bij redelijk complexe taken als het verbinden van een applicatie in de cloud met een applicatie in het eigen datacenter of het regelen van authenticatie en soortge-

lijke zaken. “Daarnaast hebben we nog twee dingen aangekondigd tijdens de laatste PDC”, vertelt Veenhof, “een paar nieuwe diensten en de prijs en beschikbaarheid; dus wat gaat het kosten en wanneer kunnen ge-interesseerde gebruikers ermee aan de slag.”Windows Azure, het cloud-OS dus van het platform, bestaat uit twee componenten, legt Veenhof uit, een computecomponent en een storagecomponent. Net als bij het gewone be-sturingssysteem Windows Server, waar Windows Azure (WA) zich het best mee laat vergelijken, is die WA-storage redelijk rudi-mentair. Je moet de storage in WA volgens Veenhof zien als filesystemstorage.“Het computegedeelte”, legt hij verder uit, “bestaat feitelijk uit de virtuele machines (VM’s) die voor developers beschikbaar zijn om hun applicatie naar toe te deployen. Het verschil met een gewone VM of een fysieke machine zit hem in het feit dat wij het be-sturingssysteem en de runtime beheren. Dus het enige waar applicatieontwikkelaars over na hoeven te denken, is het schrijven van hun eigen code. Daardoor wordt het heel eenvoudig voor hen om hun applicaties te deployen naar de cloud.” Veenhof merkt hierbij wel op dat om bestaande code ook op de betreffende VM’s te kunnen laten draaien significant veel werk gedaan moet worden. Maar een oplossing daarvoor is reeds aankondigd en komt hier verderop nog aan de orde.

WA-storageDe WA-storage is te verdelen in drie typen. Er zijn blobs, binary large objects, ofwel gro-

In één container is plaats voor 2500 servers. (Is dit niet azuurblauw?)

IT S

ER

VIC

E M

AG

AZ

INE

8

◊

DEC

EMB

ER 2

00

9

21

TRENDS

waarbij het dus niet uitmaakt of je code geschreven is voor het eigen datacenter of voor de service. Een functie die daar onder meer in zit is het hosten van Workflow. Er zit verder een cachingservice in en twee be-langrijke onlinediensten die eigenlijk geen lokale tegenhanger hebben, dat zijn de Ser-vice Bus en Access Control.”De vraag is natuurlijk waarom dat twee diensten zijn die alleen in de cloud leven en niet op de server. Veenhof: “Dat is omdat die services eigenlijk alleen voor de cloud be-langrijk zijn. De Service Bus stelt je in staat om op een heel eenvoudige manier applica-ties te verbinden van de cloud naar een ap-plicatie in je eigen datacenter en andersom, of tussen twee applicaties in de cloud.”De Access Control Service is onder meer in staat om te federeren tussen een on-premise identity store en een cloud identity store.

Pinpoint en ‘Dallas’En dan werden er tot slot nóg twee diensten aangekondigd. Een applicatieplatform is na-tuurlijk ondenkbaar tegenwoordig zonder een applicatiestore. Microsoft heeft daar-voor Pinpoint opgetuigd. Pinpoint is al een tijdje in gebruik als de applicatiestore voor ISV’s maar wordt nu ook ingezet voor appli-caties die speciaal geschreven zijn voor het Azure-platform. “Als je een applicatie ge-schreven hebt die een bepaald businesspro-bleem oplost, is dit een hele makkelijke ma-nier om die beschikbaar te maken”, stelt Veenhof.Daarnaast komt Microsoft met een project met de codenaam ‘Dallas’. Veenhof daarover: “Dallas is een platform waar we datasets die voor developers moeilijk bereikbaar zijn, be-reikbaar maken. Denk daarbij aan de onder-zoeksgegevens van de World Health Organi-zation, foto’s en images van de NASA of zaken van de Amerikaanse overheid. Als een partij als een ISV daar op dit moment ge-bruik van wil maken moet hij de hele data-set kopen. Dat is een dure exercitie. Hij gaat nu betalen per gebruik.”Alles bij elkaar stellen we vast dat het interessante tijden beloven te worden, óók in de cloud van Microsoft!

tebestandenstorage, zoals foto’s en video’s. Er is ‘table storage’ voor het opslaan van entities en er is queue storage die er met name is om workloads te verdelen tussen verschillende VM’s.Volgens Veenhof kunnen we met het WA- platform zoals hierboven beschreven vanaf 1 januari 2010 aan de slag kunnen en zijn de definitieve features voor developers vanaf nu beschikbaar.“Wat we daarnaast aangekondigd hebben en écht nieuw was op PDC, is dat we de VM’s in verschillende grootte gaan aanbie-den. Voorheen was er slechts sprake van één maat voor iedereen. En als je meer no-dig had, moest je meerdere VM’s afnemen. We bieden nu vier smaken aan: small, medium, large en extra large.”Daarnaast was een belangrijke aankondi-ging dat het Windows Azure-platform er heel veel tijd en geld in heeft gestoken om maximaal interoperable te zijn. Het werkt nu met onder meer ZendFramework, PHP, MySQL en Apache. Veenhof beschouwt dit als een belangrijke stap in het verhogen van de acceptatiegraad van het WA-plat-form.

WA VM RoleEen andere belangrijke aankondiging van Microsoft op de PDC is een functie die nog niet vanaf 1 januari beschikbaar is maar in de eerste helft van volgend jaar in bèta gaat. Die functie, voluit Windows Azure Virtual Machine Role geheten, lost het probleem op dat hierboven werd beschreven met betrek-king tot het draaien van bestaande code op WA. Doordat Microsoft het OS en de runti-me beheert op de VM’s (zoals dus nu nog het geval is), vereist het draaien van oude code significant veel werk. “Bij Windows Azure VM Role”, schetst Veenhof, “kun je als programmeur gewoon toegang krijgen tot je VM. Je kunt dan dus inloggen met een beheerderswachtwoord en vervolgens de boel helemaal configureren zoals jij het wilt hebben en ook dingen installeren die je nodig hebt. Dat dat in de huidige versie nog niet kan, leidt tot de nodige complexiteit.”Tot zover de belangrijkste aankondigingen wat Windows Azure betreft. Gaan we naar SQL Azure.

SQL AzureSQL Azure is op PDC 2008 aangekondigd als SQL Data Services. “Dat was in de oor-spronkelijke opzet eigenlijk een dataoplos-sing die volledig los stond van SQL Server”, vertelt Veenhof. “Een héél ander model: een ander toegangsmodel, et cetera, et cete-ra. Daar hebben we heleboel constructieve feedback op gekregen. Onze developers vonden dat niet helemaal de manier waar-op dat zou moeten. We zijn daarom het af-gelopen jaar helemaal opnieuw begonnen met SQL-services in de cloud, en het SQL Azure dat we afgelopen week geannon-ceerd hebben is een SQL Server in de cloud die werkt en voelt als een SQL Server on-premise. Het is op dit moment nog wel een subset van de SQL Server-databaseserver. SQL Server zelf heeft een database, heeft rapportagefunctionaliteit, business intelligence en wat dies meer zij. En daarvan maken we op dit moment alleen de databaselaag beschikbaar. Maar die da-tabaselaag is wel benaderbaar met tooling zoals een developer dat gewend is.”Microsoft brengt SQL Azure in twee varia-ties, een Webeditie van 1 GB voor 7 euro

per maand en een Businesseditie van 10 GB voor 70 euro per maand. “Wij denken dat de meeste applicaties met de Webeditie uit de voeten zouden moeten kunnen. En dat de Businesseditie voor alle line of businessapplicaties voldoende zou moet zijn”, aldus Veenhof.

AppFabricEen andere nieuwe component die op PDC werd aangekondigd is de AppFabric. Dat is een ondersteunende dienst voor developers. Je hebt de Windows Azure AppFabric en de Windows Server AppFabric. “AppFabric is ook een nieuw Microsoft-merk”, stelt VeenHof. “De AppFabric is een platform dat het voor developers heel eenvoudig maakt om diensten die gebaseerd zijn op ons Windows Communication Framework of op ons Workflow Foundation Framework te draaien, zowel on-premise in Windows Server als in de cloud op Windows Azure. Dat moet het veel makkelijker maken om een server/service-continuüm te bereiken,

D ICK S CH I E V EL S

is hoofdredacteur van dit magazine.

SQL Azure is een SQL Server in de cloud die werkt en voelt als een SQL Server on-premise