Waterstand 10

Wat

erst

and

10

Rub

en S

mit

5 april open dag Zuiderklip

Gendtse Waard, een uiterwaard aan de noordoever van de Waal in de Over-Betuwe bij het dorp Gendt (gemeente Lingewaard)

Goedkoop en effectief

Zomerbedverlaging Beneden-IJssel

Derde jaargang, nr. 10 - Oktober 2009

“Zomerbedverlaging is de Ruimte voor de Rivier-maatregel die je het lastigst kunt waarnemen. Toch levert het

een flinke waterstanddaling op van 40 cm bij hoogwater in Zwolle”, zegt Jacqueline Bulsink, omgevingsmanager

zomerbedverlaging Beneden IJssel.

Lees verder op pagina 3 u

Wat is zomerbedverlaging? “Bij een zomerbedverlaging verdiepen we de rivier. Het gedeelte dat altijd, dus ook in de zomer, onder water staat, wordt verlaagd. Hierdoor kan meer water tegelijk door de rivier stromen. Dat doen we door de rivier uit te baggeren.”

Waarom daar?“We hebben in de IJssel gekozen voor zomerbedverlaging naast de andere rivierverruimende maatregelen. De IJssel is een relatief kleine rivier, die daardoor ook relatief veel water moet afvoeren om de 40 cm waterstanddaling te halen.

Besluiten

Zomerbedverlaging goedkoop en effectief 1 3

Agrariërs uiten ongerustheid 1

Dijken van dijken 2

Up-to-date 3

Column Ingwer de Boer: Sokken en Rokken 3

Uitgelicht: Nijmegen 4 5

Bezoek delegatie Mekong Delta 6

Fotoreportage dijkverlegging Bakenhof 6 7

Over de grens:

Van elkaar leren in Hongarije 6

Recreatie op en aan het water:

de Zeeverkenners 7

Een ooggetuigenverslag:

Natte voeten en een ravage 7

Rivierfavoriet 8

Waterstandwoordzoeker 8

Duidelijkheid, dat willen de agrariërs in Veessen-Wapenveld. Over het planproces, de schaderegeling en het

aankoopbeleid. Om dit te onderstrepen bood de Agrarische Belangen Vereniging aan staatssecretaris Tineke

Huizinga een petitie aan.

De agrariërs maken met de petitie kenbaar dat naar hun mening de agrarische belangen volstrekt on-voldoende zijn meegenomen in het huidige plan. Ook is er onvrede over het tijdstip waarop de schaderegeling in gaat. Tevens maken eigenaren van bedrijven die deels in het grondgebied van de geul liggen zich zorgen over het aankoopbeleid. Men is bang voor waardeverlies en gebrek aan toe-komstperspectief.

De staatssecretaris bezocht op 8 juni het projectgebied. Ze sprak over de voortgang met het projectteam, de stuurgroep, de klankbordgroep en de gemeenteraad van Heerde. Zij heeft

inmiddels per brief gereageerd op de aangeboden petitie. Hierin gaat zij in op de zorgpunten van de agrariërs en benadrukt dat met de keuze voor een volledig agrarisch gebruik van de geul wel degelijk een belangrijke agrarische wens is ingewilligd. Met betrekking tot de aanvangsdatum van de schade-regeling belooft zij maatwerkoplos-singen. Voor bedrijven die hun grond in overwegende mate in de geul en onder de dijk hebben liggen, geldt een passende aankoopregeling.

Agrariërs uiten ongerustheid

Meer informatie: www.ruimtevoorderivier.nl/veessen-wapenveld

Het gaat nu echt gebeuren in Zwolle. De besluiten zijn genomen en het benodigde papierwerk is ondertekend. Hiermee is het startsein gegeven voor de uitvoering van de koploperprojecten Westenholte en Scheller en Oldeneler Buitenwaarden. Programmadirecteur Ruimte voor de Rivier Ingwer de Boer was getuige van de ondertekening van de overeenkomsten in Istanbul en doet verslag in zijn column op pagina 3.

De agrariërs in Veessen-Wapenveld uitten hun bezorgd-heid over de besluiten die zijn genomen voor hun gebied en ook in Lent wordt kritisch gekeken naar de daar uit te voeren maatregel. Lees over dijkverlegging meer in Uit-gelicht. In de fotoreportage over de Bakenhof brengen we in beeld hoe dit er in de praktijk uitziet. Kan de rivier niet meer de ruimte krijgen dan wordt soms gekozen voor dijkverbetering om toch aan de veiligheidseisen te voldoen. Het hoe en waarom hiervan wordt toegelicht door Caren Hoekstra.

Wij houden u Up-to-date over een tweetal internationale samenwerkingsinitiatieven en gingen naar de première van De Storm. In de Rivierfavoriet leest u waarom Dick van Dijk graag zijn dag begint met een bakkie koffie op de dijk bij Kampen. En wij voeren mee met Wieke Westhof op een lelievlet van de Zeeverkenners. Vul de puzzel in en maak kans op een stevige stormparaplu of een Ruimte voor de Rivier verrassingspakket.

Rub

en S

mit

Hondsbroeksche Pleij (Westervoort): werk in uitvoering aan het regelwerk

Beneden-IJssel bij Kampen

1 Oktober 2009 Waterstand -

Dijkteruglegging Lent

Kribverlaging Waalbochten

Kribverlaging Midden-Waal

Kribverlaging Waal Fort St. Andries

Kribverlaging Beneden Waal

Uiterwaardvergraving Brakelse Beneden-waarden en Dijkverlegging Buitenpolder

Het Munnikenland

Uiterwaardvergraving Bedrijventerrein Avelingen

Ontpoldering Noordwaard

Ontpoldering Overdiepse Polder

Kadeverlaging Biesbosch

Dijkverbetering Amer/Donge

Dijkverbetering Steurgat/Land van Altena

Dijkverbetering Bergsche Maas/Land van Altena

Dijkverbetering Oude Maas/Voorne Putten

Berging op het Volkerak Zoommeer

Uiterwaardvergraving Huissensche Waarden

Uiterwaardvergraving Meinerswijk

Uiterwaardvergraving Doorwerthsche Waarden

Uiterwaardvergraving Middelwaard

Uiterwaardvergraving De Tollewaard

Obstakelverwijdering Machinistenschool Elst

Uiterwaardvergraving Honswijkerwaarden, stuweiland

Hagestein, Hagesteinse uiterwaard en Heerenwaard

Dijkverbetering Lek / Lopiker- en Krimpenerwaard

Uiterwaardvergraving Keizers- en Stobbenwaarden en Olster-waarden

Uiterwaardvergraving Scheller en Oldeneler

Buitenwaarden

Dijkverlegging Westenholte


Dijkverbetering Neder-Rijn / Geldersche Vallei

Dijkverbetering Neder-Rijn / Betuwe / Tieler- en Culemborgerwaard

Dijkverbetering Lek / Alblasserwaard en Vijfheerenlanden

Obstakelverwijdering Suikerdam en polderkade naar de Zandberg

Extra uiterwaardvergraving Millingerwaard

Dijkverbetering Oude Maas/Hoeksche Waard

Dijkverlegging Cortenoever

Dijkverlegging Voorster Klei

Uiterwaardvergraving Bolwerksplas,

Worp en Ossenwaard

Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld

Dijkverbetering Neder-Rijn / Arnhemse- en Velpsebroek

Hondsbroeksche PleijDijkverbetering Lek / Betuwe / Tieler- en Culemborgerwaard

Zuiderklip

De Waterstandkaart

Het moet anders We beschermen ons in Nederland al sinds jaar en dag tegen hoogwater door dijken te bouwen en te versterken. In 2002 besloot het

kabinet dat het anders moest. In plaats van de rivieren vast te leggen tussen steeds hogere en sterkere dijken, gaan we ze meer de

ruimte geven. Het Programma Ruimte voor de Rivier werd hiervoor opgestart. Een enorm project met verstrekkende gevolgen.

Ruimte voor de Rivier in het kortAanleiding: 1. Hoge waterstanden in 1993 en 19952. Toename van hoeveelheid water

die per seconde ons land binnen komtDoelstellingen: 1. Het op het vereiste niveau brengen van

de bescherming van het rivierengebied tegen overstromingen

2. Het leveren van een bijdrage aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van het rivierengebied

Hoeveelheden water: Via de Rijn komt gemiddeld elke seconde 2.200 m3 water ons land binnen.Maatgevende afvoer: De veiligheidsmaat-regelen voor de Rijntakken worden af-gestemd op 16.000 m3 / sec. Dat zijn 16 miljoen melkpakken per seconde!Start: 2002 Voltooid: 2015Omvat: 39 maatregelenWerkzaamheden: aanleggen hoogwater-geulen, kribverlaging, obstakel verwijdering, ontpoldering, uiterwaard vergraving, zomerbedverlaging, dijkverlegging of dijk verbeteringUitvoering: het Rijk samen met lokale overheden. Totale budget: 2,2 miljard euro

Meer informatie: www.ruimtevoorderivier.nl

“In principe geven we rivieren de ruimte door in te grijpen in de rivier of in de uiterwaarden. Dat is echter niet overal mogelijk. En dan kiezen we voor dijkver-betering. De dijk kan daarbij verhoogd en verbreed worden. Soms is niet de hoogte van de dijk het probleem, maar de stabiliteit. Dan moet hij worden versterkt. We streven naar innovatieve oplossingen. De vele belanghebbenden in de maatregelgebieden worden daarbij serieus betrokken.”

Versteviging van binnenuit“De gevolgen van dijkverbetering kunnen verstrekkend zijn. Soms moet een woonhuis worden verplaatst, of (een deel) van particuliere grond worden onteigend. Natuurlijk wegen we alle mogelijkheden zorgvuldig tegen el-kaar af, maar er is niet altijd een keuze. Innovatieve dijkverbeteringsmethoden kunnen een oplossing bieden: bijvoor-beeld door inside technieken zoals mixed-in-place toe te passen. Daarbij worden materialen binnen in de dijk gebracht die hem verstevigen en veran-dert er niets aan de hoogte of breedte van de huidige dijk. Deze methode kan ook in combinatie met een reguliere dijkverhoging worden toegepast. Momenteel loopt er een pilot, om te

kijken hoe dit in de praktijk uitpakt. We kiezen zoveel mogelijk voor maatwerk, om de gevolgen voor de betrokkenen beperkt te houden.”

MilieueffectenDe dijkverbeteringen worden uitge-voerd door verschillende waterschap-pen en in verschillende periodes. “Voor sommige projecten bestaat al een planning, zoals voor Waterschap

Rivierenland. Zij ronden momenteel een literatuuronderzoek af naar bekende effecten die een dijk verbetering kan hebben op bijvoorbeeld ecologie, archeologie en explosieven in en nabij de dijk. Dit najaar zijn de resultaten bekend. Daarna wordt een milieu-effect rapportage opgesteld en worden vervolgens dijkontwerpen gemaakt. De dijkverbeteringen zijn in 2015 uitgevoerd.”

Drie mogelijkheden om de dijk te verbeteren

Dijken van dijkenOp een aantal plaatsen gaat Ruimte voor de Rivier dijkverbetering toepassen. Daarvan neemt Waterschap

Rivierenland het grootste deel voor haar rekening: 58 kilometer, langs de Lek en de Neder-Rijn en in de Biesbosch.

Caren Hoekstra van de Programmadirectie Ruimte voor de Rivier legt uit waarom dijken worden verbeterd en hoe.

Dijkverlegging Bakenhof(pagina 6/7)

Uitgelicht Nijmegen(pagina 4/5)

Lek bij Utrecht(pagina 7)

Zomerbed verlaging Beneden IJssel(pagina 1)

Alle dijkverbeteringen van Ruimte voor de Rivier op een rijtje

Oude Maas / Voorne Putten Oude Maas / Hoeksche Waard Lek / Lopiker- en Krimpenerwaard Lek / Alblasserwaard en Vijfheerenlanden Bergsche Maas / Land van Altena Steurgat / Land van Altena Amer / Donge Lek / Betuwe / Tieler- en Culemborgerwaard Neder-Rijn / Betuwe / Tieler- en Culemborgerwaard Neder-Rijn / Arnhemse- en Velpsebroek

Dijkverbetering langs de Lek


Dijkverlegging Cortenoever

Zomerbedverlaging in het kor t

Waar? Tussen Zwolle en Kampen.Hoeveel verlaagd? Het zomerbed wordt 1,5 meter verlaagd.Wat levert het op? Een waterstanddaling bij extreem hoog water (1 maal per 1250 jaar) van 41 cm bij Zwolle.Daarnaast: Een waterstanddaling van 8 cm bij lage

waterstanden, van 20 cm bij gemiddelde waterstanden en van meer dan 50 cm bij frequent voorkomende hoge waterstanden.

INGWER DE BOER

C O L U M N

Up-to-date

Europese samenwerking tegen overstromingenWatermanagers uit Engeland, Frankrijk, Duitsland, België en Nederland kwamen op 15 en 16 juni in Utrecht bijeen voor het Europees samenwer-kingsproject ALFA. Vanuit Nederland neemt het projectteam Overdiepse Polder hieraan deel. Het samenwerkingsproject, ‘Adaptive Land use for Flood Alleviation’ (ALFA) wordt gesubsidieerd vanuit de Europese unie.

Het ALFA-project heeft tot doel om regio’s te be-schermen tegen de effecten van overstromingen als gevolg van de klimaatverandering. Dat gebeurt in het ALFA-project door pieken in de wateraf-voer op te vangen met nieuwe opslagcapaciteit of verbeterde afvoer in de rivierbedding. Bijvoorbeeld door nieuwe overstromingsgebieden te creëren op plaatsen die voorheen droog bleven. Het Over-diepse terpenplan, waardoor een aantal bewoners toch in het gebied kan blijven wonen, oogst veel bewondering bij de overige deelnemers.

Eerste verfilming WatersnoodrampDe Storm, een film van Ben Sombogaart neemt ons mee terug in de tijd. Het is 1953, het jaar van de Watersnoodramp. Door een heftige februaristorm overstroomt een groot deel van Zeeland, West-Brabant en de Zuid-Hollandse eilanden. Meer dan 1800 mensen en nog veel meer dieren vinden de verdrinkingsdood; 100.000 mensen verliezen huis en haard. De Storm is de eerste verfilming van deze nationale ramp.

Het verhaal speelt zich af rond de jonge boerendochter Julia en haar zoontje. Julia komt samen met haar baby in het water terecht. Ze wordt - tegen haar wil in - gered door de jonge luchtmachtsergeant Aldo, haar zoontje achterlatend. Ze is ontroostbaar en weigert met haar gehate redder te praten. Aldo besluit Julia te helpen haar kind te vinden. Het is het begin van een lange zoektocht. Deze tocht brengt ze - tegen de evacuatiestroom in - uiteindelijk weer terug naar Zeeland. Hier treffen ze een verdronken, surrealistisch land-schap aan met dierlijke en menselijke kadavers. Toch krijgt Julia aanwijzingen dat haar zoon nog leeft. Maar waar? En bij wie?

Deze epische film draait momenteel in de bioscoop.

Goedkoop en ef fec tief


Met alleen de geplande uiterwaard-vergravingen en dijkverleggingen halen we de vereiste waterstanddaling in de IJssel niet. Zomerbedverlaging is een goedkope en effectieve methode om die extra decimeters te realise-ren. Een belangrijk voordeel is dat de omgeving nauwelijks last heeft van de maatregel. Er hoeft niemand voor te verhuizen of land voor af te staan.”

Kan het overal?“We kunnen helaas niet overal het zomerbed verlagen aangezien daar-door ook bij normale waterstanden en laag water het waterpeil daalt. Dit kan problemen opleveren voor de scheep-vaart. Ook zal het water naar alle ver-

wachting bovenstrooms sneller gaan stromen. En omdat het rivierpeil daalt, kan ook de grondwaterstand verande-ren. We onderzoeken momenteel de gevolgen van zomerbedverlaging. We kijken naar de stabiliteit van kades en kribben en onderzoeken de gevol-gen voor de haventjes bij Kampen en Zwolle en de flora en de fauna. Daarna zal het optimale ontwerp voor de zomerbedverlaging Beneden-IJssel worden gemaakt.”

Is het een experiment?“Nee we doen het zeker niet voor het eerst. We hebben ruime ervaring met het verdiepen van rivieren. Wel is gebleken dat rivieren op den duur

Meer informatie: www.alfa-project.eu

Meer informatie: www.destormdefilm.nl

weer aan kunnen zanden. Mogelijk moet de rivier daarom een keer in de zoveel tijd weer licht worden uitgebaggerd om de gewenste waterstanddaling te behouden.”

Zijn we er dan?“De zomerbedverlaging is afdoende om te voldoen aan de korte termijn taakstelling; een maatgevende afvoer van 16.000m3 per seconde. De Deltacommissie gaat, om de veilig-heid ook op lange termijn te kun-nen garanderen, echter uit van een maatgevende afvoer van 18.000m3 per seconde. De staatssecretaris heeft kort geleden bekend gemaakt dat er geld beschikbaar is gesteld voor een door de regio opgesteld plan voor een hoogwatergeul bij Kampen. Deze aanvullende maatregel zorgt er samen met de zomerbedverlaging voor dat er gewerkt kan worden aan het halen van de lange termijndoelstelling van 18.000m3 per seconde.”

Wat is de planning?“We zijn nu druk bezig met de voor-bereidingen. Naar verwachting kan in 2013 de schop de grond. En zijn de zomerbedverlaging en de geul in 2015 klaar.”

u Vervolg van pagina 1

Sokken en RokkenIn tegenstelling tot de meeste mensen, heb ik

het bij Sokken en Rokken niet over kledingstuk-

ken die je beter niet kunt combineren. Maar

over de samenwerkingovereenkomsten (SOK)

en realisatieovereenkomsten (ROK) Westen-

holte en Scheller en Oldeneler Buitenwaarden

die begin dit jaar zijn ondertekend tijdens het

World Water Forum in Istanbul. Onder het

toeziend oog van onze kroonprins namen

staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat

Tineke Huizinga en dijkgraaf Sybe Schaap van

Waterschap Groot Salland de pen ter hand. Het

Waterschap is namelijk de realisator van deze

maatregelen.

Bij zulke belangrijke projecten moet je niets aan

het toeval overlaten. Ook niet het versturen

van belangrijke documenten. Aangezien ik voor

het thema waterveiligheid, waarbij Ruimte voor

de Rivier een belangrijke rol speelt, aanwezig

was bij het World Water Forum, besloot ik de

documenten persoonlijk te bezorgen. Met de

documenten veilig in mijn handbagage reisde ik

af naar Istanbul.

De ondertekening was een bijzondere gebeur-

tenis. Niet alleen vanwege de prachtige locatie

en de aanwezige hoogwaardigheidsbekleders.

Maar vooral omdat het een belangrijke stap

is naar uitvoering van Ruimte voor de Rivier.

De Zwolse koploperprojecten Westenholte en

Scheller en Oldeneler Buitenwaarden zijn de

eerste twee Ruimte voor de Rivier-maatregelen

waarvoor de plannen gereed zijn. Het is nu

tijd om dat wat op papier staat in de praktijk

te brengen. Wie welke taken gaat uitvoeren

hebben we in samenwerking- en realisatieover-

eenkomsten vastgelegd. Dat geeft duidelijkheid

en brengt de uitvoering van deze maatregelen

steeds dichterbij.

Tijdens de feestelijke ondertekening keek ik

vanaf de achtergrond mee. Net zoals we straks

vanaf een afstandje een oogje in het zeil zullen

houden bij de uitvoering van de maatregelen.

We hebben er alle vertrouwen in dat alle betrok-

ken partijen alles op alles zullen zetten om de

maatregelen succesvol uit te voeren. Met hun

handtekening onder de ‘Rokken’ en de ‘Sokken’

hebben ze zich daartoe gecommitteerd.

Ingwer de Boer,

Programmadirecteur Ruimte voor de Rivier

Ondertekening Sokken en Rokken in Istanbul


Uitgelicht

“Leuk voor Nijmegen, minder voor Lent”

Het is zuur. Dertien jaar nadat het potplantenbedrijf is opgekocht voor woningbouw moet Theo Teunissen ook zijn huiskavel

aan de Griftdijk inleveren. “Jammer, want het is een fijne plaats”, mijmert hij. Binnenkort verhuist hij met zijn vrouw Hermien

naar een vervangende woning in het centrum van Lent.

Nijmegen

“Nijmegen omarmt de Waal”

Theo Teunissen is in het huis aan de Griftdijk geboren en woonde er 56 jaar. Nu moet hij plaats maken voor de nevengeul van de Waal. “Dus vergeef me mijn cynisme”, stelt hij. “Ik heb hier nog nooit last van de Waal gehad, wel van kwelwater. De kelders waren constant vochtig en je kon geen schop in de grond steken of het water kwam boven. Door aanleg van de nevengeul zal deze kwel zich vermoedelijk gewoon 150 meter Lent-inwaarts gaat verplaatsen. Maar goed, als de maatregel helpt om Nederland te behoeden voor overstromingen…”

MeepratenDe geboren en getogen Lentenaar is redelijk tevreden over de manier waarop de aankoop van zijn woning door de gemeente geregeld is. Teunissen: “In eerste instantie liepen er een paar ‘pratende pakken’ rond waarmee geen afspraken te ma-ken waren. Later heeft Nijmegen het particuliere makelaarskantoor De Lo-rijn aangetrokken dat samen met een ambtenaar van de gemeente betrok-kenen benaderde. Uiteindelijk is alles bij ons geregeld. Ja, als secretaris van de vereniging Gedupeerden Waaldijkverlegging Lent (GeWa) maak ik me daar wel sterk voor. Het is ook de bedoeling dat de GeWa wordt uitgenodigd om samen met gemeente en Rijk plannen te bekijken en mee te praten over de toekomst van dit gebied.”

Manhattan Die toekomst van Lent ziet Theo Teunissen somber in. “Ik ben bang dat het oude Lent zijn dorpse karakter zal verliezen en dat hier een soort Manhattan aan de Waal verrijst. Hoe ik dat bedoel? Ik verwacht dat aan de nieuwe dijk veel hoogbouw zal verschijnen, met luxe appartementen en horeca. Voor Nijmegen is dat natuurlijk wel een rooskleurig scenario; meer toerisme en een tweede Waalkade die wél in de zon ligt.”

De maatregel in het kort De Waal maakt bij Nijmegen een scherpe

bocht en vormt een flessenhals. In 1993

en 1995 was goed zichtbaar dat de rivier

daardoor bij hoogwater opstuwt, met

verhoogde risico’s op overstromingen. Op

de zuidoever ligt de historische binnenstad

van Nijmegen (1) direct aan het water, op de

noordoever liggen Lent (2) en het stadsdeel

Waalsprong.

In 2006 besloten de Eerste en Tweede Kamer

om de dijk bij Lent 350 meter landinwaarts

te leggen en een nevengeul (3) te graven,

zodat de Waal meer ruimte krijgt. Door

deze ingreep ontstaat een (schier)eiland (4)

tegenover de kade van de oude binnenstad.

De gemeente Nijmegen onderzoekt

momenteel de mogelijke functies en

inrichting van het hele gebied. Daarbij wordt

gezocht naar een mix tussen wonen, natuur

en recreatie. In december 2009 gaat het

voorkeursalternatief naar de Gemeenteraad

zodat eind 2010 het definitieve besluit kan

worden genomen door de staatssecretaris.

Naast de rivierverruimende maatregelen

moet de monumentale Waalbrug (1936)

worden verlengd (5). Voor een goede

bereikbaarheid van Nijmegen, wordt de

komende jaren bovendien een tweede

stadsbrug (6) aangelegd. Deze zal naar

verwachting in 2013 in gebruik worden

genomen. De dijkteruglegging en de overige

ontwikkelingen zijn voor Nijmegen en vooral

voor de bewoners van Lent een ingreep met

grote gevolgen.

Luciën Koridon

Meer informatie: www.ruimtevoorderivier.nl/lent

“De verruiming van de Waal bij Nijme-gen/Lent is een van de maatregelen van Ruimte voor de Rivier. De dijk wordt hiervoor ter hoogte van Lent landinwaarts verlegd. Door de aanleg van een neven-geul ontstaat straks een langgerekt eiland midden in het Nijmeegse stadscentrum. Parallel aan deze rivierverruimde maatre-gel vinden verschillende stedelijke ontwikkelingen rondom het plangebied plaats. Op de noordoever bouwen we het nieuwe stadsdeel Waalsprong met 12.000 wonin-gen en er komt een tweede stadsbrug. Alle ontwikkelingen tezamen zorgen ervoor dat Nijmegen straks als het ware de Waal om-armt. Dat biedt kansen voor wonen, natuur en recreatie.”

Veel veranderingen voor LentHelaas is zo’n grootschalige ingreep niet mogelijk zonder offers. In Lent moeten 50 huizen en vier bedrijven wijken. Koridon: “Met de helft van de eigenaren hebben we inmiddels afspraken gemaakt over de aankoop van hun woning en met de ove-rige zijn we in gesprek. Een aantal huizen is

zelfs al afgebroken om verloedering van de buurt tegen te gaan. Tel daarbij op de

bouw van woningen en de ombouw van infrastructuur die de ontwikkeling van de Waalsprong met zich meebrengt en je begrijpt dat de bewoners van Lent de komende jaren veel krijgen te verstouwen. Daar probeert de gemeente zorgvuldig

mee om te gaan, door de plannen en de uitvoering daarvan goed te communiceren. We merken dat mensen behalve aan de grote lijnen ook veel belang hechten aan concrete zaken, zoals bereikbaarheid en de kwelsituatie.”

Uitdaging“We stemmen de verschillende projec-ten rondom de Waal zo goed mogelijk op elkaar af. Zo beginnen we pas met de verlenging van de bestaande Waalbrug als de nieuwe stadsbrug klaar is. Verder onderzoekt de gemeente varianten voor de inrichting van het eiland en (de oevers van) de nevengeul. Een enorme uitdaging”, be-sluit Koridon, “want deze ingreep bepaalt de komende decennia het aanzicht van de stad.”

“De ontwikkelingen die momenteel in Nijmegen rondom de Waal

plaatsvinden, omvatten veel meer dan de dijkverlegging in Lent”,

legt projectmanager Luciën Koridon uit. “Met een nieuw stadsdeel

op de noordoever en een tweede Waalbrug loopt de rivier straks

niet meer langs Nijmegen, maar door het hart van de stad.”

Theo Teunissen

“Het mooiste doorkijkje van Nederland”

“Straks stroomt hier water”

1 2

3

4

5

6


“In de plaatselijke krant las ik een verhaal van een timmerman die was verdwaald in zijn eigen dorp.” Coen Rijsdijk onderkent dat de maatregelen ingrijpend zijn voor de oorspronke-lijke bewoners van Lent. “Sommigen moeten hun huis uit en het landschap gaat op de schop. Nu al worden hui-zen gesloopt. Maar omdat de plannen nog niet concreet zijn, komen veel bewo-ners bij de Wijkraad met vragen over de toekomst. Hoe gaat het dorp er nu echt uitzien? Alle signalen die we van de bewoners ontvangen, nemen we serieus en slui-zen we door naar de politiek verant-woordelijken.”

Kwel*Bijvoorbeeld de onrust rondom het kwelwater in Lent. Zal het kwel zich ‘dorpinwaarts’ verplaatsen en zo ja, wat betekent dit dan voor de funde-ringen van de huizen daar? Rijsdijk: “We hebben dit probleem kenbaar gemaakt bij de gemeente. Er zijn onlangs peilbuizen geplaatst en er worden nulmetingen verricht. Als straks de maatregelen verder worden uitgevoerd, zullen de peilbuizen regel-matig worden gecontroleerd om het kwel te vergelijken met de nulmeting. De gemeente heeft beloofd ons op de hoogte te houden. Ja, het contact tussen gemeente en Wijkraad verloopt vooralsnog naar mijn zin.”

Strijdbaar“In de beginperiode van het project had de oude dorpsraad een alter-natief plan voor de dijkteruglegging ontwikkeld. Dit alternatief was minder ingrijpend en ging niet ten koste van zoveel woningen. Zelfs op het niveau van Den Haag is nog over dit plan ge-discussieerd. Uiteindelijk werd er toch

gekozen voor het plan van Rijkswaterstaat. Jammer, maar je moet de uitslag van zo’n de-mocratisch proces wel respecteren. Maar we

blijven strijdbaar. Nieuwe bebouwing op het schiereiland in de nevengeul? Appartementen? Dat nooit! Het is voor de Wijkraad onbespreekbaar om prachtige historische panden te slopen en vervolgens op het schiereiland nieuwbouw te realiseren. Daarnaast maken we ons sterk voor mobiliteit. De gevolgen op verkeersgebied zijn een aanhoudende zorg. Mocht de overlast onacceptabel worden of de bereikbaarheid van Nijmegen en Lent verslechteren, dan zullen we de ge-meente daarmee confronteren.”

* Kwel is grondwater dat als gevolg van

hoge waterstanden in de rivier binnen-

dijks aan de oppervlakte komt. Het Rijk

heeft toegezegd dat de kwelsituatie in

Lent als gevolg van de dijkteruglegging

niet mag verslechteren.

“Democratisch proces”

Als nieuwkomer in Lent volgt Wijkraadvoorzitter Coen Rijsdijk kritisch

de voortgang van het project. “Niemand in Lent heeft hierom gevraagd,

daarom is het zaak de maatregelen en gevolgen zo acceptabel mogelijk te

houden voor de inwoners.” Een boeiend proces, vindt Rijsdijk.

Marijke Bouwmeister

Coen Rijsdijk

Dat Ruimte voor de Rivier een grote impact heeft op de ondernemers in Lent, is duidelijk. “De plannenmakers vergeten dat wel eens”, vertelt Marijke Bouwmeis-ter. “Deze partijen focussen zich namelijk puur op waterhuishoudkundige aspecten en hebben weinig oog voor de sociale en economische gevolgen daarvan. Bij de aanvang van het project was er zelfs sprake van dat de Waalbrug tijdelijk dicht zou gaan. Toen werd het tijd voor actie. Omdat ook allerlei andere zaken speelden rondom de ontwikkeling van het stadsdeel Waalsprong richtten ondernemers uit Lent, de Rabobank en de Kamer van Koophandel het Platform Waalsprong op. Vanaf 2002 zijn ook bewonersorganisaties lid van het platform. Het resultaat? De bereikbaarheid via de Waalbrug is ook tijdens het ‘werk in uitvoering’ gegarandeerd.”

Economisch klimaatHet platform fungeert als klankbordgroep voor de plannenmakers van de dijkterug-legging en de Waalsprong. Bouwmeister: ”Wij zijn prima geïnformeerd en kun-nen andersom ook goed weergeven hoe

onze achterban zal reageren op nieuwe ideeën. De gemeente luistert dus naar ons. Logisch, want voldoende draagvlak is voor hen natuurlijk belangrijk. Met Rijkswaterstaat verloopt het contact wat stroever. Je merkt dat dit een grotere organisatie is met andere belangen dan de lokale ondernemers van Lent. Zij richten zich op een verbeterde waterhuishouding

en wij richten ons op een gezond economisch klimaat. Dat botst wel eens. Hoe dan ook, voor een goede samenwerking

is helder communiceren belangrijk. Vertel wat zeker is en verkondig geen zaken die nog onduidelijk zijn.”

Toekomst“Sommige ondernemers zullen door de maatregelen in één klap hun toekomst kwijt zijn. Voor anderen biedt het project misschien wel kansen. Hoe een ieder met de uiteindelijke uitkomst zal omgaan, is des ondernemers. Maar zover is het nog niet! Het inrichtings- en bestemmingsplan moet eerst nog goedgekeurd worden. Daarna zien we verder.”

Onzekerheid leidt tot veel ziekten, hoorde Marijke Bouwmeister ooit een huisarts zeggen. “Daar zit zeker een kern van waarheid in”, vindt zij.

“De plannen voor Lent wijzigen continu en dat schept onduidelijkheid bij de ondernemers en de bewoners.” Als lid van het platform

Waalsprong ijvert Bouwmeister daarom voor heldere communicatie.

“Wees duidelijk in je communicatie”

“De Wijkraad krijgt veel vragen

over de toekomst”

“Gelukkig wordt er naar ons geluisterd”


4 juli 2001. De nieuwe dijk is al enige tijd

gereed. De oude dijk kan worden afgegraven.

2 september 2000. Tijdens de uiterwaardvergra-vingen net bovenstrooms van de dijkverlegging werd men geconfronteerd met onverwachte water-overlast. Een tegenvaller tijdens de uitvoering.

Een delegatie van Nederlandse watermanagers bezocht afgelopen juli hun

collega’s in Hongarije. Doel was om te leren van elkaar op het gebied

van watermanagement. Hongarije heeft net als Nederland een haat-liefde-

verhouding met water.

Hoog bezoek aan Hondsbroeksche Pleij. Op 12 september nam een

delegatie uit Laos, Vietnam, Thailand en Cambodja een kijkje in de

keuken van dit Ruimte voor de Rivierproject. Het bezoek was onderdeel

van een Europese studiereis. De delegatie bezocht verschillende locaties in

het stroomgebied van de Rijn en de Maas om te leren over internationale

samenwerking op rivierengebied.

Over de grens

Van elkaar leren in Hongarije

De eerste dijkverlegging, in het kader van Ruimte voor de Rivier, vond

plaats in Arnhem. Aanleiding voor het project Bakenhof was het muurtje

op de primaire waterkering aan de linkeroever van de Neder-Rijn. Volgens

het Deltaplan Grote Rivieren voldeed dit stukje dijk niet aan de veilig-

heidseisen. De dijkverlegging, uitgevoerd tussen 1999 en 2001, heeft deze

zwakke plek in de waterkering verholpen en er is meer ruimte voor de

rivier gecreëerd.

Riviertakmanager Cor Beekmans gaf een presentatie over Ruimte voor de Rivier. Het gezelschap luisterde aandachtig en stelde vragen als: “Hoe zorgen jullie voor verplaat-singen van huizen en agrarische bedrijven?”en “Is compensatie geregeld?” Cor legt uit dat Ruimte voor de Rivier vroegtijdig in gesprek gaat met bewoners en agrariërs, en proactief meezoekt naar een alternatieve locatie. En dat de marktprijs voor het vast-goed wordt betaald. Waarop de Laotiaanse minister van Water en Milieu, mevrouw Khempheng Pholsena, opmerkte: “Als je genoeg geld hebt om eigenaren uit te kopen, maakt dat de zaak een stuk makkelijker.” Vragen waren er ook over de totstandkoming van de ruimtelijke plannen. Cor: “We kijken goed naar alle mogelijke opties en houden rekening met de gevolgen voor de leefomgeving, de kosten en de effectiviteit en kiezen dan de beste maatregelen. We gaan voor duurzame herinrichting.”

BeschermingsniveauDe verwachte afvoer van 18.000 m3 en samenwerking met andere Europese landen kwamen eveneens aan bod. “Is de dijk aan de Duitse grens ineens een stuk lager?”, vroeg een delegatielid. Rivierkundig adviseur Hendrik Havinga gaf aan dat over de beschermingsniveaus nog wordt gesproken met onze buurlanden en stelt de delega-tie gerust dat de dijk bij de grens niet ineens lager is. “Nederland anticipeert op de verwachte hogere afvoer van 18.000 m³. Duitsland zal op termijn ook gaan werken aan het verhogen van het beschermingsniveau.”

Internationale samenwerking

Projectleider Iede Blok gaf een presentatie over de Hondsbroeksche Pleij en de geschie-denis van het Pannerdensch Kanaal. Zo kon de delegatie zien wat wij met Ruimte voor de Rivier bedoelen. Hendrik Havinga lichtte de afvoerverdeling in het Nederlandse rivie-rengebied toe, en liet talloze voorbeelden van internationale samenwerking zien, binnen en buiten Europa. Daarbij leidden de foto’s van de door China en Japan gekopieerde stuwen bij Driel tot grote hilariteit. Het bezoek werd afgesloten met een bezoek aan de Hondsbroeksche Pleij zelf. Ook was er een diner met staatssecretaris Tineke Huizinga. In oktober brengt zij een tegenbezoek aan Vietnam.

Delegatie uit Mekong Delta bezoekt Hondsbroeksche Pleij

Projectmanager dijkverlegging Honds-broeksche Pleij Iede Blok doet verslag: “We hebben verschillende rivierverrui-mende projecten aan de Tisza en Danu (Donau) bezocht. De rivierenloop is in Hongarije nog veel natuurlijker. Dat veroorzaakt deels de hoogwaterpro-blematiek. De waterstanden variëren na hevige regenval bovendien veel meer dan in Nederland. Dit komt onder andere door krappe en lage bedijk-ingen. Aangezien Hongarije een stuk dunner bevolkt is dan Nederland, is er wel voldoende ruimte voor waterop-slag (retentie).”

Geld verdienen“Opvallende overeenkomst was dat beheer en onderhoud in Hongarije ook vaak een ondergeschoven kindje zijn. Interessant was dat iedere regio-organisatie zelf 20 procent van haar interne kosten moet verdienen. Hoe ze dat doen? Ten eerste worden mede-werkers zo efficiënt mogelijk ingezet. Dat betekent dat ze van de ene regio naar de andere worden overgeplaatst als daar extra mensen nodig zijn. Ook hebben de regio’s een soort uitzendbureau en lenen ze capaciteit uit aan particulieren bijvoorbeeld voor wegenbouw, het aanleggen van dijken

en loonwerk. Ten tweede hebben de regio’s een aantal bosbouwprojecten waar medewerkers in leegloopuren werken.

Creatief“Ook op het gebied van waterma-nagement wordt creatief met geld en middelen omgegaan. Een goed voorbeeld hiervan is een ’plofdam’ die we hebben bezocht. De dam, die de rivier en het retentiegebied daarachter scheidt, wordt indien extra waterop-slagcapaciteit nodig is, deels gecon-troleerd doorgebroken met dynamiet. Als het water weer zakt, wordt het gat in de dam weer gedicht en loopt het water via de uitlaat weer terug in de rivier. Dit is een effectieve methode en is veel goedkoper dan de hightech-inlaatconstructies die wij gebruiken.”

Indrukwekkend“Bijzonder was de boottocht door het ’Gemenc floodplain forest’. Dit natuurgebied bestaat uit 20.000 ha uiterwaarden, met vele meanders van de vroegere Donauloop. Mede door de hoge rivierstand (4 meter boven normaal) was dit zeer indrukwekkend.”

Dijkverlegging Bakenhof

Iede

Blo

kNatuurgebied Gemenc floodplain forest

De delegatie uit de Mekong delta

Hen

drik

Hav

inga


Padvinders te water, zo staan de Zeeverkenners van de Wilhelminagroep uit Utrecht ook wel

bekend. Jeugd in de leeftijd van 11 tot 17 jaar wordt hier de fijne kneepjes van het zeilen bijge-

bracht. Al ruim 70 jaar is de Wilhelminagroep actief op het water in en rondom Utrecht. En om

de week trekken ze er in hun stalen Lelievletten op uit om de Lek te verkennen.

Het is al weer ruim vijftien jaar geleden, maar Antoine Teeuwsen herinnert het zich nog

als de dag van gisteren. We spreken over 1993. Het water staat tot aan de bovenkant van

de dijk bij zijn ouders in Bemmel (aan de Waal bij Doornik in de buurt van Nijmegen). Als

de dijk daar zou breken, spoelen huis en haard weg. Gelukkig is het zover niet gekomen.

Vrachtwagens rijden af en aan met zand. Er is sprake van een mogelijke evacuatie.

“Water is wat ons hart sneller doet klop-pen”, legt schipper bij de Zeeverkenners, Wieke Westhof, enthousiast uit. Ze is al sinds haar jeugd lid van de vereniging. Eerst bij de Dolfijnen en daarna bij de Orca’s, de Zeeverkenners, de Wilde Vaart en de Loodsen. “Ik heb hier, naast de beginselen van het zeilen, ook dingen als koken, klussen en kamperen geleerd.” Nu trekt Wieke er wekelijks zelf op uit met de Zeeverkenners om haar passie voor het zeilen over te brengen.

“Iedere zaterdag komen we bij elkaar in ons clubgebouw aan de Verlengde Hoogravenseweg te Utrecht. In de wintermaanden klussen we aan de boten en organiseren we spelmiddagen en weekenden. ‘s Zomers varen we om de week naar Tull en ’t Waal, een dode arm van de Lek. Daar zeilen we de hele dag. Het is een prachtig open gebied met aanlegsteigers voor de motorboot van de leiding en strandjes waarop we ’s middags allerlei spellen kunnen doen.

“De dreiging van het water kwam opeens niet van zee maar van de rivier. Daar had niemand serieus op gerekend”, legt Antoine uit. “Het water had natuurlijk wel eerder hoog gestaan in de rivier, maar de gedachte was altijd ‘het zal hier wel loslopen, overstromingen gebeuren niet meer in Nederland’. En dan is het opeens te laat om na te denken over adequate voorzorgsmaatregelen. Wij hebben eerst onze paarden naar het hoger gelegen

Groesbeek gebracht. Veel konden we daarna niet meer doen, behalve meube-len in veiligheid brengen en afwachten.

Daarna ben ik de ouders van een vriend in Itteren (bij Maastricht) gaan helpen, en hun familie en vrienden. Op zo’n moment is spierkracht overal welkom. Want het water kwam daar snel. Tot aan de venster-bank.“

Totale ontreddering“Als je op zo’n plek bent, realiseer je je pas wat het echt betekent. Mensen die in shock rondlopen omdat hun inboedel grotendeels in het stinkende water rond-dobbert. Bewoners die meerdere dagen op de eerste verdieping van hun huis bi-vakkeren zonder voorzieningen. Het was een ontluisterende situatie. En na afloop de schade. De stinkende modderpoelen in woonkamers, vloeren die bol staan, deuren die niet meer sluiten. Weken of zelfs maanden is men bezig geweest om de schade te herstellen.”

Noodmaatregelen“De schrik zat er daarna goed in. De wa-terstanden op teletekst werden nauwlet-tend in de gaten gehouden. Toen in 1995 in Itteren de tweede dreiging volgde, lagen de zandzakken, schragen, kit en houten deurplaten klaar in de kelder. Iedereen had wel een strategie bedacht om het water buiten de deur te houden. Veel mensen hebben na de eerste overstroming ook andere voorzorgs-maatregelen genomen.”

Niet in mijn tuin“Eind negentiger jaren zijn op veel plaat-sen de dijken verzwaard en verhoogd. Momenteel worden aanvullende rivier-verruimende maatregelen doorgevoerd. Vrijwel iedereen is hier overtuigd van de noodzaak van die maatregelen, maar de locatie waar het gebeurt blijft een punt van beroering. Je wilt natuurlijk liever

niet dat de maatregelen in jouw voor- of achtertuin worden uitgevoerd. We streven met z’n allen naar een zo veilig mogelijk rivierengebied. Daarvoor zijn alle Ruimte voor de Rivier-maatregelen samen noodzakelijk. Het is daarom goed om de samenhang tussen de verschillende maat-

regelen te blijven verduidelijken. Ook is het belangrijk om rekening te houden met lokale en persoonlijke omstandig-heden en te luisteren naar de mensen die ermee te maken krijgen.”

Recreatie op en aan het water

Zeeverkenners verkennen de Lek

Een ooggetuigenverslag

Natte voeten en een ravage

27 augustus 2001. De nevengeul wordt steeds beter zichtbaar en de dijk wordt groen.

2 oktober 2002. Staatssecretaris Melanie

Schultz onthult samen met twee school -

kinderen een gedenksteen op de nieuwe dijk.13 augustus 2002. Het eindresultaat!

1 maart 2002. Hoogwater: de nevengeul is volop

in gebruik.

“Op de ontreddering, de schade en de stank, kun je

je niet voorbereiden.”

“In zulke gevallen is spierkracht overal

welkom!”

Naast het zeilen, leren de jongeren om samen te werken en initiatief te nemen. Veel jongens en meisjes kunnen nog geen ei bakken als ze hier komen. Je ziet ze met de week groeien.”

“We gaan zo’n vier keer per jaar met z’n allen op kamp. Ook in de zomer. Lekker met je eigen boot, die je natuurlijk zelf inpakt, vaar je naar het kampterrein. Daar

worden allerlei activiteiten georganiseerd. Het geeft een heerlijk gevoel van vrijheid om je tijd op het water door te brengen. Een echte aanrader om te onthaasten.”

Meer informatie: www.wilhelmina.org/

Wieke (in rode trui) aan het roer

Wilh

elm

inag

roep


ColofonWaterstand is een kwartaaluitgave van de Programmadirectie Ruimte voor de Rivier (PDR). Met deze nieuwsbrief informeert PDR de bewoners, gebruikers en bestuurders van het Nederlandse rivierengebied over de voortgang van het Programma Ruimte voor de Rivier.

Voor meer informatieProgrammadirectieRuimte voor de RivierAntwoordnummer 52528 3502 VH UtrechtTel.: 088 - 797 29 [email protected]

HoofdredactieEsther van Dijk

FotografieRWS tenzij anders aangegeven,Luchtfoto’s Bakenhof: Aerofoto Brouwer - Brummen UItgelicht: Ron Moes FotograafRivierfavoriet foto Dick van Dijk: Fotex, historische foto’s: Gemeentearchief Kampen

Realisatie, tekst en vormgevingAdequaat Communicatie | vM-Design

In het Programma Ruimte voor de Rivier werken regionale overheden en Rijk samen om het rivieren-gebied beter te beschermen tegen overstromingen. De rivier krijgt meer ruimte. Tegelijkertijd wordt gewerkt aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit: het rivierengebied moet er in economisch, ecologisch en landschappelijk opzicht beter van worden. Meer weten? www.ruimtevoorderivier.nl ISSN nummer: 1876 - 1984

Zoek de volgende woorden en streep ze weg. Woorden kunnen horizontaal, diagonaal en vertikaal staan. Van links naar rechts maar ook van rechts naar links. Letters kunnen meerdere keren worden gebruikt. De overgebleven letters vormen de uitkomst van de puzzel.

AGRARIERSBAKENHOFBESLUITENDIJKVERBETERINGDONAULOOPDORPEISENFORUMGEUL

JAPANKADEKROONPRINSKWELLENTMEKONGMENINGENONDERTEKENINGPEILBUIS

PETITIERIJNSAMENWERKINGSCHADESOKSTORMTOCHTVEESSENWAAL

WAALSPRONGWATERSCHAPWATERSNOOD-RAMPZEESPIEGELZOMERBED

G N I N E K E T R E D N O G W

N N M A D O N A U L O O P N A

I A O G N O R P S L A A W I T

R T N K W E L E D A H C S K E

E P N E E G A T O C H T E R R

T E E K S M A V S T O R M E S

E I T T R I W R E S N F D W N

B L I N I O E Z R D O R P N O

R B U E E T O E A H K A D E O

E U L L A M I N N F O R U M D

V I S W E R A E P L U E G A R

K S E R A P K F V R I J N S A

J O B R A A N E G N I N E M M

I E G J B V E E S S E N E R P

D A L E G E I P S E E Z S O K

Uw lievelingsplek in Waterstand?

Heeft u ook iets speciaals met een rivier? Stuur dan een mailtje met uw contactgegevens naar: [email protected] of een briefje naar: Redactie Waterstand, Postbus 24103, 3502 MC Utrecht onder vermelding van Rivierfavoriet.

Waterstandwoordzoeker

Dat leeft zeer zeker hier in de buurt. Ik vind Ruimte voor de Rivier op zich een goede zaak. Zeker voor de lange termijn. Zolang er tenminste zorgvul-dig mee wordt omgegaan.”

PalingvangstDe Vischrookerij

Botter

Dick van Dijk op de dijk bij zijn huis en de Vischrookerij

Dick van Dijk woont pal aan de IJssel in Kampen. Zijn woning ligt naast

een oude palingrokerij en stamt uit 1887. Op de gevelsteen van zijn huis

prijkt de naam Molenzigt. Dick mailde de redactie om de lezers van

Waterstand kennis te laten maken met dit unieke stukje Nederland.

Rivierfavoriet

Even kennis maken Elke ochtend met mooi weer kun je hem rond zes uur met een bakkie koffie en een sjekkie op de dijk zien zitten. Dick (53), ambtenaar bij de gemeente Kampen, wordt graag wakker met mooi uitzicht. En dat heeft hij zeker op zijn vaste stekkie aan het Slagersplein bij de voorma-lige Vischrookerij van Heerde en Reumer.

Historische plek“Dit is een uniek stukje Kampen”, legt Dick uit, “het illustreert prach-tig de rijke vissershistorie van onze stad. Mijn huisje ligt pal aan de dijk. Tot de dijkverzwaring van eind jaren negentig kon je vanuit de woonka-mer zo op de rivier kijken. Nu moet

je daarvoor even de dijk opklimmen. Ik zit hier graag. Aan de ene kant de voormalige palingrokerij en aan de andere kant de rivier. Een prachtig gezicht.”

In rook opgaan“Die visrokerij dateert uit de tijd dat de bewoners van Schokland, een eilandje in de Zuiderzee, hun eiland moesten verlaten. Die hebben zich toen hier in het voormalige dorp Brunnepe gevestigd. Zo ontstond de Schokkerbuurt. Door de komst van de ‘Schokkers’ kreeg de visserij een enorme impuls. Er ontstond een bloeiende bedrijfstak met scheeps-timmerwerven, een touwslagerij, blokkenmakers, zeilmakers, vismark-ten, vishandelaren en visrokerijen.

Behalve deze rokerij is niets, maar dan ook niets, bewaard gebleven van het oude Brunnepe. Het wordt een grote nieuwbouwwijk. Om te voor-komen dat ook de Vischrookerij in rook opgaat, hebben we een stichting in het leven geroepen. Kijk voor meer informatie op www.vischrookerij.nl.”

Bypass“Natte voeten hebben we hier de afgelopen jaren niet gehad. En in de directe nabijheid van mijn woning worden ook geen rivierverruimende maatregelen getroffen. Wel lees ik regelmatig iets in de krant over de by-pass die ze in Kampen willen maken.

Doe mee en winDroog de herfst door

Als u dit kwartaal de Waterstandwoordzoeker goed invult, maakt u kans op een van de drie stoere stormparaplu’s of een van de vijf Ruimte voor de Rivier-verrassingspakketten. Stuur uw oplossing, samen met uw adresgegevens voor 1 december naar: Ruimte voor de Rivier, Waterstandwoordzoeker, Antwoordnum-mer 52528, 3502 VH Utrecht (een postzegel is niet nodig) of mail uw antwoord naar [email protected]

FoutjeOplettende puzzelaars wisten ons te vertellen dat in de vorige Waterstandwoordzoeker een foutje was geslopen. Het woord alfa was onvindbaar. Daarvoor onze excuses. Toch ontving de redactie ook dit maal bergen goede inzendingen. De uitkomst van de vorige Waterstandwoordzoeker moest zijn: watersnood-museum. De drie boeken uit de prachtige reeks De bovenkant van Nederland van Karel Tomei gingen naar:Desirée Verhoeven uit Andelst, Anja Baaijens uit Sprang-Capelle en G. Wieggers uit Giesbeek. De ‘Ruimte voor de Rivier’-verrassingspakketten zijn gewonnen door: Truida Kempink-Kamphuis, Twello, L. ter Haar en T. Chamuleau, Nijmegen, mevrouw H. Lever-Van Dieren, Lexmond, mevrouw J.E. van Huet, Bemmel en mevrouw A. de Voogd-Ponsen, Vianen. De winnaars hebben hun prijzen inmid-dels per post ontvangen.8 Oktober 2009 Waterstand -

Waterstand 10

Documents

Transcript of Waterstand 10