1

ULUSAL MADEN KAYNAK VE REZERV

RAPORLAMA KOMİSYONU (UMREK)

ULUSAL MADEN KAYNAK VE REZERV

RAPORLAMA KODU

THE NATIONAL CODE FOR PUBLIC

REPORTING OF EXPLORATION RESULTS,

MINERAL RESOURCES AND MINERAL

RESERVES OF TURKEY

(THE UMREK CODE), 2018

2

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ...................................................................................................................................................................................... 3

GİRİŞ ......................................................................................................................................................................................... 3

KAPSAM ................................................................................................................................................................................... 4

YETKİNLİK VE SORUMLULUK............................................................................................................................................ 6

RAPORLAMA TERMİNOLOJİSİ .......................................................................................................................................... 10

GENEL RAPORLAMA ........................................................................................................................................................... 12

MADEN ARAMA SONUÇLARININ RAPORLANMASI..................................................................................................... 13

MADEN KAYNAKLARININ RAPORLANMASI ................................................................................................................ 15

MADEN REZERVLERİNİN RAPORLANMASI ................................................................................................................... 22

MADEN REZERVLERİNİN TAHMİN EDİLMESİ VE RAPORLANMASINDA KULLANILAN ÖZET BİLGİLER ....... 27

TEKNİK ÇALIŞMALAR ........................................................................................................................................................ 31

CEVHERLİ DOLGULAR, TOPUKLAR, DÜŞÜK TENÖRLÜ CEVHERLEŞMELER, STOKLAR, PASA VE ATIKLARIN

RAPOR EDİLMESİ ................................................................................................................................................................. 34

KÖMÜR KAYNAKLARI VE REZERVLERİNİN RAPORLANMASI ................................................................................. 35

ELMAS, KIYMETLİ VE YARI KIYMETLİ TAŞLARIN ARAMA SONUÇLARI, MADEN KAYNAKLARI VE MADEN

REZERVLERİNİN RAPORLANMASI .................................................................................................................................. 36

ENDÜSTRİYEL MADENLERİN MADEN ARAMA SONUÇLARI, KAYNAK VE REZERVLERİNİN RAPORLANMASI ................................................................................................................................................................................................. 38

ÇİMENTO VE İNŞAAT HAMMADDELERİN MADEN ARAMA SONUÇLARI, KAYNAK VE REZERVLERİNİN RAPORLANMASI .................................................................................................................................................................. 39

DOĞAL (BOYUTLANDIRILABİLİR) TAŞLAR (MERMER) ARAMA SONUÇLARI, KAYNAK VE REZERVLERİNİN RAPORLANMASI .................................................................................................................................................................. 40

METAL EŞDEĞERLERİN RAPORLANMASI ..................................................................................................................... 44

ÇÖZELTİ MADENCİLİĞİ YÖNTEMLERİ İLE ÇIKARILAN METALİK VE METALİK OLMAYAN MADENLER İÇİN ARAMA SONUÇLARI, MADEN KAYNAKLARI VE MADEN REZERVLERİNİN RAPORLANMASI ......................... 45

MADENCİLİK YÖNTEMLERİ İLE ÇIKARILAN PETROL İÇEREN ŞEYLLER, PETROL İÇEREN KUMTAŞLARI VE

DİĞER ENERJİ MİNERALLERİ İÇİN ARAMA SONUÇLARI, MADEN KAYNAKLARI VE MADEN

REZERVLERİNİN RAPORLANMASI .................................................................................................................................. 46

YERİNDE DEĞERLEMELERİN RAPORLANMASI ........................................................................................................... 47

DAHA ÖNCE RAPORLANAN MADEN KAYNAKLARI TAHMİNLERİNİN AÇIKLANMASI ...................................... 47

KAPSAMLILIK/ SOMUTLULUK ÜZERİNE UYGULAMA ESASI .................................................................................... 47

TABLO 1. DEĞERLENDİRME VE RAPORLAMA ÖLÇÜTLERİ KONTROL LİSTESİ .................................................... 49

TABLO 2. SERMAYE VE İŞLETME MALİYETİ TAHMİNLERİ İÇİN ÇALIŞMA DOĞRULUĞU ARALIKLARI ........ 68

EK. 1 TERİMLER SÖZLÜĞÜ ................................................................................................................................................ 72

EK. 2 YETKİN KİŞİNİN ONAY FORMU ............................................................................................................................. 82

EK. 3 UYGUNLUK BEYANI ................................................................................................................................................. 87

EK. 4 TANINMIŞ PROFESYONEL KURULUŞLAR (TPK’lar) ........................................................................................... 89

EK. 5 (TERİMLERİN İNGİLİZCE-TÜRKÇE KARŞILIKLARI) .......................................................................................... 90

(MEANING OF THE TERMS AS ENGLISH-TURKISH) ..................................................................................................... 90

3

ÖNSÖZ

1. Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Kodu (UMREK Kodu),

yatırımcıların ve hissedarların yeterli derecede bilgilendirilmesi amacıyla Türkiye

Cumhuriyeti’ndeki Maden Arama Sonuçlarının, Maden Kaynaklarının ve Maden

Rezervlerinin açık, güvenilir ve şeffaf bir şekilde raporlanması için asgari standartları,

önerileri, yasal gereklilikleri ve uygulama esaslarını belirler. Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv

Raporlama Komisyonu (UMREK), 20.08.2016 tarih ve 6745 sayılı kanunla 3213 sayılı

Maden Kanununa eklenen Ek 14 üncü maddesi ile kurulmuştur. Komisyonun çalışma usül ve

esasları 26.07.2017 tarihinde yürürlüğe giren “Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama

Komisyonu Hakkında Yönetmelik” ile düzenlenmiştir. Komisyonun üyeleri, yönetmelikte

belirtildiği üzere, Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGEM), Maden Tetkik Arama Genel

Müdürlüğü (MTA), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) veya Türkiye

Bankalar Birliği (TBB), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) veya Borsa İstanbul A.Ş. (BİST),

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Türkiye madencilik sektörü içinden gelen ve

İlgili Sivil Toplum Kuruluşlarına kayıtlı temsilcilerden oluşmaktadır. Bu çalışma, UMREK

Kodunun ilk versiyonudur. CRIRSCO (Uluslararası Maden Rezerv Raporlama Standartları

Komitesi), dünya genelinde tutarlı raporlama standartları geliştirmek ve yayımlamak amacıyla

faaliyet gösteren uluslararası bir kuruluştur. CRIRSCO’ya üye olan ülkelerin dünyadaki en iyi

raporlama uygulamalarıyla uyumlu ve diğer ülkelerin kendi kodlarını geliştirmelerine

yardımcı olan CRIRSCO (2013) şablonu ve aynı şablonda yer alan standart tanımlarla

uyumlaştırılarak UMREK Kodu geliştirilmiştir.

GİRİŞ

2. Bu Kod, yerkabuğunda bulunan katı maden kaynakları ve ekonomik değere

sahip Arama Sonuçlarının, Maden Kaynakları ve Maden Rezervlerinin raporlanmasında

uygulanabilir. UMREK Kodunun bu versiyonunda önemli tanımlar ve terimler koyu

harflerle gösterilmiştir. Kodun büyük çoğunluğu normal harflerle gösterilmiştir. Kılavuzlar,

ilgili maddelerin soldan bir satır kenarlı ve italik yazılmış olarak verilmiştir. Kılavuzlar,

tanımların ve yardımcı metinlerin nasıl yorumlanacağı konusunda talimatlandırıcı ve ikna

edici olarak yorumlanmalıdır. Raporlamanın bu Kod’un ilgili maddelerine uygun bir biçimde

yapılması gereklidir.

3. UMREK Kodunun, CRIRSCO Uluslararası Şablona uygun olduğu CRIRSCO

tarafından onaylanmıştır. Ayrıca bu Kod, ülkemizin finans ve madencilik sektörüne hizmet

edebilmesi amacıyla SPK (Sermaye Piyasası Kurulu), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme

Kurumu (BDDK), Türkiye Bankalar Birliği (TBB), Borsa İstanbul (BIST) ve Türkiye Odalar

ve Borsalar Birliği (TOBB) gibi kurumlarca da kabul görmektedir. Bu Kod, UMREK veya

UMREK tarafından Tanınmış Profesyonel Kuruluşlar tarafından sertifikalandırılan tüm

üyeleri bağlamaktadır.

4

UMREK Kodu ile uyumlu raporlama yapılabilmesi amacıyla UMREK standartlarında

hazırlanmış raporların, Yetkin Kişi tarafindan hazırlanıp imzalanması gerekir. Yetkin Kişinin

raporlama esasında hazırladığı ve sunduğu belgeler, Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve

Maden Rezervleri Piyasa Raporlarının temelini teşkil etmekte ve bu nedenle kişinin isminin

raporda yer alması gerekmektedir. Piyasa Raporu veya Kod ekinde bulunan beyan, Yetkin

Kişi’nin şirketini veya işvereninin ismini içermeli; kullanılan bilgiler, belirli bir form ve

içeriğe uygun olarak raporda yer almalı ve Yetkin Kişi raporda yer alan bilgilerin ve sunulan

beyanın formda ve içerikte göründüğü gibi doğru olduğunu kabul etmeli ve onaylamalıdır. Bu

konudaki uygunluk şartları için Kodun ilgili maddelerine (Bknz. EK-2) bakılmalıdır.

KAPSAM

4. UMREK Kodunun temeli şeffaflık, kapsamlılık/somutluluk ve yetkinlik

ilkeleri kullanılarak oluşturulmuştur.

• Şeffaflık ilkesi, Piyasa Raporu okuyucusuna yeterli bilgilerin temin edilmesini

şart koşar. Bilgiler açık olmalı, muğlak olmamalı, okuyucuya uygun anlaşılabilir bir

şekilde hazırlanmalı, bilgi eksikliği ve ihmaller nedeniyle okuyucuyu yanlış

yönlendirmemelidir.

• Kapsamlılık/ somutluluk ilkesi gereğince Piyasa Raporu, tüm ilgili bilgileri

içermelidir. Bu ilgili bilgilere ulaşılması, yatırımcılar ve uzman danışmanlar tarafından

gerekli olduğundan söz konusu bilgilerin Piyasa Raporunda yer alması raporlanan

Arama Sonuçları, Maden Kaynakları veya Maden Rezervleri ile ilgili makul ve tutarlı

muhakeme yapılabilmesi için önem arz etmektedir. İlgili bilgilerin temin edilemediği

koşullarda, bu bilgilere neden yer verilemediğine ilişkin bir açıklamaya raporda yer

verilmelidir.

• Yetkinlik ilkesi, Piyasa Raporu hazırlayan kişilerin (Yetkin Kişi) konularında

uzman olması, sorumluluk taşıyacaklarının bilincinde olması, yetkinliklerinin ve

tecrübelerinin mensupları olduğu Tanınmış Bir Profesyonel Kuruluş tarafından

desteklenmesi ve bu kuruluşun etik kurallarına tabi, vasıflı ve deneyimli kişi/kişilerden

olması gerektiğini belirtmektedir.

5. UMREK bu raporların standardını aynı ölçüde tutmak ve kullanımlarını

kontrol etmek amacıyla Tablo-1’i yürürlüğe koymuştur. Yetkin Kişi/ler bu tablodaki ilgili

maddelere ilişkin bilgileri şeffaflık ve kapsamlılık/somutluluk ilkelerine uygun olarak

açıklamalılar, eğer ilgili madde hakkında herhangi bir bilgi mevcut değilse, ilgili madde ile

alakalı bir bilginin olmadığını ve söz konusu bilginin neden mevcut olmadığına dair

gerekçeleri de raporda açıklamalıdırlar. Dolayısıyla; Tablo-1, Piyasa Raporunun ve

destekleyici belgelerin hazırlanmasında Yetkin Kişi/ler tarafından dikkate alınması gereken

ölçütlere atıfta bulunarak bir kontrol listesi sunmaktadır.

UMREK Kodunda yer alan Tablo 2, UMREK Kodu kapsamında özetlenen üç çalışma

seviyesine göre, kapsam çalışmaları, Ön Fizibilite çalışmaları ve Fizibilite çalışmaları gibi

5

sermaye ve işletme maliyeti tahminleri için bir dizi beklenen doğruluk ve dayanağın nitel

tanımlarını sağlamaktadır. Kapsam Çalışmaları, kavramsal bir düzeyde madencilik çalışmaları

olup, Maden Kaynaklarının, Maden Rezervlerine dönüştürülmesini sağlamak için proje

geliştirme seçenekleri belirlemek, gelecekteki çalışma programlarını tanımlamak ve

desteklemek için kullanılır. Daha kapsamlı olan Ön Fizibilite ve Fizibilite Çalışmaları ise

Maden Rezervlerinin beyanını desteklemek için kullanılmaktadır.

Şirketler, Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK),

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), Türkiye Bankalar Bairliği

(TBB), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve İstanbul Borsası (BİST) dışında

da farklı kurum ve kuruluşlara da rapor sunabilmektedirler. Dolayısıyla, eğer bu tip

raporlar diğer kurum ve kuruluşlara sunulursa bir açıklamanın rapora eklenmesi

gereklidir. Yaşanacak olası karışıklıkları engellemek adına, şirketlerin hazırladıkları

raporların mümkün olduğunca UMREK Kodu ile uyumlu olmaları teşvik edilir.

6. Piyasa Raporları; Maden Arama Sonuçları, Maden Kaynakları veya

Maden Rezervleri konusunda yatırımcıları, potansiyel yatırımcıları ve bunların

danışmanlarını bilgilendirmek amacıyla hazırlanır. Bu raporlar; yıllık ve çeyrek (üç

aylık) şirket raporlarını, basın açıklamalarını, bilgilendirme duyurularını, teknik

makaleleri, internet yayınlarını ve piyasa bilgilendirme sunumlarını içermekte olup

bunlarla sınırlı değildir.

Bu Piyasa Raporları gerekli olduğu takdirde Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv

Raporlama Komisyonu (UMREK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Bankacılık Düzenleme

ve Denetleme Kurumu (BDDK), Türkiye Bankalar Birliği (TBB), Borsa İstanbul A.Ş. (BIST)

ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Profesyonel Meslek Odaları gibi kuruluşlara

ya da Kodun gerektirdiği başka kurumlara sunulmalıdırlar.

Bir Piyasa Raporu, somut bilgilerini şeffaf bir şekilde ileterek yeterliliği göstermek

amacıyla metin, şekil, tablo, bölüm ve haritalarla yeterince desteklenmelidir. Bütün

rakamlar okunakalı olmalı ve uygun açıklayıcı bilgileri içeren başlıklar ve/veya alt

başlıklar ve lejantları içermelidir.

UMREK Kodu, şirketlerin internet sitelerinde bilgi verme amaçlı yayınladıkları

bildirilerinde ve hissedarlar, borsacılar, yatırım analizcileri için verilen brifinglerde

kullanılan sunum materyalleri ile şirket bilgilerini kamuya açıklayacaklarında da

uygulanır. Kod, ayrıca Madde 6’da belirtilen amaçlar için hazırlanmışsa, aşağıda

belirtilen raporlamaları içeren ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydı ile Maden

Arama Sonuçları, Maden Kaynakları veya Maden Rezervleri ile ilgili çevre beyanları,

bilgilendirme duyuruları, teknik makaleler ve uzman raporlarına da uygulanır.

Yıllık faaliyet raporu yayınlayan şirketlerin Maden Arama Sonuçları, Maden

Kaynakları veya Maden Rezervleri ile ilgili tüm kapsamlı bilgilerini bu raporlara

dahil etmeleri gerekmektedir. Yıllık raporda, özet bilgilerin sunulması durumunda, bu

bilgiler net bir biçimde verilmeli, özet niteliğinde olduğu belirtilmeli, Koda uyumlu bir

şekilde hazırlanan Piyasa Raporlarına veya özet Piyasa Raporlarına atıfta

bulunmalıdır.

6

Şirketlerin birden çok düzenleyici kuruluşa rapor sunmaları gerektiğinde, sundukları

diğer raporlar bu Koda uyumlu bir şekilde hazırlanmamış olabilir. Koda uyumlu bir

şekilde hazırlanmayan bu türden raporların bu durum konusunda okuyucuyu uyaran

bir ifade içermesi önerilir. Yetkin Kişilerin farklı uygunluk standartlarına göre

oluşturulmuş rapor vermeleri durumunda, söz konusu raporların verildiği ilgili

kuruluşun yasal zorunluluklarına riayet etmeleri gerekir.

Kod’da ‘belgelendirme’ kavramı, Piyasa Raporundaki belgeleri desteklemek veya ona

temel teşkil etmek veya desteklemek için hazırlanmış şirket içi belgeleri

tanımlamaktadır.

Kod ile uyumlu olmayan ve kamusal rapor niteliği taşımayan veya şirket içindeki

faaliyetler için Yetkin Kişi tarafından hazırlanmış belgelerin olabileceği

öngörülmelidir. Bu tür durumlarda, belgelendirmede bu durum ile ilgili bir uyarı

yapılması tavsiye edilir. Bu durumdaki belgelerin Piyasa Raporlarında kullanılması

önerilmemektedir. Kodun 9. ve 10. Maddelerinde de belirtildiği gibi, Piyasa

Raporlarının Yetkin Kişi tarafından hazırlanmış belgelerle desteklenmesini ve Maden

Arama Sonuçlarını, Maden Kaynak ve/veya Maden Rezerv tahminlerini yansıtmasını

şart koşar.

Piyasa Raporlarında Kod ve Tablo-1 dahilinde belirtilen uygun beyan biçiminin nasıl

olacağına dair bir şüphe oluşabilir. Bu tür durumlarda Kod’dan istifade edenler ve

raporlarını derleyip Kod’a uyarlayanlar, Kod’un ilkelerine göre hareket etmelidir.

Buradaki temel amaç, Piyasa Raporları için gerekli asgari şartı sağlamak ve bu tür

raporların Kod'a uygun gerekli tüm bilgileri içerdiğinden emin olmaktır. Yetkin Kişi,

Kod'un ilkelerine uygun hazırladığı Arama Sonuçları, Maden Kaynak veya Maden

Rezerv raporlarını, yatırımcılara ve onların danışmanlarına, kaynak veya rezerv

risklerinin ve fırsatların degerlendirilmesinde makul ve tutarlı bir hükme ulaşmalarına

izin veren bir biçimde hazırlamalıdır.

7. Kod, 3213 sayılı Maden Kanununda belirtilen maden grupları için

kullanılabilir: Metalik madenler, mermer, değerli taşlar, endüstriyel madenler, çimento ve

inşaat hammaddeleri ve kömür gibi tüm katı madenlere uygulanabilir. Bu Kod, SPK, BDDK

ve Borsa İstanbul A.Ş.(BİST)’nin şart koştuğu maden Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve

Maden Rezervleri ile ilgili Piyasa Raporlarının hazırlanması ile ilgilidir.

8. UMREK Kodu, Kodun geliştirilmesini sağlamak amacıyla periyodik gözden

geçirmelere ve yeniden değerlendirilmelere açıktır. Bu revizyonlar muhtelif zamanlarda

www.umrek.com.tr web sitesinde yayınlanacaktır.

YETKİNLİK VE SORUMLULUK

9. Maden Arama Hedefleri, Maden Arama Sonuçları, Maden Kaynakları veya

Maden Rezervleri ile ilgili olan Piyasa Raporu, yönetim kurulu kararları ile faaliyet gösteren

şirketin sorumluluğunda olan bir husustur. Şirket, Madde 11’de ortaya konan gereksinimleri

karşılayan Yetkin Kişi veya Kişileri belirlemekten ve bu Yetkin Kişi veya Kişileri atamaktan

sorumludur.

7

Bu türden her rapor, Yetkin Kişi’nin hazırladığı destekleyici bilgi ve belgeleri açık bir

şekilde yansıtmalıdır.

Piyasa Raporu hazırlayan şirket, Yetkin Kişi’nin niteliklerini, profesyonel

ilişki(leri)ni, ilgili deneyimlerini açıklar, ismini veya isimlerini ifşa eder ve Yetkin Kişi’nin

şirketin tam zamanlı, bünyesinde çalışanı olup olmadığını söyler, çalışanı değilse Yetkin

Kişi’nin işvereninin ismini belirtir.

Yetkin Kişi veya Yetkin Kişi’nin yakın aile üyelerinin uhdesinde şirket tarafından

düzenlenmiş hisselerinin, bonolarının veya satın alma, satış hakkı belgelerinin bulunması gibi

şirket ile Yetkin Kişi arasında doğrudan veya dolaylı bir ilişki olması durumlarında, bu

ilişkinin açıklanması ve belirtilmesi şarttır. Bu türden bir açıklama, Yetkin Kişi’nin onay

bildirimini yaptığı ilgili bölüme dâhil edilmelidir (bknz. Ek.2).

Yetkin Kişi veya ilgili taraf üzerinden yaşanan muhtemel çıkar çatışması, şeffaflık

ilkesine uyumlu olarak açıklanıp belirtilmelidir.

Yetkin Kişi’nin raporu hazırlayan şirketle kurduğu diğer her türden ilişki, aynı

zamanda Piyasa Raporunda da ifade edilmelidir. Rapor, Yetkin Kişi’nin yazılı ön onayı ile

birlikte aynı içerik ve biçimde yayınlanmalıdır.

Piyasa Raporunda herhangi bir destekleyici belgeye yer verilmesi durumunda, o

belgenin Piyasa Raporuna dâhil edileceği içerik ile ilgili olan Yetkin Kişinin yazılı onayının

alınıp Piyasa Raporunda bu belgeyle ilgili biçim ve içeriğinde sunulması gerekir.

Yetkin Kişi’nin yazılı onayı alınarak, daha önceden yayınlanan bilgilerin şirket

tarafından yeniden yayınlanması gerektiği durumlarda; orijinal rapor başlığının, bu rapordan

sorumlu Yetkin Kişi’nin isminin ve kamusal erişim için ilk kaynağa dönük referansın ve

tarihin belirtilmesi gerekmektedir. Bazı koşullarda Yetkin Kişi’nin yazılı ön onayının

alınmasına gerek yoktur. Yetkin Kişinin yazılı ön onayının alınmadığı durumlarda, şirket

aşağıda belirtilen şartları sağlamalıdır:

• Şirket, ilgili piyasa açıklamasına dahil edilmiş bilgileri önemli ölçüde etkileyen her

türden yeni bilgi veya verilerin bilincinde olmadığını sonraki kamu sunumlarında

onaylar. Maden Kaynakları veya Maden Rezervleri ile ilgili tahmin yapılması

durumunda, şirket, önemli ölçüde değişmemiş olan ve ilgili piyasa açıklamasında

dile getirilen tahminleri destekleyen tüm önemli tahminleri ve teknik parametreleri

ortaya koymalıdır.

• Şirket, Yetkin Kişiye ait bulguların sunulduğu içerik ve biçimin önemli ölçüde

değişmediğini teyit eder. Bu noktada ifade edilmelidir ki sonraki kamusal sunum için

şirket, içerik ve biçimin önemli ölçüde değişmemesini sağlama sorumluluğunu

yönetim kurulu üzerinden üstlenir.

8

Yetkin Kişinin yazılı ön onayını temin etme şartının kaldırılması, Madde 15’te

belirtilen Maden Kaynaklarının Ve Maden Rezervlerinin yıllık raporlanması ile ilgili şartlara

uygulanmaz.

Bu türden tüm kamusal ifşalar şirket tarafından özellikle gözden geçirilmeli ve şirket,

Yetkin Kişiye ait bulguların sunulduğu içerikte önem teşkil edecek seviyede bir

değişiklik olmadığından ve Maden Arama Sonuçları, Maden Kaynakları veya Maden

Rezervleri ile ilgili elde edilen güncel verilerin göz önüne alınarak geçerli olduğundan

emin olmalıdır.

Uygunluk beyanlarına ait formlar Ek 3’te yer almaktadır.

Yetkin Kişilere ve şirketlere bu şartlara uyum sağlama konusunda yardım etmek

amacıyla, Kod’un gerekliliklerini içeren Yetkin Kişi onay formu Ek 2’de verilmektedir.

Şirket ve Yetkin Kişi, Yetkin Kişi’nin onay formu veya yazılı onayına dair diğer her

türden kanıtı elinde bulundurmalıdır. Burada amaç, gerektiğinde yazılı onayın anında

temin edilebilmesini sağlamaktır. Bununla birlikte, Yetkin Kişiye, Piyasa Raporunu

kontrol etmesi ve raporun 4., 5. ve 6. maddelerde belirtilen hedefleri karşıladığından

emin olması için zaman tanınmalıdır.

10. Maden Arama Sonuçları, Maden Kaynakları Ve Maden Rezervleri ile ilgili

olan Piyasa Raporuna dayanak oluşturan Arama Sonuçları, Maden Kaynağı ve Maden

Rezervi tahminlerini ayrıntılarıyla belgeleyen dokümanlar, Yetkin Kişi tarafından veya

Yetkin Kişinin talimatları doğrultusunda hazırlanmalı ve Yetkin Kişi tarafından imzalanmış

olmalıdır.

11. Yetkin Kişi, Tanınmış Bir Profesyonel Kuruluşun (bknz. Ek 4) uygun

üyelik sınıfına kayıtlı ve Tanınmış Profesyonel Kuruluşlarca önerilenler arasından

UMREK tarafından yetkinlik belgesi (sertifika) verilen madencilik endüstrisinde çalışan

bir profesyoneldir.

Yetkin Kişi, dikkate alınan cevherleşme veya maden yatak tipi ve üstlenmiş

olduğu faaliyet ile ilgili en az 7 yıllık deneyime sahip olmak zorundadır.

Eğer Yetkin Kişi, Arama Sonuçları ile alakalı bir belgelendirme sunuyorsa, ilgili

tecrübenin maden aramacılığı alanında olması zorundadır. Eğer Yetkin Kişi, maden

kaynağı tahmini yapıyor veya bu tahminin talimatları doğrultusunda yapılmasında

görev alıyorsa, ilgili tecrübe maden kaynağının tahmini, yorumlanması ve

değerlendirilmesi alanında olmak zorundadır. Eğer Yetkin Kişi, Maden Rezervi

hesaplaması yapıyor veya bu tahminin talimatları doğrultusunda yapılmasında görev

alıyorsa, ilgili tecrübe Maden Rezervinin hesaplanması, değerlendirilmesi ve ekonomik

olarak cevherin çıkarılabilirliğinin belirlenmesi alanında olmak zorundadır.

Yetkin Kişi’nin ilgili alandaki mesleki tecrübesinin, güncel olması ve süreklilik

göstermesi gerekmektedir.

9

Yetkin Kişi’nin, Maden Arama Sonuçları veya Maden Kaynaklarının Raporlandırması

ve tahmin edebilmesi için genellikle bir yer bilimci (jeoloji-jeofizik-maden mühendisi)

olması beklenmektedir. Ancak Maden Rezervlerin raporlandırılması için uygun olduğu

şekilde Yetkin Kişi, diğer alanlarda kalifiye olan maden mühendisi, kimya mühendisi,

cevher hazırlama mühendisi, çevre mühendisi veya metalürji/malzeme mühendisi de

olabilir.

Yetkin Kişi’nin, Maden Arama Sonuçlarını veya Maden Kaynaklarını

Raporlandırması için genellikle bir yer bilimci olması beklenmektedir. Ancak Maden

Rezervlerinin raporlandırılması için Yetkin Kişinin maden mühendisliği veya cevher

zenginleştirme mühendsiliği gibi diğer disiplinlerde yetkin olması gerekebilmektedir.

Yetkin Kişi aynı zamanda, madencilik alanındaki birden fazla çalışma türünde ilgili

nitelik ve deneyimlere sahip olabilir. Yetkin Kişi tanımındaki asıl niteleyici unsur

“ilgili” kelimesidir. Örneğin, damar tipi bir altın cevherleşmesi için yapılan Maden

Kaynağı tahmininde kalay, uranyum gibi heterojen taneli/parçalı damar tipi

cevherleşmelerde tecrübe sahibi olunması, “ilgili tecrübe” olarak sayılabilirken,

masif baz metal yataklarında tecrübe sahibi olunması ilgili tecrübe olarak

sayılmayacaktır. İkinci bir örnek olarak, plaser altın yatakları için yapılan Maden

Rezervi hesaplamasında Yetkin Kişi olarak yeterli sayılabilmek için, bu tip bir

cevherleşmenin değerlendirilmesi ve ekonomik olarak çıkarılabilirliği konusunda

yeterli (en az 7 yıl) tecrübeye sahip olunması gereklidir. Bu “ilgili tecrübenin”

aranma sebebi, plaser sistemlerdeki altının özelliklerinden, kaynak sedimanın tane

boyutlanmasından ve düşük tenörlü olmasından kaynaklanmaktadır. Altın harici diğer

cevherleri içeren plaser yataklarda tecrübe sahibi olunması, uygun “ilgili tecrübe”

sahibi olma koşulunu sağlamayacaktır.

Yetkin Kişi tanımındaki “ilgili” kelimesi ayrıca, Yetkin Kişi’nin farklı yataklanma

tiplerinde deneyim sahibi olması durumunda, bu kişinin maden yatak tiplerinin her

birinde ayrı ayrı 7 yıllık bir tecrübeye sahip olmasının her zaman gerekli olmadığını

ifade etmektedir. Örneğin, metalik maden kaynak tahmini konusunda 20 yıllık bir

tecrübeye sahip kişinin porfiri bakır yataklarında Yetkin Kişi olarak görev alabilmesi

için, bu tip bakır yataklarında 7 yıllık özel bir tecrübeye sahip olunması zorunlu

değildir. Farklı maden yatağı türlerinden elde edilen ilgili mesleki tecrübe, porfiri

bakır yatakları ile ilişkili gerek duyulan tecrübe olarak sayılabilmektedir.

Cevherleşme türüyle ilgili tecrübeye ek olarak, Arama Sonuçları veya Maden Kaynak

tahmini raporlaması için görev alan Yetkin Kişi’nin, elde edilen verilerin

güvenilirliğini etkileyebilecek problemlerinin farkında olması için söz konusu maden

yatağı ile alakalı örnekleme ve analiz teknikleri hakkında da yeterli bilgiye sahip

olması gerekmektedir. Söz konusu tetkik edilen yatak tipine ilişkin uygulanabilir

cevher ayrıştırma ve işleme tekniklerinin de bilinmesi önem arz etmektedir.

Yetkin Kişi olma görevini üstlenen şahıs, tetkik edilen maden yatağı, emtia ve dikkate

alınan durum hakkında yetkin ve donanımlı olduğundan ve meslektaşlarıyla

yüzleşebileceğinden emin olmalıdır. Yetkin Kişi’nin bilgisi ve donanımı ile alakalı

şüpheye düşmesi durumunda, deneyimli meslektaşlarından görüş alması ya da Yetkin

Kişi olarak görev almayı reddetmesi gerekmektedir.

10

Maden Kaynakları Tahmini bir ekip çalışması olabilir (örneğin bir kişi veya ekip veri

toplayabilir ve diğer kişi veya ekip Maden Kaynak tahminini hazırlayabilir). Maden

Rezervlerinin hesaplanması, çoğunlukla birçok meslek disiplinini içeren bir ekip

çalışmasıdır. Ekip çalışması içerisindeki sorumlulukların açıkça paylaşıldığı

durumlarda, Yetkin Kişi sayısı ve her bir Yetkin Kişi’nin yapacağı katkının belirtilmesi

ve her Yetkin Kişi’nin kendi katkısı için sorumluluk kabul etmesi gerekmektedir.

Maden Kaynak ve Maden Rezerv raporunu tek bir Yetkin Kişi’nin imzaladığı

durumlarda, raporu imzalayan Yetkin Kişi bu Kod’a tabi raporun tamamı için

sorumludur. Bu durumda, tümüyle veya kısmen başkaları tarafından hazırlanmış

Maden Kaynak veya Maden Rezervi raporu ile raporun destekleyici belgeleri için

genel sorumluluğu kabul eden Yetkin Kişi’nin, katkıda bulunan diğer kişilerin

çalışmalarının kabul edilebilirliğinden kendisinin bizzat emin olması önem arz

etmektedir.

Yetkin Kişi’nin mesleki çalışmalarına ilişkin olarak yapılan şikayetler, kişinin bağlı

bulunduğu Tanınmış Profesyonel Kuruluşun (TPK) (Bknz. Ek. 4) disiplin usullerine ve

UMREK Yönetmeliğine göre ele alınacaktır.

Borsa İstanbul A.Ş. (BİST)’ne kayıtlı, Türk Bankalarından finansman sağlama durumu

bulunan ve yurtdışı faaliyetleri bulunan bir şirketin Madde 11’de belirtilen Yetkin Kişi

olma şartlarını sağlamayan bir kişi tarafından, yurtdışında bulunan bir proje için

hazırlanan Arama Sonuçlarını, Maden Kaynak tahminleri veya Maden Rezerv

hesaplamalarını rapor etmesi durumunda, bu şirketin Arama Sonuçları, Maden

Kaynak tahminleri veya Maden Rezerv tahminlerinin sorumluluğunu alacak Tanınmış

bir Profesyonel Organizasyonun üyesi Yetkin bir Kişi veya Kişileri görevlendirmesi

gerekmektedir. Bu görevi üstlenen Yetkin Kişi veya Kişilerin, Borsa İstanbul (BİST) ve

Bankacılık Kredi Mevzuatları kuralları dahilinde sunulan rapor ve destekleyici

belgeler için tam sorumluluk aldıklarının bilincinde olmaları ve bu işlemi incelemeden

sadece üstünkörü bir onaylama işlemi olarak görmemeleri gerekmektedir.

Söz konusu maden arazisi için yapılan saha tetkikleri Yetkin Kişi/Kişiler veya ekibin

deneyimli üyeleri tarafından yapılmalıdır. Bir saha ziyaretinin gerçekleşmediği

durumlarda, bunun gerekçeleri ve önemsizliğine dair sebepler belirtilmelidir. Saha

tetkiki yapılmadan raporlamanın yerine getirildiği durumlarda, Yetkin Kişi tarafından

raporlamanın onaylandığını ve bilgilere güvenilebileceğini belirten bir ifadenin rapor

içerisinde yer alması gerekmektedir.

RAPORLAMA TERMİNOLOJİSİ

12. Maden Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve Maden Rezervleri ile ilgili

Piyasa Raporlarında sadece Şekil 1’de yer alan terimlerin kullanılması gerekmektedir.

Şekil 1, jeolojik güven düzeylerinin, tonaj ve tenör veya kalite tahminlerinin teknik ve

ekonomik değerlendirmelerinin farklı derecelerini yansıtacak şekilde sınıflandırılması

için genel bir çerçeve sunmaktadır. Maden Kaynakları, diğer ilgili disiplinlerden elde

edilen verilerle birlikte jeolojik bilgilere dayandırılarak tahmin edilebilir. Maden

Rezervleri (Şekil 1’de kesikli çizgilerle gösterilmiştir) Belirlenmiş ve Ölçülmüş Maden

11

Kaynaklarının bir alt kümesi olup madenin çıkarılmasını etkileyen faktörler

(Dönüştürücü Faktörler) ile bir dizi farklı disiplinlerden elde edilen veriler dikkate

alınarak tahmin edilebilir.

“Dönüştürücü Faktörler”; Maden Kaynaklarını, Maden Rezervlerine

dönüştürmek için kullanılan etkenlerdir. Bunlar; madencilik, cevher zenginleştirme,

metalürji, altyapı, ekonomi, pazarlama, yasal, çevresel, sosyal ve idari alandaki

faktörleri içermekte birlikte bu faktörlerle sınırlı tutulmamaktadır.

Ölçülmüş Maden Kaynakları; ya “Görünür Maden Rezerv”ine ya da “Muhtemel

Maden Rezerv”ine dönüştürülebilir. Maden Kaynağının, Maden Rezervine

dönüşümünde, dikkate alınan Dönüştürücü Faktörlerin bazılarında veya tümünde

belirsizlikler olması durumunda, Yetkin Kişi, bir Ölçülmüş Maden Kaynağını, bir

Muhtemel Maden Rezervine dönüştürebilir. Bu ilişki, Şekil 1'de kesik çizgili okla

gösterilmiştir. Kesik çizgili okun eğilimi, dikey bir bileşen içeriyorsa da bu, jeolojik

bilgi veya güven düzeyinde bir düşüş anlamına gelmez. Böyle bir durumda bu

dönüştürücü faktörlerin her birinin eksiksiz bir şekilde açıklanması gerekmektedir.

Önceden rapor edilen Maden Rezervlerinin, Dönüştürücü Faktörleri etkileyen yeni

bilgiler nedeniyle tekrar Maden Kaynaklarına dönüştürülmesi mümkündür. Bu iki

yönlü ilişki Şekil 1'de çift başlı ok ile belirtilmiştir. Böyle bir dönüşüme sebep olan

Dönüştürücü Faktörlerdeki değişikliklerin eksiksiz bir şekilde açıklanması

gerekmektedir.

Şekil 1. Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve Maden Rezervleri Arasındaki Genel İlişki

12

GENEL RAPORLAMA

13. Arama Sonuçları, Maden Kaynakları veya Maden Rezervleri ile ilgili olan bir

Piyasa Raporunun cevherleşmenin türü ve niteliğini belirten bir açıklamayı ihtiva etmesi

gerekmektedir.

14. Piyasa Raporu, Maden Arama Sonuçlarının, Maden Kaynaklarının veya Maden

Rezervlerinin ekonomik değerini önemli ölçüde etkileyebilecek gerekli tüm bilgileri

belirtmesi gerekmektedir. Şirketin, Maden Kaynakları veya Maden Rezervlerindeki önemli

herhangi bir değişikliği derhal rapor etmesi şarttır.

15. Şirketler, sahip oldukları veya kontrollerinde olan Maden Kaynaklarını veya

Maden Rezervlerini yılda en az bir kere yeniden değerlendirmeli ve bunlara ilişkin bir Piyasa

Raporunu yayınlamak zorundadır. Geçerlilik tarihi ile Maden Kaynakları ve/veya Maden

Rezervlerinin son durumunu gösteren raporun yayımlanma tarihi Piyasa Raporlarında

belirtecektir. Şirketler, Maden Kaynakları ve Maden Rezervleri ile ilgili güncellenmiş

raporlarını yayınlarken, Maden Kaynakları ve Maden Rezervlerinde daha önce

bildirdiklerinden farklı olan, yapılan tüm önemli değişiklikleri açıklamak zorundadır.

16. Kod genelinde, gerekli görüldüğü takdirde, ‘tenör’ terimi yerine ‘kalite’,

‘tonaj’ yerine ise ‘hacim’ terimi kullanılabilir.

17. Şirketin Arama Hedef büyüklüğünü ve türünü yorumlaması ve açıklaması

yaygın bir uygulama olarak tercih edilir. Bununla birlikte, bir Piyasa Raporundaki herhangi

bir yorum aşağıdaki şartlara uymak zorundadır:

Maden Arama Hedefi, kaynak tanımlayacak kadar arama yapılmamış bir

jeolojik mineralizasyon ortamındaki maden yatağı arama potensiyelinin farklı tonaj ve

tenör (veya kalite) dilimlerindeki bir ifadesi veya tahminidir.

Maden Arama Hedefi ile ilgili herhangi bir bilgi, Maden Kaynağının veya Maden

Rezervinin yanlış değerlendirilmemesi için doğru ifade edilmelidir. Bu bağlamda, ‘Kaynak’

ve ‘Rezerv’ terimleri kullanılmamalıdır. Hedefin potansiyel büyüklüğüne ve tenörüne (veya

kalitesine) atıfta bulunan herhangi bir açıklamada, bu değerler dilimler olarak verilmeli ve

aşağıdaki kriterleri içermelidir:

Halihazırda tamamlanmış arama faaliyeti aşaması da dahil olmak üzere, yapılan

çalışmaların ayrıntılı açıklaması,

• Potansiyel büyüklük ve tenör (kalite) tahmini düzeyde ifade edileceğinden, Maden

Kaynağının tahmini için yeterli aramanın yapılmadığını, gelecekte yapılacak olası

arama programlarının Maden Kaynağı tahmini ile sonuçlanmasının kesin olmadığını

ifade edecek yakın anlamlı bir açıklama.

13

Destekleyici verilerin belirsizliği göz önüne alınarak, Maden Arama Hedefinin tonajı

(hacmi) veya tenörü (kalitesi), Piyasa Raporunda ‘başlık ifadesi’ olarak rapor edilmemelidir.

Bir Piyasa Raporu, Maden Arama Hedefi içeriyorsa, Arama Hedefinin doğruluğunu

test etmek için tasarlanmış olan arama faaliyetlerini detaylandırmalı ve bu faaliyetlerin

tamamlanması için gereken zamanı belirtmelidir.

Bir Maden Arama Hedefi, görsel olarak (örneğin, kesitler veya haritalar olarak) veya

grafiksel olarak gösterilirse, yukarıdaki kriterleri karşılayan açıklamalar da rapora dahil

edilmelidir.

Maden Arama Hedefi içeren bir Piyasa Raporu, raporun içeriği ile ilgili sorumluluğu

alan bir Yetkin Kişi tarafından hazırlanmalı ve/veya onaylanmalıdır.

Bir Maden Arama Hedefine dair yapılan tüm açıklamalarda, hedefin mevcut arama

sonuçlarına mı yoksa tasarlanan arama faaliyetlerine mi dayandırıldığı raporda açıklanmalıdır.

Arama Hedefi bildiriminde, tonaj (hacim) ve tenör (kalite) aralıkları ile ilgili bilgiler yer

aldığında, bunlar yaklaşık olarak sunulmalıdır.

Arama Hedefini saptamak için kullanılan tenör (kalite) ve tonaj (hacim) aralıklarını

tanımlayan bir açıklamaya raporda yer verilmelidir.

Maden Arama Sonuçlarına dayanan maden Arama Hedefi için mevcut sondajların,

örnekleme aralıklarının ve ilgili haritaların veya kesitlerin açıklaması da dahil olmak

üzere, mevcut arama verilerinin özeti ve sonuçları da belirtilmelidir.

Maden Arama Hedefini içeren ve/veya sonradan revizyona veya değişikliğe uğramış

herhangi bir raporda, Yetkin Kişi tamamlanan arama faaliyetlerinden kaynaklanan

önemli herhangi bir değişikliği raporda tartışmalıdır.

MADEN ARAMA SONUÇLARININ RAPORLANMASI

18. Maden Arama Sonuçları, maden arama programları kapsamında elde

edilen ve yatırımcılar tarafından kullanılabilecek veri ve bilgileri içerir. Fakat bu veri ve

bilgiler Maden Kaynakları veya Maden Rezervleri bildiriminin bir parçasını

oluşturmaz.

Arama faaliyetlerinin ilk aşamalarında, eldeki veriler dâhilinde, makul tonaj (hacim)

ve tenör (kalite) tahminlerinin yapılabilmesi mümkün olmamaktadır. Arama Sonuçlarında,

aranan madenin özellikleri ile ilgili hem olumlu hem de olumsuz veri ve bilgilere yer

verilmelidir.

14

Eğer şirket, Maden Kaynağı veya Maden Rezervi olarak sınıflandırılmayan bir

cevherleşmeyi rapor ediyorsa, 17. maddede belirtilen kriterleri sağlayarak bu koşullara uygun

bir biçimde rapor hazırlamalıdır.

Maden Arama Sonuçları örnekleri, mostra örneklemesi, sondaj karotlarından belirli

aralıklarda alınan analiz, jeokimyasal analiz ve jeofizik araştırma sonuçlarını

içermektedir. Maden Arama Sonuçları örnekleri Yetkin Kişi tarafından

onaylanmalıdır.

19. Maden Arama Sonuçları hakkındaki Piyasa Raporları, bu sonuçların ne kadar

önemli olduğu konusunda tutarlı ve kesin bir hüküm verilmesine izin verecek kadar yeterli

bilgiyi içermelidir. Raporlarda, maden aramacılığının gerçekleştirildiği şartlar ve çevre,

örnekleme tipi ve yöntemi, örnekleme aralıkları ve yöntemleri, örnek lokasyonları, ilgili bütün

kimyasal analiz sonuçlarına ait verilerin boyutları, dağılımları ve nispi lokasyonları, veri

toplama yöntemleri, arazi kullanım durumları ile ilgili veriler ve Tablo 1’de belirtilen diğer

kriterlerle ilgili bilgiler yer almalıdır.

Maden Arama Sonuçları, bilimsel bir temele dayandırılmaksızın ya da ekonomik

potansiyele sahip cevherleşmenin keşfedilmiş olduğunu ima edecek şekilde sunulmamalıdır.

Eğer cevherleşmenin gerçek boyutları raporda yer almıyorsa, buna uygun bir açıklama Piyasa

Raporunda bulunmalıdır.

Analiz ve hesaplama sonuçları raporlanırken, aşağıda belirtilen yöntemlerden en

uygunu, Yetkin Kişi tarafından seçilerek kullanılmalıdır:

• Örnek aralıklarına göre bütün sonuçların listelenmesi (bulk örnek alınan

durumlarda, örneğin boyutu), ya da

• Cevherli zonlara ait ortalama tenörün belirtilmesi (tenörün nasıl tahmin

edildiği, hangi yöntemin kullanıldığı açıkça belirtilmelidir).

Maden yatağının jeolojisini temsil edecek şekilde hazırlanmış açıklayıcı diyagramlar

ve haritalar rapora dahil edilmelidir. Raporda, bunlarla sınırlı olmamak üzere sondaj

konumlarını gösteren plan ve haritalar ile uygun plan ve kesit görünümleri de bulunmalıdır.

Derinlemesine inceleme yapılmadan ayrık analizlerin, ayrık sondaj kuyularının,

tavalama (panning) yöntemiyle elde edilmiş konsantreler veya süperjen prosesleriyle

zenginleşmiş toprak veya yüzey örneklerinin analiz sonuçları gibi seçilmiş bilgilerin

genel bir konuma dayandırılmadan raporlanması kabul edilemez. Tüm analizlerin

veya sondajların raporlanması gerekli olmasa da raporu okuyan kişinin hükme

varabilmesi için rapora dahil edilmeyen verilerle ilgili yeterli bilginin sağlanması

şarttır.

Maden Arama Sonuç raporlarının, yapılan tüm sondajları veya sondajlardan geçen

kesitleri içermediği durumlarda, Yetkin Kişi, bu bilgilerin neden önemli olmadığına

veya bu bilgilerin neden raporda yer almadığına dair bir açıklama sunmalıdır.

Madde 4 ve 5' te belirtildiği üzere, Yetkin Kişi, kamuoyu algısını veya maden yatağının

değerini etkileyebilecek herhangi bir konuda sessiz kalmamalıdır. Önemli projeler

15

için, Tablo 1'in 2. ve 3. bölümünde belirtilen tüm kriterlerin, “mevcut değil ise neden

mevcut değil” temeli üzerine kurularak raporlandırılması gerekmektedir.

Yetersiz veya muğlak verilerin, Maden Arama Sonuç raporunun güvenilirliğini

etkilediği durumlarda, ek açıklamaların raporda yer alması gerekmektedir. Örnekler:

Zayıf örnek verimi, analizin veya laboratuar sonuçlarının tekrarlanabilirliğinin

yetersizliği vb. olarak sıralanabilir.

MADEN KAYNAKLARININ RAPORLANMASI

20. Maden Kaynağı, Yerkabuğu içinde veya üzerinde bulunan, ekonomik

önemi olan, tenör (veya kalite) ve büyüklüğü ile nihai olarak ekonomik makul çıkarılma

beklentisi bulunan katı malzeme konsantrasyonu veya oluşumudur.

Bir Maden Kaynağının yeri, büyüklüğü, tenörü (veya kalite), sürekliliği ve diğer

jeolojik özellikleri ya bilinir ya da örnekleme (numune analiz) verilerinin de kullanıldığı,

özgün jeolojik kanıtların ve bilgilerin ışığında tahmin edilir ve yorumlanır.

Maden Kaynakları jeolojik güven düzeyinin artan derecesine göre sırasıyla

Potansiyel, Belirlenmiş ve Ölçülmüş Maden Kaynağı kategorilerine göre tanımlanır.

Maden Kaynak raporları, kaynağın sınıflandırılmasına bakmaksızın kaynağın nihai

olarak ekonomik makul çıkarım beklenti koşulları için gereken şartları sağlamalıdır.

Bir maden yatağının nihai olarak ekonomik çıkarım beklentileri olmayan bölümleri

Maden Kaynağına dahil edilmemelidir. Maden Kaynak tahmininin raporlanması için ek Tablo

1’de listelenmiş ölçütleri kullanan Yetkin Kişi, bu ölçütleri Piyasa Raporunda açık bir

biçimde açıklamalı ve tartışmalıdır. Listelenmiş ölçütlere uygun olarak yapılan açıklamalar,

aynı zamanda uygulanan eşik tenör (cut-off) varsayımları için teknik ve ekonomik alanlarda

uygulanabilirlik (Dönüştürücü Faktörlerin uygulanabilirliği) tartışmasını da içermelidir.

Maden Kaynaklarını tahmin etmek için gereken jeolojik kanıtlar ve bilgiler, tüm

Potansiyel, Belirlenmiş ve Ölçülmüş Maden Kaynağı kategorilerini destekleyen örnekleme

(numune analiz) verilerini içermelidir. Örnekleme (numune analiz) verileri uygun aralıklar ile

yapılarak cevherleşmenin jeolojik, kimyasal, fiziksel ve mineralojik özelliklerini gösterecek

şekilde elde edilmelidir. Bir Maden Kaynağı ancak örnekleme (numune analiz) verileri

mevcut olduğunda tahmin edilir.

‘Maden Kaynağı’ terimi, arama faaliyetleri ve örnekleme (numune analiz) verileriyle

belirlenerek tahmin edilen, yığın ve pasaları da ihtiva edebilen, Donüştürücü

Faktörlerin de dikkate alınarak uygulanması sonucu Maden Rezervlerine dönüşmesi

mümkün olan cevherleşmeyi kapsar.

16

'Nihai ekonomik üretim için makul beklentiler' terimi, yaklaşık madencilik

parametreleri de dahil olmak üzere ekonomik üretim olasılığını etkilemesi muhtemel

tüm konularda Yetkili Kişinin değerlendirmesini (ön değerlendirme olsa da) ifade

etmektedir. Başka bir deyişle, bir Maden Kaynağı, eşik değer (cut-off) tenörüne,

maden boyutlarının (büyüklüğünün) yerine veya sürekliliğine bakılmaksızın

sondajlanmış veya numunelenmiş tüm cevherleşmenin bir envanteri değildir.

Varsayılan ve makul olabilen teknik, ekonomik ve gelişim koşulları altında tümüyle

veya kısmen ekonomik olarak çıkarılabilir cevherleşmenin gerçekçi bir envanteridir.

Maden Kaynağı tahminleri Yetkin Kişi tarafından da uygun bulunursa, Maden

Kaynaklarının madenciliğe uygun şekilde en elverişli yaklaşımı düşündürecek

yeterlilikte büyüklük ve sürekliliğe sahip cevher kütlelerini kapsamasını güvence altına

almak için eşik değer tenörü altındaki mineralizasyonu içerebilir. Maden Kaynağı

tahminlerinin belgelendirilmesinde, kullanılan herhangi bir seyreltici madde varsa

açık bir biçimde belirtilerek yorumları da içerecek şekilde sunulmalıdır.

‘Nihai’ sözcüğünün yorumu, içerilen emtia veya madene bağlı olarak değişebilir.

Örneğin, bazı kömür, demir cevheri, boksit ve diğer çeşitli madenler veya emtialar

için 50 yılı aşkın zaman dönemlerini kapsayan ‘nihai ekonomik çıkarımın’

düşünülmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, birçok altın yatağı için kavramın

uygulanması normalde belki 10 ile 15 yılla ve sıklıkla çok daha küçük zaman

dilimleriyle sınırlandırılmış olacaktır. Yetkin Kişi tarafından her tür maden kaynağı

için düşünülen zaman diliminin belirtilmesi ve tartışılması gerekmektedir.

Maden Kaynağı tahmini yapabilmek amacıyla verilerde yapılan herhangi bir düzeltme

(tenör düşürülmesi veya sınırlandırması gibi) açıkça belirtilmeli ve Piyasa Raporunda

tanımlanmalıdır.

Belli tür raporlar (örn. envanter raporları, idari kurumlara sunulan maden arama

raporları ve yatırımcılara bilgi sağlama amacı olmayan diğer türden raporlar),

potansiyel olarak ekonomik öneme sahip olan veya olmayan tüm cevher oluşumlarının

tam dökümünü içerebilir. Bu türde belirtilen ekonomik olmayan mineralizasyon

tahminleri, UMREK Kod standartları bakımından uygun Maden Kaynak veya Maden

Rezervleri olarak nitelendirilemez.

21. Potansiyel Maden Kaynağı; Maden Kaynağının büyüklüğünün ve

tenörünün veya kalitesinin sınırlı jeolojik kanıtlar ve örnekleme (numune analiz)

yoluyla tahmin edildiği bir kesimidir.

Jeolojik kanıtlar, Maden Kaynağını varsaymaya yeterli olup jeolojik ve tenör

veya kalite sürekliliği açısından doğrulamamaktadır.

17

Potansiyel Maden Kaynağı, Belirlenmiş Maden Kaynağı’na uygulanandan daha

düşük güven düzeyine sahiptir ve Maden Rezervine dönüştürülmemelidir. Potansiyel

Maden Kaynaklarının çoğunluğunun, arama faaliyetlerinin sürekliliği ile Belirlenmiş

Maden Kaynaklarına dönüştürülebileceği makul koşullarda beklenmektedir.

Rapor edilmiş Maden Kaynağı ağırlıklı olarak Potansiyel Maden Kaynağı olduğunda,

okuyucunun rapor edilmiş Maden Kaynağı ile ilişkili fırsatları ve riskleri değerlendirebilmesi

için yeterli destekleyici bilgiler sağlanmalıdır.

Potansiyel Maden Kaynağı tahmininin nominal örnekleme aralığı ve cevherleşme

durumu dikkate alınarak raporlandığı durumlarda, okuyucuyu bilgilendirecek yeterli bilgileri

içermelidir:

Maden Kaynağının örnek noktaların ötesine dış değerlendirildiği (ekstrapolasyon)

maksimum uzaklık,

Dış değerlendirmeye (ekstrapolasyon) dayalı öngörülen Maden Kaynağının toplam

kaynak içindeki payı,

Maden Kaynağının bu limitlere neden dış değerlendirildiğine (ekstrapolasyon) dair

gerekçeler,

Tahmin edilmiş maden kaynağının dış değerlendirildiği kesimini açık bir şekilde

belirten Potansiyel Maden Kaynağının şematik gösterimi.

Potansiyel Maden Kaynağı kategorisi; bir maden konsantrasyonu veya oluşumunun

sınırlı ölçümler ile örneklemenin tamamlandığını belirtmekle birlikte verilerin jeolojik

ve tenör sürekliliğini güvenilir bir biçimde açıklamak için yeterli olmadığını gösterir.

Potansiyel Maden Kaynaklarının çoğunluğunun, arama faaliyetlerinin sürekliliği ile

Belirlenmiş Maden Kaynaklarına dönüştürülebileceği beklense de, Potansiyel Maden

Kaynağının belirsizliği sebebiyle bu tür dönüşümlerin her zaman olabileceği

varsayılmamalıdır.

Potansiyel Maden Kaynak tahminindeki güven düzeyi, Ön Fizibilite (41. madde) ya da

Fizibilite (42. madde) Çalışmalarında ayrıntılı planlama için kullanılabilen teknik ve

ekonomik parametre sonuçlarının uygulanmasına izin verecek ölçüde yeterli değildir.

Bu nedenle, Potansiyel Maden Kaynağından Maden Rezervleri kategorisine doğrudan

bir bağlantı bulunmaz (Şekil 1’e bakınız).

Potansiyel Maden Kaynakları, Kapsam Çalışmaları gibi teknik ve ekonomik

çalışmaları destekleyecek biçimde kullanılıyorsa ihtiyatlı olunması gerekmektedir

(bkz. 40. Madde).

Şirket, Yetkin Kişi’nin takdirinde, Potansiyel Maden Kaynağının tümünü veya bir

kısmını şirket içi planlarına, kapsam ya da stratejik çalışmalarına dahil edebilir.

Potansiyel Maden Kaynakları ile ilgili hazırlanan bir raporda bu husus açıkça

belirtilmelidir. Bu koşullar altında tüm Potansiyel Maden Kaynaklarının, Belirlenmiş

Maden Kaynaklarına veya Maden Rezervlerine dönüştürülecek güvenilirlikte

olmadığına dair bir beyanda bulunulmalıdır. Bu kategorideki Maden Kaynakları,

18

direkt olarak Maden Rezervlerine dönüştürülemez ve Maden Rezervinin bir parçası

olarak nitelendirilmemelidir.

22. Belirlenmiş Maden Kaynağı; kaynağın niceliği, tenörü (veya kalitesi),

yoğunluğu, şekli ve fiziksel özelliklerinin yeterince güvenle tahmin edildiği, ayrıntılı

maden planlamasını ve yatağın ekonomik olarak işletilebileceğini destekleyecek ölçüde

Dönüştürücü Etkenlerin uygulanabildiği bir kesimidir.

Jeolojik kanıtlar, yeterince detaylı ve güvenilir arama, örnekleme ve testler

sonucu elde edilir ve bunlar gözlem noktaları arasında jeolojik, tenör ya da kalitenin

sürekliliğinin tahmin edilmesi açısından yeterlidir.

Belirlenmiş Maden Kaynağı, Ölçülmüş Maden Kaynağına uygulanandan daha

düşük bir güven düzeyine sahiptir ve yalnızca Muhtemel Maden Rezervine dönüşebilir.

Bir maden yatağı ya da yatağın bir kısmı, elde edilen verilerin niteliği, türü, miktarı ve

dağılımı kullanılarak Maden Kaynağını belirleyen Yetkin Kişinin jeolojik yapıyı

güvenle yorumlamasına ve cevherleşmenin jeolojik ve tenör sürekliliğini varsaymasına

izin verecek ölçüde olduğunda, Belirlenmiş Maden Kaynağı olarak sınıflandırılabilir.

Tahmindeki güven düzeyi, maden proje planları ve üretim çizelgelerinin

hazırlanmasını ve ekonomik sürenin planlanmasını sağlayacak biçimde teknik ve

ekonomik parametrelerin uygulanabilmesi için yeterlidir. Yetkin Kişi, Ön Fizibilite

veya Fizibilite çalışmaları (bkz. Madde 41 ve 42) ilerledikçe Belirlenmiş Maden

Kaynağının katkı ve öneminin farkında olmalıdır.

23. Ölçülmüş Maden Kaynağı; niceliği, tenörü (veya kalitesi), yoğunluğu, şekli

ve fiziksel özelliklerinin güvenle tahmin edildiği, ayrıntılı maden planlamasını ve yatağın

ekonomik olarak işletilebileceğini yeterince destekleyecek ölçüde Dönüştürücü

Etkenlerin uygulanabildiği bir Maden Kaynağının parçasıdır.

Jeolojik kanıtlar, detaylı ve güvenilir arama, örnekleme ve testler sonucu elde

edilir ve bütün bunlar yeteri miktarda olup gözlem noktaları arasında jeolojik, tenör ya

da kalitenin sürekliliğini doğrulayabilmelidir.

Ölçülmüş Maden Kaynağı, Belirlenmiş Maden Kaynağı ya da Potansiyel Maden

Kaynağına uygulanandan daha yüksek bir güven düzeyine sahiptir. Ölçülmüş Maden

Kaynağı, Görünür Maden Rezervine veya belirli koşullar altında Muhtemel Maden

Rezervine dönüştürülebilir.

Maden Kaynakları, verilerin niteliği, kalitesi, miktarı ve dağılımının herhangi bir

şüpheye yer vermeyecek biçimde hesaplandığı ve Maden Kaynağını belirleyen Yetkin

Kişinin takdiriyle, cevherleşmenin tonajı ve tenörünün yakın sınırlar dahilinde tahmin

edilebildiği ve bu tahminde olabilecek bir değişikliğin Maden Kaynağının nihai

ekonomik potansiyelini önemli ölçüde etkilemesinin mümkün olmayacağı durumlarda,

cevherleşme, Ölçülmüş Maden Kaynağı olarak sınıflandırılabilir.

Bu kategori, maden yatağının jeolojik özelliklerinin ve ilişkili jeolojik kontrollerin

anlaşılmasında yüksek bir güven düzeyi gerektirir. Tahmindeki güven düzeyi, 40.-42.

19

arası maddelerde tanımlanmış olan teknik ve ekonomik çalışmalarda tatbik edilen

Dönüştürücü Etkenlerin uygulanabilmesi için yeterlidir.

Çeşitli Dönüştürücü Etkenlerin güven düzeyine bağlı olarak “Görünür Maden

Rezervine” (Dönüştürücü Etkenlerde yüksek güven düzeyi), “Muhtemel Maden

Rezervine” (Dönüştürücü Etkenlerde bir miktar belirsizlik) dönüştürülebilir veya hiç

dönüştürülemez (Dönüştürücü Etkenlerin bir kısmında düşük güven düzeyi olması

veya hiç bir güven olmayışı; örneğin yeraltı madenindeki emniyet topukları,

cevherleşmenin ekonomik olarak işletilebilecek sınırlar dahilinde olmaması, maden

planlamasının eksikliği vb.).

24. Uygun Maden Kaynağı kategorisinin seçimi, mevcut verilerin miktarı, dağılımı

ve kalitesi ile bu verilerin güven düzeyine bağlıdır. Uygun Maden Kaynağı kategorisi, Yetkin

Kişi tarafından belirlenmelidir.

Maden Kaynağı sınıflandırması deneyim gerektiren bir husustur ve Yetkin Kişi, Maden

Kaynağı tahminindeki güven düzeyi ile ilişkili olan Tablo-1’de yer alan ölçütleri

dikkate almalıdır.

Ölçülmüş ve Belirlenmiş Maden Kaynakları arasında uygun olan kategorinin

bulunması aşamasında, Yetkin Kişilerin karar vermek için 22. ve 23. maddelerde

belirtilen iki kategorinin tanımında yer alan jeolojik ve tenör sürekliliği ile ilgili

ibareyi değerlendirmesinin yanı sıra, Ölçülmüş Maden Kaynağının tanımında bulunan

“…bu tahminde olabilecek bir değişikliğin Maden Kaynağının nihai ekonomik

potansiyelini önemli ölçüde etkilemesinin mümkün olmayacağı“ ibaresini

değerlendirmeye almasında da yarar olabilir.

Yetkin Kişiler, Belirlenmiş ve Potansiyel Maden Kaynakları arasında uygun

kategoriye karar vermek için 21. ve 22. Maddelerde belirtilen iki kategorinin

tanımında yer alan jeolojik ve tenör sürekliliği ile ilgili ibareyi dikkate almasının yanı

sıra, Belirlenmiş Maden Kaynağı tanımında; Potansiyel Maden Kaynağının

tanımından farklı olarak “ayrıntılı maden planlamasını ve yatağın ekonomik olarak

işletilebileceğini destekleyecek ölçüde Dönüştürücü Etkenlerin uygulanabildiği ve

yeterince güvenle tahmin edildiği” kısmını ve “Potansiyel Maden Kaynağı

tahminindeki güven düzeyi, Ön Fizibilite (41. madde) ya da Fizibilite (42. madde)

Çalışmalarında ayrıntılı planlama için kullanılabilen teknik ve ekonomik parametre

sonuçlarının uygulanmasına izin verecek ölçüde yeterli değildir.” ve “Potansiyel

Maden Kaynakları, Kapsam Çalışmaları gibi teknik ve ekonomik çalışmaları

destekleyecek biçimde kullanılıyorsa ihtiyatlı olunmalıdır (bkz. 40. Madde).”

kısımlarını göz önünde bulundurmak isteyebilir.

Yetkin Kişi, kaynağın sınıflandırılması için jeolojik ve tenör sürekliliğini

değerlendirdiğinde cevherleşmenin türünü ve eşik tenör değeri hususlarını dikkate

20

almalıdır. Maden Kaynağı tahmini için seçilen eşik tenör değerleri, cevherleşmenin

türü ve planlanan madencilik ve cevher zenginleştirme geliştirme seçenekleri ile ilgili

olarak uygun olmalıdır.

25. Maden Kaynağı tahminlerinin, mevcut örnekleme sonuçları ile Maden

Kaynağının yeri, şekli ve sürekliliği üzerine sınırlı bilgilerin yorumuna bağlı olması

nedeniyle, Maden Kaynağı tahminleri detaylı hesaplamalar içermemektedir. Tonaj ve tenör

tahminleri, var olan nispi belirsizlik göz önüne alınarak raporlarda uygun bir biçimde

yuvarlanmalıdır. Potansiyel Maden Kaynak kategorisinde, Maden Kaynağı tahmini ‘yaklaşık’

gibi terimlerle nitelendirilmeli ve nihai sonuç her zaman belirsizliğini vurgulayacak biçimde

hesap değil tahmin olarak açıklanmalıdır.

Çoğu durumda, tahminlerin ikinci anlamlı rakama yuvarlanması yeterli olmaktadır.

Örneğin; 10.863.000 ton ve %8.23 tenor degeri, 11 milyon ton ve %8.2 tenor değeri

olarak belirtilmelidir. Bununla birlikte, tahminlemedeki belirsizlikleri doğru bir

şekilde göstermek için ilk anlamlı rakamın elde edilmesinin gerekli olabileceği

durumlar olacaktır. Bu durum genellikle, Potansiyel Maden Kaynaklarında geçerli

olacaktır.

Yetkin Kişilerin örnekleme, analitik ve hesaplama hataları göz önünde bulundurarak

Maden Kaynak tahminlerinin görece kesinliğini ve güven düzeyini raporun uygun

bölümünde tartışması teşvik edilir. Yetkin Kişinin Maden Kaynağının güven düzeyi ile

ilgili yapacağı açıklamada, tahminlerin kaynağın tamamı veya bir kısmı ile ilgili

tahminler olup olmadığı değerlendirilmeli ve eğer kaynağın bir kısmı için ise uygun

tonajı belirtilmelidir. Göreceli kesinlik ve güven düzeyi açıklamasının yapılamadığı

durumlarda, belirsizliklerin kapsamlı tartışması Tablo-1 dikkate alınarak yapılmalıdır.

26. Maden Kaynaklarının Piyasa Raporları, ‘Potansiyel’, ‘Belirlenmiş’ ve

‘Ölçülmüş’ Maden Kaynağı kategorilerinden en az birini veya birkaçını belirtmelidir. Her bir

kategori için ayrıntılar sağlanmadığı sürece, kategoriler birleştirilerek rapor edilmemelidir.

Maden Kaynakları, ilgili tonaj ve tenörler de sunulmadıkça metal veya mineral içeriği

açısından rapor edilmemelidir.

Maden Kaynak ve Maden Rezerv değer tabloları ayrı olarak sunulmalıdır.

Kodun kapsadığı kategoriler dışında tonaj ve tenörlerin Piyasa Raporunda yer

almasına, 17. Madde’de belirtilen hususların gerekliliklerine mutlak bir şekilde bağlı

kalınmadığı sürece izin verilmemektedir. Kodun kapsadığı kategoriler dışında yapılan

tonaj ve tenör tahminleri, şirket içi hesaplamalarda ve değerlendirme süreçlerinde

yararlı olabilir; fakat Piyasa Raporlarına dahil edilmelerine izin verilmemektedir.

Maden Kaynağı tahminleri bazen üretim verilerinde yapılan düzenlemenin ardından

rapor edilebilmektedir. Bu tür düzenlemelerde yapılan değişikliğin niteliği, Maden

Kaynaklarının Piyasa Raporunda açık bir biçimde belirtilmelidir.

21

27. Önemli bir projenin Maden Kaynağı ilk kez Piyasa Raporu olarak

sunulduğunda veya son raporlama sonrası yapılan tahminler önemli ölçüde değişikliğe

uğradığında, Tablo-1’in ilgili bölümünde yer alan bilgilerin kısa bir özeti sunulmalı ya da

uygulanabilir veya önemli olduğu düşünülmeyen bir ölçüt mevcut ise buna yer

verilmemesinin gerekçeleri ile ilgili kısa bir açıklama raporda yer almalıdır.

Önemli bir projenin Maden Kaynağı tahminleri ilk kez Piyasa Raporu olarak

sunulduğunda veya yapılan tahminler önemli ölçüde değişikliğe uğradığında (kategori

değişiklikleri de dahil olmak üzere), yatırımcıların, değişikliklerin nedeni ile ilgili düzgün bir

biçimde bilgilendirilmesi için yeni tahminin temelinin şeffaflık ilkesine uygun olarak

tartışılmasına ve açıklanmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Madde 4 ve 5'te de belirtildiği üzere,

kapsamlılık/ somutluluk ilkesi bir yatırımcının veya danışmanın Yetkin Kişi tarafından net bir

görüş bildirmesi beklediği bilgisini belirtmektedir. Bu nedenle Tablo-1'deki tüm ölçütlerin

“mevcut değilse, neden mevcut değil” temelinde düşünülerek yorumlanmasına ihtiyaç

duyulmaktadır.

Muğlak olan hususların Maden Kaynakları beyanının güvenilirliğini veya güvenini

potansiyel olarak etkilediği durumda (örneğin düşük örnek verimi, analiz ve

laboratuvar sonuçlarının tutarsızlığı, yığın yoğunlukları (bulk densities) üzerine sınırlı

bilgiler, vb.) söz konusu hususlar da rapor edilmelidir.

Hangi hususların rapor edilmesi gerektiği üzerine şüpheye düşülmesi durumunda, çok

az bilgi vermek yerine çok daha fazla bilgi vermenin avantajı tercih edilmelidir.

28. ‘Cevher’ ve ‘Rezerv’ sözcükleri, Maden Kaynağı tahminlerini tanımlamada

kullanılmamalıdır, çünkü bu sözcükler teknik fizibilite ve ekonomik olarak işletilebilir

terimlerine işaret etmekte olup bu sözcüklerin kullanımı tüm ilgili Dönüştürücü Etkenler göz

önünde bulundurulduğunda uygun olmaktadır. Rapor ve beyanlar, teknik fizibilite yapılıp

kaynağın ekonomik olarak işletilebilir hale getirilmesine kadar uygun olan Maden Kaynak

kategorisine veya kategorilerine işaret etmeye devam etmelidir. Yapılan yeni bir

değerlendirme ile Maden Rezervlerinin ekonomik olarak işletilebilir olmadığının gösterilmesi

halinde, Maden Rezervleri Maden Kaynakları olarak yeniden sınıflandırılmalıdır.

Maden Rezervlerinden Maden Kaynaklarına yönelik yapılacak olan yeni bir

sınıflandırma, kısa dönemli veya geçici olması beklenen değişimler ya da şirket

idaresinin ekonomik temelli olmayan kasti bir karar almasının getirdiği sonuçların

etkisi neticesinde yapılmalıdır. Kısa zamanlı emtia fiyat değişimleri, geçici acil

vakalar, grev vb. bu tür durumlara örnek olarak verilebilir.

22

MADEN REZERVLERİNİN RAPORLANMASI

29. Maden Rezervi; Ölçülmüş Maden Kaynağının ve/veya Belirlenmiş Maden

Kaynağının ekonomik olarak üretilebilir ve işlenebilir kısmıdır.

Maden Rezervi, seyreltici maddeleri ve maden çıkarılırken oluşabilecek kayıpları

içerir ve Dönüştürücü Faktörlerin uygulamasını içeren uygun düzeydeki Ön Fizibilite

veya Fizibilite çalışmalarıyla tanımlanır.

Bu tür çalışmalar, raporlama sırasında cevherin makul bir şekilde işlenip

çıkarılabileceğini teyit etmektedir.

Rezervlerin tanımlandığı referans noktası, genellikle cevherin işleme tesisine

teslim edildiği nokta olarak tanımlanmıştır ve bu referans noktasının raporda

belirtilmesi gereklidir. Ancak bu referans noktasının farklı olduğu her durumda

satılabilir bir üründe olduğu gibi okuyucunun raporlanan durum hakkında tam olarak

bilgilendirilmesi için açıklayıcı bir ifadenin rapora dahil edilmesi önemlidir.

Maden Rezervleri, güven düzeyinin artan derecesine göre, Muhtemel Rezerv ve

Görünür Rezerv olarak alt kategorilere ayrılır.

Maden Rezervleri raporlanırken, tahmini cevher zenginleştirmesindeki kazanma

faktörleri hakkındaki bilgi çok önemlidir ve her zaman Piyasa Raporlarına dahil edilmelidir.

Maden Rezervleri, tüm Dönüştürücü Faktörlerin Maden Kaynaklarına uygulanması

sonucu ortaya çıkan, bu Dönüştürücü Faktörleri belirleyen Yetkin Kişinin kanaatinde

teknik ve ekonomik bir proje için temel olabilecek tahmini tonaj ve tenör ihtiva eden

bölümünü oluşturur. Dönüştürücü Faktörleri uygulayarak yapılmış maden tasarım ve

planları olmadan elde edilmiş Maden Rezervleri kabul edilemez.

Maden Rezervleri genellikle işleme tabi tutulması için teslim edilmiş ekonomik öneme

sahip malzemeyi, işleme tabi tutulmamış tüvenan madeni ve seyreltici maddeyi

içerecek şekilde raporlanır.

Tahmin yapılırken kullanılan değerlendirme teknikleri (mevcut ise blok büyüklük

ölçüleri dahil) ve temel varsayımlar açıklanmalıdır.

“Ekonomik olarak çıkarılabilir” terimi; Maden Rezervinin çıkarılmasının teknik,

ekonomik ve belirtilmesi gereken diğer ilişkili varsayımlar doğrultusunda mümkün

olduğunu ima eder. Bu varsayımlar, maden yatağının türü, yapılan çalışmanın

seviyesi ve şirketin mali kriterleri ile değişiklik gösterecektir. Bu nedenle ‘ekonomik

olarak çıkarılabilir' terimi için sabit bir tanım olamaz. Ancak yatırılan sermayede

kabul edilebilir bir getiri elde etmeye çalışan şirketlerin ve yatırımcıların çabaları, bu

getirinin diğer alternatif yatırım riskleri ile rekabet edebilmesi içindir.

Maden Kaynakları ve tüm Dönüştürücü Faktörlerde gerekli güven düzeyine erişmek

için Maden Rezervlerinin belirlenmesi öncesinde, çalışmaların en azından Ön

23

Fizibilite seviyesinde tamamlanması beklenmektedir. Bu çalışma, teknik olarak

mümkün, çeveresel yönden kabul edilebilir ve ekonomik olan bir maden planını ve

üretim akış şemasını belirleyerek buna dayalı Maden Rezervinin ortaya çıkmasını

sağlar.

‘Maden Rezervleri’ terimi madencilik tesislerinin kurulduğunu veya faaliyette

olduğunu ya da tüm gerekli onayların alındığını veya satış sözleşmelerinin yapıldığını

belirtmek zorunda değildir. Maden Rezervlerinin beyanı, bu tesislerin

kurulabilmesine, kârlı bir şekilde işletilebilmesine, onay ve/veya sözleşmelerin maden

planları tarafından öngörülen zaman çerçevesinde alınabileceğine dair makul

beklentilerin var olduğunu belirtmektedir. Belli durumlarda 'bu makul beklentilere',

onayların gerçekten verilmesinden veya sözleşmelerin imzalanmasından önce sahip

olmak imkansız olabilmektedir. Her durumda, Yetkin Kişi madenin çıkarılmasını

etkileyen tüm belirsizliklerin sonuçlarını değerlendirmelidir.

Cevher zenginleştirme işlemi veya geri kazanımları açısından büyük ölçüde farklı

özelliklere sahip bölgeler (zonlar) mevcut ise, bunlar ayrı ayrı ve aynı zamada bir

bütün halinde raporlanmalıdır.

Maden Rezerv tahminleri bazen yüksek düzey veya başabaş noktasına uygun tenör

değerinde ya da kaynağın tüketilmesi ve üretilmesi arasındaki ayrıma ilişkin geçmiş

deneyimi yansıtan maden çıkarımı veya cevher işlenmesi gibi faktörlerin uygulamaları

sonrasında raporlanabilir. Eğer Maden Rezerv tahmini için kullanılan herhangi bir

veri, tahminin yapılması amacı ile düzeltilmiş veya değiştirilmiş ise, bu durumun

Piyasa Raporunda açıkça belirtilmesi ve düzeltme veya değişimin niteliğinin

açıklanması gerekmektedir.

Şirketler 'Cevher Rezervi' terimini Piyasa Raporlarında kullanmayı tercih ettiğinde,

bu terimin Kod içinde tanımlanan 'Maden Rezervi' ile aynı anlamda kullanıldığını

raporda açıkça belirtmelidir.

Kod, şirketin Maden Rezervlerini üretebileceğini ima ettiğini, ancak üretim kararının

alındığını ima etmediğini ifade etmektedir.

Yetkin Kişi, Maden Rezerv tahmini için kullanılan emtia fiyatlarını ve kur oranlarını

raporun ilgili bölümünde açıklamalıdır. Eğer emtia fiyatları açıklanmıyorsa bunun

gerekçeleri verilmelidir; örneğin belirli bir fiyatın açıklanması bir şirketi rekabette

geriye düşürebilir. Bu tür durumlarda, raporun ilgili bölümünde "mevcut veya tahmin

edilen fiyatlar" veya "bu alanda uygulandığı bilinen fiyatlar" gibi ifadelerle atıfta

bulunulabilir.

Emtia fiyatlarının, desteklenebilir, ileriye dönük, kısa veya uzun vadeli tahminlere

dayandırılması gerekir (hangisi geçerliyse). Son derece iyimser veya kötümser fiyat

öngörüleri aşırı yüksek veya düşük Maden Rezerv tahminlerine neden olabilir.

Emtiaların mevcut sözleşmelerde listelenen fiyatlar kullanılarak satıldığı yerlerde,

Maden Rezervleri bu sözleşme fiyatları kullanılarak belirlenmelidir.

24

Emtia fiyatları açıklandığında, bu açıklama ile rezerv belirlemede kullanılan tek bir

fiyat veya rezervlerde önemli bir değişiklik yapmayacak bir fiyat aralığı tahmininde

bulunulabilir.

Rezervi belirlemek için kullanılan emtia fiyatlarının yayınlanıp yayınlanmadığına

bakılmaksızın, bu fiyatların belirlenmesinde kullanılan yöntem açıklanmalıdır. Böyle

bir açıklama, yatırımcılara, bu fiyatların gelecekteki fiyatlarla ilgili makul görüşlerini

yansıtıp yansıtmadığına karar vermesine yardımcı olacak bir biçimde olmalıdır.

Fiyat öngörülerini destekleyen belgeler içinde geçmiş ve cari fiyat karşılaştırması,

gelecek projeksiyonları, piyasa görüşleri, kur oranları ile ilgili ve diğer alakalı

bilgiler yer alabilir.

Hangi hususların rapor edilmesi gerektiği üzerine şüpheye düşülmesi durumunda, çok

az bilgi vermek yerine çok daha fazla bilgi vermenin avantajı tercih edilmelidir.

30. Muhtemel Maden Rezervi, Belirlenmiş Maden Kaynağının, bazı

durumlarda da Ölçülmüş Maden Kaynağının ekonomik olarak çıkartılabilir kısmıdır.

Muhtemel Maden Rezervine uygulanan Dönüştürücü Faktörlerin güven düzeyi,

Görünür Maden Rezervine uygulanan Dönüştürücü Faktörlerin güven düzeyinden daha

düşüktür.

Maden Kaynaklarının, Maden Rezervlerine dönüştürülmesinde, Dönüştürücü

Faktörlerin güven düzeyinin göz önünde bulundurulması önemlidir.

Muhtemel Maden Rezervi, Görünür Maden Rezervinden daha düşük bir güven

seviyesine sahiptir; ancak madencilik faaliyetlerinin yürütülmesi için alınacak olan bir kararın

temelini oluşturması bakımından yeterli kaliteye sahip olabilir.

31. Görünür Maden Rezervi, Ölçülmüş Maden Kaynağının ekonomik olarak

çıkartılabilir kısmıdır.

Görünür Maden Rezervi, rezerve uygulanan Dönüştürücü Faktörlerin güven

düzeyinin yüksek olduğuna işaret etmektedir.

Görünür Maden Rezervi, rezerv tahmini için yapılan en yüksek güven düzeyini ifade

eder ve Dönüştürücü Faktörlerin, jeolojik ve tenör sürekliliğinin yüksek bir güven

düzeyinde değerlendirildiğini belirtir. Cevherleşme türü veya diğer ilişkili faktörler,

bazı maden yataklarında Görünür Maden Rezervi kategorisine ulaşılamayacağı

anlamına gelebilir.

Görünür Maden Rezervi, bir şirketin hem teknik hem de ekonomik olarak erişebileceği

en yüksek güven kategorisini temsil eder. Madde 29’da yer alan ilkelerde belirtildiği

gibi, bazı maden yataklarında Görünür Maden Rezervlerine ulaşılamayacağına işaret

eden birçok faktör vardır. Bir projenin ekonomik ömrü süresince, erken dönemlerde

Yetkin Kişinin Görünür Maden Rezervlerini belirtirken ihitiyatlı davranması

gerekmektedir. Çünkü sonraki aşamalarda elde edilen veriler, bu kararın fazlaca

iyimser bir tahmin olduğunu gösterebilir ve rezervlerin tenör değerlerinde herhangi

25

bir değişikliğe gitmek gerekebilir. Bu sebeplerden ötürü, yapılan erken aşama

tahminlerini genellikle Muhtemel Rezerv olarak adlandırmak veya ileride yapılan

beyanları geri çekmek zorunda kalmaktansa raporlamayı ertelemek daha iyi bir

yöntemdir.

32. Maden Rezervinin uygun olan kategorisinin belirlenmesi, Yetkin Kişi

tarafından Dönüştürücü Faktörlerin (madencilik, cevher zenginleştirme, metalürjik,

ekonomik, pazarlama, hukuki, çevresel, altyapı, sosyal ve idari etkenlerin vs.) belirsizlikleri

değerlendirilerek ve maden kaynağının ilgili seviyesi göz önünde bulundurularak

yapılmalıdır.

Görünür Maden Rezerv kategorisinin uygulanması, maden ve üretim planlamasını

desteklemek için kullanılan üretim arttırımı tahminindeki jeolojik, teknik ve ekonomik

güvenin en üst düzeyde olduğunu ima eder ve dolayısıyla rapor okuyucularında buna paralel

beklentiler oluşturur. Bu sebepten ötürü bir maden kaynağı “Ölçülmüş Maden Kaynağı”

olarak kategorilendirildiğinde, bu beklentiler göz önüne alınmalıdır.

33. Maden Rezervi mevcut örnekleme (numune alma) sonuçlarına ve oluşumun

sürekliliğine, şekline ve konumuna ilişkin sınırlı bilgilerin yorumlanmasına dayandığından

dolayı kesin hesaplamalar içermemektedir.

Tonaj ve tenör tahminleri, hesaplamaların nispi belirsizliğini yansıtması açısından

yuvarlanarak verilmeli ve 'yaklaşık' gibi ifadelerle belirtilmelidir.

Yetkin Kişiler rezerv tahminlerinin kesinliğini ve güvenilirliğini tartışmalıdır. Buna

ilişkin yapılan açıklama, tahminlerin bütün rezerv (tüm rezerv) veya rezervin bir

bölümü (kesinlik veya güvenilirliğin tüm rezerve kıyasla farklı olabileceği, rezervin bir

alt seti) ile alakalı olduğunu belirlemeli ve eğer rezervin bir bölümü ile ilgili ise tonaj

veya hacmi belirtmelidir. Nispi kesinlik ve/veya güvenilirlik ile alakalı açıklamaların

mümkün olmadığı durumlarda, belirsizliklerin tartışması yapılarak Tablo 1’deki kriter

doğruluğunda açıklanması gerekmektedir.

34. Maden Rezervlerinin Piyasa Raporları, 'Görünür' ve 'Muhtemel'

kategorilerinden birini veya birisini veya her ikisini belirtmelidir. Her bir kategori için ilgili

rakamlar sağlanmadığı sürece, raporlar birleşik olarak Görünür ve Muhtemel Maden Rezervi

rakamlarını içermemelidir. İlgili tonaj ve tenör rakamları da belirtilmedikçe, raporlar metal

veya maden içerik rakamlarını sunmamalıdır.

UMREK Kodunun kapsadığı kategorilerin dışındaki tonaj ve sınıflandırmaların Piyasa

Raporlarına, 17’nci madde kapsamına girmediği ve yalnızca bu Maddenin gereklerine sıkı

sıkıya uymadığı sürece izin verilmemektedir.

35. İlk kez yapılan önemli bir proje ile ilgili Maden Rezerv tahmini içeren bir

Piyasa Raporunda veya bu tahminlerin son raporlama sonrası önemli ölçüde değiştiği

noktada, Tablo-1’in ilgili bölümlerindeki bilgilerin kısa bir özeti sunulmalıdır. Eğer belirli bir

ölçüt, ilgili veya önemli değilse, bu husus açıklığa kavuşturularak gerekçelerine dair kısa bir

açıklama sunulmalıdır.

26

Maden Rezerv tahminleri ilk kez Piyasa Raporu olarak sunulduğunda veya projede

mühim bir değişiklik meydana geldiğinde (kategori değişiklikleri de dâhil olmak üzere),

yatırımcıların değişikliklerin nedeni ile ilgili bilgilendirilmesi için yapılan tahminin veya

tahminde yapılan düzenlemenin temelinin şeffaflık ilkesi gereğince tartışılmasına ve

açıklanmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Madde 4 ve 5'te de belirtildiği üzere, kapsamlılık/

somutluluk ilkesi bir yatırımcının veya danışmanın Yetkin Kişi’den net bir görüş bildirmesini

beklediğini belirtmektedir. Bu nedenle Tablo-1'deki tüm kriterlerin ”mevcut değilse, neden

mevcut değil” temelinde düşünülerek yorumlanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Kod, bu maddede Tablo-1'in ilgili bölümlerine karşılık gelecek şekilde hazırlanacak

olan raporlamayı belirtmektedir. Bu, Bölüm 2, 3, 4 (Maden Kaynakları ile ilgili kısmı)

ile ilgili konuların halen devam etmekte olan bir Piyasa Raporuna dahil edilebileceği

varsayımıyla, Bölüm 4'le (Maden Rezervleri ile ilgili kısım) ilgili bir rapor sunularak

tamamlanabilir ve bu Piyasa Raporuna atıfta bulunulabilir. Bu hususların

karşılanmadığı durumlarda, bu bölümler Piyasa Raporuna dahil edilmelidir.

Tablo-1’de bulunan ölçütlere dayanan teknik özet, Piyasa Raporuna ek olarak

sunulmalıdır.

Maden Rezerv bildiriminde güvenilirliği etkileyebilecek muğlak konular (sınırlı

jeoteknik bilgiler, kompleks cevher metalurjisi, izin sürecindeki belirsizlikler vb.)

olduğunda, çözüme kavuşturulamamış konular da rapor edilmelidir.

Hangi hususların rapor edilmesi gerektiği üzerine şüpheye düşülmesi durumunda, çok

az bilgi vermek yerine çok daha fazla bilgi vermenin avantajı tercih edilmelidir.

Tablo-1'de listelenen ve Maden Rezervinin güvenirliğini etkileyebilecek herhangi bir

ölçüt ile ilgili belirsizlikler rapor edilmelidir.

Maden Rezerv tahminleri bazen üretim verileriyle karşılaştırıldıktan sonra yapılan

düzenlemenin ardından rapor edilebilmektedir. Bu tür düzenlemelerde yapılan

değişikliğin niteliği, Maden Rezervlerinin Piyasa Raporunda açık bir biçimde

belirtilmelidir.

36. Maden Rezervinin uygun kategorisinin seçimi, öncelikle ilgili Maden

Kaynağının sınıflandırılması, sonrasında Dönüştürücü Faktörlerdeki herhangi bir belirsizlik

göz önüne alınarak belirlenir. Uygun kategorinin seçimi, Yetkin Kişi tarafından yapılmalıdır.

Kod, Belirlenmiş Maden Kaynakları ile Muhtemel Maden Rezervleri arasında ve

Ölçülmüş Maden Kaynakları ile Görünür Maden Rezervleri arasında doğrudan bir

ilişki sağlar. Başka bir deyişle, Muhtemel Maden Rezervlerinin jeolojik güven düzeyi,

Belirlenmiş Maden Kaynakları için gerekli olan güven düzeyi kadar yüksektir.

Görünür Maden Rezervlerinin jeolojik güven düzeyi, Ölçülmüş Maden Kaynaklarını

belirlemek için gerekli olan güven düzeyi ile aynıdır.

Kod ayrıca, Ölçülmüş Maden Kaynakları ile Muhtemel Maden Rezervleri arasında çift

yönlü bir ilişki sağlar. Bu, Maden Kaynaklarını Maden Rezervlerine dönüştürürken

Dönüştürücü Faktörlerle ilgili göz önüne alınan belirsizliklerin, ilgili Maden

27

Kaynağından ziyade Maden Rezervinde daha düşük bir güven düzeyine sebep

olabileceği durumu kapsamaktadır. Böyle bir dönüşüm, jeolojik bilgi ve güven

düzeyinde azalma olduğu anlamına gelmez.

Ölçülmüş Maden Kaynağından, Görünür Maden Rezervine olan dönüşümü engelleyen

Dönüştürücü Faktörlerdeki belirsizlikler giderilirse, Ölçülmüş Maden Kaynağı,

Görünür Maden Rezervine dönüştürülebilir. Maden Kaynağının Maden Rezervine

dönüşümünde, Dönüştürücü Faktörlerin herhangi bir güven düzeyine sahip olmaması,

Maden Kaynağının üst düzey olan güven seviyesini geçersiz kılabilir. Yeni bilgiler,

Ölçülmüş Maden Kaynağını dönüşümünü doğrulamadığı sürece hiçbir koşulda

Belirlenmiş Maden Kaynağı, Görünür Maden Rezervine dönüştürülemez. Potansiyel

Maden Kaynağı, bir kez Belirlenmiş ya da Ölçülmüş Maden Kaynağına dönüşmedikçe

hiçbir şart altında Maden Rezervine dönüştürülemez.

37. Hem Maden Kaynakları hem de Maden Rezervleri ile ilgili sayısal verilerin

raporlandığı durumlarda, Maden Rezervine dönüştürülmüş olan kısmın, Maden Kaynak

verilerinin içine dâhil olup olmadığını net şekilde belirten bir açıklama Piyasa Raporuna

eklenmelidir.

Şeffaflık ilkesi gereği, Maden Kaynaklarının Maden Rezervlerine dâhil edilmeden

raporlanması tercih edilir. Bununla birlikte, bazı durumlarda, Maden Kaynaklarını Maden

Rezervlerine dâhil ederek raporlamak için birçok sebep bulunmaktadır. Buna göre, hangi

raporlama şeklinin kabul edildiği açıkça belirtilmelidir. Açıklama ifadelerinin uygun biçimleri

aşağıda belirtildiği gibi olabilir:

“Ölçülmüş ve Belirlenmiş Maden Kaynakları, Maden Rezervlerinden ayrı ve ilaveten

“ veya “Ölçülmüş ve Belirlenmiş Maden Kaynakları, Maden Rezervlerine dönüştürülen

Maden Kaynaklarını da içerir.”

Maden Kaynakları, Maden Rezervlerinden ayrı olarak rapor edilmeli, kaynak ve

rezerv kategorileri birleştirilerek sunulmamalıdır. Sonuçta ortaya çıkan toplam yanıltıcı

olabilmekte ve yanlış anlaşılabilmekte veya daha da ciddi bir şekilde bir projenin ilerleyişi ile

ilgili amaç dışı kullanıma sebebiyet verebilmektedir.

MADEN REZERVLERİNİN TAHMİN EDİLMESİ VE

RAPORLANMASINDA KULLANILAN ÖZET BİLGİLER

38. Bu bölüm, Dönüştürücü Faktörleri de içeren Maden Rezervlerinin tahmininde

ve raporlanmasında dikkate alınması gereken ölçütleri özet olarak sunmaktadır. Ayrıca,

Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve Maden Rezervlerinin raporlanması için dikkate

alınması gereken daha ayrıntılı kriterler Tablo 1'de sunulmuştur.

a) Genel Ölçütler

Maden Rezervine dönüştürülecek olan Maden Kaynağının tahmini için yapılan

varsayımlar.

Maden Rezervinin Maden Kaynağına dâhil olup olmadığını belirten açık bir ifade.

Yetkin Kişinin üstlendiği herhangi bir saha ziyaretinin olup olmadığı ve bu

ziyaret/ziyaretlerin sonucu ile ilgili yorum.

28

Eğer herhangi bir saha ziyareti gerçekleştirilmediyse, bunun nedenlerinin sıralanması.

Maden Kaynağının rezerve dönüştürülebilmesi için üstlenilen çalışmanın türünün ve

seviyesinin belirtilmesi.

Kod, Maden Kaynaklarının Maden Rezervlerine dönüştürülmesi için en azından Ön

Fizibilite düzeyinde bir çalışmanın yapılması gerektiğini belirtmektedir. Bu tür

çalışmaların teknik olarak ulaşılabilir ve ekonomik olarak işletilebilir bir maden

planını belirlemesi ve bu noktada ilgili Dönüştürücü Faktörlerin göz önünde

bulundurulması.

Eşik tenör değeri belirleme süreci ve/veya uygulanan gerekli kalite parametrelerinin

belirtilmesi.

Maden Kaynağını Maden Rezervine dönüştürmek için yapılan Ön Fizibilite

çalışmalarının belirtilmesi veya Fizibilite çalışmasında bildirilen yöntem ve

tahminlerin (diğer bir deyişle optimizasyonla veya ayrıntılı tasarım ile uygulanan ilgili

faktörlerin) belirtilmesi.

Maden cevheri / pasa ayırımı, madencilik yönteminin niteliği ve uygunluğu ile ön

dekapaj, ulaşım gibi ilgili tasarım konularını içeren diğer madencilik parametrelerinin

belirtilmesi.

Jeoteknik ve hidrojeolojik parametreler (ör. şev eğimleri, kazı arını boyutları, vb.),

tenör/kalite kontrolü ve üretim öncesi sondajlar ile ilgili varsayımların belirtilmesi.

Önemli varsayımlar ve ocak ile kütle optimizasyonu için kullanılan maden kaynak

modelinin (mevcut ise) belirtilmesi. Maden Kaynağının tonaj ve tenörünün planlanan

ile karşılaştırılması ve cevher için seçilen blok veya kazı arını eğiminin belirtilmesi.

Kullanılan maden iyileştirme faktörlerinin belirtilmesi.

Öngörülmeyen yan kayaç karışması sonucu seyrelme miktarı ve maden kazanım

faktörlerinin belirtilmesi.

Seçilen madencilik yöntemlerine ait altyapı şartlarının (şaftlar, servis yolları,

havalandırma, susuzlaştırma, vb. gibi) belirtilmesi.

b) Metalürjik faktörler veya öneriler

Önerilen metalurjik işlem ve bu işlemin mineralizasyon tarzına uygunluğu. Satılabilir

hale getirilecek madenin üretilmesi için önerilen zenginleştirme işlemi.

Metalürjik işlemin tanımlanması, kullanılan işlem tekniğinin standartlaşmış,

uygulanagelen veya yeni kullanıma giren bir teknik olması, vb.

Uygulanan metalurjik test çalışmalarının niteliği, miktarı ve temsiliyeti, uygulanan

metalürjik zonlanmanın niteliği ve ilgili metalurjik kazanım faktörleri.

Gang elementleri veya minerallerinin zararlı etkilerinin değerlendirilmesi.

Herhangi bir yığın numunenin (bulk sample) varlığı veya pilot ölçekli bir test

çalışmasının varlığı ve bu numunelerin bir bütün olarak alındığı yerler (rezervi temsil

eden bir seviyede).

Mineralojik Tanımlama, boyut dağılımı, doku, sertlik ve aşınma gibi mineral

özelliklerini belirten mineralojik değerlendirmeler.

c) Altyapı

Uygun altyapı varlığı veya makul beklentisi: tesis inşası, elektrik, su, nakliye

29

(özellikle büyük miktarlar için), tesis, maden, pasa, atıklar vs. için arazi uygunluğu,

mülkiyet hakları ve sahipliği.

d) Maliyetler

Çalışmada öngörülen sermaye maliyetleri ile ilgili varsayımların türetilmesi veya

varsayımların yapılması.

İşletme maliyetlerini tahmin etmek için kullanılan yöntem.

Zararlı unsurların giderilmesi için yapılan ödenekler.

İşlenmiş ürün için metal veya emtia fiyat(larından)ından oluşan varsayımların

türetilmesi.

Kullanılan döviz kuru oranı.

Nakliye ücretleri ile ilgili varsayımlar.

İşleme ve rafine masraflarının hesaplanması, şartnamenin yerine getirilmediği

durumda verilen cezalar vs.

Madenin işlenmesi ve altyapısının geliştirilmesi için alınmış olan teşvikler.

Teknoloji lisansının kiralanması veya mülkiyet satın alımı için harcanacak olan

sermayeler.

e) Kazanç faktörleri

Başabaş ekonomik analiz, metal veya emtia fiyat(lar)ı, kurları, nakliye, işleme ve

rafine ücretleri, cezalar, net izabe/döküm dönüşümü vb. gelir faktörleri ile ilgili

türetilen varsayımlar.

Ana metal, mineral ve yan ürünler için metal veya emtia fiyat(lar)ından oluşan

varsayımların türetilmesi.

f) Piyasa değerlendirmesi

Uygun olduğunda, belirlenen emtialar için talep, arz ve stok durumu, tüketim

eğilimleri ve gelecekte arz ve talebi etkilemesi muhtemel faktörler.

Müşteri-rekabet analizinin, piyasa ihtiyacının ve piyasaya giriş stratejisinin emtia için

tanımlanması.

Fiyat ve hacim tahminleri ve bu tahminlerin temelini oluşturan faktörler.

Endüstriyel madenler için yapılan bir satış sözleşmesine dâhil olan şartname , test ve

kabul koşulları.

Uygun olduğunda, piyasa değerlendirmesinin bağımsız tasdiki.

g) Ekonomik

Çalışmada Net Bugünkü Değer (NPV) üretmek için kullanılan ekonomik analizin

girdileri, vergilendirme, rödövans, enflasyon tahmin, faiz oranı vb. faktörler de dâhil

olmak üzere bu ekonomik girdilerin kaynağı ve güvenirliği.

Net Bugünkü Değer (NPV) aralıkları ve bu aralıkların önemli varsayımlara ve verilere

göre değişimleri.

30

h) Çevresel ve Toplumsal

Maden Kaynak ve Rezerv tahminlerinin raporları, üretim, işletme ve terk aşamalarında

oluşması muhtemel çevresel, sosyal (sürdürülebilirlik) ve iş sağlığı ve güvenliği alanındaki

etkiler göz önünde bulundurularak hazırlanmalıdır. Yetkin Kişi, proje ve projenin gelişimi ile

ilgili çevresel, toplumsal ya da toplumsal kaygıya sebep olan izin alma ve iş sağlığı güvenliği

alanındaki mevcut ve ilişkili bilgileri inceleyip sunmalıdır. İnceleme, önemli paydaşlar ile

yapılan sözleşmelerin statüsünü ve işletme faaliyetleri ile ilgili ruhsat ve lisansları etkileyen

hususları içermelidir.

Çevresel ve toplumsal alanda raporlamada yapılacak olan incelemeler, aşağıda

belirtilen hususların tartışmasını içermelidir:

Yapılan herhangi bir çevresel ve/veya sağlık araştırmasının sonuçlarının özeti ve

şirketin Maden Kaynakları veya Maden Rezervini çıkarmasını önemli ölçüde

etkileyebilecek herhangi bir çevresel sorunun tartışılması.

Hem işletme hem de terk sonrası için stoklar, pasa ve atıkların giderilmesi, saha

gözlemi ve su yönetimi için gerekli olan şartlar ve planlar.

Proje izin gereklilikleri, bu tür bir izin başvurusu varsa bunun statüsü.

Projenin olası sosyal ya da paydaş hususları ve yerel halk ile yapılan müzakerelerin

veya anlaşmaların statüsü.

Terk aşamasında yapılacak faaliyetlerin (iyileştirme ve ıslah etme) gereksinimleri ve

maliyetleri.

Toksik mineraller veya reaktiflerin elden geçirimi ve/veya depolanması, sağlık ve

endüstriyel hijyen riskleri için gereken işletme ve özel sermaye gereksinimleri.

Çevre, sağlık, güvenlik, sosyal riskler ve azaltma planlarının özeti.

i) Mülkiyet Durumu

Maddi hukuki anlaşmaların ve pazarlama düzenlemelerinin durumu.

Maden Kanunu statüsü, projenin uygulanabilirliği için yapılan devlet anlaşmaları ve

onayları. Yapılan devlet anlaşmaları ve onaylarının Fizibilite Çalışması öncesi veya

süresince alınması konusunda makul bir beklenti içerisinde olunması gerekmektedir.

Rezervin çıkarılmasını sağlamak için, hafifletilmesi gereken çözülmemiş herhangi bir

meselenin varlığının belirlenmesi ve tartışılması üzerinde durulmalıdır.

j) Jeolojik Güven Düzeyi

Maden Kaynakları ve Rezervlerindeki risk ve fırsatların tespit edilmesi.

Maden Kaynakları ve Rezervlerinin farklı güven kategorilerine göre

sınıflandırılmasının temeli.

Ölçülmüş Maden Kaynaklarından elde edilen Muhtemel Maden Rezervlerinin oranı

31

(mevcut ise).

Maden Rezervi tahmininde belli bir yaklaşım veya metot kullanılarak nispi doğruluk

ve güven düzeyi ile ilgili yapılan bir açıklama. Örneğin belirlenen güven düzeyi

aralığındaki rezervin nispi doğruluğunu ölçmek için istatistiki veya jeoistatistiki

metotların uygulanması veya uygulanmasının kabul edilmesi durumunda, nispi

doğruluğu ve tahmine dönük güveni etkileyebilen faktörlerin niteliksel olarak

tartışılması.

- Açıklamanın, küresel veya yerel tahminlerle ilgili olup olmadığını ve yerel ise,

teknik ve ekonomik değerlendirmeye bağlı tonajları belirtmelidir. Belgeler,

yapılan varsayımları ve kullanılan prosedürleri içermelidir.

- Doğruluk ve güven tartışmaları, maden işletme hazırlığı üzerinde önemli bir

etkisi olabilecek faktörlere veya mevcut çalışma aşamasında uygulanan

Dönüştürücü Faktörlerinin belirsizlikleri üzerine yapılan tartışmalara kadar

uzanmalıdır.

- Bunun her koşulda mümkün veya uygun olmayabileceği kabul edilmektedir.

Tahminin nispi doğruluğu ve güveniyle ilgili bu ifadeler mevcut olduğunda

üretim verileri ile karşılaştırılmalıdır.

k) Denetim ve İncelemeler

• Maden Rezervlerine veya Maden Rezervleri beyanından önce yapılan her türden

denetimi veya gözden geçirmeyi de içeren sonuçlar.

TEKNİK ÇALIŞMALAR

39. Kodun içerdiği tanımlar, bu tanımları kullanarak raporlama yapılırken neler

beklendiği konusunda netlik sağlamak için yer almaktadır. Kapsam Çalışmasının tanımı, bu

terimin Piyasa Raporlarında ortak kullanımı nedeniyle dâhil edilmiştir. Bununla birlikte, bir

Maden Rezervinin Piyasa Raporlamasının yapılabilmesi amacıyla bir Ön Fizibilite Çalışması

veya Fizibilite Çalışması yapılması gerektiğine Madde 29'da dikkat çekilmektedir. Bir Maden

Rezervi, tamamlanmış bir Kapsam Çalışmasını temel alarak rapor edilmemelidir.

UMREK Kodunda yer alan Tablo 2, Teknik Çalışmalar kapsamında kullanılmak

amacıyla maliyet tahminlerinin doğruluk aralığını ve dayanağını göstermektedir.

Halihazırda işleyen maden projelerinde, ekonomik olan ve bütün maden ömrünü

kapsayan bir maden planı Maden Rezervi belirtmek icin gerekli uygun seviyedeki bir

teknik çalışma (örn. Ön Fizibilite veya Fizibilite) olarak kabul edilebilir (şayet

raporda yer verilmesi, hesaplamaya konu olan rezervler için yeni bir maden kuyusu

veya yeni bir zenginleştime yöntemi ve herhangi bir yardımcı tesis gibi kayda değer

yeni bir altyapı gerektirmiyorsa).

Ön Fizibilite ve Fizibilite çalışamaları için Ölçülmüş ve Belirlenmiş Maden

Kaynağının, ne kadarlık bir kısmının Maden Rezervlerine dönüştürülebileceğini

belirlemek için Tablo-1 ve 2’de listelenen ilgili kriterlerin dikkatlice değerlendirilmesi

gerekmektedir.

32

40. Kapsam Çalışması, Maden Kaynaklarının potansiyel uygulanabilirliğinin

teknik ve ekonomik anlamda büyüklük derecesini gösterebilecek ölçekte yapılan bir

çalışmadır. Gerçeğe uygun varsayılan Dönüştürücü Faktörlerin ve raporlama esnasında

gösterilmesi gerekli olan Ön Fizibilite Çalışmasının ilerlemesinin mantıklı bir şekilde

doğrulanabileceğini bildiren diğer ilgili operasyonel faktörlerin uygun

değerlendirmelerini içerir.

Kapsam Çalışması Maden Rezerv hesaplamalarının esasını oluşturacak şekilde

kullanılmamalıdır.

Kapsam Çalışması genel sonuç raporlamasının dikkatle gerçekleştirilmesi gereklidir

ve bu raporlamada Maden Rezervi doğruluğunun ortaya konulduğuna veya ekonomik

gelişimin mümkün olduğuna dair bir imaya yer vermeyecek biçimde gerçeğe uygun bir uyarı

beyanı bulunmalıdır. Bu bağlamda, Kapsam Çalışmasında Maden Kaynağı ile ilgili verilerin

ve uygulanan süreçlerin belirtilmesi uygun olabilir. Kapsam Çalışmaları, maden planının veya

ekonomik analizin bir parçası olarak Arama Hedeflerini içermemelidir. Kapsam Çalışması

kısmen veya tamamiyle Potansiyel Maden Kaynaklarına dayandırılıyor ise, bu açıkça

belirtilmeli ve gerçeğe uygun bir uyarı beyanı raporda bulunmalıdır.

Tüm Kapsam Çalışmaları için şirket, aynı paragrafta veya hemen bir sonraki

paragrafta Kapsam Çalışmasının açıklaması ile ilgili bir uyarı beyanı ilave etmelidir.

Uyarı beyan örneği aşağıda yer almaktadır:

“Bu raporda değinilen Kapsam Çalışması, düşük seviyede teknik ve ekonomik

değerlendirmelere dayanmaktadır ve Maden Rezervlerinin tahminini destekleyemez

veya bu aşamada bir ekonomik gelişim teminatı sağlayamaz veya Kapsam Çalışması

sonuçlarının kesinliğini sağlamak konusunda yetersizdir.”

Madde 20’de belirtilen "nihai ekonomik çıkarım için makul koşullar" terimi ele

alınırsa, nihai ekonomik çıkarımı etkileyen her türlü hususun, madencilik ile ilgili

parametreler de dâhil olmak üzere, Yetkin Kişi tarafından değerlendirilmesi (ön

araştırma bile olsa) yapılmalıdır. Kapsam Çalışması bu değerlendirmenin temelini

oluşturabilirken, Kod Maden Kaynak raporunu bildirmek üzere tamamlanmış bir

Kapsam Çalışması gerektirmez.

Kapsam Çalışmaları genellikle üstlenilen bir projenin ilk aşama ekonomik

değerlendirmesidir ve doğrudan toplanan proje verileri ile benzer maden yatağı veya

işletme projelerinden elde edilen tahminlerin kombinasyonuna dayanabilir. Ayrıca

şirket içinde, kıyaslama ve planlama ile ilgili amaçlar doğrultusunda kullanılabilir.

Bir Kapsam Çalışmasının genel sonuçlarının raporlanmasında dikkat edilecek en

önemli husus, Maden Rezervinin oluşturulduğunu belirtmemek ve/veya ekonomik

anlamda olumlu bir gelişme kaydedildiğini işaret etmemektir. Bu bağlamda, Maden

Kaynağı girdilerinin ve uygulanan işlemlerin Kapsam Çalışmasında belirtilmesi

uygun olabilir.

Kapsam Çalışması esnasında, madencilik uygulamaları ve işlemleri başlangıç

seviyesinde geliştirilmiş olsa da, bu çalışmalar bir Maden Rezervinin geliştirilmesine

imkân sağlayacak şekilde kullanılmamalıdır.

33

Kapsam çalışmaları aynı zamanda Ön Ekonomik Değerlendirmeler olarak

adlandırılabilir. Burada kullanılan ‘Sıralama Derecesi’ kavramı genel anlamda düşük

doğruluk düzeyinde maliyet tahminleri anlamına gelmektedir (bkz. Tablo 2)

41. Ön Fizibilite Çalışması (fizibilite öncesi çalışma), madencilik yöntemi

tercihi yapılmış (yeraltı madenciliği, açık ocak işletmeciliği veya belirli bir işletmecilik

yöntemi, v.b.) ve cevher hazırlama yöntemi belirlenmiş bir maden projesinin çeşitli

koşullarda teknik ve ekonomik uygulanabilirliğinin kapsamlı bir çalışmasıdır.

Dönüştürücü Faktörlerle alakalı makul tahminlere ve Yetkin Kişi için yeterli olabilecek

diğer ilgili faktörlerin değerlendirilmesine dayanarak Maden Kaynağının tamamının

veya bir bölümünün raporlama anında Maden Rezervine dönüştürülebileceğini

belirlemek için mali analizler içermektedir. Ön Fizibilite Çalışması, Fizibilite

Çalışmasından daha düşük bir güven seviyesine sahiptir.

Madde 29' da belirtildiği gibi tüm Dönüştürücü Faktörlerin Koda uygun

değerlendirilmesi, Ölçülmüş ve Belirlenmiş Maden Kaynaklarının ne kadarlık bir

kısmının Maden Rezervine dönüştürülebileceğini belirlemek için gereklidir.

Ön Fizibilite Çalışması, ekonomik olarak uygulanabilirliğini göstererek ve bir Maden

Rezervinin Piyasa Raporunu desteklemek amacıyla tüm Dönüştürücü Faktörlerin

(Tablo-1, Bölüm 4’te Maden Rezervleri ile ilgili kısımda özetlendiği gibi)

uygulamalarını ve açıklamalarını değerlendirecektir. Ön Fizibilite Çalışması, maden

işletmeciliği yöntemini, cevher işlemesini, altyapı gereksinim ve kapasitelerini

belirleyecek, ancak bu konulara nihai şeklini verip sonuçlandırmayacaktır. Çevresel

ve sosyo-ekonomik etki ve gereksinimlerin detaylı değerlendirmesi de temel düzeyde

değil, ileri düzeyde olacaktır. Ön Fizibilite Çalışması, son çalışma aşamasında daha

fazla geliştirilmesi gereken alanları vurgulayacaktır.

42. Fizibilite Çalışması, bir maden projesi için seçilen geliştirme tercihinin

kapsamlı bir teknik ve ekonomik çalışması olup uygulanabilir Dönüştürücü Faktörlere

ve diğer ilgili operasyonel faktörlere dair detaylı değerlendirmeleri, raporlama anında

nihai ekonomik çıkarımı doğrulamak amaçlı gösterilmesi gerekli olan ayrıntılı finansal

analizi içerir. Fizibilite Çalışmasının sonuçları, bir yatırımcının veya finansal kuruluşun

maden projesinin devam etmesi veya geliştirilmesi ile ilgili vereceği nihai kararın

temelini oluşturmada makul surette işe yarayabilir. Fizibilite Çalışmasının güven

düzeyi, Ön Fizibilite Çalışmasının güven düzeyinden daha yüksektir.

UMREK Kodu, Maden Kaynaklarını Maden Rezervlerine dönüştürmek için tam ve

eksiksiz bir Fizibilite Çalışması yapılmasını gerektirmemekle birlikte, teknik ve ekonomik

açıdan uygulanabilir olan bir maden planının belirlenip gerekli Dönüştürücü Faktörlerin

hesaba katıldığı bir Ön Fizibilite Çalışmasını gerekli kılmaktadır.

‘Güvenilir-Yatırım Yapılabilir Fizibilite Çalışması’ ve ‘Nihai Fizibilite Çalışması’ gibi

terimler, bu maddede tanımlanan biçimiyle Fizibilite Çalışmasına denk terimler

olarak kabul edilmektedir.

Fizibilite Çalışması, Ön Fizibilite Çalışmasından daha yüksek bir güven düzeyine

sahiptir ve normalde bir yatırım kararının temeli olarak veya proje finansmanını

desteklemek amacıyla yeterli titizlikle tamamlanmış olan maden işletme ve cevher

34

zenginleştirme yöntemini, altyapı gereksinimini, kapasitesini ve süreç tasarımlarını

içerir. Sosyal, çevresel ve resmi olarak alınması gereken onaylar ve izinler alınmalı,

anlaşmalar yürürlüğe girmeli veya beklenen gelişim zamanı içerisinde sonuçlanmaya

yaklaşmalıdır. Fizibilite Çalışması, Ön Fizibilite Çalışmasına kıyasla daha detaylı bir

biçimde tüm Dönüştürücü Faktörlerin tanımlamalarını ve uygulamalarını (Tablo-1,

Bölüm 4'te Maden Rezervleri ile ilgili kısımda özetlendiği gibi) içermelidir ve detaylı

maden çıkarım ve üretim çizelgesi, proje icra planı, üretimi arttırma amaçlı yapılacak

tesis ve inşalar gibi uygulama konularına değinebilir.

CEVHERLİ DOLGULAR, TOPUKLAR, DÜŞÜK TENÖRLÜ

CEVHERLEŞMELER, STOKLAR, PASA VE ATIKLARIN RAPOR

EDİLMESİ

43. UMREK Kodu, ekonomik düzeyde maden olarak çıkartılabilecek tüm

muhtemel materyallerin raporlanmasında uygulanır. Bu duruma, Maden Kaynakları göz

önünde bulundurulduğunda nihai ekonomik üretim için makul beklentilerin bulunduğu ve

Maden Rezervleri göz önünde bulundurulduğunda üretimin makul derecede desteklendiği

cevherli dolgular, topuklar, düşük tenörlü cevherleşmeler, stoklar, pasa ve atıklar dahildir.

Aksi belirtilmedikçe, Kod’un 1-42 maddeleri (Şekil-1 dahil) uygulanır.

Bu maddede tanımlanan cevher içeren herhangi bir materyal, Maden Kaynağı ve

Maden Rezerv raporlaması açısından, yerinde (in situ) cevherleşmeye benzer olarak

düşünülür. Bu tür cevherli materyallerin çıkarılabilirliği hakkındaki değerlendirmeler,

alanında deneyimli ve profesyonel kişiler tarafından yapılmalıdır.

Bu maddede tanımlanmış cevher içeren materyallerin, tümüyle veya kısmen ekonomik

olarak işletilebileceği yönünde makul bir ihtimal yoksa bu tür materyaller, ne Maden

Kaynağı ne de Maden Rezervi olarak sınıflandırılabilir. Eğer cevher içeren materyalin

bazı bölümleri halihazırda yarı-ekonomik olup gelecekte ekonomik hale gelebileceği

yönünde makul bir beklenti varsa, bu materyal Maden Kaynağı olarak

sınıflandırılabilir. Eğer teknik ve ekonomik araştırmalar, varsayılan gerçekçi koşullar

altında materyalin ekonomik olarak işletilebileceğini gösterirse, materyal o zaman

Maden Rezervi olarak sınıflandırılabilir.

Yukarıda belirtilmiş olan bilgiler, aynı şekilde cevher zenginleştirme aşamasının

sonuna doğru atık hale gelen ve iyileştirme sonrası cevhere dönüştürülmesi planlanıp

stokta tutulan düşük tenörlü, bazen “cevherli atık” veya “eşik değerdeki materyal”

olarak isimlendirilen yerinde (in situ) cevherleşmelere de uygulanır. Böyle

materyallerin tonaj ve tenör tahminleri, Maden Kaynak ve Maden Rezerv

hesaplamalarıyla bir arada düşünülse de, açıkça anlaşılması için Piyasa

Raporlarında ayrı olarak listelenmelidir.

Stoklar; hem yüzey hem de yeraltı stoklarını içerecek şekilde tanımlanırken, kat

aralarındaki kırık cevheri ve halihazırda maden stoğunda bulunan cevheri de

kapsamaktadır. İşlenme sürecinde olan cevher içeren materyal rapor ediliyorsa

çözeltiye alma (leaching) süreci de dâhil, ayrı olarak rapor edilmelidir.

35

KÖMÜR KAYNAKLARI VE REZERVLERİNİN RAPORLANMASI

44. Kodun 44 ila 47. maddeleri, özellikle Kömür Kaynakları ve Kömür

Rezervlerinin Piyasa Raporlaması ile ilgili olan konuları ele almaktadır. Aksi belirtilmedikçe,

bu Kodun 1'den 43'e kadar olan tüm maddelerine ve 64. maddesine de (Şekil-1 dahil)

uygulanmaktadır. Kömür Kaynakları ve Rezervleri hakkında rapor verirken Tablo-1 dikkate

alınmalıdır.

Piyasa Raporu ile ilgili amaçlar doğrultusunda, kömüre ilişkin şartlar konusunda,

'maden ve cevher' yerine ‘kömür’, ‘tenör’ yerine 'kalite', ‘mineralizasyon’ yerine

‘kömür yatağı’,’ kazanılmış ürün’ yerine ise ‘kömür karakterizasyonu’ terimlerinin

konulması gerekmektedir. Kömür Rezervleri için, 'metalurjik' Dönüştürücü Faktörlere

yapılan tüm referanslar, 'kömür hazırlama işlemleri' Dönüştürücü Faktörler olarak

değiştirilmelidir.

Kömür Rezervleri raporlanırken, madencilik işlemleri sonucu yaşanan kömür

kayıplarının hesaba katıldığı rezervler (bazen geri kazanılabilir veya tüvenan olarak

tanımlanmaktadır) ile madencilik ve zenginleştirme kayıplarının da dahil olduğu

satılabilir ürünler arasında (bazen pazarlanabilir rezervler olarak anılacaktır) açık

bir ayrım yapılmalıdır. Tüm rezervler, tanım olarak madencilik kayıplarını ve yan

kayaç karışması sonucu seyreltmeyi içerir ve gereksiz açıklamaların kullanılması

önerilmemektedir. Yerinde kömür de tanım gereği bir kaynaktır. Yerinde kömür de

tanım gereği Kömür Kaynakları ile sınırlıdır. Yerinde kömür olarak rapor edilen

Kömür Kaynakları için Yetkin Kişi, faaliyetler sırasında beklenen seyreltme ve geri

kazanım ile zenginleştirme işlemi sonrasında geri kazanılması beklenen miktar ile

ilgili yorum yapmalıdır. Tüm madenlerde olduğu gibi, Kömür Kaynakları, coğrafi

zorluklar ve izinlerin alınabilme olasılığı dikkate alınarak, nihai ekonomik üretim için

makul beklenti testini geçmelidir.

Zenginleştirilen veya başka şekilde işlenen kömürü temsil eden satılabilir ürün (veya

Satılabilir Kömür Rezervleri) kamuya açıklanabilir. Durum böyle olduğunda, eşdeğer

Muhtemel ve/veya Görünür Kömür Rezervlerinin belirtilmesi ve satılabilir üründen

kazanılabilecek tahmini getirinin temeli belirtilmelidir.

45. Planlama ve arazi kullanımı üzerindeki etkisi nedeniyle idari yönetim (Enerji

ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu ve Türkiye Taş Kömürü

Kurumu tarafından), kısa ve orta vadeli ekonomik hususlar tarafından sınırlandırılmamış

envanter kömürü tahminlerine ihtiyaç duyabilirler. UMREK Kodu bu tahminleri kapsamaz.

Ayrıca, Madde 6 ve Madde 20'nin yönergelerine bakınız.

46. İlgili kömür kalitesi bilgileri, kalite parametrelerinin temel alındığı Kömür

Kaynakları ve Kömür Rezervleri kategorileri için rapor edilmelidir. Uygulanabilir olduğunda,

Pazarlanabilir Kömür Rezervleri, ilgili kömür ürün türlerine bölünmelidir.

Bir maden yatağından alınan numuneler için analitik sonuçlar ile spesifik koklaşma

özellikleri net olarak tespit edilene kadar, 'koklaşabilir taş kömürü' veya 'metalurjik

kömür' terimine yapılan referanslar veya kok özellikleri ile ilgili atıflar

yapılmamalıdır.

36

Kömür kalitesini ölçmek için kullanılan parametreler, örneğin 'Orijinal' veya 'Kuru'

nem oranı bazında rapor edilmelidir. Kömürün kalitesi spesifik uygulamalarla ilgili

parametrelere göre belirtilmelidir; Buhar kömürü (steam coal), metalurjik kömür

(koklaşabilir kömür) vs. İlgili kalite parametrelerinin seçimi Yetkin Kişinin

sorumluluğundadır ve kül, uçucu madde, kükürt, koklaşma özellikleri, kalorifik değer

vs. içerebilir ve en önemli parametrelerden biri olarak yığın yoğunluğunu (bulk

density) içermelidir.

Kaynak sınıflandırması, kalınlık ölçümlerinin sürekliliği ve güvenilirliği ile tabaka

kalınlığı ve kalitesindeki değişkenliğin mutlak surette birbirine bağlı olmadığının

farkında olarak kalite parametrelerindeki sürekliliği, güvenilirliği ve güveni dikkate

almalıdır. Süreksizlik ve atımlar ile başa çıkmak için olası madencilik yöntemi göz

önünde bulundurularak damarların ve ara kesmelerin damar kayaçları, faylar ve

kırıklar veya kendiliğinden yanma olan bölgeler tarafından devamlılığının hem yatay

hem de dikey olarak sonlanması dikkate alınmalıdır.

47. ‘Maden Kaynakları' ve 'Maden Rezervleri' terimleri ile yukarıda tanımlanan alt

bölümler de kömür raporlaması için geçerlidir, ancak Yetkin Kişi tarafından tercih edilirse,

'Kömür Kaynağı (Kaynakları)' ile ‘Kömür Rezervi (Rezervleri)’ terimleri ve uygun alt

bölümler yer değiştirebilir.

ELMAS, KIYMETLİ VE YARI KIYMETLİ TAŞLARIN ARAMA

SONUÇLARI, MADEN KAYNAKLARI VE MADEN REZERVLERİNİN

RAPORLANMASI

48. Elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taşların Arama Sonuçları, Maden Kaynak ve

Maden Rezerv Raporlaması bu kısımda yer almaktadır. UMREK Kodunun 48 ila 51.

Maddeleri bu konuyla ilgilidir. Aksi belirtilmedikçe, bu Kodun 1'den 43'e kadar olan

maddelerine ve 64. maddesine de (Şekil 1 dahil) uygulanmaktadır. Elmaslar ve diğer değerli

taşlar için Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve Maden Rezervlerini rapor ederken, ekte

yer alan Tablo-1 dikkate alınmalıdır. Kodun 48’inci maddesinden 51 inci maddesine kadar

olan kısmında kullanılan her ‘elmas’ kelimesi hem elmas hem de kıymetli ve yarı kıymetli

taşları kast etmektedir.

Piyasa Raporlamasında, elmas ve diğer değerli taşlar için genelde "maden" yerine

"elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taş" ve "tenör" yerine "ortalama elmas, kıymetli ve

yarı kıymetli taş değeri" gibi terimler kullanılır ve kullanış biçimi diğer emtialar ile

benzerlik arz etmektedir. Elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taş yatakları söz konusu

olduğunda, kalite ve tenör terimleri belirgin bir biçimde farklı anlamlara sahip

olduklarından, 'kalite' terimi 'tenör’ ile değiştirilmemelidir. Elmas, kıymetli ve yarı

kıymetli taş kaynaklarının ve rezervlerin tahmin edilmesi ve raporlanmasında, diğer

endüstri kuruluşlarının idari yönergeleri (Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar

Piyasası, Kalkınma Bakanlığı Madencilik İhtisas Komisyonları Raporları vb.) yararlı

olabilir, ancak UMREK Kodunun hükümlerini ve niyetlerini hiçbir koşulda geçersiz

kılmaz.

Elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taş yataklarındaki bir takım özellikler, tipik metalik ve

kömür yataklarından farklıdır ve bu nedenle elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taş

37

yatakları özel bir değerlendirmeye tabi tutulmalıdır. Bu değerlendirmeler, genel

olarak düşük mineral içeriği, birincil ve plaser yatakların değişkenliği, parçacık

niteliği, değerinin hesaplanması için gereken koşullar, elmas, kıymetli ve yarı kıymetli

taş Kaynaklarının ve Rezervlerin tahmininde yaşanan zorluklar ve belirsizlikler olarak

sıralanabilir.

49. Numune alma yöntemi ile elde edilen elmas raporları, numunenin alınma

sebebi, bunların geri kazanılması ve geri kazanım yöntemi ile ilgili önemli bilgileri

sağlamalıdır. Elde edilen ağırlık ticari açıdan önem taşımayacak kadar küçük kabul

edildiğinde rapordan çıkarılabilir. Ayrıca küçük eşik-değer boyutu belirtilmelidir.

Elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taşların boyut dağılımı ve fiyatı, Kaynak ve Rezerv

tahminlerinin önemli bileşenleridir. Ön arama aşamasında yapılan numune alma ve

belirleme sondajı, bu bileşenler hakkında bilgi vermez, bunlar için genellikle geniş

çaplı sondaj yapılması ve özellikle yığın numune (bulk sample) alma yöntemine

başvurulması gereklidir.

Bir Kaynağın ekonomik olarak nihai çıkarılabilirliğini göstermek amacıyla, muhtemel

taş boyut dağılımı, tahmini fiyat açıklaması gerekli olmakla birlikte, bu bileşenlerin ön

analiz verileri, ne kadar çok ön analiz olarak tanımlansalar da kullanılabilir. Basit,

tek kayaçlı veya tek fazlı çökeltilerde potansiyel bir maden kaynağının yukarıda

belirtilen bileşenlerinin niteliğini bulabilmek amacıyla büyük çaplı delici makineler

kullanılabilir. Çoğu zaman, daha geniş numune alanları sağlamak için yarma ve

çukur açma ve bazı zamanlarda örnek galeri açma gibi bir takım örnekleme biçimleri

kullanılabilir.

Belirlenmiş Maden Kaynağından, Muhtemel Maden Rezervine geçiş için taş boyutu

dağılımını ve değerini tam olarak belirleme noktasında çok daha kapsamlı yığın

numune alımı işleminin yapılması gerekebilir. Genellikle, bu tür yığın örnekleri,

fiyatın güvenilir bir şekilde tahmin edilmesini sağlamak için yeterli miktarda kıymetli

taş elde etmek üzere tasarlanan yeraltı üretim yöntemiyle veya bazı şartlarda, çok

büyük çaplı delici makine yoluyla elde edilir.

Kompleks maden yataklarından alınan yığın numunelerinde, bu numunelerin yatağı

doğru temsil ettiğinden emin olmak çok zor olabilir. Doğrudan yığın örneklemedeki

eksiklikler ve boyut ve fiyat ilişkilerinin mekansal devamlılığının gösterilmesindeki

belirsizlik, uygun kaynak kategorisinin belirlenmesini etkileyen hususlardır.

50. Elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taşların Maden Kaynağı veya Maden Rezervi

tenörlerinin (karat/ton), mikro taşların oluşma sıklığı ile ticari boyuttaki taşlar arasındaki

korelasyonlara dayandığı durumlarda, bu durum belirtilmeli; prosedürün güvenilirliği

açıklanmalı ve mikro taşlar için eşik-değer elek boyutu raporlanmalıdır.

51. Elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taş mineralizasyonu ile ilgili Piyasa

Raporlarında, bunların değeri ile alakalı fiyat tespiti yapılırken, bu tespitin bağımsız uzman

bir kişi tarafından yapıldığını doğrulayan bir bildiri bulunmalıdır. Yapılan tespit, yetkin,

nitelikli ve bilinen bir uzmandan gelen bir rapora dayanmalıdır.

38

Bir parselin tespit değerlendirme raporunda, karat cinsinden ağırlığı ve içindeki

taşların en düşük eşik değer boyutu ve fiyat değeri karat başına Türk Lirası (TL) veya ABD

Doları ($) cinsinden belirtilmelidir. Maden Kaynakları veya Maden Rezervleri tahmininde

tespit değerlendirmesi yapılması halinde, bu değerlendirme maden yatağı içindeki elmas,

kıymetli ve yarı kıymetli taşların kütlelerinin boyut, şekil ve renk dağılımlarını parsel olarak

temsil edecek şekilde yapılmalıdır. Elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taş numunelerinin toplam

serbestleştirme yöntemleri kullanılarak zenginleştirme yapılması durumlarında bunların

ekonomik değerlemesi rapor edilmemelidir.

ENDÜSTRİYEL MADENLERİN MADEN ARAMA SONUÇLARI,

KAYNAK VE REZERVLERİNİN RAPORLANMASI

52. Kodun ilgili (6. ve 7.) maddelerinde belirtilen kriterleri karşılaması durumunda,

Endüstriyel madenler UMREK Kodu kapsamındadır. UMREK Kodu gereğince; endüstriyel

madenler bor mineralleri, kuvars/kuvarsit kumu, kaolin, fosfat, kireçtaşı, talk, feldispat, kil,

bentonit, kalsedon, diyatomik toprak, alçıtaşı, barit, diasporit, fluorit, grafit, huntit, illit,

kükürt, manyezit, mika, olivin, obsidiyen, perlit, pomza, sodyum, trona, zeolit, zımpara taşı,

vermikülit vb. madenleri içermektedir.

Özellikleri belirtilmiş madenler için Maden Kaynağı ya da Maden Rezerv tahminleri,

projenin dayandığı maden veya madenler açısından ve bu madenlerin fiziksel ve/veya

kimyasal özelliklerini içerecek şekilde rapor edilmelidir.

Endüstriyel madenler ile ilgili bilgi ve hesaplamalar bildirilirken, UMREK Kodunun

temel ilkeleri ve amacı geçerli olup bu hususlar dikkate alınmalıdır. Madenin kimyasal

analizleri her zaman iyi sonuçlar veremeyebilse bile kalite ve performansa dayalı

diğer analizlerin daha uygun olması durumunda bunların özellikleri, raporlamanın

temeli olarak daha uygulanabilir ve kabul edilebilir olabilir. Bazı endüstriyel

madenler kalite ve özellikleri bakımından birden fazla alanda kullanılabilir. Bu

durumda Yetkin Kişi birden çok ürünü ayrı ayrı ve maden yatağı hacminin bir yüzdesi

olarak belirtmelidir.

Maden Kaynağının veya Maden Rezervinin raporlanmasından önce, muhtemel ürün

özellikleri, piyasalara yakınlık ve genel ürün pazarlanabilirliği gibi belirli temel

özellikleri veya nitelikleri göz önüne alarak, Yetkin Kişi, Maden Kaynaklarını ve

Rezervlerini, mevcut madencilik planı ya da belirlenmiş bir dizi ürün ve piyasa

varsayımları ve hedefleri çerçevesinde raporlamalıdır.

Satılabilir veya kullanılabilir ürünün rapor edildiği her durumda, okuyucunun neyin

bildirildiği konusunda tam olarak bilgi sahibi olmasını sağlayacak bir açıklamanın

rapora dahil edilmesi önem arz etmektedir.

Bazı durumlarda, ticari duyarlılık sebebiyle, Maden Kaynakları ve Rezervlerle ilişkili

ayrıntılı bilgilerin (özellikle nitelikli bilgilerin) yayınlanması göz ardı edilebilir ve bu

gibi durumlarda bu husus, raporda açıkça belirtilmelidir.

39

ÇİMENTO VE İNŞAAT HAMMADDELERİN MADEN ARAMA

SONUÇLARI, KAYNAK VE REZERVLERİNİN RAPORLANMASI

53. UMREK Kodunun 53-59. maddeleri, ekseriyetle ürün özellikleri ve piyasa

kabul esasları temeline göre satılan her türlü çimento ve inşaat hammaddesinin Piyasa

Raporlaması ile ilgili konulara değinmektedir.

54. Aksi belirtilmedikçe, Kod’un 1-43 maddeleri bu başlığa da (Şekil-1 dahil)

uygulanır. Çimento ve inşaat hammaddeleri için Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve

Maden Rezervlerini rapor ederken, UMREK Kodunun bir parçasını oluşturan Tablo-1 dikkate

alınmalıdır.

55. Çimento ve inşaat hammaddeleri için bilgi ve tahminleri raporlarken, UMREK

Kodunun tüm temel ilkeleri ve amaçları uygulanır. Kimyasal analizler her zaman UMREK

Kodu ile ilgili olmayabilir ve diğer kalite ve performans özellikleri, raporlamanın temeli

olarak daha uygulanabilir ve kabul edilebilir olabilir.

56. Çimento ve inşaat hammaddesi ihya eden bazı maden yatakları, birden fazla

uygulama ve/veya özellik için uygun olan ürünleri üretebilecek nitelikte olabilir. Yetkin Kişi

tarafından önemli olarak görülmesi durumunda, bu türden çoklu ürünlerin miktarı ayrı olarak

veya maden yatağı kütlesinin bir yüzdesi olarak belirtilmelidir.

Maden yatağı için ürün karışımlarının ve hedef pazarların yelpazesini yansıtmak

amaçlı raporlama yapılması için belirli bir talimat alınmadığı sürece, Yetkin Kişi

rezerv ve kaynakları, genelde mevcut madencilik planı ya da belirlenmiş bir dizi ürün

ve piyasa varsayım ve hedefleri çerçevesinde raporlamalıdır.

Birincil ürünlerin planlanan satışına ek olarak; yan ürün, maden veya proses

atıklarının ikincil kullanımlar için satılmak üzere bir potansiyeli varsa (ocak

üretiminin satılamayan kısmının ikincil agrega veya dolgu olarak veya teknik anlamda

kullanıldığı diğer alanlar), Yetkin Kişi, bunu raporunda yansıtmalı ve herhangi önemli

bir değişiklik (örneğin, bir restorasyon materyali olarak kullanılabilecek satılamaz

malzeme miktarındaki azalma) hakkında yorumda bulunmalıdır.

Çimento ve inşaat hammaddelerinin Maden Kaynak ve Rezervlerinin tahmin

edilmesine katkıda bulunan faktörler, UMREK Kodunun kapsadığı diğer maden yatak

türleri ile aynıdır. Maden Kaynağı veya Maden Rezervinin raporlanmasından önce,

muhtemel ürün özellikleri, piyasalara yakınlık ve genel ürün pazarlanabilirliği gibi

belirli temel özellikleri veya nitelikleri bilhassa dikkate almak gerekli olabilir.

Ticari hassasiyetlerin çimento ve inşaat hammaddeleri için Maden Kaynakları ve

Rezervlerin yayınlanmasına izin vermeyebileceği durumlar düşünüldüğünde, Kodda

tercih edilen raporlama biçiminin maden ürünü niteliği dikkate alınarak hazırlanan

raporlar olmasına karşın, bu gibi hammaddeleri "çıkarılmış maden" ürünü yerine

satılabilir (veya kullanılabilir) ürün olarak rapor etmek daha yaygın bir uygulama

olabilmektedir.

40

Satılabilir veya kullanılabilir bir ürünün rapor edildiği her durumda, okuyucunun

bildirilenler konusunda tam olarak bilgi sahibi olmasını sağlamak için bir

açıklamanın rapora dahil edilmesi önemlidir.

57. Çimento ve inşaat hammaddelerinin Kaynak ve Rezervlerinin raporlanmasında

ve tahmininde farklı endüstriyel yönergeler faydalı olabilir, ancak hiçbir koşulda Piyasa

Raporlaması için bu Kodun hükümlerini ve amacını hiçbir zaman geçersiz kılamamaktadır.

Raporlar, kaynak ve rezervlerin 'izin alınmış' veya 'izin alınmamış' bölgelerinin

statüsünü açıkça ortaya koymalı, ayrıca özellikle şirketin hukuki kontrolü elinde

bulundurduğu rezerv alanlarını içermelidir.

Dönüştürücü Faktörlerin birçoğunun, metalik madenlere kıyasla çimento ve inşaat

hammaddeleri ile daha ilgili veya özgü olduğuna dikkat edilmelidir. Madenlerin

planlama sürecinde mahalli nitelikler nedeniyle alınması gereken izin ya da onayların

yanı sıra özellikle hukuksal süreçler daha önemli olabilir.

58. Yerli veya bölgesel piyasalara sunulan çimento ve inşaat hammaddelerinin

Maden Rezerv ve Kaynak Raporları, maden yatağının belirli ekonomik kısıtlamalarını

yansıtacak şekilde tanımlanmış coğrafik esaslar temel alınarak, ticari hassas bilgiler ifşa

edilmeden toplu bir şekilde raporlanabilir.

59. Belirli durumlarda ticari duyarlılık, Maden Kaynak ve Rezervleriyle ilişkili

ayrıntılı bilgilerin yayınlanmasını engelleyebilir ve bu gibi durumlarda gerekçeler raporda

açıkça belirtilmelidir.

DOĞAL (BOYUTLANDIRILABİLİR) TAŞLAR (MERMER) ARAMA

SONUÇLARI, KAYNAK VE REZERVLERİNİN RAPORLANMASI

60. UMREK Kodunun ilgili (6. ve 7.) maddelerinde belirtilen kriterleri karşılaması

durumunda, doğal taşlar (mermer vb. madenleri) UMREK Kodu kapsamındadır. UMREK

Kodu; Mermer, Traverten, Granit, Andezit, Bazalt gibi blok olarak üretilen doğal

(boyutlandırılabilir) taşlar ile dekoratif amaçla kullanılan doğal taşları ele almaktadır. Aksi

belirtilmedikçe bu Kodun 1-43 maddelerine ve 64. maddesine de (Şekil-1 dahil)

uygulanmaktadır. Doğal Taş (Blok olarak üretilecek) Kaynakları ve Rezervleri hakkında rapor

verirken Tablo-1 dikkate alınmalıdır.

Özellikleri belirtilmiş madenler için Maden Kaynağı ya da Maden Rezerv

hesaplamaları, projenin dayandığı maden veya madenleri ve bu madenlerin fiziksel

ve/veya kimyasal özelliklerini içerecek şekilde rapor edilmelidir.

Doğal Taşlar ile ilgili bilgi ve tahminler bildirilirken, UMREK Kodunun temel ilkeleri

ve amacı geçerli olup bu hususlar dikkate alınmalıdır. Bazı doğal taşlar kalite ve

özellikleri bakımından birden fazla ürün olarak kullanılabilir. Bu durumda Yetkin

Kişi, birden çok ürünü ayrı ayrı ve maden yatağı hacminin bir yüzdesi olarak

belirtmelidir.

41

Doğal taşlar ile ilgili Maden Kaynak ve Maden Rezerv belirlemede diğer madenlerden

ayrı olarak kayaç tipi esas alınarak raporlama yapılmalıdır. Kayacın cinsi için

petrografik analiz yapılır. Bu analiz sonuçları ile kayacın ne olduğu ve içindeki

yabancı maddelerin varlığı öğrenilir. Kayaç içindeki yabancı maddeler veya mineral

oksitleri gözle görülebilecek boyutta ise, bunların % cinsinden öğrenilmesi için

kimyasal analizler de yapılmalıdır.

Maden Kaynağının veya Maden Rezervinin raporlanmasından önce, muhtemel ürün

özellikleri, piyasalara yakınlık ve genel ürün pazarlanabilirliği gibi belirli temel

özellikleri veya nitelikleri göz önüne alarak, Yetkin Kişi Maden Rezervlerini ve Maden

Kaynaklarını, mevcut madencilik planı ya da belirlenmiş bir dizi ürün ve piyasa

varsayımları ve hedefleri çerçevesinde raporlamalıdır. Birincil olarak kullanılacak

ürünlerin planlanan satışına ek olarak atıkların değerlendirilmesine yönelik yan

ürünlerin kullanımları için yerinde kullanılmak üzere yardımcı ürünler (satışı

yapılamayacak ve işletme ve/veya ocak içerisinde kullanılabilecek ürünler) ve

madencilik veya proses atıkları için imkan varsa, Yetkin Kişi, bunu raporunda

yansıtmalı ve önemli etkileri (örneğin, bir restorasyon malzemesi olarak

kullanılabilecek satılamaz ürün miktarındaki azalma) hakkında yorum yapmalıdır.

Satılabilir veya kullanılabilir ürünün rapor edildiği her durumda, neyin bildirildiği

konusunda okuyucunun tam olarak bilgi sahibi olmasını sağlayacak bir açıklamanın

rapora dahil edilmesi gerekmektedir.

Doğal taş yatağı, birden fazla uygulama ve/veya özellikleri için uygun olan ürünler

(atık malzemenin seramik, kırma taş, besicilik v.b. alanlarda değerlendirilmesi)

verebilmektedir. Raporu hazırlattıran şirket tarafından kabul edildiğinde, bu tür çoklu

ürünler ayrı olarak veya Maden Kaynağının bir yüzdesi olarak değerlendirilmelidir.

Bu tür stoklar, pasa ve atıklar, Kod’un 1-43 maddeleri (Şekil-1 dahil) uygulanır

Bazı durumlarda, ticari duyarlılık, Maden Kaynakları ve Rezervlerle ilişkili ayrıntılı

bilgilerin yayınlanmasını engelleyebilir ve bu gibi durumlarda bu husus, raporda

açıkça belirtilmelidir.

Bir kayacın dekoratif amaçlı, yapı ve kaplama taşı olarak üretimi planlanan doğal taş

(mermer) olabilme özelliği öncelikle blok üretimine uygun olması ve plaka halinde

kesilebilir olmasından geçmektedir. Blok mermer üretimi konusunda öncelikle iki ana

özelliğin ortaya konulması gerekmektedir. Bunlardan birincisi sahanın istenilen

ölçülerde ticari boyutlarda blok verebilmesi, diğeri bu bloğun çeşitli şekillerde plaka

halinde kesilebilme özelliğidir. Ancak oniks mermeri v.b. gibi az bulunan ve ticari

değeri olan bazı doğal taşlarda durum değişiktir. Bunlar el sanatları ve süs

eşyalarında kullanıldığından blok boyut ve hacimleri küçük de olsa, kilo ile

değerlendirilmektedir.

42

Doğal taş ürünlerde renk desen homojenitesi büyük önem taşımaktadır. Özellikle

plaka ihracatında renk ve desende gözlenen kusurlar fiyatlandırmada büyük önem

taşımakta ve ürün fiyatlarında büyük makasların olmasına neden olabilmektedir.

Granit türü doğal taşlarda istenilmeyen büyüklükte ve dağılımda anklavlar, üretimde

blok ve/veya plakaları çaprazlama kesen kuvars damarları ve ince çatlaklar, aplit

damarları, renk ve doku değişimleri sahada sık kalite değişimine neden olduğundan

bunların belirlenmesi gereklidir.

Kireçtaşı ve kristalin mermerlerde de ürün fiyatına etki eden arıza ve kusurlar

oksidasyona bağlı farklı renkte ince damarlar, çatlak ve eklemler, kırıklar, düzensiz

kalsit damarlar, koyu renkli kireçtaşı bantları, farklı tane iriliğinde bölgeler, farklı

yönde renklenmeler, küçük boşluklar ve gözenekler, farklı renk bölgeleri, koyu renkli

mermer bantları, kireçtaşlarında ve kristalin mermerlerde karşılaşılan kusurlar

olmakta ve fiyatlandırmada önem arz etmektedirler. İşletilmesi düşünülen kayacın

geniş alanlarda renk, desen ve kalite homojenliğine sahip olup olmadığı araştırılarak

raporlanmalıdır. Ayrıca kalite değişimini gösteren iki-ve/veya üç-boyutlu jeoloji

harita ve kesitler rapora eklenmelidir.

Belirlenmiş Doğal Taş (Mermer) Kaynağı, Ölçülmüş Doğal Taş (Mermer) Kaynağına

uygulanandan daha düşük bir güven seviyesine sahiptir ve yalnızca Muhtemel Doğal Taş

Rezervine dönüştürülebilir.

Ölçülmüş Doğal Taş (mermer) Kaynağı, maden planlamasının ve maden yatağının

ekonomik ömrünün değerlendirilmesini sağlayacak şekilde Azaltma Faktörlerinin

uygulanmasına izin verecek ölçüde, yüksek derece güvenilirlikle tahmin edilen miktar,

satılabilir ticari blok ürün özellikleri (Ortalama blok boyutu, yoğunluk, şekil ve fiziksel ve

tekno-mekaniksel özellikler) Doğal Taş (mermer) Kaynağının bir parçasıdır. Jeolojik kanıt,

yeterince ayrıntılı ve güvenilir saha araştırmaları, örnekleme ve testler üzerinden

türetilmektedir ve bu kanıt, incelenen sahadaki jeolojik sürekliliği ve devamlılığı doğrulamak

için yeterlidir.

Ölçülmüş Doğal Taş (mermer) Kaynağı, Belirlenmiş Doğal Taş (mermer) Kaynağına

veya Potansiyel Doğal Taş (mermer) Kaynağına uygulanandan daha yüksek bir güven

seviyesine sahiptir. Ölçülmüş Doğal Taş (mermer) Kaynağı, Görünür Doğal Taş (mermer)

Rezervine ve bazı koşullar altında Muhtemel Doğal Taş (mermer) Rezervine dönüştürülebilir.

Raporlama kapsamında doğal taş aramalarında karotlu sondaj çalışmalarından

(düşey ve/veya eğimli) ve jeofiziksel yöntemlerden (Yer Radarı(GPR), çok düşük

frekanslı elektromanyetik/radyo frekanslı elektromanyetik (VLF-EM/RF-EM)),

elektriksel özdirenç v.b.) yararlanılması mümkündür.

43

Kaynak ve Rezerv raporlamasında sahada belirlenen tüm Maden Kaynaklarının

belirlenmesi (pazar olasılıkları dikkate alınarak jeo-stratigrafik analizler ve üretimi

amaçlanan jeolojik birimin tariflenmesi), ölçülmüş kaynak tahmininin (Jeolojik

prospeksiyon ile sondaj ve/veya jeofizik, mostradan numune alımı, kesit

çalışmalarından elde edilen verileri içeren), görünür rezervin belirlenmesinde

aşağıdaki altı Azaltma Faktörünün tanımlanması ve rapor kapsamında belirtilmiş

olması gerekmektedir.

EAF(Eklem-Fissür Açıklığı Faktörü): % olarak eklem, fissür ve boşluklar yüzünden

üretimi yapılamayacak hacim yüzdesi,

KF(Karstik faktörü): % olarak karstik boşlukların tahmini hacim yüzdesi(saha

analizleri ve sondaj karot loglarından üretilecek),

AF (Ayrışma Faktörü) : % olarak ayrışmış kaya hacim yüzdesi (saha analizleri ve

sondaj karot loglarından üretilecek),

MF (Madencilik Faktörü) : % olarak hedef damardaki maden tasarım ve

planlamasına bağlı üretilemeyecek hacim yüzdesi (Ocak şekline bağlı nihai şev

dizaynı sonucu üretilmeden bırakılacak ve ekonomik olarak üretilemeyecek kaynak

miktarının hacimsel oranı),

KF (Kalite Faktörü) : % olarak üretimi hedeflenen doğal taşın pazardaki talep edilen

kalite (renk, desen, kristal tane boyutu, doku, arıza ve kusurlar vb. ile renk-desen-

kristal tane boyutunun sahadaki dağılımı gibi özellikler) dışı üretimi hedef dışı

bırakılabilecek hacimsel yüzde (Belirlenebilmesi durumuda sahadaki kalite dağılımı

da harita üzerinde verilmelidir),

EF (Eklem Faktörü) : % olarak üretimi planlanan doğal taş rezervine ait hacimsel

eklem takımı sayısı (Jv) ve buna bağlı hesaplanacak üretilebilir ticari blok hacmi (Vb)

ve blok kazanım oranına bağlı olarak üretilemeyecek rezervin hacimce % sel oranı.

Raporlamada belirlenecek olan kaynak miktarından yukarıda tanımlanan azaltma

faktörleri de dikkate alınmak suretiyle ölçülmüş rezerv miktarları belirlenmelidir.

44

METAL EŞDEĞERLERİN RAPORLANMASI

61. Polimetalik maden yatakları için Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve

Maden Rezervlerinin metal eşdeğerleri (bir ana metalin tek bir eşdeğer miktarı) açısından

raporlanması hususu, her bir metalden elde edilen net değere katkıda bulunan tüm maddi

etkenlerin ayrıntılarını göstermelidir.

Aşağıda maddeler halinde verilen unsurların tamamı raporda belirtilmelidir.

Metal eşdeğer hesaplaması, metal eşdeğer hesaplamasına dahil edilen tüm

metaller için ayrı tenör değerleri içermelidir,

Emtia fiyatları, tüm metaller için belirlenmelidir. Metal eşdeğerinin

hesaplanmasında kullanılan fiyatı açıklamadan spot fiyattan bahsetmek yeterli

değildir. Bununla birlikte, kullanılan gerçek fiyatların ticari olarak hassas olduğu

durumlarda, Yetkin Kişi, yatırımcıların bu fiyatları belirlemek için kullandığı

metodolojiyi anlamaları için sayısal verilerden ziyade yeterli bilgiyi anlatarak

açıklamalıdır,

Tüm metaller için metalürjik geri kazanım ve bu hesaplanmış geri kazanımın

dayandığı temeller (metalurjik test çalışmaları, detaylı mineraloji, benzer yataklar,

vb.),

Metal eşdeğerleri hesaplamasına dahil edilen tüm elementlerin geri kazanımı

ve satışı için Yetkin Kişinin makul bir beklentiye sahip olduğu görüşünün açık bir

ifadesi,

Kullanılan hesaplama formülü.

Genelde, eşdeğer bazda raporlamak için seçilen metal, metal eşdeğer hesaplamasına en

çok katkıda bulunan metal olmalıdır. Aksi takdirde, başka bir metal seçme mantığının net bir

açıklaması rapora eklenmelidir.

Metal eşdeğerlerini anlamlı bir biçimde hesaplama noktasında, her bir metal için

metalürjik geri kazanım hesaplamaları kullanılmalıdır.

Metalurjik geri kazanım bilgileri yoksa veya yeterince güvenilir değilse, metal

eşdeğerleri temelinde raporlama yapılmamalıdır.

Arama aşamasındaki birçok proje için, metalurjik zenginleştirme bilgileri

bulunmaması veya yeterince güvenilir şekilde tahmin edilememesi durumunda metal

eşdeğerlerinin rapor edilmesi yanıltıcı olabilir.

45

ÇÖZELTİ MADENCİLİĞİ YÖNTEMLERİ İLE ÇIKARILAN METALİK

VE METALİK OLMAYAN MADENLER İÇİN ARAMA SONUÇLARI,

MADEN KAYNAKLARI VE MADEN REZERVLERİNİN

RAPORLANMASI

62. Kodun bu bölümündeki maddeler; su, akışkan veya başka bir çözücü tarafından

yerinde çözülmeyle yüzeye aktarım yoluyla çıkarılan tüm madenlerin raporlanması ile ilgili

konulara değinir. Çözelti madenciliğiyle üretilen madenler hakkında rapor verirken Tablo-1

dikkate alınmalıdır.

Çözelti yoluyla çıkarılmış madenler için bilgi ve tahminler Kodun temel ilkeleri ve

amacına göre raporlanmalıdır. Maden Kaynakları, yerinde bulunan kayaç miktarı, ekonomik

maden ürününün oranı ve kalitesi cinsinden ifade edilmektedir. Eğer Maden Kaynakları

üretim başladıktan sonraki bir aşamada tahmin ediliyorsa, bu tür tahminlerin yöntem ve

varsayımları belirtilmelidir.

Koda uygun rapor edilen diğer bütün madenlerde olduğu gibi Yetkin Kişi, Maden

Rezervlerini ve Kaynaklarını mevcut bir üretim planı ve belirlenmiş bir dizi ürün,

piyasa varsayımları ve hedefleri çerçevesinde rapor etmelidir.

Çözeltiyle çıkarılmış madenler için çıkarılmış ürün normal olarak, kristalleştirme,

çözücünün uzaklaştırılması veya geri dönüşümü sonrasında kalan katı madde

olacaktır. Çözücünün kendisinin miktarı Maden Kaynaklarının veya Maden

Rezervlerinin bir parçası olarak bildirilmemelidir. Satılabilir ürün ile ilgili her

raporda, rapor edilen ürün ve bunu elde etmek için hangi işlem adımlarına ihtiyaç

duyulduğu konusunda okuyucunun tam olarak bilgilendirilmesini sağlamak için bir

açıklamanın rapora dahil edilmesi önemlidir.

Çözeltiyle çıkarılmış Maden Kaynaklarının ve Rezervlerinin tahmin edilmesi ve

raporlanması hakkında diğer endüstriyel uygulamalar (örn. hidrojeoloji) yararlı

olabilir.

Raporlar, kaynakların ve rezervlerin 'izin verilen' veya 'izin verilmeyen' statüsünü

ortaya koymalıdır. Ayrıca rezervler devletin hukuki denetimi altında ise bu durum

belirtilmelidir.

Bazı durumlarda ticari duyarlılık nedeniyle ayrıntılı kalite parametrelerinin

yayınlanmasından kaçınılabilir, bu gibi durumlar raporda açıkça belirtilmelidir.

46

MADENCİLİK YÖNTEMLERİ İLE ÇIKARILAN PETROL İÇEREN

ŞEYLLER, PETROL İÇEREN KUMTAŞLARI VE DİĞER ENERJİ

MİNERALLERİ İÇİN ARAMA SONUÇLARI, MADEN KAYNAKLARI

VE MADEN REZERVLERİNİN RAPORLANMASI

63. UMREK Kodunun bu maddeleri, petrol bitumi içeren şeyller, kumtaşları ve

katı maddelerin işlenmesi sonucu açığa çıkarılan hidrokarbonlar gibi diğer hidrokarbonların

raporlanması ile ilgili konulara değinir. Şeyl ve kumtaşı kökenli hidrokarbon Maden

Rezervleri ve Maden Kaynakları raporlanırken Tablo-1 dikkate alınmalıdır.

Katı maddelerin işlenmesiyle elde edilen şeyl ve kumtaşı kökenli hidrokarbonların veri

ve hesaplamaları raporlanırken, Kodun temel ilkeleri ve amacı geçerlidir. Kimyasal analizler

her zaman tahminlerle ile ilgili olmayabilir ve diğer kalite ve performans özellikleri,

raporlamanın temeli olarak daha uygulanabilir ve kabul edilebilir olabilir. Bu tür maddelerin

yatakları birden fazla uygulama ve/veya spefikasyonları için uygun ürünleri üretebilecek

nitelikte olabilir. Yetkin Kişi, bu gibi birden fazla ürünü ayrı ayrı veya maden yatağı hacminin

bir yüzdesi olarak mutlaka belirtmelidir.

Yetkin Kişi, Maden Kaynaklarını ve Maden Rezervlerini, mevcut madencilik planı ya

da belirlenmiş bir dizi ürün, piyasa varsayımları ve hedefleri çerçevesinde

raporlamalıdır. Birincil ürünlerin planlanan satışına ek olarak yan ürün, madencilik

veya proses atıkları için kullanım imkanı varsa, Yetkin Kişi, bunu raporunda

yansıtmalı ve önemli etkileri (örneğin, bir restorasyon malzemesi olarak

kullanılabilecek satılamaz materyal türünün miktarındaki azalma) hakkında yorum

yapmalıdır.

Şeyl ve kumtaşı kökenli hidrokarbonlar ve benzeri madenler için Maden Kaynakları ve

Maden Rezervlerinin hesaplamasına katkıda bulunan faktörler, Kodun kapsadığı diğer

maden yatağı türleri ile aynıdır. Bir Maden Kaynağı veya Maden Rezervinin

raporlanmasından önce, muhtemel hidrokarbon ürün özellikleri, piyasalara yakınlık

ve genel ürün pazarlanabilirliği gibi belirli temel özellikleri veya nitelikleri özel

olarak dikkate almak gerekebilir.

Şeyl ve kumtaşı kökenli hidrokarbonlar ve benzeri diğer enerji madenleri için Arama

Sonuçları, Maden Kaynakları ve Maden Rezervlerini diğer raporlama standartlarını

kullanarak ve katı madenler için geçerli olanlardan farklı olarak menkul kıymetler

borsası düzenlemeleri ile raporlamak gerekebilir. Bu gibi durumlarda, diğer

raporlama formatları genellikle öncelik taşır ve kullanılacak uygun raporlama

standardının seçimi Yetkin Kişinin kararına bağlı değildir.

Diğer endüstriyel direktiflere rağmen, şeyl ve kumtaşı kökenli hidrokarbon

Kaynaklarının ve Rezervlerinin raporlanması, bu tür madenlerin UMREK Kodu

kapsamına giren katı madenler olduğu durumlarda yararlı olabilir. Dolayısıyla diğer

raporlama standartları, bu Kodun kamuya açıklanan hükümlerini ve amaçlarını

geçersiz kılmaz.

47

Bazı durumlarda, ticari duyarlılık nedeniyle ayrıntılı kalite parametrelerinin

yayınlanması raporlamaya dahil edilmeyebilir, bu gibi durumlar raporda açıkça

belirtilmelidir.

YERİNDE DEĞERLEMELERİN RAPORLANMASI

64. Yerinde ekonomik değerlemelerin yayınlanması, bu Kodun kullanımında yer

alan şeffaf ve kapsamlı bilgileri içermediğinden Kodun ilkelerini ihlal eder (Madde 4'te

belirtildiği gibi). Aynı zamanda, yerinde ekonomik değerlendirmeler Kodun 28. maddesinin

amacına aykırıdır. Bu tür yerinde finansal değerlendirmelerde, Arama Sonuçları, Maden

Kaynakları veya çıkartma işleminin büyüklüğü, ilgili şirketler tarafından kesinlikle rapor

edilmemelidir. Bu tür finansal değerlemelerin kullanımının, ekonomik uygulanabilirlik ile az

ilgisi vardır veya hiç ilgisi yoktur, yatırımcılara hiçbir değer veya potansiyel getiri getirmez.

DAHA ÖNCE RAPORLANAN MADEN KAYNAKLARI

TAHMİNLERİNİN AÇIKLANMASI

65. Bir şirket, aşağıda belirtilen koşulların sağlanması durumunda, Yetkin Kişi

dışındaki bir kişi veya kişiler tarafından hazırlanan UMREK Kodu dışındaki bir

kategorizasyon sistemine göre önceden bildirilen bir tahmin raporunu açıklayabilir;

a) Daha önce raporlanmış tahminlerin tarihi belirtilmişse,

b) Daha önce raporlanmış tahminlerin geçerliliği ve güvenilirliği yeniden

sağlanırsa,

c) Piyasa açıklamaları, UMREK Kodunun 12. maddesi ve 17-36. maddeleri

arasında kullanılan kategoriler dışında kalan kategorileri kullanıp kullanmadığını ve eğer

kullandıysa farklılıkların açıklanmasını bildirirse.

d) Piyasa açıklamaları, böyle bir tahminin diğer tahminler ile

birleştirilemeyeceğini ve Yetkin Kişi tarafından onaylama statüsünün yerine getirilmediğini

ortaya koymaya yakın uyarı metni içeriyor ise,

e) Piyasa açıklamaları, şirket için daha yeni tahminleri veya mevcut verileri

içeriyorsa,

Bu koşul, aynı veya farklı bir şirket tarafından, aynı veya diğer raporlama kodları

kullanılarak yapılan tahminler için ve önceki Yetkin Kişinin, (eğer varsa) yeni açıklamayı

doğrulamak için artık var olmadığı durumların açıklanması için kullanılır.

KAPSAMLILIK/ SOMUTLULUK ÜZERİNE UYGULAMA ESASI

66. Şirketler, her projede ayrı ayrı olarak farklı Yetkin Kişi tarafından raporların

hazırlanması veya görevlendirilmesi pratik olamayacak kadar çok sayıda farklı maden arama

ve işletme projesine sahip olabilirler. Bu gibi durumlarda, bir Yetkin Kişi’nin bir şirketin

maden varlıklarını incelemesi, şirketin Maden Kaynakları ve Maden Rezervlerinin sonraki

bütün raporlamalarında kullanılacak uygun bir şekilde birikim veya "muhasebe birimi"

değerlendirilmesini sağlaması uygundur.

Maddi değeri belirleme bağlamında maden varlıklarını incelerken, Yetkin Kişinin

uygun bir şekilde birikim yapabilmesi için maden varlıklarının hem büyüklüğünü hem de

48

sayısını dikkate alması gerekmektedir. Şirketten elde edilebilen tüm Maden Kaynağı veya

Rezervine çok yüksek oranlarda katkısı olan münferit maden varlıkları olması durumunda

Yetkin Kişi bu varlıkları ayrı bir raporlama yaparak degerlendirmesi gerekir.

Bu uygulama esasları, özellikle çimento sektöründe faaliyet gösteren şirketler ile

ilgilidir. Endüstriyel ve inşaat hammaddeleri üreten çimento şirketlerinin madencilik projeleri,

çimento sektörü haricindeki şirketlerin operasyonları ile kıyaslandığında işletilen madenlerin

genel değeri içerisinde büyük bir yer tutmamaktadır. Diğer şirketler için, her bir maden varlığı

üzerine ayrı bir rapor hazırlamak için farklı bir Yetkin Kişi atama yükümlülüğü, yatırımcıların

güvenliğini etkili bir biçimde sağlamada bir artı olacaktır.

Raporlama; sahip olunan maden özelliklerinin birleştirilmesi bazında olabilir. Örneğin,

çok uluslu bir şirket birkaç kıta üzerinde faaliyet gösterebilir ve bu nedenle Maden

Kaynaklarını ve Rezervlerini, öncelikle şirketin bölgesel yapılanmasını yansıtan coğrafi

bölgeler bazında bildirmek isteyebilir. Birden fazla iş kolu bulunan bir şirket (çimento,

agrega, kil inşaat ürünleri), bu iş kollarına ilişkin emtiaları coğrafi bölgelere bölerek, ilgili

Maden Kaynakları ve Rezervlerini bildirmeyi tercih edebilir.

49

TABLO 1. DEĞERLENDİRME VE RAPORLAMA ÖLÇÜTLERİ

KONTROL LİSTESİ

Tablo-1, değerlendirme kriterlerinin üst düzey bir kontrol listesidir ve Arama

Sonuçları, Maden Kaynakları ve Maden Rezervleri hakkında rapor hazırlayanların referans

olarak kullanacağı bir kılavuzdur. Kontrol listesi kesin uyulması gereken emir listesi

olmamakla birlikte her zaman olduğu gibi ilgililiği ve kapsamlılığı belirten, hangi bilgilerin

kamuya açıklanacağını belirleyen bir dizi ilkedir. Kodun ilkelerine uyma bağlamında, Piyasa

Raporundaki önemli projeler için Tablo-1'in ilgili kısımlarına ilişkin yorumlar, Yetkin Kişi

belgelerinde 'mevcut değilse, neden mevcut değil' gerekçesiyle ve 19, 27 ve 35. maddelerde

belirtilen şartlara göre sağlanmalıdır. Bunun nedeni, Tablo-1’deki maddelerin kullanılarak

olası olumsuz sonuçların, değerlendirilip değerlendirilmediğinden, ele alınıp alınmadığından

veya çözülüp çözülmediğinden yatırımcıların emin olmasını sağlamaktır.

Aşağıda listelenen tüm kriterlerin göz önünde bulundurulması ve belirli bir proje veya

işletmeyi incelemek için hangi ilave kriterlerin uygulanması gerektiği Yetkin Kişinin

sorumluluğundadır. Kriterlerin göreceli önemi, belirli projelerin ve zamana ilişkin

hukuki ve ekonomik koşullara göre değişiklik gösterecektir. Ancak, okuyucunun rapor

edilen sonuçları veya tahminleri anlamasını veya yorumlanmasını önemli ölçüde

etkileyebilecek ilgili tüm konuları bildirmek önemlidir. Bu, özellikle, yetersiz veya

belirsiz verilerin, Arama Sonuçlarının açıklanması veya Maden Kaynakları ve/veya

Maden Rezervlerinin bir tahmini için güvenilirliğini etkilediği durumlarda önemlidir.

Tablo-1'deki kriterlerin sırası ve gruplandırılması, arama ve değerlendirmeye ilişkin

normal sistematik yaklaşımı yansıtır. Tablo soldan sağa doğru değerlendirilmelidir.

Başka bir deyişle, ilk sütundaki kriterlerin, Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve

Maden Rezervleri raporlanırken de geçerli olduğu düşünülmelidir. Benzer şekilde,

Maden Kaynakları sütunundaki ek kriterler, Maden Rezervleri raporlanmasına da

uygulanır.

Söz konusu proje için güvenilir tahminlerin yapılması amacıyla yapılan

değerlendirmelerde, bilimsel olarak geçerli, test edilmiş, kabul edilmiş bilimsel tanım

ve terimlerin kullanılması gerekmektedir.

Bazı durumlarda, Piyasa Raporunun bazı ticari açıdan hassas bilgileri hariç tutması

uygun olabilecektir. Ticari açıdan hassas bilgileri hariç tutma kararı, Piyasa Raporu

yayınlayan şirketin kararı olacaktır ve böyle bir karar, bu görev alanındaki ilgili

düzenlemelere uygun olarak yapılmalıdır. Bu tür bilgiler; Maden Arama bilgilerini,

pazarları, ürün özelliklerini, sözleşme şartlarını, emtia fiyatlarını ve maliyetleri

içerebilir. Bu durumlarda, Piyasa Raporu özet bir bilgi sağlamalıdır (örneğin, hassas

sayısal değerler içeren ekonomik varsayımları belirlemek için kullanılan metodoloji).

50

UMREK KODU TABLO 1

BÖLÜM 1 GENEL BİLGİLER

Değerlendirme Kriterleri Arama Sonuçları Maden Kaynakları Maden Rezervleri

Raporun Amacı Rapora bir başlık sayfası, şekil ve tabloları içeren bir içindekiler sayfası ekleyin.

Raporun kimin için hazırlandığını, kısmi veya tam bir değerlendirme veya başka bir amaç için mi hedeflendiğini, hangi tür işlerin

yapıldığını, raporun yürürlülük tarihini ve yapılması gereken diğer işleri belirtin.

Yetkin Kişi, belgenin UMREK ile uyumlu olup olmadığını belirtmelidir. Eğer UMREK dışında bir raporlama standardı veya kodu

kullanılıyorsa, Yetkin kişi bu farklılıklar için açıklama eklemelidir.

Proje Hakkında Genel Bilgi Proje kapsamının özet açıklaması

(örn. geçmiş tarihli numune alma

işlemleri, detay arama,

kavramsal, Ön Fizibilite, veya

Fizibilite çalışması, devam eden

veya ileriye dönük bir maden

işletmesi için jeolojik durum,

yatak tipi, emtia, proje alanı, alt

yapı ve iş anlaşmalarını

içermelidir.

Nitelendirilmiş olan önemli teknik

faktörlerin kısa açıklaması.

Madencilik, işleme /zenginleştirme

ve diğer önemli teknik faktörlerin

kısa açıklaması.

Tarihçe Projenin ve/veya alakalı mücavir

alanların tarihsel geçmişini

belirtin, geçmiş arama ve/veya

madencilik faaliyetlerinin bilinen

sonuçlarını (yatak tipi, büyüklüğü

ve gelişimi), eski sahiplerini ve

değişimlerini dahil edin.

Diğer kaynaklardan alınan tüm

bilgileri referans verin.

Bilinen veya mevcut geçmiş tarihli

Maden Kaynakları tahminlerini ve

raporlanmış kaynakları/rezervleri,

eski ve mevcut işletmeler için

gerçek üretim güncellemelerini

tartışın, bunların

gerçekleşebilirliğini ve UMREK

Kodu ile hangi açıdan ilgili

olduklarını dahil edin.

Bilinen veya mevcut geçmiş tarihli

Maden Rezerv tahminlerini ve

performans istatistiklerini geçmiş

ve mevcut işletme üretimi ile

karşılaştırın, bunların

güvenilirliğini ve UMREK Kodu ile

hangi açıdan ilgili olduklarını dahil

edin.

51

Geçmiş başarılar ve

başarısızlıkların şeffaf bir şekilde

belirtilmesi ve projenin şu anda

potansiyel olarak neden ekonomik

olacağı açıklanmalıdır.

Kritik Planlar, Haritalar, Şemalar

Bir yer bulduru veya harita endeksi ve metin içinde belirtilen tüm önemli özellikleri gösteren daha detaylı haritaları ve tüm

alakalı kadastral ve diğer altyapı özellikleri dahil edin ve referans verin. Eğer mücavir veya yakın alanlar rapor üzerinde önemli

etkiye sahipse onların da yeri ve ortak maden ruhsatlarını içeren yapıları haritalar üzerinde belirtilmelidir. Diğer kaynaklardan

alınan tüm bilgiler referans verilmelidir. Bu kontrol listesinde belirtilen tüm haritalar, planlar ve kısımlar okunabilir

olmalıdır.Açıklamalar, koordinatlar, koordinat sistemi, ölçek çubuğu ve kuzey oku içermelidir.

Şemalar veya çizimler okunabilir, notlanmış ve gerekli yerlerde açıklamalı olmalıdır.

Proje Yeri ve Açıklaması Proje Yerinin açıklaması (ülke, il ve en yakın şehir/kasaba, koordinat sistemleri ve mesafeler vb.).

Her bir mülke bağlı olarak, maden arama/çıkarma haklarının yerini, yapılmış veya yapılan herhangi bir iş, herhangi bir aramayı

ve tüm ana jeolojik özellikleri gösteren şemalar, haritalar ve planlar sunulmalıdır.

Topografya ve İklim Maden projesi ile alakalı tüm

konular, (topoğrafya ve iklim gibi)

muhtemel madencilik

faaliyetlerini etkileyebilecek

durumlar belirtilerek

anlatılmalıdır.

Genel bir topoğrafik-kadastro

haritası yukarıdaki anlatımı

desteklemek için bulunmalıdır.

Nihai ekonomik ve teknik açıdan

uygulanabilirliğinin

değerlendirilmesini destekleyecek

şekilde yeterli detaya sahip bir

topoğrafik-kadastro haritası

sunulmalıdır. Bilinen alakalı iklime

bağlı riskler belirtilmelidir.

Detaylı bir topoğrafik-kadastro

harita. Mümkün olduğu yerlerde,

özellikle zorlu zemin koşullarında,

yoğun bitki örtüsü ve/veya yüksek

irtifa alanlarında hava ve yer

koşulları belirtilmelidir.

Yasal Konular ve Kullanım Hakkı

Aşağıdaki açıklamalara ek olarak, Yasal kullanım hakkı Yetkin Kişi tarafından doğrulanmalıdır.

Ruhsat veren kurumun niteliği (örn. arama ve/veya işletme) ve bu hakların alakalı olduğu mülklerin kullanım hakkı.

Tüm mevcut anlaşmaların/protokollerin ana şartları ve koşulları ve alınacak olanların detayları (örneğin, ama bunlarla sınırlı

olmamak üzere, imtiyazlar, ortaklıklar, ortak teşebbüsler, erişim hakları, kiralar, tarihi ve kültürel alanlar, vahşi doğa veya

ulusal parklar ve çevre koşulları, telif ücretleri, muvafakatler, izinler, onaylar veya yetkilendirmeler, diğer özel veya kamu

yatırım alanları).

52

Raporlama süresinde elde tutulan veya makul olarak verilmesi beklenen kullanım hakkının güvenliği, alanda işletme hakkını

almaya dair herhangi bir engel.

Maden arama hakları üzerinde etkisi olabilecek herhangi bir yasal davanın bildirimi veya uygun bir olumsuz açıklama.

Projelere Bireysel Dahil Oluş Ve Verinin Doğrulanması

Belirlenmiş arama alanına, maden sahasına, laboratuvarlar ve ilgili altyapıya ziyaret tarihi.

Ziyaret sırasında raporlanan proje için sorumlu olan önemli kişiler ile yapılan toplantılar, sorumlu oldukları alanlar ve projeye

dair deneyimleri.

Proje alanına ziyaret, belirgin gözlemleri listeleyen bir rapor oluşturma.

Projenin hangi bölümlerinin bireysel doğrulama için erişilebilir olduğu.

Piyasa Raporunun hazırlanışında kullanılan veya referans verilen verilerin listesi.

53

BÖLÜM 2 NUMUNE ALMA TEKNİKLERİ VE VERİLERİ (Bu bölümdeki ölçütler takip eden tüm bölümlere tatbik edilecektir.)

Değerlendirme Kriterleri Arama Sonuçları Maden Kaynakları Maden Rezervleri

Numune Alma Şekli Raporlanan sonuçlara yol açacak olan numune alma şekli, yeri ve zamanı belirtilmelidir. Numune alma şekillerine dere

sedimanı, toprak ve ağır mineral konsantre örnekleri, yarma ve pilot ocak incelemesi, kaya kırma ve kanal numunesi, delme ve

sondaj, elde kullanılan XRF araçları vb. dahildir. Yer örnekleri arasında eski çalışmalar, maden atıkları vb vardır. Mümkün olduğu

yerde örnekler arasındaki mesafeler belirtilmeli ve lokasyonlar koordinatlı haritalarda, planlarda ve kesitlerde uygun ölçeklerle

gösterilmelidir.

Sondaj Teknikleri Sondaj teknikleri arasında karotlu sondaj, ters sirkülasyon, darbeli, döner matkap, kuyu dibi tabanca vb. yer alabi lir. Bunlar

raporda belirtilmeli ve detayları (örn karot çapı) verilmelidir. Numune örneği toplamayı azami seviyede tutmak, örneklerin

temsil ve kalite güvencesinden emin olmak için alınan önlemler belirtilmelidir.

Sondaj Örneği Alma Örnek toplama uygun şekilde kaydedilmeli ve sonuçlar ayrıntılı bir şekilde değerlendirilerek açıklanmalıdır. Örnek toplama ile

elde edilen tenör veya kalite ile sapma oranı arasında bir ilişki olup olmadığı özellikle raporda belirtmelidir (örn. seçilen

ince/kaba malzemenin kayıp/kazanç miktarları).

Kayıt Tutma Örneklerin uygun Maden Kaynağı tahmini, madencilik çalışmaları ve metalürji çalışmalarını destekleyecek derecede detaylı

olarak kayıt altına alınıp alınmadığı onaylanmalı ve kayıt tutmanın niceliği veya niteliği belirtilmelidir. Karot (veya kanal, yarma

vb.) fotoğrafları eklenmelidir.

Diğer Numune Teknikleri Numune alma niteliği ve kalitesi (örn. kanal ve el numunesi vb.) ve örneklerin temsil kabiliyetinden emin olmak için alınan

önlemler belirtilmelidir. Bir koordinat sistemine (belirtilmek üzere) referans verilerek her bir örneğin detaylı lokasyonu ve tek tek

numaralandırıldığından emin olunmalıdır.

Alt-Numune Teknikleri Ve Numune Hazırlama

Sondaj karotundan alınan numune için, numunenin kesik veya parçalanmış veya çeyrek, yarım veya tüm karotun hangisinden

alındığı belirtilmelidir. Eğer örnekleme karotsuz yapıldıysa, üretim boruları numuneli veya döngü ayırma vb. ve ıslak veya kuru

ayırma v.b işlemleri belirtilmelidir. Tüm örnek tipleri için, örnek hazırlama tekniğinin niteliği, kalitesi ve uygunluğu

tanımlanmalıdır. Tüm alt numune alma aşamaları için örneklerin temsil kabiliyetini azami seviyede kılmak adına benimsenen

kalite kontrol prosedürleri belirtilmelidir.

Örneklerin toplandıkları yerdeki malzemenin temsil kabiliyetinden emin olmak için alınan önlemler belirtilmelidir. Örnek

54

büyüklüklerinin malzemenin parçacık boyutlarına uygun olup olmadığı tanımlanmalıdır. Örnek tutarlılığının sağlanması için

alınan önlemler için bir açıklama önerilir.

Analiz Verileri Ve Laboratuar Araştırması

Kullanılan analizlerin ve laboratuar prosedürlerinin niteliği, kalitesi, uygunluğu ve tekniğin kısmi veya bütün olarak kabul edilip

edilmediği belirtilmelidir. Elde edilen analiz sonuçlarının çıkartılabilecek metal veya rezerve ait maden içeriği ile ilgisinin nasıl

açıkladığına dikkat edilmelidir. Örnek hazırlama ve analiz, şirket içi veya bağımsız laboratuarlarda yapılabilir. Bu iş için gerçekte

kullanılan laboratuarlar tüm raporlarda tanımlanmalıdır. Her durumda, Laboratuarın akreditasyonu konusu (örn., ISO

standartları, ISO 9000:2001 ve ISO 17025, TÜRKAK gibi) ve örnek hazırlama ve analizin her aşamasında, rastgele dağıtım

kullanımı, iç ve dış standart örnekler ve değeri olmayan numune (blank) analizleri ile sistematik sapma için izleme prosedürleri

dahil kullanılan gerçek prosedürler dikkate alınmalıdır. Özellikle, kaynak tahminini desteklemek için kullanılan örnek

analizlerinin başka bağımsız laboratuarlarca tekrar edilip edilmediğine dair not düşülmelidir.

Sonuçların Doğrulanması Bağımsız veya alternatif personel tarafından, kullanılan seçili kesişim noktaların, tekrar edilen sondajların, sapmaların veya ikili

örneklerin onaylanması önerilir.

Veri Lokasyonu Sondaj deliklerinin, yarmaların, maden çalışmalarının ve diğer yerlerin belirlenmesinde kullanılan araştırmaların kalitesi ve

kesinliğinin güvenilirliliğine dair bir açıklama gerekmektedir. Topografik kontrolün kalite ve yeterliliği açıklanmalı ve yer planları

verilmelidir.

Veri Yoğunluğu Ve Dağılımı Arama Sonuçlarının raporlanması

için veri yoğunluğu açıklanmalıdır.

Veri yoğunluğu ve dağılımının Maden Kaynak ve Maden Rezerv tahmini

prosedürü ve uygulanan kategorizasyon için jeolojik ve tenör veya kalite

devamlılığını sağlamada yeterli olup olmadığı, örnek birleştirme yapılıp

yapılmadığına dair bir açıklama eklenmelidir. Maden yatağı tipi düşünülerek,

cevherleşmeyi tanımlayacak kadar örneklemenin yapılıp yapılmadığı

belirtilmelidir.

Raporlama Arşivleri Birincil veri belgeleme, veri girişi prosedürleri, veri doğrulama, veri saklama (fiziksel ve elektronik) rapor hazırlama için

yapılmalıdır.

Denetlemeler Veya İncelemeler

Numune alma teknikleri ve verileri için gerçekleştirilen herhangi bir inceleme veya denetlemenin sonuçları sunulmalı ve

tartışılmalıdır.

55

BÖLÜM 3 ARAMA SONUÇLARININ RAPORLANMASI (Önceki bölümde listelenmiş ölçütler bu bölüme de uygulanır.)

Değerlendirme Kriterleri Arama Sonuçları Maden Kaynaklar Maden Rezervleri

Maden Hakları Ve Arazi Mülkiyeti

Türü, referans ismi/numarası, mevki ve mülkiyet, ortak girişimler, ortaklıklar gibi üçüncü kişiler ile yapılan anlaşmalar veya önem

teşkil eden konular dahil, tarihi alanlar, yaban hayatı veya ulusal park ve çevre koşulları, diğer yatırım alan koşulları.

Raporlama yapılırken, mevcut olan veya verilmesi beklenen kullanım hakkının güvenliği, saha işletme hakkının alınmasını

engelleyen zorluklar.

Maden hakları ve mülkiyetin vaziyet planları. Teknik bir rapordaki maden mülkiyetinin tanımının yasal bir görüş olması

beklenmez, bunun yerine bu mülkiyetin kısa ve net bir açıklaması yazarın kastettiği şekilde yapılmalıdır.

Diğer Taraflarca Yapılmış Arama Faaliyetleri

Diğer taraflarca yapılan

aramaların onaylanması ve

değerlendirilmesi.

Jeoloji Jeolojik bilginin (ilgili kayaç türleri, yapısı, alterasyonu,mineralizasyonu ve mineralizasyon içerdiği bilinen bunun gibi alanlar)

niteliği, detayları ve güvenilirliğinin anlatımı. Jeofizik ve jeokimyasal verilerin anlatımı. Yorumları desteklemek için güvenilir

jeolojik haritalar ve kesitler bulunmalıdır.

Mineraloji/ Mineralizasyon Cevherde bulunan minerallerin tanımı, dağılımı, boyutu ve diğer özellikleri. İkincil ve ekonomik yönden değersiz minerallerin ana

madenin zenginleştirme işlemleri adımlarındaki etkisinin içeriği ve her bir önemli cevherin maden yatağı içindeki değişkenliği

belirtilmelidir.

Veri Birleştirme (Biriktirme) Yöntemleri.

Arama Sonuçları raporlamasında,

ağırlıklı ortalama teknikleri, azami

ve/veya asgari tenör sınırı (örn.

yüksek tenörlerin sınırı), sınır

tenörleri genellikle önemli olup

belirtilmelidir. Birleştirilmiş

kesişimlerin kısa aralıklarda yüksek

tenörlü sonuçları ve daha uzun

aralıklarda düşük tenörlü sonuçlar

56

verdiği yerlerde, böyle bir

birleştirme için kullanılan prosedür

açıklanmalıdır ve böylesi

birleştirmeler açıklanmalıdır ve

böyle kesişimlere ait bazı tipik

örnekler detaylı olarak verilmelidir.

Herhangi bir metal eşdeğerleri

raporlama türünde kullanılan

Dönüştürücü Faktörler net bir

şekilde belirtilmelidir.

Mineralizasyon Genişlikleri Ve Kesişim Boyutları Arasındaki İlişki

Bu ilişkiler özellikle Arama

Sonuçlarını raporlarken önemlidir.

Eğer mineralizasyonun sondaj

kuyusuna yaptığı açı biliniyorsa,

niteliği raporlanmalıdır. Eğer

bilinmiyorsa ve sadece sondaj kuyu

boyutları raporlandıysa, bu durum

açık bir şekilde belirtilmelidir

(örn.‘kuyu uzunluğu, gerçek

genişlik bilinmiyor').

Şemalar Mümkün olduğunda, eğer

haritalar, planlar ve kesitler

(ölçekli) ve kesişimlerin çizelgeleri

raporu önemli ölçüde netleştiriyor

ise, bunlar önem teşkil eden

herhangi bir arama raporuna dahil

edilmelidir.

Tutarlı Raporlama Tüm Arama Sonuçlarının detaylı

raporlanması pratik değilse, hem

düşük hem de yüksek tenörlerin

57

ve/veya genişliklerin

raporlanmasına çalışılmalıdır,

böylece Arama Sonuçları temsili

nitelikte olacaktır.

Mevcut Diğer Arama Verileri Diğer arama verileri, anlamlı ve

elle tutulur ise, aşağıdakiler dahil

(onlarla sınırlı olmamak üzere)

raporlanmalıdır: jeolojik gözlemler,

jeofizik araştırma sonuçları,

jeokimyasal araştırma sonuçları,

yığın örnekler (bulk samples) -

boyut ve iyileştirmenin yöntemi,

metalürjik test sonuçları, yığın

yoğunluk (bulk densities), yeraltı

suyu, jeoteknik ve kayaç özellikleri,

nem içeriği, potansiyel zararlı veya

kontaminant koşullar ve özellikler.

Ek Faaliyetler Gelecekte planlanan gelişmenin

niteliği ve boyutları (örn. ek

arama). Tahmin edilen

yükümlülüklerin çevresel tanımları.

58

BÖLÜM-4 Maden Kaynakları ve Maden Rezervleri Tahminleri ve Raporlamaları (Raporlama gruplarına uygulanabilecek kriterler aşağıdaki gibidir.)

Değerlendirme Kriterleri Arama Sonuçları Maden Kaynaklar Maden Rezervleri

Veritabanı Bütünlüğü Verinin ilk başta toplanması ile Maden Kaynağı tahmini amacıyla kullanılması

arasında verinin bozulmamasını sağlamak için alınan önlemler, örneğin; kayıt

etme ve veritabanı hataları. Kullanılan veri doğrulama ve/veya onaylama

prosedürleri.

Jeolojik Yorumlama Jeolojik model ve bu modelden yapılan çıkarımların tanımı. Mineralizasyonun

devamlılığından emin olmak için kullanılan tahmin prosedürü ve sağlanan

veritabanı için yeterliliğinin tartışılması. Alternatif yorumların ve bunların tahmin

üzerindeki potansiyel etkisinin tartışılması.

Tahmin Ve Modelleme Teknikleri

Uygulanan tahmin tekniklerinin niteliği ve uygunluğu ve kritik kabuller, yüksek

tenörlü değerlerin işlenmesi dahil, çalışma alanı, birleştirme (uzunluk ve/veya

yoğunluk ile dahil), interpolasyon parametreleri, veri noktalarından azami

projeksiyon uzaklığı ve tahminin sonuçlandırılmış kısmı.

İnterpolasyon, örnek veri ile desteklenen tahmin anlamındadır. Ekstrapolasyon

örnek verinin alansal sınırlarının ötesine uzanan tahmin anlamındadır.

Değerleme, önceki tahminlerin ve/veya maden üretim kayıplarının varlığı ve

Maden Kaynağı tahmininin bu verileri uygun şekilde hesaba katıp katmamasıdır.

Cevherin zenginleştirilmesini etkileyecek olan yan kayaçlar ve diğer minerallerin

verimine dair yapılan varsayımlar.

Blok modeli interpolasyonu yapılması durumunda, ortalama örnekleme mesafesi

ve uygulanan aramaya göre blok boyutu. Seçilen madencilik blok boyutu (örn.

doğrusal olmayan kriging) modellemesinin oluşturulmasında kullanılan tüm

varsayımlar. Doğrulama süreci, kullanılan kontrol süreci, model verisinin sondaj

verisi ile karşılaştırılması, ve varsa güncelleme verilerinin kullanımı.

Tonaj ve tenör tahmini için (kesit, poligon, ters uzaklık, jeoistatistiksel veya diğer

59

yöntemler) yapılan tahminler ve kullanılan yöntemlerin detaylı anlatımı.

Jeolojik yorumlamanın kaynak tahminlerini kontrol için nasıl kullanıldığının

anlatılması. Tenör indirimi veya limiti etki alanlarının kullanılıp kullanılmamasının

temellerinin tartışılması. Eğer bir bilgisayar programı seçildiyse, kullanılan

program ve parametrelerin anlatımı. Jeoistatistiksel yöntemler çoklu

değişkenlere sahiptir, bundan ötürü bunlar detaylı şekilde açıklanmalıdır. Seçilen

yöntem gerekçelendirilmelidir. Jeoistatistiksel parametreler, (variogram dahil) ve

jeolojik yorum ile uyumları tartışılmalıdır. Benzer maden yataklarına uygulanan

jeoistatistik uygulamalarından edinilen deneyim dikkate alınmalıdır.

Uzunluğun (tabaka/damar yönü boyunca veya diğer yönde), plan genişliğinin ve

Maden Kaynağının yeraltı derinliği olarak üst ve alt limitlerininin değişkenliği.

Zenginleştirilecek tüm metaller (ya da diğer içerikler) (atık olarak kabul görenler

dahil) gösterilmelidir. Ayrıştırılması gereken başka herhangi bir zararlı madenin

bulunmadığına veya bulunuyor ise bu maddelerin giderilmesine ilişkin bir plana

dair bir açıklama eklenmelidir.

Metal Eşdeğerleri Veya Diğer Çoklu Bileşenlerin Ortak Temsili

Metal eşdeğerlerine (veya diğer içerik eşdeğerlerine) referans içeren herhangi bir

raporda aşağıdaki asgari bilgiler bu prensipler ile uyum içinde olmalıdır:

o metal eşdeğer hesaplamasına dahil olan tüm metaller için özgün analizler;

o tüm metaller için tahmin edilen emtia fiyatları. (Şirketler gerçekleşen satış fiyatlarını açıklamalıdırlar. Metal eşdeğerini hesaplamada kullanılan fiyatı açıklamada sadece spot piyasa fiyatına değinmek yeterli değildir.)

o tüm metaller için itibari metalürjik elde edinimler ve tahmini kazanımların türetildiği temeller (metalürjik test çalışması, detaylı mineraloji, benzer maden yatakları vb.);

o metal eşdeğerleri hesaplamasında yer alan tüm elementlerin makul bir elde edilme potansiyeli olduğunun şirketin görüşü olduğuna dair net bir açıklama;

o Değerlendirme formülü.

60

Çoğu koşulda bir eşdeğerlik bazında raporlama için seçilen metal, metal

eşdeğerlik hesaplamasına en çok katkıda bulunan olmalıdır. Eğer durum bu

değilse, başka bir metal seçilmesinin mantığının net bir açıklaması raporun içinde

bulunmalıdır.

Her bir metal için metalürjik kazanımların tahminleri özellikle önemlidir. Birçok

proje için Arama Sonuçları aşamasında, metalürjik kazanım bilgisi erişilebilir

olmayabilir veya yeterli güven ile tahmin edilemeyebilir.

Bütüncül metal geri kazanımları genellikle kütle dengesi üzerinden akım şeması

temelinde hesaplanır. Bu husus test çalışması ile gösterilmelidir ve bahsi geçen

cevher kütlesi ile alakalı olduğu ve sadece bir numune zenginleştirme deneyi

olmadığı ortaya konulmalıdır.

Eşik Tenör Değerleri Ve Parametreleri

Uygulanan eşik tenörler (cut-off grades) veya kalite parametrelerinin temeli

(mümkünse eşdeğer metal formülünün temeli dahil) belirtilmelidir. Eşik tenör

parametresi, tenör yerine, her blok için ekonomik değer olarak da ifade edilebilir.

Tonaj Faktörü/Yerinde Yığın Yoğunluğu

‘Tahmini’ veya ‘belirlenmiş’ olduğu belirtilmelidir. Eğer tahmini ise, varsayımların

temelleri. Eğer belirlenmiş ise, kullanılan yöntem, ölçümlerin sıklığı, numunelerin

niteliği, boyutu ve temsili güvenilirliliği.

Madencilik Faktörleri Veya Varsayımlar

Önerilen madencilik yöntemi ve mineralizasyon türüne uygunluğu, asgari madencilik boyutları ve dahili (veya uygunsa, harici) nıspi kayıplar belirtilmelidir. Maden Kaynaklarını tahmin ederken her zaman madencilik faktörlerine dair detaylı varsayımlar yapmak mümkün olmayabilir. Nihai ekonomik çıkarım için makul olasılıklar gösterebilmek adına temel varsayımlar gereklidir. Bunlar, numuneyi elde etme konularını (kuyular, desandreler vb.), jeoteknik ve hidrojeolojik parametreleri (ocak eğimleri, ocak

Maden Kaynağını bir Maden

Rezervine dönüştürmek için

kullanılan yöntem ve varsayımlar

(uygun faktörlerin uygulaması ile,

optimizasyon ile veya ön veya

detaylı tasarım ile). İlgili tasarım

konuları, üst örtünün sıyrılması,

erişimi vb. dahil madencilik

parametreleri ve madencilik

yönteminin seçimi, niteliği ve

61

boyutları vb), alt yapı gereklilikleri ve tahmini madencilik masraflarını kapsar. Tüm varsayımlar net bir şekilde belirtilmelidir.

uygunluğu. Jeoteknik

parametreler ve hidrojeolojik rejim

(örn. ocak eğimleri, ocak boyutları,

su atma yöntemleri ve

gereklilikleri vb.), cevher üretimi

sırasındaki tenör kontrolü ve

üretim öncesi sondaj ile ilgili

yapılan kabuller. Yapılan ana

kabuller ve ocak optimizasyonu

için kullanılan Maden Kaynağı

modeli (uygunsa). Madencilik

faaliyetleri yan kayaç karışması

sonucu seyrelme faktörleri,

maden geri kazanım faktörleri ve

kullanılan asgari madencilik

genişlikleri ve seçilen madencilik

yöntemlerinin alt yapı

gereklilikleri. Uygunalabilir

olduğunda, performans

parametrelerinin geçmiş

güvenilirliği.

Metalürjik Faktörler Veya Kabuller

Önerilen metalürjik süreç ve

maden türüne uygunluğu. Maden

Kaynaklarını tahmin ederken her

zaman metalürjik işlem süreçlerine

dair detaylı varsayımlar yapmak

mümkün olmayabilir. Nihai

ekonomik çıkarım için makul

beklentileri gösterebilmek adına

temel varsayımlar gereklidir.

Örnek olarak, metalürjik test

Önerilen akış listesi ve bu

süreçlerin yatağın

mineralizasyonuna uygunluğu.

Sürecin bu tip madenler üzerinde

daha önce kullanılan iyi test

edilmiş bir teknoloji veya özgün bir

nitelikte olup olmadığı. Üstlenilen

test çalışmasının niteliği, miktarı

ve temsil gücü. Kitle örnekleri veya

pilot ölçek test çalışmasının varlığı

62

çalışmasının erişimi, geri kazanım

faktörleri, yan mamül edinimleri

veya istenmeyen maddeler için

toleransı, altyapı gereklilikleri ve

tahmini zenginleştirme masrafları

verilebilir.

Tüm kabuller açıkça belirtilmelidir.

Madenlerin tam tanımı veya en

azından sürecin uygun

olduğundan emin olmak için

gereken analizler ve tüm

istenmeyen/ muhtemel yan

ürünler ortaya konulmalı ve uygun

süreç adımları akış listesinde yer

almalıdır.

ve bu örnekler ve test sonuçlarının

cevher yapısının tümünü temsil

gücü. Metalürjik geri kazanım ve

kullanılan yükseltme faktörleri ve

bunların test çalışmalarında

belirlenenlerle alakası. Sürece

etkili, istenmeyen maddeler veya

maden içindeki çeşitlilik için

yapılan tüm kabul ve toleranslar

belirtilmelidir. Akış listesinin her

bölümü ile ilgili çevresel, sağlık ve

güvenlik riskleri, bu risklerin

üstesinden gelinmesi ile ilgili

planlanan işlemler daha detaylı

belirtilmelidir.

Maden Rezervi için raporlanan

tonajlar ve tenörler, bunların

tesise teslim edilen malzeme veya

sonuçta geri kazanılmış malzeme

ile ilgili olup olmadığı açıkça

belirtmelidir. Tesiste var olan

ekipmanların öngörülen maden

ömrü içerisindeki kulanımının

uygunluğuna ilişkin yorumlar

yapılmalıdır.

Maden Rezerv Dönüşümü İçin Maden Kaynağı Tahmini

Maden Rezerv dönüşümü için

temel olarak kullanılan Maden

Kaynağı tahmininin açıklaması.

Maden Kaynaklarının Maden

Rezervlerinin bir parçası olarak

(dahil olarak) raporlanıp

63

raporlanmadıklarına dair bir

açıklama.

Masraf Ve Gelir Faktörleri Varsayım temellerini belirtiniz.

Döviz, döviz kurları ve tahminlerin

tarihini belirtiniz. Bknz. Tablo 2.

Proje sermayesi ve işletim

maliyetlerine dair yapılan

varsayımların elde edilmesi.

Ortalama tenör, metal veya emtia

fiyatları, kur oranları, taşıma ve

işleme masrafları, cezalar vb. dahil

gelir ile ilgili yapılan varsayımlar.

Ödenecek paylar, Hükümet ve özel

hakları için yapılan ödenekler.

Belirtilen bir dönem için temel

nakit akışı girdileri. Bknz. Tablo 2.

Piyasa Değerlendirmesi

Belirli maden için talep, tedarik ve

stok durumu, ileride arz ve talebi

etkilemesi muhtemel tüketim

eğilimleri ve faktörleri. Pazar

çerçevesinin tanımlanması ile

birlikte müşteri ve rakip analizi,

ürün için muhtemel fiyat ve hacim

tahminleri ve bu tahminler için

temeller. Pazar değerlendirmesi,

madenlerin üretildikleri kadar

satılamayabileceğini gösterebilir

ve sonuç olarak rezerv

tahminlerinin gözden geçirilmesi

gerekebilir.

64

Diğer Arazi ulaşımı, çevresel veya yasal

izinler gibi madenciliği potansiyel

olarak etkileyecek engellerin

tümü. Maden hakları ve

mülkiyetin vaziyet planları

Doğal risk, altyapı, çevresel, yasal,

pazarlama, sosyal veya idari

faktörlerin projenin muhtemel

gerçekleşebilirliği ve/veya Maden

Rezervlerinin sınıflandırması ve

tahminleri üzerine etkileri.

Projenin hayata geçmesine dair

önemli mülkiyetlerin ve onayların

durumu, madencilik kiraları, atık

izinleri, idari veya yasal onaylar

vb.çevresel yükümlülükler. Maden

Devlet hakları ve mülkiyetin

vaziyet planları.

Maden Sınıflandırması Maden Kaynaklarının çeşitli

güven kategorilerine göre

sınıflandırılmasının temelleri.

Tüm alakalı faktörlerin uygun

şekilde hesaba katılıp

katılmadığı, örn. tonaj/tenör

hesaplamalarının nispi

güveni, jeolojinin devamlılığı

ve metal değerlerinin

dağılımı, kalitesi, büyüklüğü

ve verileri. Sonucun Yetkin

Kişinin maden yatağı

üzerindeki görüşünü uygun

şekilde yansıtıp yansıtmadığı.

Maden Rezervlerinin çeşitli güven

kategorilerine göre

sınıflandırılmasının temelleri.

Sonucun Yetkin Kişinin maden

yatağı üzerindeki görüşünü uygun

şekilde yansıtıp yansıtmadığı.

Muhtemel Maden Rezervlerinin,

(varsa) Ölçülmüş Maden

Kaynaklarından elde edilen kısmı.

Denetimler ve incelemeler Maden Kaynakları tahminlerinin

denetim veya inceleme sonuçları.

Maden Rezervleri tahminlerinin

denetim veya inceleme sonuçları.

65

Nispi Kesinlik/Güven Tartışması

Uygun olduğu yerde, Maden Rezerv tahminine Yetkin Kişi tarafından uygun

görülen bir yaklaşım veya prosedür kullanılarak nispi kesinlik ve/veya güven için

bir açıklama. Örnek olarak, belirtilen güven düzeyi sınırları içerisinde rezervin

nispi kesinliğini nicel hale getirmek için istatistiksel veya jeoistatistiksel

prosedürlerin uygulanması veya eğer böyle bir yaklaşım uygun görülmedi ise,

tahminin nispi kesinlik ve güvenilirliğini etkileyebilecek faktörlerin nitel

tartışması. Açıklamanın küresel veya yerel tahminlerle alakalı olup olmadığını,

eğer yerelse teknik ve ekonomik değerlendirmeyle ilgili olması gereken tonaj ve

hacimler belirtilmelidir. Belgelemeye, yapılan varsayımlar ve kullanılan

prosedürler dahil olmalıdır. Tahminin nispi kesinlik ve güvenilirlik açıklamalarının

erişilebilir olduğu yerlerde tahmin üretim verileri ile karşılaştırılmalıdır. Koşullu

homojenleşme ve testlerin, üretim sırası ve üretim artışlarının tonaj ve tenörde

neden olduğu belirsizlikler üzerinden tartışması.

66

Bölüm 5 Elmas, Kıymetli ve Yarı Kıymetli Taşların Mineralizasyonunun Tahmin ve Raporlaması (Önceki bölümlerde listelenen kriterler, raporlama gruplarına uygulanabilir olanlarla beraber aşağıdaki gibi uygulanır.)

Değerlendirme Kriterleri Arama Sonuçları Maden Kaynaklar Maden Rezervleri

Arama Kimyasal/fiziksel olarak belirleyici spinel, ilmenit, krom spinel ve krom diopsit gibi potansiyel elmas cevherli kayaçlardan

kaynaklı olduğunu ayırt eden indikatör madenlerin toplanması ve analizi ile ilgili raporlar uygun bir yetkili ve akredite

laboratuar tarafından hazırlanmalıdır.

Numune Toplama Numune tipi ve amaç, örneğin; mikro-elmas numune alma ve jeolojisi için karot sondajı, birim hacimde taş sayısını belirlemek

için geniş çaplı sondaj ve ortalama elmas değerini belirlemek için tenör veya yığın örnekleri. Ticari işlemi temsil etmesi için

numune boyutu, dağılımı ve kapasitesi tanımlanmalıdır.

Numune İşleme Tesis türü, geri kazanım oranı ve akreditasyon. Numune boyutunun azaltılması. Taban elek boyutu, tavan elek boyutu ve tekrar

kırma. İşlemler (ağır ortam ayırma, gresleyerek geri kazanım, X-ışını, elle ayırma vb.). İşlem etkililiği, cevher atık denetimi ve

granülometri analizi. Numune ön besleme ve artık parçacık granülometri. Numune başına konsantre ve minimum elek boyutu.

Numune yoğunluğu belirleme. Kullanılan laboratuar ve mikro elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taşların geri kazanımı ve metodu

için işlem türü, örn. kostik (caustic) füzyon veya asitleştirme.

Numune Tenörü Tablo-1'in bu kısmındaki numune tenörü; kütle, alan veya hacim birimleri başına karat içeriği ile kullanılmıştır. Belirlenmiş

minimum elek boyutunun üzerindeki numune tenörü kuru metrik ton başına karat ve/veya 100 kuru metrik ton başına karat

olarak raporlanmalıdır. Plaser yataklar için, metrekare başına karat veya metreküp başına karat olarak belirtilmiş numune

aralıkları kabul edilebilir. Denizel plaser ortamlarda, rezerv dereceleri metrekare başına belirtilir. Hacim tahminleri nicelik

olarak hatalı olabilir ve maden değerleri ve harcamaları tahminin temelini oluşturmak için kullanılırlar.

Numune Özellikleri Fasiyes başına mikro ve makro elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taşların numune sonuçları. Yığın numune alma sonuçlarının

mevcut olduğu durumda yerel blok tahminleri veya fasiyes başına küresel numune tenörü ve tanımlanmış kaynaklar. Bölgesel

analiz ve tenör dağılımı. Taş büyüklüğü ve dağılım sayısı. Bir alt elek boyutundaki değişimin numune tenörüne etkisi. Tesis

performansı ve ticari seviyede performans için boyut dağılımına yapılan düzenlemeler (rezerv Dönüştürücü Etkenleri).

Elmasların, kıymetli ve yarı kıymetli taşların ağırlıkları, eğer ticari olarak bir önemi olmayacak kadar küçük ise raporda göz ardı

edilebilir. Alt eşik elek boyutları (sub cut-off sieve size) belirtilmelidir (isteğe bağlı).

67

Tenör Tahmini Uygulanan tenör tahmini (jeoistatistiksel dahil) ve interpolasyon teknikleri. Tesis performansı ve ticari boyutta performans için

boyut dağılımına yapılan düzenlemeler.

Değer Tahmini Değerlendiren kişi/kurumun akreditasyonu. Her bir tanımlanmış fasiyes için değer biçilen parselin, taş sayısının, karat ve

değişik büyüklükte elekler kullanılarak elde edilen boyut dağılımının detayları. Elek boyutu başına ortalama değerlendirme.

Boyut ile değer tahmini. Elmas, kıymetli ve yarı kıymetli taşların kırılma değerlendirmesi. En düşük eşik tenör (lowest cut-off

sieve size) ile ortalama TL/karat ve TL/ton değerleri. Temsili değerleme için asgari parsel boyutu. Kesin bir alt eşik tenör değeri

(lowest cut-off sieve size) mi uygulandı yoksa modellenmiş alt eşik tenör değerinin altında olası elmaslar içeriyor mu? Bu

soruyu cevaplamak için yapılan değerlendirme.

Güvenilirlik Ve Tutarlılık Akredite süreç denetimi. Numuneler alındıktan sonra mühürlenip mühürlenmediği. Değerlendirme yapanın yeri, numunelerin

saklanması, teslimatı, temizleme işlemi sırasındaki kayıplar, kayıtlı numunelerinin ve taş sayılarının güncellenmesi . Mikro

elmaslar için işleme öncesi yıkanan karot örnekleri. Alternatif tesiste işlem gören denetim örnekleri. Atık kontrollerinin

sonuçları. Numune alma ve işlemi için kullanılan izleyici faktörlerin geri kazanımı. Jeofiziksel yoğunluk (loglanmış) ve parçacık

yoğunluğu. Yaş ve kuru karot numune ağırlıklarının yoğunluğu ve hacmi (borehole volume and density of wet and dry volume

sample weights), nem faktörü ile çapraz doğrulaması.

Sınıflandırma Belirsizlik elemanlarını, tahminlerde hesaba katıp sınıflandırmayı ona göre geliştirin. Kaynak sınıflandırılması için önemli öğeler

jeolojik tahminler ve hacim, tenör, ortalama elmas değeri ve yoğunluk tahminleridir.

68

TABLO 2. SERMAYE VE İŞLETME MALİYETİ TAHMİNLERİ İÇİN ÇALIŞMA DOĞRULUĞU

ARALIKLARI

Teknik Çalışmalara ait unsurlar için gerekli çalışma ve bunlara bağlı doğruluk seviyeleri, madencilik endüstrisinde önemli ölçüde

tartışmalara ve görüş ayrılığına konu olmuştur.

Aşağıdaki tablo 2016 SAMREC Kodundan alınmıştır ve niteliksel olarak çeşitli Teknik Çalışmalar için gerekli çalışmaların seviyesini

göstermektedir:

Genel Kapsam Çalışması Ön Fizibilite Çalışması Fizibilite Çalışması Kaynak Kategorileri Çoğunlukla Potansiyel. Çoğunlukla Belirlenmiş. Ölçülmüş ve Belirlenmiş.

Rezerv Kategorileri Yok. Çoğunlukla Muhtemel. Görünür ve Muhtemel.

İşletme yöntemi ve Jeoteknik

kısıtlamalar Kavramsal. İlk seçenekler. Detaylı ve Optimize edilmiş.

Maden Dizaynı Yok veya yüksek seviyede

kavramsal

Başlangıç düzeyinde maden planı

ve termini. Detaylı maden planı ve termini.

Termin Yıllık tahmin. Üç ayda bir yıllık olarak. Geri ödeme süreleri için ayda bir.

Cevhar hazırlama Metalurji testi. İlk seçenekler. Detaylı ve Optimize edilmiş.

İzinler - (Su, Elektrik, Madencilik,

Arama ve Çevre) Gerekli izinlerin listelenmesi. İlk başvuruların yapılması

Başvuruların yapılması ve resmi

makamlar ile sözleşmelerin

yapılması.

İşletme için sosyal izinler Yeral topluluklar ile ilk temas. Resmi iletişim yapıları ve sözleşme

modelleri.

Yerel topluluklar ve belediyeler

(yerel yönetim) ile yapılan

sözleşmeler/anlaşmalar.

Risk Toleransı Yüksek. Orta. Düşük.

69

UMREK Kodu, Teknik Çalışmalar hazırlanırken Yetkin Kişi tarafından kullanılacak nicel standartları sağlamak amacıyla Mining

Engineering Handbook (2011) (Third Edition)’tan yararlanmıştır.

Tabloda kullanılan ‘geçmiş’ terimi, benzer projelerden elde edilebilen ve halen ilişkili olabilecek bilgileri ima eder. Benzer projelerden

elde edilen mevcut veriler kullanılıyor ise, ‘karşılaştırma ölçütleri’ terimi de alternatif olarak ‘geçmiş’ teriminin yerine kullanılabilir.

‘Beklenmedik durum’, kapsam alanında belirtilmeyen veya maliyetlerdeki beklenmedik değişiklikleri, istenmeyen döviz kur değişimleri gibi

sonuçları tolere etmek amacıyla kullanılan bir ihtiyat payıdır. Beklenmedik durumlar, maliyet tahminlerine ek olarak değerlendirilmektedir.

Tahminin temellendirilmesinde baz alınan veriler sınırlı olduğunda, beklenmedik durumlar tüm tahminler için belirtilebilir. Yeterli verinin

bulunduğu durumlarda ise, beklenmedik durum tesis veya maliyet unsuru (genellikle yüzde olarak ekleme biçiminde) açısından belirlenmeli ve

tüm beklenmedik durumların bir özeti, sermaye ve işletme maliyet tahminleri özetinin bir parçası olarak sunulmalıdır.

Yetkin Kişi, Teknik Çalışmalarda sermaye ve işletme maliyet tahminleri esasına dayanan temelleri oluşturmalı ve en azından aşağıda

listelenen kategorilerin doğruluk düzeyinin değerlendirmesini sağlamalıdır.

70

Sermaye Maliyeti Kategorisi Kapsam Çalışması Ön Fizibilite Çalışması Fizibilite Çalışması

Aşağıdaki alanları kapsamına alan Tahmin Dayanağı:

İnşaat / yapı, mimari, boru hattı / havalandırma, ısıtma ve soğutma, elektrik, cihazlandırma, inşaat işçiliği, inşaat işi üretkenliği, malzeme kapasiteleri / miktarları, malzeme / ekipman, fiyatlandırma, altyapı

Geçmiş verilere veya finanslamaya dayanan büyüklük sırası.

Mühendislik <% 5 tamamlandı

Geçmiş faktörlerden veya yüzdelerden ve malzeme kapasitelerine dayanan satıcı tekliflerinin tahmini. Mühendislik % 5 ila %15 tamamlandı.

Detaylı mühendislik %15 ile %25 arasında tamamlandı, tahmin edilen başa baş noktası ve çoklu sağlayıcıların teklifleri.

Yükleniciler Birim maliyet veya toplam maliyetin yüzdesi olarak dahil edilir.

Yükleniciler için kalem başına direkt maliyetin yüzdesi; taşeronlar için geçmiş değerler

Yüklenici ve taşeronlardan alınan yazılı fiyatlandırmalar

Mühendislik, satınalma ve inşaat yönetimi (Mühendislik, tedarik ve inşaat yönetimi)

Tahmini inşaat maliyetinin yüzdesi.

Ayrıntılı inşaat maliyetinin yüzdesi

İlk ilkelerden türetilmiş mühendislik tahmini.

Fiyat tespiti Vergiler ve harçlar da dahil olmak üzere Maden sahasından/üretim yerinden teslimat,

Vergiler ve harçlarda da dahil olmak üzere Maden sahasından teslimat,.

Vergiler ve harçlardar de dahil olmak üzere Maden sahasından teslimat,

Ruhsat sahibinin masrafları Geçmiş tahminler Tecrübeden kaynaklı, benzer projelerden yapılan tahmin

Sıfır bazlı ayrıntılı bütçeden hazırlanmış tahminler.

Çevresel uyum Geçmiş tahminlerden elde edilen katsayı

Tecrübeden, benzer projelerden yapılan tahmin

Dizayn mühendisliği ve spesifik izin yükümlülükleri için sıfır bazlı ayrıntılı bütçeden hazırlanmış tahminler.

Fiyat artışı Gerekli Değildir Şirketin bugünkü bütçe yüzdesine dayanmaktadır

Risk ile maliyet alanına dayanmaktadır.

Doğruluk Oranı + 50%. + 25%. + 15%.

Tipik beklenmedik durum (kapsam içinde belirtilmeyen, ihtiyaç duyulacak ürünler için verilen ihtiyat payı)

25%. 15%. 10% (risk analizi temel alınarak belirlenecek esaslar).

Sermaye Maliyeti Kategorisi Kapsam Çalışması Ön Fizibilite Çalışması Fizibilite Çalışması

Temel Büyüklük sınıfı tahmini Finansal niceliksel tahminler. Tahminin temelini açıklar; sıfır bazlı bütçeden ayrıntılı; minimal finanslama.

İşletim miktarları Genel. Finansal spesifik tahminler. Detaylı tahminler.

71

Birim maliyetleri Finanslama için geçmiş verilere dayanan tahminler

Sarf malzemeleri, güç ve işçi maliyet ve bazı finans tahminleri.

Satıcılardan alınan yazılı fiyatlar; minimum finanslama

Sermaye Maliyeti Kategorisi Kapsam Çalışması Ön Fizibilite Çalışması Fizibilite Çalışması

Doğruluk Oranı + 35%. + 25%. + 15%.

Tipik beklenmedik durum (kapsam içinde belirtilmeyen, ihtiyaç duyulacak ürünler için verilen ihtiyat payı)

25%. 15%. 10% (risk analizi temel alınarak belirlenecek esaslar).

72

EK. 1 TERİMLER SÖZLÜĞÜ

Kod genelindeki belirli kelimeler, genel anlamda, endüstride yer alan belirli emtia

grupları tarafından kendilerine özgü bir anlam yüklenebildiğinde kullanılır. Gereksiz

yinelemeden kaçınmak için, genel terimlerin bir listesi ve bu belgenin amaçları açısından

eşanlamlı kabul edilebilecek diğer terimlerle birlikte aşağıda tablolaştırılmıştır.

Terim Tanımı

değerlendirme kriteri Bir karar, görüş veya analiz gerçekleştirirken kullanılan veya

değerlendirilen faktörler.

tahmin kaynağı Mevcut geçmiş veriler, güncel maliyet ve takvim verileri

dikkate alınarak öngörülen maliyetleri belgeleyen proje

yönetim aracı. Tahminin temeli, bir maliyet tahmininin tüm

yönlerini belirli bir zamanda tanımlar.

karşılaştırma ölçütleri Bir referans noktası sağlamak için seçilen veriyi diğer

ölçümlere göre karşılaştırma. Karşılaştırma ölçütleri

deneyime, gerçek verilere veya düzenleyici gereksinimlere

dayanabilir.

zenginleştirme Yüksek tenörlü (konsantre) bir ürün ve atık yığını elde

edilmesi ile sonuçlanan gang minerallerinin çıkartılarak

maden cevherinin değerini artırma işlemi.

ticari olarak hassas bilgi Açıklanması halinde, ticari menfaatlere zarar verebilecek

imtiyazlı veya mülkiyet hakkı bulunan bilgiler.

emtia fiyatı Bir mineral veya madenin satışı veya satışı ile bağlantılı

pazar veya müzakere fiyatı.

şirket Bir maden mülküne veya projeye sahip olan veya ilgi duyan,

yasal ve ayrı olarak tanımlanabilen bir varlığı bulunan bir

kişi, ortaklık, organizasyon veya işletme.

Yetkin Kişi Yetkin Kişi, bir üyeyi askıya alma veya üyelikten çıkarma

yetkileri de dahil olmak üzere ilgili disiplin süreçlerine sahip

olan Tanınmış Bir Profesyonel kuruluşun uygun üyelik

sınıfına kayıtlı, madencilik endüstrisinde çalışan mesleki bir

profesyoneldir.

yazılı onay Bir raporun yayınlanması için Yetkin Kişi tarafından verilen

yazılı izin.

beklenmedik durum

Kapsam içinde belirtilmeyen, ihtiyaç duyulan ürünler için bir

ödenek ya da maliyetlerde öngörülemeyen değişiklikler,

örnek olarak olumsuz döviz kuruna bağlı sonuçlar.

Olumsuzluklar, maliyet tahminlerine eklenir. Maliyet

tahminleri için verilerin kısıtlı olduğu durumlarda,

beklenmedik durumlar belirtilebilir. Yeterli veri mevcut

olduğunda, beklenmedik durumlar tesis veya maliyet

unsurları tarafından belirlenmelidir (yüzdelik olarak) ve tüm

beklenmedik durumların bir özeti, sermaye ve işletme

maliyeti tahminlerinin özetinin bir parçası olarak

sunulmalıdır.

73

Terim Tanımı

CRIRSCO Uluslararası Maden Rezerv Raporlama Standartları

Komitesi.

eşik tenör değeri vey kalite Belli bir maden çıkartma işleminde ekonomik olarak

çıkartılabilen ve mevcut olan madenin en alt eşik tenör

değeri veya kalitesi. Bu, ekonomik değerlendirme esasına

dayalı olarak veya kabul edilebilir bir ürün spesifikasyonunu

tanımlayan fiziksel veya kimyasal özellikler üzerinden

tanımlanabilir.

maden yatağı çeşitleri Maden Yatağının; magmatik, volkanik, hidrotermal veya

sedimenter ilişkili olup olmadığını belirler (örn: porfiri,

skarn, masif sülfit, epitermal, plaser yataklar gibi).

elmas Elmaslar, diğer kıymetli ve yarı kıymetli taşlar.

seyreltme Maden işletmeciliği süresince çıkarılan düşük veya sıfıra

yakın tenörlü (atık) madendir, dolayısıyla Maden Rezervinin

bir bölümünü oluşturur.

iskonto oranı İndirgenmiş (iskonto edilmiş) nakit akım analizinde

gelecekteki nakit akışlarının net bugünkü değerini

belirlemek için kullanılan faiz oranı.

ekonomik araştırmalar Maden Rezervlerinin ekonomik uygulanabilirliğini gösteren

Ön Fizibilite, Fizibilite Çalışmalarını veya maden ömrünü

belirten planlar.

Maden Kaynaklarının potansiyel ekonomik canlılığını

gösteren çalışmaların kapsamı.

enerji hammaddeleri Turba, Linyit, Kömür, Kömüre bağlı metan gazı, Antrasit,

Asfaltit, Bitümlü Şist, Bitümlü Şeyl.

maden arama bilgileri Arama Hedeflerini ve Arama Sonuçlarını içerir. Arama

Hedefi, bir Mineral Yatağın varlığını belirlemek için test

edilecek jeolojik konsepti temsil etmekte olup araştırma

yoluyla aranacak olan bilgiye Arama Hedefi denir.

Araştırma ile elde edilen bilgiler; arama sonuçları olarak

adlandırılır.

Arama Hedefi

Maden Arama Hedefi, belirli Maden Kaynağının

tanımlanması konusunda yetersiz aramanın yapıldığı bir

mineralizasyon ile ilgili olup tonaj ve tenör (veya kalite)

aralığı olarak adlandırılan bir jeolojik ortamdaki maden

yatağı potansiyelinin bir ifadesi veya tahminidir.

Arama Sonuçları

Arama Sonuçları; Maden Kaynakları veya Maden Rezervleri

açıklamalarının bir parçasını oluşturmayan ancak, maden

arama programları kapsamında elde edilen verileri ve

bilgileri içerir.

ekstrapolasyon Ekstrapolasyon, tahminleme işlemidir, bilinen gözlemlerin

ötesinde tahminler üretir, interpolasyona göre daha büyük bir

belirsizliğe sahiptir.

74

Terim Tanımı

Fizibilite Çalışması

Fizibililite Çalışması (FS) tanımı için UMREK Kodu madde

42’ye bakınız. Fizibilite Çalışması, bir maden projesi için

seçilen geliştirme tercihinin kapsamlı bir teknik ve

ekonomik çalışması olup uygulanabilir Dönüştürücü

Faktörlere ve diğer ilgili operasyonel faktörlere dair detaylı

değerlendirmeleri, raporlama anında nihai ekonomik

çıkarımı desteklemek amaçlı gösterilmesi gerekli olan

ayrıntılı finansal analizi içerir. Fizibilite Çalışmasının

sonuçları, bir yatırımcının veya finansal kuruluşun maden

projesinin devam etmesi veya geliştirilmesi ile ilgili vereceği

nihai kararın temelini oluşturmada makul surette işe

yarayabilir. Fizibilite Çalışmasının güven düzeyi, Ön

Fizibilite Çalışmasının güven düzeyinden daha yüksektir.

gang mineraller Bir maden yatağında değerli madeni çevreleyen ticari açıdan

değersiz malzemelerdir.

idari faktörler Bir madeni veya projeyi etkileyebilecek mevcut veya

gelecekteki düzenlemeleri değerlendirirken dikkate alınan

idari işler ile ilgili temel kriterler.

tenör Numune veya maden içindeki ilgili ürünün fiziksel ve

kimyasal özellikleri. Kalite terimi, elmaslar, diğer kıymetli

ve yarı kıymetli taşlar için özel bir anlam taşıyabilmektedir.

Rakamlar ölçü birimleri ile ifade edilmelidir.

Belirlenmiş Maden Kaynağı

Belirlenmiş Maden Kaynağı; kaynağın niceliği, tenörü (veya

kalitesi), yoğunluğu, şekli ve fiziksel özelliklerinin yeterince

güvenle tahmin edildiği, ayrıntılı maden planlamasını ve

yatağın ekonomik olarak işletilebileceğini destekleyecek

ölçüde Dönüştürücü Etkenlerin uygulanabildiği bir

kesimidir. Jeolojik kanıtlar, yeterince detaylı ve güvenilir

arama, örnekleme ve testler sonucu elde edilir ve bunlar

gözlem noktaları arasında jeolojik, tenör ya da kalitenin

sürekliliğinin tahmin edilmesi açısından yeterlidir.

Belirlenmiş Maden Kaynağı, Ölçülmüş Maden Kaynağına

uygulanandan daha düşük bir güven düzeyine sahiptir ve

yalnızca Muhtemel Maden Rezervine dönüşebilir.

75

Terim Tanımı

endüstriyel mineraller

Ticari değeri bulunduğu için çıkarılan, enerji hammaddesi

veya metalik maden olmayan katı jeolojik malzemeler.

Kaolen, Endellit, Anaksit, Bentonit, Montmorillonit,

Baydilit, Saponit, Hektorit, İllit, Vermikülit, Allofan,

İmalogit, Klorit, Sepiyolit, Jips, Anhidrit, Alünit (Şap),

Halit, Kalsiyum, Magnezyum, Klor, Nitrat, İyot, Flor, Brom

ve diğer tuzlar, Bor tuzları (ve diğer bor mineralleri,

Stronsiyum tuzları (Selestin, Stronsiyanit), Barit,

Vollastonit, Talk, Pirofillit, Diatomit, Olivin, Dunit,

Sillimanit, Andaluzit, Dumortiorit, Disten (Kyanit), Fosfat,

Apatit, Asbest (Amyant), Manyezit, Huntit, Tabiî Soda

mineralleri (Trona, Nakolit, Davsonit), Zeolit, Pomza,

Pekştayn, Perlit, Obsidyen, Grafit, Kükürt, Flüorit, Kriyolit,

Zımpara Taşı, Korundum, Diyasporit, Kuvars, Kuvarsit ve

bileşiminde en az %80 SiO2 ihtiva eden Kuvars kumu,

Feldispat (Feldispat ve Feldispatoid grubu mineraller), Mika

(Biyotit, Muskovit, Serisit, Lepidolit, Flogopit), Nefelinli

Siyenit, Kalsedon (Sileks, Çört) gibi Endüstriyel mineraller.

Potansiyel Maden Kaynağı

Maden Kaynağının büyüklüğünün ve tenörünün veya

kalitesinin sınırlı jeolojik kanıtlar ve örnekleme (numune

analiz) yoluyla tahmin edildiği bir kesimidir. Jeolojik

kanıtlar, Maden Kaynağını işaret etmeye yeterli olup jeolojik

ve tenör veya kalite sürekliliği açısından

doğrulamamaktadır. Potansiyel Maden Kaynağı, Belirlenmiş

Maden Kaynağı’na uygulanandan daha düşük güven

düzeyine sahiptir ve Maden Rezervine dönüştürülmemelidir.

Potansiyel Maden Kaynaklarının çoğunluğunun, arama

faaliyetlerinin sürekliliği ile Belirlenmiş Maden

Kaynaklarına dönüştürülebileceği makul koşullarda

beklenmektedir.

altyapı Maden işletmeciliği için gerekli temel fiziki ve

organizasyonel yapılar ve tesisler.

interpolasyon İnterpolasyon, veriler arasında bulunan noktalarda örnek

veriler tarafından desteklenen tahmini ifade eder.

yorumlama Yorumlama, Yetkin Kişinin Maden Kaynakları ve Maden

Rezervleri hakkındaki açıklamaları, açığa kavuşturmaları ve

yorumlarını ifade eder.

envanter raporları Ekonomik üretim beklentilerini içermeyen ve piyasaya

açıklanmayan tonaj ve tenor değerlerini içeren raporlar.

maden ömrü planı Maden Rezervlerinin kârlı olarak çıkarılacağı zamanlamayı,

varsayımları, konumsal yerleşimi ve mali koşulları

ayrıntılarıyla anlatan aşamalı maden termin planı.

76

Terim Tanımı

metalik madenler Altın, Gümüş, Platin, Bakır, Kurşun, Çinko, Demir, Pirit, Manganez, Krom, Civa, Antimuan, Kalay, Vanadyum, Arsenik, Molibden, Tungsten (Volframit, Şelit), Kobalt, Nikel, Kadmiyum, Bizmut, Titan (İlmenit, Rutil), Alüminyum (Boksit, Gipsit, Böhmit), Nadir toprak elementleri (Seryum Grubu, Yitriyum Grubu) ve Nadir toprak mineralleri (Bastnazit, Monazit, Ksenotim, Serit, Oyksenit, Samarskit, Fergusonit), Sezyum, Rubidyum, Berilyum, İndiyum, Galyum, Talyum, Zirkonyum, Hafniyum, Germanyum, Niobyum, Tantalyum, Selenyum, Telluryum, Lityum, Renyum gibi metalik madenler.

metalurji İlgili bileşenlerin daha geniş bir malzeme kütlesinden

fiziksel ve / veya kimyasal olarak ayrılması. Maden olarak

nihai satılabilir bir ürün hazırlamak için kullanılan

yöntemler. Örnekler; eleme, flotasyon, manyetik ayırma,

çözeltiye alma (leaching), yıkama, (manyetik) kavurma vb.

mineralizasyon Herhangi bir maden ya da ekonomik olarak üretilmesi

planlanan bir yatak ya da malzeme kütlesinde oluşan

madenlerin bileşimi. Bu terimin, mineralizasyonun meydana

gelebileceği her formuna, yatak sınıfına, oluşum şekline,

oluşumuna veya bileşimine göre kapsanması

amaçlanmaktadır.

madencilik Maden, mineral, elmas, diğer kıymetli ve yarı kıymetli

taşların yer kabuğundan açık ocak veya yer altı ocaklarından

çıkartılması ve herhangi bir yöntemle (örneğin taş ocağı,

açık ocak, çözelti madenciliği, vb.) üretilmesi ile ilgili tüm

faaliyetler.

Satılabilir Kömür Rezervleri Kömür için zenginleştirildikten sonra satışa uygun olan

belirli nem ve kalitedeki kömür tonajı; benzer tanım

endüstriyel madenler ve diğer emtialar için de uygulanır.

Kapsamlılık/ Somutluluk

İlkesi

Piyasa Raporları, makul ve tutarlı bir hükme varılması

açısından Maden Arama Sonuçları, mevcut ise cevher

zenginleştirme sonuçları, Maden Kaynakları veya Maden

Rezervleri ile alakalı tüm ilgili bilgileri içermelidir.

Ölçülmüş Maden Kaynağı

Ölçülmüş Maden Kaynağı; niceliği, tenörü (veya kalitesi),

yoğunluğu, şekli ve fiziksel özelliklerinin güvenle tahmin

edildiği, ayrıntılı maden planlamasını ve yatağın ekonomik

olarak işletilebileceğini yeterince destekleyecek ölçüde

Dönüştürücü Etkenlerin uygulanabildiği bir Maden

Kaynağının parçasıdır. Jeolojik kanıtlar, detaylı ve güvenilir

arama, örnekleme ve testler sonucu elde edilir ve bunlar

gözlem noktaları arasında jeolojik, tenör ya da kalitenin

sürekliliğinin doğrulanması açısından yeterlidir. Ölçülmüş

Maden Kaynağı, Belirlenmiş Maden Kaynağı ya da

Potansiyel Maden Kaynağına uygulanandan daha yüksek bir

güven düzeyine sahiptir. Ölçülmüş Maden Kaynağı, Görünür

Maden Rezervine veya belirli koşullar altında Muhtemel

Maden Rezervine dönüştürülebilir.

77

Terim Tanımı

metal / maden / mineral

içeriği

Belirli bir hacimde bulunan metal/mineral/maden içeriği.

metal eşdeğerliği Ekonomik değere sahip birkaç farklı metali içeren

mineralizasyonun, farklı metal değerlerinin tek bir metal

değerine karşılık gelerek dönüştürülmesi için kullanılan

terim. Metal eşdeğerleri emtia fiyatlarını ve metalurjik işlemi

hesaba katmalıdır. Metal eşdeğer hesaplamaları, metal

oranları arasında çok az farklılık bulunan benzer maden

yataklarını karşılaştırmak için sıklıkla kullanılır.

metalik yataklar /

polimetalik yataklar

Metal madenlerini/minerallerini çıkarabilmek için işletilen

maden yatakları.

metalürjik faktör Bir madende veya projede geri kazanım veya işleme

süreçlerini değerlendirirken bir dizi dikkate alınan temel

metalurjik veya işleme kriterlerinden biri.

maden terki Aktif madencilik faaliyetinin sona erdiğini, işletme

aşamasının son duruma gelindiğini ve maden ıslahının

devam ettiğini belirten süre. Bir şirketin, maden projesinin

güvenli, istikrarlı, kendi kendini sürdürebilir ve iyileştirir bir

hale geldiği yönünde ilgili düzenleyici otoriteleri ikna etmesi

durumunda, madenin kapatılması/terki tamamlanmış sayılır.

Maden (varlığı) Madencilik veya işleme faaliyetleri için uzun süreli edinilen

maddi veya fiziksel biçimdeki bir varlık, örneğin arazi,

makine, teçhizat, tesis vb.

Maden Yatağı Bir Maden Yatağı (kömür, doğal taş, elmas ve endüstriyel

madenler dahil), tahmini jeolojik sınırlar içerisinde

potansiyel anlamda ekonomik olarak çıkarılabilmesi

mümkün olan madenler topluluğudur.

maden arazisi Arama faaliyetleri için kullanılan veya maden hakları

bulunan arazinin bir alanı. Tanımı, maden taleplerinin

altında yatan yatakların ortak altyapı kullanılarak büyük

olasılıkla geliştirilebileceği, bitişik olan veya yakınında

bulunan çoklu maden taleplerini içermektedir. Çoklu maden

talepleri sıklıkla ‘maden projesi’ni de belirtmektedir.

78

Terim Tanımı

Maden Rezervi

Maden Rezervi; Ölçülmüş Maden Kaynağının ve/veya

Belirlenmiş Maden Kaynağının ekonomik olarak üretilebilir

ve işlenebilir kısmıdır. Maden Rezervi, seyreltici maddeleri

ve maden çıkarılırken oluşabilecek kayıpları içerir ve

Dönüştürücü Faktörlerin uygulamasını içeren uygun

düzeydeki Ön Fizibilite veya Fizibilite çalışmalarıyla

tanımlanır. Bu tür çalışmalar, raporlama sırasında madenin

çıkarılmasının makul bir şekilde doğrulanabileceğini

göstermektedir. Rezervlerin tanımlandığı referans noktası,

genellikle cevherin işleme tesisine teslim edildiği nokta

olarak tanımlanmıştır ve bu referans noktasının raporda

belirtilmesi gereklidir. Ancak bu referans noktasının farklı

olduğu her durumda (satılabilir bir üründe olduğu gibi),

okuyucunun raporlanan durum hakkında tam olarak

bilgilendirilmesi için açıklayıcı bir ifadenin rapora dahil

edilmesi önemlidir.

Maden Kaynağı

Maden Kaynağı, Yerkabuğu içinde veya üzerinde bulunan,

ekonomik olarak çıkarılma beklentisi bulunan, tenör (veya

kalite) ve büyüklüğü ile ekonomik öneme sahip bir katı

malzeme konsantrasyonu veya oluşumudur.

maden / cevher atığı Mevcut durumda ekonomik olarak belirlenen eşik tenörün

altındaki değerlerde mineralizasyon içeren atık kayaç.

madencilik faktörü Bir madende veya projede madencilik yöntemlerini

değerlendirirken dikkate alınan bir dizi temel madencilik

kriterinden biri.

madencilik kayıpları Madencilik kayıpları, madencilik sırasında geride

bırakılması gereken veya geri kazanılması veya işlenmesi

işleme tesisleri ile mümkün olmayan cevheri ifade

etmektedir. Cevher kayıpları eş anlamlı olarak kullanılabilir.

maden termin planı

Yatırım ve zamanlama alternatifleri (örneğin, ekipman

büyüklükleri ve yerleşimleri), maden tanımı (örneğin eşik

tenor değerleri, seyreltme), erişim mekaniği (örneğin, şaft

veya rampa yerleri, kuyu limitleri), maden ve atık

uzaklaştırma ve nakliye ücretleri de dahil olmak üzere tüm

malzeme seçimlerinin ve senaryolarının gözden

geçirilmesinden sonra geliştirilen maden çıkarımı için pratik,

gerçeğe uygun ve ideal olan bir strateji.

Dönüştürücü Faktörler

Dönüştürücü Faktörler; Maden Kaynaklarını Maden

Rezervlerine dönüştürmek için kullanılan etkenlerdir.

Bunlar; madencilik, cevher zenginleştirme, metalürji,

altyapı, ekonomi, pazarlama, yasal, çevresel, sosyal ve idari

alandaki faktörleri içermekte birlikte bu faktörlerle sınırlı

tutulmamaktadır.

UMREK Kodu

Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve Maden

Rezervlerinin Piyasa Raporlaması için oluşturulan Türk

Kodu.

79

Terim Tanımı

meslektaş Belirli bir alana ilişkin derinlemesine deneyime sahip olan

kişi, örneğin araştırma, Maden Kaynağı ve Maden Rezerv

tahmini, metalurjik test çalışmaları, ekonomik analiz, vb.gibi

alanlar.

Ön Fizibilite Çalışması

Ön Fizibilite Çalışması (Fizibilite Öncesi Çalışma), tercih

edilecek olan madencilik yöntemi (yeraltı madenciliği, açık

ocak işletmeciliği veya belirli bir işletmecilik yöntemi, v.b.)

ve cevher işleme prosesiyle belirli bir evreye gelişimi

sağlanacak olan bir maden projesinin teknik ve ekonomik

uygulanabilirliğinin kapsamlı bir çalışmasıdır. Dönüştürücü

Faktörlerle alakalı makul tahminlere ve Yetkin Kişi için

yeterli olabilecek diğer ilgili faktörlerin değerlendirilmesine

dayanarak Maden Kaynağının tamamının veya bir

bölümünün raporlama anında Maden Rezervine

dönüştürülebileceğini belirlemek için mali analizler

içermektedir. Ön Fizibilite Çalışması, Fizibilite

Çalışmasından daha düşük bir güven seviyesine sahiptir.

Muhtemel Maden Rezervi

Muhtemel Maden Rezervi, Belirlenmiş Maden Kaynağının,

bazı durumlarda da Ölçülmüş Maden Kaynağının ekonomik

olarak çıkartılabilir kısmıdır. Muhtemel Maden Rezervine

uygulanan Dönüştürücü Faktörlerin güven düzeyi, Görünür

Maden Rezervine uygulanan Dönüştürücü Faktörlerin güven

düzeyinden daha düşüktür.

süreç akış şeması

Satılabilir bir ürünün üretilmesi ve pasa ve atıkların uygun

bir şekilde uzaklaştırılması için gerekli olan birim işlemlerin

grafiksel bir sunumu. Birim işlemleri, işleme tesisine

cevherin gelmesinden başlayarak, son işlenmiş ürünün(lerin)

sevkiyatı ve atıkların atık tesislerine boşaltılmasıyla biten bir

sıra ile düzenlenir. Projeler gelişme kaydettikçe detay

seviyesi de artar. Kapsam Çalışması için, akış şeması,

basitçe, kavramsal süreç tasarımı için önerilen birim

işlemleri listeleyen bir blok akış şeması (akış diyagramı)

olabilir. Ön Fizibilite ve Fizibilite Çalışmaları için akış

şemaları, çalışmanın doğruluğunun raporlanan seviyesini

karşılamak için gereken sermaye maliyet tahminlerini

geliştirmek amacıyla süreci yeterince ayrıntılı olarak temsil

etmelidir. Bu, su yönetimi, reaktif depolama ve karıştırma,

pasa ve atık işlemleri gibi destek alanları için akış

şemalarının ayrıntılarını ve pompalar, ekipman parçaları ve

boyutları, boşaltma kanalı, depo ile ilgili ayrıntıları içerir.

Görünür Maden Rezervi

Görünür Maden Rezervi, Ölçülmüş Maden Kaynağının

ekonomik olarak çıkartılabilir kısmıdır. Görünür Maden

Rezervi, rezerve uygulanan Dönüştürücü Faktörlerin güven

düzeyinin yüksek olduğuna işaret etmektedir.

80

Terim Tanımı

Piyasa Raporları

Piyasa Raporları; Maden Arama Sonuçları, Maden

Kaynakları veya Maden Rezervleri konusunda yatırımcıları,

potansiyel yatırımcıları ve bunların danışmanlarını

bilgilendirmek amacıyla hazırlanır. Bu raporlar; yıllık ve üç

aylık şirket raporlarını, basın açıklamalarını, bilgilendirme

duyurularını, teknik makaleleri, internet yayınlarını ve

piyasa bilgilendirme sunumlarını içermekte olup bunlarla

sınırlı değildir.

Tanınmış Profesyonel

Kuruluşlar (TPK)

Onaylı Tanınmış Profesyonel Kuruluşlar (TPK), UMREK

tarafından zaman zaman yayımlanan bir listeye dahildir

(bkz. UMREK Kodu Ek 4). Profesyonel bir kuruluşun TPK

olarak tanınması için bir gereklilik. Tanınmış Profesyonel

Kuruluşlar, projenin yapıldığı yere bakmaksızın üyeyi askıya

alma veya uzaklaştırma yetkileri de dahil olmak üzere

uygulanabilir disiplin işlemlerine sahiptir. Yetkin Kişiler,

UMREK Kodu Ek 4'te gösterilen üyelik kategorilerinde bir

TPK'ya üye olmalıdır.

geri kazanım Madencilik ve/veya zenginleştirme sırasında çıkarılan ve

başlangıçta kazanımı amaçlanan malzemenin oranı. Bir

madencilik veya zenginleştirme verimliliğinin ölçütü.

referans noktası Ürünün müşteriye satıldığı yer; maden ocağı, işletme tesisi,

liman veya izabe tesisi aşamasında meydana gelebilir.

kalıntı Madenin veya mineralizasyonun büyük bir kısmı

çıkarıldıktan sonra kalan madenin veya mineralizasyonun bir

kısmı veya miktarı.

tüvenan Herhangi bir zenginleştirme veya işleme faaliyetinin

yapılmadığı doğal, işlenmemiş haldeki maden cevheri.

satılabilir ürün Satılabilen veya pazarlanabilen malzeme veya ürün.

örnekleme İlişkili kimyasal analiz sonuçlarının ardından kayaç veya

toprağın fiziksel, kimyasal, tenör, petrografik özelliklerini

gösteren kayaç mostrasından veya toprağın yüzeyinden

alınan bir örnek.

segregasyon/ sıyırma Üst toprak tabakasının sıyrılması.

Kapsam Çalışması

Kapsam Çalışması, Maden Kaynaklarının potansiyel

uygulanabilirliğinin teknik ve ekonomik anlamda

büyüklüğünü gösterebilecek ölçekte yapılan bir çalışmadır.

Gerçeğe uygun varsayılan Dönüştürücü Faktörlerin ve

raporlama esnasında gösterilmesi gerekli olan Ön Fizibilite

Çalışmasının ilerlemesinin mantıklı bir şekilde

doğrulanabileceğini bildiren diğer ilgili operasyonel

faktörlerin uygun değerlendirmelerini içerir.

sosyo-ekonomik etki Mevcut sosyo-ekonomik statüde, birilerini veya bir şeyleri

etkileyecek güçlü bir etki.

uzman danışman Yüksek seviyede yetenekli ve belirli ve sınırlı bir alan

hakkında ayrıntılı bilgiye sahip olan bir kişi, kuruluş veya

firma.

81

Terim Tanımı

stoklar Genellikle düşük dereceli ve çoğunlukla eşik tenör değerinin

altında olan yığın malzemeler için yığın veya depolama yeri.

destekleyici belgeler Temel belgeyi tamamlayan veya destekleyen ek veri veya

raporlar.

Teknik Çalışmalar

Teknik Çalışmalar; Kapsam Çalışmaları, Ön Fizibilite

Çalışmaları ve Fizibilite Çalışmalarını içermektedir. Diğer

tür Teknik Çalışmalar, araştırmayı, Maden Kaynak

tahminini, maden ömrü planı dahil maden planlamasını,

metalurjik test çalışmalarını, Çevresel Etki

Değerlendirmeleri ve Çevresel ve Sosyal Etki

Değerlendirmeleri gibi çevresel veya sosyal çalışmaları da

içerebilir.

tonaj Kullanılan ölçü birimleri dikkate alınmaksızın ilgili

materyalin miktarına ilişkin bir ifade (rakamlarla

verildiğinde).

Şeffaflık İlkesi

Şeffaflık ilkesi, Piyasa Raporu okuyucusuna yeterli bilgilerin

temin edilmesini şart koşar. Bilgiler açık olmalı, muğlak

olmamalı, okuyucuya uygun anlaşılabilir bir şekilde

hazırlanmalı, bilgi eksikliği ve ihmaller nedeniyle

okuyucuyu yanlış yönlendirmemeli ve Yetkin Kişi önem

teşkil eden bilgilere vakıf olmalıdır.

atık İlgili madenin çok düşük içerikte bulunduğu veya hiç

mevcut olmadığı, (bazen) metalurjik işleme tabi tutulmayan

ve çıkarıldıktan sonra atılıp kullanılmayan maden yatağının

bir kesimi.

82

EK. 2 YETKİN KİŞİNİN ONAY FORMU

Yetkin Kişi/ler tarafından raporlanan Arama Hedefleri, Arama Sonuçları, Maden

Kaynak veya Maden Rezervlerini açıklayan raporlar, Yönetim Kurulu vasıtasıyla hareket

eden şirketin sorumluluğunda olup Madde 9’a göre Yetkin Kişi veya Kişilerce hazırlanmış bir

raporun içerdiği bilgilerin ve destekleyici diğer dökümanların dürüstçe ve şeffaf bir biçimde

yansıtılmasını gerektirir. Ayrıca Madde 9’da ‘Rapor, içerik, biçim ve oluşturulma tarihine

göre Yetkin Kişi’nin yazılı ön onayı ile birlikte yayınlanmalıdır.’ ifadesi yer almaktadır.

UMREK Kodunun şartlarını içeren Yetkin Kişi Onay Formu, Yetkin Kişilerin ve

şirketlerin bu yeterliliklere uymasına yardımcı olmak için ve şirketler tarafından raporda yer

alacak dökümanların biçim ve içeriği yönünden Yetkin Kişinin önceden yazılı onayının

alınmasının gerekliliğini vurgulamak için geliştirilmiştir.

Bir onay formunun tamamlanması, verilen formatta veya eşdeğer bir biçimde olmasına

bakılmaksızın, doğru bir uygulama olarak tavsiye edilir ve bundan önceki imzalanmış gerekli

onay formunun kolaylıkla temin edilebilmesini sağlar.

Onay formunun tamamlanmasına Yetkin Kişi’nin profesyonel bir meslektaşı

tarafından tanık olunması yol gösterici bir uygulama olarak kabul edilir ve kesinlikle teşvik

edilir.

Yetkin Kişinin onay formuna ya da Yetkin Kişinin yazılı onayına dair diğer belgeler,

şirket tarafından muhafaza edilmeli, ayrıca Yetkin Kişi onay formunun gerektiğinde hızlı bir

şekilde sağlanabileceğinden emin olmalıdır.

83

UMREK, 2018

(Yetkin Kişinin veya Işverenin Antetli Metni)

Yetkin Kişinin Onay Formu

BİST veya Kıymetli Madenler ve Değerli Taşlar Piyasası ile ilgili maddelerle ve

UMREK Kodunun 9. Maddesi ile uyumlu olan gereklilikler

(Yazılı Onay Beyanı)

Rapor İsmi

(Piyasaya açıklanacak olan raporun ismini veya başlığını girin)

(Raporu yayınlayan şirketin ismini girin)

(Rapora konu olan maden yatağının adını girin)

Eğer sayfa yetersiz gelirse ikinci sayfaya devam edin ve orjinal sayfa ile aynı şekilde imzalayın.

(Rapor tarihi)

84

BEYAN

Ben/Biz,

(Tam ismi (isimleri) girin)

Rapor konusunda Yetkin Kişi olduğumu onaylıyorum,

Arama Sonuçlarının, Maden Kaynak ve Rezervlerinin raporlanması için UMREK Kodunun şartlarını

okudum ve anladım.

UMREK Kodu’nda tanımlanan Yetkin Kişi olduğumu, raporda yer alan ilgili mineralizasyon türü ve maden

yatağı konusunda 7 yıllık deneyime sahip olduğumu ve raporun aşağıda belirtilen bölümleri ile ilgili

sorumluluğumu kabul ediyorum.

UMREK tarafından resmi olarak tanınmış profesyonel kuruluşun üyesiyim.

Bu onay belgesinin geçerli olduğu raporu gözden geçirdim.

_______________________ (Kaynak/Rezerv tahmin tarihini girin) tarihinde sona eren dönem için, Raporun

dayanağı olan _________________ (maden ismini girin) madeni ile ilgili olarak belgeleri hazırlamak için;

Aşağıdaki şirketin tam zamanlı çalışanıyım:

(şirket ismini girin)

Ya da

Ben/Biz aşağıdaki şirket için çalışan bir danışmanım:

(şirket ismini girin)

ve aşağıdaki şirket ile bağlantılı olarak çalışmaktayım.

(şirket ismini girin)

Yatırımcıların çıkar çatışması olarak algılayabileceği herhangi bir mesele de dahil

olmak üzere, kendimle şirket arasındaki ilişkinin tam niteliğini, raporu sunan şirkete

açıkladım.

Raporun, şekil ve içerik olarak, olduğu gibi destekleyici dökümanlarımla birlikte

Arama Hedefleri, Arama Sonuçları, Maden Kaynakları ve / veya Maden Rezervlerini (uygun

olanı seçiniz) adil ve tam olarak yansıttığını doğruluyorum.

85

ONAY

Raporun ve bu Onay Beyanının aşağıda isimleri geçen şirketin yöneticileri tarafından

yayımlanmasına onay veriyorum:

(Raporu yayımlayan şirketin adı)

Yetkin Kişinin İmzası:

Tarih:

Profesyonel Organizasyon Üyeliği (Organizasyonun adını

girin):

Üyelik Numarası:

Şahit imzası:

Şahit olan kişinin adını ve adresini girin:

86

Aşağıda bu formu imzalayan Yetkin Kişinin sorumluluğunu kabul ettiği ilave maden

yatakları:

Aşağıda bu formu imzalayan Yetkin Kişinin sorumluluğunu kabul ettiği ilave maden yatakları

ile ilgili Ek Raporlar:

Yetkin Kişinin İmzası:

Tarih:

Profesyonel Organizasyon (Organizasyonun adını girin):

Üyelik Numarası:

Şahit imzası:

Şahit olan kişinin adını ve adresini girin:

87

EK. 3 UYGUNLUK BEYANI

Gerekli uygunluk beyan formları aşağıda gösterildiği şekilde sağlanmalıdır (aşağıdaki

maddelerden uygun olmayanları dikkate almayınız).

Piyasa Raporu ile ilgili olarak, Arama Hedefleri, başlangıç aşamasında bulunan veya

içeriği değişikliğe uğramış Arama Sonuçları, Maden Kaynakları veya Rezervleri ya da yıllık

şirket raporları;

Gerekli bilgiler rapor içerisinde mevcut ise:

Raporda yer alan Arama Hedefleri, Arama Sonuçları, Maden Kaynakları veya

Rezervleri ile ilgili bilgiler (Yetkin Kişinin ismini girin) tarafından derlenen bilgilere

dayanmaktadır. Söz konusu Yetkin Kişi ‘profesyonel bir kuruluşun’ üyesidir. (Üyelik

sınıfını ekleyin)

• Eğer gerekli bilgiler rapor ekinde mevcut ise;

Rapor ekinde yer alan Arama Hedefleri, Arama Sonuçları, Maden Kaynakları veya

Rezervleri ile ilgili bilgiler (Yetkin Kişinin ismini girin) tarafından derlenen bilgilere

dayanmaktadır. Söz konusu Yetkin Kişi ‘profesyonel bir kuruluşun’ üyesidir. (Üyelik

sınıfı ekleyin)

• Eğer Yetkin Kişi tam zamanlı şirket çalışanı ise;

‘(Yetkin Kişinin İsmini Girin) şirketin tam zamanlı çalışanıdır.

• Eğer Yetkin Kişi tam zamanlı şirket çalışanı değil ise;

‘(Yetkin Kişinin İsmini Girin) (Yetkin Kişinin işvereninin adını girin) tarafından

istihdam edilmektedir.

• Yetkin Kişi ile raporu sunan şirket arasındaki ilişkinin tam niteliği, Yetkin Kişi ile ilgili

detaylı bilgilerle birlikte ilan edilmelidir. Bu ilan, yatırımcılar tarafından çıkar

çatışması olarak algılanabilecek herhangi bir meseleyi özetlemek ve açıklığa

kavuşturmak zorundadır.

• Bütün raporlar için:

(Yetkin Kişinin ismini girin) UMREK Kodu’nda tanımlandığı gibi Yetkin Kişi olarak

nitelendirilmek için taahhüt edilen faaliyet ve ilgili maden türü veya mineralizasyonu

konusunda yeterli tecrübeye sahiptir. (Yetkin Kişinin ismini girin) kendi bilgisine

dayanan konuların rapora dahil edilmesine rıza göstermektedir.

Maden Arama Sonuçlarına, Maden Kaynaklarına veya Maden Rezerv tahminlerine

atıfta bulunan daha önce yayınlanmış bir Piyasa Raporuna dayanan ve daha sonra yayınlanan

herhangi bir Piyasa Raporu için:

Bir Yetkin Kişinin bulgularının bir rapora dahil edilmesine ilişkin yazılı onayı

önceden verdiği durumlarda, bu bilgiyi piyasaya sunan şirket, raporun adını, tarihini

ve orjinal kaynağın referansını göstermek zorundadır.

88

• Bilgiler, (raporun ismi) başlıklı rapordan alınarak (tarih giriniz) tarihinde

yayınlanmıştır ve (web sitesi ismi) sitesinden erişilebilir. Orijinal piyasa açıklaması ve

Maden Kaynak ve Rezerv tahmininde sunulan verilerle ilgili olarak, şirket, ilgili piyasa

açıklamasındaki tahminleri destekleyen tüm maddi varsayımların ve teknik

parametrelerin geçerli olduğunu ve kapsamının değişmediğini doğrular.

Şirket, Yetkin Kişinin bulgularının önceki orjinal yayıma göre şekil ve içerik

yönünden değiştirilmemiş olduğunu teyit eder.

Şirketler bu durumun, şirketin yıllık raporunda sonradan ortaya çıkan raporlama

faaliyetleri için kapsam dışında tutulduğunu bilmelidir.

89

EK. 4 TANINMIŞ PROFESYONEL KURULUŞLAR (TPK’lar)

EK-4, UMREK Kodunda, Yetkin Kişinin tanımlanması amacıyla profesyonel

organizasyonların (TPK’lar veya Tanınan Profesyonel Kuruluşlar) ve gerekli üyelik

kategorilerinin bir listesidir (Madde 11).

TPK olarak tanınmak için, bir kuruluş aşağıdaki kriterleri karşılamalıdır:

1 madencilik ve / veya maden arama endüstrisindeki profesyonellerin üye

olduğu, kendi kendini yöneten bir organizasyon olmak;

2 üyelerini, öncelikle akademik niteliklerini ve mesleki deneyimlerini göz

önünde bulundurarak kabul etmek;

3 kuruluş tarafından Dünya'nın herhangi bir yerinde kurulan mesleki yeterlilik ve

etik standartlarına (kuruluşun sadece kendi ülke sınırları içerisindeki yargı yetkisine bağlı

olmaksızın) uyulmasını gerektirir;

4 dünyanın herhangi bir yerindeki mesleki yeterlilik veya etik standartlarını ihlal

ettiği gerekçesiyle bir üyeyi askıya alma veya üyelikten çıkarma yetkisi de dahil olmak üzere

disiplin yetkisine sahiptir.

Gerekli asgari üyelik kategorileri, diğer CRIRSCO kodlarındaki koşullarla tutarlıdır ve

bunlar uygun üyelik sınıfının eş düzey meslektaş incelemesi sistemi temelinde olduğu ve

deneyim ve uzmanlığı gösteren belgelerin sunulması ve normal olarak profesyonel bir

mülakatı da içeren ya da bir mülakatın söz konusu olmadığı durumlarda UMREK’in, eş düzey

üye gözetim sisteminin yeterince sağlam temellere dayandırıldığına dair tatmin edilmesi

gereken bir düzeyde ayarlanmıştır.

TPK olarak kabul edilmek ve aşağıdaki listeye eklenmek isteyen kuruluşlar, yukarıda

özetlenen kriterleri karşıladıklarına dair tüm gerekçelerini ve belgelerini sunarak UMREK

Sekretaryasına yazılı olarak başvurmalıdır.

UMREK TARAFINDAN TANINAN PROFESYONEL KURULUŞLAR (TPK) VE

ÜYELİK İÇİN GEREKEN ASGARİ SEVİYE

KURULUŞ GEREKLİ ASGARİ ÜYELİK SINIFI

YERMAM PROFESYONEL ÜYE (PM-YERMAM)

90

EK. 5 (TERİMLERİN İNGİLİZCE-TÜRKÇE KARŞILIKLARI)

(MEANING OF THE TERMS AS ENGLISH-TURKISH)

Exploration Results Arama Sonuçları

Exploration Targets Arama Hedefleri

Mineral Resources Maden Kaynakları

Mineral Reserves Maden Rezervleri

Inferred Mineral Resources Potansiyel Maden Kaynakları

Indicated Mineral Resources Belirlenmiş Maden Kaynakları

Measured Mineral Resources Ölçülmüş Maden Kaynakları

Probable Mineral Reserve Muhtemel Maden Rezervi

Proved Mineral Reserve Görünür Maden Rezervi

Modifying Factors Dönüştürücü Faktörler

Public Report Piyasa Raporu

Competent Person Yetkin Kişi

Transparency Principle Şeffaflık İlkesi

Materiality Principle Kapsamlılık/ Somutluluk İlkesi

Competency Principle Yetkinlik İlkesi

Scoping Studies Kapsam Çalışmaları

Pre-Feasibility Studies Ön Fizibilite Çalışması (Fizibilite öncesi

çalışma)

Feasibility Studies Fizibilite Çalışması

Confidence Level Güven Düzeyi

Deposit Maden Yatağı

Cut-off Grade Eşik Tenör Değeri

Processing İşleme

Beneficiation Zenginleştirme

Recovery Geri Kazanım

Dilution Yan Kayaç Karışması Sonucu Seyrelme

Miktarı

Leaching Çözeltiye Alma

Panning Tavalama

Mineralised Fill Cevherli Dolgu

Pillar Topuk

Stockpile Stok

Tailing Atık

Dump Pasa

Steam Coal Buhar Kömür

Metallurgical Coal (Coking Coal) Koklaşabilir Kömür

Mineable Tonnes In Situ (MTIS) Coal

Resources

Yerinde Kömür Kaynaklarının Çıkarılabilir

Miktarı

Saleable Coal Reserve Satılabilir Kömür Rezervi

Run of Mine Coal Reserve Tüvenan Kömür Rezervi

Metal Equivalents Metal Eşdeğerleri

91

Mineralization Mineralizasyon

Tonnage Tonaj

Grade Tenör

In Situ Yerinde

In Ground Zeminde

Infrastructure Altyapı

Life of Mine Plan Maden Ömrü Planı

Commodity Emtia

Bulk Sample Yığın Numune

Cut-off Sieve Size Eşik Elek Boyutu

Cost Factor Masraf Faktörü

Gain Factor Kazanç Faktörü

Revenue Factor Gelir Faktörü

Net Smelting Conversion Net İzabe Dönüşümü

Slope Inclination Şev Eğimi

Stope Dimension Kazı Arını

Ventilation Havalandırma

Dewatering Su Atma

Net Present Value (NPV) Net Bugünkü Değer

Remediation İyileştirme

Reclamation Islah Etme

Haul Road Servis Yolu

Land Ownership Maden Mülkiyeti

Layout Plan Vaziyet Planı

Trench Yarma

Core Drilling Karotlu Sondaj

Relative Certainty Nispi Kesinlik

Guideline Uygulama Esası

Adjacent Area Mücavir Alan

Documentation Belgelendirme

Conflict of Interest Çıkar Çatışması

Recognised Professional Organisations Tanınmış Profesyonel Kuruluşlar

Compliance Statements Uygunluk Beyanları

Vein Type Gold Mineralization Damar Tipi Altın Cevherleşmesi

High nugget Vein Type Mineralization Heterojen Taneli/Parçalı Damar Tipi

Cevherleşme

Massive Base Metal Deposits Masif Baz Metal Yatakları

Hand Sorting Elle Ayırma

Capping Kapma

JOF (Joint-fissures opening factor) EAF(Eklem-Fissür Açıklığı Faktörü)

KF (Karstic Factor) KF(Karstik faktörü)

WF (Weathering Factor) AF (Ayrışma Faktörü)

MF (Mining Factor) MF (Madencilik Faktörü)

92

QF (Quality Factor) KF (Kalite Faktörü) :

JF (Joint Factor) EF (Eklem Faktörü) :

Jv (Joints per unit Volume) Jv (Hacimsel Eklem Takımı Sayısı)

Vb (Block Volume) Vb (Blok hacmi)

Ground Penetration Radar (GPR) Yer Radarı (GPR)

Very Low Frequency-Electromagnetic

Gradient (VLF-EM GRAD)

Çok düşük frekanslı

elektromanyetik(VLF-EM)

Radio Frequency-Electromagnetics Radyo frekanslı elektromanyetik (RF-

EM))