Volumen 3 EDUKACISKI CELI ZA SPECIJALIZACIJATA PO …

Volumen 3

EDUKACISKI CELI ZA SPECIJALIZACIJATA PO PRIMARNA ZDRAVSTVENA ZA[TITA (SPECIJALIZACIJA PO SEMEJNA MEDICINA)

Primary Care Specialist Training Team

FINAL REPORT: The recommended strategy Volume 3

Educational Objectives For Primary Healthcare Specialisation

BIS HEALTHCARE GROUP

Bringing focus to public health [email protected]

Volume 3

Voved

Ovoj dokument se bazira na osnovnata ramka za kompetenciite na idnite specijalisti po primarna zdravstvena za{tita (PZZ) vo

Makedonija. So cel idniot specijalist po PZZ da bide kompetenten vo svojata rabota, neophodno e da ima odredeno znaewe, ve{tini i stavovi. Ovoj dokument gi naveduva esencijalnite edukaciski celi neophodni za realizirawe na obukata i procenkata na idnite specijalisti po PZZ.

Edukaciskite celi se podeleni vo 4 glavni podra~ja:

Znaewe. Vo ova podra~je se navedeni esencijalnite fakti koi specijalistot po PZZ }e treba da gi znae.

Prakti~ni ve{tini. Ovoj del go opi{uva na~inot na aplikacija na znaeweto so cel da se obezbedi efektivna zdravstvena za{tita na

pacientite i nivnite semejstva. Navedeni se i prakti~nite ve{tini koi se neophodni za dobivawe na relevantni klini~ki informacii.

Komunikaciski ve{tini. Vo ova podra~je se navedeni osnovnite ve{tini neophodni za educirawe i dostavuvawe na va`nite

informaciii do pacientite i nivnite semejstva, a so cel da im se ovozmo`i da go smenat svoeto odnesuvawe i naviki i da go razberat planot za nivnata zdravstvena nega. Navedeni se i na~inite za razmena na jasni informacii so drugite kolegi.

Stavovi. Opi{ani se osnovnite stavovi i odnesuvaweto na specijalistite po PZZ vo podra~jata koi se odnesuvaat na zdravstvenata za{tita vklu~uvaj}i ja i samosvesta na doktorite.

Vo tek na pi{uvaweto na ovoj dokument avtorite se obidoa edukaciskite celi da se relevantni i realno ostvarlivi vo ramkite na zdravstveniot sistem na Makedonija.

Avtorite so zadovolstvo }e prifatat komentarii i sugestii od kolegite koi prakticiraat vo akademski, no i vo ne-akademski

ustanovi od primarnata i sekundarnata zdravstvena za{tita. Ova e od izvonredna va`nost so cel ovoj edukaciski kurikulum da za`ivee vo praksa.






Volume 3

SODR@INA

VOVED ................................................................................................................................................................................................................................. 2

1 RAZVOJ NA ^OVEKOT ..................................................................................................................................................................................... 11

1.1 PLANIRAWE NA SEMEJSTVOTO ............................................................................................................................................................ 11

1.2 INFERTILNOST ........................................................................................................................................................................................... 12

1.3 BREMENOST .................................................................................................................................................................................................... 13

1.4 EKTOPI^NA BREMENOST ........................................................................................................................................................................ 14

1.5 PUERPERIUM ................................................................................................................................................................................................. 15

1.6 MENSTRUALNI PROBLEMI ..................................................................................................................................................................... 16

1.7 ZDRAVJETO NA DECATA(OP[TI PRINCIPI) ................................................................................................................................ 17

1.8 RAZVOJ NA DETE ........................................................................................................................................................................................... 18

1.9 ^ESTI KONGENITALNI PROBLEMI I GENETSKO SOVETUVAWE ......................................................................................... 19

1.10 ZLOUPOTREBA NA DETETO - FIZI^KA I SEKSUALNA ZLOUPOTREBA.............................................................................. 20

1.11 PROBLEMI VO ODNESUVAWETO ........................................................................................................................................................... 21

1.12 ADOLESCENCIJA/PUBERTET.................................................................................................................................................................. 22

1.13 MENOPAUZA .................................................................................................................................................................................................. 23

1.14 GERIJATRIJA .................................................................................................................................................................................................. 24

1.15 RESURSI ........................................................................................................................................................................................................... 25

1.16 UNAPREDUVAWE NA ZDRAVJETO / SKRINING ................................................................................................................................ 26

1.17 PALIJATIVNA-TERMINALNA NEGA................................................................................................................................................... 27






Volume 3

1.18 ISHRANA ......................................................................................................................................................................................................... 28

1.19 MENTALNO ZDRAVJE - OP[TI PRINCIPI ...................................................................................................................................... 29

1.20 MAJORNI PSIHOZI .................................................................................................................................................................................... 30

1.21 NEUROZI .......................................................................................................................................................................................................... 31

1.22 KOGNITIVNI NARU[UVAWA ................................................................................................................................................................ 31

1.23 ALKOHOL I BOLESTI NA ZAVISNOST .............................................................................................................................................. 32

1.24 PSIHOSEKSUALNI PROBLEMI ............................................................................................................................................................ 33

2 ^ESTI AKUTNI ZABOLUVAWA I URGENTNI SOSTOJBI............................................................................................................... 35

2.1 KOLABIRAN PACIENT/ GUBITOK NA SVEST ................................................................................................................................. 35

2.2 ANAFILAKSA ............................................................................................................................................................................................... 36

2.3 POGOLEMA TRAUMA ................................................................................................................................................................................... 37

2.4 TRAUMA NA GLAVA ...................................................................................................................................................................................... 38

2.5 LACERACII ................................................................................................................................................................................................... 39

2.6 TE[KI IZGORENICI ................................................................................................................................................................................. 40

2.7 MANIFESTNO GASTROINTESTINALNO KRVAREWE ................................................................................................................... 41

2.8 ABDOMINALNA BOLKA ............................................................................................................................................................................ 42

2.9 INGESTIJA NA TU\O TELO ...................................................................................................................................................................... 43

2.10 TRAUMA NA OKO ........................................................................................................................................................................................... 44

2.11 AKUTNO NARU[UVAWE NA VIDOT...................................................................................................................................................... 45

2.12 ORBITALEN CELULIT ............................................................................................................................................................................... 46

2.13 AKUTNA DISPNEJA..................................................................................................................................................................................... 47






Volume 3

2.14 GU[EWE - TU\O TELO ................................................................................................................................................................................. 48

2.15 AKUTNA RETENCIJA NA URINA ........................................................................................................................................................... 49

2.16 AKUTEN SKROTUM ....................................................................................................................................................................................... 50

2.17 TRUEWA ............................................................................................................................................................................................................. 51

2.18 ELEKTRI^NI POVREDI............................................................................................................................................................................. 52

2.19 KASNUVAWA (RANI/OTROVI) ................................................................................................................................................................ 53

2.20 EPISTAKSA .................................................................................................................................................................................................... 54

2.21 ISÂ[UVAWE/ISTEGNUVAWE.............................................................................................................................................................. 55

2.22 FRAKTURI I DISLOKACII .................................................................................................................................................................... 56

2.23 AKUTEN OTEÊN ZGLOB ............................................................................................................................................................................ 57

2.24 TU\I TELA (SPECIJALNI LOKALIZACII) .................................................................................................................................... 58

2.25 MOZOÊN UDAR I TRANZITORNA ISHEMI^NA ATAKA (TIA) .............................................................................................. 59

2.26 KONVULZII.................................................................................................................................................Error! Bookmark not defined.

2.27 GRADNA BOLKA ............................................................................................................................................................................................. 61

2.28 SMRT ................................................................................................................................................................................................................... 62

3 ÊSTI AKUTNI ZABOLUVAWA,ÊSTI PROBLEMI ......................................................................................................................... 63

3.1 AKUTNO BOLNO BEBE ................................................................................................................................................................................ 63

3.2 KONVULZII.................................................................................................................................................................................................... 64

3.3 ANAEMIJA ...................................................................................................................................................................................................... 65

3.4 LYMFADENOPATIJA................................................................................................................................................................................... 66

3.5 DISPEPSIJA .................................................................................................................................................................................................. 67

3.6 DISFAGIJA ..................................................................................................................................................................................................... 68






Volume 3

3.7 KONSTIPACIJA/FEKALEN ZASTOJ ................................................................................................................................................ 69

3.8 @OL^NI KAMEWA ....................................................................................................................................................................................... 75

3.9 SINDROM NA IRITABILEN KOLON .................................................................................................................................................... 76

3.10 HEMOROIDI ................................................................................................................................................................................................... 72

3.11 @OLTICA ........................................................................................................................................................................................................ 78

3.12 HERNII ............................................................................................................................................................................................................. 74

3.13 PROBLEMI SO PROSTATATA ................................................................................................................................................................. 75

3.14 DOLNOGRBNA BOLKA .................................................................................................................................................................................. 81

3.15 BLEFARITIS/KONJUKTIVITIS ........................................................................................................................................................... 77

3.16 CRVENO OKO ................................................................................................................................................................................................... 83

3.17 KATARAKTA .................................................................................................................................................................................................... 79

3.18 HEMATURIJA .................................................................................................................................................................................................. 80

3.19 URINARNA INKONTINENCIJA ............................................................................................................................................................ 81

3.20 EDEMI ............................................................................................................................................................................................................... 82

3.21 UROLITIJAZA ............................................................................................................................................................................................... 83

3.22 GLAVOBOLKA ................................................................................................................................................................................................. 84

3.23 TREMOR.............................................................................................................................................................................................................. 85

3.24 PARALIZI ....................................................................................................................................................................................................... 86

3.25 MUSKULNA SLABOST ................................................................................................................................................................................. 87

3.26 NARU[UVAWE NA SENZIBILITETOT ............................................................................................................................................... 93

3.27 TUMORI NA GRADA ...................................................................................................................................................................................... 94

3.28 VAGINALNO KRVAREWE ........................................................................................................................................................................... 90






Volume 3

3.29 HRONI^NA BOLKA ...................................................................................................................................................................................... 96

4 ^ESTI AKUTNI ZABOLUVAWA INFEKTIVNI ZABOLUVAWA ................................................................................................... 92

4.1 INFEKTIVNI ZABOLUVAWA - OP[TI PRINCIPI .................................................................................................................... 92

4.2 VIRUSNI INFEKCII (infektivni osipi, parotit, infektivna mononukleoza, etc.) ................................................................... 93

4.3 DIJAREJALEN SINDROM ........................................................................................................................................................................... 94

4.4 VIRUSEN HEPATITIS ............................................................................................................................................................................... 95

4.5 MENINGITIS ................................................................................................................................................................................................ 96

4.6 INFEKCII NA RESPIRATORNIOT TRAKT ....................................................................................................................................... 97

4.7 INFEKCII NA URINARNIOT TRAKT ................................................................................................................................................. 98

4.8 EPIDIDIMITIS .......................................................................................................................................................................................... 99

4.9 KO@NI INFEKCII .................................................................................................................................................................................. 100

4.10 TUBERKULOZA(TBC) .................................................................................................................................................................................. 101

4.11 BRUCELOZA ................................................................................................................................................................................................... 102

4.12 PARAZITOZI ............................................................................................................................................................................................... 103

4.13 HELMINTIJAZI ......................................................................................................................................................................................... 104

4.14 HIV INFEKCIJA ........................................................................................................................................................................................ 105

5 SEKSUALNO PRENOSLIVI BOLESTI .................................................................................................................................................. 105

5.1 Genitalen herpes, gonoreja, sifilis, hlamidija infekcii, trihomonijaza, vaginalen iscedok, balanitis, nespecifi~ni uretriti ........................................................................................................................................................................................................................ 106

6 ^ESTI AKUTNI ZABOLUVAWA KO@NI PROBLEMI ..................................................................................................................... 107

6.1 KO@NI PROBLEMI - OP[TI PRINCIPI....................................................................................................................................... 107

6.2 KO@NI TUMORI ......................................................................................................................................................................................... 108






Volume 3

6.3 URGENTNI SOSTOJBI VO DERMATOLOGIJATA .................................................................................................................... 109

6.4 EKCEM ............................................................................................................................................................................................................. 110

6.5 PSORIJAZA ................................................................................................................................................................................................... 111

6.6 ULCERACII/ULKUSI NA NOZETE...................................................................................................................................................... 112

6.7 BULOZNI DERMATOZI ............................................................................................................................................................................. 119

6.8 DRUGI ^ESTI KO@NI PROBLEMI...................................................................................................................................................... 120

7 HRONI^NI BOLESII, PROGRAMI ZA SKRINING I UNAPREDUVAWE NA ZDEAVJETO ................................................ 115

7.1 ASTMA ............................................................................................................................................................................................................. 115

7.2 ALERGISKI RINIT ................................................................................................................................................................................... 116

7.3 HRONI^NA OBSTRUKTIVNA BELODROBNA BOLEST ................................................................................................................. 117

7.4 DIJABETES MELITUS (DM) .................................................................................................................................................................... 118

7.5 KORONARNA ARTERISKA BOLEST ..................................................................................................................................................... 119

7.6 HIPERTENZIJA ........................................................................................................................................................................................... 120

7.7 HIPERLIPIDEMIJA ................................................................................................................................................................................ 121

7.8 SRCEVA SLABOST ...................................................................................................................................................................................... 122

7.9 ARITMII ....................................................................................................................................................................................................... 130

7.10 PERIFERNI ARTERISKI NARU[UVAWA........................................................................................................................................ 124

7.11 PERIFERNI VENSKI NARU[UVAWA ............................................................................................................................................... 125

7.12 REUMATIZAM NA MEKITE TKAEWA, FIBROMIJALGIJA I POSTVIRUSEN SINDROM NA ZAMOR...................... 133

7.13 INFLAMATOREN ARTRITIS, REUMATOIDEN ARTRIT I GIHT ............................................................................................. 127

7.14 OSTEOARTRITIS ........................................................................................................................................................................................ 128

7.15 DRUGI BOLESTI NA SVRZNOTO TKAEWE ( SLE, SS, DERMATOMIOZIT) ........................................................................... 129






Volume 3

7.16 BUBRE@NA SLABOST ................................................................................................................................................................................ 137

7.17 BOLESTI NA TIROIDNATA @LEZDA ................................................................................................................................................ 138

7.18 OSTEOPOROZA ............................................................................................................................................................................................ 132

7.19 EPILEPSIJA ................................................................................................................................................................................................ 133

8 UNAPREDUVAWE NA ZDRAVJETO I SKRINING ............................................................................................................................... 141

9 RACIONALNO PREPI[UVAWE ............................................................................................ ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

10 KONTINUIRAN PROFESIONALEN RAZVOJ...................................................................................................................................... 144

10.1 EDUKACISKI METODI ..........................................................................................................................Error! Bookmark not defined.

10.2 REVIZIJA NA KVALITETOT NA RABOTATA ..................................................................................Error! Bookmark not defined.

10.3 ISTRA@UVA^KA RABOTA I MEDICINA BAZIRANA NA DOKAZI(MBD) ......................................................................... 139

10.4 KLINI^KO UPRAVUVAWE ..................................................................................................................................................................... 139

11 MANAXMENT .................................................................................................................................................................................................... 139

11.1 BAZI^EN MENAXMENT ........................................................................................................................................................................... 139

11.2 FINANSISKI MENAXMENT................................................................................................................Error! Bookmark not defined.

11.3 ORGANIZACIJA NA VREMETO .............................................................................................................Error! Bookmark not defined.

11.4 ORGANIZACIJA NA LU\ETO ................................................................................................................Error! Bookmark not defined.

12 MEDICINSKA ETIKA ................................................................................................................ ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.






Volume 3

Copyright © 2001 BIS Healthcare Group, All Rights Reserved

Report No 21337/3/ Revision 2.4 11 November 2001

Podgotveno od:

Dr Katarina Stankova

Dr Katerina Stavri}

Dr Martin Ivanovski

Dr Suzana Nikolovska

Dr Zoran Stojanovski

Dr Heather Suckling Foreign Consultant (BIS Healthcare Group)






Volume 3

1 RAZVOJ NA ÔVEKOT

1.1 PLANIRAWE NA SEMEJSTVOTO

1.1.1 Znaewa

Doktorot }e moè da gi navede:

Dostapnite

kontraceptivni metodi

Indikaciite i

kontraindikaciite za razli~nite grupi na pacienti

Mo`nite komplikacii

Protokolite za monitorirawe na

pacientite

1.1.2 Prakti~ni ve{tini

Doktorot }e moè da:

Zeme soodvetna anamneza

Napravi vaginalen

pregled

Napravi plan za vodewe na pacientot

Postavi dijafragma

Postavi spirala

1.1.3 Komunikaciski ve{tini


Dade objasnuvawe na

pacientot/parot za prirodata i va`nosta na kontracepcijata

Se dogovara so

pacientot/parot pri izborot na najadekvaten kontraceptiven metod

Go informira pacientot/parot za pravilnata upotreba na kontracepcijata i da

sledi dali go razbral/le dadenite informacii

Gi otkriva stavovite i

veruvawata na pacientot

1.1.4 Stavovi

Doktorot }e gi zeme predvid:

Principite na doverlivost, privatnost

Stavovite i veruvawata na pacientot

Potrebata da go upati

pacientot/parot kaj kolega ako kontracepcijata e

protiv negovite li~ni uveruvawa






Volume 3

1.2 INFERTILNOST

1.2.1 Znaewe

Doktorot }e mo`e da gi

navede:

Naj~estite fizi~ki i

psihi~ki pri~ini za infertilnost

Dostapnite isleduvawa

i terapiski mo`nosti

Indikaciite i kontraindikaciite za

razli~nite isleduvawa

Kriteriumite za

upatuvawe na specijalist



Napravi vaginalen

pregled

Interpretira osnovni

isleduvawa kako na primer, spermogram i hormonski profil





Dade objasnuvawe na

pacientot/parot za normalniot proces na koncepcija, za planot za vodewe i za terapiskite

mo`nosti na infertilnosta

1.2.4 Stavovi

Doktorot }e gi zeme

predvid:

Psihosocijalnite

aspekti na problemot i nivnoto vlijanie na parot, rodninite i nivniot profesionalen `ivot.






Volume 3

1.3 BREMENOST

1.3.1 Znaewe


navede:

Znacite za dijagnoza na

bremenosta

Kriteriumite za upat na specijalist spored

vaè~kite protokoli

Naj~estite komplikacii na bremenosta

Indikaciite za prenatalna dijagnoza



Napravi vaginalen

pregled

Napravi inicijalna procenka na bremenosta

i da gi identifikuva obstetriskite rizici

Napravi plan za vodewe

na pacientkata, odnosno za prenatalno zgriùvawe pri normalna bremenost

Gi detektira fetalnite

tonovi

Gi prepoznae

eventualnite abnormalnosti pri bremenosta

Go prepoznae po~etokot

na poroduvaweto

Prepoznae pojava na

ruptura na membrani

Interpretira rezultati

od prenatalnata dijagnoza

1.3.3. Komunikaciski ve{tini


Ja sovetuva pacientkata za zdrav na~in na ìvot

Go objasni planot za vodewe na pacientkata

Ja sovetuva pacientkata

za bremenosta

1.3.4. Stavovi


Potrebite na celoto semejstvo

Psihosocijalnite aspekti na bremenosta

Faktot deka bremenosta

e normalen fiziolo{ki proces






Volume 3

1.4 EKTOPI^NA BREMENOST

1.4.1 Znaewe

Doktorot }e mo`e da gi:

Navede simptomite i

znacite na ektopi~nata bremenost

Razlikuva ektopi~nata

bremenost od drugite sostojbi

Navede faktorite koi go zgolemuvaat rizikot

od ektopi~na bremenost




Da go proceni rizikot

Izvede brz test na bremenost

Napravi plan za vodewe na pacientkata zemaj}i ja predvid mo`nosta za

postoewe na ektopi~na bremenost



Komunicira ~uvstvitelno so

pacientkata

Gi objasni mo`nite komplikacii na

pacientkata

1.4.4 Stavovi


Voznemirenosta na

pacientkata

Mo`nosta za postoewe

na ektopi~na bremenost






Volume 3

1.5 PUERPERIUM

1.5.1 Znaewe


Naj~estite

abnormalnosti vo puerperiumot

Dijagnosti~kite

kriteriumi za postpartalna depresija



Gi prepoznae

otstapuvawata od normalniot puerperium

Ja otkrie

postpartalnata depresija

Napravi vaginalen

pregled i pregled na dojkite



Educira i informira

pacientkata za normalniot purperium i komplikaciite vo puerperiumot na pr.


1.5.4 Stavovi


Prednostite od doeweto

i individualniot izbor na pacientkata

Va`nosta na


Psihosocijalnite

aspekti na puerperiumot






Volume 3

1.6 MENSTRUALNI PROBLEMI

1.6.1 Znaewe


Naj~estite menstrualni

problemi

Kriteriumite za





Napravi vaginalen

pregled


na pacientkata



Dade objasnuvawe za

va`nosta na tretmanot i sledeweto na pacientkata dokolku e

potrebno

1.6.4 Stavovi


Psihosocijalnite

aspekti na problemot






Volume 3

1.7 ZDRAVJETO NA DECATA (OP[TI PRINCIPI)

1.7.1 Znaewe


Karakteristikite na

normalniot rast i razvoj na deteto

Kriteriumite za


Va`e~kata legislativa

za zdravstvenata za{tita na decata

Dostapnite slu`bi koi

imaat uloga vo zdravstvenata za{tita na decata



Zeme anamneza soodvetna

na vozrasta na deteto koja }e sodr`i podatoci za na~inot na ishranata, razvojot, imunizacijata

i socijalnite i familijarnite okolnosti

Napravi fizikalen

pregled prilagoden na vozrasta na deteto i negovata zdravstvena

sostojba

Napravi razlika pome|u normalnite i

patolo{kite fizikalni znaci

Gi prepoznae va`nite

zaboluvawa kaj decata za koi e potrebno upatuvawe do specijalist

Gi dijagnosticira

naj~estite problemi kaj decata i da napravi plan za vodewe na tie deca

Prepi{uva bezbedna i

soodvetna terapija za decata



Osnova odnos na vzaemna

doverba i odgovornost so deteto i familijata

Komunicira efektivno

so familijata

Promovira aktivno u~estvo na familijata

pri vodewe na bolnoto dete

Gi objasni na jasen i

razbirliv na~in problemite i planot za vodewe na bolesta kako na roditelite, taka i na deteto

1.7.4 Stavovi


Voznemirenosta na

roditelite, nivnite o~ekuvawa i frustracii, kako i stresot

Vlijanieto kako na

psihosocijalnite taka i na biolo{kite faktori

pri procenkata i izgotvuvawetio na planot za vodewe na deteto

Ograni~uvaweto na doktorot vo PZZ i potrebata za upatuvawe

na specijalist

Va`nosta na kontinuitetot vo

prevencijata na zaboluvawata

Vulnerabilnosta na

decata koja ponekoga{ pobaruva posebno vnimanie, konsultacija i upatuvawe na specijalist

Va`nosta za

odbegnivawe na nepotrebnite isleduvawa i hospitalizacija






Volume 3

1.8 RAZVOJ NA DETE

1.8.1 Znaewe


Karakteristikite na

normalniot rast i razvoj na deteto

Vaè~kite

prepora~ani skrining programi nameneti za decata

êstite i va`nite pri~ini za usporeniot razvoj kaj

deteto

Kriteriumite za upatuvawe na

specialist


Doktorot }e moè:

Da gi prepoznae normalnite varijacii

i otstapuvawa vo razvojot

Da gi prepoznae genetskite,

psiholo{kite fizi~kite i faktorite na okolinata koi vlijaat na razvojot na deteto

Da gi prepoznae ~estite otstapuvawa i

da producira plan za vodewe na tie deca

Rano da gi prepoznae i da gi upati na

specijalist slednite sostojbi: emocionalna deprivacija, mal i golem rast, nenapreduvawe, zaostanuvawe vo razvojot

Da napravi skrining na razvojot na deteto vo koj e vklu~ena procenka na vidot i sluhot vo soglasnost so

standardnite protokoli

To~no da gi izmeri: visinata, dolìnata, teìnata i

cirkumferencijata na glavata

Da gi koristi i interpretira standardnite krivi na rast

Da napravi pregled za

otkrivawe na ektopi~ni testisi

Da napravi pregled na

kolkovi

Da napravi skrining za skolioza



Zeme familijarna anamneza i da konstruira

familijarno drvo

1.8.4 Stavovi


Vlijanieto na

normalnite biolo{ki otstapuvawa vo rastot i razvojot koi moè da

go zagriùvaat pacientot/familijata






Volume 3

1.9 ÊSTI KONGENITALNI PROBLEMI I GENETSKO SOVETUVAWE

1.9.1 Znaewe


Klini~kite znaci na

naj~estite genetski bolesti i kongenitalni defekti

Bazi~nite principi na genetskoto sovetuvawe

Na~inite na

nasleduvawe na ~estite i klini~ki zna~ajnite genetski bolesti i

vlijanieto na sredinata na multifaktorielnoto nasleduvawe

Kriteriumite za

upatuvawe na

specijalist so cel da se postavi genetskata dijagnoza i za genetsko sovetuvawe


Doktorot }e moè:

Rano da gi prepoznae

poremetuvawata

Da gi prepoznae

klini~kite znaci na naj~estite genetski poremetuvawa (Down sy,

anomalii na seks hromozomite) i kongenitalnite anomalii


Doktorot }e moè:

Da napravi bazi~no

genetsko sovetuvawe (prevencija na kongenitalni

abnormalnosti, faktori na rizik vo tek na bremenosta)

Na roditelite da im gi

objasni ponatamo{nite isleduvawa

1.9.4 Stavovi

Doktorot }e go zeme predvid:

Vlijanieto na

genetskite zaboluvawa na familijata






Volume 3

1.10 ZLOUPOTREBA NA DETETO - FIZI^KA I SEKSUALNA

1.10.1 Znaewe


Navede kriteriumite za postavuvawe na somnenie

za zloupotreba na dete

Navede posledicite od zloupotrebata za deteto

i familijata

Navede principite za vodewe na deteto:

multidisciplinaren pristap

Navede va`e~kite

zakonski proceduri za za{tita na deteto



Gi identifikuva

semejstvata kade postoi rizik za zloupotreba na deteto

Gi prepoznae

klini~kite znaci na zloupotrebata: zapostavuvawe, fizi~ka, emocionalna, seksualna i edukaciska

zloupotreba

Zeme soodvetna anamneza i da napravi fizikalen

pregled

Napravi plan za vodewe na deteto



Komunicira so drugi

profesionalci koi se zanimavaat so problemot na zloupotreba na decata

Komunicira

~uvstvitelno so decata i familiite

1.10.4 Stavovi


Vlijanieto na

zloupotrebata na deteto vrz semejstvoto i op{testvoto

Potrebata od pomo{

neophodna deteto da se vklopi vo op{testvoto

Va`nosta od

multidisciplinarniot pristap

Otporot na deteto i

semejstvoto da dadat informacii






Volume 3

1.11 PROBLEMI VO ODNESUVAWETO

1.11.1 Znaewe


Normalniot razvoj vo odnesuvaweto i emocionalniot razvoj

^estite emocionalni problemi i problemi vo odnesuvaweto koi se

javuvaat vo razli~nite vozrasti na deteto

Kriteriumite za




Go odredi kognitivniot status

soodvetno na vozrasta na deteto (do vozrast od dve godini)

Napravi procenka na mentalniot

status soodvetno na vozrasta na deteto

Napravi razlika pome|u

normalnoto i patolo{koto odnesuvawe

Prepoznae naj~estite problemi vo

odnesuvaweto

Razvie li~na strategija za

re{avawe na psihosocijalnite problemi vo ramkite na konsultacijata na doktorot vo PZZ

Gi identifikuva psihosomatskite

problemi: somatizacija (rekurentna abdominalna bolka, povra}awe, glavobolka, bolka vo ekstremiteti).

Gi prepoznae ~estite problemi vo

odnesuvaweto: pla~livo bebe, lo{i naviki na spiewe, tikovi, enureza, enkopreza, fobija od u~ili{te,

problemi na adolescencijata

Gi prepoznae ~estite

psiholo{ki problemi i da go upati deteto kaj specijalist (sindrom na hiperaktivno dete,, depresija)



Sorabotuva so drugite

profesii koi se gri`at za zdravjeto na deteto

Go proceni vlijanieto na

psihosocijalnite faktori vrz ~estite pedijatriski problemi

Ja vklu~i familijata pri

zemaweto na anamneza

Da gi objasni ednostavnite

tehniki na bihejvioral terapijata

1.11.4 Stavovi


Vlijanieto na odnesuvaweto na doktorot so deteto i/ili

roditelite vrz uspehot ili neuspehot na konsultacijata i vrz re{avaweto na problemot

Vlijanieto na

familijarnite faktori vrz terapijata i vrz pojavata na psihopatologijata kaj

deteto






Volume 3

1.12 ADOLESCENCIJA/PUBERTET

1.12.1 Znaewe


Normalnite fizi~ki,

fiziolo{ki, psiholo{ki i socijalni promeni asocirani so

pubertetot i adolescencijata

Vaè~kite zakoni koi se

odnesuvaat na griàta za adolescentite



Zeme soodvetna anamneza i

anamneza za seksualniot ìvot na adolescentot

Napravi specifi~en

klini~ki pregled so koj }e go proceni fizi~kiot, psiholo{kiot i socijalniot rast i razvoj na

adolescentot

Gi identifikuva stadiumite na pubertetot

Napravi skrining spored vaè~kite protokoli

Gi razlikuva normalnite

varijacii od patolo{kiot razvoj


Doktorot }e moè:

Efektivno da komunicira

so adolescentot vo konteks na negovata familija i op{testvoto (da

sorabotuva so roditelite, rodninite, drugarite, nastavnicite i drugi)

Go educira pacientot i da

go sovetuva za zdrav na~in na ìvot

Obezbedi seksualno

obrazovanie

1.12.4 Stavovi


Principot na doverlivost

vo relacijata doktor-adolescenten pacient

Specijalnite zdravstveni

potrebi na adolescentot

Preokupiranosta na

adolescentot so negoviot nadvore{en izgled i telo

Va`nosta na pritisokot i

misleweto na drugarite vrz adolescentot

Seksualnosta kaj

adolescentot vklu~uvaj}i gi pra{awata od fizi~kata, psiholo{kata, moralnata, biseksualnata homoseksualnata i polovata

sfera

Vlijanieto na adolescentniot period vrz

zdravjeto i bolestite

Generaciskiot jaz






Volume 3

1.13 MENOPAUZA

1.13.1 Znaewe


Naj~estite simptomi vo

menopauzata

Dostapnata hormonska

zamestitelna terapija (HZT), prednostite i slabostite na HZT, indikaciite i

kontraindikaciite za HZT

Bazi~nite isleduvawa i

isleduvawata pri monitoringot na pacientkata




Napravi vaginalen

pregled

Gi interpretira

dijagnosti~kite testovi na krvta


na pacientkata

Odbere soodvetna HZT za pacientkata



Ja sovetuva pacientkata

za zdrav na~in na `ivot

1.13.4 Stavovi

Doctorot }e gi zeme predvid:

Psihosocijalnite aspekti na problemot






Volume 3

1.14 GERIJATRIJA

1.14.1 Znaewe


Opi{e znacite na

normalniot proces na stareewe

Navede problemite na

polipragmazijata

Navede specifi~nostite

na medikamentozniot tretman kaj povozrasnite pacienti



Gi otkrie problemite so zemawe na soodvetna

anamneza i klini~ki pregled vrzani so slednite podra~ja: ishrana/usna praznina,

podvi`nost, malnutricija, setila (vid, sluh), inkontinencija

Zeme pro{irena anamneza zemaj}i gi

predvid psiholo{kite i socijalnite aspekti i farmakolo{ka anamneza

Napravi pregled na mentalniot

status na pacientot

Napravi razlika pome|u normalnite

i patolo{kite znaci kaj povozrasnite pacienti

Prepi{uva lekovi vo forma koja

odgovara na povozrasniot pacient

Ja prepoznae kompleksnosta na

prezentacijata na bolestite kaj povozrasnite pacienti

Gi identifikuva i prepoznae znacite

na fizi~ka i mentalna zloupotreba

Napravi soodveten plan za vodewe na pacientot i plan za isleduvawa koj

gi zema vo predvid tro{kovno-efikasno i risk- benefit


Doktorot }e mo`e:

Soodvetno da go adaptira

svojot stil na komunikacija na povozrasniot pacient

Efektivno da komunicira so familijata na pacientot

Efektivno da komunicira so multidisciplinarniot

tim

1.14.4 Stavovi


Kompleksnosta pri

prezentacija na

problemite kaj povozrasnite pacienti

Visokata incidenca na

jatrogenite bolesti

Potrebata od

so~uvstvuvawe i objektivnost

Potrebata da se zadr`i

dostoinstvoto i nezavisnosta na pacientot

Stresovite na pacientot

i familijata i efektite koi tie gi imaat vrz nivnoto odnesuvawe






Volume 3

1.15 RESURSI

1.15.1 Znaewe


Slu`bite i

instituciite koi se na raspolagawe

Mehanizmite za

ponatamo{no prosleduvawe na pacientot do tie slu`bi

i institucii



Go sovetuva pacientot za

koristewe na slu`bite koi se na raspolagawe

Go isprati pacientot

dokolku e potrebno (neophodno) do slu`bite ili instituciite

Ja popolni potrebnata

dokumentacija/formular

Napravi procenka na

potrebite na pacientot vo

soglasnost so prepoznaenite psiholo{ki, fizi{ki i socijalni problemi


Doktorot }e mo`e:

Efektivno da

komunicira so pacientot, rodninite i multidisciplinarniot tim

1.15.4 Stavovi

Doktorot }e gi zeme predvd:

Multidisciplinarniot

pristap

Potrebata gri`ata za

pacientot da ja podeli so familijata i drugite profesionalci






Volume 3

1.16 UNAPREDUVAWE NA ZDRAVJETO/SKRINING

1.16.1 Znaewe


Nabroi prepora~anite

skrining programi za povozrasnata populacija



Napravi regularna proverka

na: visinata, te`inata, {e}erot vo mo~kata, krvniot pritisok, vidot, sluhot




vodewe na zdrav `ivot

1.16.4 Stavovi


Mo`nosta konsultacijata da

ja iskoristi za promocija na zdravjeto kaj povozrasnite pacienti

Va`nosta na promocijata na

zdravje kaj povozrasnata populacija






Volume 3

1.17 PALIJATIVNA-TERMINALNA NEGA

1.17.1 Znaewe


Vaè~kite

dijagnosti~ki kriteriumi za naj~estite simptomi vo

palijativnata-terminalnata nega, kako na pr. dispnea, gadewe i povra}awe, konstipacija, hiperkalcemija

Psihosocijalnite faktori koi se asocirani so

palijativnata-terminalnata nega

Vidovite na psiholo{ki

odgovor pri soop{tuvaweto na lo{ite vesti ili pri umiraweto

Raspolo`livite

simptomatski farmakolo{ki i nefarmakolo{ki tretmani

Kriteriumite za


Vaè~kata zakonska

regulativa za davaweto na informacii na pacientot i familijata



Izbere soodvetni isleduvawa za da ja pronajde pri~inata za

pojava na simptomite

Gi prepoznae asociranata

zagriènost i depresija

Go proceni kvalitetot na ìvotot koristej}i

gi principite na pristap kon pacient vo centar


na pacientot (iten i dolgoro~en)

Gi prepoznae znacite na

bulbarna paraliza i da

postavi nazogastri~na sonda



Mu objasni na pacientot i familijata za

prirodata na zaboluvaweto, vodeweto, terapijata i sledeweto na bolesta


veruvawata na pacientot so cel da gi identifikuva i menuva pogre{nite na~ini na

koi pacientot se spravuva so svojot problem

Gi soop{ti lo{ite vesti

koristej}i empatiski pristap


so familjata da gi namaluva nesoglasuvawata, vo soglasnost so legislativata

Komunicira efektivno so multidisciplinarniot tim

1.17.4 Stavovi


Ograni~uvawata na doktorot vo ramkite na PZZ, kako tehni~ki, taka i psiholo{ki

Psihosocijalnoto vlijanie vrz pacientot i familijata

Demoralizira~kite aspekti

koga se tretiraat pacienti vo terminalna faza, a pri toa da se zadrì optimizmot

Celta na palijativnata nega koja e da se obezbedi najdobar moèn kvalitet na ìvot,

{to moèbi e ponekoga{ vo sprotivnost so kvantitetot na ìvotot (dolìnata na ìvotniot vek)

1.18 ISHRANA

1.18.1 Znawe


Nutriciskite potrebi

za razli~nite vozrasni grupi

Ulogata na ishranata vo

tretmanot i prevencijata na zaboluvawata

Naj~estite

nutricionalni poremetuvawa, nivnite znaci i simptomi

Planovite za vodewe na

pacientite so nutriciski poremetuvawa

Kriteriumite za


Principite na

modifikacija vo ishranata koi se koristat vo tretmanot

na sistemskite bolsti

Principite na zdrava

ishrana i na razumno namaluvawe na teìnata



Napravi procenka na sostojbata na ishranetost i

hidracija

Napravi soodvetni isleduvawa (da isprati za

soodvetni laboratoriski testovi koi se koristat vo otkrivawe na nutriciskite deficiti)

Napravi i implementira

plan za vodewe na pacientot vklu~uvaj}i ja sumplementacionata terapija

Gi sledi soodvetnite protokoli za zaedni~ka grià na pacientot

Gi prepoznae i soodvetno da gi upati na specijalist pacientite so nutriciski

poremetuvawa

Napravi soodvetna modifikacija na ishranata

vo tretmanot na hroni~nite

bolesti

Gi prepoznae osnovnite pridru`ni faktori kaj

debelinata

Presmeta indeksot na telesna masa i da ja koristi

tabelata za BMI

Odredi faktorite na rizik kaj debelinata



Gi sovetuva pacientite i

familiite za posebnite nutriciski potrebi za razli~nite vozrasni grupi i za ulogata na dietata vo prevenirawe na bolestite

Gi educira pacientite

Gi sovetuva pacientite i

familiite za posebnite nutriciski potrebi soodvetni na nivnoto zaboluvawe

Gi sovetuva pacientite za primena na bezbedna dijeta i reìm za namaluvawe na

telesnata teìna

naglasuvaj}i ja korista za zdravstvenata sostojba na pacientot

1.18.4 Stavovi


Psihosocijalnite i ekonomskite faktori koi igraat va`na uloga

kako vo sostojbite na ekscesi vo ishranata, taka i pri nutriciskite deficiencii

Pote{kotiite na

pacientot da gi sledi sovetite za promena na stilot na ìvotot

Mo`nosta za pojava na

alergii i intolerancija na hrana

1.19 MENTALNO ZDRAVJE-OP[TI PRINCIPI

1.19.1 Znaewe


Pri~inite za

psiholo{kiot stres koi se sre}avaat vo PZZ

Normalnite psiholo{ki

reakcii na ìvotnite nastani

Navede dijagnosti~kite

kriteriumi za ~estite i majornite mentalni zdravstveni problemi (ICD 10 ICPS)

Navede rizik faktorite

za samoubistvo

Navede vaè~kite prepora~ani tretmani

(farmakolo{ki i nefarmakolo{ki)

Navede vaè~kite

zakonski propisi

Navede kriteriumite za ocenka na rabotnata

sposobnost



Napravi pregled na

mentalniot status na pacientot vklu{uvaj}i ja i procenkata za rizikot od samoubistvo

Napravi fokusiran

neurolo{ki pregled

Pravi razlika pome|u

psiholo{kiot stres i psihijatriskite bolesti

Inicijalno da go

tretira pacientot vo slu~aj na itna akutna psihoti{na sostojba


na pacientot zemaj}i gi predvid principite na racionalno prepi{uvawe i èlbite

na pacientot



Demonstrira empatiski

pristap, kako i procenka na rizikot od samoubistvo

Ja objasni na pacientot

i na rodninite prirodata na bolesta, planot za vodewe na pacientot (vklu~uvaj}i go i medikamentozniot

tretman) i sledeweto na bolesta


so ~lenovite na multidisciplinarniot tim, vklu~uvaj}i gi psihijatrite

Odgovori ubedlivo na

barawata od pacientite za nesoodvetno prepi{uvawe na lekovi

Demonstrira sposobnost

da go modificira nesoodvetnoto barawe na pomo{ od strana na

pacientite

1.19.4 Stavovi


Vrednuvaweto na relacijata so pacientot vo konteks na “doktorot

kako lek”

Potrebata od

vrednuvawe na drugite ~lenovi na multidisciplinarniot tim koi moàt da

pridonesat vo procenkata i vodeweto na pacientot

Socijalnite posledici i

stravovi na pacientite, rodninite i op{testvoto

Etni~kite i

kulturolo{kite pojavi na mentalnite bolesti

1.20 MAJORNI PSIHOZI

1.20.1 Znaewe


Simptomite na vlo{uvawe i relaps na bolesta

Va`e~kite protokoli za monitorirawe na tretmanot (medikamentite)

Interakciite i nesakanite dejstva

od naj~esto upotrebuvanite antipsihoti~ni lekovi

1.20.2 Prakti~ni klini~ki ve{tini

Doktorot }e mo`e da go:

Interpretira i da go napravi

soodvetniot plan za vodewe na

pacientot pri negovoto terapisko

monitorirawe

Prepoznae vlo{uvaweto ili relapsot na osnovnata bolest



Razgovara so familijata so ili bez

prisustvo na pacientot






Volume 3

1.21 NEUROZI

(Anksioznost, Neurotska depresija, Pani~ni reakcii, Fobii, Disocijativni, Konverzivni neurozi, Traumatski stres, Naru{uvawa na sonot, Psihosomatski bolesti, Hipohondrija)

1.21.1 Znaewe


Naj~estite neurozi koi se sre}avaat vo PZZ

Raspolo`livite tehniki za bihejvioralnite ili drugite

psiholo{ki intervencii

Alternativnite tretmani na benzodijazepinite



Razlikuva neuroza od organskite bolesti

Formulira soodvetna dijagnoza i da producira plan za

vodewe na pacientot






Volume 3

1.22 KOGNITIVNI POREMETUVAWA

1.22.1 Znaewe


Medicinskite i

socijalnite slu`bi koi se na raspolagawe

Diferencijalnite

dijagnozi vklu~uvaj}i gi fizi~kite, psiholo{kite i

socijalnite pri~ini na poremetuvaweto



Go identifikuva

stepenot na kognitivnata funkcija soodvetna na vozrasta na

pacientot

Napravi fokusiran neurolo{ki pregled

Napravi diferencijalna dijagnoza



Dade soodvetna

informacija na rodninite na pacientot vo odnos na prognozata i

vodewe na pacientot

Komunicira so drugite ~lenovi na

multidisciplinarniot tim (psiholog)

1.22.4 Stavovi

Doktorot }e gi zeme vo predvid:

Optyovarenosta na

familijata so koja se soo~uva familijata vo gri`ata za ovie

pacienti






Volume 3

1.23 ALKOHOL I ZLOUPOTREBA NA SUPSTANCII

1.23.1 Znaewe



kriteriumi

Navede fizi~kite,

psiholo{kite i socijalnite manifestacii koi se javuvaat osobeno vo ranata faza

Navede dostapnite ustanovi

Navede va`e~kite zakoni i

zakonski proceduri

Navede supstanciite koi se

vo trend pri zloupotreba i da gi znae nivnite popularni imiwa

Navede zaboluvawata koi se

~esto asocirani so alkoholizmot



Ja prepoznae zloupotrebata

na alkoholot osobeno vo raniot stadium

Producira plan za vodewe

na pacientot zemaj}i go vo predvid stepenot na zavisnosta i zloupotrebata

Go prepoznae i inicijalno da go zapo~ne tretmanot na akutniot apstinencijalen

sindrom

Go upati pacientot vo ustanovite/servisite

spored va`e~kite soodvetni i prifatlivi standardi



Gi upotrebi tehnikite na

motivacisko intervju koi vklu~uvaat vo sebe pristapot na ciklus na promeni

1.23.4 Stavovi


Sopstvenite predrasudi






Volume 3

1.24 PSOHOSEKSUALNI PROBLEMI

1.24.1 Znaewe


Navede pridonesite na

fizi~kite, psiholo{kite i socijalnite faktori zna~ajni za seksualniot ìvot

Navede vaè~kite farmakolo{ki i nefarmakolo{ki tretmani

za seksualnite disfunkcii, kako i indikaciite i kontraindikaciite

Navede ~estite prezentacii

i pri~ini za psihoseksualnite problemi



Zeme soodvetna anamneza za

da gi identifikuva fizi~kite, psiholo{kite, socijalnite i

kulturolo{kite aspekti

Producira plan za vodewe na pacientot vklu~uvaj}i go i

fizikalniot pregled



Ja modificira komunikacijata zemaj}i ja vo predvid

~uvstvitelnata/privatnata priroda na problemot

Napravi konsultacija

pri koja teì{teto na re{avaweto na problemot se prenesuva na dvojkata

1.24.4 Stavovi


Varijaciite na seksualniot ìvot

Sopstvenite predrasudi






Volume 3

2 ^ESTI AKUTNI ZABOLUVAWA I ITNI SOSTOJBI

2.1 KOLABIRAN PACIENT/GUBITOK NA SVEST

2.1.1 Znaewe


Navede mo`nite

pri~ini za kolaps

Navede kriteriumite za upatuvawe na

specijalist



Napravi brz pregled

Napravi proverka na

sostojbata na svesnost

Obezbedi proodnost na

di{nite pati{ta

Go postavi pacientot vo

recovery polo`ba


Da gi razlikuva ~estite

specifi~ni pri~ini za ovaa sostojba

Proveri di{ewe i

cirkulacija

Napravi CPR (kardio-pulmonalna resuscitacija)

dokolku e potrebno

Itno da producira inicijalen plan za vodewe

na pacientot



Komunicira ~uvstvitelno

so voznemirenoto semejstvo

2.1.4 Stavovi


Ograni~enite mo`nosti

na doktorot vo PZZ i mo`nata potreba za upatuvawe na pacientot kaj specijalist






Volume 3

2.2 ANAFILAKSA

2.2.1 Znaewe


Navede naj~estite

pri~ini

Navede prepora~aniot

terapiski protokol

Navede kriteriumite za




Gi prepoznae znacite na

nafilaksa

Napravi brz pregled na

pacientot

Producira i primeni

iten plan za vodewe na pacientot



Komunicira

~uvstvitelno so voznemireniot pacient/semejstvo

Jasno da im ja objasni

potrebata od ponatamo{noto izbegnuvawe na alergenot na pacientot/rodninite

2.2.4 Stavovi

Doktorot }a ja zeme vo predvid:

Ograni~enite mo`nosti na lekarot vo PZZ i potrebata od itno







Volume 3

2.3 POGOLEMA TRAUMA

2.3.1 Znaewe


Navede naj~estite i

najva`nite vidovi na povredi

Navade osnovite na

bazi~nata prva pomo{



Napravi brz klini~ki pregled

Napravi soodvetna

trija`a

Pru`i bazi~na prva

pomo{, na pr. kontrola na krvaveweto i obezbeduvawe na proodnosta na di{nite pati{ta

Postavi I.V. linija

Producira plan za

tretman na bolkata

Napravi imobilizacija

dokolku e toa potrebno



Komunicira

~uvstvitelno so voznemireniot pacient/semejstvo

Ja objasni na pacientot i semejstvoto prirodata, vodeweto i tretmanot na

povredata

2.3.4 Stavovi

Doktorot {e gi zeme vo predvid:

Mo`nosta za postoewe

na multipli mesta na povreda


na lekarot vo PZZ i potrebata od itno upatuvawe na

specijalist






Volume 3

2.4 POVREDA NA GLAVA

2.4.1 Znaewe



diferencirawe na majorna i minorna povreda na glavata

Navede naj~estite

vidovi na povredi

Navede mo`nite

komplikacii





Zeme relevantna

anamneza

Napravi soodveten

klini~ki pregled

Napravi procenka na

rizikot

Razlikuva majorna od

minorna povreda na glava

Producira plan za

vodewe na pacientot




procedurata na opservacija


i familijata prirodata, vodeweto i tretmanot na ovaa sostojba

2.4.4 Stavovi



na lekarot vo PZZ i potrebata od itno upatuvawe na

specijalist

Mo`nite komplikacii

Dostapnosta na podr{ka

i opservacija na pacientot






Volume 3

2.5 LACERACII

2.5.1 Znaewe


Navede naj~estite

vidovi na povredi

Navede mo`nite

komplikacii


upat na specijalist



Go proceni ekstenzitetot na

povredata

Dade lokalna anestezija

Ja is~isti ranata i po

potreba da gi otstrani tu|ite tela od nea

Ja so{ie ranata

Obezbedi kontrola na infekcijata

Obezbedi soodvetno

sledewe na ranata



^uvstvitelno da

komunicira

Ja objasni na pacientot i

familijata prirodata, vodeweto i tretmanot na ranata

2.5.4 Stavovi


Ograni~uvawata na

doktorot vo PZZ i potrebata za upatuvawe na specijalist






Volume 3

2.6 TE[KI IZGORENICI

2.6.1 Znaewe


Nevede efektite od

termalnata povreda

Navede naj~estite

komplikacii



Go proceni stepenot i

ekstenzitetot na povredata

Pru`i osnovna prva

pomo{

Postavi I.V. linija

Ja kontrolira bolkata

Go tretira {okot



Komunicira

~uvstvitelno so zagri`eniot pacient/rodnini


i familijata prirodata,

vodeweto i tretmanot na sostojbata

2.6.4 Stavovi


Ograni~uvawata na doktorot vo PZZ i

potrebata od itno upatuvawe na specijalist






Volume 3

2.7 MANIFESTNO GASTROINTESTINALNO KRVAVEWE

2.7.1 Znaewe


Navede naj~estite

pri~ini



Napravi brza procenka

vklu~uvaj}i go klini~kiot pregled na KVS i abdominalniot pregled

Producira iten plan za

vodewe na pacientot

Postavi I.V. linija

Ja razlikuva mo`nata etiologija



Komunicira ~uvstvitelno so zagri`eniot pacient /

rodnini

2.7.4 Stavovi

Doktorot }e zeme vo predvid:

Ograni~uvawata na

doktorot vo PZZ i potrebata od upatuvawe na specijalist






Volume 3

2.8 ABDOMINALNA BOLKA

2.8.1 Znaewe


Navede naj~estite

pri~ini






Napravi fizikalen

pregled vklu~uvaj}i ja palpacijata i rektalniot pregled

Ja proceni urgentnosta

na sostojbata (akuten abdomen)

Napravi diferencijalna

dijagnoza vo odnos na drugite ~esti zaboluvawa/sostojbi

Producira plan za

vodewe na pacientot

Se spravi soodvetno so

neizvesnosta



Komunicira

~uvstvitelno so pacientot i zagri`enite rodnini

Mu ja objasni na pacientot i familijata prirodata na bolesta,

vodeweto i tretmanot

2.8.4 Stavovi


Ograni~uvawata na

doktorot vo PZZ i potrebata od upatuvawe na specijalist






Volume 3

2.9 INGESTIJA NA TU\O TELO

2.9.1 Znaewe







Pru`i prva pomo{

Razlikuva aspiracija od ingestija na tu|o telo



Komunicira


Ja objasni na pacientot prirodata, vodeweto i terapijata na sostojbata

2.9.4 Stavovi

Doktorot }e zeme vo

predvid:

Ograni~uvawata na

doktorot vo PZZ






Volume 3

2.10 O^NA TRAUMA

2.10.1 Znaewe


Navede ~estite i

zna~ajnite vidovi na povredi na okoto






Napravi soodveten o~en

pregled

Razlikuva majorna od

minorna trauma na okoto

Producira plan za vodewe na pacientot



Komunicira


Ja objasni na pacientot i familijata prirodata, vodeweto i terapijata na

povredata

2.10.4 Stavovi

Doktorot }e gi zeme vo

predvid:

Ograni~uvawata na

doktorot vo PZZ i kriteriumite za upatuvawe na specijalist






Volume 3

2.11 NENADEJNO NARU[UVAWE NA VIDOT

2.11.1 Znaewe


Navede naj~estite

pri~ini



Zeme soodvetna anamneza fokusirana na okoto i

nervniot sistem

Napravi o~en pregled

Napravi procenka na

ekstenzitetot na naru{uvaweto na vidot


tranzitornoto i trajnoto naru{uvawe na vidot

Napravi procenka na

urgentnosta na sostojbata za upatuvawe na specijalist



Komunicira


2.11.4 Stavovi

Doktorot }e gi zeme vo

predvid:

Zagri`enosta na

pacientot

Ograni~uvawata na doktorot vo PZZ






Volume 3

2.12 ORBITALEN CELULITIS

2.12.1 Znaewe


Navede klini~kite

znaci na bolesta

Navede komplikaciite

na bolesta



Gi prepoznae

klini~kite znaci na bolesta

Napravi soodveten o~en

pregled

Producira plan za

vodewe na pacientot




potrebata od upatuvawe na specijalist


prirodata, vodeweto i terapijata na bolesta

2.12.4 Stavovi


Zagri`enosta na

pacientot






Volume 3

2.13 AKUTNA DISPNEJA

2.13.1 Znaewe


Navede naj~estite

pri~ini za ovaa sostojba


kriteriumi





Da gi identifikuva

~estite pri~ini za ovaa sostojba kolku {to dozvoluva klini~kiot pregled

Napravi procenka na

urgentnosta na sostojbata

Zapo~ne so inicijalniot

tretman, vklu~uvaj}i i KPR

Producira i da go

implementira planot za vodewe na pacientot



Komunicira



bolesta

2.13.4 Stavovi


Zagri`enosta na

pacientot

Ograni~uvawata na







Volume 3

2.14 GU[EWE-TU\O TELO

2.14.1 Znaewe


Navede naj~estite

vidovi na opstrukcija soodvetno na vozrasta na pacientot




Napravi soodveten

pregled na gradniot ko} i da gi bara znacite za eventualna bronhijalna opstrukcija

Izvede Heimlich-ov

manevar

Producira plan za

vodewe na pacientot



Komunicira



i familijata prirodata, vodeweto i terapijata na bolesta

2.14.4 Stavovi


Ograni~uvawata na doktorot vo PZZ i potrebata za upatuvawe

na specijalist






Volume 3

2.15 AKUTNA URINARNA RETENCIJA

2.15.1 Znaewe


Navede ~estite pri~ini

za ovaa sostojba

Kriteriumite za

ispra}awe na specijalist



Napravi soodveten

pregled

Ja prepoznae ostojbata i

kaj dvata pola

Producira inicijalen

plan za vodewe na pacientot

Napravi kateterizacija

kaj pacientite od dvata pola



Komunicira



sostojbata

2.15.4 Stavovi


Dostoinstvoto i

privatnosta na pacientot

Neophodnosta od iten

tretman

Ograni~uvawata na







Volume 3

2.16 AKUTEN SKROTUM

2.16.1 Znaewe


Navede simptomite na torzija na testisite, orhitis i epididimitis

Navede kriteriumite za upatuvawe na specijalist



Napravi kompleten pregled

Gi prepoznae sostojbite na akuten skrotum

Gi identifikuva sostojbite koi doveduvaat do akuten skrotum

Napravi diferencijalna dijagnoza na akuten skrotum

Producira plan za vodewe na pacientot



Komunicira ~uvstvitelno so zagri`eniot pacient/rodnini

Ja objasni na pacientot i familijata prirodata, vodeweto i terapijata na sostojbata

2.16.4 Stavovi


Dostoinstvoto i privatnosta na pacientot






Volume 3

2.17 TRUEWA

2.17.1 Znaewe


Navede naj~estite

pri~ini za treuwe vo Makedonija i nivnoto vodewe





Napravi soodveten

klini~ki pregled

Napravi procenka na

sostojbata na pacientot






2.17.4 Stavovi


Mo`nosta za

samopovreduvawe

Zagri`enosta na

pacientot






Volume 3

2.18 ELEKTRI^NI POVREDI

2.18.1 Znaewe







Napravi soodveten klini~ki pregled


minornite i majornite elektri~ni povredi

Producira plan za

vodewe na pacientot prepoznavaj}i ja va`nosta od izolacija od

izvorot na struja, vklu~uvaj}i i defibrilacija dokolku e potrebno



Komunicira


2.18.4 Stavovi


Li~nata sigurnost






Volume 3

2.19 KASNUVAWA (RANI/OTROVI)

2.19.1 Znaewe




Navede naj~estite

pri~ini na kasnuvawata




i/ili urgenten plan za vodewe na pacientot



Mu go objasni jasno na

pacientot planot za vodewe i mo`nite komplikacii

2.19.4 Stavovi


Zagri`enosta na

pacientot






Volume 3

2.20 EPISTAKSA

2.20.1 Znaewe


Navede naj~estite

pri~ini za epistaksa





Primeni nadvore{en

pritisok na mestoto na krvavewe

Producira plan za

vodewe na pacientot



Go sovetuva pacientot

za na~inot na `ivot i za tretmanot

Mu objasni na pacientot

za davawe na samopomo{ vo slu~aj na blago krvavewe od nosot

2.20.4 Stavovi


Zagri`enosta na pacientot

Ko-morbiditetot






Volume 3

2.21 IS^A[UVAWE/ISTEGNUVAWE

2.21.1 Znaewe


Navede naj~estite

vidovi na povredi koi doveduvaat do is~a{uvawe/istegnuvawe





Napravi soodveten

klini~ki pregled

Napravi razlika od

frakturi upotrebuvaj}i soodvetni isleduvawa

Producira plan za

vodewe na pacientot




Komunicira

~uvstvitelno so pacientot

Mu ja objasni na

pacientot i familijata prirodata na povredata, vodeweto i terapijata

2.21.4 Stavovi


Zagri`enosta na

pacientot

Ograni~uvawata na

doktorot vo PZZ i potrebata od ispra}awe na specijalist






Volume 3

2.22 FRAKTURI I DISLOKACII

2.22.1 Znaewe


Navede simptomite i

znacite na ~estite frakturi i dislokacii

Navede mo`nite

komplikacii od frakturite i dislokaciite vklu~uvaj}i go i

tretmanot




Napravi razlika od

is~a{uvawa/istegnuvawa






Komunicira

~uvstvitelno so pacientot

Mu ja objasni na

pacientot i familijata prirodata na povredata, vodeweto i terapijata

2.22.4 Stavovi


Zagri`enosta na

pacientot

Ograni~uvawata na







Volume 3

2.23 AKUTEN OTE^EN ZGLOB

2.23.1 Znaewe



kriteriumi

Navede naj~estite

pri~ini i simptomi kaj akutno ote~eniot zglob

Navede prepora~anite

tretmani





Napravi soodveten

klini~ki pregled

Ja identifikuva

mo`nata serioznost na zaboluvawetio koe e pri~ina za akutniot ote~e zglob




potrebata od upatuvawe na specijalist i mo`nite komplikacii

od sostojbata

Mu ja objasni na pacientot i familijata

prirodata na povredata, vodeweto i terapijata

2.23.4 Stavovi

Doktorot }egi zeme vo predvid:

Ograni~uvawata na doktorot vo PZZ i potrebata od ispra}awe

na specijalist






Volume 3

2.24 TU\I TELA (SPECIJALNI LOKALIZACII)

2.24.1 Znaewe






Go identifikuva

problemot

Go otstrani stranoto

telo od razli~ni lokalizacii (oko, nos, uvo, vagina, rektum)


plan za vodewe na pacientot vklu~uvaj}i ja i kontrolata na

infekcijata



Go objasni na pacientot

inicijalniot tretman i prevencijata od povtoruvawe na

problemot

2.24.4 Stavovi


Ograni~uvawata na


Zagri`enosta na pacientot

Dostoinstvoto na

pacientot i negovata privatnost

Potrebata od kontrola

na infekcijata






Volume 3

2.25 MOZOÊN UDAR I TRANZITORNA ISHEMI^NA ATAKA (TIA)

2.25.1 Znaewe



kriteriumi za mozo~niot udar i TIA

Navede preventivnite

merki, primarni i sekundarni

Navede faktorite na

predispozicija

Navede vaè~kite

prepora~ani tretmani


ispra{awe na specijalist

Navede posledicite i

komplikaciite od mozo~niot udar

Da gi navede vaè~kite

zakonski propisi




dijagnoza vo odnos na drugi ~esti sostojbi/zaboluvawa


Napravi soodveten

klini~ki pregled fokusiran na kardiovaskularniot sistem i neurolo{ki

pregled

Gopresmeta KVS rizik

Gi identifikuva

klini~ki va`nite formi na TIA

Gi otkrie ranite

komplikacii

Producira plan za

vodewe na pacientot kako za akutnata, taka i za dolgotrajna nega

2.25.3 Komunikaciski ve}tini


Ja objasni na pacientot i rodninite prirodata na bolesta, vodeweto,

tretmanot i sledeweto na bolesta

Go educira pacietot za

promenite vo na~inot na ìvotot (na pr. vozewe)


so drugite ~lenovi na multidisciplinarniot tim

2.25.4 Stavovi


Ograni~uvawata na

doktorot vo PZZ

Va`nosta na

multidisciplinarniot pristap

Zagriènosta na

pacientot i negovite rodnini






Volume 3

2.26 KONVULZII

2.26.1 Znaewe



kriteriumi za konvulziite

Navede naj~estite

pri~ini za konvulzii

Navede prepora~aniot

tretman za konvulzii





Gi identifikuva

klini~ki va`nite formi spored vozrasta na javuvaweto

Napravi soodveten pregled


dijagnoza upotrebuvaj}i soodvetni isleduvawa

Producira plan za

vodewe na bolesta



Ja objasni na familijata

prirodata na bolesta, vodeweto, tretmanot

Ja objasni na familijata

prevencijata na konvulziite

2.26.4 Stavovi


Vlijanieto na

konvulziite vrz poedinecot i familijata






Volume 3

2.27 GRADNA BOLKA

2.27.1 Znaewe


Navede va`e~kite

dijagnosti~ki kriteriumi za naj~estite vidovi na gradna bolka

Navede va`e~kite preporaki za naj~estite vidovi na gradna bolka

Navede kriteriumite za upatuvawe na specijalist

Navede indikaciite za itno upatuvawe

2.27.2 Prakti~nim klini~ki ve{tini


Napravi soodveten

klini~ki pregled vklu~uvaj}i auskultacija


dijagnoza upotrebuvaj}i soodvetni isleduvawa

Gi identifikuva

klini~ki va`nite formi


naj~estite vidovi na gradna bolka

Producira plan za

vodewe na pacientot soodveten za vozrasta na pacientot, polot i KVS rizikot.



Ja objasni na pacientot i na rodninite

prirodata na bolesta, vodeweto, tretmanot i sledeweto

2.27.4 Stavovi

Doktorot {e gi zeme vo predvid:

Ograni~uvawata na

doktorot vo pZZ i potrebata od upatuvawe na specijalist

Voznemirenosta na pacientot






Volume 3

2.28 SMRT

2.28.1 Znaewe


Vaè~kite zakonski

propisi

Znacite na smrt

Karakteristikite na

normalniot post-mortalen period



Popolni umrenica



Komunicira vnimatelno

so zagriènoto semejstvo

Komunicira so

relevantnite slu`bi

Go objasni na rodninite

normalnata pogrebna procedura

2.28.4 Stavovi


Potrebata da se pokaè

po~it kon umreniot i negovite rodnini

Mo`nata pojava na

tenzija pome|u potrebite na rodninite i vaè~kite propisi






Volume 3

3 ÊSTI AKUTNI BOLESTI ÊSTI AKUTNI PROBLEMI

3.1 AKUTNO BOLNO BEBE

3.1.1 Znaewa


Osnovnite principi za grià na novorodenoto

Normalniot razvitok na novorodenoto

êstite problemi na

novorodenoto i nivnata klini~ka prezentacija

Kriteriumite za upatu-

vawe na specijalist

Principite na oìvu-

vawe na novorodeno



Gi prepoznae ~estite i

zna~ajni problemi na novorodenoto

Gi razlikuva normalni

od abnormalni znaci i simptomi

Izvede pregled na

novorodeno

Prepi{e soodveten lek


na pacientot

3.1.3 Komunikaciski

Ve{tini


Koristi soodvetni

izvori za anamneza za da go definira problemot

Im ja objasni na

familijata prirodata, vodeweto i terapijata na bolesta

3.1.4 Stavovi

Doktorot }e ja zeme predvid:

ûstvitelnosta na bebe-to, {to bara posebno

vnimanie, konsultacija i upatuvawe vo bolnica

Mo`nosta

intervenciite da imaat kako korisno taka i {tetno vlijanie






Volume 3

3.2 KONVULZII

3.2.1 Znaewa


Dijagnosti~kite krite-

riumi za knovulzii

Naj~estite pri~ini za

konvulzii

Terapiskite preporaki

za konvulzii

Kriteriumite za upa-

tuvawe na specijalist



Gi identifikuva kli-

ni~ki zna~ajnite formi spored vozrasta na prezentacija

Izvede soodveten fizi-kalen pregled


dijagnoza so nazna~uvawe na soodvetno isleduvawe


na pacientot



Im ja objasni na fami-lijata prirodata, vode-weto i terapijata na

bolesta

Im ja objasni na familijata potrebata od

prevencija na drugi konvulzii

3.2.4 Stavovi

Doktorot }e go zeme pred-vid:

Efektot na konvulziite vrz pacientot i fami-

lijata






Volume 3

3.3 ANEMIJA

3.3.1 Znaewa


Postoe~kite

dijagnosti~ki kriteri-umi za naj~estite tipovi na anemija

Bolestite / sostojbite koi naj~esto se asocirani so anemija

Vaè~kite upatstva za vodewe na naj~estite tipovi na anemija

Kriteriumite za upatuvawe na spe-cijalist




dijagnoza so nazna~uvawe na soodvetno isledu-vawe

Gi identifikuva kli-ni~ki zna~ajni formi

Gi razlikuva naj~estite

tipovi na anemija


na pacientot soodveten so vozrasta i polot na pacientot



Im ja objasni na fami-lijata prirodata, vode-weto, terapijata i slede-

weto na sostojbata

Gi otkriva stavovite i veruvawata na pacientot

3.3.4 Stavovi

Doktorot }e zeme predvid:

Potrebata od ravnoteà pome|u èlbite na pacientot i obsegot na

islduvawata

Vaè~kiot nutritiven status na naselenieto






Volume 3

3.4 LIMFADENOPATIJA

3.4.1 Znaewa


Naj~estite pri~ini za

limfadenopatija

Bolestite / sostojbite

koi naj~esto se asocirani so limf-adenopatija

Vaè~kite prepora~ani

dijagnosti~ki priodi

Kriteriumite za

upatuvawe na spe-cijalist





Gi diferencira kli-

ni~ki va`nite formi


na pacientot soodveten na vozrasta i polot



Mu ja objasni na

pacientot prirordata, vodeweto, terapijata i sledeweto na problemot,

koristej}i gi veruvawa-ta i stavovite na pacientot

Mu soop{ti lo{a vest

na soodveten na~in

3.4.4 Stavovi

Doctorot }e zeme predviv:

Potrebata od ravnoteà

pome|u èlbite na pacientot i obsegot na islduvawata






Volume 3

3.5 DISPEPSIJA

3.5.1 Znaewa


navede:

Vaè~kite dijagnos-

ti~ki kriteriumi za dispepsija

Kriteriumite za


Postoe~kite upatstva za

vodewe na naj~estite tipovi na dispepsija




Napravi diferencijalna dijagnoza so nazna~uvawe na soodvetno isleduvawe




Objasni na pacientot

prirodata, vodeweto, terapijata i sledeweto na sostojbata

Go educira pacientot za va`nosta od promena na ìvotnite naviki

3.5.4 Stavovi


Pote{kotiite na

pacientot vo promena na ìvotnite naviki






Volume 3

3.6 DISFAGIJA

3.6.1 Znaewa


Va`e~kite dijagnosti-

~ki kriteriumi za disfagija

Kriteriumite za


Postoe~kite upatstva za

naj~estite tipovi na disfagija



Izvede soodveten fizi-

kalen pregled


ni~ki zna~ajni formi




na pacientot



Mu ja objasni na pacientot prirodata, vodeweto, terapijata i

sledeweto na bolesta

Go educira pacientot za va`nosta od promena na

`ivotnite naviki

3.6.4 Stavovi


Pote{kotiite na


Ograni~uvawata na

lekarot od PZZ i potrebata od upatuvawe na specijalist






Volume 3

3.7 KONSTIPACIJA/FEKALEN ZASTOJ

3.7.1 Znaewa


vaè~kite dijagnosti~ki

kriteriumi za konstipacija

Vaè~kot prepora~an

tretman za konstipacija

Kriteriumite za





kalen pregled



Gi diferencira ~estite

pri~ini za konstipacija


ni~ki zna~ajnite formi


na pacientot



Mu ja objasni na

pacientot prirordata, vodeweto, terapijata i sledeweto na problemot

Go educira pacientot za va`nosta na promena na ìvotnite naviki i

nemedikamentoznoto lekuvawe

Go educira pacientot za

opasnostite od zloupo-treba na lekovi



3.7.4 Stavovi


Pote{kotiite na paci-

entot vo promena na ìvotnite naviki






Volume 3

3.8 @OL^NI KAMEWA

3.8.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za òl~ni kamewa

Vaè~kiot prepora~an

tretman za òl~ni kamewa

Kriteriumite za

upatuvawe na specijalist.




kalen pregled






na pacientot



Mu ja objasni na


Go educira pacientot za va`nosta na promena na ìvotnite naviki

3.8.4 Stavovi


Pote{kotiite na







Volume 3

3.9 SINDROM NA IRITABILEN KOLON

3.9.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki kriteriumi za sindrom na iritabilen kolon

Vaè~kiot prepora~an tretman za sindromot na iritabilen kolon

Kriteriumite za upatuvawe na specijalist.




kalen pregled

Go diferencira od

drugite ~esti pri~ini na abdominalna bolka /diskomfort




ni~ki zna~ajni formi


na pacientot



Mu ja objasni na



3.9.4 Stavovi


Pote{kotiite na pacientot vo promena na

ìvotnite naviki

Psihosomatskite aspekti na simptomite






Volume 3

3.10 HEMOROIDI

3.10.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki kri-teriumi za hemoroidi


tretman za hemoroidi

Kriteriumite za





kalen pregled, vklu~itelno i rektalen pregled


Gi identifikuva klini~ki zna~ajni formi




Mu ja objasni na pacientot prirordata, vodeweto, terapijata i

sledeweto na problemot

Go educira pacientot za va`nosta na promena na

`ivotnite naviki

3.10.4 Stavovi


Pote{kotiite na


Po~it kon privatnosta i

dostoinstvoto na pacientot






Volume 3

3.11 @OLTICA

3.11.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za òltica

êstite pri~ini za

òltica


tretman za òltica

Kriteriumite za




Izvede soodveten

fizikalen pregled


pri~ini za òltica






na pacientot



Mu ja objasni na



Im gi objasni na pacientot / familijata metodite na prevencija

od transmisija

3.11.4 Stavovi


Psiholo{kiot stres na

pacientite i familijata poradi serioznosta na sostojbata






Volume 3

3.12 HERNIJA

3.12.1 Znaewa



~ki kriteriumi za hernija


tretman za hernii

Postoe~kite neinvaziv-

ni terapiski pomagala

Kriteriumite za upatu-

vawe na specijalist.



Izvede soodveten foku-

siran fizikalen pregled


dijagnoza so upotreba na soodvetno isleduvawe






Mu ja objasni na



va`nosta na promena na `ivotnite naviki

3.12.4 Stavovi

Doktorot go }e zeme predvid:

Otporot na pacientot da bara pomo{






Volume 3

3.13 PROBLEMI SO PROSTATA

3.13.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za ~estite pro-blemi so prostata

Va`e~kiot prepora~an tretman za ~estite problemi na prostata

Kriteriumite za upatuvawe na specijalist




kalen pregled, vklu~u-vaj}i i pregled na prostata

Postavi urinaren kateter






na pacientot



Mu ja objasni na



Go objasni pregledot na prostata

3.13.4 Stavovi


Otporot na pacientot da

bara pomo{

Po~it kon privatnosta i

dostoinstvoto na paci-entot

Ograni~uvawata na

lekarot vo PZZ i potrebata od upatuvawe na specijalist






Volume 3

3.14 DOLNOGRBNA BOLKA

3.14.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki kriteri-umi za dolnogrbna bolka


tretman za dolnogrbna bolka

Kriteriumite za


Postoe~kite ortopedski

pomagala



Izvede soodveten

fizikalen pregled, vklu~uvaj}i pregled na grb i fokusiran

neurolo{ki pregled

Napravi diferencijalna dijagnoza so nazna~uvawe

na soodvetno isleduvawe

Gi identifikuva kli-ni~ki zna~ajnite formi,

vklu~uvaj}i gi i povre-dite na corda equina




Mu ja objasni na



(ve`bawe, izbegnuvawe dolg odmor vo krevet)


za nemedikamenten tretman


opasnostite od zloupo-treba na lekovi

3.14.4 Stavovi


Pote{kotiite na


Socijalnite i profesio-

nalnite implikacii na problemot

Pridonesot na alter-

nativnata medicina






Volume 3

3.15 BLEFARITIS/KOWUKTIVITIS

3.15.1 Znaewa


Va`e~kite dijagnosti~ki

kriteriumi za blepharitis/conjunctivitis

Va`e~kiot prepora~an tretman za blepharitis/conjunctivitis


specijalist



Izvede soodveten fizikalen

pregled, vklu~uvaj}i pregled na oko


so nazna~uvawe na soodvetno isleduvawe

Gi identifikuva klini~ki zna~aj-

nite formi

Napravi plan za vodewe na

pacientot

Primeni lokalen tretman



Mu ja objasni na pacientot

prirordata, vodeweto, terapijata i sledeweto na problemot

Mu objasni na pacientot kako da

primeni lokalna terapija






Volume 3

3.16 CRVENO OKO

3.16.1 Znaewa


Va`e~kite dijagnosti~ki

kriteriumi za pri~inite na crveno oko

Va`e~kiot prepora~an tretman za

crveno oko


specijalist.



Izvede soodveten fizikalen

pregled, vklu~uvaj}i pregled na oko



Gi identifikuva klini~ki zna~aj-

nite formi

napravi plan za vodewe na pacientot

Primeni lokalna terapija



Mu ja objasni na pacientot

prirordata, vodeweto, terapijata i sledeweto na sostojbata

Mu objasni na pacientot kako da

primeni lokalna terapija






Volume 3

3.17 KATARAKTA

3.17.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki kri-teriumi za katarakta


tretman za katarakta

Kriteriumite za




Izvede soodveten

fizikalen pregled, vklu~uvaj}i pregled na oko i na o{trinata na

vidot

Diferencira od drugite ~esti pri~ini za pore-

metuvawe na vidot



Gi identifikuva kli-ni~ki zna~ajnite formi




Mu ja objasni na



3.17.4 Stavovi


Socijalnite i profe-

sionalni implikacii na bolesta






Volume 3

3.18 HEMATURIJA

3.18.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki krite-riumi

êstite pri~ini za

hematurija


tretman za hematurija

Kriteriumite za





kalen pregled

Izvede i interpretira

deep stick analiza na

urinata






na pacientot



Mu ja objasni na


3.18.4 Stavovi


Potrebata od ravnoteà pome|u èlbite na pacientot i obsegot na

islduvawata

Ograni~uvawata na doktorot od PZZ i

potrebata od eventualno upatuvawe na specijalist






Volume 3

3.19 URINARNA INKONTINENCIJA

3.19.1 Znaewa



~ki kriteriumi za urinarna inkon-tinencija

Bolestite/ sostojbite koi naj~esto se asocirani so urinarna

inkontinencija

Va`e~kiot prepora~an tretman za urinarna

inkontinencija

Kriteriumite za upatu-vawe na specijalist.




kalen pregled






na pacientot soodveten na vozrasta i polot



Mu ja objasni na

pacientot prirordata, vodeweto, terapijata i sledeweto na sostojbata

Gi otkriva ctavovite i veruvawata na pacientot


va`nosta na promena na `ivotnite naviki

3.19.4 Stavovi


Odbivnosta na nekoi

pacienti da baraat pomo{

Dostoinstvoto i privat-

nosta na pacientot






Volume 3

3.20 EDEM

3.20.1 Znaewa



kriteriumi za naj~estite tipovi na edema

^estite pri~ini za edema


tretman za naj~estite tipovi na edema

Kriteriumite za










na pacientot



Mu ja objasni na


3.20.4 Stavovi


^ustvoto na sram kaj

pacientot






Volume 3

3.21 UROLITIAZA

3.21.1 Znaewa


Va`e~kite dijagnos-

ti~ki kriteriumi za urolitijaza


tretman

Kriteriumite za





kalen pregled

Diferencira uroliti-

jazata od drugi ~esti sostojbi



Gi prepoznae ranite

komplikacii

Napravi soodveten plan

za vodewe na pacientot vklu~uvaj}i i zapo~nuvawe inicialen tretman



Educira pacientot za

soodvetna modifikacija na `ivotnite naviki i preventivni merki

Mu ja objasni na pacientot i negovite rodnini prirodata,

vodeweto, terapijata i sledeweto na bolesta

Mu ja objasni na

pacientot potrebata od isleduvawa

3.21.4 Stavovi

Doktorot }e gi zeme pred-vid:

Ograni~uvawata na

lekarot vo PZZ

Rizicite od isleduvawa






Volume 3

3.22 GLAVOBOLKA

3.22.1 Znaewa


^estite tipovi na

glavobolka


tretman za glavobolka

Kriteriumite za




Izvede vnimatelen

fokusiran nevrolo{ki i sistemski pregled



Gi prepoznae faktorite

na provokacija




na pacientot



Mu ja objasni na


Go educira za izbegnuvawe na fakto-rite na provokacija

Se spravuva efektivno so pritisokot za iracio-nalno prepi{uvawe

Mu objasni na pacientot za opasnostite od nesoodvetno koristewe

na lekovi

3.22.4 Stavovi


Psihosomatskata priro-

da na mnogu glavobolki






Volume 3

3.23 TREMOR

3.23.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki kri-teriumi za naj~estite tipovi na tremor

Bolestite / sostojbite koi naj~esto se asocirani so tremor

Vaè~kiot prepora~an tretman

Kriteriumite za




Izvede vnimatelen

fokusiran neurolo{ki i sistemski pregled





Gi diferencira

naj~estite tipovi na tremor


na pacientot



Im ja objasni na

pacientot i na familijata prirodata, vodeweto, terapijata i

sledeweto na sostojbata

Go educira pacientot / rodninite za va`nosta

od promena na ìvotnite naviki

3.23.4 Stavovi


Zagriènosta i

voznemirenosta na pacientot


nalnite implikacii na bolesta






Volume 3

3.24 PARALIZA

3.24.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za paraliza


koi naj~esto se asocirani so paraliza


tretman

Kriteriumite za




Izvede vnimatelen fokusiran neurolo{ki i sistemski pregled




Diferencira naj~estite

tipovi na na paraliza


na pacientot



Im ja objasni na





3.24.4 Stavovi


Zagri`enosta na

pacientot








Volume 3

3.25 MUSKULNA SLABOST

3.25.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za muskulna slabost

Bolestite / sostojbite koi se asocirani so muskulna slabost


Kriteriumite za









na pacientot



Im ja objasni na





3.25.4 Stavovi


Zagri`enosta na

pacientot








Volume 3

3.26 POREMETUVAWA NA SENZIBILITETOT

3.26.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki kriteri-umi za naj~estite tipovi na poremetuvawa na

senzibilitetot

Bolestite/ sostojbite koi se asocirani so

poremetuvawa na senzibilitetot


tretman


specijalist.







Diferencira naj~estite

tipovi na na poreme-tuvawa na senzibili-tetot




Im ja objasni na pacientot i na familijata prirodata,

vodeweto, terapijata i sledeweto na sostojbata

Go educira pacientot /

rodninite za va`nosta od promena na ìvotnite naviki

3.26.4 Stavovi


Zagriènosta na

pacientot








Volume 3

3.27 TUMOROZNI PROMENI NA GRADATA

3.27.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za naj~estite tumori na gradata

Bolestite / sostojbite koi naj~esto se asocirani so tumori vo

gradata





Izvede soodveten fizi-kalen pregled, vklu~u-vaj}i pregled na grada





na pacientot



Mu i ja objasni na

pacientkata prirodata, vodeweto, terapijata i sledeweto na sostojbata

Ja obu~i efektivno pacientkata za samois-pituvawe na gradata

Soop{ti lo{a vest

3.27.4 Stavovi


Voznemirenosta na

pacientkata

Vlijanieto na bolesta

vrz pacientkata i familijata

Genetskite faktori






Volume 3

3.28 VAGINALNO KRVAREWE

3.28.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki kriteri-umi za naj~estite tipovi na vaginalno krvarewe

Bolestite/ sostojbite koi naj~esto se asocirani so vaginalno

krvarewe


Kriteriumite za upatu-vawe na specijalist.



Izvede soodveten fizi-kalen pregled, vklu~u-vaj}i vaginalen pregled





na pacientot



Ja objasni na pacient-kata prirodata, vodewe-to, terapijata i slede-

weto na sostojbata

3.28.4 Stavovi


Voznemirenosta na

pacientot

Privatnosta i dostoin-

stvoto na pacientkata






Volume 3

3.29 HRONI^NA BOLKA

3.29.1 Znaewa


Klasifikacijata na

tipovi na bolka

Psiho-socialnite

faktori asocirani so bolka

Postoe~kite farma-

kolo{ki i nefar-makolo{ki terapiski postapki za bolka

Farmakologijatana

naj~esto koristenite lekovi


za koristewe na opijati


tretman za hroni~na bolka

Kriteriumite za




Gi diferencira naj~es-tite tipovi na hroni~na bolka

Zeme soodvetna anamneza i izvede soodvetni isleduvawa za otkriva-

we na pri~inata za hroni~na bolka

Ja prepoznae zdru`enata

anksioznost i depresija

Napravi plan za vodewe na pacientot koristej}i

go priodot ~ekor po ~ekor soodveten za vozrasta na pacientot



Mu ja objasni na



Gi otkriva stavovite i veruvawata na pacientot

so cel da gi identifikuva i menuva pogre{nite na~ini na koi pacientot se spravuva so svojot problem

3.29.4 Stavovi


Ograni~uvawata na

lekarot od PZZ

Psihosocijalnoto

vlijanie na bolkata vrz pacientot i familijata

da ostane optimist i

pokraj demoralizi-ra~kiot aspekt vo spravuvawe so hroni~nata bolka






Volume 3

4 ÊSTI AKUTNI BOLESTI INFEKTIVNI BOLESTI

4.1 INFEKTIVNI BOLESTI - OP[TO

4.1.1 Znaewa

Doktorot }e moè da navede:

Klini~kata prezenta-

cija na ~estite infektivni bolesti kako i na infektivnite bolesti va`ni vo svetski razmeri

Na~inite na prenesuva-

we i proceduri za kontrola na infekciite

Dijagnosti~ki krite-

riumi za zaraznite bolesti

Klasifikacija i na~in

na deluvawe na naj~esto koristeni antimikrobni lekovi

Vaè~kata legislativa za infektivnite bolesti

Kriteriumi za upatuva-

we na specijalist

Principi na bezbedno

rakuvawe so primeroci

od krv i infektiven materijal

êstite pri~ini za

febrilnost



Gi identifikuva ~es-tite infektivni bolesti kako i na

infektivnite bolesti va`ni vo svetski razmeri

Rano da gi prepoznae

serioznite klini~ki znacite


dijagnoza so nazna~uvawe na soodvetno isleduvawe i fizikalen pregled

tolkuva laboratoriski

rezultati i drugi isleduvawa

Napravi plan za vodewe na pacientot vo zavisnost od ja~inata,

vozrasta i racionalno prepi{uvawe


dijagnoza kaj febrilen pacient

Go proceni stepenot na

itnosta i da go upati vo bolnica



Dade soodvetna edukaci-ja na pacientot

Obezbeduva za{tita od

infekcija na drugite, vklu~uvaj}i gi rodninit-e i profesionalniot

personal

Mu ja objasni na pacientot prirodata i

vodeweto na bolesta,

kako i vlijanieto na bolesta vrz medi-cinskiot, socialniot i profesionalniot ìvot

4.1.4 Stavovi


Regionalnata preva-

lenca na zaraznite bolesti

Veruvawata na pacien-

tot za prepi{uvawe antibiotici i ampu-larna terapija

Potrebata za sopstvena

za{tita i za{tita na drugite od infekcii

Vlijanieto na infekci-

ite kaj imunokompro-mitirani pacienti

Brojnite pri~ini na

febrilnost






Volume 3

4.2 VIRUSNI INFEKCII (infektivni osipi, morbili, infektivna mononukleoza, i dr)

4.2.1 Znaewa


Inkubacionen period,

period na zaraznost i na~in na prenesuvawe na ~esti virusni infekcii

Metodite na tradicio-

nalnata medicina



Izvede pregled na

ko`no-sluzoko`nite osipi

Vodi evidencija na

prele`ani isipni infekcii



Gi objasni principite

na namaluvawe na prenesuvawe

Educira pacientot za ne

koristewe na antibi-otici pri virusni infekcii

4.2.4 Stavovi


Opasnosta od virusni

infekcii vo bremenost i namalen imunitet

Nesoodvetna upotreba na

antibiotici kaj virusni infekcii






Volume 3

4.3 DIAREALEN SINDROM

4.3.1 Znaewa


^estite pri~initeli za

proliv spored vozrasta na pacientot

balans na te~nosti i

lekuvawe na dehidracija

Indikacii za kopro-

kultura



Go proceni stepenot na

dehidriranost

Prepi{e terapija so

ORS



Dade sovet za higiena za

da se namali zaraznosta

Dade soodveten sovet,

posebno za pravilnoto rakuvaweto so hranata

Dade preporaki za

sobirawe na fekalna kultura

Mu ja objasni na

pacientot upotrebata na ORS

4.3.4 Stavovi


Odbivnosta na

pacientot da razgovara za ovaa tema






Volume 3

4.4 VIRUSEN HEPATIT

4.4.1 Znaewa


^estite tipivi na

hepatit, periodot na inkubacija i zaraznost

Akutnite i hroni~nite

komplikacii na hepatit,



Gi identifikuva kli-ni~ki va`nite formi

Gi identifikuva rizi~-

nite grupi i prevzeme soodvetni merki



Gi sovetuva pacientot i

familijata za prevenci-ja

4.4.4 Stavovi


Potrebata od sorabotka

so specijalistite

Ograni~uvawata na

lekarot od PZZ i potrebata od upatuvawe na specijalist

Vlijanieto na virusnata

infekcija na bremenosta






Volume 3

4.5 MENINGIT

4.5.1 Znaewa


Mo`nite pri~initeli

Klini~kata slika vo

zavisnost od vozrasta,

Mo`nite komplikacii

od meningit



Izvede nevrolo{ki

pregled vklu~uvaj}i i ispituvawe na meninge-alni znaci

Izvede ispituvawe na svesnosta


vo soglasnost so upatstvata



Im objasni na pacientot i familijata za mo`nite posledici

Komunicira ~ustvitelno so zagri`eniot pacient / familija

4.5.4 Stavovi


Zagri`enosta na

pacientot / familijata






Volume 3

4.6 INFEKCII NA RESPIRATOREN TRAKT (IRT)

4.6.1 Znaewa


Pri~initeli za IRT koi

se manifestiraat vo PZZ

Indikaciite i ograni-

~uvawata za isleduvawa za RTI

Va`e~kite upatstva za

IRT



Go proceni pacientot so

recidivni respiratorni infekcii

Izvede pregled na uvo,

nos i grlo i belodroben fizikalen pregled

Interpretira rendgen

snimka



Go sovetuva pacientot na

ednoistavno neantibi-otsko lekuvawe

Se istrae vo spravuvawe

so barawata na pacientite za nesoodvetno

prepi{uvawe lwkovi

4.6.4 Stavovi


Anksioznosta na pacien-

tot za koristewe na antibiotici

Vlijanieto na pu{eweto

i zagaduvaweto na vozduhot vraz RTI






Volume 3

4.7 INFEKCII NA URINAREN TRAKT (IUT)

4.7.1 Znaewa



IUT

razlikite pome|u uri-

narna infekcija na dolen i gornen urinaren trakt, razli~ni tipovi na infekcii

Indikacii za isledu-vawa za IUT zemaj}i gi predvid vozrasta i polot

Va`e~kite upatstva za IUT



Interpretira analiza

na urina vklu~uvaj}i i mikroskopski pregled na urina

Izbere soodvetno isle-duvawe za da postavi dijagnoza

Napravi soodveten plan za vodewe na pacientot



Dade sovet na pacientot

za preventivni merki

Dade upatstvo na

pacientot za pravilno sobirawe na urinaren primerok

4.7.4 Stavovi


Vozrasta, polot, dali e

infekcijata na goren ili dolen urinaren trakt






Volume 3

4.8 EPIDIDIMITIS

4.8.1 Znaewa


^estite pri~initeli

diferencijalna

dijagnoza

kriteriumi za upatu-

vawe na specijalist



Napravi soodveten plan za vodewe




na ~ustvitelen na~in

4.8.4 Stavovi


Mo`nosta od polovo

prenosliva bolest






Volume 3

4.9 KO@NI INFEKCII

Bakteriski infekcii (impetigo, ~irevi, celulit) Virusni infekcii (herpes simplex, herpes zoster, bradavici, molloscum contagiosum)

Gabi~ni infekcii (pytiriasis versicolor, tinea, candidiasis)

Parazitarni infekcii (vo{livost, {uga, ubod od krle`)

4.9.1 Znaewa


êstite pri~initeli na

ko`ni infekcii i infekcii na nokti

diferencijalna

dijagnoza na distrofija na nokti



Identifikuva ~estite

klini~ki formi

Izvede pregled na koà

i nokti i da ja opi{e morfologijata, konfiguracijata i distribucija

Zemawe na materijal za mikroskopsko i kulturelno ispituvawe

Izbere soodveten loka-len tretman

Izvede incizija i drena-

à na koèn ~ir


ni~kite znaci na erythema migrans



Sovet za higiena

Mu go objasni lekuvaweto na

pacientot

4.9.4 Stavovi


Anksioznosta na

pacientot

mailto:KO@NI






Volume 3

4.10 TUBERKULOZA (TBC)

4.10.1 Znaewa


Postoe~kite prepora-

~ani antituberkulozni lekovi i nivnite nesakani efekti



Izvede i tolkuva

Mantoux test

Da napravi plan za

vodewe na pacient koj bil vo kontakt so zabolen od TBC

Obezbedi kontakt so

postoe~ki slu`bi



Ja sovetuva familijata

za prevencija

4.10.4 Stavovi


~ustvitelniot odnos kon

pacientot

doverlivosta kon

pacientot






Volume 3

4.11 BRUCELOZA

4.11.1 Znaewa


Dijagnosti~kite testovi

i nivnata dostapnost

Rizi~nite grupi i

regioni


Doctorot }e mo`e da:




na pacientot



Dade sovet za

preventivni merki


so drugite specijalisti

Mu ja objasni na

pacientot prirodata, vodeweto, lekuvaweto i sledeweto na bolesta

4.11.4 Stavovi


Odbivnosta na

pacientot da razgovara za ovaa tema






Volume 3

4.12 PARAZITNI INFEKCII

4.12.1 Znaewa


^estite pri~initeli za parazitni

infekcii vo na{ata zemja

Rizi~nite grupi i regioni

Va`e~kite dijagnosti~ki testovi







Dade sovet za preventivni merki

Mu ja objasni na pacientot i

familijata prirodata, vodeweto, terapijata i sledeweto na bolesta






Volume 3

4.13 HELMINTIJAZI

4.13.1 Znaewa



helmintijazi vo na{ata zemja

Rizi~nite grupi i regioni

Va`e~kite dijagnosti~ki testovi








Dade sovet za preventivni merki






Volume 3

4.14 HIV INFEKCIJA

4.14.1 Znaewa


Rizi~nite grupi i

merkite za kontrola na infekcijata

Na~inite na prenesu-

vawe



Prevzeme soodvetni

merki za za{tita na medicinskiot pesonal i drugite ~lenovi na

familijata od infekcija, vo soglasnost so postoe~kite legislativa i eti~ki principi



Ja objasni prevencijata

vo rizi~nite grupi

Gi sovetuva asimptomat-

ski pacient pred izveduvawe na test za SIDA

Sovetuva, educira i dava

podr{ka na pacientot i familijata

4.14.4 Stavovi


^ustvitelen odnos kon

pacientot

Socijalniot aspekt i

stravot na pacientot, familijata i op{testvoto

Predrasudite na dokto-

rot i potrebata od eti~ki priod






Volume 3

5 SEKSUALNO PRENOSLIVI BOLESTI (SPB)

5.1 genitalni bradavici, genitalen herpes, Gonorrhea , Syphilis, Chlamydia, Trichomoniasis, Vaginalen iscedok, Balanitis, nespecifi~en uretrit

5.1.1 Znaewa



SPB

Klini~kata prezentaci-

ja na SPB kaj maì i èni

Specifi~nite i senzi-

tivnite dijagnosti~ki testovi i nivnata dostapnost

Komplikaciite i

rizikot za razvoj na cervikalen karcinom

Postoe~kite lekovi i

nivnata rezistentnost relevantni za zemjata

Kriteriumite za


Gi navede postoe~kite zakonski regulativi za PPD




Gi identifikuva ~esti-te SPB

Gi identifikuva rizi~-nite grupi

Zeme vaginalen i

endocervikalen bris

Tolkuva laboratoriski

testovi vklu~uvaj}i mikroskopski i krvni analizi


na seksualnite partneri



Dava soveti za "siguren

seks"

Sovetuva, sproveduva

zdrastvena edukacija i se griì za unapreduvawe na zdravjeto

5.1.4 Stavovi


doverlivost

sopstveni predrasudi

potrebata od prijava na suspektni kontakti

mo`nosta od SPB pri

sekoja konsultacija






Volume 3

6 ÊSTI AKUTNI ZABOLUVAWA KO@NI PROBLEMI

6.1 KO@NI PROBLEMI - OP[TO

6.1.1 Znaewa


Standardnata dermato-

lo{ka terminiologija, bazirana na normalnata anatomija

Dijagnosti~kite

kriteriumi za ~estite ko`ni problemi

I razbere principite za

lokalen tretman vo dermatologijata

Dostapnite protokoli

za loialen tretman

Indikaciite,

kontraindikaciite i nesakanite efekti od oralno lekuvawe so lekovi vo dermatologija

Kriteriumite za





vkulu~uvaj}i i psihoso-cijalni i profesional-ni faktori

Izvede fizikalen pre-

gled so diferencijalna dijagnoza

Go opi{e rasporedot,

distribucijata, tipot i na~inot na prezen-tirawe na leziite

Gi tolkuva rezultatite

od zemenite laborato-riski primeroci (biop-sija, kultura, scraping)

Izbor na soodveten

lokalen preparat




sekojdnevna grià na koàta spored vozrasta na pazcientot


izbegnuvawe na profe-sionalnite i faktori od sredinata

Se griì za unapreduvawe na zdravjeto

6.1.4 Stavovi


Ograni~uvawata na doktorot vo PZZ

Zemawe predvid na

socijalnite i profe-sionalni implikacii na bolesta

mailto:KO@NI

mailto:KO@NI






Volume 3

6.2 KO@NI TUMORI

6.2.1 Znaewa


Karakteristikite na

benignite, premaligni i maligni ko`ni tumori

Rizi~nite grupi

Dijagnosti~kite

kriteriumi i kriteriumi za upa-tuvawe na specijalist

Upatstvata

(preporakite) za dija-gnoza i lekuvawe na melanom



Da gi opi{e karak-

teristikite na ko`-nite nodusi i tumori

Napravi inicialna

dijagnoza i diferencijalna dijagnoza

Izvede mala hirurgija posle predhoden tre-ning za toa



Dava sovet za prevze-

mawe preventivni merki, osobeno za{tita od sonce

Gi educira rizi~nite

pacienti za tehnikite na samopregled

6.2.4 Stavovi


Ograni~uvawata na

doktorot vo PZZ

mailto:KO@NI






Volume 3

6.3 URGENTNI SOSTOJBI VO DERMATOLOGIJATA

6.3.1 Znaewa


Glavnite karakte-

ristiki na itnite sostojbi vo dermato-logija vklu~uvaj}i gi

urtikarijata i angio-edemot, eritrodermija-ta, TEN i diseminiran herpes simplex infekcija


specijalist




Napravi plan za

inicijalno lekuvawe

Napravi soodvetno




go sovetuva pacientot za

izbegnuvawe na mo`nite pri~ini za ovie sostojbi

6.3.4 Stavovi


Ograni~uvawata na

doktorot vo PZZ vo lekuvawe na urgentni sostojbi vo derma-tologijata






Volume 3

6.4 EKCEMA

6.4.1 Znaewa


Dijagnosti~kite kri-

teriumi za naj~estite tipovi na ekcema

Kriteriumite za




Izbere soodveten

lokalen tretman so izbegnuvawe na nesoodvetna upotreba na

kortikosteroidi




koristewe na lokani kortikosteroidni preparati

Gi educira roditelite na atopisko dete

Dava sovet za

prevzemawe preventivni merki

6.4.4 Stavovi


Zemawe predvid na

socijalnite i profe-sionalni implikacii na bolesta

Psiholo{koto vlijanie

na bolesta vrz pacientot i familijata






Volume 3

6.5 PSORIJAZA

6.5.1 Znaewa


Dijagnosti~kite kri-

teriumi za razli~ni klini~ki tipovi na psorijaza

Faktorite na provokacija za bolesta

Postoe~kite topiski

tretmani za psorijaza

Kriteriumite za




Identifikuva blagi

forma na psorijaza


na pacientot zemaj}i vo predvid razli~nite klini~ki formi i lokalizacijata na

leziite



Im ja objasni na pacientot i familijata prirodata na bolesta

Go educira pacientot / familijata za na~inot koristerwe na lokalna

terapija

6.5.4 Stavovi


Psiholo{koto vlijanie

na bolesta vrz pacientot i familijata

Stavovite i veruvawata

na pacientot






Volume 3

6.6 ULCERACII/ ULCERI NA NOGATA

6.6.1 Znaewa


Karakteristikite na

razli~ni tipovi na ulceri

Dijagnosti~kite

kriteriumi za razli~ni tipovi na ulceri

Komplikaciite

Kriteriumite za




Identifikuva i dife-

rencira razli~nite tipovi na ulceri

Identifikuva

komplikaciite


na pacientot vklu~u-vaj}i izbor na soodveten ulcer dressing and limb compression



Go sovetuva pacientot za higieno-dietetski re`im

Go sovetuva za soodvetno

nosewe na obuvki i zdrav na~in na `iveewe

6.6.4 Stavovi


Sorabotka so

specijalno obu~eni zdravstveni rabotnici (na pr.medicinski sestri)






Volume 3

6.7 BULOZNI DERMATOZI

6.7.1 Znaewa


Dijagnosti~kite kriteriumi

Indikaciite, vremetraeweto i nesakanite efekti od

dolgotrajnata imunosupresivna terapija



Go sledi pacientot koj prima dolgotrajna kortikoterapija






Volume 3

6.8 DRUGI ^ESTI KO@NI PROBLEMI

Akni

Alopecija/Defluvium

Prurigo/Pruritus

hiper i hipopigmentacii

hiperhidrozi

Medikamentozni egzantemi

Ko`ni promen pri sistemski

zaboluvawa

ko`ni reakcii na mehani~ki,

hemiski i termi~ki povredi, aktini~ni i jonizantni zra~ewa

6.8.1 Znaewa


Dijagnosti~kite kriteriumi za ~estite ko`ni problemi

Soodvetnite isleduvawa osobeno pri somne` za postoewe na druga bolest



Identifikuva ~estite ko`ni poremetuvawa


mailto:KO@NI






Volume 3

7 HRONI^NI BOLESTI, SKRINING PROGRAMI, PROMOCIJA NA ZDRAVJE

7.1 ASTMA

7.1.1 Znaewa



kriteriumi za astma

Faktorite na

provokacija patogno-moni~ni za astma


upatstva za akutna, hroni~na astma i itni sostojbi

Kriteriumite za





kalen pregled, vklu~u-vaj}i auskultacija





Gi razlikuva naj~estite

tipovi na astma

Napravi plan za vodewe na pacientot soodveten

na vozrasta na pacientot

Koristi pik-flou meter (PFM) i interpretira

rezultati

Izvede i interpretira reverzibilen test



Mu ja objasni na

pacientot i na familijata priroradata, vodeweto, lekuvaweto i sledeweto na bolesta,

vklu~uvaj}i i metodi na izbegnuvawe na faktori na provokacija

Go educira pacientot

/familijata za koriste-we na PMF i razli~ni pomagala za inhalatorna terapija



7.1.4 Stavovi


Problemite na pacien-

tot i familijata vo izbegnuvawe na provocira~kite faktori i vlijanieto vrz na~inot na `iveewe.

Potrebata da gi ohrabruva pacientite aktivno da u~estvuvaat

vo odlu~uvaweto i vodeweto na bolesta






Volume 3

7.2 ALERGISKI RINIT

7.2.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za naj~estite tipovi na alergiski

rinit

Vaè~kite upatstva za alergiski rinit





kalen pregled






na pacientot spored vozrasta



Mu ja objasni na

pacientot i na familijata priroradata, vodeweto, lekuvaweto i

sledeweto na bolesta, vklu~uvaj}i i metodi na izbegnuvawe na faktori na provokacija


/familijata za koris-tewe na inhalatorna terapija i izbegnuvawe na nesoodvetno lekuvawe

7.2.4 Stavovi



vrz profesionalnite i socialni aktivnosti

Problemite na pacien-

tot i familijata vo izbegnuvawe na fak-torite na provokacija i vlijanieto vrz na~inot

na ìveewe.

Potrebata da gi ohrabruva pacientite

aktivno da u~estvuvaat vo odlu~uvaweto i vodeweto na bolesta






Volume 3

7.3 HRONI^NA OBSTRUKTIVNA BELODROBNA BOLEST (HOBB)

7.3.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za HOBB


treatment za HOBB

Kriteriumite za




Izvede soodveten

fizikalen pregled, vklu~uvaj}i auskultacija





Gi diferencira

naj~estite tipovi na HOBB


na pacientot spored negovata vozrast

Gi identifikuva fakto-

rite koi ja vlo{uvaat sostojbata



Mu ja objasni na


sledeweto na bolesta, vklu~uvaj}i i metodi na izbegnuvawe na faktori koi ja vlo{uvaat bolesta

Im ja objasni na

pacientot / familijata va`nosta od profilak-ti~na terapija na pr. antibiotici, vakci-

nacija

7.3.4 Stavovi


Vlijanieto na bolesta vrz profesionalnite i socijalniteaktivnosti

Potrebata od ohrabru-

vawe na pozitivnite stavovi, i aktivnoto vklu~uvawe na pacien-tot vo odlu~uvaweto






Volume 3

7.4 DIABETES MELLITUS (DM)

7.4.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za DM


koi naj~esto se asocirani so DM


naj~estite tipovi na DM

Kriteriumite za


Mo`nite komplikacii




kalen pregled



Gi diferencira

naj~estite tipovi na DM



Gi identifikuva rizik

faktorite povrzani so DM

Gi prepoznae rano

komplikaciite

Gi prepoznae i zapo~ne lekuvawe na itnite sos-

tojbi kaj dijabetot

Napravi plan za vodewe na pacientot soodveten

na vozrasta, polot na pacientot, vklu~uvaj}i i redovno sledewe

Demonstrira upotreba

na glikometar, analiza

na urina i insulinski penkala

Organizira program za

surveillance



Mu ja objasni na pacientot i na familijata priroradata,

vodeweto, lekuvaweto i sledeweto na bolesta, posebno potrebata od promena na `ivotnite naviki


so drugite ~lenovi od multidisciplinarniot tim

Napravi plan i pro-grama za edukacija na pacientite i familijata

Go educira pacientot za samokontrola



7.4.4 Stavovi


Potrebata od ohrabru-vawe na pozitivnite stavovi, i aktivnoto

vklu~uvawe na pacien-tot vo odlu~uvaweto

Va`nosta na pozna-

vawata na pacientot i samodoverbata za vodewe na bolesta

Va`nosta od multi-

disciplinaren pristap

Vlijanieto na bolesta na pacientot i na familijata

Mo`nosta da ja

iskoristi konsultacijata za skrining






Volume 3

7.5 KORONARNA ARTERISKA BOLEST (KAD)

7.5.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki kri-teriumi za naj~estite tipovi na KAD


naj~estite tipovi na KAD

Kriteriumite za

upatuvawe na specijalist vklu~uvaj}i i itni sostojbi i indikacii za

nemedikamentozni intervencii



Izvede soodveten

fizikalen pregled, vklu~uvaj}i auskultacija

Go odredi kardiovasku-

larniot rizik





Gi diferencira naj~estite tipovi na

KAD

Napravi plan za vodewe na pacientot spored

vozrasta, polot i kardivaskularniot rizik



Mu ja objasni na

pacientot i na familijata priroradata, vodeweto, lekuvaweto i sledeweto na bolesta


menuvawe na ìvotnite naviki

7.5.4 Stavovi


Problemite na pacientot vo menuvawe na ìvotnite naviki



Mo`nata voznemirenost

Ograni~uvawata na

lekarot vo PZZ i potrebata od upatuvawe na specijalist






Volume 3

7.6 HIPERTENZIJA

7.6.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki kri-teriumi za naj~estite tipovi na hipertenzija

Bolestite / sostojbite koi naj~esto se asocirani so

hipertenzija

Vaè~kite upatstva za hipertenzija


Kriteriumite za itni sostojbi na hipertenzija /hipertenzivna kriza



Izvede soodveten

fizikalen pregled, vklu~uvaj}i merewe krven pritisok


Gi diferencira ~estite pri~ini za hipertenzija




na pacientot spored kar-diovaskularniot rizik

Gi identifikuva

znacite za o{tetuvawe na drugite organi




rizik faktorite i potrebata od postojana terapija

Go educira pacientot za samokontrola vo doma{-ni uslovi

Go sovetuva za promena na ìvotnite naviki



7.6.4 Stavovi


Problemite na paci-entot vo menuvawe na ìvotnite naviki

Mo`nosta od nesogla-suvawe so pacientot za

terapijata

Mo`nosta da ja iskoristi

konsultacijata za skrining






Volume 3

7.7 HIPERLIPIDEMIJA

7.7.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za naj~estite tipovi na hiperlipi-

demija

Bolestite / sostojbite koi naj~esto se

asocirani so hiperlipidemija


naj~estite tipovi na hiperlipidemija

Kriteriumite za





kalen pregled




pri~ini za hiperlipi-demija




Odredi kardiovaskula-

rniot rizik




faktorite na rizik i promenite na `ivotnite naviki posebno na ishranata

Komunicira efektivno so drugite ~lenovi na multidisciplinarniot

tim

7.7.4 Stavovi



Genetskite faktori

Mo`nosta da ja

iskoristi konsultacijata za skrining






Volume 3

7.8 SRCEVA SLABOST

7.8.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki kriteriumi za srceva slabost

Bolestite / sostojbite koi naj~esto se asocirani so srceva

slabost

Vaè~kite preporaki za lekuvawe na srceva

slabost


specijalist




kalen pregled




pri~ini i faktorite na vlo{uvawe na srcevata slabost




na pacientot

Gi prepoznae itnite

sostojbi i zapo~ne soodvetno inicialno lekuvawe



Mu ja objasni na



Go educira pacientot za menuvawe na ìvotnite

naviki

7.8.4 Stavovi


Voznemirenosta na

pacientot


Mo`nosta od nesogla-suvawe so pacientot za terapijata

Mo`nosta preleàna revmatska bolest da bide pri~ina na srcevata

slabost






Volume 3

7.9 ARITMIJA

7.9.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki kri-teriumi za naj~estite tipovi na aritmija

Bolestite / sostojbite koi naj~esto se asocirani so aritmija

Vaè~kiot prepora~an tretman za naj~estite tipovi na aritmija




Izvede soodveten

fizikalen pregled






na pacientot

Izvede i tolkuva EKG

Prepoznae itni sostojbi i zapo~ne so inicialno lekuvawe



Mu ja objasni na



Mu gi objasni rizicite na pacientot

Go educira pacientot za menuvawe na ìvotnite naviki

Komunicira efektivno so drugite ~lenovi na multidisciplinarniot

tim

7.9.4 Stavovi


Ograni~uvawata na

lekarot od PZZ






Volume 3

7.10 PERIFERNI ARTERISKI NARU[UVAWA (PAN)

7.10.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki kri-teriumi za periferni arteriski naru{uvawa

Faktorite na rizik

Vaè~kite terapiski

postapki

Kriteriumite za





kalen pregled, vklu~u-vaj}i palpacija na periferen puls


Go odredi kardiovas-

kularniot rizik



Identifikuva speci-

fi~nite znaci na arte-riska insuficiencija / okluzija

diferencira naj~estite

tipovi na PAN


na pacientot soodveten na vozrasta na pacientot



Mu ja objasni na



Go educira pacientot: za faktorite na rizik,

promena na ìvotnite naviki posebno na pu{eweto


potrebata od odbegnu-vawe na nepotrebni lekarstva



7.10.4 Stavovi



Mo`nosta od nesogla-

suvawe so pacientot za terapijata






Volume 3

7.11 PERIFERNI VENSKI NARU[UVAWA (PVN)

7.11.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za naj~estite tipovi na PVN

Bolestite / sostojbite koi naj~esto se asocirani so PVN

Faktorite na rizik


tretman za lekuvawe za naj~estite tipovi na PVN

Kriteriumite za




Izvede soodveten fizikalen pregled,

vklu~uvaj}i pregled na venskiot sistem





Identifikuva

specifi~nite znaci na venska insuficiencija / okluzija


na pacientotspored vozrasta



Go educira pacientot: za faktorite na rizik, promena na ìvotnite

naviki posebno pacienti na HRT

Mu ja objasni na

pacientot i na familijata priroradata,

vodeweto, lekuvaweto i sledeweto na bolesta


potrebata od odbegnu-vawe na nepotrebni lekarstva



7.11.4 Stavovi


Mo`noto nepridr-

ùvaweto na pacientot kon predloèniot tretman






Volume 3

7.12 RVMATIZAM NA MEKITE TKAEWA, FIBROMIALGIJA I POSTVIRUSEN SINDROM NA ZAMOR

7.12.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki krite-riumi

Faktorite na rizik

vklu~uvaj}i gi i psiho-socijanite faktori


tretman

Kriteriumite za




Izvede soodveten fizikalen pregled



Parenteralno davawe

Diferencira od drugi

~esti sostojbi

Gi identifikuva fizi-

kalente zna~ajni formi


na pacientot

Go sledi sproveduvawe na dolgotrajna terapija





Mu ja objasni na



Go educira pacientot za nesakanite efekti od

NSAIL

Komunicira efektivno so drugite ~lenovi na

multidisciplinarniot tim


soodvetno koristewe na isleduvawata

7.12.4 Stavovi



Nesakanite efekti na lekovite

Ograni~uvawata na lekarot od PZZ i potreba od upatuvawe na

specijalist

Vlijanieto na bolesta vrz profesionalnite i

socialni aktivnosti






Volume 3

7.13 VOSPALITELEN ARTRITIS VKLUÛVAJ]I GI I REUMATOIDEN ARTRITIS I GIHT

7.13.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za ~estite formi na vospalitelen artrit

vklu~uvaj}i go i gihtot

Asociranite bolesti


tretman

Kriteriumite za





kalen pregled



Izvede intraartiku-

larna aspiracija i inekcija


pri~ini za inflamatoren artrit




na pacientot

Go sledi sproveduvaweto

na dolgotrajna terapija




davaj}i mu soveti za ìvotnite naviki

Mu ja objasni na




NSAIL



7.13.4 Stavovi



Visokata prevalenca od nesakani efekti od

lekovite

Ograni~uvawata na lekarot od PZZ i

potrebata od upatuvawe na specijalist



Pritisokot od

pacientot za nesoodvet-ni ispituvawa






Volume 3

7.14 OSTEOARTRITIS

7.14.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za osteoartrit

Faktorite na rizik za

osteoartrit


tretman

Kriteriumite za




Izvede soodveten

fizikalen pregled



Izvede intraartiku-

larna aspiracija i inekcija




na pacientot

Go sledi sproveduvaweto

na dolgotrajna terapija





Mu ja objasni na




NSAIL




soodvetna upotreba na ispituvawata


za lekuvawe bez lekovi

7.14.4 Stavovi



Pritisokot od pacientot za nesoodvet-

ni ispituvawa


lekovite

Ograni~uvawata na lekarot od PZZ

Vlijanieto na bolesta vrz profesionalnite i socialni aktivnosti






Volume 3

7.15 DRUGI BOLESTI NA SVRZNITE TKAEWA ( SLE, SS, DERMATOMIOSITIS)

7.15.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki krit-eriumi za bolesti na svrznite tkaewa

Vaè~kite prepora~ani tretmani

Kriteriumite za





kalen pregled



Go sledi sproveduvawe

na dolgotrajna terapija (protokoli na zaedni~ka grià na pacientite)





Mu ja objasni na




NSAIL



7.15.4 Stavovi


problemite na paci-entot vo menuvawe na ìvotnite naviki


lekovite

Ograni~uvawata na lekarot od PZZ

Vlijanieto na bolesta vrz profesionalnite i socialni aktivnosti






Volume 3

7.16 . BUBRE@NA SLABOST

7.16.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki kri-teriumi za bubre`na slabost

êstite pri~ini za bubre`na slabost vklu~uvaj}i gi i

jatrogenite faktori


Efektite na lekovite vrz bubre`nata funk-cija i efektot na

bubre`nata funkcija vrz lekovite

Kriteriumite za

upatuvawe

Efektite na bubre`nata bolest brz progresijata

na hipertenzija i DM






Ja diferencira bubre`-

na slabost od drugi ~esti problemi



Pravi redovno sledewe

Gi prepoznae rano

komplikaciite

protokoli na zaedni~ka grià na pacientite



Mu ja objasni na



Go educira pacientot za faktorite na

vlo{ubawe i potrebata od redovno sledewe




potrebata za redovno sledewe na drugite hroni~ni bolesti (pr. diabet i hipertenzija)

7.16.4 Stavovi




Ograni~uvawata na

lekarot od PZZ

Bubre`nata funkcija

pri prepi{uvawe na lekovi

mailto:BUBRE@NA






Volume 3

7.17 ZABOLUVAWA NA [TITNATA @LEZDA

7.17.1 Znaewa


Va`e~kite

dijagnosti~ki kri-teriumi za naj~estite zaboluvawa na {titnata

`lezda

Va`e~kite prepora~ani tretmani





kalen pregled vklu~uvaj}i pregled na tiroidea

Gi diferencira tiro-idnite zaboluvawa od drugi ~esti sostojbi


Gi prepoznae rano komplikaciite

Obezbedi soodveten plan

za vodewe

Obezbedi sledewe na

pacientot




potrebata od hroni~na terapija

Mu ja objasni na




lekovite

7.17.4 Stavovi


Visokata prevalenca na

bolestite (endemska struma)






Volume 3

7.18 OSTEOPOROZA

7.18.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za osteoporoza

Predisponira~kite

pri~ini i faktorite na rizik


tretmani vklu~itelno i prevencijata

Kriteriumite za


Komplikaciite od

osteoporoza

Postoe~kite metodi za

lekuvawe




kalen pregled

Ja prepoznae osteoporo-

zata vo raniot stadium so primena na soodvetno isleduvawe

Ja diferencira osteopo-

rozata od drugi ~esti sostojbi

Go prepoznae rano

komplikaciite

Formulira plan za

promocija na zdravi koski


na pacientot

Obezbedi sledewe na

pacientot

Napravi procenka na

rizikot





Mu ja objasni na



7.18.4 Stavovi


problemite na paci-entot vo menuvawe na ìvotnite naviki

nesakanite efekti od

prepora~anata terapija

problemite so àlbite na pacientot






Volume 3

7.19 EPILEPSIJA

7.19.1 Znaewa


Vaè~kite

dijagnosti~ki krite-riumi za epilepsija

êstite pri~ini i

faktori na provokacija za epilepsija, spored vozrasta

Vaè~kite prepora~ani terapiski postapki za akutna i hroni~na

forma, spored vozrasta

Najva`nite nesakani efekti od ~esto

koristenata terapija


specijalist





kalen pregled

Diferencira epilepsija

od drugi ~esti sostojbi

Gi prepoznae itnite

sostojbi



Napravi plan za vodewe vklu~itelno i urgenten

tretman i sledewe (protokoli na zaedni~ka grià na pacientite)



Mu ja objasni na pacientot i na familijata priroradata,

vodeweto, lekuvaweto i sledeweto na bolesta

Uporno da go potencira

efektot na epilepsijata vrz rabotata i vozeweto


/ familijata od potre-bata za doìvotno sproveduvawe na terapija

7.19.4 Stavovi


Ograni~uvawata na

lekarot vo PZZ i va`nosta od multidisci-plinaren priod


Psihosocijalniot

aspekt

Problemite so àlbite

na pacientot






Volume 3

8 UNAPREDUVAWE NA ZDRAVJETO I SKRINING

8.1.1 Znaewe


Navede vaè~kite skrining programi za PZZ, grupite na pacienti koi se

opfateni so niv i prepora~anite proceduri

Navede definiciite od

SZO koi se odnesuvaat na zdravjeto i unapreduvaweto na zdravjeto


upotreba na testovite za skrining

Objasni terminite:

senzitivnost, specifi~nost, pozitivna prediktivna vrednost, negativna prediktivna vrednost, tro{kovna

efikasnost (cost-

effectiveness)

Navede nacionalnite prioriteti vo zdravstvenata za{tita na

zemjata spored nacionalnata zdravstvena strategija

Navede vaè~kata

legislativa za skrining vo zemjata

Navede trite stadiumi za

unapreduvawe na zdravjeto

Navede metodologijata za

vostanovuvawe na jasna sorabotka i komunikacija so pacientite i nivnite familii



Napravi programa za

skrining vo svojata ambulanta vo soglasnost so vaè~kite nacionalni preporaki za skrining

Gi identifikuva

mo`nostite za oportunisti~ki skrining (koristewe na konsultacijata i za

skrining) i unapreduvawe na zdravjeto

Napravi programa za

zdravstveno obrazovanie zemaj}i gi predvid

socijalnite i kulturolo{kite

osobenosti na pacientot

Prevzeme aktivnosti so cel da im pomogne na

lu|eto da go prifatat zdraviot na~in na ìvot i da sozdadat zdrava ìvotna sredina

Napravi revizija na

kvalitetot na skriningot i programaite za unapreduvawe na

zdravjeto vo svojata ambulanta

Go delegira efektivno skriningot i

zdrastvenoto vospituvawe na ~lenovite na multidisciplinarniot tim

Gi evaluira rezultatite

od unapreduvaweto na zdravjeto: zdrastvenite, socijalnite i dr



Ja objasni prirodata na testot za skrining kako i

posledicite od nego

Vr{i unapreduvawe na zdravjeto so soodvetno

izbrani metodi na edukacija

Napravi motivacisko

intervju so pacientot

8.1.4 Stavovi


Avtonomijata na pacientot

i negoviot pridones vo unapreduvaweto na zdravjeto i skriningot

Odgovornosta {to ja ima

dràvata vo unapreduvawe na zdravjeto i skriningot

Mo`nosta za skrining i

unapreduvawe na zdravjeto pri sekoja konsultacija so pacientot, familijata i zaednicata nezavisno od

finansiskata nadomest






Volume 3

9 RACIONALNO PREPI[UVAWE NA LEKOVI

9.1.1 Znaewe


Gi navede i identifikuva nezavisnite izvori na informacii za lekovite

Gi navede farmakolo{kite osobini na lekovite od

pozitivnata lista na lekovi (mehanizam na dejstvo, bezbednost, intereakcii, nesakani efekti)

Ja navede postoe~kata

zakonska regulativa vo vrska so prepi{uvawe na lekovi

Ja objasni tradicionalnata medicina Able to state

traditional medicine

go razbira tro{kovno efikasnoto

prepi{uvawe na lekovi



Go prilagodi prepi{uvaweto na lekovi za posebni grupi na pacienti

(deca, bremeni `eni, pacienti vo naprednata vozrast)

Napravi kriti~ka procenka na

medicinskata literatura, vklu~itelno i taa od farmacevtskite ku}i

Primeni medicina bazirana na

dokazi pri prepi{uvawe na lekovi ( definira soodvetno pra{awe, razvie strategija na prebaruvawe na dokazi, kriti~ka procenka na dokazite I primena na dokazot kaj individualen pacient)

Raviva tro{kovno efikasna personalna lista na lekovi

Razvie sistem na sledewe na

prepi{uvaweto na lekovi vo negovata ambulanta

Razvie sistem za

prepi{uvawe na dolgotrajna terapija so lekovi i sledewe na efikasnosta na sistemot

Ja identifikuva

polifarmacija

Popolni lista za

nesakani reakcii od lekovi



Dava relevantni informacii za lekot na

pacientite I rodninite vo vrska so doziraweto, nesakanite dejstvija I komplikacii

Ja usoglasi potrebata na

pacientot so racionalnoto prepi{uvawe na lekovi

Se spravi so nesoodveten

zahtev na pacientite I

nivnite rodnini za prepi{uvawe na lekovi

Pregovara za svojata

odluka

9.1.4 Stavovi


Pritisokot na farmacevtskite ku}i

Socijalnite i kulturnite aspekti

Nacionalniot interes,

vklu~uvaj}i ja cenata i raspolo`ivite finansiski resursi






Volume 3

10 KONTINUIRAN PROFESIONALEN RAZVOJ (KPR)

KPR pretstavuva process koj na zdravstvenite rabotnici im ovozmoùva kontinuirano da gi razvivaat I da gi podobruvaat svoite

znaewa, klini~ki ve{tini i stavovi so cel d aim izlezat vo presret na potrebite na pacientite, zdravstvenite organizacii i da gi zadovolat svoite potrebi za profesionalna nadgradba. Glavnite komponenti na KPR se edukacija, istraùva~ka rabota i primena na medicina azirana na dokazi, revizija na kvalitetot na rabotata i klini~koto upravuvawe. Doktorot vo PZZ treba da ja poznava postoe~kata zakonskata ramka za KPR.

10.1 METODI NA EDUKACIJA

10.1.1 Znaewe


Principite na edukacija

na vozrasnite, kako {to se na pr. metodite za identifikuvawe na potrebite za u~ewe, metodi na postignuvawe na potrebite za u~ewe i

samoocenuvawe na

potrebite za u~ewe



gi identifikuva

sopstvenite potrebi za u~ewe, razvie program za zodovoluvawe na istite

i razive metod za

samoocenuvawe



Pokaè dokazi za

reflektivno rabotewe i kontinuirano u~ewe (li~en plan za u~ewe)

10.1.4 Stavovi


Potrebata da se bide

u~enik vo tekot na celiot raboten vek






Volume 3

10.2 REVIZIJA NA KVALITETOT NA RABOTATA

10.2.1 Znaewe


go navede ciklusot za

revizija na kvalitetot na rabotata Navede pre~kite za izveduvawe na evektivna revizija na

kvalitetot na rabotata



Izvede revizija na


Izvede revizija na

kriti~en nastan

Razlikuva revizija na

kvaliteto na rabotata od istra`uva~ka rabota

Razvie strategija za

implementacija na promeni za da se podobri kvalitetot na rabotata



Proizvede pi{an

document za revizijata na kvalitetot na rabotata

Jasno go objasni procesot,

I korista od pravewe na revizija na kvaslitetot an rabotata pred kolegite

10.2.4 Stavovi


Va`nosta na revizija na







Volume 3

10.3 ISTRA@UVAWE I MEDICINA BAZIRANA NA DOKAZI (MBD)

10.3.1 Znaewe


Principite na MBD

Osnovnite istraùva~ki metodi,

bazi~ni statisti~ki metodi, istraùva~ki dizajn i dizajn na studijata



Napravi kriti~ka procenka na

informacija


informaciite koi se bazirani na MBD i onie koi ne se

10.3.3 Stavovi

doktorot }e zeme predvid:

Va`nosta na MBD

Ograni~uvawata na MBD

10.4 KLINI^KO UPRAVUVAWE

Doktorot }e moè da ja navede definicijata i elementite na klini~koto upravuvawe ako toa se postavi kako na~in za podobruvawe na

kvalitetot na zdrastvenata za{tita. Doktorot }e moè da pravi revizija na kvalitetot na svojata rabota, da primenuva medicina zasnovana na dokazi, rano da prepoznava nepravilnosti vo raboteweto, da ja podobruva timskata rabota i kvalitetot na klini~kata rabota.

mailto:ISTRA@UVAWE






Volume 3

11 MANAXMENT 11.1 OSNOVEN MANAXMENT

11.1.1 Znaewe



Potrebnite formulari

za klini~ka i administrativna rabota

Potrebite za dobro

vodewe na dokumentacija

Komponentite na

ciklusot na menaxment (procenka, planirawe, implementacija, evaluacija)



Organizira pristap na

pacientot do lekarot na razni na~ini ( so zakaùvawe i dr)

Vospostavi sistem na

àlbeni proceduri

Vospostavi system za efektivno vodewe na

dokumentacijang

Razvie protokoli za rabota vo ambulantata

Napravi plan za

menaxment



Napi{e soodveten upat do specijalist

Napravi bro{ura

nameneta za pacientite

11.1.4 Stavovi


Pote{kotiite pri

voveduvawe na novinite

11.2 FINANSISKI MENAXMENT

11.2.1 Znaewe


Izvorite na prihodi i

rashodi

Vaè~kata legislative

koja se odnesuva na finansiskiot menaxment

Mestata kade moè da pobara sovet za

finansiski pra{awa



Rakovodi so buxetot i da

go tolkuva grafikonot za protok na gotovi pari

Producira biznis plan



Vodi soodvetna dokumentacija

vklu~uvaj}i gi

formularite za finansiski pobaruvawa

11.2.4 Stavovi


Va`nosta na

finansiskiot menaxment vo PZZ






Volume 3

11.3 ORGANIZACIJA NA VREMETO

11.3.1 Znaewe


Gi navede principite na

organizacija na vremeto



Napravi vremenski raspored na aktivnosti

Vospostavi prioriteti

Napravi evaluacija na

finansiski izve{taj soglasno postoe~ka zakonska regulative (да се забеле`ат големи аномалии)



Komunicira na odlu~en na~in

11.3.4 Stavovi


Va`nosta na

organizacija na vremeto vo PZZ zaradi vremenskiot pritisok od doktorot, pacientot, kolegite i zaednicata






Volume 3

11.4 ORGANIZACIJA NA LU\ETO

11.4.1 Znaewe


Principite na dobrata

organizacija na lu|eto vklu{uvaj}i gi i principite na efektivnata timska rabota

Principite na efektivnoto liderstvo

Ulogite na ~lenovite na

timot koi se neophodni za efektivnoto funkcionirawe na timot

Vaè~kata legislativa koja se odnesuva na vrabotuvaweto (regrutacija,

selekcioni proceduri)



Napravi dogovor za vrabotuvawe spored vaè~kata legislativa

Napravi plan za nosewe na odluki kako vo itni taka i vo normalni situacii

Go analizira funkcioniraweto na timot i da napravi plan za negovo podobruvawe

Gi delegira efektivno del od svoite obvrski

Organizira efektivni sostanoci

Odbira i disciplinira

svojot personal

Napravi plan za edukacija na

vrabotenite so cel da go ovozmoì nivnoto stru~no napreduvawe


Doktorot }e moè:

Izdava jasni direktivi

na personalot

Izvede povremena

procenka na persona lot so pomo{ na razgovor

Izvede razgovor so

persona lot vo smosla na disciplinarna merka

11.4.4 Stavovi


Principot na ednakvi

mo`nosti

Otporot na lu|eto da bidat rakovodeni






Volume 3

12 MEDICINSKA ETIKA

Zemaweto predvid na eti~kata dimenzija e neophodno pri odlu~uvaweto za pacientite, za nivnite familii, za kolegite i za op{testvoto. Ova pretstavuva osnova za dobra medicinska praksa i menaxment.

12.1.1 Znaewe


Vaè~kite zakoni i profesionalni kodeksi

koi se relevantni za medicinskata praksa

Fundamentalnite eti~ki

principi


Doktorot }e moè da ja:

Primeni eti~kata ramka pri donesuvaweto na

site svoi odluki (da prepoznae postoewe na eti~ka dilema, da ja analizira istata, da gi zeme predvid site opcii, da donese odluka)



Ja objasni donesenata eti~ka odluka na

pacientot, na familijata, na kolegite i na zaednicata

12.1.4 Stavovi


Ulogata na eti~kite komiteti i }e pokaè

spremnost da sorabotuva so niv

Eti~kiot kontekst pri

donesuvawe na odlukite

Sopstvenite stavovi i veruvawa, kako i

postoeweto na razli~ni stavovi i veruvawa vo op{testvoto

Volumen 3 EDUKACISKI CELI ZA SPECIJALIZACIJATA PO …

Documents

Transcript of Volumen 3 EDUKACISKI CELI ZA SPECIJALIZACIJATA PO …