GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARI

TRADITIONAL TURKISH HANDICRAFTS

El Sanatları insanoğlu var olduğundan beri tabiat şartlarına bağlı olarak ortaya çıkmıştır.İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak, örtünmek ve korunmak amacı ile ilk örneklerini vermiştir.

Handicrafts have been around since man’s earliest days in accordance with the prevailing environmental conditions. The first examples were necessities such as protection or coverings. Handicrafts were later improved and adapted according to environmental conditions, eventually becoming "traditional" and accepted as an art that reflects the artistic sense, feelings and cultural characteristics of a society.

Daha sonra gelişerek çevre şartlarına göre değişimler gösteren el sanatları, ortaya çıktığı toplumun duygularını, sanatsal beğenilerini ve kültürel özelliklerini yansıtır hale gelerek "geleneksel" vasfı kazanmıştır.Geleneksel Türk El Sanatları, Anadolu'nun binlerce yıllık tarihinden gelen çeşitli uygarlıkların kültür mirasıyla, kendi öz değerlerini birleştirerek zengin bir mozaik oluşturmuştur.

Traditional Turkish handicrafts form a rich mosaic by bringing together genuine values with the cultural heritage of the different civilizations which have passed through Anatolia over the millennia.

Geleneksel Türk El Sanatlarını; halıcılık, kilimcilik, cicim zili, sumak, kumaş dokumacılığı, yazmacılık, çinicilik, seramik-çömlek yapımcılığı, işlemecilik, oya yapımcılığı , deri işçiliği , müzik aletleri yapımcılığı , taş işçiliği , bakırcılık , sepetçilik, semercilik, maden işçiliği, keçe yapımcılığı, örmecilik, ahşap ve ağaç işçiliği, arabacılık vb. sıralanabilir.Geleneksel el sanatlarımızdan dokumaların hammaddeleri yün, tiftik, pamuk, kıl ve ipekten sağlanmaktadır.

Traditional Turkish handicrafts include; carpet-making, rug-making, sumac, cloth-weaving, writing, tile-making, ceramics and pottery, embroidery, leather manufacture , musical instrument – making , masonry , copper work, basket-making, saddle-making, felt-making, weaving, woodwork, cart-making etc.

Weaving materials in traditional Turkish handicrafts consist of wool, mohair, cotton , bristles and silk. Weaving can be done with all kinds of cloth , and produces plaits, carpets, rugs and felt obtained by spinning thread, connecting the fibers together or by other methods. Weaving is a handicraft which has been practiced in Anatolia for many years and considered as a mean of earning a livelihood.

Dokuma ; eğirme veya başka yollarla iplik haline getirilerek veya elyafı birbirine değişik metotlarla tutturarak bir bütün meydana getirme yoluyla elde edilen her cins kumaş , örgü, döşemelik , halı , kilim, zili, cicim, keçe, kolonlar vb.'dir. Dokumacılık Anadolu'da çok eskiden beri yapılmakta olan,çoğu yörede geçim kaynağı olmuş ve olmaya devam eden bir el sanatıdır.

El sanatlarımızın zarif örneklerinden olan oyalar; süslemek, süslenmek amacından başka taşıdıkları anlamlarla bir iletişim aracı olarak da kullanılmaktadır. Günümüzde Anadolu'da tığ , iğne , mekik, firkete / filkete gibi araçlarla yapılan oyaların ya bordür ya da bir motif olarak tasarlanmış olanları, kullanılan araç doğrultusunda ve tekniklerine göre değişik adlar almaktadır.Bunlar; iğne, tığ, mekik, firkete / filkete, koza, yün, mum, boncuk ve kumaş artığı olarak sıralanabilir. Kastamonu , Konya , Elazığ , Bursa , Bitlis , Gaziantep , İzmir , Ankara , Bolu, Kahramanmaraş, Aydın, İçel, Tokat, Kütahya gibi şehirlerimizde daha yoğun olarak yapılmakta, ancak eski önemini kaybederek çeyiz sandıklarında varlığını korumaya çalışmaktadır.

Embroidery , a unique example of Turkish handicrafts , is not only used for decoration but also as a means of communication tool with the symbolism in its designs. Today, embroidery made with tools such as the crochet needle, needle, shuttle and hairpin designed either as a border or motif, and goes by different names according to the implement used and the technique . These include ; needle , crochet needle, shuttle, hairpin, silk cocoon, wool, candle stick, bead and left-over cloth. Embroidery is generally seen in the provinces of Kastamonu, Konya, Elazığ, Bursa, Bitlis, Gaziantep, İzmir , Ankara , Bolu , Kahramanmaraş , Aydın , İçel , Tokat and Kütahya, although it is gradually losing importance and becoming restricted to trousseau chests.

Geleneksel kıyafetlerle birlikte kullanılan oyalarımızın yanı sıra takılarda dikkat çekici aksesuarlardandır. Anadolu'da yaşamış tüm uygarlıklar değerli ve yarı değerli taşlarla metalle birlikte veya ayrı işleyerek sanatsal nitelikli eserler üretmişlerdir . Selçuklularla birlikte gelen değişik üslupların en önemlisi Türkmen takılarıdır . Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise imparatorluğun gelişimine paralel olarak mücevhercilik önem kazanmıştır

Along with embroidery used in traditional costumes, jewellery is also commonly used as an accessory. All the civilizations which have existed in Anatolia have produced artistic works made from precious or semi-precious stones and metal. Turkoman jewellery is an excellent example of genuine methods that were brought to Anatolia by the Seljuks. In the Ottoman period, jewellery gained importance in parallel to the development of the empire.

Anadolu'da Tunç Çağında bakır, kalay katılarak tuncun elde edilmesinden sonraki dönemlerde bakır , altın , gümüş gibi madenler de dövme ve dökme tekniğiyle işlenmişlerdir. En çok kullanılan maden bakırdır. Maden işçiliğinde dövme , telkari , kazıma (kalemkar) , çekiç işi kakma, küftgani, savatlama, ajır kesme gibi teknikler kullanılmaktadır.Bakırın yanı sıra pirinç, altın, gümüş gibi metallerle yapılan el sanatları günümüzde üstün işçilik ve çeşitli tasarımlarla yaşatılmaya çalışılmaktadır.Günümüzde en çok kullanılan maden işleme olan bakır kalaylanarak mutfak eşyası yapımıyla geniş bir şekilde sürdürülmektedir.

In the Bronze Age in Anatolia, bronze obtained by mixing tin with copper, and materials such as copper, gold and silver were also wrought and cast. The most used material is copper. Various techniques, such as casting, scraping, savaklama, küftgani, ajir kesme and kazima were used. There are also different techniques for working other materials such as brass, gold, silver, and today these handicrafts are trying to be kept alive today by using high quality workmanship and a variety of designs. Copper, the commonest metal used today, is still used for kitchen utensils by plating it with tin.

Architecture , whose origins lie in a need to provide permanent shelter, has also changed and adapted in accordance with local environmental conditions. This development led to wood carving gaining its unique characteristics during the Seljuk period. Seljuk woodworking crafts include extraordinary, high-quality workmanship, the commonest products most common being mosque niches, mosque doors and cupboard covers . In the Ottoman period , these techniques were greatly simplified and applied mostly to objects in daily use , such as tripods , wooden stands for quilted turbans, writing sets, drawers, chests, spoons, thrones, rowing boats, low reading desks, Koran covers and architectural works such as windows, wardrobe covers, beams, consoles, ceilings, niche indicating the direction of Mecca, pulpits and coffins.

Barınma gereğinden doğan mimari, bölgelerin coğrafi koşullarına göre biçimlenmiş, çeşitlenmiştir.Buna bağlı olarak gelişen Ahşap işçiliği Anadolu'da Selçuklu döneminde gelişip, kendine özgü bir niteliğe ulaşmıştır.Selçuklu ve Beylikler dönemi ağaç eserler daha çok mihrap, cami kapısı, dolap kapakları gibi mimari elemanlar olup üstün işçilik içermişlerdir.Osmanlı döneminde sadeleşerek daha çok sehpa, kavukluk, yazı takımı, çekmece, sandık, kaşık, taht, kayık, rahle, Kur'an muhafazası gibi gündelik kullanım eşyaları ve pencere, dolap kapağı, kiriş, konsol, tavan, mihrap, minber, sanduka gibi mimari eserlerde uygulanmıştır.

Ağaç işçiliğinde kullanılan malzeme daha çok ceviz, elma, armut, sedir, abanoz ve gül ağacıdır . Kakma , boyama , kündekâriz , kabartma-oyma , kafes , kaplama , yakma gibi tekniklerle işlenen ahşap eşyalar günümüzde de kullanılmaktadır. Bu teknikler Zonguldak, Bitlis, Gaziantep, Bursa, İstanbul-Beykoz, Ordu gibi illerde halen devam eden hammaddesine göre değer kazanan baston ve asaların kullanımı yüzyıllar boyunca sürmüş, 19. yüzyılda yaygınlaşmıştır. Baston ve asaların sap kısımları; gümüş, altın, kemik, sedef gibi malzemelerden, gövde kısımları ise gül, kiraz, abanoz, kızılcık, bambu, kamış vb. ağaçlardan yapılmaktadır.

The materials used in woodworking were mostly walnut, apple, pear, cedar, ebony and rosewood. Wooden objects were created by such techniques such as tapping, painting, relief-engraving, caging, coating and burning, and these are still employed today. The use of walking sticks became popular in the 19th century, and these are still populare and made by the same methods in the provinces of Zonguldak, Bitlis, Gaziantep, Bursa, İstanbul-Beykoz and Ordu provinces. While the handles of walking sticks are made of materials such as silver, gold and bone, the sticks themselves are usually made of rose, cherry, ebony, bamboo and reed.

Making musical instruments has been a tradition for many long years. These are made from materials such as trees, plants and the skin, bones and horns of animals , and are classified into string , percussion and woodwind groups.

Müzik aletleri yapımı eskiden beri devam etmektedir.Bu aletler ağaçlar, bitkiler ve hayvanların ; deri , bağırsak , kıl , kemik ve boynuzlarından yararlanılarak yapılmaktadır .Telli , yaylı , nefesli , vurmalı çalgılar olarak gruplandırılmaktadır.

Mimariye bağlı olarak gelişen diğer bir sanat kolu da çini sanatıdır. Anadolu'ya Selçuklularla girmiştir. Figürlü sanat eserlerini kullanmaktan çekinmeyen Selçuklu sanatkarlar özellikle hayvan tasvirlerinde çok başarılı olmuşlardır.

14. yüzyılda İznik , 15. yüzyılda Kütahya , 17. yüzyılda Çanakkale'de başlayan seramik sanatı bu yörelerde kendilerine has renk, desen, form özellikleri ile Osmanlı Dönemi seramik ve çini sanatına yeni yorumlar getirmiştir.14. - 19. yüzyıllar arası Türk çini ve seramik sanatı fevkalade yaratıcı işçiliği ile dünya çapında üne kavuşmuştur.

Another art form is glazed earthenware tiles, which were brought to Anatolia by the Seljuks . Seljuk artists were especially successful at creating animal designs. The glazed earthenware tiles initiated in the 14th century in İznik,in the 15th century in Kütahya and in the 17th century in Çanakkale, made a posıtıve contributıon and brought new interpretations to Ottoman ceramic and glazed earthenware tile art . Between the 14 and 19th centuries , Turkish glazed earthenware tiles and ceramic art became world famous for their extraordinary creative workmanship.

Geleneksel Türk Sanatlarından ,Ebru, yoğunlaştırılmış su üzerine toprak ve toz boyalarla resim yapma sanatıdır. Koyulaştırıcı bir madde ile kıvamı arttırılmış suyun üzerine , içine öd katılmış , suda erimeyen boyaların serpilmesi ve su yüzeyinde meydana gelen şekillerin bir kağıda geçirilmesiyle yapılır. Ebru kelimesi Çağatay Türkçesidir ; kaş , bulut anlamlarına gelmektedir . Ortaya çıkan şekillerin buluta benzemesi nedeniyle bu sanata ebru adı verilmiştir.

Paper marbling is a method of aqueous surface design, which can produce patterns similar to marble or other stone, hence the name. The patterns are the result of color floated on either plain water or a viscous solution known as size, and then carefully transferred to a sheet of paper (or other surfaces such as fabric). This decorative material has been used to cover a variety of surfaces for several centuries . It is often employed as a writing surface for calligraphy, and especially book covers and endpapers in book binding and stationery. Part of its appeal is that each print is a unique monoprint.

The most distinctive examples of the glasswork of Anatolian civilizations illuminate the development of the history of glass work. Stained glass in different models and forms was developed by the Seljuks. In the Ottoman Empire, after the conquest of Istanbul, the city became the glasswork centre . Çeşmi-i Bülbül and Beykoz work are examples of techniques that still survive today. The first production of glass in the form of a bead to ward of the evil eye was carried out by expert craftsmen in the village of Görece in the province of Izmir. It is possible to see beads for warding off the evil eye in every corner of Anatolia. It is believed that the malicious glances aimed at living things or objects can be averted by using these amulets. Amulets made of bead to ward off the evil eye are therefore put in places where everyone can see them easily.

Anadolu uygarlıklarından elde edilen cam işçiliğinin en seçkin örnekleri günümüzde "cam"ın tarihi gelişimi konusuna ışık tutmaktadır.Çeşitli model ve formlarda vitray, Selçuklular döneminde geliştirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde İstanbul'un fethiyle camcılığın merkezi bu kent olmuştur.Çeşm-i bülbül, Beykoz işi bu dönemden günümüze ulaşabilen tekniklerden bazılarıdır.Anadolu'da camın ilk kez gözboncuğu olarak üretimi İzmir-Görece köyündeki ustalar tarafından gerçekleştirilmiştir.Anadolu'nun her tarafında temelinde nazar inancı olan cam boncukları görmek mümkündür.

Nazarlık yoluyla canlı veya nesneye yönelen bakışların dikkatinin başka bir nesneye yöneleceğine inanılır. Bu nedenle nazar boncuğundan yapılan nazarlıklar canlının veya nesnenin görünen bir yerine takılır.

Geleneksel mimaride dış cephe ve iç mekan süslemesinde taş işçiliğinde önemli bir yer tutmaktadır . Taş işçiliğinin mimari dışında en çok kullanım alanı mezar taşlarıdır . Oyma , kabartma , kazıma (profito) gibi teknikler uygulanmaktadır.Kullanılan süsleme öğeleri, bitkisel, geometrik motifler ile yazı ve figürlerdir . Hayvansal figür azdır . İnsan figürlerine ise Selçuklu Dönemi eserlerinde rastlanmaktadır.

Stonework plays an important role in exterior and interior decoration in traditional architecture . In addition to architecture, gravestones are other examples of stonework. Techniques such as carving, relief and inscription are applied to gravestones. The ornamental motifs used are plants, geometric motifs, writing and figures. Animal figures are less common. Human figures can be found in Seljuk period art.

Günümüzde fonksiyonunu henüz kaybetmeyen sepetçilik atalardan öğrenildiği gibi halen; saz, söğüt ve fındık dallarından örülerek yapılmaktadır. Eşya , yiyecek vb. taşıma amacından başka ev içi dekorasyonunda da kullanılmaya başlanmıştır.

Basket-making is carried out by weaving reed, willow, and nut branches in a way that has come down from our ancestors. It is now used for home decoration in addition to its original purpose of helping to carry things.

Hayvancılıkla uğraşan kırsal kesimlerde yaygın olarak kullanılan keçe, çul ve ağaçtan yapılan semer kullanıldığı dönem boyunca geleneksel sanatların bir kolunu oluşturmuştur . Günümüzde başta endüstrileşme olmak üzere değişen yaşam şartları ve değer yargılarına bağlı olarak üretimleri hemen hemen kaybolmaktadır.

Packsaddles made of felt and rough cloth formed a sub-branch of traditional artwork during the period when saddles were commonly used in rural areas.