Visiedocument ICT DVL/F&C – Team IT 10 september 2008 D.1.2

- 2 -

- 3 -

Inhoudsopgave

VISIEDOCUMENT ICT...................................................................................................................................... 1

INHOUDSOPGAVE............................................................................................................................................. 3

VERSIEBEHEER ................................................................................................................................................. 5

MANAGEMENTSAMENVATTING.................................................................................................................. 6

1 INLEIDING................................................................................................................................................... 7

1.1 V ISIEDOCUMENT ICT............................................................................................................................... 7 1.2 ONTWIKKELINGEN EN MAJEURE PROJECTEN............................................................................................ 7 1.3 DOEL VAN HET DOCUMENT...................................................................................................................... 8

2 ICT-ONTWIKKELINGEN ......................................................................................................................... 9

2.1 ORGANISATIEONTWIKKELING, SAMENWERKING EN KETENINTEGRATIE...................................................9 2.2 MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN................................................................................. 9 2.3 ONTWIKKELEN VANUIT ARCHITECTUUR .................................................................................................. 9 2.4 ONAFHANKELIJK VAN TIJD EN PLAATS WERKEN .................................................................................... 10 2.5 GEÏNTEGREERDE COMMUNICATIE.......................................................................................................... 10 2.6 NEDERLAND OPEN IN VERBINDING........................................................................................................ 10 2.7 VAN ICT DOORDRONGEN...................................................................................................................... 10 2.8 BELANG VAN BEVEILIGING NEEMT STERK TOE....................................................................................... 11

3 MAJEURE PROJECTEN.......................................................................................................................... 12

3.1 PROGRAMMAPLAN ‘EEN ANDERE OVERHEID IN VEENENDAAL’ ............................................................ 12 3.2 NIEUWBOUW “DE DERDE VLEUGEL”...................................................................................................... 12 3.3 ORGANISATIEONTWIKKELING ................................................................................................................ 12

4 INPASSEN IN DE ICT-INFRASTRUCTUUR ........................................................................................ 13

4.1 ORGANISATIEONTWIKKELING, SAMENWERKING EN KETENINTEGRATIE................................................ 13 4.2 MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN............................................................................... 15 4.3 ONTWIKKELEN VANUIT ARCHITECTUUR ................................................................................................ 16 4.4 ONAFHANKELIJK VAN TIJD EN PLAATS WERKEN .................................................................................... 16 4.5 GEÏNTEGREERDE COMMUNICATIE.......................................................................................................... 17 4.6 NEDERLAND OPEN IN VERBINDING........................................................................................................ 17 4.7 VAN ICT DOORDRONGEN...................................................................................................................... 19 4.8 BELANG VAN BEVEILIGING NEEMT STERK TOE....................................................................................... 20

5 ONTWIKKELING TEAM IT ............................... .................................................................................... 21

5.1 NAAR TEAM ICT ................................................................................................................................... 21 5.2 WERKPROCESSEN, SERVICELEVELMANAGEMENT, NORMERINGEN......................................................... 21 5.3 ONTWIKKELING IT-MEDEWERKERS....................................................................................................... 22 5.4 FORMATIE .............................................................................................................................................. 22

6 HOE NU VERDER ..................................................................................................................................... 23

- 4 -

BRONDOCUMENTEN...................................................................................................................................... 24

BIJLAGE 1: TRENDS IN ICT .......................................................................................................................... 25

HET NEDERLANDSE ICT-LANDSCHAP IN 2020 VOLGENS YACHT....................................................................... 25 ZES MAJEURE TRENDS 2008 VOLGENS GARTNER............................................................................................... 25 ICT DOORDRONGEN IN ALLE VEZELS................................................................................................................. 26

BIJLAGE 2: NEDERLAND OPEN IN VERBINDING ............ ...................................................................... 28

WAT IS OPEN SOURCE SOFTWARE....................................................................................................................... 28 WAT ZIJN OPEN STANDAARDEN?....................................................................................................................... 28 WAT IS HET OPEN SERVICE MANAGEMENT FRAMEWORK? ................................................................................. 28 AANDACHTSGEBIEDEN...................................................................................................................................... 29 WAT DOEN WE OP DIT GEBIED BIJ DE GEMEENTE VEENENDAAL? ....................................................................... 29

BIJLAGE 3: OVERHEIDSDIENSTENPLATFORM............... ...................................................................... 30

OVERHEIDSSERVICEBUS ................................................................................................................................... 30 GEMEENSCHAPPELIJKE ONTSLUITING VAN DE BASISREGISTRATIES.................................................................. 30 TERUGMELDFACILITEIT .................................................................................................................................... 30

BIJLAGE 4: ASPECTEN MET BETREKKING TOT DE NIEUWBOUW ................................................. 31

BIJLAGE 5: RUWE PLANNING ONTWIKKELINGEN............ .................................................................. 32

- 5 -

Versiebeheer

Versie Door Datum Aan Opmerkingen C.0.1 Karel Klumpenaar 21-04-2008 Team IT, Adri van Bracht,

André Steen, Koen de Hart en Pierre Lauran.

Opzet Visiedocument ICT.

C.0.2 Karel Klumpenaar 28-05-2008 Adri van Bracht. Reacties verwerkt na werk-, team- en I&A-overleg en de presentatie in het Sector-MT van DVL op 27 mei 2008.

C.0.3 Karel Klumpenaar 19-06-2008 Adri van Bracht. Redactie naar aanleiding van het werkoverleg F&C en het I&A-overleg. Managementsamenvatting gemaakt.

C.0.4. Karel Klumpenaar 20-06-2008 Adri van Bracht. Operationele ondersteuning telefonie toegevoegd.

D.0.1 Karel Klumpenaar 03-07-2008 Team IT, Adri van Bracht, Astrid van de Klift, André Steen en Koen de Hart.

Managementsamenvatting aangepast. Redactie. Versie definitief.

D.1.1 Karel Klumpenaar 18-07-2008 Adri van Bracht, Astrid van de Klift

Aanpassing paragraaf 5.4 en hoofdstuk 6. Redactie.

D.1.2 Karel Klumpenaar 10-09-2008 MT, Team IT, Pierre Lauran, Piet Hoekstra, André Steen en Koen de Hart.

Versie definitief. Ruwe planning toegevoegd.

- 6 -

Managementsamenvatting

In dit document zijn de ontwikkelingen beschreven, waarvan Team IT verwachte dat deze zich de komende jaren zullen voordoen in onze organisatie. Het gaat hierbij om ontwikkelingen die spelen op het gebied van ICT wereldwijd en om de majeure projecten in onze organisatie. Het document is de basis waarop de ontwikkeling van de ICT-infrastructuur en I&A-organisatie verder gestalte krijgen. We kijken naar de ontwikkelingen op het ICT-vakgebied die door onderzoeksbureau’s voorspeld worden en die zeer waarschijnlijk ook voor onze organisatie van toepassing zullen zijn. De ontwikkelingen zijn gebundeld tot de volgende ontwikkellijnen:

1. Organisatieontwikkeling, ketenintegratie en samenwerking 2. Maatschappelijk verantwoord ondernemen 3. Ontwikkelen vanuit architectuur 4. Onafhankelijk van tijd en plaats werken 5. Geïntegreerde communicatie 6. Nederland Open in Verbinding 7. Van ICT doordrongen 8. Belang van beveiliging neemt sterk toe

Daarnaast worden de majeure projecten beschreven, die momenteel in onze organisatie worden voorbereid of uitgevoerd. Ze worden beschreven, omdat ze uitgevoerd worden naast de reguliere bedrijfsvoering en om dat ze van wezenlijke invloed kunnen zijn op de ontwikkeling van de ICT-infrastructuur. Het gaat hierbij naast de reguliere bedrijfsvoering om:

- Andere Overheid in Veenendaal - Nieuwbouw - Organisatieontwikkeling

We zien dat de huidige bedrijfsvoering en al deze ontwikkelingen en projecten invloed hebben om onze huidige ICT-infrastructuur. De vernieuwing van de ICT-infrastructuur wordt versneld om projecten en ontwikkelingen te kunnen ondersteunen. Vastgesteld wordt dat de ontwikkelingen en projecten inspirerend zijn in de ontwikkeling van Team IT en de IT-medewerkers. We stellen voor dat Team IT zich verder ontwikkeld tot Team ICT, waarbij de medewerkers naast technische vaardigheden steeds meer uitgerust worden met sociale vaardigheden en kennis van onze organisatie. De uitdagingen van de komende jaren kunnen zonder uitbreiding van de formatie niet worden gerealiseerd. Tot slot worden de te nemen vervolgstappen beschreven. De reguliere activiteiten en majeure projecten zijn gestart en vinden doorgang. Kijkend naar de uitdagingen dan zien we ontwikkelingen die onontkoombaar zijn (Organisatieontwikkeling, ketenintegratie en samenwerking; Nederland Open in Verbinding; Van ICT doordrongen; Belang van beveiliging neemt toe) en ontwikkelingen waarin we als organisatie een keuze hebben (Onafhankelijk van tijd en plaats werken; Geïntegreerde communicatie). Daarnaast zijn er ontwikkelingen die we aanbevelen om toe te passen (Maatschappelijk verantwoord ondernemen; Ontwikkelen vanuit architectuur). Met een MT-voorstel vragen we om vaststelling van dit document. De inhoud wordt door middel van een communicatieplan bekend gemaakt aan de organisatie.

- 7 -

1 Inleiding

1.1 Visiedocument ICT

In dit document beschrijft Team IT de ontwikkelingen waarvan we verwachten dat deze de komende jaren intrede doen in onze organisatie. Dit inleidende hoofdstuk geeft het raamwerk voor het document en beschrijft het doel van het document. Hoofdstuk twee gaat in op ontwikkelingen die in het ICT-vak voorspeld worden. Hierbij is met name gekeken naar de ontwikkelingen die we herkennen in ons dagelijks werk en zeer waarschijnlijk ook in onze organisatie toegepast gaan worden. In het derde hoofdstuk worden de majeure projecten beschreven die in onze organisatie de komende jaren aandacht vragen. Ze worden beschreven, omdat ze uitgevoerd worden naast de reguliere bedrijfsvoering en om dat ze van wezenlijke invloed kunnen zijn op de ontwikkeling van de ICT-infrastructuur. Hoofdstuk vier beschrijft de consequenties die de ontwikkelingen, majeure projecten en reguliere bedrijfsvoering kunnen hebben op de inpassing van ontwikkelingen in de ICT-infrastructuur. Het vijfde hoofdstuk gaat met name in op de ontwikkeling van Team IT en de IT-medewerkers. Het slothoofdstuk beschrijft de te nemen vervolgstappen.

1.2 Ontwikkelingen en majeure projecten

Gartner (Trends in ICT) en Yacht (ICT-landschap in 2020) hebben ontwikkelingen beschreven met betrekking tot ICT waarmee organisaties te maken krijgen. De ontwikkelingen die in onderzoeksrapporten zijn beschrijven, zijn samengevat tot 8 ontwikkelingen. Je ziet deze weergegeven in de rijen in onderstaande tabel. Daarnaast zien we in de kolommen naast de reguliere bedrijfsvoering (beheer en vernieuwing, projecten, ondersteuning van gebruikers) een drietal majeure trajecten die in onze organisatie spelen: Andere Overheid, Nieuwbouw en Organisatieontwikkeling.

Majeure projecten Ontwikkelingen

R. Regulier

A. Andere

Overheid

N. Nieuwbouw

O. Organisatie-ontwikkeling

1. Organisatieontwikkeling, ketenintegratie X X X X

2. Maatschappelijk verantwoord ondernemen X X X X

3. Ontwikkelen vanuit architectuur X X X X

3. Onafhankelijk van tijd en plaats werken X X X X

4. Geïntegreerde communicatie X X X X

6. Nederland Open in Verbinding X X X X

7. Van ICT doordrongen X X X X

8. Belang van beveiliging neemt sterk toe X X X X

De ontwikkelingen zullen autonoom zich gaan voordoen in de reguliere bedrijfsvoering. We zien dit onder andere al in de toepassing van smartphone’s en digipassen (onafhankelijk van tijd en plaats werken). Maar de ontwikkelingen en majeure projecten hebben ontegenzeggelijk invloed op elkaar. We verwachten dat de majeure projecten zorgen voor versnelling van het toepassen van de ontwikkelingen in onze organisatie. Daarnaast kan het toepassen van ontwikkelingen een positieve bijdrage leveren aan de majeure trajecten. Daarmee versterken ze elkaar.

- 8 -

1.3 Doel van het document

De belangrijkste doelstelling van het document is om vooruit te kijken en een basis te leggen voor het maken van de juiste keuzes op het gebied van de ICT-infrastructuur. Het gaat erom onze ICT-infrastructuur zo goed mogelijk voor te bereiden op de ontwikkelingen om de bedrijfsvoering in onze organisatie goed te kunnen ondersteunen. Het herdefiniëren van de ICT-infrastructuur kan leiden tot aanpassingen in de beschikbaar te stellen budgetten en formatie. Het document heeft een gelaagde opzet:

- De managementsamenvatting van dit document wordt gebruikt voor de paragraaf bedrijfsvoering van de begroting. Op deze manier informeren we ons bestuur.

- Het document wordt met een MT-voorstel aangeboden aan het MT. Het MT wordt gevraagd in te stemmen met het document en de beschreven vervolgstappen.

- De inhoud wordt via het bijwonen van Sector-MT’s gepresenteerd aan alle afdelingshoofden. - Ook de direct en indirect betrokkenen (Team IT, Team Informatisering, Applicatiebeheerders) worden

via presentaties ingelicht. - En natuurlijk willen we het intranet gebruiken om alle medewerkers te informeren.

Het document vormt de basis voor:

- Het technisch beleidsplan ICT 2009-2011 en de beschrijving van de standaardisatie - En daarmee meteen ook voor de afdelings- en teamplannen 2009-2011

- 9 -

2 ICT-ontwikkelingen

Yacht en Gartner hebben onderzocht wat de trends zijn op het gebied van ICT. Yacht (zie bijlage 1) heeft in samenwerking met diverse experts het ICT-vakgebied voor 2020 beschreven. De beschrijving is opgezet in 25 trends en geeft een goed beeld waar ICT de komende jaren rekening mee moet houden. Door Gartner (zie bijlage 2) zijn voor 2008 zes majeure trends onderzocht (Six Megatrends 2008). Deze ontwikkelingen herkennen we ook in onze organisatie in de reguliere bedrijfsvoering en de majeure projecten. Uiteraard kijken we vooral naar de ontwikkelingen die voor Veenendaal van belang zijn en voor een groot deel al worden voorbereid. Bij het aanpassen van de huisvesting en uitbouwen van het gemeentehuis wordt nagedacht over nieuwe vormen van werken (projectmatig werken, activiteitgericht werken). Gevraagd word om dit te ondersteunen met telefonie en het aanbieden van automatisering op zogenaamde flexibele werkplekken. Dit versnelt het implementeren van nieuwe methoden en technieken op het gebied van ICT. Ook door de landelijke overheid wordt de toepassing van ICT sterk beïnvloed. De landelijke stimulering past in de geschetste trends. Denk hierbij aan het programma ‘Andere Overheid’, de toepassing van open standaarden en open source software en aan het overheidsdienstenplatform.

2.1 Organisatieontwikkeling, samenwerking en ketenintegratie

Organisaties herdefiniëren hun competenties. Daarbij gaat het er ook om of en hoe technologie benut wordt en wat de consequenties zijn wanneer je technologie juist niet toepast. Elementen als organisatiestructuur, effectief werken, onafhankelijk van tijd en plaats werken, worden belangrijker en krijgen meer betekenis. De digitale economie heeft geen grenzen en restricties van de fysieke economie nemen af. De organisatie wordt steeds meer ICT-intensief en moet alert zijn op veranderingen. Virtuele of hybride organisaties, ketenintegratie, koppelingen met andere organisaties worden steeds belangrijker. Wat bedrijven doen of hebben wordt minder belangrijk dan dat het nu is. Wat wel belangrijk wordt, is wat bedrijven kunnen doen voor de consument (burgers), leveranciers en partners. De focus wordt gelegd op ketenintegratie, digitaliseren van producten, netwerkintegratie, capaciteit leveren naar behoefte, webontwikkelingen, enzovoort. Belangrijk uitgangspunt is wat we aan waarde toevoegen (in kennis en door netwerken) voor burgers. Onze klanten willen ons via meerdere kanalen bereiken. Onze medewerkers willen mobiel en bereikbaar zijn, sociale netwerken en online communicatie worden belangrijk.

2.2 Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Een heel herkenbare trend is het onderwerp ‘Greening the ICT’. Het gaat om groene ICT met componenten die het milieu minder belasten. Er is een toename in de aandacht voor energie-efficiency van ICT. Hoe ga je zo milieuvriendelijk om met materialen, afval, transport, afvoer, onderdelen, verpakkingsmaterialen, enzovoort.

2.3 Ontwikkelen vanuit architectuur

Een architectuurraamwerk beschrijft verschillende niveau’s waarbinnen het integrale informatiseringgebouw wordt ontwikkeld (context, concept, logisch, fysiek en organisatorisch). Het onderscheidt de vier hoofdgebieden van een architectuur (bedrijfsprocessen, informatie, informatiesystemen en technische infrastructuur).

- 10 -

Een belangrijke reden voor de gemeente Veenendaal voor het vastleggen van de architectuur is dat we willen gaan naar gegevensintegratie, éénmalige vastlegging van gegevens en efficiënt gegevensbeheer. Een helder beeld van de gewenste architectuur helpt daarbij. We beperken ons in eerste instantie daarin wel tot de beschrijving van de informatiesystemen en de technische infrastructuur (wat, waarom, waarmee en hoe). Wat hebben we aan applicaties, dekken zij de bedrijfsprocessen en hoe is, wordt en blijft dat met elkaar geïntegreerd.

2.4 Onafhankelijk van tijd en plaats werken

Het werken wordt onafhankelijk van tijd en plaats. Door internettechnologie en draadloze toepassingen wordt het steeds meer en beter mogelijk om waar dan ook verbinding te maken met je werkplek. De mobiele eindgebruiker stelt hogere eisen. Dit heeft gevolgen voor beheercapaciteit (in mensen en middelen).

2.5 Geïntegreerde communicatie

Unified Communications (geïntegreerde communicatie) is een algemeen gebruikte term voor de integratie van ongelijksoortige communicatiesystemen, media, apparaten en toepassingen. Dit omvat in potentie de integratie van diverse communicatiemogelijkheden in één enkele omgeving, dat de gebruiker een volledigere maar eenvoudigere en efficiëntere ervaring aanbiedt: vaste en mobiele telefonie, e-mail en instant messaging (zoals MSN), kantoor- en bedrijfstoepassingen, IP-PBX en Voice over IP, aanwezigheid, voicemail, fax, audio, video, webconfereren, whiteboarding en samenwerken. Het zorgt voor een goede synergie tussen gebruikers. Oplossingen op dit gebied maken social networking binnen het bedrijf mogelijk zodat teamwerk en het delen van kennis eenvoudiger worden, met als resultaat hogere productiviteit.

2.6 Nederland Open in Verbinding

In toepassingen wordt steeds vaker open source software toegepast. Ook open standaarden worden meer en meer gebruikt om elementen van ICT met elkaar in verbinding te brengen. Onderzoekers van Gartner concluderen dat open source code binnen enkele jaren de harde kern vormen van de meeste bedrijfssoftware. Minister Heemskerk heeft in zijn notitie ‘Nederland Open in Verbinding’ een toekomst geschetst voor het toepassen van Open Standaarden en Open Source Software bij de Nederlandse overheid.

2.7 Van ICT doordrongen

ICT dringt door in alle vezels van de organisatie, zonder dat de gebruiker het altijd echt merkt (pervasive computing). Dit neemt ook toe door de toepassing van open standaarden, waardoor onderdelen van ICT op een eenvoudige manier met elkaar kunnen samenwerken. In allerlei apparaten en diensten wordt gebruik gemaakt van IT. ICT en het netwerk worden steeds belangrijker, de benodigde capaciteit (opslag en verwerking) groeit. Er komen nieuwe bedrijfsmethoden, trends en technologie. Innovatie is belangrijk, bedrijven die succesvol zijn pakken nieuwe methoden en technologie snel op. En passen zich aan, met een berekend risico. ICT is een strategisch middel om de doelen van je organisatie te bereiken, denk aan webgebaseerde organisaties, samenwerkingssystemen, virtualisatie en verder. We hebben het dan ook over alternatieve leveringsmodellen,

- 11 -

tera-architecturen, leveren van capaciteit naar behoefte, software als een dienst, innovatiemanagement, utility computing en application delivery.

2.8 Belang van beveiliging neemt sterk toe

Juist door ketenintegratie en samenwerking met andere organisaties neemt het belang van beveiliging toe. Organisaties worden aan elkaar gekoppeld, worden open naar elkaar. De organisatie die altijd te benaderen en beschikbaar is komt eraan. Denk aan werken vanaf andere locaties (thuis, via smartphone’s, videoconferenties, enzovoort), ofwel connectiviteit vanaf allerlei locaties. Daarmee neemt de kans toe dat kwaadwillende personen of criminele organisaties daar misbruik van maken. De risico’s worden daarmee groter, er is meer aandacht nodig voor het beveiligen van gegevens en netwerken. Voor autorisatie (beveiliging) wordt het beheer van elektronische identiteiten steeds belangrijker (Identity en Access Management).

- 12 -

3 Majeure projecten

In dit hoofdstuk schetsen we kort de uitgangspunten van de majeure projecten die momenteel in onze organisatie spelen. In de hoofdstukken daarna worden deze uitgangspunten verdiept naar de gevolgen voor de ICT-infrastructuur en de ontwikkeling van Team IT en IT-medewerkers. Het gaat daarbij om de essentie: “Wat moet de ICT-infrastructuur straks ondersteunen.” Naast deze majeure projecten gaat de reguliere bedrijfsvoering gewoon door. We ondersteunen onze gebruikers van de ICT-infrastructuur, voeren vernieuwingen door en helpen mee bij het uitvoeren van projecten die in de organisatie worden verwezenlijkt.

3.1 Programmaplan ‘Een Andere Overheid in Veenendaal’

Aan de raad is het programmaplan ‘Een andere overheid in Veenendaal’ toegezonden. De raad heeft ingestemd met het programmaplan. Het gaat hierbij met namen om verbetering van de dienstverlening en de invoering van de elektronische overheid. Uitgangspunt daarbij is de ontwikkeling van een aanbodgerichte organisatie naar een vraaggerichte organisatie.

3.2 Nieuwbouw “De derde vleugel”

De komende jaren gaat er gebouwd worden aan het gemeentehuis. Voor de nieuwbouw is een aantal uitgangspunten toegelicht voor het kantoorconcept:

- IT en telefonie zijn werkplek onafhankelijk. Iedere medewerker kan iedere werkplek gebruiken. Het maakt niet uit op welke werkplek de gebruiker werkt. Het systeem moet ‘snappen’ wie gebruik maakt van de werkplek. Draadloze toepassing kan meteen met WiFi voor laptops en vergaderkamers geïntegreerd worden. Integratie met mobiele telefonie wordt onderzocht.

- Er komt geen verschil in systemen tussen de nieuwbouw en het bestaande gebouw. - Hardware vanuit Rozenbottel en Dienstenkantoor worden meegenomen naar de nieuwbouw.

Aandachtspunt is de locatie van de uitwijkcomputerruimte (nu geregeld in de Rozenbottel).

3.3 Organisatieontwikkeling

Met de organisatieontwikkeling wordt het sectorenmodel verlaten en gaat de organisatie over op een directiemodel. Voor de topstructuur betekent dat een directie bestaande uit een gemeentesecretaris/algemeen directeur en twee directeuren. Voor de hoofdstructuur betekent dit een andere indeling met een kleiner aantal afdelingen dan nu. Uitgangspunten voor deze nieuwe inrichting zijn onder meer:

- de burger staat centraal (van buiten naar binnen denken en werken); - samenbrengen van logische processen in eenheden; - duidelijke positie en samenhang van publieke functies, projecten, financiële functie, vastgoed, scheiding

tussen beleid en uitvoering, scheiding van sturende en uitvoerende middelenfuncties - het doorbreken van verkokering van organisatieonderdelen; - het bevorderen van vraaggericht en efficiënt werken; - het vergroten van beheersbaarheid en resultaatgerichtheid; - het realiseren en versterken van concernsturing; - het herdefiniëren van integraal management op zowel concern- als afdelingsniveau; - beperken van het aantal hiërarchische niveaus tot twee lagen; - helder onderscheid tussen taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden en rolopvatting in de

verhouding staf - lijn, in de verhouding bestuur - ambtelijke organisatie en in de verhouding tussen lijn- en projectmanagers.

- 13 -

4 Inpassen in de ICT-infrastructuur

In dit hoofdstuk worden de gevolgen van de ontwikkelingen beschreven op de ICT-infrastructuur. Deze ontwikkelingen hebben zowel betrekking op de reguliere bedrijfsvoering als op de majeure projecten. In grote lijnen gaat het om toegang, toegankelijkheid en beveiliging van de ICT-infrastructuur. De toegang en toegankelijkheid betreffen met name het aansluiten (mobiele verbindingen, flexplekken, ketenintegratie, diensten voor andere gemeenten, koppelen netwerken, aansluiten op sociale netwerken, digitaliseren producten) op diensten en dienstverlening onafhankelijk van tijd en plaats. Hierdoor komt er een nog sterkere focus op beveiliging. Op het gebied van proactief beheer heeft IT met name aandacht voor de beschikbaarheid, capaciteit, beveiliging en continuïteit van de infrastructuur. In het IT-beleid en de standaardisatie worden deze verder uitgewerkt. Hiernaast zien we dat gebruikers om meer functionaliteit vragen. Inzet van nieuwe en aanvullende software maakt het mogelijk dat onze collega’s hun werk en werkprocessen nog beter kunnen inrichten.

4.1 Organisatieontwikkeling, samenwerking en ketenintegratie

4.1.1 Reguliere bedrijfsvoering

We merken in de projecten en de dagelijkse bedrijfsvoering een toenemende vraag naar koppelingen met andere organisaties. Voorbeelden zijn tijdelijke medewerkers die hun bedrijfsnetwerk willen benaderen, bedrijven die ondersteuning verlenen op het gebied van onze ICT-infrastructuur en softwarepakketten, landelijke voorzieningen en koppelingen met ketenpartners (bijvoorbeeld zorgaanbieders). Deze ontwikkeling is onontkoombaar en zal de komende jaren steeds meer ondersteund moeten worden. Verder zien we dat er de wens is om op operationeel niveau samen te werken op het gebied van IT en telefonie. Door digitalisering zien we verder een forse groei in de benodigde opslagcapaciteit en het aantal applicaties. Om wildgroei te voorkomen is het verstandig te kiezen voor generieke applicaties en standaardisatie.

1. Gevolgen voor de ICT-infrastructuur naar aanleiding van de huidige bedrijfsvoering:

a) Koppelen aan netwerken van andere organisaties (ketenpartners, collegagemeenten) b) Extra aandacht voor security en authenticatie c) Groei benodigde opslagcapaciteit d) Toepassen van generieke applicaties

4.1.2 Andere Overheid in Veenendaal

Samenwerking, ketenintegratie, profileren van kennis en mensennetwerken in, tussen en buiten organisaties zijn onmiskenbare trends. Voor onze organisatie kun je hierbij denken aan ontwikkelingen als: door gebruikers gegenereerde kennis, sociale netwerken, gemeenschappelijke netwerken en bron, relatiebeheer, enzovoort. De organisatie of politiek kan de burgers ontmoeten op virtuele plaatsen. In de vertaling van de ICT-ontwikkelingen naar het programmaplan ‘Een Andere Overheid in Veenendaal’ herkennen we gelijksoortige ontwikkelingen. Het programma betekent dat er op het gebied van de ICT veel gaat gebeuren. Naast de basisvoorzieningen die we als gemeente moeten inrichten, zijn er ook eigen ambities te realiseren.

Overheidsdienstenplatform

Het programma ODP heeft als opdracht het realiseren (definiëren, ontwerpen, bouwen en testen) van generieke voorzieningen ter ondersteuning van de e-overheid. Aansluitend zorgt het programma ervoor dat de gebouwde

- 14 -

generieke voorzieningen in exploitatie en beheer worden genomen. De eerste drie voorzieningen die gerealiseerd worden zijn de OverheidsServiceBus (OSB), de Gemeenschappelijke Ontsluiting van de Basisregistraties (GOB) en de TerugMeldFaciliteit (TMF). In de bijlage worden deze verder uitgewerkt. Dit illustreert de verdergaande ketenintegratie en het koppelen van netwerken. En de eisen die hierbij nodig zijn voor het beveiligen van ons netwerk. Tevens zijn er applicaties en services die gegevens gaan uitwisselen. ICT is een randvoorwaarde om doelstellingen van het programma Andere Overheid in Veenendaal te bereiken. Het bereiken van burgers en bedrijven en het verlenen van diensten aan inwoners en bedrijven van onze gemeente kan niet meer zonder inbedding van ICT-hulpmiddelen en wordt een strategisch middel. We zien de volgende functionele eisen:

- Ketenintegratie en samenwerking - Vraaggerichte organisatie. Organisatie inrichten naar de behoefte van de vrager (burger). - Scheiden en verbinden van frontoffice en backoffice processen. Meerdere communicatiekanalen. - Het toepassen van digitale dienstverlening; de gemeente als loket voor de overheid; digitale

gemeenschappen en diverse communicatiekanalen (multichanneling). - Centrale toepassingen (software als dienst) en voorzieningen worden ontwikkeld. - Samenwerking met andere gemeenten en ketenpartners, zoals bij het wMO-loket al wordt toegepast. - De gemeente wordt het loket voor de overheid. - Basisvoorzieningen als BAG, WION, Wabo, eFormulieren, etcetera

Deze ontwikkeling is onontkoombaar en zal de komende jaren steeds meer ondersteund moeten worden.

2. In onze ICT-infrastructuur en het beheer daarvan leidt het programma Andere Overheid tot de volgende inpassingen, groei:

a) Meer aandacht en complexiteit voor het verbinden en beveiligen van de ICT-infrastructuur. b) Inrichten van de ICT-infrastructuur voor het inrichten van een midoffice en het verbinden van

werkprocessen tussen front-, mid- en backoffice. c) Inzet van meer ICT-hulpmiddelen. d) Het beheer van de ICT-infrastructuur neemt in omvang en complexiteit toe. e) De ICT-infrastructuur moet 7 x 24 uur beschikbaar zijn.

4.1.3 Nieuwbouw

De komende jaren gaat er gebouwd worden aan het gemeentehuis. Alhoewel projectmatig van aard, betekent dit toch een fikse inspanning voor IT. In eerste instantie in de betrokkenheid bij de aanleg en uitbreiding van netwerken, maar daarna ook voor de verhuizing die gaat plaatsvinden. Iedere verhuisbeweging betekent het verplaatsen en patchen van diverse computerapparaten. Aandachtspunt is het behoud van de uitwijk computerruimte in de Rozenbottel. In de bijlage zijn de aspecten benoemd die van belang zijn. Dit kan gevolgen hebben voor de huidige en bestaande infrastructuur in de huisvesting zoals we die nu hebben. Ook heeft dit gevolgen voor het ICT-beheer, dit kan veranderen en omvangrijker worden. Het concept van aanbieden van een werkplek en applicaties dat we nu hanteren moet beoordeeld worden, alternatieven moeten onderzocht worden (thin client, flexibele werkplekken, VOiP, enzovoort). Dit project loopt parallel met de aanbesteding van desktops (in 2009 of 2010), de eventuele vervanging van switches (ook in 2009 of 2010) en de vervanging van de telefooncentrale (2010). Deze ontwikkeling is onontkoombaar en zal de komende jaren steeds meer ondersteund moeten worden.

3. De nieuwbouw leidt tot het versneld implementeren van vernieuwing van de ICT-infrastructuur op het gebied van:

a) Het aanbieden van een flexibele werkplek, op een flexibele manier applicaties aanbieden b) Inpassen van Voice over IP c) Verhuizen d) Status computerruimte Rozenbottel

- 15 -

4.1.4 Organisatieontwikkeling

Afbeelden nieuwe organisatiestructuur in de ICT-infrastructuur

De implementatie van de nieuwe organisatiestructuur heeft gevolgen voor de inrichting van onze ICT-infrastructuur. We verwachten in 2009 de ombuiging naar de nieuwe organisatiestructuur. Dit betekent dat in de infrastructuur veel veranderingen plaats gaan vinden.

Ondersteunen van de nieuwe organisatiestructuur

ICT kan strategisch ingezet worden om de nieuwe organisatiestructuur te ondersteunen. Een voorbeeld is het bieden van oplossingen op het gebied van geïntegreerde communicatie en samenwerkingsoplossingen. Het projectmatig werken kan ondersteund worden met software die het samenwerken ondersteunen.

Consolidatie dienstenleveranciers

De verwachting is dat dienstenleveranciers samenwerkingsverbanden aangaan of fuseren. Het effect is nog niet duidelijk, maar daarmee krijgen we te maken met grotere en professionelere leveranciers van diensten en minder concurrentie. Het productenaanbod kan versmallen. Deze ontwikkelingen zijn onontkoombaar en zal de komende jaren steeds meer ondersteund moeten worden.

4. Organisatieontwikkeling vraagt in de volgende aspecten aandacht voor de ICT-infrastructuur:

a) Ondersteuning van de nieuwe organisatiestructuur b) Aanpassingen in de ICT-infrastructuur. Denk aan de structuur van accounts en groepen

(afdelingen) en aan verplaatsingen van de mappen de afdelingsmappen. c) Andere manieren van werken (denk aan het ‘omdraaien’ van de spambestrijding, door gebruikers

zelf rechten te geven op de spamboxen) d) Inpassen Identity Management en Role Based Provisioning (ofwel het beheer van elektronische

identiteiten en op rol gebaseerd toekennen van rechten en applicaties e) Onafhankelijk werken van tijd en plaats.

4.2 Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Bescherming van het milieu staat hoog op de agenda (de ongemakkelijke waarheid). Op het gebied van ICT wordt gesproken over ‘Greening the IT’. Voor onze ICT-infrastructuur kijken we naar energie-efficiëntie en het gebruik van materialen, distributie, levensduur, verpakkingen en verwijdering. Zeker bij het aflopen van het huidige contract en het aanbesteden van nieuwe desktops zal dit ter sprake komen. IT past zoveel mogelijk groene componenten toe in de infrastructuur. Een aandachtspunt dat ook bij ons speelt bij vervanging van componenten in onze infrastructuur (denk aan de aanbesteding van de vervanging van de PC’s en de vervanging van switches). In de bouw van de derde vleugel is het energievraagstuk ook een aandachtspunt (stroomvoorziening). In deze ontwikkeling kunnen we als organisatie een keuze maken. Gezien het belang van het milieu wordt wel geadviseerd hier serieus aandacht aan te schenken.

5. Maatschappelijk verantwoord ICT gebruiken betekent:

a) Bij vervanging van componenten letten op deze aspecten b) Onderzoeken naar andere concepten waarbij deze aspecten een belangrijk voordeel hebben

- 16 -

4.3 Ontwikkelen vanuit architectuur

In de visie van IT zijn architectuurmodellen voor processen, applicaties en infrastructuur mede bepalend bij het kiezen van oplossingsrichtingen. Door het ontbreken van een informatiebeleid is in het verleden gekozen voor afdelingstoepassingen. Dit leidt tot eilandautomatisering en een lappendeken van informatiesystemen. Door gebruik te maken van een geïntegreerde architectuur kan dit voorkomen worden. Met de NORA (Nederlandse Overheid Referentie Architectuur) is een goed basismodel voorhanden om dit verder uit te werken. Dit model is een goede basis om de ontwikkelingen van het programma Andere Overheid in Veenendaal te ondersteunen. Het lijkt ons goed om uitgangspunten vast te stellen en een plan van aanpak om te komen tot het ontwikkelen vanuit architectuur. Het onderstaande figuur betreft een onderdeel van de NORA. Het gaat over de elektronische overheid als dienstverlener met gemeenschappelijke frontofficevoorzieningen, koppelingen en basisregistraties.

We adviseren om te kiezen voor het ontwikkelen vanuit architectuur. We voorkomen hiermee eilandautomatisering en een infrastructuur met veel aan elkaar geknoopte informatiesystemen die niet meer is te beheren. Aspecten zijn ook: eenmalig registreren bij de bron en single sign on voor authenticatie.

6. Beleid opstellen om te komen tot het ontwikkelen vanuit architectuur.

4.4 Onafhankelijk van tijd en plaats werken

Deze ontwikkeling zien we al in de huidige bedrijfsvoering. Het gaat om een flexibel gebruik van de ICT-infrastructuur. Gebruikers willen steeds onafhankelijker zijn van tijd en plaats waar zij gebruik maken van de

- 17 -

ICT-infrastructuur. Toegepast op onze organisatie wordt dit al toegepast met het gebruik van de digipassen en smartphone’s. De gewenste bereikbaarheid van toepassingen door gebruikers wordt groter, maar het netwerk moet dan ook 24x7 beschikbaar zijn: mobiel, thuis, draadloos verbonden. Een hoge flexibiliteit is noodzakelijk. Privé en zakelijk lopen door elkaar. Het gaat dan om flexibel gebruik van de ICT-infrastructuur. Zowel intern als extern. In het veranderingstraject dat voor de nieuwbouw wordt uitgevoerd, kunnen deze aspecten meegenomen worden. In deze ontwikkeling kunnen we als organisatie een keuze maken. Ondersteunen we telewerken wel of niet. Gaan we door met mobiele toepassingen, inloggen vanaf diverse locaties, enzovoort of niet. Het is een organisatorische vraag.

7. Technische inpassingen om onafhankelijk van tijd en plaats te kunnen werken, zijn:

a) Draadloze toepassingen (WiFi) b) Mobiliteit (onafhankelijk van tijd en plaats werken, smartphones) c) Software als een dienst (overheidsdienstenplatform) d) Het netwerk wordt steeds belangrijker en de afhankelijkheid ervan neemt toe.

4.5 Geïntegreerde communicatie

Op dit gebied zijn er in onze infrastructuur passende oplossingen goed mogelijk. Aspecten hiervan worden in de nieuwbouw meegenomen (VOiP, Teaming + Conferencing, Integratie IT en telecom). Met een generatie nieuwe medewerkers, die nu gewend zijn te communiceren met MSN en Hyves, zullen deze ontwikkelingen ook intrede doen in onze organisatie. Met name samenwerkingsmiddelen en communicatiemiddelen worden geïnnoveerd en kunnen aspecten van de organisatieontwikkeling ondersteunen. Met producten als Teaming + Conferencing wordt activiteitengericht werken en projectmatig werken ondersteund (delen van informatie in teams, communicatie binnen teams, zien of iemand beschikbaar is om te bellen, mailen, berichten uit te wisselen, enzovoort. Ook deze ontwikkeling is een keuze. Het is een functionele vraag, maar we verwachten dat in de loop van de jaren deze ontwikkeling zich ook voordoet in onze organisatie.

8. Inpassing van een architectuur en infrastructuur voor geïntegreerde communicatie. Hiervoor kan een softwarepakket ingezet worden van bijvoorbeeld Microsoft (Communication Server) of Novell (Teaming + Conferencing). Belangrijk is de inpassing van VoIP. Hiervoor zijn extra servers, infra en software nodig, die natuurlijk beheerd worden.

4.6 Nederland Open in Verbinding

De laatste jaren hoor je steeds meer over open standaarden en open source software. In dit hoofdstuk worden deze begrippen toegelicht en wordt aangegeven wat het toepassen van open standaarden en open source software voor onze organisatie kan betekenen. Op 17 september 2007 is het actieplan Heemskerk aangeboden met als titel “Nederland open in verbinding”. In de bijlage wordt uitgelegd wat open source software en open standaarden zijn.

Waarom kiezen voor ‘open’?

Open source software en open standaarden zijn belangrijk voor de overheid omwille van:

- 18 -

• het verhogen van de toegankelijkheid van informatie doordat open source software meestal gebruik maakt van open standaarden voor informatieopslag en -uitwisseling;

• het verbeteren van de transparantie van overheidshandelen doordat de werking van computertoepassingen volledig inzichtelijk is voor EDP-auditors;

• het verhogen van de informatieveiligheid doordat de broncode door iedereen beoordeeld kan worden; • het vergroten van de toekomstvastheid van de gekozen oplossingen doordat de code ook door derden

onderhouden kan worden en achteraf inzichtelijk blijft (leveranciersonafhankelijk); • het vergroten van de concurrentiekracht van lokale softwareleveranciers doordat ook zij in staat zijn

toepassingen te onderhouden en uit te breiden; • het bevorderen van innovatie op de softwaremarkt doordat open source software derden de

mogelijkheid biedt door te bouwen op eerdere ontwikkelingen; • het verlagen van de licentiekosten doordat open source software per definitie kosteloos wordt

aangeboden1

Kansen bij onze organisatie

De genoemde voordelen gelden ook voor onze organisatie. In het bijzonder willen we de volgende twee praktisch in te vullen mogelijkheden noemen:

• Verdere standaardisatie van de ICT-infrastructuur (onder andere door het toepassen van Linux als besturingssysteem voor servers in plaats van Unix en Netware). Hierdoor wordt het beheer eenvoudiger en zullen ook ondersteuningskosten kunnen dalen.

• Kostenbeheersing door toepassing van open source toepassingen. Denk aan het gebruiken van OpenOffice.org in plaats van Microsoft Office (een randvoorwaarde is wel dat het huisstijlpakket dit moet ondersteunen).

De overheid stimuleert

De landelijke overheid stimuleert het toepassen van open standaarden en open source software. Het actieplan “Nederland open in verbinding” streeft naar:

1. Het vergroten van de interoperabiliteit tussen en met de verschillende bouwstenen en vormen van dienstverlening van de e-overheid door versnelling aan te brengen in het gebruik van open standaarden;

2. Verminderen van de afhankelijkheid van leveranciers bij het gebruik van ICT door versnelde inzet van open standaarden en open source software;

3. Bevorderen van een gelijk speelveld op de softwaremarkt en voorts bevorderen van de innovatie en de economie door het gebruik van open source software krachtig te stimuleren en bij opdrachten de voorkeur te geven aan open source software bij gelijke geschiktheid.

Het wordt verplicht: actieplan “Nederland Open in Verbinding”

Alle overheden en semipublieke sectoren moeten in 2008 over op software die is gebaseerd op zogeheten open standaarden. Daarnaast moeten er plannen komen voor de toepassing van open source software. De centrale overheid krijgt een voortrekkersrol, zo worden open standaarden vanaf april 2008 de norm bij aanschaf of modernisering van software van de rijksdiensten. De drie hoofdlijnen van het actieplan zijn:

• Pas toe of leg uit. Vanaf december 2008 moeten gemeenten bij opdrachten open standaarden voorschrijven (pas toe). De open standaarden zijn gebaseerd op de overheidsreferentiearchitectuur (NORA) en geldt bij inkoop van en aanbesteding voor nieuw- en verbouw en bij contractverlenging. Er zijn omstandigheden die als uitzonderingscriterium (leg uit) worden aanvaard.

• In januari 2009 moeten alle ministeries implementatiestrategieën hebben voor aanbesteding, inkoop en gebruik van open source software. Dit geld een jaar later voor medeoverheden en semi-publieke instellingen. Applicaties die volledig voor rekening en risico door de overheid als opdrachtgever worden gerealiseerd worden via een open software licentie vrijgegeven.

• Alle ministeries en medeoverheden moeten in januari 2009 de ODF-standaard gebruiken (Open Document Format).

1 Er komen wel kosten terug voor migratie en dienstverlening

- 19 -

Deze ontwikkeling is onontkoombaar en zal de komende jaren steeds meer ondersteund moeten worden. Aspecten worden verplicht gesteld door de overheid.

9. Te ondernemen acties op het gebied van open standaarden en open source software (NOiV) zijn:

a) Vaststellen gevolgen, smart maken consequenties voor onze organisatie b) Inpassen in beleid c) Vervolgacties opstellen

4.7 Van ICT doordrongen

Storagemanagement

Met de toenemende digitalisering groeit de behoefte aan opslagcapaciteit. Tevens verwachten we dat het verplicht wordt om mail te archiveren. We herkennen de volgende categorieën in de opslag van data:

• ongestructureerde data (documenten, mailings, multimedia, gedigitaliseerde documenten) • gestructureerde data (databases).

Met name de behoefte aan opslagcapaciteit voor ongestructureerde data groeit erg hard. IT gaat daarom onderzoek doen naar de groei aan behoefte aan opslagcapaciteit, backup & restore gereedschap, deduplicatie, backup to disk, archivering en specifiek de Novell Dynamic Storage Manager. Met Novell Storage Manager kunnen op basis van rollen en rechten in Novell Identity Manager geautomatiseerd rechten aangepast en gedelegeerd worden. Ook past dit in het informatiebeveiligingsbeleid. Verder onderzoeken we Information Lifecycle Management en het automatisch verplaatsen van data op basis van regels.

Werkplekbeheer in relatie tot de nieuwbouw en flexplekken

In de huidige situatie wordt het werkplekbeheer uitgevoerd met toepassing van zogenaamde fat clients (PC’s) en softwaredistributie met Novell ZENworks for Desktops. Ook de toegang tot applicaties wordt met Novell beheerd. In het kader van het toepassen van nieuwe kantoorconcepten en uit het oogpunt van het sparen van het milieu gaat IT onderzoeken of er andere manieren zijn van het bedienen van onze gebruikers. Het toepassen van zogenaamde thin clients kan leiden tot een lagere milieubelasting. Toepassing van nieuwe technologie moet ook leiden tot beheerefficiëntie. In het onderzoek wordt dit meegenomen. Eind 2009 loopt het huidige leasecontract af van de PC’s. Andere ontwikkelingen zijn de derde vleugel, de komst van MS Windows Vista en het toepassen thin clients. Daarnaast kan gekeken worden naar andere (open source) besturingssystemen, desktopvirtualisatie en applicationstreaming. Met de komst van MS Vista zal alleen nog gewerkt kunnen worden met het distribueren van software met MSI’s (Microsoft Software Installer). Hiervoor is de nieuwste versie van Novell ZENworks for Desktops nodig. Voor het bouwen van MSI’s is AdminStudio nodig, tevens kan gedacht worden aan een zogenaamde packaging robot. Deze worden in relatie met elkaar onderzocht. Het effect is dat IT veel projectcapaciteit nodig heeft om vernieuwingen door te voeren., maar ook extra beheertijd! Deze ontwikkeling is onontkoombaar en zal de komende jaren steeds meer ondersteund moeten worden.

10. Van ICT doordrongen betekent voor onze ICT-infrastructuur:

a) Focus op capaciteitsbeheer met betrekking tot opslag van gegevens b) Storage Management c) Information Lifecycle Management d) Software delivery and distribution

- 20 -

4.8 Belang van beveiliging neemt sterk toe

Beveiliging legt in de huidige situatie al een behoorlijk beslag op de capaciteit van Team IT. Tot op heden is dit gelukkig voldoende afgegrendeld, maar het is de vraag of dit zo volgehouden kan worden. Door de geschetste ontwikkelingen neemt de focus voor beveiliging van de ICT alleen nog maar toe. Het betreft het gebruiken en beveiligen van de communicatie en de middelen. Ook de kwetsbaarheid wordt groter. We moeten hier veel meer aandacht aan gaan geven, ook in het beheer. Met betrekking tot dit onderwerp zijn er al activiteiten opgestart binnen IT en loopt het project Informatiebeveiliging (ondersteund door Van Aetsveld). De nu volgende onderwerpen zijn van belang op deze ontwikkeling.

Identity & Access Management

Met Novell Identity Manager geautomatiseerd beheer van elektronische identiteiten (accounts, maar ook gegevens van vaste en tijdelijke medewerkers, stagiaires, derden). Tevens rol gebaseerde toegang tot diverse applicaties en informatie in mappen. Past in het informatiebeveiligingsbeleid. Door middel van workflow kunnen meer IT-gerelateerde processen geautomatiseerd worden en kunnen beleidsregels toegepast worden. EDir, AD, IDM.

Security

Het belang van beveiliging groeit. De bedreigen worden groter en door ketenintegratie ontstaan er gekoppelde netwerken. IT moet steeds meer aandacht geven aan het beheer van wachtwoorden en beveiligingsonderwerpen als endpoint security, intrusion detection and prevention, encryptie, firewall, internet- en mailfiltering en informatiebeveiliging.

Uitwijk en continuïteit

Voor een hoge beschikbaarheid van de infrastructuur en voor opvang tijdens calamiteiten, werkt IT aan een dubbel uitgevoerde infrastructuur. Geclusterde componenten zorgen voor zoveel mogelijk automatisch overnemen van diensten van onderdelen van de infrastructuur. IT geeft aandacht aan calamiteitenplan, redundantie, clustering en high availability. Door middel van monitoring wordt de infrastructuur proactief bewaakt. Dit wordt de komende jaren verder uitgewerkt en geoptimaliseerd. Ook de computerruimten komen hierbij aan de orde (stroomvoorziening, koeling, beveiliging). Door de backup en recovery procedures worden alle gegevens veiliggesteld. Door het vervangen van Netware door Open Enterprise Server 2 wordt onze infrastructuur verder gestandaardiseerd op Linux. Van GroupWise verschijnt versie 8. Microsoft levert nu Windows Server 2008. Wij passen momenteel nog Windows Server 2003 toe. Deze ontwikkeling is onontkoombaar en zal de komende jaren steeds meer ondersteund moeten worden.

11. Maatregelen op het gebied van uitwijk en beveiliging waarvoor extra aandacht komt, zijn:

a) Menskracht in Team IT voor beheer van beveiliging b) Inpassen security maatregelen, inpassen netwerktoegangscontrole (NAC) c) Beheer van elektronische identiteiten, Identity & Access Management, Role Based Provisioning d) Voortdurende aandacht voor uitwijk en continuïteit e) Verder ontwikkelen proactief beheer en het maken van extra controlepunten in het

monitoringsysteem (Nagios) f) Authenticatie van medewerkers, raadsleden, ketenpartners, burgers, enzovoort

- 21 -

5 Ontwikkeling Team IT

De ontwikkelingen, bedrijfsvoering en projecten vragen veel van ons team. Bedrijfsmatig zullen we ons inzetten in de veranderingen die gevraagd worden. Daarnaast willen we ons als team en als IT-ers verder ontwikkelen, om de veranderingen op een goede manier te kunnen doorvoeren. Dit willen we doen met een passende formatie.

5.1 Naar Team ICT

Omdat IT en telefonie (denk aan inpassing Voice over IP en het ContactCenter) steeds meer met elkaar te maken hebben, is het logische gevolg om deze bij elkaar te brengen in een Team ICT. Het gaat hierbij ook om de operationele ondersteuning van telefonie. Van het team wordt de organisatie en inrichting beschreven (taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden). Ook de raakvlakken met de organisatie worden eenduidig beschreven, met name met applicatiebeheer en Team Informatisering. Een aanzet hiertoe is voor de organisatie en inrichting van de I&A al eerder beschreven en dient op de nieuwe organisatie te worden aangepast.

Organisatieontwikkeling

Als bijdrage voor de organisatieontwikkeling nemen we op deze plek graag het voortouw om het volgende voor te stellen. We denken dat het goed is om activiteiten die te maken hebben met gegevensverwerking, informatisering, automatisering en applicatiebeheer te bundelen. Hierdoor kan kaderstelling op concernniveau vanuit één afdeling, pragmatisch in de lijn belegd worden. Aansturing van de medewerkers van deze afdeling op gelijksoortige activiteiten kan uniform plaatsvinden. De volgende teams passen goed in deze nieuwe afdeling:

• Gegevensverwerking: Team Documentaire Dienstverlening en Archivering en Team Administratie. • Informatisering: Team Informatisering. In dit team komt ook de webmaster (beleidsmedewerker nieuwe

media). Deze actie is al in gang gezet. • Applicatiebeheer: de rol applicatiebeheer en hoofdgebruiker scheiden. Hoofdgebruikers blijven in de

afdeling. Het applicatiebeheer wordt gecentraliseerd in het Team Applicatiebeheer. Alle applicatiebeheerders worden zo eenduidig aangestuurd en kunnen elkaar beter en makkelijker vervangen bij vakantie en ziekte. Voor de uitvoering worden de applicatiebeheerders dicht bij het werkproces gedetacheerd. Het team kan eventueel aangestuurd worden door de teamleider ICT, omdat applicatiebeheer ook op het vlak van gebruikersondersteuning werkt2.

• Automatisering: Team ICT (helpdesk, systeembeheer, netwerkbeheer en werkplekbeheer). Van de afdeling wordt de organisatie en inrichting beschreven (taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden). Op het gebied van de I&A worden jaarlijks diverse projecten uitgevoerd en wijzigingen doorgevoerd. Voor een juiste aansturing hiervan wordt in ITIL een belangrijke rol toegedicht aan de zogenaamde Change Advisory Board. Voorgesteld wordt om deze rol ook in onze organisatie te formaliseren. Een mogelijkheid is de structuur die via het programmaplan ‘Een andere overheid in Veenendaal’ wordt geboden. Het CAB prioriteert gemeentebreed alle I&A-projecten en wijzigingen3. Binnen het projectmatig werken in het nieuwe organisatiemodel past dit uitstekend.

5.2 Werkprocessen, servicelevelmanagement, normeringen

We willen ons eigen werkproces verder vorm geven door aandacht te geven aan het beschrijven van werkprocessen en het opzetten van servicelevelmanagement. Via de Teamplannen wordt hier verder invulling

2 Voor de ondersteuning van gebruikers werkt een aantal applicatiebeheerders net zoals IT met TOPdesk. 3 Let op dat er geen vertraging ontstaat door de behandeling van aanvragen in het CAB.

- 22 -

aan gegeven. De eerste stap voor servicelevelmanagement is het opzetten van meetbare normen met betrekking tot het beheer van de ICT-infrastructuur en het uitvoeren van projecten. Voor het monitoren van servicelevels kan informatie uit Nagios gebruikt worden.

5.3 Ontwikkeling IT-medewerkers

Naast technische vaardigheden wordt het voor IT-medewerkers meer en meer belangrijk om ook te beschikken over een goede set van sociale vaardigheden. Bovendien verwacht de organisatie dat IT kennis heeft van de business. Dit vraagt veel van medewerkers en de beschikbare capaciteit. De POP-gesprekken worden gebruikt om dit verder te ontwikkelen.

5.4 Formatie

Reguliere bedrijfsvoering

Het afdelingsplan F&C 2008 geeft de capaciteitsproblemen van IT weer met betrekking tot de reguliere bedrijfsvoering. Het aantal automatiseringstoepassingen groeit, de infrastructuur wordt complexer, ons netwerk wordt steeds meer gekoppeld aan externe netwerken en de bedreigingen worden groter. De organisatie vraagt aan IT om meer taken uit te voeren. Dit vraagt voortdurend prioriteren en herprioriteren. In het afdelingsplan is daarnaast rekening gehouden met het opstellen van meerdere plannen, zoals het beveiligings-, calamiteiten- en continuïteitsplan. Dit alles heeft als gevolg dat de beschikbare capaciteit van het team niet meer toereikend is. De werkdruk en het tekort aan capaciteit is eerder gerapporteerd in het memo van 31 januari 2008 aan het afdelingshoofd F&C. De formatieruimte van 1 FTE zou per januari 2004 beschikbaar komen, maar is wegbezuinigd. De benchmark in 2006 van Berenschot geeft aan dat we formatie tekort komen. Uit een telefonisch onderzoek met vergelijkbare gemeenten in september 2008 blijkt dat we met 3 FTE minder de ICT-infrastructuur beheren.

Ontwikkelingen en majeure projecten

De in dit document beschreven ontwikkelingen kunnen alleen met succes tot stand gebracht worden, wanneer team IT voldoende capaciteit heeft om alle ontwikkelingen vakkundig te begeleiden. Voor incidentele activiteiten is het inhuren van incidentele capaciteit (vooral in de projecten) een goede tijdelijke aanvulling, zij het dat er ook dan tijd ingeruimd moet worden om voor begeleiding in overdracht te zorgen. Momenteel hebben we geen of nauwelijks capaciteit om projecten uit te voeren.

Inzet capaciteit vanuit organisatieontwikkeling

Uitbreiding van formatie willen we realiseren met capaciteit die door de organisatieontwikkeling vrijvalt. We stellen voor om dit mee te nemen in de organisatieontwikkeling.

- 23 -

6 Hoe nu verder

De reguliere activiteiten en majeure projecten zijn gestart en vinden doorgang. Kijkend naar de ontwikkelingen dan zien we ontwikkelingen die onontkoombaar (O) zijn en ontwikkelingen waarin we als organisatie een keuze (K) hebben. Daarnaast zijn er ontwikkelingen die we aanbevelen (A) om toe te passen.

Majeure projecten Ontwikkelingen

Srt. R.

Regulier A.

Andere Overheid

N. Nieuw-bouw

O. Organisatie-ontwikkeling

1. Organisatieontwikkeling, ketenintegratie O X X X X

2. Maatschappelijk verantwoord ondernemen A X X X X

3. Ontwikkelen vanuit architectuur A X X X X

3. Onafhankelijk van tijd en plaats werken K X X X X

4. Geïntegreerde communicatie K X X X X

6. Nederland Open in Verbinding O X X X X

7. Van ICT doordrongen O X X X X

8. Belang van beveiliging neemt sterk toe O X X X X

Met een MT-voorstel vragen we om vaststelling van dit document door het MT. Het document is de basis waarop de ontwikkeling van de ICT-infrastructuur en I&A-organisatie de komende jaren wordt gerealiseerd. Deze is drieledig:

• Maken van keuzes in de ontwikkelingen • Opstellen functie en benodigde capaciteit team ICT (organisatieontwikkeling) • Opstellen en uitvoeren van een Technisch Beleidsplan ICT 2008-2011 (inclusief een activiteitenplan

om de ICT-infrastructuur aan te passen en te vernieuwen in relatie met tijd en investeringsbudget). De managementsamenvatting van dit document wordt voor de paragraaf bedrijfsvoering van de begroting gebruikt. Op deze manier informeren we ons bestuur. De inhoud wordt via het bijwonen van Sector-MT’s gepresenteerd aan alle afdelingshoofden. Ook de direct en indirect betrokkenen (Team IT, Team Informatisering, Applicatiebeheerders) worden ingelicht. En natuurlijk willen we het intranet gebruiken om alle medewerkers te informeren over de ontwikkelingen. Voor de planning is een ruwe opzet gemaakt in bijlage 5.

- 24 -

Brondocumenten

- Gartner; Meer aandacht voor groene IT; 2008. - Gartner; Six Megatrends; 2008. - Gartner; The state of open source 2008; 2008. - Gemeente Veenendaal; Organisatie en inrichting van de I&A; 2005. - Gemeente Veenendaal; Raadsvoorstel programmaplan ‘Een andere overheid in Veenendaal’; 2008. - Gemeente Veenendaal; Memo Open Source Software, Open Standaarden en Open Service Management

Framework; 2008. - ICTU; Presentatie Overheidsdienstenplatform; 2008. - ICTU; NORA toegelicht; 2007. - IT Executive; 45.000 pc’s automatisch beheerd; 2008. - IT Executive; Koel niet meer dan nodig; 2008. - Sun; Whitepaper Information lifecycle management vision; 2005. - Netflex; Identity Management; 2008 - Gemeente Veenendaal; Memo Formatie IT; 2008. - Gemeente Veenendaal; Rapportages uit TOPdesk; 2007-2008. - Yacht; 2020 Scenarioplanning; 2007.

- 25 -

Bijlage 1: Trends in ICT

Het Nederlandse ICT-landschap in 2020 volgens Yacht

Yacht heeft in samenwerking met diverse experts het ICT-vakgebied voor 2020 beschreven. De beschrijving is opgezet in 25 trends en geeft een goed beeld waar ICT de komende jaren rekening moet houden. In de bijlage is het artikel hierover in Informatie van april 2008 opgenomen.

1. ICT’er moet meer begrijpen van de business 2. Meer software als dienst 3. Groeiend belang zakelijke integriteit 4. Toename samenwerkingsvormen 5. Outsourcing van niet-kernactiviteiten 6. Pervasive computing neemt toe door open standaarden 7. Tekort aan ICT-professionals 8. Toenemend belang soft skils 9. Belang van beveiliging neemt een grote vlucht 10. Veranderende organisatiestructuur 11. ICT wordt een strategische asset 12. Netwerkeconomie legt de nadruk op just-in-time dienstverlening 13. Toenemende invloed van digitale community’s 14. Vraag naar gecertificeerde medewerkers en specialisten neemt toe 15. Privacy verdwijnt steeds meer 16. Vaker resultaatverplichting in plaats van inspanningsverplichting 17. Toename energie-efficiency ICT 18. Vergrijzing en verdwijnen van tacit knowledge 19. Consolidatie van dienstenleveranciers 20. ICT naar lagelonenlanden 21. Globalisering leidt tot hernieuwd protectionisme 22. Toepassing cyborg computing 23. Netwerk wordt steeds belangrijker 24. Meer behoefte aan vrijetijdsinvulling 25. De mobiele eindgebruiker stelt hogere eisen

In deze opsomming herkent IT een groot aantal trends die ook voor ons van toepassing zijn. De vetgedrukte trends spelen nu al een heel belangrijke rol. Deze hebben ook een groot effect op de beheerinspanning die IT verricht.

Zes majeure trends 2008 volgens Gartner

Door Gartner zijn voor 2008 zes majeure trends onderzocht (Six Megatrends 2008). De mail met resultaten van het onderzoek is in de bijlage opgenomen. In deze paragraaf zijn de megatrends 2008 samengevat. Advance Betreft het herdefiniëren van competenties van organisaties. Technologie benutten of de consequenties nemen van het niet toepassen van technologie. Elementen als organisatiestructuur en effectief werken over afstanden en

- 26 -

tijden worden belangrijker en krijgen meer betekenis (onafhankelijk van tijd en plaats). Voor onze organisatie zijn de volgende trends belangrijk: onafhankelijk van tijd en plaats werken, groene IT met componenten die het milieu minder belasten (aanbesteding PC’s), organisatieontwikkeling. Connect Dit betreft het gebruiken en beveiligen van de communicatie en middelen. De organisatie die altijd te benaderen en beschikbaar is komt eraan. Denk aan werken vanaf andere locaties (thuis, via smartphone’s, videoconferenties, enzovoort), ofwel connectiviteit vanaf allerlei locaties. De risico’s worden daarmee groter, er is meer aandacht nodig voor het beveiligen van gegevens en netwerken. Ook de kwetsbaarheid wordt groter. We moeten hier veel meer aandacht aan gaan geven, ook in het beheer! Globalize De digitale economie heeft geen grenzen en restricties van de fysieke economie nemen af. De gemeente wordt gezien als loket voor de overheid. Deze trend lijkt voor onze non-profit organisatie minder effect te hebben als voor commerciële bedrijven. Industrialize De organisatie wordt steeds meer IT-intensief. De organisatie moet alert zijn op veranderingen. Virtuele of hybride organisaties, ketenintegratie, koppelingen met andere organisaties worden steeds belangrijker. Wat bedrijven doen of hebben wordt minder belangrijk dan dat het nu is. Wat wel belangrijk wordt, is wat bedrijven kunnen doen voor de consument (burgers), leveranciers en partners. Voor onze organisatie komt er focus voor ketenintegratie, digitaliseren van producten, netwerkintegratie, capaciteit leveren naar behoefte, webontwikkelingen, enzovoort. Innovate Nieuwe bedrijfsmethoden, trends en technologie. Innovatie is belangrijk, bedrijven die succesvol zijn pakken nieuwe methoden en technologie snel op. En passen zich aan, met een berekend risico. Van Webgebaseerde organisaties, samenwerkingssystemen tot virtualisatie en verder. We hebben het dan over alternatieve leveringsmodellen, tera-architecturen, leveren van capaciteit naar behoefte, software als een dienst, innovatiemanagement, utility computing en application streaming. Voor de organisatie toepasbare invullingen starten ook in Veenendaal. Socialize Waarde toevoegen in kennis en door netwerken. Denk aan mobiel zijn en bereikbaar zijn, sociale netwerken en online communicatie. Wat kunnen we voor onze organisatie hiervan leren. Samenwerking, ketenintegratie, profileren van kennis en mensennetwerken in, tussen en buiten organisaties. Voor ons kun je denken aan ontwikkelingen als: door gebruikers gegenereerde kennis, sociale netwerken, gemeenschappelijke netwerken en bron, relatiebeheer, enzovoort. Voor de gemeente kun je de burgers ontmoeten op virtuele plaatsen. Ook een ontwikkeling als Open Source past binnen deze trend. Gemeenschappelijk software en standaarden ontwikkelen en toepassen. En bijdragen leveren.

ICT doordrongen in alle vezels

In een van ICT doordrongen organisatie zullen gebruikers, zoals zij dagelijks aan het werk zijn, constant geholpen worden door apparaten en diensten zonder expliciete interactie van de gebruiker. De volgende karakteristieken van zo’n omgeving zijn geïdentificeerd:

• Minimale afleiding van gebruikers • Samenwerkende interactie • Gebruikersmobiliteit • Context bewustzijn (gebruiker/tijd/locatie)

- 27 -

• Bron en locatie ontdekking • Omringende informatie, kalme technologie • Gebeurtenissen notificatie • Aanpasbare interfaces • Onzichtbaarheid • Wanneer dan ook, waar dan ook

Voordelen Dit kan een significant voordeel opleveren voor de productiviteit:

• Verbeterde mogelijkheden voor communicatie, coördinatie, samenwerking en kennisuitwisseling • Het slechten van tijd en plaats barrières om informatie op te vragen • Verbeterde besluitvorming gebaseerd op het tijdig ontvangen en verwerken van juiste en volledige

gegevens van de organisatie en omgeving • Verruimd bewustzijn bij gebruikers van de omgeving door het ontdekken van bronnen en diensten

ICT-infrastructuur De ICT-midoffice omgeving om dit te ondersteunen moet nog opgezet en ontwikkeld worden. De volgende eisen moeten hiervoor ingevuld worden. Deze componenten zijn onder andere:

• Service Discovery mechanism, • Content Sharing component • Context Management component • Adaptive Framework • Adaptive Network component • Security en privacy services.

- 28 -

Bijlage 2: Nederland Open in Verbinding

Wat is open source software

Open source software is software met twee kenmerken: de broncode van de software is vrij beschikbaar en in het licentiemodel is het intellectueel eigendom en het (her)gebruik van de software en bijbehorende broncode dusdanig geregeld dat de licentienemer de broncode mag inzien, gebruiken, verbeteren, aanvullen en distribueren. Een open source licentie dwingt af dat de broncode van het product, en soms ook de aanpassingen daarop, vrij beschikbaar moet zijn. Om helder te maken wanneer software open source software genoemd mag worden, zijn door de Open Source Initiative voorwaarden opgesteld waaraan een licentie moet voldoen, zodat de software die onder die licentie vrijgegeven wordt, open source genoemd mag worden.

Wat zijn Open Standaarden?

Het gaat om standaarden ten behoeve van interoperabiliteit van informatiesystemen (ofwel het kunnen uitwisselen van gegevens tussen computerprogramma's). Standaarden kunnen 'open' zijn of 'gesloten'. Door open standaarden te gebruiken in plaats van standaarden die leveranciergebonden zijn (door intellectueel eigendomsrecht) kan de gebruiker informatie vastleggen in een toekomstvast formaat. Hoewel open source software vaak (ook) gebruik maakt van open standaarden is dat niet noodzakelijk. Gesloten source software kan met open standaarden omgaan en omgekeerd. Door het Forum Standaardisatie van NOiV is een lijst opgesteld met standaarden voor 7 deelgebieden, waarbij uitgegaan wordt van het principe van zachte dwang: ‘comply-or-explain and commit’.

1. Overheidswebsites en toegankelijkheid. Daarvoor gelden de Webrichtlijnen van het programma ‘Overheid heeft antwoord’ van ICTU.

2. IT-beveiliging. Voor informatiebeveiliging binnen de overheid is gekozen voor de NEN-ISO/IEC-standaarden 27001 en 27002.

3. Uitwisseling van reviseerbare documenten. Het OpenDocument Format (ODF ISO 26300) is hier de keuze, aangevuld met PNG en JPEG voor het opslaan van afbeeldingen in documenten.

4. Langetermijnarchivering van documenten. ODF mag, maar als reviseerbaarheid onwenselijk is, geldt PDF/A-1a (NEN/ISO).

5. Logistiek van elektronische berichtenuitwisseling. Hier gelden de standaarden ebMS en WUS, zoals gepubliceerd binnen de Overheids Service Bus.

6. Geo-informatie-infrastructuren. Het Framework van standaarden voor de Nederlandse Gll van Geonovum is hier van toepassing.

7. Gegevensuitwisseling door gemeenten. Het Standaard Uitwisselingsformaat (StUF 3.0) van EGEM is de voor de hand liggende keus; het exacte toepassingsgebied moet nog worden vastgesteld.

Wat is het Open service management framework?

IT-servicemanagement is het op procesmatige wijze effectief en efficiënt beheren en beheersen van de kwaliteit van de ICT-dienstverlening ten behoeve van de klant. OSMF (Open Service Management Framework) is een nieuw procesmodel voor IT-servicemanagement, wat is gebaseerd op de Open Source gedachte: iedereen mag er

- 29 -

zonder licenties gebruik van maken, en iedereen wordt uitgenodigd bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van OSMF. In het raamwerk wordt uitgegaan van de vier procesdomeinen: afstemmen, pro-actief beheer, reactief beheer en executie.

Aandachtsgebieden

Bij adoptie van open source moeten bedrijven op de volgende zaken letten: • Bij de acceptatie van de open source oplossingen moet, net als bij traditionele software, kritisch de

integratie in de enterprise-architectuur beoordeeld worden. Vraag leveranciers naar specifieke referenties van soortgelijke implementaties (kenmerken en omvang).

• Broncode is bij open source software beschikbaar voor aanpassingen. Ons beleid gaat uit van standaard oplossingen. Aanpassingen zullen we daarom niet zelf doen maar uitbesteden aan een leverancier of geselecteerde partner. Dit geld ook voor het onderhoud en beheer van de aangepaste code.

• Aanpassingen zijn een aandachtspunt bij de installatie van fixes en updates. • Zorg voor voldoende escalatiekracht. Maak afspraken met de leverancier om ook zijn belang te

vergroten (referentie). • Een (voorgenomen) keuze voor open source software kan een waardevol instrument zijn bij de

onderhandeling met traditionele softwareleveranciers. • Gebruik van open source software is een vorm van ‘nemen’. Bepaal ook richtlijnen voor ‘geven’.

Wat doen we op dit gebied bij de gemeente Veenendaal?

In onze ICT-infrastructuur passen we open source software toe, en wel met de volgende middelen: • Open source software als besturingssysteem voor servers. Hiervoor gebruiken we SuSE Linux

Enterprise Server van Novell: � om onze Oracle omgeving te ondersteunen (voor de Oracle database servers en Oracle application

servers) � voor het hosten van een aantal (webgebaseerde) applicaties. � als toekomstig platform (Open Enterprise Server 2) ter vervanging van het huidige Novell

besturingssysteem Netware 6.5 • We hebben drie op open source software gebaseerde applicaties in gebruik: eMaxx MidOffice voor

digitale dienstverlening, het planningspakket OpenWorkbench en het IT-monitoringsysteem Nagios. • Ter ondersteuning van een aantal toepassingen op Linux applicatieservers worden onder andere Apache

Tomcat, Interbase, mySQL Postgresql en PHP gebruikt. • Als open standaard wordt met XML en SOAP de berichtenuitwisseling ondersteund tussen diverse

applicaties. Tevens worden IP en HTML toegepast. • Als raamwerk voor IT-servicemanagement wordt OSMF (open service management framework)

toegepast.

- 30 -

Bijlage 3: Overheidsdienstenplatform

OverheidsServiceBus

De OSB levert standaarden voor de logistiek van elektronische berichtenuitwisseling tussen overheidsorganisaties. Ook levert de OSB producten die het mogelijk maken service-georiënteerd te gaan werken, zoals OSB Services Management (directory/registry) en testvoorzieningen. De OSB Gateway is een standaardproduct voor het adresseren en ontvangen van berichten. De OSB wordt samen met toekomstige gebruikers vormgegeven en verder ontwikkeld met nieuwe gewenste diensten. OSB maakt een efficiënte realisatie van nieuwe berichtenuitwisseling mogelijk en draagt hiermee op zinvolle wijze bij aan de invoering van het stelsel van Basisregistraties.

Gemeenschappelijke Ontsluiting van de Basisregistraties

De GOB wordt de voorziening waardoor de basisregisters voor alle gebruikers door data/informatie-services op een eenduidige manier worden ontsloten.

TerugMeldFaciliteit

De TMF heeft als doel om bij gerede twijfel over de juistheid van gegevens van een basisregistratie éénmalig en efficiënt terug te melden. Door één faciliteit te ontwikkelen wordt voorkomen dat iedere basisregistratiehouder en -afnemer deze apart moet ontwikkelen. Bovendien wordt voorkomen dat een afnemer aan bijvoorbeeld drie verschillende basisregistraties, en voor ieder op eigen wijze, moet terugmelden. Het programma heeft tevens de opdracht in gesprek te gaan met de verschillende basisregistraties en hun afnemers om te onderzoeken welke generieke voorzieningen, nu of in de toekomst, nog gerealiseerd moeten worden. De opdrachtgever, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Directie Innovatie en Informatiebeleid Openbare Sector, zal op basis daarvan beslissen over het al dan niet realiseren van nieuwe generieke voorzieningen.

- 31 -

Bijlage 4: Aspecten met betrekking tot de nieuwbouw

Waar komen de patchruimten. Hoeveel aansluitingen zijn er nodig voor data en telefonie. Grotere ruimten, vaste maar meer flexibele plaatsing van meubilair. Goed nadenken over het plaatsen van de outlets (patches) voor data en telefonie. Per werkplek zijn er drie aansluitingen nodig (data, telefonie, reserve). Ook denken aan zgn. consolidation points, deze kunnen geplaatst worden boven het plafond om toekomstige uitbreiding middels een flexibel systeem op te vangen (flexibele buis en paal). Vaste plekken voor meubilair betekent vaste plekken voor het plaatsen van de computers. Medewerkers hebben geen vaste werkplek. Dit kan gevolgen hebben voor softwaredistributie. Een willekeurige werkplek moet snel opstarten om geen werktijd te verliezen. In de huidige structuur wordt software eerst geplaatst als dat op een willekeurige PC nog niet eerder is gebeurt. Er wordt steeds meer gedigitaliseerd (denk aan post via Diskis). Het netwerk moet alle gedigitaliseerde werkprocessen en documentenstromen kunnen ondersteunen (denk aan de benodigde capaciteit en snelheid van het netwerk). We gaan uit van integratie van data en telefonie. Dit betekent ook het organiseren dat beschikbaarheid en continuïteit (redundante toepassingen). Er zijn op dit gebied nog veel vragen, waarvoor externe expertise wordt gemobiliseerd. Vragen zijn onder andere

• VoIP is bewezen technologie, maar ook kijken naar ontwikkeling als Unified Communications. Wat betekent dit voor de huidige infrastructuur? Kan dit met de huidige switches?

• Zijn aparte netwerken (virtuele LAN’s) nodig om het goed af te zekeren en te beveiligen? Dan is er geen besparing op outlets.

• Bij toepassing PoE (Power over Ethernet) ook nadenken over warmteontwikkeling (airconditioning) en stroomcapaciteit (UPS en noodstroom). Of stroom via een aparte adapter leveren? Hoe lang moeten toestellen blijven functioneren bij stroomuitval?

• Toestel ‘overswitched’ aansluiten via PC? Kan PC dan wel op eigen VLAN en telefonie op eigen VLAN geconfigureerd worden?

• Is het wenselijk dat er kamers komen waar draadloze verbindingen beschikbaar zijn? Combineren met draadloze telefonie?

Hoe zit het dan met beveiliging? Is Network Acces Control noodzakelijk voor flexibele toegang tot werkplekken? Eerste versie stappenplan:

1. Opstellen programma van Wensen (2008) 2. Zoeken naar een adviseur (2008) 3. Selecteren voorkeurssysteem (2009) 4. Aanbesteden en selecteren partij voor realisatie/beheer (2009) 5. Realisatie (2010)

Bij goed functioneren van de PC’s kan de migratie een jaar uitgesteld worden. De PC’s kunnen overgenomen worden. Dit levert een besparing op. Steeds meer bedrijven slaan Vista over. Ook bij ons een goede optie.

Bijlage 5: Ruwe planning ontwikkelingen

Actie-

houder

Belang-

hebber

2008-

K3

2008-

K4

2009-

K1

2009-

K2

2009-

K3

2009-

K4

2010-

K1

2010-

K2

2010-

K3

2010-

K4

2011-

K1

2011-

K2

2011-

K3

2011-

K4

Ontwikkelen vanuit architectuur

1d) Toepassen van generieke applicaties

6) Beleid opstellen om te komen tot het ontwikkelen vanuit architectuur. I&A Vdl

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

5a) Bij vervanging van componenten letten op aspecten voor maatschappelijk verantwoord

ondernemen.

IT FD

5b) Onderzoeken naar andere concepten waarbij maatschappelijk verantwoord ondernemen een

belangrijk voordeel heeft.

IT FD

Open standaarden en open source software

9a) Vaststellen gevolgen NOiV, smart maken consequenties voor onze organisatie I&A Vdl

9b) Inpassen NOiV in beleid I&A Vdl

9c) NOiV Vervolgacties opstellen I&A Vdl

Innoveren ICT-infrastructuur

Flexibele werkplek, nieuwbouw, onafhankelijk van tijd en plaats werken

3a) Het aanbieden van een flexibele werkplek, op een flexibele manier applicaties aanbieden IT Vdl

3b) Inpassen van Voice over IP IT Vdl

4e) Onafhankelijk werken van tijd en plaats. IT Vdl

7a) Draadloze toepassingen (WiFi) IT Vdl

7b) Mobiliteit (onafhankelijk van tijd en plaats, smartphones) IT Vdl

7c) Software als een dienst (overheidsdienstenplatform) IT Vdl

10d) Software delivery and distribution IT Vdl

11b) Inpassen security maatregelen (WiFI), Inpassen netwerktoegangscontrole (NAC) IT Vdl

Beheer elektronische identiteiten

4d) Inpassen Identity Management en Role Based Provisioning (ofwel het beheer van elektronische

identiteiten en op rol gebaseerd toekennen van rechten en applicaties)

I&A FD,

P&O, IT

- 33 -

Actie-

houder

Belang-

hebber

2008-

K3

2008-

K4

2009-

K1

2009-

K2

2009-

K3

2009-

K4

2010-

K1

2010-

K2

2010-

K3

2010-

K4

2011-

K1

2011-

K2

2011-

K3

2011-

K4

11c) Beheer van elektronische identiteiten, Identity & Access Management, Role Based Provisioning

11f) Authenticatie van medewerkers, raadsleden, ketenpartners, burgers, enzovoort

Geïntegreerde communicatie, organisatieontwikkeling

4c) Andere manieren van werken (denk aan het ‘omdraaien’ van de spambestrijding, door gebruikers

zelf rechten te geven op de spamboxen)

I&A Vdl

8) Inpassing van een architectuur en infrastructuur voor geïntegreerde communicatie. Hiervoor kan

een softwarepakket ingezet worden van bijvoorbeeld Microsoft (Communication Server) of Novell

(Teaming + Conferencing). Belangrijk is de inpassing van VoIP. Hiervoor zijn extra servers, infra

en software nodig, die natuurlijk beheerd worden.

I&A Vdl

Opslagcapaciteit

1c) Groei benodigde opslagcapaciteit IT Vdl

10a) Focus op capaciteitsbeheer met betrekking tot opslag van gegevens IT Vdl

10b) Storage Management IT Vdl

10c) Information Lifecycle Management IT Vdl

Koppelen ICT-infrastructuren (in- en extern)

1a) Koppelen aan netwerken van andere organisaties (ketenpartners, collegagemeenten) IT Vdl

2b) Inrichten ICT-infrastructuur voor verbinden van werkprocessen (front-, mid- en backoffice). I&A Vdl

Gevolgen voor beheer

1b) Extra aandacht voor security IT Vdl

2a) Meer aandacht en complexiteit voor het verbinden en beveiligen van de ICT-infrastructuur. IT Vdl

2c) Inzet van meer ICT-hulpmiddelen. IT Vdl

2d) Het beheer van de ICT-infrastructuur neemt in omvang en complexiteit toe. IT Vdl

2e) De ICT-infrastructuur moet 7 x 24 uur beschikbaar zijn. IT Vdl

3c) Verhuizen IT Vdl

3d) Status computerruimte Rozenbottel IT Vdl

4a) Ondersteuning van de nieuwe organisatiestructuur IT Vdl

4b) Aanpassingen in de ICT-infrastructuur. Denk aan de structuur van accounts en groepen

(afdelingen) en aan verplaatsingen van de mappen de afdelingsmappen.

IT Vdl

- 34 -

Actie-

houder

Belang-

hebber

2008-

K3

2008-

K4

2009-

K1

2009-

K2

2009-

K3

2009-

K4

2010-

K1

2010-

K2

2010-

K3

2010-

K4

2011-

K1

2011-

K2

2011-

K3

2011-

K4

7d) Het netwerk wordt steeds belangrijker en de afhankelijkheid ervan neemt toe. IT Vdl

11a) Menskracht in Team IT voor beheer van beveiliging IT Vdl

11d) Voortdurende aandacht voor uitwijk en continuïteit IT Vdl

11e) Verder ontwikkelen proactief beheer en het maken van extra controlepunten in het

monitoringsysteem (Nagios)

IT Vdl

Ontwikkeling Team IT

5.1 Naar Team ICT IT Vdl

5.2 Werkprocessen, servicelevelmanagement, normeringen IT Vdl

5.3 Ontwikkeling IT-medewerkers IT Vdl

5.4 Formatie (werkplekbeheerder en systeem-/netwerkbeheerder) IT Vdl