TV TEHNIKAIspitna pitanja 1 PITANJA 1.Time Base Correction (Korekcija vremenske baze) 2.Elementi CCD kamera 3.Pobudna cistoca 4.Izracunavanje BB opsega5.Kanali u ternarnoj mrei 6.NTSC i PAL 7.Analiticko formiranje U'r-y 8.Blok ema TV pretvaraca 9.Koliki je BR za prijenos digitalnog signala formata 4:2:2 10. CFF (Critical Flicker Frekvency)11. Analiza slike sa proredom12. Prikazati valni oblik emitovanog signala za C | B sliku 13. Spektri signala (Ur,T,Q,Um) za NTSC sistem 14. Burst 15. Gama korektori16. Lanac tona17. Gdje se koristi i kakav trag ostavlja QARDUPLEX glava18. ta predstavlja i gdje se izracunava ERP(Effective Radiation Power) 19. ADC konverzija komponentnog signala 20. Koje boje nastaju mijeanjem primarnih boja21. Kako se formiraju sinhro impulsi22. Prikazati video signal jedne linije23. Na koji nacin se ostvaruje prenos krominantnog signala N i V u istom frekventnom opsegu sa Y-signalom24. ta predstavlja i zato se uvodi redundansa krominance 25. Koji primjer kontrukcije CCD senzora slike tipa ILT 26. Kada, gdje i na koji nacin se koristi produktivni kodovi27. Prikazati vrijednost elektricnog polja TV signala za planiranje zone servisa TV odiiljaca. 28. ta predstavlja oznaka 4:2:2 za digitalni TV 29. Prikazati blok emu video stepena u TV programu 30. Dijagram boja31. Primjena plavog magneta32. Princip zapisivanja A/V signala na DTVR 33. Klasifikacija linearnih izoblicenja kod TV signala34. Blok ema digitalnog receivera 35. Spektar uzorkovanog signala36. Izbor frekvencije podnosioca37. Blok ema pojacavaca signala TV odailjaca38. Objasniti MPEG-I nivoe39. Kolor bar test signal TV TEHNIKAIspitna pitanja 2 40. Spektar boja, osobine oka41. Kako se definie sloeni video signal C|B slike . 42. Frekventna karakteristika i raspodjele frekvencije TV signala . 43. U kojem omjeru su zastupljeni primarni signali u luminantnom signalu Uy. 44. Nacrtati spektre signala U'y,U'r-y,U'b-y 45. Harpsaticon . 46. Koje vrste TC(Time Code)-a postoje.47. TV odailjac sa razdvojenim stepenima48. Frekventna karakteristika u MF prijemniku49. Spektar uzorkovanog signala 50. Uslovi za Interiased scattring (analiza slike sa proredom) 51. Blok ema za formiranje Uy',Ur-y',Ub-y' 52. Trougao boja prema ekranu vektor skopa53. Kako i gdje se u TV boji koriste ukrteni spektri54. Prikazati broj i numeraciju intervala uzorkovanja za PAL liniju CCVS 55. Koji je princip konstrukcije CCD senzora slike tipa FT 56. Koncept reprodukcije A\V signala u DVTR 57. Gdje i zato se koristi paketizer u DVB 58. Navesti kljucne parametre za setup digitalnog receivera59. Blok ema izlaznog stepena u TV odailjacu 60. Prikazati dijagram formiranja ukupne spektralne osjetljivosti oka 61. Gdje i zato se koristi magnet cistoce boje62. Prikazati formiranja A-f karakteristike prijemnika63. Kako se vri korekcija fazne greke u PAL sistemu64. Koji su nacini pobude kolor kineskopa sa sito maskom65. Prikazati podrucja kvantizacije komponenata CCVS-a 66. MPEG I 67. Koncept zapisa video kroma ispod lume 68. Gdje i kako se koristi ruter VS 69. ta predstavlja IBBP TV TEHNIKAIspitna pitanja 3 ODGOVORI 1.Time Base Correction (Korekcija vremenske baze) Kod zapisivanja na traku vremenska baza nije stabilna zbog fleksibilnosti trake. U profesionalnim VTR-u rjeenje se sastoji u ometanju varijabilnog kanjenja u replay signalu koji se suprostavlja greci vremenske baze. Varijabilno kanjenje se postie koritenjem RAM-a. TBC se koristi kako u VTR-u tako u DVTR-u. Kod TV signala u boji TBC su dizajnirani da poravnaju faze podnosioca boje. 2. Elementi CCD kamera Opticka slika se u SS senzoru pretvara u TV sliku projekcijom na fotoosjetljivi sloj.Kontrukcija video senzora: Struktura fotona se preslikava u strukturu elektrona. Frekvencija ocitavanja 50Hz. Stanje matrice se sa taktom prenosi u izlazne registre TV TEHNIKAIspitna pitanja 4 3. Pobudna istoa 4. Izraunavanje BB opsega PAL- 625 linija, 50 poluslika, 25 slika, aspekt ratio Pw(pixel width)=4625 8333 = pixela u 1 sec 625 25 15625 = linija (fc) fc=15625Hz fv=50Hz Jedan slika sadri 625*833=520625=520000 pixela. U sekundi ima 25 slika, te je 520000*25=12,5Mpixela Za razlucivanje detalja se uzimaju jedna crna jedna bijela tacka tj. 2 pixela obrazuju ciklus pa za prijenos n detalja potrebno n/2 ciklusa 0.5*12,5*10 Ako uzmemo u obzir vrijeme povratka mlaza elektrona potrebno je uvesti faktor redukcije 0.8 pa jeTV TEHNIKAIspitna pitanja 5 Bvs=0.8*6,25MHz=5MHz NTSC- 525 linija, 60 poluslika, aspekt ratio 4/3 Pw=525*4/3=700, fv = 60Hz , fi=525*30=15750HzBvs=15750*280=4,4Mhz HDTV- 625*2 linija = 1250 linija, aspekt ratio =16/9 fc=1250*25=31250 HzBvs=31250*990 =28MHz 5. Kanali u ternarnoj mrei Prema preporukama CCIT-a kanali u ternarnoj mrei su rasporedeni prema slici: 6. NTSC i PAL NTSC formiranje krominantnih signala kod NTSC se vri prema izrazima: ' ' '' ' '0.6 0.28 0.320.21 0.52 0.31I r g bq r g bU U U UU U U U= = + Zbog kompatibilnosti luminantnog i krominantnog signala vri se redukcija amplituda signala razlikujemo boju '0.877r yU i '0.493b yU te je sada: TV TEHNIKAIspitna pitanja 6 ' '' '0.27 0.740.41 0.45I b y r yq b y r yU U UU U U = + = + Graficki prikaz Q i I komponenata: Smjer najmanje rezolucije se odnosi na Uq vektor da se smjer najvece rezolucije odnosi na Ui vektor.Noseca frekvencija krominantnog signala je:(n-0.5)*fi=(228-0.5)*15,734=3,579MhzOpseg Q signala je 0-5 MHz, I signala 0-1,3MHz a luminanse 0-4,5MHz Modulacioni postupak koji se koristi je OSB-SC Pri uceljavanju krominantnog signala koristi se podli offset.PAL -U ='0, 493b yU , V = '0, 877r yUNaziv PAL (Phase Alternativy Line) potjece od toga to signal V mijenja fazu u svakoj liniji za 1800 dok U signal zadrava istu fazu. Frekvencija podnosioca boje se izracunava kao fsc=(n-0.25)fi + fsfsc=4,45 MHz 7. Analitiko formiranje 'r yU Primarni signali ' ' ',r b gU UiU su dobri za produkciju ali ne i za distribuciju. Zato se pristupa formiranju signala razlike boja ' ' 'r y r yU U U = ; ' ' 'b y b yU U U = ; ' ' 'g y g yU U U = Praksa pokazuje da nije potrebno vriti prenos sva tri signala, jer se iz 2 signala moe dobiti treci.Prenose se signali 'r yU, 'b yU Analiticki izraz za formiranje signala 'r yU je:' ' ' ' ' ' '(0.3 0.5 0.1 )r y r y r r g bU U U U U U U= = + 8. Blok ema TV pretvaraa:Za pojacanje i transakciju kanala koriste se TV pretvaraci. TV pretvarac koristimo onda kada se zona servisa nalazi u sjeni odailjaca, kada imamo visok nivo smetnji u zoni servisa, kada se zona distribucije TV signala nalazi daleko od TV odailjaca.TV TEHNIKAIspitna pitanja 7 Blok ema TV pretvaraca: 9. Koliki ja BR za prenos digitalnog signala 4:2:2 Za digitalni TV format 4:2:2 vai slijedece:Frekvencija uzorkovanja za 'yU je 4*3,375MHz=13,5MHz I frekvencija uzorkovanja 'r yUi 'b yUje 2*3,375=6.75MHz Za rezoluciju od 8 bita po uzorku imamo:BR=(13,57 + 2*6,75)MHz*8=216Mbps a za rezoluciju od 10 bita po uzorku imamo:BR=(13,57 + 2*6,75)MHz*10=270Mbps TV TEHNIKAIspitna pitanja 8 10.Critical Flicker Frekvency Kada ljudsko oko posmatra svjetlosne impulse niske frekvencije ono ce ga i uociti. Ako povecavamo frekvenciju impulsa posmatrac ce imati utisak da izvor kontinualno emituje svjetlost ali promjenljive jacine, odnosno imat ce utisak da svjetlost treperi. Ako i dalje nastavimo sa povecavanjem frekvencije utisak treperenja ce da nestane.Frekvencija impulsa pri kojoj dolazi do ''utiska'' treperenja naziva se kriticna frekvencija ili CFF. CFF ovisi o vie faktora a to su: amplituda(povecanje amplitude povecava se i CFF), relativni odnos trajanja impulsa 0 naspram perioda T (to je 0/T blii jedinici to je CFF manje), udaljenost posmatraca.Za odredene uslove posmatranja, CFF je srazmjerna logaritmu sjajnosti a to je Ferri-Potter-ov zakon to je dato na slici: Bitno je istaci da je odziv oka dvodimenzionalan (i vremenska frekvencija). Ukoliko je oko staticno kretanje objekta sa detaljima bi uzorkovalo porast vremenske frekvencije to predstavlja razmazivanje detalja u tom objektu. Ukoliko se i oko krece sa objektom nece doci do ovog efekta. 11. Analiza slike sa proredom Kod ove analize se vri razdvajanje parnih i neparnih linija tako da neparne linije formiraju prvu, a parne drugu polusliku. Ove slike se sukcesivno emituju. To znaci da se npr. od 25 slika u sekundi generira 50 poluslika to za oko predstavljanje frekvencija reproduciranja od 50Hz. Ovo je dobar nacin za eleminaciju problema odravanja kontinuiteta kretanja uz slici i problem treperenja. Koncept slike sa proredon je dat na slici: TV TEHNIKAIspitna pitanja 9 Po zavretku ispisivanja neparnih linija (tj. prve poluslike) mlaz elektrona treba da se vrati ne na svoj pocetak nego na pocetak parnih linija mlaz elektrona (druge poluslike), Po zavetku ispisivanja parnih linija mlaz elektrona treba da se vrati na pocetak neparnih linija tj. na pocetak prve poluslike. Da bi se parne linije ispisivale na sredini razmaka neparnih linija potrebno je da broj linija bude neparan. 12. Prikazati valni oblik emitovanog signala za C | B sliku Sloeni video signal se sastoji od vie vie komponenti. Primarna komponenta je primarni video signal koji sadri video sadraj slike, impulsi zamracenja koji slue za zamracenje ekrana tokom povratka mlaza elektrona sinhronizacij ske impulsi koji slue za sinhronizaciju rada komponenata u TV-u, horizontalni sinhro impulsi.Prikaz video signala je dat na slici: Thz impuls horizontalnog zamracenjaTah vrijeme horiz. anal. Tvs vrijeme video signalaThsi trajanje horizontalnog sinhro impulsaTfp trajanje fronta Tbp back(zadnji) Tl vrijeme linije Istaci cemo jo da je frekvencija vertikalnih sinhro impulsa 50Hz i da je trajanje impulsa vertikalnog zamracenja Tvz=25Ti, fi=15625Hz Impuls vertikalnog zamracenja koristi se kao piedestal za vertikalni sinhro impuls na ovaj nacin.TV TEHNIKAIspitna pitanja 10 13.Spektri signala (Ur,T,Q,Um) za NTSC sistem Noseca frekvencija se izracunava na sljedeci nacin:fsc=(n-0.5)*fi = (228-0.5)*15734 tj. fsc=3579545 10Hz odnosno fsc=3.579MHz. Za Q signal se uzima opseg od 0-5Mhz, a za I signal opseg od 0-1,3 MHz dok se za luminancu uzima opseg od 0-4,3MHz.Koncept koritenja zajednickog propusnog opsega luminanse se zasniva na uceljavanju spektralnih komponenata krominase u meduprostore linijske harmonika luminanse. 14.Burst Kod primjene modulacionog postupka DSB-SC potrebno je u TV prijemniku regenirarati podnosilac boje fvc. U tom cilju se u zadnju stepenicu impulsa horizontanog zamracenja utiskuju pravougaoni impuls koji zovemo burst signal, a unutar burst signala se utiskuje 10 do 12 oscilacija podnosioca boje, koje prenose do svih TV prijemnika. Ovo omogucuje detekciju podnosioca boje, koji zatim vre sinhronizaciju lokalnog oscilaciju podnosioca boje. TV TEHNIKAIspitna pitanja 11 15. Gama korektor Osnovni clanovi prenosnog sistema su: kamerna cijev, pojacavac i kineskop. Poto je ukupna prenosna karakteristika sistema nelinearna, to je potrebno izviti kompenzaciju karakteristika. Prenosne karakteristike clanova sistema moemo aproksimirati ovim relacijama: Kamerna cijev: 11 1 1( 1, 0.4)vs oU kB optimum = < > =Pojacavac 2 1U kU =, kineskop 22 2 vB k U= 21, >i reda je 2 3 Ukupna frekventna karakteristika se moe aproksimirati sa 0.vB kB=Da bi se izvrila kompenzacija nelinearnosti prenosne karakteristike, potrebno je ostvariti da y tei ka 1 i ovaj postupak linearizacije se naziva Gama korekcija. Gama korektor se ugraduje u kameru iza analizatorke cijevi. Bitno je istaci i to da prenosna karakteristijka ne bi smjela zavisiti od sadraja slike. 16. Lanac tona TV odailjac se sastoji od visokofrekventnog lanca za prenos slike u boji, niskofrekvennog lanca za prenos tona, energetskog dijela za napajanje, sistema za hladenja, logickih sklopova za upravljanja i kontrole rada odailjaca. TV TEHNIKAIspitna pitanja 12 17. Gdje se koristi i kakav trag ostavlja QUARDUPLEX glava U pocetku razvoja profesionalnih magnetoskopa koristio se uzduni zapis. Ovaj sistem je naputen zbog velikih brzina traka tako da se danas koristi transferzalni zapis. Ovdje imamo obrtni disk sa 4 video glave, to je predstavljeno na slici2 dok je poloaj tragova prikazan nanslici 3 1 2 3 4 ... 20Kontrolni tragVideo tragTrag tonaV=39,720tragova16 linija= 1 poluslikaPrvi obrtaj diska5.obrtaj diska Tragovi za VCR gdje se koristi kosi-helikoidni zapis dati su na sljedecoj slici: Magnetna traka obuhvata obrtnu glavu i postoje 2 sistema zahvata d i C sistemi. TV TEHNIKAIspitna pitanja 13 18. ta predstavlja i gdje se izraunava ERP-Effective Radioation Power ERP-Effective Radioation Power je velicina koja opisuje antenu TV predajnika. Koristi se pri dimenzionisanju snage TV-a i pojacanje antenskog sistema.ERP=PoGa(W) gdje je Po snaga odailjaca u W a Ga pojacanje antenskog sistema koje moe biti izraeno u dB. 19. ADC konverzija komponentnog sistema ADC ili A/D konverzija je konverzija analognog u digitalni signal. Proces se sastoji od 3 koraka: uzorkovanja, kvantovanje i kodiranja.Kommponentni signal se sastoji od 3 komponente: luminanse i krominanse Cv i Cb. Postoje dvije varijacije komponenti signala : Y/C komponentni i RGB komponentni.Potrebno je odrediti 3 razlicite frekvencije uzorkovanja za 3 komponentna signala. Dogovorena je jedinstvena referentna frekvencija fv=216 fi=3.375MHz. Frekvencija uzorkaovanja krominanse i luminanse su multipli ove frekvencije.Blok ema postupka A|D konverzije:

20. Koje boje nastaju mjeanjem primarnih boja Primarne boje su plava, crvena i zelena. Talasne duine primarnih boja su: plava, crvena i zelena. Talasne duine primarnih boja su:Plava/=435,8 nm Zelena /=546,1 nm I crvena /=700 nm Primarnu boju nemoguce je dobiti mijeanjem preostale dvije primarne boje, dok se svaka nijansa odredene boje moe bit mijeanjem odredenih iznosa komponenti primara, promjena dominantne talasne duine se ostvaruje promjenom normalizovanih komponenti. Mijeanjem primarnih boja dobijamo slijedece: utu, cijan i purpur. TV TEHNIKAIspitna pitanja 14 Komplementarnim bojama nazivamo slijedece boje: utu, cijan i purpur. Mijeanjem svih primarnih boja dobijamo bijelu boju, a subtraktivnim mijeanjem primarnih boja nastaje tamno-smeda boja. 21. Kako se formiraju sinhro impulsi Za zamracivanje ekrana pri vertikalnom povratku mlaza elektrona potrebno je generisati impulse vertikalnog zamracenja cije je trajanje Tv=25*Ti=1612s dok je trajanje vertikalnog sinhro impusla Tvsi=2,5*Ti=160 s Kod vertikalnog zamracenja koristi se kao piedestalza vertikalni sinhroimpuls pricemu se uvode 3 interala u trajanju od 2.5 Tl. Ovakva realizacija uzrokuje gubitak horizontalne sinhronizacije jer tokom 25 linija nece prenositi horizontalni sinhro impuls. U cilju eleminisanja ovog problema dodaju se kratkotrajni predimpulsi, zatim se u sam vertikalni sinhroimpuls urezuju impulsi a zatim poslije vertikalnog sinhroimpulsa se dodaje 5 kratkotrajnih impulsa cije tranzicije omogucuju sinhronizaciju horizontalnih sinhrotimpulsa. 22. Prikazati video signal jedne linije TV TEHNIKAIspitna pitanja 15 23. Na koji nain se ostvaruje prenos krominantnog signala U i V u istom frekventnom opsegu sa Y-signalom. Ovakav nacin prenosa krominantnog signala prisutan je u PAL sistemima. Kod PAL sistema se pomocu redukcionih bita formiraju signali U=0.493U'b-y V=0,87U'b-y . Prakticno U signal se prenosi istom fazom a V signal mijenja fazu za 180o u svakoj liniji. Kod PAL sistema se ne moe korisitit pomocni ofset jer se zbog pomjeranja faze V signala dobijaju naekranu vertikalne pruge koje smetaju posmatracima. Prakticno se primjenjuje odnosno linijski opseg U i V signala cime se smetnje odboje na C/B TV-u neto smanjene. Frekvencija podnosioca se izracunava na slijedeci nacin:Fsc=(n-1/4)fi+25=(284-1/4)*15625+25=4.43MHz. 24. ta predstavlja i zato se uvodi redundansa krominanse Poto se CCVS sastoji od krominanse i luminanse potrebno je izvriti sabiranje kako bi se dobili ukupni CCVS to je prikazano na slici: TV TEHNIKAIspitna pitanja 16 Amplituda ute boje je 179%, to je znatno vie od bijele boje. Ovo bi dovelo do premodulacije odnosno do neadekvatne slike, zbog togsa se vri redukcija krominatnih komponenti prema relacijama0.493U'b-y odnosno 0,87U'b-y, tako da ce i najvia komponenta biti redukovana. Na strani TV-a potrebno je povecati amplitude krominantnih komponenti u omjeru u kojem su bile izvrene redukcije cime se odrava vrijednost reprodukcije. 25. Koji je primjer kontrukcije CCD senzora slike tipa ILT. H-CCD senzori se medulinijskim transferom ili ILT. U ovoj konstrukciji se isplepeteni fotosenzori i senzori za uskladivanje. U vrijeme vertikalnog impulsa zamracivanja slike, informacija se prenosi iz senzora slike u vertikalni pomocni registar. Nakon toga sa taktom od 9.55 MHz ocitava signal iz izlaznog registra: TV TEHNIKAIspitna pitanja 17 26. Kada, gdje i na koji nain se koristi produktivni kodovi Dodavanje redundanse je ogranicenoi sa povecanjem gustoce zapisa. Umjesto toga se moe koristitiinterliving. Sekvencijalni uzorci iz A/D konvertora se asembluju u koderu du vrsta u memoriji. Na svaku vrstu u memoriji se dodaje redundantni bit. Memorija se ocitava po kolonama i alje na medij zapisa. Pri citanju se nesekvencijalni uzorci sa medija rasplicu i vracaju u normalnu sekvencu. Paketska greka se u ovom slucaju pretvara u pojedinacnu greku u vrsti u memoriji koja se moe korigovati pomocu redundatnog bita. 27. Prikazati vrijednost elektrinog polja TV signala za planiranje zone servisa TV odailjaa. Prema CCIR preporuci Recomm 417 definisane su ove vrijednosti elektricnog polja TV signala za planiranje zone servisa TV odailjaca: B I- 48dB B III 55dB B IV 65dB B V 70dB 28. ta predstavlja oznaka 4:2:2 za digitalni TV Kod digitalnog komponentnog signala vri se izbor frekvencije uzorkovanja. Frekvencija uzorkovanja je jedinstvena referentna frekvencija fr=216*fi=216*15625=3,375MHz Frekvencije uzorkovanja luminanse i krominanse su multipli ove frekvencije. Razlikuje se vie sistema uzorkovanja i to 4:1:1, 4:2:0, 4:4:4.Sistem 4:2:2 oznacava frekvencije uzorkovanja od 4*3,375MHz=13,5MHz za luminansu U'ya za krominansu signala U'b-y i U'r-y je 2*3,375MHz=6,75MHz.Ovaj sistem ima najiru primjenu. TV TEHNIKAIspitna pitanja 18 29. Prikazati blok emu: Video stepena u TV prijemniku 30. Dijagram boja 1932 godine grupa naucnika je razvila dvodimenzionalnu prezentaciju boja (tipa x-y) koja prezentira vidljive boje u ravni. Ovaj kolor model se zove CIE dijagram boja.U centru parabole je bijela boja. to smo blie centru to su boje manje zasicene, a kretanjem prema periferiji parabole povecava se zasicenje:B=435,8 nm G=546,1 nm R=700,0 nm 31. Primjena plavog magneta Upotrebom posebnom magneta i zavojnice vri se dinamicka konvergencija elektronskog mlaza. Zavojnica dinamicke konvergencije omogucava korekciju TV TEHNIKAIspitna pitanja 19 putanja mlazeva elektrona. Mlazevi R i G mogu se korigovati i po horizontali ipo vertikali, dok se u slucaju B mlaza korekcija moe vriti samo po vertikali. U cilju omogucavanja konekcije horizontalnog kretanja plavog mlaza koristi se plavi magnet. 32. Princip zapisivanja A / V signla na DTVR Blok ema zapisivanja A / V signala na DTVR je data na slici: Kao to se vidi iz blok eme analogne, audio i video komponente se konvertuju u digitalne. Zatim se vri razmjetanje uzoraka (shuffling). Oba shuffla imaju po dva ulaza i jedan izlaz. Nakon toga vri se kompresija video komponente nakon cega se video i audio komponente spajaju. I na kraju se vri kodiranje pa se takav signal zapisuju na traku. TV TEHNIKAIspitna pitanja 20 33. Klasifikacija linearnih izoblienja kod TV signalaLinearna izoblicenja moemo razmatrati u 2 domena: -frekventni, gdje posmatramo spektre i grupno kanjenje -vremenski, gdje se posmatraju valni oblici. Uobicajena podjela linearnih izoblicenja:

34. Blok ema digitalnog receivera Nakon QPSK u prijemniku se odvijaju procesi inverzni onima koji se odvijaju u adapterima satelistskog kanala i lanca predaje. TV TEHNIKAIspitna pitanja 21 35. Spektar uzorkovanog signala Prvi je spekta r uzorkovane luminanse, dok je drugi spektar krominanse. Izborom frekvencije uzorkovanja luminase od 13,5MHz i krominantnih komponenti od 6,75MHz eleminie mogucnost sprezanja spektra BASEBAND i krominantnog signala sa modulisanim uzorcima luminanse i krominanse. 36. Izbor frekvencije podnosioca Zbog ocuvanja kompatibilnosti crnobijele TV tehnologije sa onom u boji, signal treba prenositi u definiranom opsegu luminantnog signala tj. 0 5 MHz.Spektar luminantnog signala je diskretan i koncentrisan uglavnom oko harmonika linijske frekvencije. To znaci da se prostor izmedu harmonika moe iskoristiti za prenos signala razlike boja.Odnosno, spektri krominantnih signala mogu se uceljati u meduprostore izmedu harmonika spektra luminanse. Na ovaj nacin nastaju ukrteni spektri. Medutim direktno mijeanje krominanse sa spektrom luminanse nece biti povoljan rezultat. Spektar luminanse je najguci i ima najvece amplitude u podrucju niih frekvencija (ispod MHz) te bi bilo veoma teko uceljati spektar krominanse u spektar luminanse. Zbog toga se primjenjuje modulacija krominanse. Za primjenu modulacije je od velike vanosti odabrati nosecu frekvenciju koja mora omoguciti uceljavanje spektra. Ovakva nosece frekvencija se naziva se naziva podnosilac boje. Kod NTSC sistema noseca frekvencija se bira na slijedeci nacin:fsc=(n-0.5)fc=(228-0.5)*15,734Hz=3,579Mhz za PAL sistem je fsc=(n-0,25)fl+fs=(284-0,25)*15.625+25=4.4Mhz Izbor podnosioca boje uslovljavaju slijedeci faktori:-problem vidljivosti fsc u slici jer se podnosilac manifestuje na ekranu u vidu svjetlosti i tamnih tacaka. Podnosilac boje se koristi u TV prijemniku za sinhronizaciju boje, to omogucava demodulaciju kvadraturnih komponenata. TV TEHNIKAIspitna pitanja 22 37. Blok ema pojaavaa signala TV odailjaa Ovo je tzv. zajednicki pojacavac za sliku i ton. 38. Objasniti MPEG-I nivoe Izvorni format slike za MPEG-I standard je SIF (Source Input Format) koji ima rezoluciju luminantne komponente 360240 elemenata slike (NTSC) ili 360288 elemenata slike (PAL), a rezolucija krominantne komponente je jednaka polovici rezoluciji luminantne komponente u horizontalnom i vertikalnom smjeru. Kodiranje video signala u MPEG je dato u 6 nivoa.1. Blok-najmanja jedinica kodiranja sastavljena od 64 elemenata slike. To je osnovna jedinica za primjenu DCT (Discrete Cosinus Transformation). Luminantni element slike odgovara jednom elementu slike. Krominantna informacija se poduzorkuje u omjeru 2:1 u horizontalnom i vertikalnom smjeru.2.Makro blok se sastoji od 16 luminantnih komponenata i 8 linija za svaku od krominantnih komponenata.3. Isjecak slike niz makro blokova koji predstavlja jedinicu za sinhronizaciju izmedu postupka kodiranja na nivou bloka i makrobloka. Kod greke pri prenosu unutar slike, nije potrebno odbaciti cijelu sliku, nego je iz postupka dekodiranja moguce izostaviti isjecak slike i nastaviti dalje dekodiranje.4. Slika osnovna jedinica u MPEG kodiranju. Slike se dijele na I slike, P slike, B slike.5. Grupa slika se sastoji od jedne ili vie slika i predstavlja najmanju jedinicu koja moe biti nezavisno dekodovana unutar video sekvence.6. Sekvenca najvii sloj u hijerarhiji kodiranja. Sastoji se od zaglavlja i odredenog broja grupa slika.TV TEHNIKAIspitna pitanja 23 39. Kolor bar test signal Razmotrimo formiranje luminantnog signala za slucaj test signala tipa '' color bar ''.Tri primarne boje R,G,B. Tri komplementarne boje: cijan, uta, magenta. Par crna i bijela boja. U oznacavanju amplitude signala koji formira color bar test se koristi slijedeci princip:White(nadvuceno) | black | color (nadvuceno) | color.Imamo dva tipa color bar test signala:100 | 0 | 100 | 0i100 | 0 | 75 | 0. sada cemo graficki prikazati formiranje luminantnih signala U'y.Uz pomoc primarnih signala U'g, U'b, U'r.Kao primjer je color bar test signal tipa 100 | 0 | 100 | 0. Ovi signali su podobni za tzv. Produkciju i post produkciju ali nisu podobni za distribuciju. Zbog toga se u praksi pristupa formiranje signala razlike boje: U'r-U'y=U'r-y;U'b-U'y=U'b-y; U'g-U'y=U'g-y

U praksi se pokazalo da nije potrebno prenositi sva tri signala razlike boja, jer se uz pomoc dva signala razlike boja moe regenerisati treci signal razlike boja. Usaglaeno je da to budu signali U'r-y i U'b-y. 40. Spektar boja, osobine oka: Prikaimo eksperiment pri kojem se bijela(suncevu svjetlost) proputa kroz trougaonu prizmu. U ovom ekperimentu dolazi do razlaganja svjetlosti. Svjetlost ima dualni karakter korpuskularni i talasni. Sa aspekta TV tehnike je zanimljiv opticki dio spektra elektromag. talasa, a opsezi su im: TV TEHNIKAIspitna pitanja 24 Osobine oka: Jedna od najznacajnijih je osjetljivost oka obzirom na spektralnu karakteristiku svjetlosti: a svjetlost normalne jacine b slaba svjetlost Najveca spektralna osjetljivost oka je u podrucju zeleno-ute boje (/=550nm). Osjetljivost na promjene jo svjetlosti su vece nego na promjenu boje. Ovo je iz razloga to mrenjaca sadri vie tapica (osjetljivosti na jacinu svjetlosti) nego cepica (osjetljivost na boju). Potrebno je da oko razlikuje razlicito osvjetljenje objekte. Definie se opseg kontrasta. Opseg kontrasta je prilagodenje oka na promjene osvjetljenje. Moc razlaganja oznacava sposobnost razlikovanja sitnih detalja. Ona se mjeri odredivanjem udaljenosti za koju se dva svjetlosna detalja vie ne mogu razlikovati. Definie se i minimalni upadni ugao. Kod otrog vida on iznosi 0,25' luka, a kod slabijeg do 5' luka. Moc razlaganja zavisi i od osvjetljenje okoline, kontrast detalja i dr.Inercija i perstinencija oka: ako se svjetlosni fluks naglo povecava bice potrebno izvjesno vrijeme da se u mozgu stvori osjecaj odgovarajuce sjajnosti. Vremenski interval ove inercije zavisi od velicine promjene sjanosti. Produenje osjecaja TV TEHNIKAIspitna pitanja 25 sjajnosti nakon prestanka pobude naziva se persistencija. Ona iznosi oko 0,1s. Ova osobina omogucava integraciju dovoljno bliskih uzastopnih sekvenci, cime se stvara predstava kontinualnih kretanja u slici: Vana je osobina treperenja koja se manifestuje povecanjem frekvencije svjetlosnih impulsa tako da posmatrac ima utisak da se stalno emituje svjetlost, stim da je promjenljive velicine. Treperenje ce potpuno isceznuti kod kriticne frekvencije CFF. 41. Kako se definie sloeni video signal C | B slike: Osnovu sloenog video signala sacinjava vie komponenti i primarna komponenta je sirovi video signal koji odrava video sadraj slike, impulsni zamracenja koji slue za zamracenje ekrana tokom povratka mlaza elektrona., sinhronizacijski impulsi koji slue za sinhronizaciju rada komponenata u TV-u, horizontalni sinhroimpulsi. Vertikalni sinhroimpulsi (VSI) njihova frekvencija je 50Hz. Trajanje impulsa vertikalnog zamracenja Tvz=25Ti, fi=15625Hz. Thz impuls horizontalnog zamracenjaTah vrijeme horiz. anal. Tvs vrijeme video signalaThsi trajanje horizontalnog sinhro impulsaTfp trajanje fronta Tbp back(zadnji) Tl vrijeme linije TV TEHNIKAIspitna pitanja 26 42. Frekventna karakteristika i raspodjele frekvencije TV signala irina spektra video signala je 5MHz. Da bi se izvrila distribucija ovog signala potrebno je izvriti transliranje osnovnog opsega signala i prilagodenje na dati frekventni opseg pogodan za emitovanje.Postupak transliranja spektra naziva se modulacija. Pri tome se prua mogucnost frekventnog multiplexa. Za modulaciju tona se koristi FM, a za modulaciju slike AM (za analognu TV).Primjer formiranja TV kanala: Vidimo da je potrebna irina TV kanala 12 MHz to bi znacilo redukciju boja kanala u frekventnom multiplexu u UHF i VHF podrucju. Zbog toga se umjesto DSB modulacije koristi VSB modulacioni postupak.

Ovo je amplitudno frekventna karakteristika predajnika a slijedeca je amplitudno frekventna karakteristika TV prijemnika. TV TEHNIKAIspitna pitanja 27 Na nosiocu slike amplituda iznosi 50% cime se vri guenje niskih frekvencija koje se inace prenose u dva BANDA. Na nosiocu tona postoje tonska stepenica koja iznosi 10% snage u izlaznom stepenu TV predajnika. 43.U kojem omjeru su zastupljeni primarni signali u luminantnom signalu Uy Primarni signali su : U'r, U'g, U'b.Normalizovana sjajnost neke svjetlosti S se moe iskazati relacijom:s r g bL I R I G I B = + + gdje su R, G i B svjetlosti a Ir,Ig,Ib sjajnosti kolormetrijskih jedinica. Sjajnosti kolorimetrijskih jedinica su odredene racunski za slijedece primarne boje: B - /=435,8nm, G - /=546,1nm, R - /=700 nm. Moemo pisati relaciju za sjajnost: Ls=0,3R+0,58G+0,11B. Ovoj sjajnosti odgovara signal luminanse y=0.3R+0.58G+0.11B. Dakle omjer primarnih signala u luminantnom signalu Uy je U'y=0.3U'r+0.58U'g+0.11U'b. 44. Nacrtati spektre signala U'y, U'r-y, U'b-y Zbog ocuvanja kompatibilnosti C|B TV tehnologije sa onom u boji, signale treba prenositi u definisanom opsegu luminantnog signala tj. Od 0 5 MHz.Spektar lume je diskretan i koncentrisan uglavnom oko harmonika linijske frekvencije. To znaci da se prostor izmedu harmonika moe iskoristiti za prenos signala razlike boja. Odnosno, spektri krominantnih signala mogu se uceljati u meduprostor izmedu spektra luminanse. Na ovaj nacin nastaju ukrteni spektri: TV TEHNIKAIspitna pitanja 28 45. Harpsaticon Konstruisan u Japanu 1977 g. Harpsaticon (High Aralanche Rushing Amorphous Photoconductor). Prikaz presjeka fotovodljivog sloja: Fotoelektroda se sastoji od 4 sloja, pri tome je selenski sloj osjetljiv na svjetlost, dok SbS3 sprijecava pojavu sekundarne emisije. Ovakvom konstrukcijom fotoosjetljivog sloja postie se visoka osjetljivost analizatorsih cijevi. Princip rada analizatorske cijevi: Fotoosjetljivi sloj obrazuje lavinska dioda APD u kojem nastaje lavinska multiplikacija nosilaca u poluprovodniku. To lavinsko pojacanje omogucuje da je izlazna struja Harpsaticon-a uz isto osvjetljenje za 1,4 do 1,6 puta vece nego kod saticon-a. 101021030,11 10HarpsaticonSaticon Poto je odnos signal/um cijevi visok primjenuje se u TV ima visoke rezolucije HDTV.TV TEHNIKAIspitna pitanja 29 46. Koje vrste TC-a postoje TC (Time Code) vremenski kod. TC predstavlja signal koji se snima du video trake. Omogucava da se pojedinacne slike lociraju prema vremenu u kojem su bile snimljene. LTC (Linear Time Code ) oznacava linearni trag na magnetnoj traci pri cemu svakom frame-u trake odgovara jedan TC. VITC (Vertikal Interval Time Code)- informacija se zapisuje u svakoj poluslici, odnosno u vertikalnom impulsu zamracenja. VITC se koristi kod VTR i DVTR. 47. TV odailja sa razdvojenim stepenima TV odailjac se sastoji od odailjaca slike i odailjaca tona, koji mogu biti u zajednickom bloku ili razdvojeno. Frekvetno podrucje odailjaca pokriva I, III, IV i V frekventni pojas, a snaga emitovanog signala je 10-100KW Prije ulaska u TV odailjac kromatski signal se obraduje u procesnim pojacalima, gdje se regeneriraju sinhro impulsi, namjeta amplituda nosioca krominantnog signala i sloenog video signala.Ukoliko se pojavi vie amplituda od 1V signal se limitira da bi se sprijecila premodulacija signala. TV odailjac se sastoji od visokofrekventnog lanca za prenos slike u boji, niskofrekventnog lanca za prenos tona, energetskog dijela za napajanje sistema za hladenje logickih sklopova za upravljanje i kontrolu rada odailjaca. TV TEHNIKAIspitna pitanja 30 48. Frekventna karakteristika u MF prijemniku. Transpozicijom frekvencije pomocu lokalnog oscilatora u MF pojacalima nosilac luminanse dolazi na 38.9MHz a krominanse 34,47MHz dok je medufrekvencija tona 33,MHz. 49. Spektar uzorkovanog signala (pogledaj prethodna pitanja) 50. Uslovi za Interiased scattring (analiza slike sa proredom pitanje) 51. Blok ema za formiranje U'y, U'r-y, U'b-y TV TEHNIKAIspitna pitanja 31 52.Trougao boja prema ekranu vektorskopa 1932 godine grupa naucnika je razvila dvodimenzionalnu prezentaciju boja (tipa x-y) koja prezentira vidljive boje u ravni. Ovaj kolor model se zove CIE dijagram boja.U centru parabole je bijela boja. to smo blie centru to su boje manje zasicene, a kretanjem prema periferiji parabole povecava se zasicenje:B=435,8 nm G=546,1 nm R=700,0 nm Prikaz krominantni komponenata se vri pomocu mjernog instrumenta koji se zove vektorskop. Ekran vektorskopa: 53. Kako i gdje se u TV boji koriste ukrteni spektri Potrebno je utvrditi nacin istovremenog prenosa signala U'y, U'r-y. U'b-y cime ce se dobiti kompozitni video signal(CCVS). Zbog ocuvanja kompatibilnosti crno-bijele i kolor tehnike ova tri definirana signala treba prenositi u definiranom opsegu luminantnog signala tj. Od 0 do 5 MHz. Spektar luminantnog signala je diskretan i koncentrisan oko harmonika linijske frekvencije. To znaci da se prostor izmedu harmonika moe iskoristiti za prenos signala razlike boja. Odnosno, spektri krominantnih signala mogu se uceljati u meduprostor izmedu spektra luminanse. Na ovaj nacin nastaju ukrteni spektri:TV TEHNIKAIspitna pitanja 32 Spektar luminantnog signala je diskretan i koncentrisan uglavnom oko harmonika linijske frekvencije. To znaci da se prostor izmedu harmonika moe iskoristiti za prenos signala razlike boja.Odnosno, spektri krominantnih signala mogu se uceljati u meduprostore izmedu harmonika spektra luminanse. Na ovaj nacin nastaju ukrteni spektri. Medutim direktno mijeanje krominanse sa spektrom luminanse nece biti povoljan rezultat. Spektar luminanse je najguci i ima najvece amplitude u podrucju niih frekvencija (ispod MHz) te bi bilo veoma teko uceljati spektar krominanse u spektar luminanse. Zbog toga se primjenjuje modulacija krominanse. Za primjenu modulacije je od velike vanosti odabrati nosecu frekvenciju koja mora omoguciti uceljavanje spektra. Ovakva nosece frekvencija se naziva se naziva podnosilac boje.Kod NTSC sistema noseca frekvencija se bira na slijedeci nacin: fsc=(n-0.5)fc=(228-0.5)*15,734Hz=3,579Mhz za PAL sistem je fsc=(n-0,25)fl+fs=(284-0,25)*15.625+25=4.4Mhz TV TEHNIKAIspitna pitanja 33 U NTSC sistemu se za uceljavanje koristi polulinijski ofset. Kod PAL sistema se koristi tzv. cetvrtlinijski ofset za uceljavanje U i V signala u meduprostore spektra luminanse. 54. Prikazati broj i numeraciju intervala uzorkovanje za PAL liniju CCVS. Prikaimo prvo tabelu sa osnovnim parametrima kodiranja PAL kompozitnog video signala:Ulazni signal/PAL parametri; broj uzoraka u cijeloj liniji/1135, broj uzoraka u aktivnoj liniji/948, frekvencija uzorkovanja/4fsc=17,73MHz, trenuci uzorkovanja/ +45o, +135o, +225o, +315o, kodiranje/uniformni kvantizer; rezolucija kvantizacije/8 ili 10 bita po uzorku.Prikaimo sada numeraciju uzoraka u domenu vremena za jednu kompletnu liniju: 55. Koji je princip konstrukcije CCD senzora slike tipa FT CCD Charge Coupled Devices. Razlikujemo vie konstrukcija slikovnih senzora: I CDD senzori sa transferom paketa (FT frame transfer); II CCD senzori sa medulinijskim transferom (ILT Inter Line Transfer); III CCD poluslikovni medulinijski senzori (FILT Frame Inter Line Transfer).X-Y adresirane linije sa C/D elementima.CCD senzori sa prenosom slike (FT) se sastoje od fotoosjetljivih elemenata u vertikalnom nizu (matrica slike), matrice memorijskih elemenata i analognog prenosnog registra.TV TEHNIKAIspitna pitanja 34 matrica slikematrica memorijeprenosni registarvideo signal Naboji koji su generisani u fotoosjetljivom sloju matrice prenose se za vrijeme vertikalnog zamracenja u memoriji. Zatim se vri transfer do analognog registra taktom od 9,55MHz. Video signal preko pojacala generie ocitane vrijednosti CCD FT i ima ove aplikacije: opticko raspoznavanje slike, senzore za faksimile velike brzine i kamere za procesna mjerenja sa jednolinijskim senzorima. 55. Koncept reprodukcije A / V signala u DVTR-u Blok ema reprodukcije A / V signala u DVTR-u (filma Panasonic) TV TEHNIKAIspitna pitanja 35 57. Gdje i zato se koristi paketizer u DVB Osnovni elementi procesiranja u DVB. Kao to se vidi sa slike, digitalni video i audio se prolaskom kroz koder, pretvaraju u ES (elementarna struja podataka). Zatim je pogodno cijepati ES u blokove podataka pakete, pa se nakon paketizera dobiva paketizovana elementarna struja (PES). Svi paketi sadre zaglavlja (headers) radi identifikacije starta paketa i vremenski pecat, radi sinhronizacije. Iz izlaza multiplexera dobijamo:a)programsku struju odnosno struju za snimanje na DVD.b)Transportnu struju. Ona se razlikuje od programse struje zbog toga to su paketi transportne struje dalje podjeljeni u podpakete fiksne duine. Jedan paket sadi 188 bajtova, sastoji se od zaglavlja u tereta. 58. Navesti kljune parametre za setup digitalnog receivera Signal sa satelita se prima prijemnom antenom gdje se pomocu LNB (Low Noise Block) vri konverzija na L-. Poslije toga se generie signal na IF koji se zatim devodi na receiver i dekoder (najcece integrisani).Blok ema digitalnog receivera: Nakon QPSK u prijemniku se odvijaju procesi inverzni onima koji se odvijaju u adapterima satelistskog kanala i lanca predaje. Kod setupa su vani slijedeci uslovi:Odabiranje transpodera(pozicioniranje antene), izbor frekvencije (band) , izbor standarda za video(ili zvuk). TV TEHNIKAIspitna pitanja 36 59. Blok ema izlaznog stepena u TV odailjau (Pitanje br.) 60. Prikazati dijagram formiranja ukupne spektralne osjetljivosti oka Jedna od znacajnijih osobina oka je osjetljivost oka i odnosi se na spektralnu osjetljivost oka od talasne duine svjetlosti. Ukupna spektralna osjetljivost oka je rezultat sabiranja osjetljivosti tri vrste cepica: R, G i B. a svjetlost normalne jacine b slaba svjetlost Kriva se odnosi na osjetljivost oka za svjetlost normalne jacine dok se kriva b dobije pri talasnoj duini oko 550 nm. 61. Gdje i zato se koristi magnet istoe boje Problem podeavanja cistoce boje rjeavamo magnetom cistpce boje: Kruni magneti se navlace na vrat kineskopapodeavanje cistoce se postie pomjeranjem krunih magneta du vrata kineskopa kao i njihovom laganom rotacijom. U praksi je potrebno podeavanje mlaza elektrona za crcena zrnca jer ima najvecu struju i mali koeficijent ovjetljenja.TV TEHNIKAIspitna pitanja 37 62. Prikazati formiranje A-f karakteristike prijemnika Vidimo da na samom nosiocu slike amplituda iznosi 50% cime se vri guenje niskih frekvencija koje se inace prenose u dva BANDA. Na nosiocu tona postoje tonska stepenica koja iznosi 10% snage u izlaznom stepenu TV predajnika. 63. Kako se vri korekcija fazne greke u PAL sistemu PAL sistem obavlja kompenzaciju fazne greke koja za posljedicu ima promjenu boje.F1BF1F2BF2 LF1BF2BF L 61oUVU UV-V61o61o Na osnovu ovog primjera zakljucujemo da se kod rezultujuceg vektora boje ugao nece promjeniti. Medutim rezultujuci vektor je po intenzitetu veci od orginalnog to znaci promjenu zasicenja boje. Ova promjena se jednostavno koriguje promjenom amplitude rezultujuceg vektora. TV TEHNIKAIspitna pitanja 38 64. Koji su naini pobude kolor kineskopa sa sito maskom

Nacini pobude kolor kineskopa sa sito maskom su: delta topovima i elektronskim topovima u horizontalnoj ravni (in-line) 65. Prikazati podruja kvantizacije komponenata CCSV Predstavit cemo osnovne parametre kodiranja PAL kompozitnog CCVS-a. Ulazni signal/PAL parametri; broj uzoraka u cijeloj liniji/1135, broj uzoraka u aktivnoj liniji/948, frekvencija uzorkovanja/4fsc=17,73MHz, trenuci uzorkovanja/ +45o, +135o, +225o, +315o, kodiranje/uniformni kvantizer; rezolucija kvantizacije/8 ili 10 bita po uzorku. TV TEHNIKAIspitna pitanja 39 66. MPEG I (pitanje 38) 67. Koncept zapisa video kroma ispod lume U slucaju kada je prihvatljiva nie rezolucija bandom od 3MHz, kao to su komercijalne industrijske aplikacije primjenjuje se postupak sa sputenom lumom.Princip se zasniva na primjeni filtera za dolazni kompozitni signal. Ova forma zapisa se koristi u U-matrice sistema. 68. Gdje i kako se koristi ruter VS U TV instalaciji signal prolazi brojne i raznovrsne komponente. Kod ovakve konfiguracije uocavamo 2 problema: 1) ako otkae jedna komponenta i sve ostale ce biti u prekidu2) promjena konfiguracije zahtjeva izmjenu prespojnog oicenja. Umjesto ovakve konfiguracije mogu se sve komponente procesiranja signala povezati na jedan blok ruter. On odgovara komutacionom cvoru video, audio i kontrolnih signala. TV TEHNIKAIspitna pitanja 40 Ruter sadri unakrsne prekidace koji omogucuju spajanje bilo koje vertikalne ice sa bilo kojom horizontalnom. Ruter omogucuje i zaobilaenje komponenata u kvaru i od njega se zahtjava ekstremna pouzdanost. 69. ta predstavlja IBBP IBBP je konfiguracija grupe slika. I- slike koje su samostalno kodirane unutarnjim prostornim kodiranjem, P-slike koje su direktno kodirane s predvidanjem uz nadomjetanje pokreta pri cemu se kao polazne slike u postupku predvidanja koriste prethodne I slike.B-slike koje su dvosmjerno kodirane s predvidanjem uz nadomjetanje pokretam mogu se generisati iz predhodne ali i iz naredne I ili P slike.