Wa Reader four

57
1

description

Wa Reader section (4)

Transcript of Wa Reader four

Page 1: Wa Reader four

1

Page 2: Wa Reader four

2

LAWG (1)

GRĀWH GRAWNG: TAX NYI LAI: Tax lai: kēh daux yaong: cawk cawng: daux (1939)num, khix 3-25ngāix (pi: rai)num siyawng heue. Keeing: nawh kaux Tax log sui: mīex kaux Yex han:, Tax kaux sui: klang:, Yiiex kaux I hum heue. Tax Nyi: Lai: yam hoik koe: ju (10)num, hu: ot daux yaong: om pi (3) num, hu: ot yaong: ngaig lai: (1)num, hu: ot yaong: laih klawng:(2) num, heue. 1956 num yam hoik koe: ju (17) num hu: ot yaong: raog hak tiex hawx (10)num, yam ot yaong: raog nawh ot nyiiex keeing: brah tao:(1)num, ot nyiiex cang kham: kloi: (2)num, khaix an: līh ot nyiiex cao: tix heue. 1966 num, khix 12-31 ngāix kaw: tix kraix khrawm: kru naing jawm hoek daux 1967 num pon khraix khrawm: lien: (10)kaux mai: jāh tix yūh naing jawm krax pa ried jum phaux, khrawm: lien:, khrawm: kraung naing rieb tix puing: hawx paing, hu: si pie pon lien: pon kraung naing, j āh ka pui (10)kaux tom: hoek(30)kaux, yaog Tax lai: yūh tui: cang, ciao: giex lien heue. Khaix an: haok huan: sipie tom: hoek koe: jung pui (60)kaux, mai: deeih yaog nawh māwh ling ciang yam an: heue. 1968 num, khix 4-25ngāix kix hoik nie, kix tom: jāh tix puing: pang: vai lāux, in: māwh naing bawg (1) heue. Khaix an: Tax lai: vīex lien: an: khan: kix hu: fu suang: ma lux, jāh yam an: Tax lai: jāh tix līh ceu kaux, hoek Tax lai:

Page 3: Wa Reader four

3

plak mawx pui lhat plak an:, puing: naing dee mawx ang: ah pa ang: pēx ang: koe: heue. 1969 num, Tax lai: deeih ing: Pang: vai mai: teem: coi ka keeing: niiem pao mai: cub Tax li Nyi meung māwh kheu: jao kawn iak riang kix mai: bāox deeih khraix khrawm: cub cawng simiang tāoh mie son sang rob rom pāox tix tau heue. 1969 num, khix 9-17ngāix Tax lai: vīex lien: (80)kaux deeih bāox puing: man ot Pang: vai mai: pēx ka naing an: heue. Khaix hoik pon ka Pang: vai ang: lai prah pheet pui koeng hoek tom: ngaig praog, daux num an: khix 12-26 ngāix Tax lai: mat tan: heue. Viang mat kawx ang: riem ka, puing: sipie pēx si pie, lien: ka nied tix nie sipie tom: koe: kix 500 kaux, yam an: Tax lai: deeih yūh ciao: giex kaing: kīeh nawh yūh fu: ying cang phao: heue. 1970 num, khix 4 jāh mai: lien: (500)kaux ka daux num an: tom: deeih hoik pon tom: hoek (1000) kaux heue. Khaix an: plak piang deeih yaog nawh yūh ceung: ying cang heue. Khaix an: 1970 num, khix 10-16 ng āix kix tom: līh toi krong kix hoek mong hong, mong ci hu: ot daux tab 4045 l īh puing: naing hak tiex ti: ma nang yux, yam an: Tax lai: yūh ceung: ying cang daux 4045 heue. 1970 num, khix (10)deeih ing: Pang vai tix bawg m āwh jao koe: naing khaix kix, kix tom: khrawm: cub cawng si miang mai: cub tāoh mie tom: sum: cub 501,502 tab koe: heue.

Tax lai: yūh ceung: ying cang daux 502, yam an: kix

Page 4: Wa Reader four

4

puing: num: tum daux khix 10-18 ngāix heue. 1970 num, khix (10)deeih ing: Pang vai tix bawg

khrawm: lien: cawng simiang lien: tāoh mie khawm: uik, son puing: meung mau: daux 1971 num, khix 4-28 ng āix tom: hoek 1971 num, khix 5-1 ngāix puing: meung mau: (3)ngāix mai: pēx ka naing an: heue. Yam an: Tax lai: yūh ying cang tix plak taix ka yūh nang: fu: sien: cang meung mau: heue. 1971 num, jāh khix 8 tom: hoek khix 9 hu: puing: Pang lhong: mai: kun: lhong: heue.

1972 num, khix 4 hu: puing: klawng: pa: mai: mha: tiah, yam an: Tax lai: māwh ciao: kuang: kru naing mai: prīex ih kru naing heue.

1972 num, khix 4-28 ngāix man puing: meung mau: ka cag po: cub Tax lai: pon puing: cag po: lāux (1) lhang: heue. Khaix an: 1972 num, khix 5-1 ngāix puing: ka kawn: nyhaix, lhax lai: khaix an: 1972 num khix 5-15 ngāix puing: ka maw pang:, si lawg, si ce:, klawng: kran:, daux num an:, khix 5-20 ngāix puing: ka yaong: raix, tāoh mie yam an: khrawm: ka kraung naing: pon tix nad ku ceu koe: 750 pang: heue.

1974 num, khix 9 Tax lai: yūh ceung sien: cang mai: yūh nang: loex fu: ceung: voe:, khaix an: Tax lai: yūh fu: chang: mux cang daux tong: pēux cing: chi:, yūh nang: loex cang kawn bāox yūh nang: sien: cang Meung mau: heue.

1989 num, khix 8-15 ngāix yūh krax kum: kawng: mai: man, lāux naing, yūh krax yien: yawg koe: sinax pāox tix, son kaing an: Tax lai: māwh ciao: pa nghoik tix hu: prawng ka heue.

Page 5: Wa Reader four

5

1992 num, khix 4-18 ngāix Tax lai: hu: kum: tang: hak tiex Vax daux Nyi la khang, daux Yan kong, son hak tiex Vax heue.

1995 num, pon jhawm: saux ting tom: hoek in: sing āix heue.

Naing pa hoik kaoh Tax lai: khaing: puing: tix māwh in: plak greem: khan: kix. (1) Naing tāoh mie om: plong: (2) Naing Pang vai.(3) bawg (3) Naing toi: krong tix ma nang yux, loi meung. (4) Naing Meung mau:. Moeg raix, lung kua, (5) Kun lhong: (6)Naing laih lauk. (7)Naing miao ci sang, Pang: kawp cho: soe. (8) Naing loi ciang, Naing 1837 kawn koe: khaix an: kix tom: nie heue.

Page 6: Wa Reader four

6

Page 7: Wa Reader four

7

LAWG (2) GRĀWH GRAWNG TAX PANG:.

Tax pang: kēh daux yaong: tāoh mie, daux 1948 num khix 9-19 ngāix, pi tao: num kiang, keeing: nawh kaux Tax Ai ka:, Mīex kaux I kat, Tax nawh kaux Tax Ai cai, yiiex nawh kaux yex pleek heue.

1959 num, hu: gau lai hak tiex yaong: soi:, daux yaong: pang: pat mai: yaong: peng prāix ling chiang hak tiex hawx heue.

1961 num nawh deeih ing: daux nyiiex kix t āoh mie mai: liang moi heue.

1966 num, jāh tix kraix khrawm: kru naing jawm daux tāoh mie heue. 1967 num, khix 7-3ngāix pon khrawm: kru naing jawm līh tix koe: daux tāoh mie, 1968 num vīex lien: 150 kaux haok gau tix hak tiex hawx heue.

1969 num, khix 9 Tax pang: deeih thong: kru naing jawm an: khan: kix mai: kok Pati kommiunit Meung man mai: rom tau tix laig daux kru naing pui Meung heue.

1971 num khix 7 Tax pang: yūh su: ci: daux kru naing pui Meung an: heue.

1972 num, khix 11 Tax pang: haok krax gau sawn: ciao: kaing: bawg (2) son grawng: kaing hak tiex, mai: grawng: kaing pa yūh lien: yam an: Tax pang: māwh ciao: teei beeh glawm: phaix ceex tao: yien heue.

1988 num, khix 12-20 ngāix tom: sum: Pati rob rom hak tiex Vax līh tix koe: yam an: Tax pang: tom: laig daux Pati rob rom an: heue. Ka daux can pui pa laig daux Pati rob rom

Page 8: Wa Reader four

8

in:, Tax pang: mawh ciao: pa bung: cub kaw mi ti si jheeing: daux vawng heue. Khaix an: Tax pang: bāox yūh nang: ciao: kaing: ting plak hak tiex heue.

1989 num, khix 4-18 ngāix Tax pang: yūh ciao: giex kaing: ting daux kru naing Pati rob rom hak tiex Vax heue. Ka daux num an: khix 11 Tax pang: bāox yūh ciao: kaing: ting daux kru naing khrawm: tau hak tiex man, bāox yūh nang: ciao: giex kaing: naing ting daux kru naing Pati rob rom hak tiex Vax, tab grawm ko: kang:, kru naing siem:, kru naing Dimokaresi pa khraox hak tiex siem mai: cub kru naing 815 heue.

1992 num, Tax Pang: yūh kaw miti si jheeing: daux Vawng hak tiex Vax son plak kaing hak tiex heue.

1994 num, daux khix 11 deeih b āox yūh bang: kum: bawg(2) son kru naing khrawm: tau heue. Cub kru naing lawd luan: pui hak tiex mai: cub caw lawd luan: pui hak tiex mai: cub caw lawd luan: ceu pui prawng (pa lawng) an: khan kix Tax pang: rieb ka kix heue. Tax pang: si toe: tix yūh cao: giex kaing: naing ting daux cub caw(7)cub an: heue.

Kaing pa hoik yūh Tax pang: glang: sivoe ka: in: dix, jāh ka yūh tix fu: phaix cang, yūh lieng cang, fu ying cang, yūh ying cang, fu: loex cang, yūh chang mux cang daux loex, yūh fu: chang mux cang yam ot tix greem: krong, pa teei Tax pang: beeh glawm: kawn nie khaix an: khan: kix heue. Jāh yam an: dīx, hoek tom: yam in: ngāix Tax pang: māwh ciao: giex kaing: kru naing Pati rob rom hak tiex Vax hoek tom: in: singāix heue.

Page 9: Wa Reader four

9

Lox sidiex Tax pang: Tax pang: sidiex ex ih rhawm: rhi: simau pāox tix ang:

gūah ru, ang: gūah ceu pui, simēx sibon: kīeh sidu awm: pāox tix, sau: riang sau: rao, kīeh hak tiex ex haok huan:, yūh krax grum rhawm: mai: pui tang: ceu tang cad, paw gāux ka mi, paw khi ka hot, paw nīeh ka kawn: doe:, paw koe: rhawm: ka ciaomi yūh tix kaux ang: piien:, riien: tix kaux ang: t āux, khaox ting teem: pāox tix grawng:, nawng ting teem: pāox ex gaih, paw tang: lox paw siyox moing khaing: pāox ex, kīeh mawh lox tix gum,kīeh māwh cum tix mu:, giex taix pāox ex tom: kiien: miiem: pāox ex tom: sied lox in: khan: kix māwh lox sidiex Tax pang: ka ex ku kaux heue.

LAWG (3) LOX KAB.

Krax soh Tax lai: lox krai Tax pang:. lhak tix kaux ang: piien:, riien: tix kaux ang: tauh. Hot paw khi: mi paw gāux. Paw nīeh ka pui hot, paw cot ka kawn: doe:. Khaox ting teem: pāox ex grawng:, nawng ting teem pāox ex gaih. Paw tik pāox ex gah om koi: Paw ploi pāox ex yam cāox prāix. Līh rawm: ngai: mai: pui pa yiem.Viēx rhawm: tiem mai: pui pahai. Ox tix gawng: ang: chix mawh pang:

Page 10: Wa Reader four

10

Ra: loe: gawng: tom: chix mawh pang:. Pui tix nyiiex ang: chix pang: yaong:. Ra: loe: nyiiex tom: chix pang: yaong:.

Hoik māwh ex mūah tix reu ceu tix mu. Ot tau bang: kum: yum tau bang: naing. Yam kaing si liēx yam prīex simiang.

Mha: nie rawn nie awn: kawn: nie sawn: nie lhak. lheu: chix māwh simiang, lang diang māwh simēx.

Ang: siox sa: ling khaing prang: ang: simiang sa: ting khaing:moeg. Lox krai mīex priex daux rhawm:. Rāuh te rawn: tom: krox puing: klang:.

moe: tom: lawm tom: pon tix mug, lox tom: rug tom: pon tix krai. Viēh sipeem sak ih ku: ceu. Ting gum tom: yie sak, lhak kaing tom: yie hoik.

LAWG (4) SI VAI KĪEX TAM:.

Dīx dīx koe: sivai tix mu: hu: lai ling tix sawg can ceu pa ih pa un: tix, hawt klawng: tix klawng:, yam lai ling

Page 11: Wa Reader four

11

sivai an: tix sawg pa ih tix yūh nin:, nawh jiet si dah ka tam: tix plah mai: sivai an: ngīex ngoing tix ah nin: ka tam:, mīex maung pa koe: duing ngie, nieb lai ling hawt klawng: ting yūh nin: ang: māix lhat rawm: tah tix si man: lie?

Tam: an: mhong: ah sivai lox yūh nin: ka tix, mai: pawk lox sivai an: ah nin:, paw nyiang ah lox yūh nin: māwh sang kīeh māix ax tīex tix silah pāox tix lie?

Si vai mhong: ah tam: nan: mai: nyīah tix ah “ha: ha:”, maung māix pa yūh nin: ce: tix sang pon silah ka aux, chix lieh, māwh sang kīeh māix ax silah pa tix lie? Māix paw nieb yūh tix ting maung piang maung aux ang: māix tawng māwh aux simiang ka piang can ceu pa ot daux rawm: lie? Tam: pawk lox sivai ah nan: heue. Si vai mhong: ah tam: lox yūh nan:, sivai bāox tix nyīah ha: ha: mai: ah nin: ka tam:, tam: māwh yhot māix lie? Tam:pawk lox sivai ah tix ang: aux yhot, pa yhot māwh māix, māix sin: yāox ting tix khaing: aux nieb ah lox map, lox ang: khaw:ka aux, māwh ce: māix tix pēx ka aux lie? Tam: ah nan: ka si vai heue.

Si vai mhong: ah tam: nan: mai: ah nin: phan: yūh nan: māwh sang kīeh māix ax silah pa tix lie? Tam: pawk lox sivai ah nin:, silah ax tiang klawng: ting in:, mawx pa hoek voe pāox tix, chix, sivai pawk lox tam: yūh nin: heue.

Yam an: tam: ah nin: ka sivai, phan: māix hoek sigreung klawng: māix tom: si vuad si dax tix sivoe ngai: māix, māwh kheu: sang tawng aux dee hoek māix, tam: ah lox yūh nin: ka sivai, māwh jao brīex kip nawh tōeh hauk sidax sivai heue.

Yam hoek si vai greung klawng: nawh rug sivuad si dax

Page 12: Wa Reader four

12

tix sivoe ngai: tix, yam an: tam: ah “pliep” praok rawm: mai: ah tix nin: hoek aux tin: voe māix, sivai ang: lai tawng pa sang yūh tix ka tam:, mai: ah nin: ang: cāox sawn: aux tix sum ka māix, viang māwh kawx nin: kawn: koe: tix ceu pa kawn sang hak aux ax bāox silah, māwh yūh ka mawx daux rhawm: māix cu nang: māix ax bāox silah lie? Tam: mhong: bāox hak sivai kīex bāox silah tix, tam: pawk lox sivai ah nin: chix lieh, māwh sang kīeh māix ax silah pa tix lie? Sivai pawk lox tam: ah nin: silah ax ih nēx moi, tix kaux ax tix mu:, pui mawx pa uik ih sivoe pāox tix, ah sawn: kaw an: māwh pa pēx heue.

Tam: pawk lox sivai ah nin: chix chix, viang māwh kawx nin: māwh jao brax neek aux yam ih tix pr īex, kheu: jao in: māix kīeh ax silah tix ih dēx rawm: māix ih laong aux, aux ih seh māix mai: ax ang: pon tix dēx pāox tix awx, sivai ah nin: cu aux lox māix khawm: uik, viang māwh nin: māix pau aux tin: tix jiep, kawn sang hu: sawg aux tix k īed moi si vai ah nin: ka tam: heue.

Sivai hoik vīex moi hoek (2) mu:, tawx ka tam: tix mu:, cao: sivai cie tix mu: kiex jāh tix ih nēx moi phao:heue.

Tam: ang: tie ih cie tix, nawh kip nēx moi an: mai: simam: daux rawm: phan: māwh sivai nawh dūx yūh lung yūh loi tix ih nēx moi an: heue.

Yam kawn tag plak sivai cie tix, cie tam: hoik uik, pie lhax khaox pa tawm kiex greem: moi cie tam: ang: lai koe:, sivai chawk tam: ah nin: hoik uik nēx ih māix lie? Tam: pawk lox sivai ah nin: paw nyiang ah nēx, pie lhax khaox tawm aux

Page 13: Wa Reader four

13

greem: hoik uik ih aux uik, lheu: khaing: an: ang: aux nyiang sak khawm: heue. Si vai daox deng: mai: ah tix nin: māwh rug ang: rug pa ah tam: aux hu: jhak, yāox ha:, yam hoek sivai dee ih tam: nēx moi, paw lai ah nēx pie lhax khaox ang: lai yāox, yam an: sivai meet rhawm: ka ang: tix pēx tam: nawh ang: lai tawng pa yūh tix ka tam:, sivai an: kok tam: hoek dēx tix mai: dig ka tam: an: jao in:tam: tom:tip hoek tom: in: singāix heue. Sivai nawh yāox ting, yāox koe: riang tix khaing: tam:,iak ngai: jhak ka tam: sawn: tam: ang: koe: ceu koe: cag, dee sidah nawh ang: tie pēx ka tam: heue.

Tam: viang rham: tix yāox, kaing pa cāox caig ang: sawn:māwh baig. Can kaing pa kaig paw laig tix yūh . Sivai jao ang: keud sawn: nieb nyoin: ka tam: kham: geu ploh tū nieb tīex nieb tū:sivu ka cāox heue.

Page 14: Wa Reader four

14

LAWG (5)

TAWNG: TIEX Jāh tom: ju tax ju yiiex ex kawn: Vax dīx ex hoik dawg

māwh pui pa shiao ka tawng: tiex, tom: hoek in: singāix heue. Lheu: khaing: an: ang: joeng: māwh ex kawn: Vax pa shiao nawng:, can kawn: pui pa ot ka piang hak tiex in: khawm: uik kawx ca: kawn shiao nang: tom: hoek in: singāix heue.

Grawng yūh pui tawng: tiex māwh in: plak greem: heue. Yam jāh pui sawg tix kaong: tiex pid pa koe: praok klawng: praok dung, tiex ceu an: māwh ceu pa nu tix sawg, nu tix kaong: ka heue. Pui pa yūh tawng: tiex khankix, khaix hoik yāox kix dee koe: tiex an: khan:kix, kix hu: kaong: hu: tang: hu: don: ka lawx moi, don: ka law, ka moi mai: don: nang: ka jung pui, mai: vīex ing: ka dee yūh tix tawng: tiex heue. Khaix hoik tang: kix hoek dee yūh tix tawng: mai: hok tiex an: tom: kroh, khaix hoik kroh tiex an: kix teei khaox mai: pauh tom: phawng: tom: mawg heue. Khaix an: kix kaong:

Page 15: Wa Reader four

15

daux tiex tom: raux been tix sawk, plak v īeh been pon: sawk heue. Ka daux tiex pa hoik kaong: kix an: kix rhuat mhaik sivoe son ang hu: pid mai: tiex kix tom: sau: tiex pa hoik phawng: an: mai: kix tom: see: rawm: ka piang, son sang līh bhawm: tiex mai: kix teei chee: cāox pa hoik yūh lan ka rawm: mai: tawb kheem: ka piang tiex ra: loe:gawb, mai: een: been ra: sawm: heue. Khaix an: kix deeih paik tix teei tiex an: mai: kix hu: deūh piang chee: pa hoik tawm hoik naih kix tix deūh tan: heue. Tiex pa hoik pum: kix tix deūh, kix bāox ruat mhaik ka piang pāox tix bawg mai: dig ka caong tix, tom: rheeng heue. Yam dig kix ka caong tix yūh nin:, kix bāox ruat mhaik ka piang tix vud tix vud heue.

Khaix hoik yūh kix nin:, kix tom: yāox tix pon ka tiex pa pid mhawm: mhawm: heue. Son ang: tiex an: phai: kroh kix bāox tawb ka chee: pa lan pa cāux ka piang tiex an: heue.

Khaix hoik yūh nan: kix jāh tix teei tiex awm: pa sang yūh tix, tix lon: hoik tix lon: mai: pum: sau: ka piang phia: pa hoik yūh tix dēuh pak peung pa awm: bia: tix mu: heue. Yam jāh tix sau: daux pak peung cag yūh tawng: an:, tix kaux māwh cao: siyiied ka taix tix, tix kaux māwh cao: sau: tiex pid an: awm: diag pa khaw: mai: tawng: pa sang yūh tix, khaix an: tom: hoik līh tix māwh tawng: phao: heue.

Khaix hoik līh tix māwh tawng:, kix dēuh dee koe: bhaung: son sang phlu: bhaung: tix heue. Son sang si oh hu: sipie ceeix ceeix heue. Yam kawn sipid mai: d ēx sang kroh kix klied ngai: lai pa hoik tiiem riang pruh tai ka phia: awm: pa hoik sa yāox pruh tai ka piang tawng: heue. Khaix hoik

Page 16: Wa Reader four

16

klied kix riang tai mhawm: mhawm: kix bāox hok kroh tix bawg heue. Tawng: pa hoik kroh an: ang: bax nyiang māwh pa sin: kawn māwh tawng: pa im: heue. Son sang līh tix māwh tawng: pa sin: kawn caw tix gleeing ka ngu tix bawg heue. Yam gleeing ka tawng: an: khan: kix ex caw tix lo khix mai: brēx mai: glāox pa awn: heue. Tawng: an: khan: kix dia: lat tau ka piang tiex tix dah mai: teei khix pa lang: pa koe:tix sawk mai: jung ka rawb rim tawng: an: khan:kix mai: phlu: ngu mai: teeibrēx kheem: ka piang khix an:, khaix hoik kheem: ka brēx mai: bāox tix sau: glāox ka piang mai: awt sipid, son sang ang: khix phai: uik ka heue. Khaix an: meet ngu jāh tix taox hu: sipie sipie, khaix hoik koe: ra: loe: sawm: kix tom: yāox tix pon ka tawng: hoik sin: pa hoik kaux phao: heue.

Dee yūh pui tawng: tiex hak tiex man māwh ka daux veng Magoe: yaong: Luxling, hak tiex Vax māwh kaung: Moeg nu, veng Meung mau: Eeng kawng ka: yaong: ngaig vawg heue. Phan: māwh hak tiex hawx kix yūh daux siglaox (Kaung: kaw) mai: shiem: tum heue. Can ceu kraung pa yūh pui ka tiex māwh tawng: kuh eep, tawng: taux, kuan:chax, tawng:taix, klong:rheep, klong: sawm:, ngoi, tawng: sau:tai, sum: tai tawng: rawm: nyāux, klong: chax, māwh ceu an: khan: kix heue.

Page 17: Wa Reader four

17

LAWG (6)

KAWN: PA NĪEH ALIAH KAUX. Dīx dīx koe: Tax kuad mai: yax kuad ra: kaux kiex

koe: kawn: simēx (7)kaux,kawn: simēx an: khan: kix kiied sidaing: nīeh ang: rhawm: yūh kaing jhaw: kix ot tix lu: lie: mai: klieh nyīah daux nyiiex daux yaong: ku singāix heue. Mīex keeing: kix kīeh kix hu: ma: kin rawm: bre prīex, hu: khix ang: kix doh cu doh nghiet tix bawg kawx heue. Yam lai ling kix daux yaong: kix yāox ka sox tix mu: sox an: it mai: bliex dak tix līh ah haw hie haw hie, yam an: ka daux kix tix kaux ah nin: sox in: phex n īeh yūh nin: yūh ka mawx lie? Sox an: pawk lox kaw an: ah nin: “ang: aux nīeh” pa nīeh māwh pex, kaw an: deeh pawk lox sox ah nin: phan: māix ang: nīeh māix nieb it si ngāix yūh ka mawx lie? Sox an: bāox pawk lox kaw an: yūh nin:, can pui pa nīeh, pui pa sawg tix brīex nyiiex pui sawg tix ih brie yie pui yūh nan: khan: kix son sang ang: pon brīex nyiiex yīx aux tom: ot tix pau nyiiex yīx jao heue. In: māwh beeh māwh glawm: kaing pa caw aux tix

Page 18: Wa Reader four

18

yūh, phan: aux ang: yūh nin: ang: pau nyiiex mhawm: mhawm: cao: nyiiex aux kawx ang: tau yāox tix tawx aux sawm: sox an: pawk lox kix ah nan: heue.

Yam deeh hoek kix daux nyiiex tix ,kix tom: ah nin: pa pāox tix, sox viang māwh kawx to: sat tawng tix keud son prīex pa sang ih tix, ex kawx caw gau tix mai: sox an:, j āh in: singāix ex caw tix yūh kaing kix ah nin: ka pāox tix heue.

Ka daux tix singāix Tax kuad an: kok kawn: tix khan: kix hoek mai: ah nin: ka kawn: tix “kawn: simēx aux, daux guang ma:ex, aux sipaung: shiang: khri: pa sidaing: ngāwh daux heue. Pex vīex baug tix kaux tix mag mai:hu: sawg tix vaih ka awx. Pui mawx yāox pui an: pon tix cie, keeing: kix tawm: lox yūh nin: heue. Yam mhong: kawn: simēx an: khan: kix lox pa ah keeing: tix, kix grhang: tix hu: daux ma: mai: baug ma:, Viang kix hoik paug ka ma: an: kawx, kix ang: tie yāox shiang khri: pa krai keeing: kix tix sipaung: heue.

Kawn: Ai kix ah nin: “Aya”ex ca: hoik paug ma: in: viang māwh kawx nan: shiang: khri: pa nie keeing: ex tix sipaung: māwh yūh ka mawx in:, ex ang: tie cu tix yāox ka lie? Ex deeh ing: ka nyiiex mai: chawk yāox keeing: ex ka ang: māwh lie?

“Keeing:” yīx hoik paug ma: viang māwh kawx nan: ang: yīx tie yāox shiang: khri: pa krai māix tix sipaung: māwh jao pa tix lie? Keeing: kix deeh pawk lox kawn: tix ah nin: phan: pex rug sang yāox shiang: khri: pa sipaung: aux te te, pex gūah guang ma: an: ka pāox tix sidu, khaix an: pex tang: sum: nghox sum: khawx, sum: sivawng ka daux ma:

Page 19: Wa Reader four

19

yūh pex kaux mawx kaux an: awx, phan: can ceu pa sum: pex hoik kaux yam bawg mawx sax, aux lawk jhi: pex yāox shiang: khri: pa hoik sipaung: aux ka daux ma: ex heue. Kawn: nawh hoek ka keeing: kix daux bawg yam hoik kaux ceu pa sum: pa van: kix, son sang jhi: keeing: kix shiang: khri: pa sipaung: tix heue. Yam an: keeing: kix ah nin: yam in: can ceu pa sum: pa van: pex hoik kaux hoik teem khawm: uik, in: hoik māwh shiang: khri: shiang: mau son vaig tu ex heue.

Sum: nghox son vaig laig laih son mau. Gau pāox lāoh rien: son piien: prīex ih. Pui nīeh pui brīex kiied ting prīex. Son vaig tix dīex yāox tix gu: lhīex. Son tu tix mu: yāox tix tīex koek. Hoek nyo po: sim: phan: gaox ang: koe: kin: daux rhawm:.

LAWG(7)

NGAI: LAI TIIEM KHAING: SOK RHAWM: Kawn: nyawm cawng tix kaux tik sibēx ceep tix, tix plah ka piang pheen: tiiem: lai māwh sibēx siu: pa ceep yam kwat

Page 20: Wa Reader four

20

heue. Khaix hoik tik nawh sibēx tix yūh nan: nawh to: tix hawt khaix pāox grawm tix, sara kix jhak tix yāox sibēx an: māwh sibēx Ai tao: heue. Ai tao: an: ot glhawk (3) heue. Singāix an: sara nawh kok mīex keeing: nawh son sang kum: grawng: kawn: kiex mai:kiex heue.

Mīex keeing: kawn: nyawm an: viang kiex māwh mēx moeng kawx, ang: kiex tie ot tau mai: pāox tix, tang: ot tang: koe: kiex khaing: pāox tix heue. Māwh kheu: jao an: aux tom: kok kiex hoek daux cawng, aux ka ang: krai grawng kok tix kiex hoek tau, kiex ka ang: tawng grawng hoek pāox tix heue.

Phan: māwh kawn: simēx kiēx pa māwh Ai tao: in: māwh kawn: tix kaux khaing: heue. Sivoe in: dīx Ai tao: sidaing: cheung ka lai mai: sidaing: nghiet lox sara cao gau mai: nghiet lox mīex keeing: tix heue. Yam in: nawh ang: lai cu lai nghiet lox, ang: lai pon lai gau tix māwh jao pa tix lie? Māwh kheu: jao lāux rhawm: nawh ka grawng: pa yūh mīex keeing: tix, kheu: ang: kiex ih rhawm: pāox tix mai: tang: ot tang: koe: kiex khaing: pāox tix ,nawh tom: lāux rhawm: jao heue.

Māwh kheu: jao an: aux pa māwh sara nawh ka ang: nyawm rhawm: kah, aux tom: kok mīex keeing: nawh kum:, son ang: Ai tao: lai lāux rhawm: aux tom: krai kiex mhong: heue. So sang doh rhawm: kiex ka grawng pa lāux rhawm: kawn: kiex, aux sang krai yūh ka mawx. Keud jee keud blaong māwh pa nu son aux, ang: krai kiex mhong: ka ang: lai chix, ot tix vud mīex nawh hoek, khaix an: ang: lai rheeng; keeing: nawh ka hoek nang: heue. Kiex ra: kaux ang: tawng

Page 21: Wa Reader four

21

grawng: hoek pāox tix mai: jhak jhak ka pāox tix, mai: keud daux rhawm:, teu koe: tix ceu ceu kiex keud yūh nan: mai: daox am: ka yāox tix pāox tix heue. Kiex jhak ka pāox tix khawm: lāux pak ngai: tix, moeng ka ang: tawng hoek mēx tix, mēx ka ang: tawng hoek moeng tix heue.

Khaix hoik ngawm kiex tau, aux tom: jāh tix krai kiex mhong: kawn: kiex Ai tao: heue. Kawn: pax in:, yam an: dīx sidaing: cheung ka lai mai: sidaing: nghiet lox sikah, yam in: ang: lai cheung ka lai ,ang: lai cu lox nghiet lox sikah, kied sidaing: dah krax ot nawh mie nyao, māwh kheu nan: aux tom: kok tix krai pax mhong: heue. Khaix hoik krai aux kiex mhong: grawng: khawm: uik khawm: leeing: mai: kiex kiēd sidaing: doh rhawm: ka pa yūh tix heue.

Kiex ah nin: māwh kheu jao pa yūh nyiiex ma: ax nin: kawn: ax teu lāux rhawm: jao ah yūh nan: heue. Khaix an: son sang bāox nie doh rhawm: kiex ka aux tom: teei lai pa chawk mai: pa deeh pawk kawn: kiex mai: jhi: kiex yāox heue. Lai an: māwh lai ka la paing pa chawk kawn: kiex ka, māwh pa mhum mhiem: tix dēuh daux pheen: tiiem lai mai: naih tix yāox lai pa tiiem: nawh an: māwh khaix jauh rawm: ngai: tix plak, ang: lai chix yāox ngai: lai pa pawk kawn: kiex heue. Lai pa tiiem: kawn: kiex an: ang: tie māwh lai pa pawk ca māwh lox tix gum khaing: nawh tiiem: tom naog plah lai heue. Lai pa tiiem: nawh an: aux yāox tiiem: yūh nin: mīex aux ka moh, keeing: aux ka moh, aux moh pax khawm: ra: kaux tiiem: ngie yūh nin: naog tix plah lai heue. Khaix hoik naih aux tix jhak aux tawx ka m īex nawh, kiex ang: lai nye

Page 22: Wa Reader four

22

lai nyux phlat tix tawx ka mēx tix heue. Yam yāox mīex nawh ka lai tiiem: kawn: tix kiex kied sidaing: voi rhawm: ka te te heue. Khaix hoik jhak kiex khawm: ra: kaux tix tom: koi niep lai an: mai: sau: daux hau tix heue.

Khaix hoik hoik ang: lai koe: lox ah sikah krai mai: hu: giex ka taix moeng tix, moeng nawh ka rieb tix giex ka taix mēx tix khawm: līh rawm: ngai: tix mai: jhak ka aux khawm: nyīah tix, aux kawx dung rawm: ngai: kiex ang: tau tix tawng ka heue.

Khaix hoik kum: kix tau mai: sara kiex deeh ing: ka nyiiex, plah lai in: hoik māwh pa krix ka daux rhawm: mīex keeing: mai: hoik kīeh mīex keeing: khaw pāox tix hoik deeh kieh nyiiex ma: kix mhawm: gāux rhawm: gāux rhi:, ngai: lai tiiem: pa kaoh khaing: līh rawm: ngai: kawn: nyawm tix kaux līh tix māwh ngai: lai pa thai: lox cox rhawm: mīex keeing: heue.

Page 23: Wa Reader four

23

LAWG (8)

GRAWNG RAWM: LHIEX Ju tax yiiex mīex keeing: ex dīx kaoh lhiex khaing: dee

mawx ang: kix tie tawng ka, kix ah māwh siyawng pa tawx heue. Khaix an: can pui pa koe: ping nyia cu:yi: keud sawn: tix yāox māwh kaoh lhiex khaing: dee mawx lie? Dee si dah kix pon tix tawng dee kaoh lhiex heue.

Dee jāh lhiex tix kaoh māwh yūh nin: jao pa hak pa koek singāix can rawm: klawng: rawm: dung tīeh tix māwh bhawm:, bhawm: an: bhaung: vīex haok piang rao ma: mai: tīeh tix māwh pai: awm:, pai: awm: an: yam sipub bhaung: sikiied, bhaung: lhong kix tīeh tix māwh rawm:, yam an: hoik līh tix māwh lhiex mai: grum: piang tiex heue.

Lhiex sidaing: koe: buan: son: son ex kawn: pui nawng nawng ang: tie māwh nan:, son to: sat, son khaox ox rib riem, pa sum: pa van: ex, pa eei: paliang ex ka ting lhaong: haok huan: jao lhiex heue.

Rawm: lhiex māwh pa kiied singax singēh khaing: rawm: tang: ceu, phan: ex teei mai: ngaik sin: yūh rawm: nyāux

Page 24: Wa Reader four

24

ka,kied koe: jhawm: tie: jhawm: nyum khaing: rawm: klawng: heue. Līh klawng: ting, klawng: iak nam pang lai: mai: rawm: sigrit sigra: tix koe: can ceu an: khan: kix ka kaoh nang: khaing: rawm: lhiex heue. Ex kawn: pui ka piang ca: hak tiex khawm: uik can pa yūh ma: kaung: phan: rawm: lhiex ang: koe: can plix khaox gaox nghot khawx koi: sivawng ,ien: can pakoe: tu: piang hak tiex ang: ah, daux tiex ang: ah, ang: chix ting chix chix lhaong: mai: ang: doh chix koe: kaux, koe: tu: koe: plix koe: tai tix bawg kawx heue.

Koe: khaox ting nong: ting dee mawx kheu: caw dee an: dee mhawm: rawm: lhiex khaox an: nong: an: tom: ting ka heue.

Rawm: lhiex phan: ex chix shiao ka mhawm: son ex, phan: ex ang: chix shiao ex ka lāux jao heue. Daux bawg yam lhiex phan: ex ang: koe: kraung pa tieb tie lhiex kieh to: kaux tix caux lan ka lhiex si jheeing: ex ka pon jhawm: saux mai: saux hoek mai: saux tang: ceu heue. B īeh rhauk, sikhat klawng: ting rawm: kawx kaoh khaing: lhiex, lhiex ka koe: buan: son:, son ex ka ang: koe: bawg tix blah heue.

Grawh grawng nawh māwh kheu: yie lāux lhiex yūh kaing yūh ex, lāux pa sum: pa van: ex heue.

Page 25: Wa Reader four

25

LAWG (9) PAW NYAW PĀOX TIX YOEK KA PLAI.

Dīx koe: kang koi tix mu: nawh lai ling daux tiag daux tu son sawg pa ih pa un:, yam hoek kang koi an: tix dah, nawh yāox plai: pa dēuh pui, kang koi an: ah nin: “Alo” kied sidaing: mhawm: son: aux te te in: māwh krax laoh lie kie: lhong: kang: koi an: ah yuh nin: mai: teei tix nyāux plai: an:ang: awt rheung: glang: mawx tix, kang koi an: yoek heue.

Daux bawg yam an: mīex sox la tix mu: hoek yāox plai: mai: kang koi kied laoh lie, ceu pa cim aux mai: plai: hoik tang: koe: phao: ah yuh nin: khawm: gāux rhawm: gāux rhi: tix, ran: tix nyāux plai: an: ang: awt rheung nang: glang: mawx tix mīex sox la an: yoek mai: gōeh tix it tan: heue.

Sox prāix lai ling tix sawg nang: ceu pa ih pa un:, yam hoek nawh tan:, yāox kang koi,plai:mai: mīex sox la, sox prāix an: ah nin: kied laoh lie ceu pa ih son aux hoik grum tin:, mai: ran: tix nyāux nang: plai: ang: rheung: sox prāix an: yoek nang: cie tix heue.

Dee nghoik krih hoek nang: tan:, ceu pa ceu pa ih pa sang vīex aux moeng tix cim, plai:, nēx, hoik tang: khrex tix dēuh ciao: tix tin:, in: sawn: tix māwh mhawm: son: aux te te,

Page 26: Wa Reader four

26

ah yūh nin: daux rhawm: tix, mai: ran: nang: tix nyāux ka plai: an: heue. Dom mawx dom an: krih an: ah big ka gōeh kheu: jao yoek ka plai: heue.

Kang koi siduat khaing: it tix, khaix hoik vhah yoek tix, yam yāox ka mīex sox la, sox prāix mai: krih lu lieh tix it piang tiex tan:, kang koi yuh tix awm: pa kleueh (klih kluing:) ka pa yūh tix, ami:ah nin: jao kaing pa jah aux tix y ūh, kix pa ang: tie koe: krax phit grawng: lud yāox tix kham: geu kaing pa cāox pa caig tang: heue.

Kaing ang: khaw: paw phaw: tix yūh Nyaw glaw: ka pāox mawh kaing cāox. Nyāux plai: brai: maung lāux yūh kaux. Phen: plai: sug sai: grai: yūh nyīiex. Pa yoek pa awp, phan: kawp kaux lāux Lāux lak pak leeing: yūh kawn: pui Teei tix lhak lhiao: khaing: pāox tix, chix kīeh krax ot yhot yūh pui. Ot tix yawt phen: sawg tix lhen: pāox yāox krax lāux.

Page 27: Wa Reader four

27

LAWG(10) SI PEEM NYIIEX CAWNG.

Sipeem nyiiex cawng: pa yūh yīx koe: plak khawn: goix brawk nyiiex cawng: heue. Sipeem in: mawh pa rom kawn: nyawm cawng mai: sara khankix tix sum: tau tom: līh tix māwh sipeem heue.

Sipeem in: hoik dawg māwh sipeem pa hoik yūh daux num pa hoik luan: 6 num khix 6-27 ngāix dīx heue. Jah tix sum: daux bawg yam ngāix sum: khaox khawm: bee: ma: dīx heue.

Caio: pa jāh tix paoh daux krax son sang sum: sipeem in: māwh sara ting ciao: kuang: cawng: yīx heue. Sara ting an: hoik dha: tix kraix khrawm: cub sara khan: kix mai: yūh bang: kum: sivoe ang: singāix sum: khaox khawm: bee: ma: ang: nyiang bax hoek heue. Ka daux singāix an: nawh hoik dha: tix krai ka grawng pa sang sum: sipeem in: māwh pa koe: buan:son: yūh ka mawx ka kix lie? Khaix an: sara ting nhie: kawn: nyawm cawng khan: kix vīex kawn: khaox khan: kix mai: simie ku ceu, tix kaux tix ceu v īex hoek son pa caw tix

Page 28: Wa Reader four

28

sum: singāix an: heue. Khaix an: sara ting krai grawng: sipeem in: caw co: ca: tix yūh ku kaux mai: ih rhawm: pāox tix son sang līh tix māwh sipeem: tix ngāix sax heue. Sara ting an: dha: tix nhie: kawn: nyawm vīex baog, vīex vaig hoek ku kaux heue.

Māwh kheu: bawg yam sum: khaox hoik hoek to: kaux aux mai: pux ke: aux mai: kawn: nyawm cawng: khawm: uik hu: ka nyiiex cawng: gau lai mai: yīx jah tix sum: khaox singāix an: heue. Awm: pa hoik thung: jhi: sara cao: kuang: yīx mai: yīx jah tix soh rib, paog tiex phao: heue. Khaix hoik soh hoik paog yīx yūh lawk tix lawk hoik tix lawk kieh dia: pāox tix, khaix an: yīx tom: jah tix sum: khaox mai: sau: simie phao: heue. Pui pa sum: khaox mag mung, khaox mag ka: khaox simi, khaox tie, khaox mag kiang, muah khaox, mai: khaox pa koe: yeem koe: boe: tix kaux tix ceu, mai: pui sa sum: tai ku ceu tai pa raoh tai paing, tai klai, koe: ku ceu daux sipeem an: heue. Khaix an: mai: k īeh yīx goih cub caw tix, cub (1) cub (2) cub (3) cub (4) khawm: uik koe: (4) cub heue. Yīx silah pāox tix yūh kaing, kaing pa yūh yīx tom: phai: hoik jao heue. Khaix hoik yūh yīx kaing, hoik sum: hoik van: ku ceu, yīx lāux lee: tix mai: sawm: eep pid mai: kax kroh heue.

Khaix hoik rheeng: singāix sawm: khaox pa sum: pa van: yīx jāh tix kūah mai: klai sipie jiet mhawm: griang mai: nyawm tix jhak heue. Hu: sipie sipeem sum: y īx an: jah tix ao: ceu, līh ceu kaux pa mhawm: daux veng ot yīx heue. Khaox pa sum: yix huan: sipie ting sipie, khaix hoik rheeng:

Page 29: Wa Reader four

29

khaox an: khan: kix jāh tix pruh tai, pa paing: pa raoh, pa klai, hoik grum ku ceu mai: jiet nyawm tix jhak ka heue. Hak tiex prāix brum singie klai hu: sipie mhawm: griang tix yāox ka heue. Khaox pa ting khan: kix, jāh tix koe: lhax, koe: yeem: hu: sipie rheeng: sipie jāh tix pruh jāh tix tai heue. Khaix an: khaox khan: kix jāh tix mhawm: yeem sigleem: plix phao: heue. Khaix hoik rheeng: plix khaox khan: kix jāh tix teem mai: jah tix pieh tix ih plix, mai: y ūh krax tan krax lu daux nyiiex cawng:, kawn: nyawm cawng mai: sara khan: kix yāox tix ih yāox tix pīeh plix khaox ku ceu tom: sak tix ka heue.

Phan: hoek yam yūh kaing daux cawng simēx sibon: laig ka daux sipeem mai: sawg tix riem rib tix blah see: rawm: tix blah gūah cub caw tix cub mawx cub an: ciie mawx ciie an:, kix yūh kaing daux sipeem heue.

Māwh kheu: gūah kaing tix yūh nin: silah ex tix yūh cub mawx cub an: sidaing: phai: hoik, mai: kiied piaw tix yūh te te heue. Son sang mhawm: griang sipeem in: mawh beeh glawm: kaing yūh yīx nyawm cawng khawm: uik heue.

Num pa sang hoek tix singāix sax, phan: kix pux prāix ex bāox tix co: ca: mai: sitoe: tix yūh awm: in: sax, teu koe: krax haok krax huan: khaing: in: tix ngāix sax heue. Phan: kix bāox sitoe: tix sum: khaox ku ceu daux sipeem: in: tix num hoik tix num, sum: ang: jux ang: jai:, sipeem in: teu riien: tix koe: krax haok krax huan: mhawm: griang khaing: in: kao: son tix yiiex son, teei ang: nieh pieh ang: uik sax heue.

Page 30: Wa Reader four

30

LAWG (11) Riang yo ah sox la, sox la

Dīx koe: kawn: nyawm ciao: paliang pēx tix kaux, nawh liang pēx hawt dee mhawm: rawm: mhawm: rib ku singāix, daux tix ngāix nawh liang pēx ka piang gawng baoh dee yūh pui ma:, kawn: nyawm an: riag yo ah nin: “hoek sax la tix kiied pēx, hoek sox la tix kiied pēx” can pui pa hu: ma: hawt baoh an, mhong: lox yo kawn: nyawm kix to: tix haok piang gawng, yam hoek kix piang gawng, chawk ka kawn: nyawm an: ah nin: koe: sox la dee mawx? Koe: sox la dee mawx? Yam an: kawn: nyawm an: pawk lox kix mai: nyīah ah ‘ha:ha:ha: !’ ang: sox la tie hoek tin: kix jhak lawg ka kawn: nyawm an: jao pie nawh ka kix, mai: kix ka kied sidaing: taug jao to: tix hoek piang gawng heue. Ang: lai awt rheung: glang: mawx tix, kawn:nyawm: an: bāox hu: liang pēx liang tix ka piang gawng an:, yam an: sox la rug hoek tix kiied ka pēx pa liang nawh, kawn: nyawm an: riag yo mai: ah tix nin: hoek sox la tix kiied pēx, hoek sox la tix kiied pēx yo lox yūh nin:, pui pa hu: ma: hawt bāoh an:

Page 31: Wa Reader four

31

viang mhong: kawx lox yo kawn: nyawm an:, kix ang: lai hu: jhak ka nawh, mai: ah tix nin: kawn: nyawm in: bāox nyaw ex taug phao:, ex paw lai hu: jhak ka nawh ah nin: ka pāox tix heue. Sox la rug kiied pē liang nawh yum 2-3 mu:, yam an:kawn: nyawm an: yo pui teem: tix kawx ang: koe: pui pa hoek teem: ka nawh, mawh kheu: ce: pui hun: nawh pie lhen: tix awm: bawg voe an: heue. Kawn: nyawm an: yiiem jao yum pēx liang tix kawx, ang: tie lai koe: dee bleeih, nawh viang yiiem mie ding, māwh ngie gīex going son nawh heue. Pui pie pui lhen: yāox kaing cāox. Pāox teem: pāox coi koi hu: grai:. Uah ngai: kheu: yiiem ang: koe: ceu. Vaig ang: lawm paw mug, lox ang: rug paw ah. Pie lhen: nyaw glaw: caw tix ang: ah. Klih kluing: paw puing: muing: lox paw krai. Krai lao see, ceu kaux mhawm: lao.

Page 32: Wa Reader four

32

LAWG (12) PUI LHAK RA: KAUX.

Dīx dīx koe: Ai lhak kiex Nyi lhiem:, kiex kied ting jhawm: ting lox ka pui, sawn: pui tang: kaux awm: pui deux pui aw:, kiex ang: doh nieb ca: ka pui tang: kaux, kiex sawn: tix hoik māwh jung pui lāoh piang pui uik, sawn: tix māwh cuik piang pui son plak lhak, plak haing:heue.

Pui in: kiex ra: kaux ang: kiex tie ot yaong: tau, viang māwh kawx nan: kiex hoik ra: lai: mhong: grawh grawng: pāox tix, kiex kied simie tix yāox ngai: pāox tix son sang silah kiex krax lhak pāox tix, yam an: son sang yāox kiex pāox tix kiex tang: līh khaing: yaong: ot tix kaux mawx kaux an: heue. Kiex jiet sidauh pāox tix ka piang sibauk tix mu, Viang māwh kawx nin: kiex ang: tie ang: tawng pāox tix māwh pui pa yūh ka mawx, Ai lhak jāh tix ah, goih krax voe aux, yam an: Nyi thiem: ah goih krax voe aux, pui mawx tix ang: cu goih krax ka pāox tix, kiex brieb pāox tix greung sipauk mai: chawk pāox tix ah nin: māwh rug ang: māix goih krax ka: aux lieh. Ang: māix tawng aux māwh Ai lhak lieh, awm: nang: an:, ang: māix tawng māwh aux Nyi lhiem: lieh aw: “aux ah tix hu: sawg ka māix Ai lhak ah yūh nin: ka

Page 33: Wa Reader four

33

Nyi lhiem:, māix sawg aux jao pa tix lieh Nyi lhiem: chawk Ai lhak yūh nan: sang sawg aux tix yāox māix jao sidaing: ao: ceu kaux māix khaing: pui tang: kaux, aux simie tix yāox pa chix māix heue.

“ Chix” viang māwh nin: aux ang: nyiang tien yam in: aux lawk krai māix mhong: yam tien aux,, māix goih aux hu: ha:, Ai lhak ang: cu tix goih krax , jao in: kiex jāh tix simah pāox tix phao:, dee sidah kiex lu li pāox tix, yam an: kiex kreuek daux rawm: mai: yum daux rawm: khawm: ra: tix heue.

Ting jum cum cāox yāox krax yum. Grum rhawm: mhawm: yūh ang: tuih krax. Silah kaing mhawm: jhawm: chix līh. Nēx ang: koe: kīh mawh taux, saux ang: pai: māwh yum. Sikah tix mu: hu:tix diang riang yūh prāix klawng:, Phan: lhak phan: lhiem: thien: ka pāox. Gun cāox yāox mhawm: khrawm: tix keud.

Page 34: Wa Reader four

34

LAWG (13). GŪAH NĒX BEUE.

Dīx pui ra: kaux, kiex hak pāox tix hu: sawg taux lhax, nēx nawn daux tiag daux tu, yam lai ling kiex tix sawg taux daux tiag, kiex jiet yāox haik beue tix mu:, an: tix kaux ah nin: ang: ax lai siox sawg taux tang: ceu, mai: hak kiex pāox tix kaung: beue an: heue.

Khaix hoik pon kiex beue an:, kiex deeih lai ling ka daux tiag baoh an:, kiex bāox deeih yāox haik beue pāox ti mu:, in: māwh haik beue pāox tix mu:, ax bāox kaung: tix vīex ah nin: ka pāox tix heue.

Khaix hoik bāox pon kiex beue an:, kiex bāox lai ling daux tiag, bāox deeih yāox nang: haik beue, mai: bāox kaung: ka beue an: bāox deeih pon ka heue. Yam an: singāix hoik klip, prāix hoik sang faik, kiex guah beue an: ka pāox tix, kiex gūah sidu, beue ea: kawn: haoh sinax kiex tix mu:, kiex simie tix gūah sidu, viang māwh nan: khaix hoik yaog kiex tix kaux tix mu: beue ca; kawn haoh pot sinax kiex tix mu:

Page 35: Wa Reader four

35

heue. Kiex thung thiang pāox tix dēx sang māwh simah tang: beue haoh an:, yam an: koe: pui jaw tix kaux, hu: jaw: nawh jiet mhong: lox thung thiang kiex pāox tix mai: hu: chawk kiex ah nin: pāox grawm, māwh thung thiang pax pāox tix jao pa tix lie? Kiex pawk lox cao: jaw an: ah nin: kaung: yīex beue in: singāix yiiex tom: pon beue loe: mu: yiiex sang gūah sidu kawx, beue kawn haoh sinax yiiex tix mu:, yiiex tom: thung thiang: pāox tix tang: an: heue. Yam an: ciao: jaw an: chawk kiex yūh nin: aux gūah pax ih sidu cu pax nang: lie? Kiex pawk lox cao: jaw an:cu yiiex ciao: tawx ka kiex tix kaux tix mu:, ciao: jaw an: teei tix cie tix mu:, yam an: kiex nhie: cao: jaw an: jiet chix gūah tix ih sidu, kiex gāux rhawm: mai: ing: tix ka nyiiex tix heue.

Pui lhak ang: dak khi:. Fi: fang: dee mawx pui tawx uik. Khlu khlak rhawm: keud bheuek yūh ciao:. Jao ang: chix sawn: sum ka heue. Kheue ang: khaw: phaw: pāox lāux Pui daox pui aw: caw krax taug. Kha: rhawm: kha: rhi: leeing: lang:ngāix. sidah sidu nu tix gūah.

Page 36: Wa Reader four

36

LAWG (14) PŪX PA GUAH TIX TO: KHAING: AUX TIX .

Dīx koe: pūx aik ra: kaux pa māwh aik kaux Ai mhawm: pūx kaux Nyi lheu: kiex māwh kawn: nyiiex cao: mi khawm: ra: tix heue. Sivoe ang: kiex nyiang ting taix lhaong: caong: miex keeing: kiex yum, khaix yum mīex keeing: kiex Ai mhawm: teei: beeh glawm: kaing nyiiex kaing mai: khawm: uik, Nyi lheu: cau tix māwh cao: teei beeh glawm: priex khawng: eei: brie liang kiex khawm: uik heue.

Kiex ang: nyiang bax teei tix koe: moeng tix kaux kawx heue. Ka daux tix singāix Nyi lheu: ah nin: ka Aik tix Ai mhawm: Aik eue can mau khri: sin: ngao: khawng brie pa deeh mīex keeing: ax ka ax, aux sang kīeh ax gūah son cie pui mawx cie pui an: māwh kheu: sang yūh aux num: tix ka mau an: mai: hu: yūh lai tang: prāix tang: klawng: heue. Ai mhawm: nghiet lox Nyi lheu: mai: guah tix tawx son cie Nyi lheu: Ai mhawm: ah nin: ka Nyi lheu: viang aux gūah tix tawx son cie māix kawx aux simie ax ang: gūah pāox tix tang:

Page 37: Wa Reader four

37

hu: tang: ot, ax ot tau daux nyiiex ex tom: kuad tom: kra: tix, phan: ax tang: ot tang: koe: khaing: pāox tix, nu: ka yam saux yam ngia:, ang: koe: pui kia: pui jhak ka ax, phan: hoek bawg yam yūh nan: sidaing: māwh kaing pa kha: rhawm: kha: rhi: son ax heue.

Nyi lheu: viang Ai mhawm: sidiex gau yūh nin: kawx ang: cu ang: nghiet ka lox sidiex Ai mhawm: ka tix, nawh teei can ceu sin: ngao: mau khri: cie tix mai: hu: tang: prāix tang: meung ah tix hu: yūh laih lai, viang māwh kawx nan;: yam hoek nawh daux veng tix veng mai: yāox ka cub pui pa nyāux plai: yawd phen: yūh krax gāux krax nyiah mai: can sibon: pa coh kaux tix khan: kix goh gaing yoeg tau ka dee an: Nyi lheu ang: lai doh keed ka lai pa sang yūh tix nawh kied ghoeng: ka yāox tix can bon: pa coh kaux tix an: khan:kix nawh hu: laig ka daux kix heue. Khaix hoik laig ka daux cub an: pāox grawm nawh kied haoh hun: bon: pa pie tix moh nawh kawx kied sidaing: hun: te te pāox grawm nawh mai: bon: an: khan: kix māwh ngie sang lhen kix tix ih mau Nyi lheu: heue.

Mau khri: pa vīex Nyi lheu: nawh cai: tix ngāix hoik tix ngāix dee sidauh mau khri: pa v īex Nyi lheu: uik khawm uik heue. Yam an: Nyi lheu: ang: lai tawng pa sang yūh tix nawh to: tix hu: sawg ka pāox grawm tix, hu: mhaing: tix yaog mau ka kix, kix pawk lox ah nin: māwh māix pui dee mawx ang: yīx tawng: ka māix , māwh kheu: nan: yīx ang: pon tawx māix yaog mau cie yīx kheu: ang: māix tie māwh pui daux veng yīx heue.

Page 38: Wa Reader four

38

Nyi lheu: nie ot sipie nie kha: siyia: ka kraung sang ceep eep sang sawm: tix, tix ngāix hoik tix ngāix yam in: Nyi lheu: kied kleeih ka kaing pa hoik yūh tix mai: ah nin: daux rhawm: tix phan: aux ca: kawn ot ka daux veng in: yūh nin: aux teu yum ca: tix ngāix ngāix sax, māwh kheu: nan: aux deeih ing: ka Aik tix daux nyiiex yīx dee mhawm: son aux heue. Yam hoek nawh daux nyiiex kix Aik nawh kied gāux rhawm: gāux rhi: ka hoek pūx tix nawh kok pāox grawm pāox meed tix daux yaong: khan kix mai: yūh poi jao hoek pūx tix heue. Yam an: Ai mhawm: yaog le plai: cie tix hak pāox grawm tix khan kix nyāux mai: ah tix nin: pāox grawm aux khan kix eue: pūx aux hoik grai: khaing: aux hoik koe: phuan: liah num, phao: nawh deeh hoek ka yiiex, aux kied gāux rhawm: gāux rhi: tom: kok pex yūh poi: gāux rhawm: mai: yiiex, daux nyiiex yīx heue.

Page 39: Wa Reader four

39

LAWG 15

(MAU LOE: RAWNG) Dīx koe: pāox grawm loe: kaux kix kiied sidaing: ih

rhawm: pāox tix bīx ma: bīx kaing tau, hu: jaw hu: sivang: hu: tau, nyiiex ma: kix ka dēx ka pāox tix, kix ang: doh pon nawng: prīex khaing: pāox tix, sak, sak tau. Plaing:, plaing: tau, hu: dee mawx hu: tau. krax moh krax rhawm: kix ka pāox lheu: khaing: pūx aik līh heue.

Kix māwh ceu pui pa ang: tawng tix yūh laih li, ang: tawng tix sawg mau khri:, mau pa sang cai: kix, kix cōh gaox nghox mai:tom: tag yāox tix cai: mau ceeix ceeix heue.

Ka daux kix tix kaux ah nin: ex pui loe: kaux in: ex ang: tawng tix yūh laih lai, ang: tawng singāix laih cau, nieb ot yūh nin: ang: lai māwh ex keud kaing grawng son sang pon ex mau ku kaux ex awx. An: tix kaux ah nin: awm: pa ah māix nux an:, kiied sidaing: khaw: ka rhawm: aux te te, viang māwh kawx nan: son sang hu: ex tix yūh laih lai, num mau ex ang: tie koe:, ex tom: kaw: num: tix ka pa tix lie? An: tix

Page 40: Wa Reader four

40

kaux mhong: ah pāox grawm tix lox yūh nin:, nawh ah nin: paw khi: aux lawk sawg ex ih daux krax pon ex mau nawh ah nan: ka pāox grawm tix heue.

Son sang pon ex mau, māwh yāox māix dee mawx lie? Nawh pawk lox kiex ah nin:, hu: ex tang: prāix tang: klawng: sawg ex tix ciang: mau, phan: ex hoik pon mau, ex gūah sidu ka pāox tix, mai: ex yūh num: mau lai tix ka, yam an: sax ex yūh lai mai: pon rao nie nie, ex hoik māwh pui koe: mau, koe: khri: yam an: heue.

Kix sawg tix ciang: kix hoik pon kaing yūh tix, riang ciang: kix khawm: uik māwh mau (3) rawng heue. Daux mau an: kix simie tix nawng: kaux mawx kaux an:, jao koe: rhawm: kawk vawk kix yūh nin: piang pāox tix, kiex (2)kaux phaw: lox yūh nin:, mau in: (3)rawng son cie ax nong: ax tom: plaux pāox hu: ax yum, kiex ah nan: heue.

Pui pāox hu: kiex an: ka simie nang: tix nawng: mau an:, ah tix plaux pāox hu: tix pa māwh pui ra: kaux kiex an: heue. Kiex ra: kaux ka keud tix plaux nawh, nawh ka sang plaux nang: kiex, son sang nawng: nawh mau an: heue.

Ot khaix an: kix hak pāox tix hu: laih, kiex ra: kaux liag plai: tix kawng: mai: sau: sidah yum ka daux son sang tawx kiex ka pāox hu: kiex, phan: nawh yum kiex yāox tix cie mau an: nong: nong: heue. Kaw pāox hu: kiex an: ka simie nang: tix nawng: mau an: khaing: kiex, kaw in: liag blāuh mai: sau: sidah yum ka daux blāuh an:, nawh sawg pāox hu: tix, yam an: yāox ka pāox hu: tix nawh ah nin: ka kiex nied ex ing:, phan: ex hoek bang: laux, ex tom: ih bl āuh

Page 41: Wa Reader four

41

liag aux, kiex ra: kaux pawk lox nawh mai: ah tix nin: yiiex ka hoik liag plai: pa sang nyāux ex daux krax kiex ah nin: ka nawh heue. Yam hoek kix bang: laux, kaw ciao: liag blāuh an: teei: blāuh liag tix mai: tawx kiex ih, khaix hoik ih pui an: kiex blāuh kiex gōh piang tiex mai: yum dee an: heue.

Ka daux bawg yam an: kaw cao: liag blāuh kied sidaing: gāux rhawm: mai: ah tix nin:, yam in: mau pon yīx loe: rawng an: hoik māwh cie aux phao:, Ha:,Ha: ah ka nyiah tix heue. Kaw liag blāuh an: ah nin:, plai: pa sang nyāux aux mai: blāuh hoik koe: phao:, nawh ang: tie tawng hoik sau: pāox tix sidah yum ka daux kawng: plai: pa hoik liag kiex an:, nawh sut kawng: plai: pa ot piang tiex mai: sau: tix nyāux kah, ang: awt rheung: nawh ceeng peed piang tiex mai: yum nang: dom mawx dom an: heue.

Kawk vawk piang pāox, yāox kaing cāox. Jao mau loe: rawng, nawng loe: kaux. Plaux pui yum, pui cum māix yum. Ang: khaw: tix grai: paw yūh nai:. Nai: nawk, kawk Rhawm: māwh jhawm: brai:.

Page 42: Wa Reader four

42

LAWG (16)

GRAWNG KRU NAING PATI ROBROMHAKTIEXVAX. Kru naing Pati robrom hak tiex Vax jāh tix koe: daux

1989 num khix 4-17 ngāix, māwh kru naing pa kaw: tix mai: kawn: simēx kawn: bon: pa lāoh pa lie, hak tiex Vax heue. Māwh kru naing pa kaoh khaing: pui hak tiex khawm: uik, kix pau rien hak tiex briēx brum kraung: nyiiex lhax tawng: eep sawm: rawm: nyāux pui hak tiex Vax, son sang yāox kawn: pui hak tiex Vax tix lai ling ing: tiang ka pāox tix, kix māwh cao: pa māwh khaox lawng o sat son ex heue.

Kru naing Pati robrom hak tiex Vax kraung naing nad mawg pa giex ex māwh nad mawg pa ang: sawg tix kheem:, yax yeem:, map nai: cax hak tiex nyiiex yaong: cie pui, māwh nad mawg pa ang: sawg tix yūh con cam: ka mau khri: pui heue.

Daux kru naing Pati robrom hak tiex Vax, koe: pui ku ceu ka daux Vax, la: hu, Siem, khang:, Hawx, Ai ni, Li saw,

Page 43: Wa Reader four

43

Miao, Prawng, Pan se, Peung, Plang, A khiex, Mian, Yang, Law mie, māwh ceu pui an: khankix heue. Ka daux pui ceu an: khankix (100)son 70% māwh kawn: Vax. Kru naing Pati robrom hak tiex Vax ang: guah ceu pui, ang: guah simēx si bon: ang: guah been li, kham: tix yum, ang: lhawk ka ju tix, pau rien, priēx khrawm: kawn: rai peu sin: mhawm: mhawm: heue. Kru naing Pati robrom hak tiex Vax yaog tix kaoh vaoh tix cung, māwh son sang tang: cung ex ka caong: cao: tix, saux yum ang: lai lhat, pau nghox gox yaong: cox ngot ot nyiiex vīex pui yūh kaing naing sivai prai teem: ang: lhat, mat saux ang: deeih khaix tix, simēx si bon: ang: lai gūah kīeh māwh mūah tix reu ceu tix mu: khaing: heue.

LAWG (17) LOX TOM: TAX LAI: MAI: TAX PANG:

Tax yiiex mīex keeing: pūx aik, pūx o:, Paw lai yūh ex cung lu: lieh. Paw lai kīeh ex tīeh rhawm: keud. Sivoe ang: lai: mai: Pang: nyiang koe: hoik awm: ex

taing: ang: koe: jhawn:, hoik awm: ex kawn: ang: koe: keeing: daux bawg yam grēh pui kix plai:, ex nai: maung tix cie yam an:, bawg yam krai pui kix lox lhak, pui pa hak ex hu: ang: koe:. Sin: ex ciak ka gien: tix nieh, Tax lai: sui:pa so: ex kaoh, Sin: ex ngien ka ngai: tix nieh, Tax pang: ka: pa vaoh ex cung. Saux vaig Tax lai: tang: pui nghe:, saux kre Tax pang: tang:

Page 44: Wa Reader four

44

pui kēh. Si ngāix sawm: kiex khrawm: ex tau, kīeh ex gau pāox tix lhak. In: māwh rhawm: muih lai: mai: pang:. Paw lai yūh ex ngawm lu: lieh, sam: pak ca hoik luan khaing:ex Paw lai yūh ex tīeh lhu: lhia: in: hoik māwh pot ha pak cad.

Cao: kap Tax ngox kat.

LAWG (18)

Pati robrom hak tiex Vax. Dīx hak tiex ex kawn: Vax, hoik koe: mie rheng: mie

mheen: num māwh nieh, ang: ex koe:laux simiang ciao: pa giex kuang:, kraix khrawm: ex māwh sikah tix mu: hu: tix diang, simiang ting ciao: pa giex kaing: mai: khrawm: ex kawn: Vax awm: nyiiex tix lhang: dang: tix mu: ang: koe: māwh simiang eeng, ciao: mi, sipug ru pa māwh ciao: kaing: nong: nong: kix yūh tix koe: lien: koe: nad, pāuh plaux pāox tix, keeig krao: vao nyiiex pāox tix, grhang: klawng: sawm: rawm: nyāux pāox tix, seed meu ma: gha: meu prāix tix eeng hoik tix eeng son sang hoek hu: lai ling ing: tiang ka pāox tix ang: yie, tix blah kuan tix yūh cun: ka pāox tix daux krax daux laux, ang: tie koe: simiang ciao: pa prawng, cao: pa raw pie tix kaux kawx heue. pui mawx koe: lien: koe: mau pui an: hoik sawn: ciao: tix māwh simiang pa lāoh tix kaux, daux been prim: dīx awm: ex daux kaung: Meung mhau: nong: dīx

Page 45: Wa Reader four

45

phe koe: mie ju ang: ex krup tix tawng khawm uik, can cub ciao: kaing: in: khankix tix blah krai tix yūh son ex kawn: Vax te te māwh sawg kix son nyiiex ma: cao: tix, jao lai puing: lai tap kix pāox tix, keeig krao vao yaong: pāox tix, pui hak tiex kawn: rai peu: sin: kiied sidaing: kha: rhawm: kha: rhi: tix son kraung: ceep eep sawm: rawm: nyāux tix, kraung: naing nad mawg, kraung: naing pa shiao kix māwh khin: kha:kix kawn: pui kuceu pa ot daux haktiex ex Vax heue. Daux bawg yam an: been ot been koe: kraung: ceep eep sawm: ex ang: ih pāox tix, nie pui hot, pui kha: rhawm: tix khaing: pui mag pui mi 80% māwh pui hot plak iak māwh pui kub pui koe: bāux yam an: haktiex ex Vax kiied sidaing: nu tix ot, pui brīex pui baug, pui cun: pui cam: kiied haoh kiied hun:ku dah ku dee, ang: doh yāox krax nyum ot si ngēh koe: tix bawg kawx heue.

Jāh 1966 num Tax Pang: khrawm: krunaing jawm prāix haktiex Tāoh mie, Tax lai: khrawm: haktiex Pang vai, Tax khrawng: khrawm: haktiex cawng simiang mai:puing: can cub caw pa ang: mhawm: to: kaing: haktiex ex Vax, jāh bawg yam an: Tax lai: Tax Pang: sitoe kru naing pa koe: tix mai: Pati kom miu nit Meung man, 1971 num khix(4-28)ng āix, ngāix kap kiex tom: puing: Meung mhau:, Meung mhau j īeh singāix an: heue.

Jāh yam an: Pati kom miu nit Meung man yaog tix yūh simiang daux haktiex ex Vax, kix sum: vawng tix daux Pang sang, dee koe: Vawng ex haktiex Vax yam in: heue.

Page 46: Wa Reader four

46

Pa ti kom miu nit Meung man giex kaing: daux ex 20 num, yam an: ca: māwh kīeh kix ex ot tix puing: naing ang: lai keud krax sak vaig naog tu, ang: lai keud son sang brax kua: kawn: pui, lhah khaox hoik uik ku gawng, rawm: klawng: sang hit ku tāoh, jao koe: kaing pa yūh nin: Tax lai: Tax Pang: phan: ang: pluat tix tik cao: kaing: māwh kom miu nit Meung man ang: ex doh tau tix yāox krax haok krax huan:, kiex tom: khrawm: kru naing ku ceu pa ot daux haktiex Vax khawm: uik mai: grheu: kix to: khaing: haktiex ex Vax heue.

Daux 1988 num khix 12-20 ngāix sum ceu kaux Pati rob rom haitiex Vax in: māwh singāix kēh Pati rob rom haktiex Vax te te heue.

Māwh jao pa tix ex kok māwh Pati rob rom haktiex Vax lie? Voe in: dīx ex kawn: Vax pu prat pru prang: ex tang ot tang koe: ex mai: cao: kaing: mawx ciao: kaing: an:, ang: ex doh pon dēx mai pāox tix, puing: pauh ex pāox tix, ang: ex khaw: mai: pui tang: ceu tang: cad pa ot daux haktiex ex tix bawg kawx jao koe: ceu kaing pa yūh nin: Tax lai: Tax pang: ang: gūah ceu pui, ang: gūah simēx sibon:, ang: gūah been li ang: gūah ciao: mi pui hot kīeh māwh cub caw tix mu: kīeh māwh Pati tix mu: ciao: pa lhaong: bung: mai: cao: giex kuang: kiex ah yūh nin: ex tom: kok ceu kaux māwh Pati robrom haktiex Vax heue.

Pati robrom dee bleeih māwh can pui pa hoik tang: ot tang: koe:, pui hoik pu phrat pru prang: khaing: pāox tix, deeh robrom tix ot tau awm: nyiiex tix lhang: prang: tix gawng: heue.

Page 47: Wa Reader four

47

LAWG (19)

MEUEK NĪEX MAI: SIGRA: Dīx koe: cub meuek nīex, kix yūh tix ot nyiiex piang

khaox son yam rāux, mai: sawg tix dēuh ceu pa ih pa un: son daux rāux kix ang: laux ang: lee tix, ang:tien ang: ot pie tix mu: kawx heue. Daux yam an: daux meuek nīex an: khankix koe: tix mu: nawh tang: hu: e ie tix nong: nong: mai: lai ling tix sawg can ceu prīex pa sang dēuh kix tix ih daux rāux, nyiiex ot kix hoik kaux, hoik mhawm: deuk māwh ngie prīex ih kix pa ang: nyiang kub heue. Yam an: meuek an: jiet sipub mīex sigra: tix mu: dēx khaox tix pang:, meuek an: ah nin: ka mīex sigra: an: mīex sigra: goih krax voe aux liak, sang hu: sawg aux prīex ih yīx yam koe: bawg yam aux, meuek ah nin: ka mīex sigra:an: heue.

Mīex sigra: “A lie” māix ka tix moi: mu:, yūh loi loi ang: chix lie? Ah ka meuek an: māwh ang: māix nyiang sawm: ngawb lie? Chawk meuek ah nan: heue. Hoik dēx līh rāux ang: māwh lie? Ang: aux tie ah sawg tix son prīex ngawb prīex bo nong: nong:, sang dha: aux tix sawg pr īex ih yīx son daux rāux, māwh ang: māix sawg tix dēuh prīex ih tix son daux rāux lie? Meuek chawk mīex sigra: yūh nin: heue. Mīex sigra: pawk lox meuek, paw vi yūh māix khi: ka son

Page 48: Wa Reader four

48

aux, son sang līh rāux kawn lang: bawg yam, māix nieb yūh tix khi: son aux yūh pa tix lie? Ca: māwh keud aux son māix daux rāux meuek ah nin: ka sigra: an: heue.

Ang: cāox, māix paw dak khi: son aux prīex pa sang ih aux son daux rāux kied nie tix mie nyao, sau: riang pex sawg tom: kub son pex, phan: māwh aux, aux ang: khi: ka tix ceeix kawx, sigra: an: pawk lox meuek yūh nin: heue.

Meuek khan: kix ang: laux ang: lee tix sau: riang sawg prīex son daux rāux khawm: uik tix, kix hoik kied pon pa ih son tix daux rāux nie nie, rāux hoik līh phao:, meuek nyiiex ot son daux rāux hoik kaux hoik mhawm:, viang māwh prīex ih kix kawx hoik kub hoik koe: lhiex ting, bhaung: ting, kuat līh kawx mie ding, ang: kix lai khi: ka tix ceu kawx heue. Mīex sigra: pa sidaing: nīeh an: kha: siya: tix daux lhiex, daux pre, daux bhaung: daux kuat, lheu: khaing: an: kha: rhawm: kha: rhi: ka ang: prīex ih tix koe:, nawh yāox tix gu: lhiex pre, bhaung: kuat daux bawg rāux ku ngāix ku sawm: heue. Mīex sigra: an: yāox tix kham: geu ceu kaing pa yūh nin: yam koe: bawg yam, nawh ang: sawg tix yūh ceu pa khaw tix yūh, ja lao māwh yūh son pui tang: kaux, pie prīex pa sang ih cao: nawh, ang: sawg tix yūh, sawg tix dēuh, nawh tom: yāox tix kha: rhawm: kha: rhi: tix heue.

Ex kawn: pui kraung pa sang ceep eep pa sang sawm:, phan: ang: sawg ang:khrawm: yam brax yam nyawm tix, phan: hoek yam saux, phan: ang: māwh nan: yam kuad ex, ex kawx teu rien tix kha: rhawm: tix awm: mīex sigra: an: nūx heue.

Page 49: Wa Reader four

49

LAWG (20)

SOX PI CIAO: Dīx koe: prāih tix mu: kheu: kin: sang nyāux nawh rawm:, son sang yāox nawh tix nyāux rawm:, nawh tom: laig daux klawng:, viang māwh kawx nin: nawh ang: yāox rawm: kheu: hoik hit rawm: khaing: daux klawng: jao caw bawg rung prāix rawm: klawng: an: hoik hit uik heue. Mīex jhawm: simie prāih an: tix nyāux rawm: hoik kin: daux rhawm: nawh mīex nyao, sawg kawx rawm: dee mawx hoik kroh, hoik hit rawm: ku klawng:, nawh ang: nyiang yāox tix nyāux rawm: tom: hoik dēx klip singāix, prāih an: ca: bāox nung: nien: tix hu: sawg rawm:, yam an: sawn: māwh mhawm: son: nawh, nawh jiet yāox ciao: yūh ma: tix kaux, mai: ah nin: ka ciao:yūh ma: an:, Tax ciao:ma: eue: kin: sang nyāux aux rawm:, viang aux hoik sawg mie ding klawng: nieh, ang: aux yāox rawm: pie tix jauh, jao hit rawm: klawng: ku sidāh, phan: rawm: koe: ka māix yūh buan: son: tawx aux nyāux ceeix liak, yam in: phan: aux ang: yāox tix nyāux rawm: aux teu yāox tix yum te te heue. Pui yūh ma: jhak tix yāox prāih

Page 50: Wa Reader four

50

an: rug dēx sang yum jao ang: nawh yāox tix nyāux rawm:, māwh kheu:nan: rawm: pa vīex nawh tix nyāux son tix ngāix nawh tawx prāih an: nyāux khawm: ah tix nin: phan: aux tawx māix nyāux rawm: pa vīex tix ang: lai rheng: aux lai yāox tix yūh kaing daux ma: jao uik rawm: pa sang nyāux aux heue.

Ciao: yūh ma: tawx prāih an: nyāux rawm: khawm: uik, yam an: prāih tom: tag pon su: shax mai: toek bhawm: tix, prāih an: ah nin: lāoh lie ting buan: son:, jao tawx māix aux nyāux rawm: nyāux tix, yam in: aux hoik pon tix luan: khaing: daux saux daux yum, jāh in: singāix can: to: ma: pa van: māix khawm: uik son sang ang: sim: saik lai:,kiang, khankix yūh sum:yūh laux yūh nai: aux lawk māwh ciao: pau māix ih heue.

Prāih ah yūh nin: ka ciao: ma: an:, ot khaix an: can ceu pa sum:pa van: pui yūh ma: pa plix plix, pa tai tai, pa ot daux tiex awm: hon:, hon: tie, kraox hoik sok hoik kaux khawm: uik, prāih an: yāox nawh kied simie tix ih, māwh kheu: nin: prāih an: hoe: tix ih can ceu pa sum: pui yūh ma: khaix ang: nawh ot daux ma: heue.

Pui yūh ma: yāox hoik laux kaing yūh tix yūh nin:, nawh keud yūh nin: daux rhawm: tix, tom: māwh pa tix pa uik yūh to: ma: aux in: lie? An: tix ngāix nawh yūh tix ing: Viang māwh nan:, nawh ang: tie rug ing: nawh mox tix ot praok ma:, kuan tix jhak ciao:ih to: ma: pa yūh tix ang: awt rheung: mie glang: mawx tix, nawh yāox māwh prāih pa kee tix ih to:ma: pa yūh tix heue. “aw” khaix māwh pot māix pa uik yūh to:

Page 51: Wa Reader four

51

ma: aux pau māix jhak tix, tix ngāix ngāix sax ah nin: mai: ciao: yūh ma: an: jawg tix lawng ma: tix mhawm: mhawm: lheu: khaing: ciao: nawh pui tang: kaux ang: pon laig daux ma: heue.

Yam hoek bawg rung prāix prāih sawg tix nyāux rawm: ang: yāox, prāih an: bāox hu: mhaing: tix nyāux rawm: ka pui yūh ma:, yam an: ciao: yūh ma: ah nin: ang: aux vīex rhawm: pa sang tawx ka pui tang: kaux nyāux, aux viex ngie son ciao: tix nong: nong: heue. Prāih ah, pui yūh ma: eue: cāox rhawm: ka aux ceeix liak phan: māix ang: tawx aux nyāux rawm: teu yum aux te te, yam an: ciao: ma: ang: aux lai koe: rhawm: tix teem:, mai: tawx māix prāih pa ang: tawng: buan: son: nyāux rawm: ra: bawg. Hu: dee sang hu: māix, rawm: pa sang nyāux māix ang: koe: dee ot aux heue. Prāih pa ang: tawng: buan: son: jao ang: yāox tix nyāux rawm: nawh yum tan: heue. Ciao: ma: lieh prāih an: mai: vīex kawn: nyiiex tix ih nēx prāih an: khawm: uik heue.

Page 52: Wa Reader four

52

LAWG (21) PUI MAP PĀOX YĀOX PA KAIG.

Dīx koe: rawm: klawng: ting tix klawng:, ka daux rawm: klawng: an: koe: kax, tam:, rēeh mai: tam: kax khankix heue. Ka piang ceu an: khawm: uik māwh goe: rawm: pa māwh simiang kix, goe: an: sidaing: map nu: nai:, khaox glon pon yūh sang yūh ka mawx, teei rhawm: cao: tix ting rhawm: cau nyhau ka piang can ceu pa ot daux klawng: ting an: uik heue. Kax, tam: mai:tam: kax khankix jao ang: kix doh sidu riang mai: goe: an: kix ca: gun, ca: yeung tum kaing: tix jhak pa yūh goe: an:,goe: yāox ang: pui mawx tix pon ne pon raw pon ah ka tix, nawh nie nied tix yūh jhawm: tix ka piang ceu pa ot daux klawng: an: heue:. Tix ngāix hoik tix ngāix kīeh kax mai: can pa ot daux klawng: ting an: ang: nyawm ot, nyawm sawg tix ih ceu pa ih kix, kix ot khawm: pru: khawm: yaoh, khawm: lhat tix ka goe: cāox an: jheeing: jheung: heue.

Goe: an: yāox lhat graung kix ka tix nawh nie nied tix glhat yūh kix lhat ka tix, can ceu kax mai: tang: ceu yāox tix ang: nyawm ot siu: koe: tix bawg kawx heue. Can ceu pa ot daux klawng: ting an: khawm: uik, hoik kied lāux rhawm: lāux rhi: jao jhawm: yūh goe: rawm: an: kix ang: tie pon

Page 53: Wa Reader four

53

pawk bīx tix ka nawh heue. Kix simie tix pawk b īx tix kawx, riang rao kaux hak kix ang: tie doh sidu mai: goe:rawm: an:, kix yūh kawx māwh ngie gīex going, kix tawng ang: tix doh pēx ka goe: rawm: ca: ot khawm: ang: tix singēh rhawm: yūh nan: heue. Daux tix ngāix rēeh ting tix mu: kok can ceu pa ot daux klawng: ting an: hoek ka tix, rēeh an: jāh tix krai lox ah nin:, kok aux pex hoek tin:, grawng: māwh yūh nin:, aux keud tix yāox pa yūh goe: rawm: cāox caig in: cha: nie map tix ih ex, māwh kheu: jao in: aux sang kīeh ex khrawm: tix pawk bīx ex ka nawh, rēeh krai lox ah nin: ka can pa ot daux klawng: ting an: heue. Son sang pon pawk ex b īx tix ka goe: cāox caig an: ex tom: yūh ka mawx lie? Can pa ot daux rawm: khawm: uik chawk rēeh yūh nan:, rēeh pawk lox kix ah nin:, aux sang hak goe: rawm: cāox caig an: silah tix tiang klawng: ting in:, māwh pui mawx pa hoek toi: klawng: plak an: voe pāox tix lie? Yam mhong: cub can ceu pa ot daux klawng: an: khankix ka lox pa ah rēeh, kix khawm: uik nyiah ah “Ha:! Ha!” māwh yhot māix ang: māwh lie, mīex maung māix pa ang:awp ang: phai: yūh nin: nieb pon hak goe: rawm: pa phai: pa ting riang silah tix tiang klawng: ting yūh nin: ang: doh chix, ang: doh chix, māix paw vi krai lox pheem: lox deux yūh nin: liak heue. Yam an: rēeh pawk lox kix ah nin:, pex ca: nghiet lox krai aux tom: hoik ha, phan: māwh pa keud aux māwh yūh nin:, aux sang dēuh rēeh ra: mu: ot sivoe goe: rawm: cāox caig an: tix mu:, ot khaix nawh tix mu: yam dēx hoek goe: rawm: cāox caig an: māix kīeh yāox māix piang rawm:, khaix

Page 54: Wa Reader four

54

an: māix dēeh mox tix greem: rawm:, rēeh tawm: lox yūh nan: ka pāox rēeh tix heue. Yam an: can pa ot daux rawm: sidu rhawm: ka pa keud rēeh, kix tom: cu lox rēeh an: kīeh yūh yāox awm: pa keud tix heue. Son sang song: rhawm: goe: rawm: cāox caig an: mai: son cu nawh tix silah tiang klawng: ting mai: rēeh, rēeh tom: cau tam: ah lox ang: nieb ang: ca: ka goe: rawm: cāox caig pa sidaing: nieh, mai: maung ngie it tix, ang: sa: yūh tix ceu, ang: māix tawng tix kaig ka luan: nīeh tix khaing: pui lie? Yam an: goe: rawm: cāox caig an: kied song: rhawm: ka mhong: tix lox ah tam:, maung māix tam: diep pa ang; koe: nēx koe: nham: māix ka ting rhawm: tix ah nin: ka aux pāuh aux māix yum phao:, goe: rawm: cāox cāig an: ah tix sang sau: tix ka tam:, tam:ah nin: nyiang ha:, nyiang ha: lox in: māwh rēeh pa cau aux ah ka māix, Viang māwh nan: ang: aux nyiang krai māix mhong: uik nawh kawn hak pax silah tix tiang klawng: ting in: heue. Māwh tien māix yam mawx māix krai aux mhong: sang dēeh ing: krai aux nawh mhong: heue. Yam mhong: goe: cāox caig an: lox pa ah tam:, nawh nyīah ah ‘HA: HA:’maung rēeh pa pheem: pa ang: pon brax, ka nieb pon hak aux silah loe rawm: “chix” krai nawh mhong: Viang māwh kawx nin: caw yiex tix yūh si jax mu kheu: phan: aux som, nawh sang yūh pa tix ka aux lie? Phan: nawh som aux sang ih nēx nawh, phan: koe: alīah singāix yiiex lawk silah pāox tix ah nan ka nawh goe: rawm: cāox caig an: tawm: lox yūh nin: heue. Hoik hoek alīah ngāix, rēeh hoek ka goe:

Page 55: Wa Reader four

55

rawm: cāox caig phao:, goe: rawm: cāox caig an: jhak rēeh kied sang nyīah te te, rēeh ah paw māix nyiang nyīah ka aux, sivoe ka: ang: ax nyiang tiang klawng: pau ax gaig tom: sidāh ha heue. Sivoe ang: ax nyiang silah pāox tix aux koe: lox mhaing: ka māix tix ceeix, yam an: goe: rawm: cāox caig an: pawk lox rēeh, “chix” māwh sang mhaing: māix pa tix mhaing: heue.

Rēeh māwh jao māwh māix simiangting daux klawng: ot ex, jih jiang glang: gleeing:, phan: māix sum, māix caw tix ang: lai pon tix yūh simiang ka piang yīx can pa ot daux klawng: in, phan:aux sum, māix ih nēx aux, pa ah aux in: cu māix lie? Cu, cu, goe: rawm: cāox caig gāux rhawm: ka mhong: tix lox rēeh te te kheu: hoik keud nawh tix ang: doh nieb ang: pēx pot rēeh an: heue.

Rēeh ax jāh phao: 1,2,3 yam dēx sang hoek goe: rawm: cāox caig an: praok klawng: rēeh pa hoik dha: tix ot sivoe goe: rawm: cāox caig an: kīeh goe: rawm: cāox caig an: yāox ka tix, goe: rawm: cāox caig bāox hak kiex dēeh plak khaix kiex, yam an: rēeh pa hoik ot khaix goe: rawm: cāox caig an: kieh goe: yāox tix, yam an: goe: rawm: cāox caig an: kied song: rhawm: dēeh ghaok dēeh dung: yūh lung loe tix rawm: son sang pēx ka rēeh, Viang māwh kawx nin: dee sidah nawh sidaing: taug, maing taix maing caong:, dee nghoik goe: rawm: cāox caig an: yum daux rawm: klawng: ting an: heue.

Page 56: Wa Reader four

56

LAWK (22) SOK NGAI:

Sok ngai: kied māwh ceu pa daox pa am: mie ding tawng māix nang: lie? Ka daux kraung to: kaux ex kawn: pui pa daing: awn: sidaing: piao: mai: pa nie yūh kaing māwh ngai: ex heue. Māwh kheu: nin: son sang ang: ngai: ex saux, son sang ang: lāux ex caw tix priex riien mhawm: mhawm: heue. Sok ngai: ot daux siang: pa kied kiien: mai: māwh si yieb ngai: mai: hauk ngai: ex ciao: pa pau ka heue. Ngai: yam yāox ka pa riang kied ting riang chix yieb tix, son sang ang sikau: mai: son sang ang: ngai:ex kuh, māwh hauk ngai: ex ciao: pa kuan ka, phan: ngai:ex kuh māwh siyieb ngai: ciao: pa blah mai: ciao: yieb heue. Sok ngai: māwh sidaing: yūh nawh kaing ku singāix māwh kheu: nin: caw tix kīeh jawg tix it mai: laux tix lāoh lie, phak ngai: tix ka rawm: pa singax singēh ku singāix, son sang riang ngai: exmai: koe: riang caw tix ih nēx kawn: kax, taux lhax pa klai, pa ngha: pa khraox, plix pa lheung: pa raoh, can ceu plix an: khan: kix caw tix ih, tix p īex ku singāix, tom:

Page 57: Wa Reader four

57

yūh nin: ngai: ex mhawm: riang mai: pon yūh kaing rheung: rheung: heue. Bawg tix blah yie laig siproe, sikau: daux ngai: ex, mai:ngai: ex yie saux jao, yam an: phan: ngai: ex saux, ang: pon tix pu: pi: tu taig ka taix tix, phan: pu: pi: tu taig ka taix tix, ngai: ex caw: tix saux ka heue. Chix dug chix l āux ngai: ex tang:, can viag pa kawp mai: taix ex laig daux ngai: ex, khoek taix tix singax khaix an: tom: pon giex ngai: tix awx. Phan: māwh man: khoek ngai: tix plah pa nie shiao pui ka phan: teei tix siao, chix pon jhawm: saux , saux ngai: jao heue. Paw vi dēuh lai dēx mai: ngai: tix yam phat lai, yam phat lai, phan: saux ki:ngai: yam an: jhak dee singai, paw it khawm: phat tix lai, dee ang: pa riang sidawng: phan: phat lai dee faik, dee ang: riang, dee ang: pa riang kub, sidaing: pon ex jhawm: saux, saux ngai: ka heue.

Ex kawn: pui viang lhak, viang mhawm: griang kawx mie ding, koe: mau khri: kawxx mie ding, phan: ngai: ex dug, ex līh tix māwh jung pui pa mai: maung daux pāox kawn: pui tix heue.

Ngai: pa riang awm: shiang: pa mhom: phan: ngai: ang: riang awm: kiang pa yum. Mhawm: griang mie ding, phan: angai: lāux sidāuh māwh lāux maung.