%

f ' '«?■■ ■■■%■ *\.v ;_jgsr

■ ■'-••■ ' - ' • -V- -.;" ■. - •■''■•• -\ s' -s ^

■;;¡>,V;;^' • *'** , ■•*’ . . -■.t''" - S : " .

■:/

'A. . „ *VT-:'C.

, ' . V V . ’ - ' . . v ‘ , -

i: Á it\- -■ ' •

.1 •♦ ■•••■• "•■ '

i•J .A

ifTf<,-r.'- - - •<

'•■ V ’ ^.i

m :-ït'iÇ

-í:

>v , - - k*' - 4 d ^ V - : i ' : Í

i?% ' 1'''"'

- : ^ v - , . "■ - .4 -.

''■s

c

••V

■r,

C3)

lOACHlMI LOMBARTE T C A T A L À

PROPOSITIONESJD JE IRJEL

G E O M E T R I C A , E T L O G I C A .

A V T H O R E

l O S E P H O M O L I N S ,P H I L O S O P H U E P R OF E S S O R E .

P R A E S ID E

F R A N C I S C O G U I M E r A,M A G l S T % p , E T S A K C T A E

Catharinae Clerico.

WB / -^ M ensis A nn . c id id c c l x x ii.

IN SCHOLA V A LENTIN A

a p v d b e n e d i c t v m m o n f o r t ,

V N IV E R S I T A T IS t y p o g r a p h v m m . d g c . l x x i i .

v ì i

. r ‘x r s '■/ Ì Â X ' -

y ■‘ r V -Í, Jl. :. • . JK *■ ' - 1

> . . ,V- I . Í * .

/ A . i . I v C .

t : V V: r :^ 'P ' 'W i i . > : ÌÌ-,. r i ,

■V i^r-\ ;X . C\ '% ■■ 'r ■> a

t • '- * . .« . ' V j . »

• ••, •. t

t/

VI/- ■ -r.-J

f ' i ^ ;• . ] Ì

A -k. •, a

- Í T A T i ^ ^ :^ V I /

V

n n T /fJc_ • w- i-

MAGNISQ^/E. ECCLOSl^.E. COCT. ÁVG7STÍNO. ET. THOivlAE. AQVIMATI

CB. FIRMISSIMVM. QVOD. ECCLESIAE

EGREGIIS. ANIMI. VlRTVTiBVS SINGVLArUQJ^E. RERVM. DIVIN. COGHiTIONE

FRAESTANT. PRAESIE-IVM

TC TI. CHRISTIANORVM. ORDÌ

SPECTATISSIMIS QVOD

SCRIPTIS. SVIS. PROPE. DIVINIS CORRVPTOS. HOMINVM. MORES

AD. RECTAM. RATIONIS. AEQVIQ^ REGVLAì.l

EFFINGANT. ATQVE, COMPONANT AB. OMNIBVS. QVI. VERE. SAPIVNT.

OMNI. MEMORIA MAXIMO. IN PRETIO. VBIQVE. HABITIS

GRAVISSIMIS. RATIONVM. MOMENTIS

RELLIGIONEM. ADSERVERINT EIVSQVE. SANCTIMONIAM. VIRTVTVM

EXEMPLO. VINDICAVERINT tiOMINES. IMPIOS. NATVRAE. VIRES

PLVS. NIMIO. EXTOLLENTES

EGREGIA. IPSORVM, LAVDEAB-

ABIECERINT. PROSTRAVERINT. CONFODERINT

GRATIAEQVE. DIVINAE. VIRTVTEM

FIRMISSIMIS. PRAESIDIIS STABILIERINT

AB. HOSTIBVS. ECCLESIAE

QVOTIES. PRO. RELLIGIONE. PRO. ARIS PRO. MAIORVM. INSTITVTIS

COLLATIS. SIGNIS. DIMICARVNT

INSIGNES. VICTORIAS. REPORTARINT

OPIMISQVE. SPOLIIS. ONVSTI. REDIERINT

EX. SACRIS. LIBRIS. CONCILIORVM, DECRETIS

PRISCIS. PATRIBVS

VNIVERSAM. SACRAM. DOCTRINAM

AD. VNIVERSOS. ERRORES. REFELLENDOS OMNIVMQVE. INSTITVTIONVM

EGREGIA. METHODO

ADORNATAM. RELIQVERINT

DE. CHIST. REPVB. OPTIME. M ERITIS lOACHlMVS. LOMBART. ET. CATALà

AD. SVAE. IN. EOS. DEVOTIONIS

PERPETVVM. MONVMENTVM

HAS. DE. RE. ARITH. GEOMETRICA. ET. LOGICA

PROPOSITIONES

S.

1?* 4?^ í > <?>Vi .T ÍV W > *< F ^ > V T > IV V > > t< *> > V q F > lv arv K / *V V S | rv > C y ag v 3y R £tí6e V V *V < ^ ^

DE RE ARITHMETICA,E T GEOMETRICA.

quantum lucís e arithm etica & geom etria in Philofophiae iludium redundavit, re potius ip fa , quam fermone hominum aeilim as, B .L . j non e ft, quod magnopere reform i- dem 5 v t hanc de arithm eticae, & geom etriae necefsitate co n tro - ueriiam , omnium pene fapientum adfenfione iam definitam , eo,

quern mihi polliceor anim o, accipias. Sin autem opinio­ne quadam popularl animum obftinas,vereor, ne non tam m ihi probabile praefandi argum entum , quam tibi legen^- di aequitas defuiffe videatur. A udio inuidiofam d o£to- runi hominum querim oniam , in pertrafìadone recentis Philofophiae geom etricis fubtilitatibus omnia perm ifceri,

i^^nta religione tenebras co n feäetu r, v t niu hoc linearum ad p aratu , formifque algeb raicis, tam - quam m agicis quibufdam carm inibus, protrahi in ae te r- num non pofsit. A udio voces illas non fine accrb itate

’ obtundi adolefcentum in gen ia, aeternam hUofophiae noftem ofFundi, peftem hanc non iam vnius nghae includi littoribus , fed tranfmiffo m ari multas

regiones infediíTe iam virus fuum in H olian d iam , G a l-liam,

liam , I ta íia m , Germ aniam infudiíTe, in venís adeo a c vifceribus H ifpaniae noftrae v e r f a r i , atque altioribus in dies radicibus defigi. Q uae quidem fi aequa eft a ccu ia - t i o , Deum immortalem ! quos quantofque viros cu m p ri- mis p e tit, L . B . magnos vtique iiljs Neuutonum , & W o lfìu m , omnium gentium , atque omnis memoriae c la - ril'sima lumina , iifque folum populis ignota nomina , ad quos n om n od o nulla litte ra tu ra , fed nec fam a quidem litteraturae p eragravit. Prim i enim iìli ceteris nationibus fignum ad earn rem fuftulerunt, fuoque perfecerunt in­genio. N am cum intelligerent illorum temporum P h ilo - fophiaevim om nem , a c praefidium in com m cntis q u i- jufdam vanifsimis eife conftitutum , hos ñervos incid en - dos rati volum ina illa aurea in lucem d ederunt, quibus molem hanc omnem fìc adfixerunt, v t dirutis com pagi- b u s , in eius ruinis aeternum fuorum nominum monumen- tum collocarint. T an to s itaque, v t d ixi,P h ilofop h os, imo nobilifsimas cultioris E u ro p ae A cadem ias cum petat a c - cu fa tio , huius ego depellendae onus dabo operam , v t piane ac dilucide in tellig as, B . L . , pertradationem P h ì- lo fo p h iae , praefertim phyficae fine adparatu geom etrico p len am , v iv id am , neruofam eiTe non poiTe. Cum enim oninis naturae indagatio ex efFeéìis d u c i, atque proficifci d e b e a t, nonne in aperto efì,eam in anguftifsimos ieiunae commentationis limites co n clu d i, atque ita nefcio quas femper elabendi rim as naturae relinqui o p o rte re , nifi e f- fe£torum Índoles , nífí virium efficien tia, nifi fìatae qui­bus reg u n tu r, le g e s , nifi omnis agendi v a rie ta s , & ae- quabilis quidem in ipfa varietale curfus a cri indagatione p erlu ftren tu r, atque ad calculum minutatim vocentur'? Quis eam inueftigationem fufcipere, quis fufceptam tueri fine Geom eiriae adiumento p ofsit? Q uis vnquam vel re-

con*’

_ 7conditum luminis ingenium, vel vices illas in minutis k*- minis adm irabiles, vn¿f>mnis colorum varietas ducitur, tenorem ilium in tanta r a d í o í ^ difsimilitudine confian- tifsimum fine triangulis & lineamentis geom etricis extri“ cabit ? Nam quid ego commemorem de afìrorum curfibus tanta índagandi difficultate circum feptis 1 Q uis hie fe di- fertum arbitretur nifi non fìabiles modo illorum decurfus, fed omnium etiam orbium v arie ta tem , & inclinationes, omnia temporum difcrimina,omnium digrefsionum , axium & nodorum vicifsitudinem , imo errores ipfos certa q u a- dam proportione recurrentes enucleate difputauerit. Sed no abuti patientia tua v id e a r , B . L . , venio ad extremum illud , quo tanquam ad aras confugere fo len t, q\ii adhuc in veteri i l ia , atque abfoleta querimonia del.itcfcunt. A - iunt periculum eíTe praefentifsim um , ne Philofophia in- uolucris his impedita a communi confuetudine, & tiro - num intelligentia fenfim auocetur. M agna re s , cerium exitium , & vel id circo omni diligentia prouidendum. Sed quonam tandem temp>ore hoc tantum periculum intendi- tu r? aut vbinam gentium viu im u s, L . B . , vtrum inter barbaros ab omni litteraturae guilu alíenos, & non in V rb e omnium fcientiarum m a tre , & maglfìra*? vb i turn immortali R eg is O p tim i, a c Domini noftri C A R O L I III beneficio, turn fingulari magiftratus prouidentia, turn d o - fíifs.morum hominum inftitutione res m athem atica pul-

kt inftitutione quotquottheorem ata & probletnata arithm etica, & geom etrica C l.

ftianus W olfius adducit in fuo mathefeos compendiofi nr J^’*n^que manu verfaui ,quantumque in mathe-

P u b U cf iu d icab it, fi turn intem ancT pnuato examine me fermonem inftituen-

lerit. Q uod ad c e te ra , quae hinc illinc fortaíTe

m i-

minus tibí p rob ab u n tu r, L .B . , aetati v ix dum decimum quintutn annum aegreíTae venia^kdabis, ita tua benígni- tas fi hunc meum conaturiH^equiDonique confulat, m axi- mo incitam ento míhi futura eft.

C. P.Omnia quotquot Thcoremata 5c Problema-

u A rithm enca, & Geometrica adducic Cl. C hri- ftianus W olfius in iuo macliefeos compendio edicionis lauianae & geneuac rcio luam , 3c de- tnonilrabo.

X > E T H I L O S O T H I J ,

e ì u f q u c p ^ r t í b m .

I.

D e recentis Philofophiae praeftantia erat difcep- tandum , B. L . , quod fane mirum videri polfet hac praefertim aetate , qua artes , fcientiae, dif- ciplinae omnes priftino decori Optimi Regis ac Domini noftri C A R O LI I I I prouidentia refti-

tu tae , pulcherrime etiam in Hifpania noftra , ac laetifsime efñorefcunt. Sed infelicior paulo reliquis eft bonae Philo­fophiae fors ; quae licet nihil criminis vnquam in homines adm iferit, imo egregiis potius meritis omni fe tempore com m endarit, fuit tamen & olim maleuolorum ac im peri- torum iniuriis non raro lacefsita , & hodie dum cum ig - norantibus in gratiam redire, hancque a quorundam m ale- dicentia immunitatem impetrare non potuit. V erum , ii quos ilia obtreftatores habet , aequo animo difpiciamuS) adeo nihil de ipfíus dignitate decefsife arbitrabimur, vt or­namento etiam fit infipientibus difplicuiHe. Inter ilios qni- dem praeter earn, quam ex inftituto feétantur, artes ali:is, ac fcientias omnes contemnunt, funtque animo adeo illibe- >*aH, &c quafi mercenario , vt nonnifi ex quaeftu difciplinae cuiufque dignitatem aeftiment; reformatam vero Philofo- phiam , quam ad procuranda vitae commoda minus viiletn putant, caeteris omnibus pofthabeant, ig n ari, optimum illius fruéìum eife, fapere: Alios vero arcet ignauia , & v i- lis qiiaedam inertia, q u i, vifo fublimifsimo ilio fcientiae huius faftigio , continuo remittant ánimos , ac penitus fub- fiftere m alint, qnam in repraeclarifsima vel aliquod f.cere periculum : A lii, vbi rebolverent animo in recenti Philo- fophia minimum aufíoritati tribuí, raiione fola omnia dif-

j ^^i^ilique fuo defifi ingenio, a tanto diicriminequam maxime fibi cauendum putant. E n , L . B ., immeriii recentis Philofophiae contem tus, ac odÜ caufas; qu2S me velut ad quandam animae iuftae dolentis leuatio- nem expoaere conftitui, quoniam aafus fmn contra hos o b -

B tre^

I Otredatores e público hoc fubfellio académico veratri Logi- cam pràefertim defendendam fufcipere imbellis licet, acv ix eius limen eggreíTus Lógicas ; arbitratus enim fum , bonam caufam non optimo femper defenfore indigere. Itaque no­li abduci,B.L.,fermonibus imperitorum,fi quando eos in no- ítrara Logicam plurima cauillantes audieris. Age ig i tu r , & Contemta obtreftantium dicacitate in pulcherrímum re­centis Philofophiae ftudium fedulo incumbe. Sed de his fa­lls , & ad Philofophiam , eiufque partes animum conuer-« tamus.

II .C Vm nihil aliud ílt PhÍlofophia , quam fludíum fapien-

tia e , reéte ab Heineccio definitur : Cognitio v e r i , í ? boni , ex redia ratione deriuata^ S ad veram hominis fe l i - citatem comparata, Philofophia igitur fcientia eft non vul­garis , fed folida & fundamentalis, quae fubtiliores fpecu- lationes prorfus e lim in e t, quaeque ad veram felicitatem fit comparata : merito ergo cordatioribus vapulant S ch o - laftici nonnulli ob fpeculationes de rebus , quae vel huma­na ratione indagari nequeunt, vel faltem nihil faciunt ad generis humani felicitatem , Obieélum Philofophiae funt anim ae, corpora , vtrorumque conditor Deus. Non nega- mus praeter corpora , anim as, & Deum enfia alia exiftere, nec in dubium vocamus ,quaede Angelorum exiftentia tra- dit Scrittura Sacra ; fed id tantummodo aiferimus , quod antequam philofophamur, de Philofophiae obieéto fo llic i- ti non plura entium genera a nobis innotefcant praeter ani- mas & corpora eorumque Audorem Deum.

D E L O G I C A R N A T V R A .

nr.

De re Logica tota noftra vertitur difputatio. Itaque cum Philofophia fit cognitio v e ri, & ad illam cogni-

tionem intelletìum praeparet Logica , definire ea poteft quam optime , quod fit ; Scientia de inuenienda , proponen- daque veritate. Veritatem autem reperimus,vel meditando, vel aliorum fcripta legendo. Vtilitas huius difciplinae in omni genere eruditionis piane admiranda eft. Quem enim

alium

alium ftudiorum omnium finem nobis proponimus, quam vt veritatem inueniamus ac inuentam communicemus cum aliis ? Reprehendendi ergo,& proculdubio a poftentate in­famia notandi, qui vt iuuentutem olim Logicae Peripate­tico- Scholafticae tricis iufto diutius inhaerentem , ad v ti- liora revocarent, Logicam prorfus inutilem clamarunt, iu - uentutique hoc inftrumentum neceflarum plane excufferunt a manibus. Huius difciplinae adeo neceffariae ortum j oc vicifsitudines breuiter demonftrabo.

D E iiy iB l^ S D A M SCHOLAE QJ^AESTIONIBVS circa Logicae naturam agitatis,

nil.P E rip a te tic i , qui pro rudimentis Logicae Sumulas , Vt

ipii v o can t, portentaque alia librorum horribilia no­bis reliquerunt; quofque magno Dei beneficio vbique a Do^ tìis omnibus exploiTos cernimus,Logicam ita corruperunt,vt praeter barbara verba, inanes , burrhas , quifquilias , ine*? ptiafque quaeftiones nihil ferme ampUus continuerit. S ic multis fudatum fuit turpiter faeculis , donee Verulamius, G alilaeus, Cartefius , GaiTendus, Leibnitius, Lockius, no- ui tanquam heroes, antiquum feéìari iugum , & barbariei iurati hoftes in lucem prodierunt. Horum virorum d oftri- fla innixus plurimas quaeftiones , quae in vulgaribus L ogi- cis reperiuntur , hie òmitto , quales fu n t, quae in Summu- lis tradebantur , quaeque de figno , de termino, de modo yir/if7i//,aliifque eiufdem farinae tratìant. Commodumenim a c c id it, vt non tantum extra Scholas (v b i ne qiiidem in - notuere)fed etiam intra Scholarum parietes, exiguo , ab ipfìs Doéìoribus, in praetio habeantur. N ec proinde tim en- dum , ne quis fatìam fibi iniuriam queratur, quum manuum sb illis abftineamus.Nihilominus quaeftiones Scholae cele-* b res, crebroque agitatas a viris caeteroquin doétis, & ma- gnae exiftimationis circa Logicae naturam fedato animo, paucifque abfoluam. Peripatetici quidem acriter difputani; vtrum Logica fit fcientia? an praéliea , vel fpeculariua? num ars? vtrum neceiTaria? quodnam illius obietìum? alia- que eiufdem furfuris. Qui vero Logicam vel a limine falu-

B 2 ta-

tarit proculdubio deprehendit : Logicam eife v e re , ac pro­prie fcientiam , non prafticam , fed fpeculatiuam : artem, non mechanicam , fed liberalem ; neceíTariam ad fcientias acqnirendas , non im perfetas , fed perfeétas ; habere pro obiefto materiali mentis operationes, pro formali auiem harum reétitudinem.

HB E M E N T I S O ^ E R A T I O N I B V S .

V .Omo confìat ex anima & corpore. Anima non modo

____pure operatur , fed & corpore tanquam organo & in-ftrumento vtitur. Modum quo anima in corpus a g a t, 6e rurfus corpus in animam ignoram us, quamuis de efFeétu conftet quam certlfsime. Anima & res varias cogn ofcit, cognitas appetit, vel aduerfatur. Circa verum intelleétus, circa bonum voluntas occupata eft. Cum Logica tradat ra- tionem inueniendi , proponendique veritatem \ facile patet, eam doceri non poife, nil! vires intelleñus hum ani, eiuf- que operationes probe perfpeftas habeamus. Operationes mentis appeliamus aftiones illas, quibus anima peragit fun» Ù ionesfuas. Experientia itaque d o cet, nos cognitionis o - mnis expertes in hoc mundi theatrum prodire , & poftea nobis adquirere fenfim rerum variarum ideas fimplices : ea- dem experientia nos conuincit, infantes vbi paullatim ado- le fcu n t, binas harum idearum inter fe comparare ; ac tan­dem eo peruenire , vt inter tres ideas inftituta comparatio- ne nouas veritates reperiant. Quando ideas fimplices ad- quirit intelleéliis, percipere ; quoties binas inter fe compa­ra i » iudicare ; denique dum tres inter fe co n fert, fattoci^ f i a r i dìcìtm» E rit itaque Perceptio adquifitio idearum firn* plicium : ludicium binarum idearum comparatio : Ratioci- natio demum trium idearum comparatio* lam tres nec pia­res fune ÍQtelleétas operationes.

D E

D E íE R C EP T IO m ^ M SIl^E ID E A R I/M N A TFR-^,origine j ^ differentia,

V I.Q Vidqnid natura humana co g ite t , quaecumque obiefía

contempletur , etiam diuerfilsima, maximeque dif- " fita, nunquam exit extra fe ipfam, fed omnia obieéta

in ideis fuis compleétitur : eft enim idea quaeìiuet de re quauis perception Contendimus itaque ideam , & percep- tìonem vnam,eandemque effe atìionem .De idearum origine Philofophi rauha dixere. Ego vero mifsis magnis nomini- biis Philofophorum fic cum Angelico Magiftro cogito : ve- rifsimile e ft, ideas omnes ortum a fenfibus ducere. Idearum difterentiam dicimus eam , quae a diuerfis idearum clafsi- bus defumitur, Atque ideae om nes, fi earum originem per- fcrutamiir , fu n t, vel aduentiae , vel fa£iitiae* Si autem ideam fecundum fuam entitatem confideremus , vel eft Jim» p le x , vel compofìta. Ideae ea facie qua mentem refpiciunt confideratae , diuiduntur in c la ra s , obfcuras , dijìindias^ confufas , completas, & incompletas , adaequatas , S in adaequatas. Ideae fecundum ordinem ad obieéta diuidun­tur in ideas fubftantiarum , modorum , 3 relationum , in ìà^'A^Jìngulares & vniuerfales, Harura omnium idearum definitiones libenter dicam.

D E Q V IN Q ^ E V N IV E R SA L IB V S VORVHTRILV II.

IVxta Porphyrium ideae vniuerfalcs diuiduntur in quin­qué claiTes: in , differentiam^ proprium^

& accidens. Totum hoc myfterium vniuerfalium , ait Loc- kius, extra Scholas merito contemni deber, nam nihil aliud e ft , quam ideae abftradlae , magis minufue extenfae , qui- bus certa quaedam nomina afsignamus; nihilominus pauca de vniuerfalibus, vel vt Peripatetici loqui amant de prae- dicabilibus, aiferam, vt Peripateticorum filiis fuum etiam tributum perfoluamus. Vniuerfalium explicationem refe- ram. D e quinqué vniuerfalibus Porphyrii ad faftidium vf- que difputant in Scholis ; nobis autem pauca addere fatis

efif,

He r it , quae in Theologia Scholaftica alìcuùis vtilitatis effe poiTunt. Vniuerfale definiunt Scholaftici id quod eft oiuU tis commune. Res autem pluribus communis effe poteft qainque modis. In caufando, in repraefentando, in fignifi- cando , in effendo , & in praedicando. Ita Scholaftici; no­bis autem talis diuifio non fatis probatur.Nos quidem nullas admittimus naturas vniuerfales re ipfa. E t aliae hac de re in Scholis agitantur quaeftiones, quas,licet exiguae admo- dum vtilitatis , ignorare non oportet. Q uaeritur, vtrum in eadem fubftantia genus, & differentia fint diftinéta? D e anim ali, & rationali praecipua quaeftio in Scholis vertitur. Quoniam gradus fuperiores funt vnamet fubftantia , & fe - clufa mentis confideratione vnus eft a liu s, vel me tacente, in teliigitis, nullam effe diftinétionem realem aéìualcm iti- ter huiufmodi attributa : at cum vt plura concipiantur, ali- qua diftinflio rationis intercedit. At quaenam? mirum quot & quantas lites indaxerit difputatio de lana caprina.

D E ID EA FtV M S IG N IS , S IV ^ D E VOCIBVS.

V i l i .

QVoniam homines in focietate viuunt,& ad earn ab Op* timo Creatore conditi fint : neceffe omnino eft , vt ideas fuas, animique fenfa fermone alii cum aliis

communicent. N ihil itaque fermone exiftit humano generi magis neceiTarium. Quaefita fuitapud Veteres vocuum ori- go ; nos primam vocuum inftitutionem ei fane deberi puta- mus ,q u i nos ad communem vitae focietatem condidit. Ve*» teres deliria multa de varietale, & numero linguarum quo­que dixerunt. Ego auiem in earn liberius fententiam con­cedo , quae primarum linguarum varietatem , nullo poffe patìo definiri, quinimo maximam earum partem , quae h o - die obtinent ex originariis linguis, feu temere confufis, aut confulto truncatis, alienatifque effe enatam pertendit. Cuna vox fit fonus articulatus ab homine prolatus ad exprimen* das animi cogitationes inftitutus, mouerunt autem quidam nuper grauem difputationem circa vocuum fignitìcationem; an voces figna arbitraria, vel naturalia forent tum rerum, tum idearum , 6 i vtrum voces primario res , an vero ideas

fi-

fìgtiificent. Nobis vero voces funt Ugna arbitraria turn rerum , tutn ideariim ; primario tamen videntur eiTe Tigna idearum , fecundarlo vero rerum.

D E l i ^ D I C I O .

V i n i .P Raeftantifsima mentis operatio eft indicium , a qua de-

pendet hamanarum mentium difcrimen. N ec quifqiiam valor ineft fnmmis etiam ingeniis, quae maturo iudicio de- fìituimtur. Quando itaque mens binas ideas , accurate per*- ceptas , inter fe com parai, eafque vel componit, vel di- uellit : nafcitur inde iudicium. Eft adeo ìudicium binarum idearum comparatio, Pofteaquam enim mens noftra ideis rerum omnium perfufa e ft; atque alias cum aliis comparat, & intelligit comparatione faéìa,vtrum conueniant, an fe- c u s ; quas autem cohaerentcs inuenit, m aritat, quas vero pugnantes , diuortiat. Priufquam conuenientiam , vél dif- conuenientìam idearum diftinéte comprehendas,caue ne iu­dicium temere praecipites , nifi ludibrium dare audientì velis. Quoties aliquid aut dicim us, aut loquimur , toties. Cicerone tefte , de nobis iudicatur. Quemadmodum ideae vocibus indigitantur, ita iudicia vocibus exprimi poiTunt. ludicium autem vocibus exprelTum Propofitio, vel Enun- tìatio appellai ur. Eft ergo propofitio: Oratio qua alteri f i- gnijìcam us , quid rei conueniat , vel non conueniat. Multa de propofitionum diuifìone apud Summuliftas habentur; pauca , quaevtilia nobis apparent, explicabimus. Praeci- pua quaedam ex reliqnis breuiter indicabimus, fed plura omnino intatìa relinqucmus. Non enim intelJigo , inquit Celeberrimus Canus , quid caufae fuerit viris dodlis, vt fub liia le tìices nomine exponibiles , obligationes , infolubiles, ïellexiuas , aliaue id genus monftra in Scholam intulerint.

D E R A T I O C I N A T I O N E .R X .

Atiocinatio, omnium mentis operationum praecipua, nunc in difputationem adfertur. Huic om nes, qua la­

te patent, fcientiae originem , ac robur luum debent. R a­tio-

tiocinatìonis necefsitatem inuexit intelleftus humani limi­ta n o , qui de v en tate , aut falfìtate propoiìtionis pronuncia­re tion poteft, per folam confiderationem duarum idearum illam coinponentium. Quando itaque fola contempiatio ha- rum duarum idearum non fufficit, vt iudicemus alterane fit de a ltera , aut neganda, auc affirmanda, in fubfidium tertiam ideam aduocamus,& ex comparatione duarum idea»- rum cum ten ia colligim us, componendae illae fin t, an fe- iungendae. Itaque ratiocinatio eft trium idearum compa- ratio» Ratiocinatio verbis expreÌTa iam ab aniiquis tempo­ribus fyllogifmi nomen audit. Syllogifmus auiem eft: Orii- tio trihus conjìans propo/itionibus arte quadam dij'poJìtis% D e Syllogifmi natura multa rogatus dicam.

D E M E T H O D O B I S V V T A N B L

X I.

QVinam ex his qui pro eruditis venditantur, omnes ge- neratim concertationes litterarias acriter infeétan- tur,tanquam in u tiles,& otiofas,magisolerumven<

ditoribus, qtiam verae Philofophiae cupidis confentaneas. Quiquidem fi vitia dum taxat, quae in eo genere admitti fo le n t, reprehenderét, ferendi eflent ; nunc cum difcepta- tiones vniuerfae ad viuum refecandas putant, muliiim a iudicio fapientium aberrant. Vt tamen huiufmodi concer­tationes infetìantium inuidiam effugiant,& augendaefcien- tiae adiumento fint fedulo notandum eft: difputationes eiTe comparatasad veritatem inueftigandam. Difputandi metho- dì variae funt,qulbus tamen omnibus me^hodus fyllogifti- ca merito praefertur. Formae fyllogifticae primus Auétor extitit Ariftoteles : qui inuento hoc fuo adeo gauifus elt : ut illius ergo gratias libi haberi ab omni pofteritate petat.

Ihs. Imprimatur./). Emmanuel S a lu ador , Dee. & Vnìu. Re^or^

Cafamayor Cenf* Reg*

• íV ‘T. . ' %'V.- ' '■'■

i'.:\ ■ i)W ; lO.'Ur --' íií

^.'fí^lgUWÍK:, ' . ■

fH Î. J.^Trf'íistu". ^

t i a * ; ■’ :: i î : , i f S i î f 5 j £ f e ; ' : , ! ^ Î s â i a M ' ? . '* '•Vv*?'.-. .•.■Ha' J ‘\.««.'*t-< .--v.wKJH

i y « » ' - ; -Vj* .#*. . ' ' • fc* * '. ‘ • •* • • __ »i > •

■ ' ‘ i»V‘X* Já5íPíi£.-i^»í»'TÍ{

. * *■ * • V *■ _ .«

l a'*'’-.’ ' ■• : ' ■ ''iiU ijà i^ à à ië ^ ^

\

..ï

i ;. r". ,* •-

-n

■ ,

, ¿ « i i p f e i l

-ÍV .

ij*’’*." • ■ .'-i.''' ■’ '

r .,i . lïînb’

V

•¡e^.

•r •

-i26^

-,c- .'•1

- 1

»? •

'.»'S1 t*A

. \

-------lì

" - ' ■ :î' 1< '■■■ ■•;

■,:î ;’Î\ *3

- i f - -,

'• .'h-

.V

:. U'ti . v;'

■:f 4 .' :,.» ,..-4 C

. ‘f .

'• * (

'*• ■

-

• t

• J

;U'

- %r- *» '

\

/

i o l o o ^ C u i ^ c i v