The Effects of Different Silage Additives on Evaluate the Quality...

ผลของความแตกตางของสารเสรมหญาหมกทมผลตอคณภาพและคณคาทางอาหารในการท าหญาหมก

The Effects of Different Silage Additives on Evaluate the Quality and Nutritive Value in Silage Making

นางสาวอนธดา อยมาก นางสาวบษบง นาคพงษ นายพทธกานต ดงบง

ปญหาพเศษนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรวทยาศาสตรบณฑต สาขาเทคโนโลยการผลตสตว

คณะเทคโนโลยการเกษตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม พ.ศ.2561

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค

ผลของความแตกตางของสารเสรมหญาหมกทมผลตอคณภาพและคณคาทางอาหารในการท าหญาหมก

The Effects of Different Silage Additives on Evaluate the Quality

and Nutritive Value in Silage Making นางสาวอนธดา อยมาก นางสาวบษบง นาคพงษ นายพทธกานต ดงบง

ปญหาพเศษนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรวทยาศาสตรบณฑต สาขาเทคโนโลยการผลตสตว

คณะเทคโนโลยการเกษตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม พ.ศ.2561

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค

ใบรบรองปญหาพเศษ คณะเทคโนโลยการเกษตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค

ปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาวชาเกษตรศาสตร (เทคโนโลยการผลตสตว)

เรอง ผลของความแตกตางของสารเสรมหญาหมกทมผลตอคณภาพและคณคาทาง

อาหารในการท าหญาหมก The Effects of Different Silage Additives on Evaluate the Quality

and Nutritive Value in Silage Making ผวจย นางสาวอนธดา อยมาก

นางสาวบษบง นาคพงษ นายพนธกานต ดงบง

ไดพจารณาเหนชอบโดย ประธานกรรมการทปรกษา ……………………………………………………………………………

( รองศาสตราจารย ดร.ธาตร จราพนธ ) กรรมการทปรกษา …………………………………….……………………………………… ( รองศาสตราจารย ดร.ฐตาภรณ คงด ) กรรมการทปรกษา ……………………………………………………………………………. ( ผชวยศาตราจารย ชนณภส หตถกรรม ) หวหนาสาขาวชา …………………………………………………………………………….. ( อาจารย นภดล ชมอนทร ) วนท.....................เดอน.....................พ.ศ.......................

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอกราบขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.ธาตร จราพนธ ประธานกรรมการทปรกษา รองศาสตราจารย ดร.ฐตาภรณ คงดและผชวยศาสตราจารย ชนณภส หตถกรรม ซงเปนกรรมการทปรกษาปญหาพเศษ ทไดกรณาใหค าปรกษา แนะน าเกยวกบการท าปญหาพเศษ และใหความชวยเหลอความเอาใจใสจนจบการทดลอง ตลอดจนตรวจแกไขเลมปญหาพเศษจนกระทงเสรจสมบรณ

ขอขอบพระคณคณาจารยสาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว ทไดอบรมสงสอนและมอบความรอนเปนประโยชนอยางยงในการน าไปใชประโยชนตอไป และขอขอบพระคณเจาหนาทภาควชาเทคโนโลยการเกษตรทกทานทใหความชวยเหลอและอ านวยความสะดวกในการใชอปกรณทจ าเปนตอการท าปญหาพเศษตลอดจนเพอนๆ ทไมไดเอยนามถง ทไดใหความชวยเหลอและเปนก าลงใจใหเสมอมา

ดวยความดหรอประโยชนอนใดเนองจากปญหาพเศษเลมน ขอมอบแดคณพอ คณแม ทไดอบรม และใหก าลงใจผวจยมาตลอดในทกเรอง

นางสาวอนธดา อยมาก นางสาวบษบง นาคพงษ นายพนธกานต ดงบง กนยายน 2561

เรอง ผลของความแตกตางของสารเสรมหญาหมกทมผลตอคณภาพและคณคาทาง อาหารในการท าหญาหมก ผวจย นางสาวอนธดา อยมาก นางสาวบษบง นาคพงษ นายพนธกานต ดงบง อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารย ดร.ธาตร จราพนธ ชอปรญญา วทยาศาสตรบณฑต (เกษตรศาสตร) สาขาเทคโนโลยการผลตสตว มหาวทยาลย ราชภฏนครสวรรค ปทพมพ 2561 การทดลองครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของความแตกตางของสารเสรมหญาหมกตอคณภาพและคณคาทางอาหาร วางแผนการทดลองแบบ 2 x2 Factorial in Complete Randomize Design (CRD) การทดลองนใชอาหารหยาบ 4 ชนด ไดแก ใบมนส าปะหลง ผกตบชวา ใบกลวยและผกกระฉดมาท าการสบดวยเครองสบหญาใหไดขนาดความยาว 2-3 เซนตเมตรสารเสรมทใชในการท าพชหมกมทงหมด 4 ชนด ไดแก ยเรย กากน าตาล เกลอและโซดาไฟ น ามาใสถงพลาสตกแลวปดปากถงใหแนน ใชระยะเวลาในการหมก 21 วน ผลการทดลองพบวา ลกษณะทางกายภาพของพชอาหารหยาบวดไดจากกลนของพชอาหารหยาบหมกพชทหมกดวยยเรย กากน าตาลและเกลอจะมกลนคลายกลนผลไมดองจดวาเปนพชอาหารสตวทมคณภาพด สวนเนอสมผสของพชอาหารหยาบทหมกดวย ยเรย กากน าตาล เกลอและโซดาไฟจะมสวนใบและล าตนยงคงสภาพเดมและไมมสงเจอปนในสวนของสพชอาหารหยาบหมกพชทหมกดวยยเรยและกากน าตาลมลกษณะของสเหลองอมเขยวหรอสกาก คาความเปนกรด-ดาง (pH) ของผกตบชวาทหมกรวมกบสารเสรมมคาต ากวาใบกลวยทหมกรวมกบสารเสรมมคาเทากบ3.42และ4.26ในสวนของลกษณะทางเคมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <.01) พบวา เปอรเซนตของความชน วตถแหง (DM) เถา (Ash) ไขมน (EE) โปรตน (CP) เยอใย (CF) เยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด(ADF)และเยอใยทไมละลายในสารฟอกสารทเปนกลาง (NDF) มความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < .01) พชอาหารหยาบหมกจากการทดลองวจยเลมนทเหมาะสมจะน าไปเลยงสตวเคยวเอองไดแก ใบมนส าปะหลงหมกกากน าตาล เมอพจารณาจากคา ADF NDF และ CP พบวา ใบมนส าปะหลงหมกกากน าตาล มคา ADF NDFและ CP เทากบ 39.85 49.37 และ 21.82 เปอรเซนตซงเหมาะทจะน าไปใชในการเลยงสตวเคยวเอองได ค าส าคญ : สารเสรมในอาหาร, อาหารหยาบหมก, พชอาหารสตว 1ภาควชาเทคโนโลยการผลตสตว คณะเทคโนโลยการเกษตรและเทคโนโลยอตสาหกรรมมหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค

Research Title The Effects of Different Silage Additives on Evaluate the Quality and Nutritive Value in Silage Making.

Name Anuthida Auimak Bussabong Nakpong Phattakhan Dongbung Advisor Associate Professor Dr. Thatree Jeeraphan Degree name Bachelor of Science (Kasetsart), Major Field: Animal

Production Technology University Nakhon Sawan Rajabaht University Published year 2561

This experiment aims to study the effects of different types of silage additives on the quality and nutritional value. Two factorial in CRD This experiment used four types of roughage. There were 4 forage crop as follows Cassava Water hyacinth Banana leaf and Water mimosa. They were mixed with 2 additive as Urea Molasses Salt and NaOH The silage were tightly seal in plastic containers. They were stored at room temperature for 21 days. The results of physical characteristics, chemical composition of silage were indicated that the color appearance of silage mixed with Urea and Molasses was olive green or yellow color. The aroma of silage mixed with Urea Molasses and Salt were aromatic and acidic like pickled fruit. The texture of silage mixed with Urea Molasses Salt and NaOH are the leaves and stalks still intact and undiluted. The pH value of Water hyacinth silage with additives was lower than the Banana leaf silage is equal to 3.42 and 4.26. The chemical composition of silage was highly significant difference (P < .01). The protein content, fiber, ADF and NDF was not significant difference between the silage mixed with Urea Molasses Salt and NaOH

Keywords: Additive, Silage, Forage crop

สารบญ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย (1) บทคดยอภาษาองกฤษ (2) กตตกรรมประกาศ (3) สารบญ (4) สารบญตาราง (5) สารบญภาพ (6) บทท 1 บทน า 1 บทท 2 ตรวจเอกสารและงานวจยทเกยวของ 3 บทท 3 อปกรณและวธการทดลอง 24 บทท 4 ผลและวจารณ 26 บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 35 เอกสารอางอง 37 ภาคผนวก ภาคผนวก ก ขนตอนการวเคราะหความแปรปรวน 41 ภาคพนวก ข ตาราง ANOVA 44 ภาคผนวก ค ภาพกจกรรมการทดลอง 54 ประวตผวจย 59

สารบญตาราง

ตารางท

หนา

1 ชนดของแบคทเรยทผลตกรดแลคตคทพบในอาหารหมก 4 2 อทธพลของการอดแนนของหญาทมผลตอคณภาพของพชอาหารหมก 6 3 คณคาทางโภชนะของใบมนส าปะหลงแหง 10 4 คณคาทางโภชนะของผกตบชวาแหง 11 5 คณคาโภชนะสวนตางของกลวย 14 6 คณคาทางโภชนะของผกกระฉด 15 7 แสดงผลการเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพของกลน 26 8 แสดงผลการเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพของเนอสมผส 27 9 แสดงผลการเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพของส 27 10 แสดงผลการเปรยบเทยบความเปนกรด-ดาง (pH) 28 11 แสดงผลการเปรยบเทยบความชนตออาหารหยาบหมก (on dry basis) 29 12 แสดงผลการเปรยบเทยบวตถแหง (DM) ในอาหารหยาบหมก (on dry basis) 29 13 แสดงผลการเปรยบเทยบเถา (Ash) ตออาหารหยาบหมก (on dry basis) 30 14 แสดงผลการเปรยบเทยบโปรตน (CP) ตออาหารหยาบหมก (on dry basis) 31 15 แสดงผลการเปรยบเทยบไขมน (EE) ตออาหารหยาบหมก (on dry basis) 31 16 แสดงผลการเปรยบเทยบเยอใย (CF) ตออาหารหยาบหมก (on dry basis) 32 17 แสดงผลการเปรยบเทยบคารโบไฮเดรต (NFE) ตออาหารหยาบหมก (on dry basis) 33 18 แสดงผลการเปรยบเทยบเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF)ตออาหารหยาบหมก (on dry basis)

33

19 แสดงผลการเปรยบเทยบเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกลาง (NDF) ตออาหาร หยาบหมก (on dry basis)

34

ตารางผนวกท

ก1 ขนตอนการวเคราะหความแปรปรวนของเยอใย(CF) 42 ข1 การวเคราะหลกษณะทางกายภาพของกลน 45 ข2 การวเคราะหลกษณะทางกายภาพของเนอสมผส 45 ข3 การวเคราะหลกษณะทางกายภาพของส 45 ข4 การวเคราะหลกษณะทางกายภาพของกรด-ดาง (pH) 46 ข5 การวเคราะหลกษณะทางเคมของความชน 46 ข6 การวเคราะหลกษณะทางเคมของวตถแหง (DM) 46

สารบญตาราง(ตอ)

ตารางผนวกท

หนา

ข7 การวเคราะหลกษณะทางเคมของเถา(Ash) 47 ข8 การวเคราะหลกษณะทางเคมของโปรตน(CP) 47 ข9 การวเคราะหลกษณะทางเคมของไขมน(EE) 47 ข10 การวเคราะหลกษณะทางเคมของเยอใย(CF) 48 ข11 การวเคราะหลกษณะทางเคมของคารโบไฮเดรต(NFE) 48 ข12 การวเคราะหลกษณะทางเคมของเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด(ADF) 48 ข13 การวเคราะหลกษณะทางเคมของเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกลาง(NDF) 49 ข14 การประเมนคณภาพพชหมกจากลกษณะทางกายภาพ (กรมปศสตว 2547) 49 ข15 การวเคราะหลกษณะทางเคม 50 ข15 การวเคราะหลกษณะทางกายภาพ 52

สารบญภาพ

ภาพท

หนา

1 ใบมนสบปะหลง 9 2 ผกตบชวา 10 3 ใบกลวย 12 4 ผกกระฉด 14 5 กากน าตาล (molasses) 18 6 ยเรย (Urea) 19 7 เกลอ (salt) 19 8 โซดาไฟ หรอ โซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH)

20

ภาพผนวกท

ค1 เกบตวอยางพชทใชในการหมก 54 ค2 การสบตวอยางพชโดยใชเครองสบ 54 ค3 การสบตวอยางพชโดยใชคนสบ 55 ค4 สารเสรมทใชในการหมก 55 ค5 การหมกพชอาหารหยาบ 56 ค6 บรรจใสถงหมกไว 21 วน 56 ค7 วดคา PH และประเมนลกษณะทางกายภาพ 57 ค8 เกบตวอยางสงวเคราะหทางเคม 57

1

บทท 1

บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ในการท าการเกษตรแตละครงจะมสวนทเหลอจากการท าการเกษตรทไมไดน ามาใชกอใหเกดประโยชน เพอเปนการเพมมลคาของวสดเหลอใชทางการเกษตรโดยการน ามาปรบปรงคณภาพเพอน ามาใชเปนแหลงอาหารหยาบของสตวเคยวเออง เนองจากในปจจบนมการท าปศสตวเพมมากขน แตแหลงอาหารหยาบไมเพยงพอตอการเลยงสตวท าใหประสบปญหาการขาดแคลนแหลงอาหารหยาบ จงสงผลกระทบตอตวสตวและผลตภณฑทไดจากสตว ดวยเหตนจงเปนแนวทางในการแกไขปญหาในเรองของการขาดแคลนแหลงอาหารหยาบ จงเรงเหนประโยชนของวสดเหลอใชทางการเกษตรมาผลตเปนแหลงอาหารหยาบทดแทน วสดเหลอใชทางการเกษตรเชน ใบมนสบปะหลง ใบกลวย ผกตบชวาและผกกระฉดซงเปนพชทสามารถพบไดทวไปตามธรรมชาตและหลงเกบเกยวผลผลตทางการเกษตรน ามาปรบปรงคณภาพเพอใชเปนแหลงอาหารหยาบทดแทน โดยการน ามาท าเปนพชหมก(Silage) การท าพชหมกเปนการถนอมพชอาหารสตวอยางหนง ทมวตถประสงคเพอเกบรกษาพชอาหารสตวในระยะการเจรญเตบโตทเหมาะสมทมคณคาทางโภชนะและผลผลตสงไวใชในยามขาดแคลน (พรชย 2548) ซงการเกบพชอาหารสตวในลกษณะของการหมกนมขอดคอ สามารถเกบไวไดนานโดยคณคาทางอาหารของพชมการเปลยนแปลงนอย (กรมปศสตว 2548) นอกจากนนสารเสรมในการท าหญาหมกไดแก ยเรย กากน าตาล เกลอ โซดาไฟ กนบวาเปนสวนส าคญในการปรบปรงคณภาพของพชหมกใหมคณคาทางโภชนะทสงขนการท าพชอาหารหมกแบบบรรจในถงพลาสตกด าเปนวธทงายและมตนทนการผลตต าจงเหมาะส าหรบเกษตรกรรายยอยเนองจากสะดวกสบายและสามารถหาวสดไดงายตามทองถนและยงเปนแนวทางการพฒนาในการท าอาหารหยาบหมกใหมคณภาพทดขนอกดวย ดงนนการใชผลพลอยไดทางการเกษตรมาปรบปรงคณภาพเพอทจะน าไปใชเปนแหลงอาหารหยาบหมกในฤดแลงเพอลดปญหาการขาดแคลนอาหารหยาบและการหมกพชอาหารหยาบยงสามารถชวยใหมระยะเวลาการเกบอาหารไดนานขนอกดวย

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาลกษณะทางกายภาพและลกษณะทางเคมของอาหารหยาบหมก 2. ศกษาผลของการใชสารเสรมในการท าอาหารหยาบหมก 3. ศกษาผลของการใชพชทเหลอจากอตสาหกรรมทางการเกษตรในการท าอาหารหยาบหมก

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เพอศกษาคณคาทางอาหารทไดจากวสดเหลอใชทางการเกษตร 2. ทราบถงชนดของสารเสรมในการท าอาหารหยาบหมก

2

3. ขอมลทไดสามารถแนะน าใหกบเกษตรกรทเลยงสตวและผทสนใจทวไปได

ขอบเขตการทดลอง

เพอศกษาลกษณะทางกายภาพไดแก ส กลน เนอสมผสและคาความเปนกรด-ดาง (pH) และวเคราะหคณคาทางเคมโดยจะมการวเคราะหทงหมด 7 ตว ไดแก ความชน เถา (Ash) โปรตน (CP) ไขมน (EE) เยอใย (CF) เยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกลาง (NDF) และเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) โดยมพชทใชหมกทงหมด 4 ชนด ไดแก ใบมนสบปะหลง ผกตบชวา ใบกลวยและผกกระฉด โดยการเสรม ยเรย กากน าตาล เกลอ โซดาไฟใชระยะเวลาในการหมก 21 วน

สถานทท าการทดลอง

1. สาขาวชาเทคโนโลยการผลตสตว ภาควชาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏ นครสวรรค (ศนยการศกษายานมทร) (สถานทวเคราะหทางหองปฏบตการ)

2. การสงตรวจทหองปฏบตการอาหารสตว ภาควชาสตวศาสตรคณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ระยะเวลาในการศกษาทดลอง

เรมท าการทดลองตงแตวนท 12 กนยายน 2561 ถงวนท 11 ตลาคม 2561

3

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

พชหมก (Silage) พชหมก หรอไซเลจ (Silage) เปนการเกบรกษาพชอาหารสตวโดยอาศยการท างานของ

แบคทเรยกลมหนงทผลตกรดแลคตคในสภาพไรอากาศ โดยใชพชอาหารสตวเปนสารอาหาร และใหผลผลตเปนกรดแลคตค ท าใหคา pH ลดลง มผลยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยชนดทไมด ท าใหสามารถเกบรกษาคณภาพของพชหมกทมคณภาพดเอาไวได กระบวนการท าพชอาหารหมก กระบวนการเปลยนแปลงทเกดขนในระหวางการหมกพบวามกระบวนการทเกยวของ 2 ประการ คอ กระบวนการทตองใชออกซเจนและกระบวนการทไมตองใชออกซเจนซงกระบวนการเหลานเกดขนมากนอยเพยงใดขนอยกบการท างานของจลนทรยชนดตางๆปรมาณอากาศทยงหลงเหลออยภายหลงการน าพชอาหารสตวเขาหลมหมกหรอภาชนะและองคประกอบตางๆภายในพชอาหารสตวทน ามาท าเปนพชอาหารหมก เชน ปรมาณน าตาล ความชนและแรธาต (สายณห , 2522)

1. กระบวนการทตองใชออกซเจนเมอน าเอาพชอาหารสตวทอยในสภาพสดไปหมกในหลม หลงจากนนอดพชใหแนนแลวท าการปดปากหลมซงตอนนยงมอากาศสวนทยงหลงเหลออยภายในหลมในปรมาณจ ากดท าใหแบคทเรยทใชออกซเจนสามารถใชออกซเจนในกระบวนการหายใจอยระยะหนงจนกวาอากาศจะหมดไป ซงการหายใจของเซลลพชจะใชคารโบไฮเดรต คารบอนไดออกไซด น าและความรอน โดยเชอแบคทเรยทพบในกระบวนการหมกพชอาหารสตวมอยหลายชนดซงแตละชนดจะมบทบาทตางกนเพราะฉะนนในขณะทมอากาศอยพวกแบคทเรยท ใชอากาศในการเจรญเตบโตจะเปลยนคารโบไฮเดรตเปนกรดชนดตางๆเชนกรดแลคตคกรดอะซตก และกรดโพรพโอนคเปนตน สวนพวกยสตและเชอราในขณะทมอากาศอยกจะเพมจ านวนมากขนจนกระทงอากาศถกใชไปหมดพวกยสตและเชอราไมสามารถเพมจ านวนไดอกและตายลง แตเอมไซทตางๆทถกผลตขนยงคงท างานตามปกต โดยจะเปลยนน าตาลไปเปนแอลกอฮอล เพราะฉะนนในการท าพชอาหารหมกจงตองพยายามก าจดอากาศหรอไลอากาศออกจากหลมหมกใหเหลอนอยทสดเทาทจะท าได ซงจะชวยจ ากดจ าพวกยสตและรา ไมใหมมากจนเกนไป สวนพวกเอทลแอลกอฮอลไดจาการท างานของยสตและรากจะเปลยนกรดอะซตคในสภาพไรออกซเจนตอไป (สายณห , 2540)

2. กระบวนการทไมตองใชออกซเจน เมอออกซเจนถกใชหมดไป กระบวนการหมกทตองใช ออกซเจนกจะเกดขนโดยการท างานของแบคทเรยกลมทไมตองการออกซเจน เชน Lactobacillus , Pediococcus และ Streptococcus ซงการท างานของแบคทเรยกลมนขนอยกบปรมาณน าตาลถามปรมาณน าตาลมากและอยในสภาพปราศจากออกซเจนจะท าใหเกดกรดแลคตคเรวขนโดยปรมาณกรดแลคตคมคาอยในชวง 1-1.5 เปอรเซนตของน าหนกแหงและมคาpHเทากบ 3.8-4.2 (สายณห , 2540 และวารณ , 2547) ซงกจกรรมของจลนทรยจะหยดทงหมดท าใหไดพชอาหารหมกคณภาพด

4

จลนทรยในอาหารหยาบหมก แบคทเรยในกลมทผลตกรดแลคตคเปนจลนทรยชนดองอาศย (Epiphytic bacteria) ซงพบอยทวไปตามชนสวนของพชโดยในระหวางการหมกจะมการแขงขนกบจลนทรยชนดอน ๆโดยมปรมาณมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบลกษณะของพชและองคประกอบของน าตาลทมอยในพช (จนทกานต,2545)ซงแบคทเรยทผลตกรดแลคตคทเกยวของกบกระบวนการหมก เชน Streptococcus, Lactobacillus, Leuconostocและ Pediococcusโดยแบคทเรยเหลานสามารถแบงออกเปน 2 พวกใหญ ๆ คอ พวกทมประสทธภาพในการผลตกรดแลคตคและพวกทผลตกรด แลคตค คารบอนไดออกไซด และเอทานอล เปนตน (ตารางท 2.1) ตารางท 2.1 ชนดของแบคทเรยทผลตกรดแลคตคทพบในอาหารหมก

Homofermentative Heterofermentative Lactobacillus platarum Lactobacillus brevis Pediococcusacidilactice Lactobacillus buchneri

Streptococcus durans Lactobacillus fermentum Streptococcus faecalis Lactobacillus viridescens Streptococcus lactis Leuconostocmesenteroides

ทมา: McDonald et al.,(1981)

หลงจากทเรมมการหมกแลวแบคทเรยพวกโฮโมเฟอรเมนเททฟจะมการแบงตวอยาง รวดเรวและเกดการหมกสลายพวกแปงทละลายน าไดในพช ซงท าใหไดกรดอนทรยเปนสวนใหญคอ กรดแลคตค สงผลท าใหpHของพชอาหารหมกลดลงอยในระดบท 3.8-4.0 ซงจะท าใหกจกรรมของ จลนทรยหยดทงหมดสงผลใหพชอาหารหมกมคณภาพดและสามารถเกบไวไดนานแตถาpHไมคงทแบคทเรยพวก Saccharolytic Clostridia และ Proteolytic clostridia ซงตดมากบอาหารในรปของสปอรตงแตแรกจะท าการแบงตวและใชประโยชนจากกรดแลคตคและแปงท าใหpHสงขนซงเปนปจจยทสงผลท าใหพชอาหารหมกเกดการเนาเสย คณภาพไมดและเกบรกษาไดไมนาน (McDonald et al., 1987) การเปลยนแปลงทางเคมในระหวางการหมก ในขณะเรมตนของกระบวนการหมกเซลลและเอนไซมของพชทน ามาท าการหมกยงคงมการหายใจจนกระทงออกซเจนหมดไปซงแปงทอยในพชจะถกออกซไดซท าใหไดคารบอนออกไซดและน าซงในชวงนความรอนจะสงขนท าใหอณหภมของพชอาหารหมกสงถาอดไมแนนพอจะท าใหอากาศแทรกซมเขาไปไดท าใหอณหภมในกองหมกสงขนเรอยๆและท าใหพชอาหารหมกเกรยมเปนสน าตาลเขมสงผลท าใหพชอาหารหมกมคณภาพต าได นอกจากนภายใตสภาวะปกตทปราศจากออกซ เจนแบคทเรยทผลตกรดแลคตคจะท าการหมกสลายแปงใหไดกลโคสและฟรตโตสท าใหไดกรดแลคตค ในขณะทแบคทเรยพวกโฮโมเฟอรเมนเททฟมบทบาทมากในกระบวนการหมกสลายน าตาลพวกเฮก

5

โซสและกระบวนการไฮโดรไลซสของพวกเฮมเซลลโลสใหไดน าตาลพวกเพนโตสซงจะถกหมกตอไปเปนกรดแลคตค (เมธา, 2533) ส าหรบโปรตนในพชทก าลงเจรญเตบโตจะมไนโตรเจนเปนองคประกอบประมาณ 75-90 เปอรเซนตและภายหลงจากทเกบเกยวพชแลวเอนไซมโปรตเอส (Protease enzyme) ในพชจะเขายอยสลายโปรตนใหกลายเปนกรดอะมโนภายในระยะเวลา 12-24 ชวโมง และไนโตรเจนอกสวนหนงประมาณ 20-25 เปอรเซนตของปรมาณไนโตรเจนทงหมดจะถกเปลยนใหเปน กรดอะมโนโดยแบคทเรยในกลมทผลตกรดแลคตคสามารถยอยสลายกรดอะมโนบางตวได เชน ยอยเซอรนไดเปน acetoin และยอยอารจนนไดเปน ornithine แตถามแบคทเรยพวก Clostridium มากจะท าใหเกดการเมตาโบไลซกรดอะมโนในอตราทสงโ ดยอาศยกระบวนการ 3 แบบคอ deamination, Decarboxylation และออกซเดชนรดกชน ซงท าใหเกดพวกเอมน แอมโมเนย คโตนและกรดไขมนโดยปจจยเหลานเปนสาเหตท าใหพชอาหารหมกมคณภาพต า (เมธา, 2533)

ปจจยทมผลตอพชอาหารหมก 1.ชนดของพชอาหารสตว พชอาหารหมกสามารถท าไดจากพชตระกลหญา พชตระกลถวและผลพลอยไดทางการเกษตรเปนตน ซงลกษณะของพชอาหารสตวทน ามาท าเปนพชอาหารหมกควรมคารโบไฮเดรตทละลายน าได (WSC) ในปรมาณทเพยงพอตอความตองการของจลนทรยในกระบวนการหมก มความสามารถในการเปลยนแปลงความเปนกรดดางต า (BC) สามารถอดแนนไดอยางรวดเรวในไซโลหลงการเกบเกยวและควรมปรมาณน าหนกแหงอยในเกณฑทเหมาะสมคออยในชวง 30-40 เปอรเซนต (พรชย, 2548; Jones, 1979; McDonald, 1981 และAlberta Ag-Industies, 1986)

2. ขนาดของชนพชอาหารสตวทหมกทน ามาหมก การสบพชอาหารสตวกอนน ามาท าการหมกมความส าคญตอกระบวนการหมกเนองจากการสบพชท าใหคารโบไฮเดรตทละลายไดงายในพชอาหารสตวถกปลอยออกมาอยางเรว ซงจะชวยท าใหเกดกรด แลคตกไดเรวขนอกทงการสบพชอาหารสตวกอนน ามาหมกใหมขนาดเลกนนเปนการชวยท าใหพชสามารถอดไดแนนและยงสามารถผสมคลกเคลากนไดทวถงอกดวยอยางไรกตามการสบพชอาจมขอจ ากดอยบาง เชน ถาสบพชใหมขนาดเลกเกนไปจะท าใหเกดปญหาเรองการสญเสยความสามารถในการกระตนกระเพาะรเมนใหบบตวเพอใหขยอกอาหารออกมาเคยวเอองและท าใหมการขบน าลายออกมาไดนอย รเมนมสภาพเปนกรดรนแรงท าใหอาหารไมยอย สตวจะเบออาหารและมไขมนในน านมลดลง แตถามการสบพชใหมขนาดใหญเกนจะท าใหการอดแนนท าไดยาก มออกซเจนภายในหลมหมกมากท าใหเกดความรอนสง นอกจากโปรตนจะถกท าลายแลวยงท าใหจลนทรยพวกททนรอน เชน ราและแบคทเรยบางชนดเจรญไดดท าใหพชอาหารหมกมคณภาพลดลง ดงนนขนาดชนพชอาหารสตวทนามาหมกควรสบใหมขนาดเกน2.5 เซนตเมตรทงนขนอยกบชนดของพชอาหารสตวดวย

6

เชน ขาวโพดควรสบใหมขนาด 1-2.5 เซนตเมตรและหญาควรมขนาด 0.5-1.0 เซนตเมตร (ฉนทนา, 2543)

3.การอดและการปดปากหลมหมก การท าพชอาหารหมกเปนกระบวนการทไมตองการออกซเจนเพราะถามออกซเจนเหลออยเปนจ านวนมากจะท าใหพชอาหารหมกมคณภาพต า กลาวคอจะท าใหจลนทรยกลมทไมตองการ เชน ยสต เชอราและแบคทเรยมการใชสารอาหารทมอยในพชเพอการเจรญเตบโตและท าใหจลนทรยในกลมทผลตกรดแลคตคไมสามารถแยงอาหารทมอยนอยไดทนจลนทรยกลมอนๆท าใหไมสามารถผลตกรดแลคตคจนถงจดทยบยงจลนทรยกลมทไมตองการไดซงจลนทรยเหลานจะสามารถพฒนาตวเองไดอยางรวดเรวน าไปสการผลตพชอาหารหมกทมคณภาพต าได อกดวย ในขณะท Lancester and Mcnaughton (1961) อางจากสายณห (2540)ไดศกษาอทธพลของการอดแนนตอคณภาพของพชอาหารหมกพบวาในกลมทมการอดแนนจะมอณหภมต า ความหนาแนนสง ลดการสญเสยของน าหนกแหงไดดและมการผลตกรดแลคตคไดสงขนซงคาเหลานสามารถบงบอกถงคณภาพของพชอาหารหมกทดไดอกดวย (ตารางท 2.2) ตารางท 2.2 อทธพลของการอดแนนของหญาทมผลตอคณภาพของพชอาหารหมก

ทมา:Lancester and Mcnaughton (1961) อางจากสายณห (2540) นอกจากนนการอดแนนในหลมหมกทไมดพอจะท าใหมอากาศหลงเหลออยมาก ซงสงผลท าใหมการสญเสยคารโบไฮเดรตโดยผานกระบวนการหายใจและอณหภมทสงเกนไปจะท าใหพชอาหารหมกมคณภาพลดลงคอมการสญเสยน าหนกแหง ปรมาณของโปรตนหยาบทสตวสามารถยอยไดลดลง มการสญเสยแคโรทนและท าใหพชอาหารหมกมกลนเหมนอกดวย(สายณห, 2540) จลนทรยเรมตนของการท าพชอาหารหมก Kroulik et al., (1954) กลาววาในสภาพทพชอาหารสตวยงมชวตอยจะมจลนทรยอาศยอยมากมาย เชน โคลฟอรมแบคทเรย แบคทเรยพวกใชออกซเจน ไมโครคอคสสเตรปโตคอคคส ยสตและ

ลกษณะของการอกแนน หลวม ปานกลาง อดแนน

ความหนาแนน(กโลกรม/ลกบาศกเมตร) อณหภม (องศาเซลเซยส) การสญเสยนาหนกแหง (เปอรเซนต) การยอยได(เปอรเซนต)

227 38

37.2 65.6

307 26

28.4 69.7

386 25

17.4 76.3

กรดแลคตค (เปอรเซนต) Volatile fatty acid (เปอรเซนต)

1.43 8.5

5.19 6.5

10.12 3.1

ไนโตรเจนทงหมด (เปอรเซนต) 3.84 3.73 3.46

7

แบคทเรยทผลตกรดแลคตค เปนตน แตแบคทเรยทผลตกรดแลคตคมกจะพบอยนอย นอกจากนนพชอาหารสตวทน ามาหมกจะมจลนทรยในปรมาณทแตกตางกนออกไปทงนขนอยกบชนดของพช สวนของพช ฤดกาล อายของพชและความยาวของชนพชทน ามาหมก เปนตน ความชน ปรมาณความชนในพชอาหารสตวถามในปรมาณต ากวา 60 เปอรเซนตของน าหนกพชสดจะท าใหการอดแนนท าไดยากและท าใหพชอาหารหมกเกดเชอราไดงายและในขณะทพชมความชนมากกวา 75 เปอรเซนตของน าหนกพชสดอาจท าใหของเหลวทไหลออกมาจากพชอาหารหมกท าใหเกดการสญเสยกรดแลคตคและธาตอาหารทมประโยชนตอสตวโดยเฉพาะอยางยงคารโบไฮเดรตในพชทมโปรตนหยาบสงตลอดจนเปนสภาพทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของแบคทเรยทท า ใหเกดกลนเหมนและอาจกอใหเกดโรคกบสตวไดอกดวย(สายณห , 2522; McDonald et al., 1991; Muck, 1990 และ McCullough, 1975)ดงนนปรมาณความชนทเหมาะส าหรบการน ามาท าเปนพชอาหารหมกควรมคาอยระหวาง 65-70 เปอร เซนตของน าหนกพชสด(Watson and Nash, 1960 ; McDonald et al., 1991; สายณห, 2522 และบญลอมและคณะ,2543) คารโบไฮเดรตทละลายน าได (Water Soluble Carbohydrate, WSC) WSC ประกอบดวย กลโคส ฟรคโตส กาแลคโตสแลคโตส แมนโนซโครสมอลโตสไซโลสและอะราบโนส เปนตนปรมาณน าตาลเหลานจะมความแตกตางกนขนอยกบชนดอายการตดของพช ฤดกาลตลอดจนภมประเทศ เปนตน การจะท าใหแบคทเรยทผลตกรดแลคตคมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวนนจะตองอาศยแหลงคารโบไฮเดรตทละลายน าไดเนองจากในพชมจลนทรยหลากหลายสายพนธทแขงขนในการน าอาหารไปใชโดยเฉพาะกลมเอนทอรโรแบคทเรยทมมากจะมความสามารถสงดงนนปรมาณ WSC เรมตนจงเปนปจจยหนงทนอกเหนอจากปรมาณของน าหนกแหงทสามารถบงบอกถงคณภาพของพชอาหารหมกไดโดยปรมาณ WSC ทเหมาะสมในการน ามาท าเปนพชอาหารหมกควรมมากกวา 6 เปอรเซนตเพอใชเปนอาหารของจลนทรย (Skerman and Riveros, 1990)เพราะเปนสงจ าเปนในการปองกนการเจรญเตบโตของแบคทเรยในกลม Clostridiumในพชอาหารหมกได นอกจากน McCullough (1973) กลาววาในการท าพชอาหารหมกใหไดคณภาพสงนนจะตองค านงถงปรมาณและชนดของ WSC เปนสงส าคญเพราะสารนจะชวยใหกระบวนการหมกมคณภาพดยงขน อณหภม อณหภมมผลตออตราการเจรญเตบโตของจลนทรยและกจกรรมเอนไซมในชวงแรกของการหายใจอยท าใหเกดคารบอนไดออกไซดและความรอนขนในหลมหมกถาความรอนนเพมขนอก 10 องศาเซลเซยสในขณะทพชมอณหภมอยระหวาง 5-25 องศาเซลเซยสโดยพชจะมการหายใจเพมขนเปน 2 เทา ถาพชอาหารหมกมอณหภมอยระหวาง 25-45 องศาเซลเซยสการของพชจะคงทแมวาจะมอณหภมเพมขนกตาม ดงนนการควบคมอณหภมใหต ากอนทจะปดหลมหมกจะชวยลดการสญเสย ของน าตาลจากกระบวนการหายใจในระหวางการหมกได(Wood and Parker, 1971)นอกจากน

8

Muck (1991)กลาววาอณหภมทเพมขนจะไปเพมความเรวของกระบวนหมกและท าใหคาพเอชลดลงอยางรวดเรว ซงจลนทรยทผลตกรดแลคตคสามารถเจรญเตบโตไดดทอณหภม 25-45 องศาเซลเซยสแตไมสามารถเจรญเตบโตไดทอณหภมต ากวา 15 เซลเซยส ความสามารถในการตานทานการเปลยนแปลงของคาความเปนกรดดาง(Buffering Capacity, BC) BC เปนปจจยทมความส าคญตอกระบวนการท าพชอาหารหมกกลาวคอการทพชอาหารหมก มคาpHอยในชวง 4-6 หรอประมาณ 70-80 เปอรเซนตนนเกดจากการควบคมของเกลออนทรยเชน พวกเกลอออรโธฟอสเฟต ซลเฟต ไนเตรท และคลอไรดสวนอก 10-20เปอรเซนตนนขนอยกบปรมาณโปรตนทมอยในพชอาหารสตว (เมธา, 2533) การสญเสยโภชนะในชวงของการหมก 1 การสญเสยในชวงเกบเกยว (field losses) ถามการเกบเกยวและหมกในวนเดยวกนปรมาณโภชนะจะสญเสยนอยมาก ซงการตากพชนาน 24 ชวโมงจะมการสญเสยนาหนกแหงประมาณ 1 หรอ 2 เปอรเซนต ถามการตากนานกวา 48ชวโมงการสญเสยน าหนกแหงจะขนอยกบลกษณะอากาศ ถาตากแดดเปนเวลา 5 วนจะสญเสยน าหนกแหงไป 6 เปอรเซนตและถามการตากแดดนาน 8 วนจะสญเสยน าหนกแหงไป 10 เปอรเซนตซงโภชนะทสญเสยไปมากทสดคอคารโบไฮเดรตทละลายน าได (McDonald et al., 1995 และ เมธา, 2533) 2 การสญเสยเนองจากการหายใจ (respiration losses)เปนการสญเสยเนองจากการท างานของน ายอยในพชและจลนทรยในการยอยพวกแปงในสภาวะทมออกซเจนผลท ไดรบคอคารบอนไดออกไซดและน า โดยปกตแลวถามการอดพชใหแนนจะมการสญเสยประมาณ 1 เปอรเซนตการทพชอาหารหมกถกออกซเจนเปนระยะเวลานานโดยเฉพาะดานขางและดานบนของกองหมกจะท าใหพชอาหารหมกเกดการเนาเสยไดซงการสญเสยนอาจมมากถง 75 เปอรเซนตของน าหนกแหง (McDonald et al., 1995) 3 การสญเสยเนองจากการหมก (fermentation losses)การสญเสยของน าหนกแหงจะเกดขน 3-8 เปอรเซนตเนองจากการใชเปนอาหารของจลนทรยสวนพลงงานนนสญเสยนอยกวาทงนเพราะมการผลตสารประกอบทใหพลงงานสงเชน เอทานอล ถามแบคทเรยพวก clostridiumจะท าใหม การสญเส ยมากกว าการ ใช เป นอาหารของจ ล นทร ย เพราะม การผล ตก าชต า งๆ เช น คารบอนไดออกไซด ไฮโดรเจนและแอมโมเนย เปนตน (พนทพา, 2539) 4 การสญเสยในสวนของเหลวทรวไหลออก (effluent losses) การไหลซมของเหลวจากภาชนะบรรจจะท าใหเกดการสญเสยโภชนะทเปนประโยชนตอสตว ซงการสญเสยของโภชนะในสวนนขนอยกบความชนของพชอาหารสตวทน ามาหมกโดยโภชนะทอยในของเหลวประกอบดวยน าตาล สารประกอบไนโตรเจน แรธาตและกรดทเกดขนจากการหมกกลาวคอถาน า พชอาหารสตวทมความชนประมาณ 85 เปอรเซนตมาท าการหมกจะเกดการสญเสยน าหนกแหงประมาณ10 เปอรเซนต

9

แตถาพชนนมความชนประมาณ 70เปอรเซนตจะมการสญเสยน าหนกแหงนอยมากอกทงยงขนอยกบความสงของไซโลและความหนาแนนในการอดพชอกดวย (พนทพา, 2539) ประโยชนของการท าพชหมก การท าพชอาหารหมกเปนการเกบรกษาพชอาหารสตวไวใชไดเปนเวลานานโดยเฉพาะในชวงทขาดแคลนพชอาหารสตวตลอดจนเปนการเพมความนากนของพชอาหารหมกและสงผลใหสตวสามารถกนพชอาหารหมกไดในปรมาณมากขน นอกจากนนยงเปนวธในการลดสารพษ(detoxifying) ทมอยในพชอาหารสตว เชน กรดไซยานคในมนส าปะหลงทงนยงเปนวธการหนงทชวยลดการเปลยนแปลงทางโภชนะของพชอาหารสตว(เมธา, 2533) นอกจากนการท าพชอาหารหมกยงมขอจากดอยบางกลาวคอสตวทกนพชอาหารหมกเขาไปอาจจะท าใหมลเหลวไดถาสภาพอากาศรอนและถาสตวกนพชอาหารหมกไมหมดจะท าใหเกดเชอราและเนาเสยไดงายอกดวย พชทใชในกระบวนการหมก

1. ใบมนส าปะหลง

ชอทองถน: ใบมนส าปะหลง ชอสามญ: Cassava, Yuca, Mandioa, Manioc, Tapioca ชอวทยาศาสตร: Manihotesculenta (L.) Crantz ชอวงศ: Euphorbiaceae

รปภาพท 1 ใบมนสบปะหลง

ลกษณะทางพฤกษศาสตร ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบ เกดเวยนสลบรอบล าตน ลกษณะของใบเปนรปโล ขอบใบแยกเปนแฉกประมาณ 3-9 แฉก เวาลกเกอบถงโคนใบ ในแตละแฉกมลกษณะเปนรปขอบขนานแกมรปไขกลบ แกมรปใบหอก หรอแกมรปดาบ ปลายใบแหลม โคนใบสอบ สวนขอบใบเรยบ มขนาดกวางประมาณ 3-5 เซนตเมตร และยาวประมาณ 10-15 เซนตเมตร ดานบนเกลยง บางทเปนสแดง สวนดานลางเปนสขาวนวล และอาจมขนเลกนอยตามเสนใบ กานใบเปนสแดงเขม ยาวประมาณ 5-30 เซนตเมตร ทโคนกานใบตดกบล าตนมหใบ หใบมกเปนแฉกรปหอก 3-5 แฉก ยาวประมาณ 1 เซนตเมตร รวงไดงาย

10

คณคาทางโภชนะของใบมนส าปะหลงแหง ส าหรบคณคาทางโภชนะของใบมนส าปะหลงจะผนแปรตามปรมาณสวนใบกบกาน และล าตนทตดมา ถามสวนใบมากโปรตนกจะสง โดยคณคาทางโภชนะของใบมนส าปะหลงแหง แสดงในตารางท 1 แมวาใบมนส าปะหลงจะมสารพษส าคญ 2 ชนด คอกรดไฮโดรไซยานคและสารแทนนน แตในใบมนแหงจะมกรดไฮโดรไซยานคเหลออยในระดบต ามากไมเกน 30 สวนในลานสวน (ppm) เชนเดยวกบในมนเสนทสารพษระเหยออกไประหวางผงแดด จนเหลอในระดบทไมเปนอนตรายส าหรบสตว และกรดไฮโดรไซยานคในระดบต าดงกลาวนกลบชวยกระตนใหเกดระบบทท าใหสตวมความตานทานโรคเพมขนดวย สวนปรมาณแทนนนทมอยในระดบต า 14.79 มลลกรม/กก. กมประโยชนสามารถควบคมพยาธในตวสตวไดดวยนอกจากนใบมนส าปะหลงแหงยงสามารถใชเปนแหลงของไวตามนเอ (แคโรทน) และสารสแซนโทฟลลใหกบสตวโดยมปรมาณสงกวา คอประมาณ 660 มลลกรมตอกโลกรมเทยบกบ 318 มลลกรมตอกโลกรมทมอยในใบกระถน

ตารางท 2.3 คณคาทางโภชนะของใบมนส าปะหลงแหง

ทมา:ตารางคณคาทางโภชนะของวตถดบ กรมปศสตว

2. ผกตบชวา

ชอทองถน : บวลอย ผกปง ผกตบ ผกปอด ผกปอง ชอสามญ : Water hyacinth, Floating water hyacinth ชอวทยาศาสตร : Eichorniacrassipes (Mart.) Solms วงศ : Pontederiaceae

รปภาพท 2. ผกตบชวา

โภชนะ เปอรเซนต

วตถแหง โปรตน

แคลเซยม ฟอสฟอรส

NDF ADF

90.6 22.2 2.05 0.24 41.4 31.3

11

ลกษณะทางพฤกษศาสตร พชลอยน า อายหลายป ล าตนสน แตกใบเปนกอ ใบเดยว รปไข หรอเกอบกลม โคนใบเวาเขาหากานใบ กานใบกลมอวบน า ตรงกลางพองออก ภายในเปนชองอากาศคลายฟองน าชวยใหลอยน าได ดอกออกเปนชอแบบชอเชงลดทปลายยอด ดอกยอย 3-25 ดอก มกลบรวม 6 กลบ กลบบนสดขนาดใหญกวากลบอน และมแตมสเหลองทกลางกลบ เกสรเพศผ 6 อน ผล แบบผลแหงแตก รปทรงกระบอก แบงเปน 3 พ เมอแกแตกกลางพ เมลดกลมขนาดเลก

คณคาทางโภชนะของผกตบชวา

ตนผกตบชวา 100 กโลกรมหลงจากตากใหแหงจะมน าหนกเหลอประมาณ 5 กโลกรม คดเปนน าหนกของกากแหงเฉลย รอยละ5ของน าหนกท งหมด จากการวเคราะหองคประกอบพบวา ผกตบชวาประกอบดวย เซลลโลส เฮมเซลลโลส ลนน และธาตอนๆ

ตารางท 2.4 คณคาทางโภชนะของผกตบชวาแหง

โภชนะ สดสวน (รอยละ) เถา ลนน

เพนแซน เซลลโลส โซเดยม คารบอน ไฮโดรเจน ไนโตรเจน แคลเซยม

โปแตสเซยม

20-21 12-13 14-15 43-44 1.5-2.5 32-35 5.4-5.8 2.8-3.5 0.6-1.3 2.0-3.5

ทมา: http://www3.rdi.ku.ac.th

3. กลวย (Banana, Cultivated banana)

ชอทองถน :กลวยกะลออง กลวยมะนออง กลวยไข กลวยน าวา ชอสามญ : Banana, Cultivated banana ชอวทยาศาสตร : Musa ABB group (triploid) cv. ‘NamWa’ ชอวงศ : MUSACEAE

http://www3.rdi.ku.ac.th/

12

รปภาพท 3. ใบกลวย

ลกษณะทางพฤกษศาสตร

กลวย (Banana, Cultivated banana) เปนพชลมลก ล าตนใตดนอวบน า สงประมาณ 2-5 เมตร ใบ เปนใบเดยว การเกาะตดของใบบนล าตนแบบเวยนถชดอดแนนทล าตน ใบรปขอบขนาน ขนาดใหญประมาณ 40 x 200 เซนตเมตร ปลายและโคนใบมน ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบ ผวใบดานบนสเขยวเขมดานใตสออนกวาและมสงเกาะตดคลายผงแปงสขาว กานใบ แบงเปนสองสวน สวนแรกเกาะตดกบล าตนมลกษณะแบนโคงอวบน าสเขยวบนน าตาลแดง (สวนนเหนคลายล าตน) สวนทสองทรงกลมสวนกลางเปนรองโคงลกตามทรงกานสเขยวออนยาวเรยวไปจนสดปลายแผนใบ ดอกออกเปนชอ ทปลายยอดปลายชอโคงหอยลง มกาบประดบขนาดใหญทโคนกลมดอกยอยทกๆ กลม กาบมเนอหนาสแดงเขม เมอรงไขเจรญเปนผลกาบประดบจะหลดรวงไป ผล เปนผลสด รปทรงกระบอก ขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 5 เซนตเมตร ยาว 10 เซนตเมตร เมลด ทรงกลมสด าผวเปนคลน ขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ 0.50 เซนตเมตร

คณคาทางโภชนะของกลวย

กองอาหารสตว กรมปศสตว ตระหนกในความจ าเปนทจะตองคนหาแหลงอาหารสตวทเหมาะสม และมปรมาณเพยงพอ ส าหรบการผลตปศสตวของประเทศ และลดตนทนการผลตของเกษตรกร ไดมการรวบรวมขอมลศกษาวเคราะหวจย เพอพฒนาเทคโนโลย การน าผลพลอยไดทางการเกษตรมาเปนอาหารส าหรบเลยงสตวอยางกวางขวาง ผลตผลจากตนกลวยนบวาเปนวตถดบ ทจะน ามาพฒนาเพอเลยงสตวไดอยางดยง เนองจากปรมาณการผลตแตละปมากมาย มสวนเหลอทงมากถง 80 เปอรเซนต ไดแก ใบกลวย ตนกลวย เหงาของตนกลวย เปลอกกลวยสก ปลกลวย และหยวกกลวย เปนตน

1. ใบกลวย ใบกลวยสด มสเขยวเขม มวตถแหงประมาณ 28 เปอรเซนต และมน ามากถง 72 เปอรเซนต มสารอาหารทส าคญ เชน โปรตนคดจากน าหนกแหงประมาณ 12 เปอรเซนต มเยอใยประมาณ 24 เปอรเซนต เปรยบเทยบคณคาทางอาหารของใบกลวยสด กบพชอาหารสตวอนๆจะเหนวา ใบกลวยสดมระดบโปรตนใกลเคยงกบหญาขนสด (ใบกลวยมโปรตนคดจากนน าหนกแห ง 12

13

เปอรเซนต หญาขนมโปรตน 10 เปอรเซนต โดยประมาณ) สวนใบของกลวยไมรวมกานใบม โปรตนใกลเคยงกบพชตระกลถว ใบสดของตนกลวยจงเปนผลพลอยไดทนาจะน ามาใชเปนอาหารหยาบส าหรบเลยง โค-กระบอ รวมกบฟางขาว และหญาแหง จะท าใหโค-กระบอกนอาหารมากขน การน าใบกลวยหนเปนฝอยตากแหงแลว น ามาผสมอาหารขนเลยงสกร หรอสตวปก อาจจะเปนอกวธหนงทนาจะลดตนทนการผลตได เนองจากใบกลวยมเยอใยสงไมมากนก สตวกระเพาะเดยวสามารถใชประโยชนไดมากพอสมควร ขอนาสงเกตอกประการหนงคอ ใบกลวยมระดบ ไขมนคอนขางสง นาจะใชเปนแหลงพลงงานส าหรบสตวไดคอนขางดแหลงหนง

2. ตนกลวย ตนกลวยสวนทเราเหนโผลพนจากดนนน อนทจรงเปนกานใบของกลวยในทาง ในทางวชาการถอวาเปนล าตนเทยมประกอบดวย กานใบจ านวนมากอดกนแนนเปนชนๆชนนอกสดมความแขง และเหนยวมากกวากานใบทอยดานใน จากผลการวเคราะหสวนประกอบทางเคมของตนกลวย โดยกลมงานวเคราะหอาหารสตว กองอาหารสตว กรมปศสตว พบวา ตนกลวยสดมน าเปนสวนประกอบประมาณ 95 เปอรเซนต มปรมาณโปรตนคดจากน าหนกแหงเพยง 2.5 เปอรเซนต ซง ใกลเคยงกบฟางขาว มเยอใยคดจากน าหนกแหง 26.1เปอรเซนต

3. เปลอกกลวย ตนกลวยจะสามารถใหผลเมอโตเตมท ในสภาพดนอดมสมบรณและมน า เพยงพอ ตนกลวยจะใหผลหลงจากปลกประมาณ 6 เดอน และใหผลตลอดทงป เปลอกกลวยมโปรตน คดจากน าหนกแหงประมาณ 7 เปอรเซนต มไขมนคดจากน าหนกแหงประมาณ 10 เปอรเซนต จากสวนประกอบทางเคมดงกลาว เปลอกกลวยนาจะเหมาะส าหรบเลยงสตวทกชนด ทงสตวกระเพาะเดยวและสตวกระเพาะรวม แมจะมระดบโปรตนคอนขางต า แตมไขมนมากท าใหสามารถใหพลงงานแกสตวมาก นอกจากนน เปลอกกลวยนาจะยอยไดมาก เพราะมเยอใยอยนอยประมาณ 11 เปอรเซนต

4. ผลกลวย ผลกลวยเมอแกเตมทจะมน าเปนสวนประกอบ 60-70 เปอรเซนต มวตถแหง ประมาณ 30-40 เปอรเซนต มแปง คดจากน าหนกแหงประมาณ 70 เปอรเซนต เมอกลวยสกแปงจะถกเปลยนเปนน าตาล ท าใหมรสหวานอาจจะมกลนหอมดวย ขนอยกบสายพนธของกลวย

14

ตารางท 2.5 คณคาโภชนะสวนตางของกลวย

สวนตาง ของกลวย

วตถ แหง

สวนประกอบทางเคม (เปอรเซนตจากน าหนกแหง) โปรตน (CP)

ไขมน (EE)

เยอใย (CF)

เถา (Ash)

NFE NDF ADF

ล าตนกลวยสวนโคน ล าตนกลวยสวนกลาง ล าตนกลวยสวนปลาย ล าตนกลวยรวมทงตน ใบกลวย

3.9 4.3 4.8 4.9 28.0

4.4 3.7 3.6 4.1 11.7

0.5 0.5 0.6 0.4 9.6

21.7 24.1 25.0 23.9 24.3

31.3 30.8 24.2 31.4 13.7

41.9 40.9 46.6 40.0 40.7

52.4 55.3 57.4 57.8 57.4

33.9 37.9 37.2 37.7 46.7

หมายเหต การหาเปอรเซนตของวตถแหง (Dry matter) ค านวณจากน าหนกสด ทมา :ศนยวจยอาหารสตวปากชอง กองอาหารสตว กรมปศสตว

4.ผกกระฉด

ชอทองถน : ผกกระฉด ชอสามญ : Water cress ชอวทยาศาสตร : Neptunia sp. ชอวงศ : LEGUMINO-SAE

รปภาพท 4 ผกกระฉด ลกษณะทางพฤกษศาสตร

ผกกระฉด (Water cress) เปนไมทอดเลอยยาวได 1 เมตร ใบเปนใบประกอบใบยอย 7-30 ค เปนรปขอบขนาน ปลายมนโคนตดสเขยวสด ดอก ออกเปนชอตามซอกใบใกลปลายยอดดอกเปนดอกสมบรณเพศดอกออนสเขยวเมอแกเปนสเหลองปนสมเลกนอย “ผล” เปนฝกแบนมหลายเมลด ขยายและปกช าตนพบขนทวไปในภมภาคอนโดจนอนโดนเซย พมา ประเทศตมอรในประเทศไทยพบทกภาคโดยจะขนตามทโลงแจง แหงแลง หรอ ทชนแฉะมชอเรยกอกคอ ผกกระเฉดโคกและผกกระเฉดบก

15

คณคาทางโภชนะของผกกระฉด พนธธป (2557) ไดว เคราะหคณคาทางโภชนะของผกกระฉดพบวามโปรตน 16.57 เปอรเซนตมเถา 6.41 กรม มความชน 10.9 เปอรเซนตมไขมน 2.07 เปอรเซนตและมกากใย 2.93 เปอรเซนต พนธธป (2557) ไดท าการทดลองโดยใชผกกระฉดบดแหงทดแทนในสตรอาหารเลยงปลานล จากผลการทดลองพบวา ปลานลทเลยงดวยสตรอาหารทมผกกระฉดบดแหงในอตราสวน 50:50 มแนวโนมสงทสด รองลงมา 100:0 , 25:75 และ 0:100 ตามล าดบ

ตารางท 2.6 คณคาทางโภชนะของผกกระฉด

ทมา: พนธธป (2557)

พชอาหารสตวบางชนดตลอดจนใบมนส าปะหลง ผกตบชวา ใบกลวยและผกกระฉดรวมถงผลพลอยไดจากทางการเกษตรตางๆอาจจะมคณคาทางโภชนะและลกษณะทไมเหมาะสมในการท าเปนพชอาหารหยาบหมก ดงนน จงมการปรบปรงคณภาพดวยการหมกรวมกบสารเสรมกอนเพอท าใหพชอาหารหยาบหมกทไดมคณภาพดและคณคาทางโภชนะทเพยงพอตอความตองการของสตว

การผลตพชอาหารหมกโดยใชสารเสรม ประเภทสารเสรมในพชอาหารหมก การแยกประเภทของสารเสรมในพชอาหารหมกสามารถแยกไดตามผลทเกดขนในกระบวนการหมกแตสารเสรมบางกลมสามารถแสดงผลไดหลายประเภท เชน พวกแปง เมลดธญพชและกากนาตาลเปนตน ในขณะท Woolford (1984) ไดทาการแยกประเภทของสารเสรมทใช 1. สารทท าใหเกดความเปนกรดโดยตรงตอพชอาหารหมก (direct acidification)ไดแก กรดอนนทรยและกรดอนทรยมผลท าใหพเอชของพชอาหารหมกลดลงและชกน าใหเกดการเปลยนแปลงของพชอาหารหมกโดยจลนทรยในธรรมชาตทมอยในพช เชน กรดซลฟรค กรดไฮโดรคลอรค กรดฟอรมค และ กรดอะครลลค เปนตน 2. สารกลมทสามารถยบยงกระบวนการหมก (fermentation inhibitor) ไดแก กลมทสามารถยบยงไดทางออม ( indirect acting) และกลมทยบยงโดยตรง (direct acting) มผลยบยงจลนทรยทเกดขนตามธรรมชาตและสารอน ๆ ททาหนาทไดเหมอนกบจลนทรย เชน ฟอรมาดไฮดและ เฮกซาไมด เปนตน

โภชนะ กรม ความชน โปนตน เยอใย เถา

ไขมน

10.9 16.57 2.93 6.41 2.07

16

3. สารกลมทกระตนกระบวนการหมก (fermentation stimulation) เปนสารตงตนท าหนาทสนบสนนกระบวนการหมกโดยท าใหเกดกระบวนการหมก เชน กากน าตาล และ เอนไซมซงไดแก เอนไซมเซลลโลไลตค เอนไซมอะไมโลไลตค และ จลนทรยมชวต เปนตน 4. สารกลมทสามารถตอตานจลนทรยโดยเฉพาะ (specific antimicrobial) พวกสารเสรมปฏชวนะสารทไดจากการสงเคราะหจากจลนทรยและกลมทตอตานจลนทรยจะท าหนาทในการยบยงการเจรญเตบโตของจลนทรยโดยตรง เชน บาซตราซนโบรโนพอล และ โซเดยมคลอไรด เปนตน 5. สารกลมทเปนแหลงโภชนะ (nutrients) ไดแก วตถดบทใหพลงงานไนโตรเจนและแรธาตท าหนาทเพมคณคาทางโภชนะของพชอาหารหมก เชน เมลดธญพช และ ยเรย เปนตน ผลของการใชสารเสรมของพชอาหารหยาบหมก 1. สารเสรมกลมททาใหเกดความเปนกรดโดยตรงตอพชอาหารหมก (DirectAcidification) 1.1.กรดอนนทรย (inorganic acid)การเสรมกรดอนนทรยลงในพชอาหารหมกจะท าใหระดบพเอชของพชอาหารหมกลดลงอยระหวาง 3.5-4.0 ซงเปนระดบpHทท าใหไมเกดการผลตกรดบวทรคแตยงมการท างานของแบคทเรยทผลตกรดชนดอนๆอยจงสามารถท าใหเกดกระบวนการหมกในการรกษาคณภาพของอาหารได กรดอนนทรยทใชในพชอาหารหมกไมมคณสมบตในการยบยงจลนทรยแตจะท าใหอาหารเกดความเปนกรดเทานนและการน าพชอาหารหมกทเสรมกรดอนนทรยมาใชในการเลยงสตวอาจท าใหเกดปญหาตอระบบสรรวทยาของสตว เชนทองอด (acidosis) และเกดภาวะแมกนเซยมในเลอดต า (hypomagnesemia) ตลอดจนลดความนากนลงอกดวย (Breirem and Ulivesli, 1960) ดงนนควรใชกรดอนนทรยในระดบทต าเนองจากความเปนกรดสงจะท าใหเกดการกดกรอนอปกรณทใชงาน เชน กรดซลฟรค

1.2 กรดซลฟรค (Sulfuric acid)กรดซลฟรคเปนกรดแกถามสถานะเปนของแขงจะเปนอนตรานอยกวาสถานะทเปนของเหลว จากการทดสอบกบจลนทรยพบวาสามารถยบยงการเจรญเตบโตของแบคทเรยในกลม Clostridium ได (Woolford, 1978) การใชกรดซลฟรค 12 กโลกรมตอน าหนกพชจะท าใหเกดการผลตกรดแลคตคไดดยงขนและถามการสบพชใหมขนาดเลกลงจะท าใหกรดท างานไดอยางมประสทธภาพสงขนและชวยลดการสลายโปรตนในพชอาหารหมกแมวากรดจะสามารถใชในการถนอมรกษาคณภาพอาหารไดแตอาจจะสามารถเหนยวน าใหเกดภาวะทองอดในสตวได 1.3 กรดอนทรย (organic acid)มคณสมบตคลายกบกรดอนนทรยคอสามารถยบยงจลนทรยกลมทไมตองการได เชน กรดฟอรมค กรดโพรพโอนค และกรดอะซตค 1. กรดฟอรมค (formic acid)การใชกรดฟอรมคจะใชในพชทมความชนสงซงสามารถยบยงการเกดเชอราในกองพชอาหารหมกได นอกจากนชวยเรงการเกดกระบวนการหมกไดเรวขน ลดปรมาณการสญเสยโภชนะเนองจากการหายใจของพชเพราะการใชกรดในการเรงปฏกรยาจะสามารถลดระยะเวลาในการหมกลงได (สายณห , 2540) นอกจากน Waldo et al., (1971) รายงานวาการใชกรดฟอรมคจะชวยปองกนการเกดการหมกของแบคทเรยพวก Clostridium และลดการหมกของคารโบไฮเดรตทเกดขนภายในไซโลและความเปนกรดจะชวยใหพชอาหารหมกนน

17

สามารถเกบไวได และ Silveira et al., (1980) กลาววาการเสรมกรดฟอรมคในอตรา 0.5 เปอรเซนตลงในพชอาหารหมกจะท าใหพชอาหารหมกมการกนไดและการยอยสลายของน าหนกแหงสงกวากลมควบคมอกดวย 2 กรดอะซตค (acetic acid)การใชกรดอะซตคทมความเขมขนเทากบ 47 มลลโมลตอลตรหรอใชในอตราสวน 2.3 ลตรตอตนของพชทมน าหนกแหง 20 เปอรเซนตจะสามารถยบยงendospore forming bacteria ไดและการใชกรดอะซตคทอตราสวน 6.0-8.5 กรมตอลตรจะมคณสมบตสามารถยบยงพวกยสตได (Woolford, 1975a) ซงกรดอะซตคเปนกรดทเกดขนอยแลวในกระบวนการหมกดงนนการทนามาใชเพอการถนอมอาหารจะเปนการเพมตนทนใหสงขน 3.กรดโพรพโอนค (propionic acid)กรดโพรพโอนคมคณสมบตยบยงพวกเชอราจงสามารถใชเกบรกษาคณภาพของพชอาหารหมกได โดยการเสรมกรดโพรพโอนคในพชอาหารหมกทความเขมขน 88 มลลโมลตอลตรหรอเทากบ 6.8 กรมตอกโลกรมของพชทมนาหนกแหง 20 เปอรเซนตจะสามารถลดคาพเอชลงไดถงระดบทยบยงเชอราและแบคทเรยทผลตกรดแลคตคได ในขณะทการเสรมกรดโพพโอนคในพชทมพเอชเทากบ 5 และ 6 จะสามารถยบยง endospore formingbacteriaและจ ากดกระบวนการหมกได นอกจากนกรดโพรพโอนคจะสนบสนนการเจรญเตบโตของจลนทรยทผลตกรดแลคตคและเปนการเพมการกนไดของโคในระยะใหนมตลอดจนไมมผลกระทบตอการผลตน านมอกดวย (Woolford, 1984) ซงสอดคลองกบการรายงานของ Kung etal., (1998)ทกลาววาการใชกรดโพรพโอนคในพชอาหารหมกนนจะไมมผลตอการกนไดและการใหผลผลตของน านมโค 4.กรดแลคตค (lactic acid)กรดแลคตคมคณสมบตเหมอนกรดทว ๆ ไปคอมระดบpHเทากบ 5ซงมคณสมบตยบยง endospore forming bacteria แตไมมผลตอยสตและเชอราการใชกรดแลคตคทมความเขมขน 58 มลลโมลตอลตรทมpHเทากบ 4 หรอเทากบอตรา 45กโลกรมตอตนน าหนกพชทมน าหนกแหง 20 เปอรเซนตจะสามารถยบยงจลนทรยกลมทไมตองการไดเปนอยางดและท าใหมการผลตกรดแลคตคเพมสงขน (Woolford, 1975b) กลมทสามารถยบยงกระบวนการหมก (fermentation inhibitor) สารเสรมในกลมนจะรวมถงสารเสรมทกชนดทมผลสามารถยบยงจลนทรยในพชอาหารหมกไดและสามารถแบงออกตามลกษณะการท างานไดเปน 2 กลมคอกลมทยบยงโดยตรง (direct acting) และกลมทสามารถยบยงไดทางออม (indirect acting) กลมทยบยงโดยตรง (direct acting sterilants)

1. ฟอรมาลดไฮด (formaldehyde)Goering et al, (1991) Goering et al, (1991) กลาววาฟอรมาลดไฮดเปนสารเสรมทใชประโยชนเหมอนกบฟอรมาลนโดยการใชฟอรมาลดไฮดทความเขมขน 8 มลลโมลตอลตรจะท าใหเกดการจ ากดกระบวนการหมก ซงผลของฟอรมาลดไฮดตอพชอาหารหมกจะมลกษณะคลายกบกรดฟอรมคเมอเทยบในอตราเดยว นอกจากน Barker et al., (1973) พบวาฟอรมาลดไฮดมผลตอการกนไดและผลผลตของสตวอกดวย

2. ซลเฟอรไดออกไซด (sulfur dioxide)

18

ซลเฟอรไดออกไซดเปนกาชทใชรกษาคณภาพในการผลตอาหารและเครองดม โดยซลเฟอรไดออกไซดสามารถลดจ านวนแบคทเรยในการหมกทกชนดแตไมไดยบยงกจกรรมของแบคทเรย ซงซลเฟอรไดออกไซดนจะเปนประโยชนตอการหมกพชอาหารสตวทมน าตาลต า ถาใชในอตรา 3.2 กโลกรมตอตนสงผลใหpHในพชอาหารหมกลดลงเทากบ 4 ซงจะใชเวลา 1-3 วน นอกจากนการใชอตรา 2.6 กโลกรมตอตนในการหมกพบวามผลชวยลดการสญเสยพนทผวของพชอาหารหมกและชวยเพมปรมาณนาหนกแหง (Knodt, 1950) กลมทยบยงโดยทางออม (indirect acting sterilants) Woolford (1978) กลาววาพชอาหารหมกทเสรมดวยโซเดยมเมทตาไบซลไฟทและเฮกซาไมดจะมผลดงน

1. โซเดยมเมทตาไบซลไฟท (sodium metabisulfite) การใชโซเดยมเมทตาไบซลไฟททความเขมขน 12.5 มลลโมลตอลตรหรอ 2.0กโลกรมตอตนในพชทมพเอชเทากบ 6 จะสามารถยบยงแบคทเรยทกชนดไดและการใชมากกวา 10 กรมตอกโลกรมจะไมมผลตอพเอชแตเปนการเพมกรดแลคตคและลดกรดบวทรคในพชอาหารหมกแตโซเดยมเมทตาไบซลไฟทมผลลดความนากนของพชอาหารหมกจงไมเปนทนยมมากนก

2. เฮกซาไมด (Hexamine) การเปรยบเทยบการใชเฮกซาไมดรวมกบโซเดยมไนเตรทและฟอรมาลดไฮดรวมกบกรดฟอรมคในพชอาหารหมกทอตรา 2.3, 1.1, 2.5 และ 3.0 กรมตอกโลกรมตามล าดบพบวามพชอาหารหมกมปรมาณแอมโมเนยเทากบ 150 และ 20 กรมตอกโลกรมของไนโตรเจนทงหมด สวนการกนไดของน าหนกแหงพบวาไมมความแตกตางกน ซงการใชเฮกซาไมดเปนสารเสรมในพชอาหารหมกอาจเปนการเพมตนทนเมอเทยบกบการใชสารเคมตวอน ๆ เชนฟอรมาลดไฮด สารเสรมทใชในกระบวนการหมก กากน าตาล (molasses)

รปภาพท 5 กากน าตาล

กากน าตาล (Molasses) เปนของเหลวลกษณะขนเหนยว สน าตาลด า องคประกอบสวนใหญเปนน าตาลซโครสทไมตกผลก กากน าตาลเปนผลพลอยไดของการผลตน าตาลทราย ซงกากน าตาลแบงออกเปน 3 ชนด ไดแก

19

1. กากน าตาลทไดจากน าตาลทรายขาว มน าตาลอยประมาณรอยละ 50-60 2. กากน าตาลทไดจากการผลตน าตาลทรายขาวบรสทธ มน าตาลอยประมาณรอยละ 48 3. กากน าตาลทไดจากการแปรสภาพน าออยแปรใหเขมขนโดยระเหย ซงเปนวธการผลต

น าตาลโดยตรง ประโยชนของกากน าตาล กากน าตาลประกอบดวย น าตาลประมาณรอยละ 50-60 และแรธาตตางๆ เชน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม เปนตน ดงนนกากน าตาลจงใชเปนวตถดบอาหารสตวแหลงพลงงานชนดหนงทมราคาต า ตลอดจนนามาใชในอตสาหกรรมหมกแอลกอฮอล สรา กรด มะนาว กรดน าสม กรดแลคตก ผงชรส และยสตขนมปง เปนตน ยเรย (Urea)

รปภาพท 6 ยเรย

ยเรย(Urea) มลกษณะเปนผลกสขาว มไนโตรเจนประมาณ 48 เปอรเซนต เมอคดเปนเปอรเซนตโปรตนหยาบ 48x6.25 จะมประมาณ 281 เปอรเซนตยเรยจะถกยอยสลายโดยเอมไซมยเรยเอสทหลงออกมาจากตวจลนทรยไดเปนแอมโมเนย แอมโมเนยทไดจะถกจลนทรยน าไปสงเคราะหเปนโปรตนของตวจลนทรยโดยรวมกบคโตแอซก อกสวนหนงจะถกดดซมเขาสกระแสเลอด ผานทางน าลายและผนงกระเพาะหมกการใชยเรยเกยวกบความนากนพบวา หากใชในระดบสงเกนไปอาจเกดความเปนพษเนองจากแอมโมเนย โดยฉะเพราะโคระยะเลกทกระเพาะหมกยงพฒนายงไมเตมท

เกลอ (salt)

รปภาพท 7 เกลอ

20

เปนแรธาตสวนใหญประกอบดวยโซเดยมคลอไรด (NaCl) สารประกอบในระดบสงกวาเกลอชนดตาง ๆ เกลอในธรรมชาตกอตวเปนแรผลกรจกกนวา เกลอหน หรอแฮไลต เกลอพบไดในปรมาณมหาศาลในทะเลซงเปนองคประกอบของแรทส าคญ ในมหาสมทรมแรธาต 35 กรมตอลตร ความเคม 3.5เปอรเซนตเกลอเปนสงจ าเปนตอชวตสตว ความเคมเปนรสชาตพนฐานของมนษย เนอเยอสตวบรรจเกลอปรมาณมากกวาเนอเยอพช ดงนนอาหารของชนเผาเรรอนทด ารงชวตในฝงตองการเกลอเพยงเลกนอย หรอไมตองการเกลอเลย ขณะอาหารประเภทซเรยลจ าเปนตองเพมเกลอ เกลอเปนหนงในเครองปรงรสทเกาแกทสดและหาไดงายทสด และการดองเคมกเปนวธการถนอมอาหารทส าคญวธหนง

โซดาไฟ หรอ โซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH)

รปภาพท 8 โซดาไฟ

มสถานะเปนของแขงสขาวหรออาจอยในรปของเหลวทเปนสารละลาย ถอเปนสารเคมทมความส าคญมากในภาคอตสาหกรรม โดยปจจบนมจ าหนายทงในสถานะของแขง และของเหลว บางครงเรยกกนวา ผงมน สวนในรปสารละลายมกพบความเขมขน 50 เปอรเซนตโซดาไฟกอน เปนสถานะปกตของโซดาไฟทอยในรปของแขง มลกษณะเปนผลกหรอผงสขาว มคณสมบตในการละลายน าไดด เมอละลายน าจะใหฤทธเปนดางแก ใชมากในภาคอตสาหกรรม และมใชบางในภาคครวเรอน และการเกษตรโซดาไฟเหลวเปนผลตภณฑของโซดาไฟทอยในรปของเหลวทละลายอยในตวท าละลาย (น า) มฤทธเปนดาง ไมมกลนแตสามารถเกดไอระเหยไดเมอสมผสจะลนเหมอนสบ พบจ าหนายมากในปจจบน ไดแก โซดาไฟ 32 เปอรเซนตและ50 เปอรเซนต เปนผลตภณฑทใชมากในภาคอตสาหกรรม

ลกษณะของพชหมกทด มาตรฐานทางกายภาพของพชอาหารหมกกรมปศสตว (2547) รายงานวา พชหมกทดควรลกษณะตรงตามมาตรฐานทางกายภาพและเคมดงน 1. กลนพชหมกควรมกลนหอมเปรยวออน ๆ คลายผลไมดอง ไมมกลนเหมนเนาหรอกลนของแอมโมเนย 2. เนอของพชหมกตองไมเปนเมอก ไมเละ เอามอถไมหลดออก ไมมราหรอสวนทบดเนา ถามสขาวเปนเสนกระจายบนพชหมก แสดงวาเกดราคณภาพพชหมกจะดอยลง

21

3. สพชหมกควรมสเหลองอมเขยว ถาปรากฏเปนเสนสน าตาลไหมหรอด าแสดงวาเกดความรอนมากในขณะหมก ท าใหสารอนทรยสลายตวนบเปนการสญเสยโภชนะหรอธาตอาหารมาก ซงถาพชหมกเปนสด าไมควรน ามาใหสตวกน 4. คาความเปนกรดของพชหมก ควรมคาความเปนกรด-ดาง (pH) เมอทดสอบดวยกระดาษลตมสมคาเทากบ 3.5-5.6 หรออยในชวง 3.5-4.2 มาตรฐานทางเคมของพชหมก 1.คาความเปนกรด ควรมคาความเปนกรด-ดางอยในระหวาง 3.5-4.2 2.ปรมาณกรดอนทรย โดยมกรดแลคตกยมาก มกรดอะซตกเปนสวนนอย และไมควรมกรดบวทรกหรอใหมนอยทสด พชหมกทดไมควรมเปรยวเกนไป และควรมสดสวนของกรดตาง ๆ เมอคดเปนรอยละของกรดทงหมดดงน กรดแลกตกรอยละ 1.5-2.5 กรดอะซตกรอยละ 0.5-0.8 และกรดบวทรกนอยกวารอยละ 0.1 ขอควรระวงในการท าอาหารหยาบหมก 1.การอดหญาลงในภาชนะทใชหมกตองอดใหแนนเพอไลอากาศทมอยในภาชนะออกใหมากทสดซงจะชวยใหการหมกเกดไดดและหญาหมกเสยนอยทสด 2.การปดภาชนะทบรรจตองท าใหมดชดเพอปองกนไมใหอากาศจากภายนอกเขาไปในอาหารหยาบหมก 3.เมอเปดภาชนะควรใชใหหมดในระยะเวลาอนสน และเปดภาชนะอยาใหกวางมาก เพอชวยใหหญาหมกเสอมชาลง

4. หญาทน ามาใชหมกไมควรจะมความชนสงมากเพราะจะท าใหเกดน าในภาชนะหมกมากเกนไป

งานวจยทเกยวของในการท าพชอาหารหยาบหมก

เบญจมาศ (2545) ไดรายงานถงองคประกอบทางเคมของใบกลวยทไมไดหมก ดงน วตถแหงรอยละ 28.00 โปรตนรอยละ 11.70 พลงงานรวม 4,335 กโลแคลอร เถารอยละ 13.70 เยอใยทไมละลายในสารละลายทเปนกลางรอยละ 24.30 และไขมนรอยละ 7.60 ของน าหนกแหง จะเหนไดวา ใบกลวยหมกมโภชนะสงกวาใบกลวยทไมไดหมก เนองจากการหมกท าใหใบกลวยมโปรตน พลงงานและไขมนเพมมากขนกวาใบกลวยทไมไดหมก นลบลและคณะ (2550) การศกษาวธท าใบมนส าปะหลงหมกเ พอเปนอาหารสตวท าการศกษาเพอหาวธการทเหมาะสมในการหมกใบมนส าปะหลง เพอเปนอาหารสตว โดยหมกใบและล าออนทสบเปนชนเลก ๆ หรอทบใหล าออนแตก ผสมสารเสรมการหมก ไดแก มนเสนบด ร าขาว หรอ กากน าตาล อตรา 5 หรอ 10 เปอรเซนตหรอเกลอ 5 เปอรเซนตโดยน าหนก ในถงพลาสตกปดสนท เกบไวในหองทกนฝนได พบวาวธทเหมาะสมในการท าใบมนหมก คอ การสบมนเปนชนเลก ๆ กอนผสมสารเสรมการหมกต าหรบใดต าหรบหนง โดยหลงการหมก 1 เดอน มนหมกดงกลาวมคณภาพด คอมกลนหอมพชหมก เนอไมเปอย มสน าตาล ไมมเชอรา pH < 4.2 – 4.4 น าหนกแหง

22

22-28 % มกรดไฮโดรไซยานคอยในระดบปลอดภยในการน าไปเลยงสตว (< 100 มก./กก.) และสามารถเกบรกษาไดนาน 5 เดอน ประทมและคณะ (2555) ผลการเสรมผกตบชวาหมก (Eichorniacrassipes Mart) ตอสมรรถภาพการผลตโคเนอ พบวา พบวาคณคาทางอาหารของผกตบชวาหมก มโปรตนรอยละ 14น าหนกแหง รอยละ30.26 เถารอยละ 15.34 มลกษณะทางกายภาพตามมาตรฐานพชอาหารสตวหมก คอ มสเหลอง อมเขยว มกลนคลายผลไมดอง มความเปนกรด-ดาง (pH) เทากบ 4.1 การเสรมผกตบชวาหมกในอาหาร พบวามผลท าใหน าหนกเพม อตราการเจรญเตบโตตอวน และคาตนทนอาหารตอการเพมน าหนกตว 1 กโลกรม ของอาหารควบคมและอาหารทดลองมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (P<0.01) บญสง และคณะ (2555) กลาววา จากการศกษาคณภาพการหมกและคณคาทางโภชนะของพชหมกโดยกากน าตาลในสภาพไรอากาศ 3 ชนด ไดแก หญาเนเปยรยกษ หญากนนสมวง และขาวโพดหวานทหมกในถงพลาสตกด า และมอายการรกษานาน 1, 3, 6 และ 12 เดอน พบวา หญาเนเปยรยกษหมกรวมกบกากน าตาลรอยละ 6 สามารถเกบรกษาได โดยมคณภาพการหมกอยในเกณฑปานกลางไดนาน 6 เดอน และมคณคาทางอาหารสง คอ มโปรตนอยในชวงรอยละ 11.10-14.88 มสเหลองอมเขยว มกลนหอมเปรยวคลายกลนผลไมดอง เนอแนน และมคาความเปนกรด-ดางเทากบ 3.96 ซงอยในมาตรฐานทางเคมของพชหมก ทมคาความเปนกรด-ดางอยระหวาง 3.5-4.2 หญากนนสมวงหมกรวมกบกากน าตาลรอยละ 6 โดยน าหนก ในชวงอายการเกบรกษา 1-3 เดอน มลกษณะทางกายภาพดและมโปรตนอยในชวงรอยละ 9.64-11.02 มสเหลองอมเขยว กลนหอมเปรยวคลายกลนผลไมดอง และมเนอแนน แตมคาความเปนกรด-ดาง(pH)คอนขางสง 4.57 ซงสงกวาคามาตรฐานทางเคมของพชหมกทมคาความเปนกรด-ดาง(pH)อยระหวาง 3.5-4.2 แตเมออายการเกบรกษาเพมขนจะมลกษณะทางกายภาพและทางเคมอยในเกณฑต า ตนขาวโพดหวานหมกสามารถเกบรกษาไดนาน 6 เดอน โดยมคณภาพการหมกของตนขาวโพดหวานอยในเกณฑด-ปานกลาง และมคณคาทางอาหารสง คอ มโปรตนอยในชวงรอยละ 10.08-12.87 มสเหลองอมเขยว กลนหอมเปรยวคลายกลนผลไมดอง มเนอแนนและมคาความเปนกรด-ดางเทากบ 3.42 ซงอยในชวงคามาตรฐานทางเคมของพชหมกทมคาความเปนกรด-ดาง(pH)อยระหวาง 3.5-4.2 ยงลกษณและคณะ (2558) ศกษาการใชใบกลวยหมกตอสมรรถภาพการผลตของไกไข พบวา ใบกลวยหมกมลกษณะทางกายภาพหลงจากการหมกแลวไมแตกตางจากพชหมกทใชน ามาเลยงเปนอาหารสตวเคยวเออง คอ มกลนเปรยวคลายกบกลนผลไมดอง มสเหลองอมเขยว หรอน าตาลทอง และเนอใบกลวยทหมกมลกษณะแนน ไมลน หรอเนาเสย ไมแตกตางไปจากพชหมก หรอหญาหมกชนดอนๆ องคประกอบทางเคมของใบกลวยทหมก 7 วน พบวา มวตถแหงรอยละ 30.81 ของน าหนกแหง โปรตนรอยละ 13.91 พลงงานรวม 4,407.92 กโลแคลอรตอกโลกรม เถารอยละ 8.64 เยอใยทไมละลายในสารละลายทเปนกลางรอยละ 46.95 และไขมนรอยละ 8.63 ของน าหนกแหง นรนดรหนกแดง (2558)ผลของการหมกหญาซกแนลเลอยรวมกบกระถนตอคณภาพของพชหมกการศกษาเพอประเมนคณภาพของหญาซกแนลเลอยหมกรวมกบกระถนทระดบ 0, 5, 10, 15

23

และ 20 เปอรเซนตเปนเวลา 21 วนโดยใชแผนการทดลองแบบสมสมบรณ (CRD) พบวาลกษณะทางกายภาพของทกทรตเมนตมสน าตาลเหลองมกลนหอมคลายผลไมดองและลกษณะทางกายภาพโดยรวมดมากไมแตกตางกนสวนองคประกอบทางเคมของพชหมกพบวาคาวตถแหงมคาแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (P>0.05) การหมกรวมกบกระถนท าใหระดบโปรตนของพชหมกมคาสงขน อารยาและคณะ (2559) การใชผกกระฉดบดแหงทดแทนร าละเอยดในสตรอาหารเลยงปลายสดเทศ (LabeorohitaHammiltion) และปลาตะเพยนขาว (Brabonymusgonionotus, Bleeker) พบวา การใชผกกระฉดบดแหงทดแทนร าละเอยดเปนสวนผสมอาหารเลยงปลายสกเทศมอตราการรอดเฉลย มความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (P > 0.05) แตน าหนกเพมเฉลย ความยาวเพมเฉลย อตราการเจรญเตบโตเฉลยและอตราการเปลยนอาหารเปนเนอมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (P > 0.05) โดยพบวาอาหารทมสดสวนของผกกระฉดบดแหงแทนร าละเอยดทระดบ 0 เปอรเซนตมแนวโนมดทสดเกอบทกการทดลอง สวนลกปลาตะเพยนขาวทเลยงดวยสตรอาหารทมการใชผกกระฉดแหงทดแทนร าละเอยดทระดบ 50 เปอรเซนต ใหผลการทดลองดทสดเกอบทกการทดลอง จากการทดลองนแสดงใหเหนวาการใชผกกระฉดบดแหงทดแทนร าละเอยดไมเหมาะสมกบการเลยงปลายสกเทศแตเหมาะกบปลาตะเพยนขาวซงสามารถทดแทนดวยผกกระฉด 100 เปอรเซนต เนองจากในทกสตรอาหารใหผลดานการเจรญเตบโตไมแตกตางกน

24

บทท 3

อปกรณและวธการทดลอง

ตวอยางพชอาหารสตว 1.1 ใบมนส าปะหลง 1.2ผกตบชวา 1.3ใบกลวย 1.4 .ผกกระฉด สารเสรมทใชในการท าอาหารหยาบหมก 2.1 ยเรย 2.2กากน าตาล 2.3 เกลอ 2.4โซดาไฟ วางแผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบ 2x2 Factorial in Complete Randomize Design โดยจด ทรตเมนตดงน ปจจย A พชทใชในการท าอาหารหยาบหมก ไดแก ใบมนส าปะหลง ผกตบชวา ใบกลวยและผกกระฉดปจจย B สารเสรมทใชในการท าอาหารหยาบหมก ไดแก ไดแก ยเรย กากน าตาล เกลอและโซดาไฟ โดยท าการแบงพชอาหารหยาบหมกเปน 16 สตรๆละ 4 ซ า โดยน าพชตวอยางทง 4 ชนด ไดแก ใบมนส าปะหลง ผกตบชวา ใบกลวยและผกกระฉดมาท าการหนดวยเครองหนหญาใหไดขนาดความยาวประมาณ 2 – 3 เซนตเมตรแลวน ามาหมกรวมกบสารเสรม ไดแก ย เรย กากน าตาล เกลอและโซดาไฟ โดยมสตรการทดลองดงตอไปน สตรท 1 ใบมนส าปะหลงหมกยเรย 4 เปอรเซนต สตรท 2 ใบมนส าปะหลงหมกกากน าตาล 8 เปอรเซนต สตรท 3 ใบมนส าปะหลงหมกเกลอ 1 เปอรเซนต สตรท 4 ใบมนส าปะหลงหมกโซดาไฟ 3 เปอรเซนต สตรท 5 ผกตบชวาหมกยเรย 4 เปอรเซนต สตรท 6 ผกตบชวาหมกกากน าตาล 8 เปอรเซนต สตรท 7 ผกตบชวาหมกเกลอ 1 เปอรเซนต สตรท 8 ผกตบชวาหมกโซดาไฟ 3 เปอรเซนต สตรท 9 ใบกลวยหมกยเรย 4 เปอรเซนต สตรท 10 ใบกลวยหมกกากน าตาล 8 เปอรเซนต สตรท 11 ใบกลวยหมกเกลอ 1 เปอรเซนต สตรท 12 ใบกลวยหมกโซดาไฟ 3 เปอรเซนต สตรท 13 ผกกระฉดหมกยเรย 4 เปอรเซนต สตรท 14 ผกกระฉดหมกกากน าตาล 8 เปอรเซนต

25

สตรท15 ผกกระฉดหมกเกลอ 1 เปอรเซนต สตรท 16 ผกกระฉดหมกโซดาไฟ 3 เปอรเซนต

ขนตอนในการท าอาหารหยาบหมก น าพชอาหารหยาบทท าการหนแลวมาผสมกบสารเสรมชนดตางๆตามสตรการทดลองบทท 3 จากนนท าการอดใสถงด าอดใหแนนและท าการดอากาศภายในออกหลงจากนนท าการหมกปดปากถงใหแนนดวยปอแกวโดยใชระยะเวลาในการหมก 21 วน

การเกบขอมล

เมอครบก าหนดระยะเวลาหมกตามสตรการทดลองแลวท าการเกบตวอยางโดยการสมตวอยางพชอาหารหยาบหมกแตละถงโดยมการประเมนลกษณะทางกายภาพ ไดแก กลน เนอสมผส สและวดคาความเปนกรด-ดาง(pH)และเกบตวอยางเพอน าไปวเคราะหทางเคม

การวเคราะหขอมล 1. การวเคราะหองคประกอบทางกายภาพ ไดแก ส กลน เนอสมผส และ คาความเปนกรด- ดาง (pH) โดยใชเครองวดคากรดดาง แบบปากกา INDEX ID-1000 และประเมนคณภาพโดยใหระดบคะแนนตามเกณฑประเมนคณภาพทางกายภาพของพชหมกของกองอาหารสตว (กรมปศสตว, 2547) 2. การวเคราะหองคประกอบทางเคมไดแก ความชน เถา (ASH) โปรตน (CP) ไขมน (EE) เยอใย (CF) เยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) เยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกลาง(NDF) ด าเนนตามวธของAOAC (1995) และVan Soest and Roberson (1985) โดยการสงตรวจทหองปฏบตการอาหารสตว ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน และท าการรวบรวมขอมลทไดจากการวเคราะหคณคาทางเคมของพชอาหารหยาบหมกทง 16 สตร วเคราะหผลดวยวธ Analysis of variance และทดสอบความแตกตางของคาเฉลยพชอาหารหยาบหมกทง 16 สตร โดยใช Duncan’s multiple range test (DMRT) ดวยโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป (Sirichai Statistics version 7.0, 1988) สถานทท าการทดลองและเกบขอมล

1. มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค (ศนยการศกษายานมทร) 2. การสงตรวจทหองปฏบตการอาหารสตว ภาควชาสตวศาสตรคณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน

ระยะเวลาทท าการทดลอง

เรมท าการทดลองตงแตวนท 18 มกราคม 2561 ถงวนท 12 เมษายน 2561

26

บทท 4

ผลการทดลองและวจารณผล

ผลของการวเคราะหคณคาทางกายภาพของพชอาหารหยาบหมก ศกษาลกษณะทางกายภาพของพชอาหารหยาบหมก คอ กลน เนอสมผส สและคาความเปนกรด-ดาง(pH) โดยใชหลกเกณฑการประเมนจากส านกงานพฒนาอาหารสตว (กรมปศสตว 2547) ลกษณะของกลนพชอาหารหยาบหมก ลกษณะของกลนพชอาหารหยาบหมกทงหมด 16 สตร (สตรการทดลองบทท3)พบวา ชนดของอาหารหยาบและสารเสรมมผลตอลกษณะกลนในอาหารหมกแตกตางอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยสตรท 1, 2, 3, 5, 7, 9, 10, 13, 14 มคะแนนกลนสงทสด 12 คะแนน คอมกลนคลายกลนผลไมดอง ซงกลนดงกลาวเปนกลนทดของพชอาหารสตวหมกรองลงมาเปนสตรท 4 , 8, 12, 15 มคะแนนอยท 8 คะแนน คอไมหอม มกลนฉนเลกนอยแตไมถงกบเหมนเนา ซงกลนดงกลาวเปนกลนพชอาหารสตวทอยในเกณฑปานกลางและสตรท 11, 13, 16 มคะแนนต าทสดคอ 4 คะแนนคอมกลนฉนมากและเหมนเลกนอย กลนดงกลาวเปนกลนลกษณะทคอนขางไมด

ตารางท 4.1 แสดงผลการเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพของกลน

ลกษณะทางกายภาพ

P - value ยเรย กากน าตาล เกลอ โซดาไฟ คาเฉลย

ชนดพช SEM A B A×B

กลน (Smell) ใบมนส าปะหลง 12.00 12.00 12.00 8.00 11.00a 2.75 ผกตบชวา 10.00 4.00 11.00 7.00 8.00b 2.00 ใบกลวย 11.00 12.00 1.00 9.00 8.25b 2.06 ** ** ** ผกกระฉด 1.00 12.00 7.00 2.00 5.50c 1.38 คาเฉลยสาร

เสรม 8.50ab 10.00a 7.75bc 6.50c 8.19 2.05

หมายเหต ** หมายถงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01) abcdอกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01)

ลกษณะของเนอสมผสพชอาหารหยาบหมก ลกษณะของเนอสมผสพชอาหารหยาบหมกทงหมด 16 สตร (สตรการทดลอง บทท3) พบวา ชนดของอาหารหยาบและสารเสรมมผลตอลกษณะเนอสมผสในอาหารหมกแตกตางอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยสตรท1, 3, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 14, 16 มคะแนนสงทสด 4 คะแนน คอสวนใบและล าตนทยงคงสภาพเดมและไมมสงเจอปน รองลงมาไดแกสตรท 2,5,8 มคะแนนอยท 2 คะแนน คอสวนใบและล าตนเปอยยยเลกนอย และมลกษณะเปนเมอกลนและสตรท 6,13,16 มคะแนนต าทสด 1 คะแนน คอสวนใบและล าตนเปอยยยมากและมสงเจอปน จดเปนลกษณะอาหารหยาบหมกทไมดนก

27

ตารางท 4.2 แสดงผลการเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพของเนอสมผส




เนอสมผส (Texture) ใบมนส าปะหลง 4.00 2.00 4.00 4.00 3.50ab 0.88 ผกตบชวา 2.50 1.00 4.00 2.50 2.50b 0.63 ใบกลวย 6.00 4.00 3.00 3.50 4.13a 1.03 ** ** ** ผกกระฉด 0.75 4.00 4.00 1.00 2.44b 0.61 คาเฉลยสาร

เสรม 3.31 2.75 3.75 2.75 3.14 0.79

หมายเหต ** หมายถงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01) abcdอกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) ลกษณะของสพชอาหารหยาบหมก ลกษณะของสพชอาหารหยาบหมกทงหมด 16 สตร (สตรการทดลองบทท3) พบวาชนดของอาหารหยาบและสารเสรมมผลตอลกษณะของสในอาหารหมกแตกตางอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยสตรท2,9 มคะแนนสงทสด 3 คะแนนมลกษณะของสเหลองอมเขยวหรอสกาก รองลงมาไดแกสตรท 1, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 12 มคะแนนอยท 2 คะแนน ลกษณะของสคอเขยวอมเหลองหรอเขยวเขมและสตรท 6.14 มคะแนนอยท 1 คะแนน มลกษณะของสคอน าตาลทอง สวนสตรทมคะแนนต าทสดไดแก 13,15.16 โดยมคะแนนอยท 0 คะแนนคอมสน าตาลเขม หรอด า จดเปนลกษณะของสทไมดนก ตารางท 4.3 แสดงผลการเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพของส




ส (Color) ใบมนส าปะหลง 2.00 3.00 2.00 2.00 2.25ab 0.56 ผกตบชวา 2.25 1.00 2.50 2.00 1.94b 0.49 ใบกลวย 3.00 2.75 2.00 2.50 2.56a 0.64 ** ** ** ผกกระฉด 0.00 1.00 0.5 0.0 0.38c 0.10 คาเฉลยสาร

เสรม 1.81 1.94 1.75 1.63 1.78 0.45

หมายเหต ** หมายถงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01) abcdอกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01)

28

ลกษณะความเปนกรด-ดาง (PH) ของพชอาหารหยาบหมก ลกษณะความเปนกรด-ดาง (PH) ของพชอาหารหยาบหมกทงหมด 16 สตร (สตรการทดลองบทท3) พบวาชนดของอาหารหยาบและสารเสรมมผลตอลกษณะความเปนกรด-ดาง (pH) ในอาหารหยาบหมกมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01)โดยสตรท 1, 2, 3, 4,

13, 14, 15, 16มคาความเปนกรด-ดาง(PH) สงทสดอยระหวาง 6.536.45, 6.39, 6.38, 6.34, 6.32 รองลงมาคอสตรท9, 10, 11และ12 มคาความเปนกรด-ดางอยท 4.32, 4.31, 4.27 และ 4.26 สตรทมคาความเปนกรด-ดางต าทสดไดแกสตรท 5,6,7,8โดยมคาความเปนกรดดางอยท 3.42, 3.41, 3.30และ 3.21 ตามล าดบ

ตารางท 4.4 แสดงผลการเปรยบเทยบความเปนกรด-ดาง (pH)




คาความเปน กรด-ดาง (pH) ใบมนส าปะหลง 6.34 6.32 6.38 6.31 6.34b 1.59 ผกตบชวา 3.41 3.21 3.42 3.30 3.34d 0.84 ใบกลวย 4.26 4.27 4.31 4.32 4.29c 1.07 ** ** ** ผกกระฉด 6.45 6.39 6.53 6.42 6.45a 1.61 คาเฉลยสาร

เสรม 5.11ab 5.05b 5.16a 5.09ab 5.10 1.28

หมายเหต ** หมายถงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01) abcdอกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01) ผลของการวเคราะหคณคาทางเคมของพชอาหารหยาบหมก ผลของการศกษาคณคาทางเคมของพชอาหารหยาบหมกไดแก ความชน เถา (ASH) โปรตน (CP) ไขมน (EE) เยอใย (CF) เยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) เยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกลาง(NDF)โดยการสงตรวจทหองปฏบตการอาหารสตว ภาควชาสตวศาสตร คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ผลของการวเคราะหความชนในอาหารหยาบหมก ผลของการวเคราะหความชนในอาหารหยาบหมก (ตารางท 4.5) พบวา ชนดของอาหารหยาบมผลตอความชนในอาหารหยาบหมกอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยใบกลวยมความชนสงทสด (6.14 เปอรเซนต) รองลงมาใบมนส าปะหลง ผกตบชวา และผกกระฉด มคาเทากบ 5.58, 5.56 และ 5.55 เปอรเซนตตามล าดบเมอพจารณาสารเสรมทใชในการท าพชอาหารหยาบหมก พบวา ยเรยมคาความชนสงทสด (6.25 เปอรเซนต) รองลงมา เกลอ กากน าตาลและโซดาไฟ มคาเทากบ 5.62 5.49 5.48 ตามล าดบ

29

ตารางท4.5 แสดงผลการเปรยบเทยบความชนตออาหารหยาบหมก(on dry basis)

คณคาโภชนะของอาหารหยาบ



ความชน (%) Moisture ใบมนส าปะหลง 6.11 5.25 4.42 6.54 5.58b 1.40 ผกตบชวา 5.69 5.75 6.51 4.31 5.56b 1.39 ใบกลวย 6.90 6.12 5.56 5.98 6.14a 1.54 ** ** ** ผกกระฉด 6.29 4.82 6.00 5.08 5.55b 1.39 คาเฉลยสารเสรม 6.25a 5.49c 5.62b 5.48c 5.71 1.43

หมายเหต**หมายถงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) abcdอกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01)

ผลของการวเคราะหวตถแหงในอาหารหยาบหมก ผลของการวเคราะหวตถแหงในอาหารหยาบหมก(ตารางท 4.6)พบวา ชนดของอาหารหยาบมผลตอวตถแหงในอาหารหยาบหมกอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดย ผกกระฉดมคาวตถแหงสงทสด (74.71เปอรเซนต) รองลงมา ใบมนส าปะหลง ผกตบชวาและใบกลวย มคาเทากบ 94.6794.6594.13 ตามล าดบ เมอพจารณาสารเสรมทใชในการท าพชอาหารหยาบหมด พบวา โซดาไฟมคาวตถแหงสงทสด (94.78เปอรเซนต) รองลงมา กากน าตาล เกลอและยเรย มคาเทากบ 94.7294.70และ 94.05 เปอรเซนต ตามล าดบ

ตารางท 4.6 แสดงผลการเปรยบเทยบวตถแหง (DM) ในอาหารหยาบหมก(on dry basis)




วตถแหง (%) DM ใบมน

ส าปะหลง 94.28 94.93 93.72 93.73 94.67a 23.67

ผกตบชวา 94.52 94.47 93.77 95.83 94.65a 23.66 ใบกลวย 93.44 94.14 94.67 94.26 94.13b 23.53 ** ** ** ผกกระฉด 93.99 95.36 94.23 95.29 94.71a 23.68 คาเฉลยสาร

เสรม 94.05b 94.72a 94.70a 94.78a 94.54 23.64

หมายเหต**หมายถงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) abcdอกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01)

30

ผลของการวเคราะหของเถา(Ash) ในอาหารหยาบหมก ผลของการวเคราะหของเถา (Ash) ในอาหารหยาบหมก (ตารางท 4.7) พบวา ชนดของอาหารหยาบมผลตอเถา (Ash) ในอาหารหยาบหมกอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01)โดยผกตบชวามเถาสงทสด (18.51 เปอรเซนต) รองลงมาใบกลวย ผกกระฉดและใบมนส าปะหลง มคาเทากบ 14.15, 13.47 และ 9.24เปอรเซนต ตามล าดบเมอพจารณาถงสารเสรมทชวยในการหมก พบวา อาหารหยาบทหมกดวย โซดาไฟมคาสงทสดท (20.92เปอรเซนต) มคาสงกวาอาหารหยาบทหมกดวย เกลอ ยเรย และกากน าตาลมคาเทากบ 12.52 11.34และ10.97 ตามล าดบ

ตารางท 4.7 แสดงผลการเปรยบเทยบเถา (Ash) ตออาหารหยาบหมก(on dry basis)




เถา (Ash) ใบมนส าประ

หลง 7.20 7.27 8.15 14.32 9.24d 2.31

ผกตบชวา 14.24 13.43 16.69 29.68 18.51a 4.63 ใบกลวย 11.80 14.50 13.98 17.87 14.54b 3.64 ** ** ** ผกกระฉด 12.10 8.70 11.25 21.82 13.47c 3.37 คาเฉลยสาร

เสรม 11.34c 10.97c 12.52b 20.92a 13.94 3.49


ผลของการวเคราะหของโปรตน (CP) ในอาหารหยาบหมก ผลของการวเคราะหของโปรตน (CP) ในอาหารหยาบหมก (ตารางท 4.8) พบวา ชนดของอาหารหยาบมผลตอโปรตนในอาหารหยาบหมกอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยใบมนส าปะหลงสงทสด (23.84 เปอรเซนต) รองลงมาเปนผกกระฉด ใบกลวยและผกตบชวา มคาเทากบ 14.18, 10.80และ 8.13 เปอรเซนต ตามล าดบเมอพจารณาถงสารเสรมทชวยในการหมก พบวา ยเรยมคาสงทสดเทากบ(18.28%) รองลงมา กากน าตาล เกลอและโซดาไฟ มคาเทากบ 13.71 13.41และ11.55เปอรเซนต ตามล าดบ

31

ตารางท 4.8แสดงผลการเปรยบเทยบโปรตน (CP)ตออาหารหยาบหมก(on dry basis)




โปรตน (CP) ใบมนส าปะหลง 30.22 21.87 21.27 21.59 23.84a 5.96 ผกตบชวา 11.69 9.15 7.21 4.47 8.13d 2.03 ใบกลวย 13.45 9.76 9.81 10.19 10.80c 2.70 ** ** ** ผกกระฉด 17.78 14.07 14.90 9.96 14.18b 3.55 คาเฉลยสาร

เสรม 18.28a 13.71b 13.41c 11.55d 14.24 3.56

หมายเหต ** หมายถงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) abcdอกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) ผลของการวเคราะหของไขมน (EE) ในอาหารหยาบหมก ผลของการวเคราะหของไขมน (EE) ในอาหารหยาบหมก(ตารางท 4.9) พบวาชนดของอาหารหยาบมผลตอไขมนในอาหารหยาบหมกอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยใบมนส าปะหลงมคาสงทสด (7.16 เปอรเซนต) รองลงมาเปนผกกระฉด ใบกลวยและผกตบชวา มคาเทากบ 0.98, 0.45และ 0.21 เปอรเซนต ตามล าดบ และเมอพจารณาสารเสรมทใชในการท าอาหารหยาบหมก พบวา พชทหมกดวยเกลอมคาสงทสดเทากบ(2.41เปอรเซนต) รองลงมาเปน ยเรย กากน าตาลและโซดาไฟ มคาเทากบ 2.21 2.09และ2.09 ตามล าดบ อยางไรกตาม ไขมนจะมสวนเกยวของในขบวนการหมกพชอาหารสตวทคอนขางนอยอาจมการลดลงบางเนองจากถกชะลางดวยกรดอนทรย หรอสญเสยไปกบสวนของน าทไหลออก (seepage) จากพชอาหารสตวหมก

ตารางท 4.9 แสดงผลการเปรยบเทยบไขมน (EE)ตออาหารหยาบหมก(on dry basis)




ไขมน (EE) ใบมนส าปะหลง 7.32 6.62 7.68 7.01 7.16a 1.79 ผกตบชวา 0.21 0.26 0.36 0.03 0.21d 0.05 ใบกลวย 0.41 0.57 0.23 0.59 0.45c 0.11 ** ** ** ผกกระฉด 0.92 0.93 1.36 0.73 0.98b 0.25 คาเฉลยสารเสรม 2.21b 2.09c 2.41a 2.09c 2.20 0.55

หมายเหต ** หมายถงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) abcdอกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01)

32

ผลของการวเคราะหของเยอใย (CF) ในอาหารหยาบหมก ผลของการวเคราะหของเยอใย (CF) ในอาหารหยาบหมก (ตารางท 4.10) พบวา ชนดของอาหารหยาบมผลตอเยอใยในอาหารหยาบหมกอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยผกกระฉดมคาสงทสด (32.60เปอรเซนต) รองลงมาเปนใบกลวย ผกตบชวาและใบมนส าปะหลง มคาเทากบ 30.32, 28.29และ 20.79 เปอรเซนต ตามล าดบตามล าดบ และเมอพจารณาสารเสรมทใชในการท าอาหารหยาบหมก พบวา พชทหมกดวยยเรยมคาสงทสดเทากบ(32.06เปอรเซนต) รองลงมา เกลอ โซดาไฟ และกากน าตาล มคาเทากบ 27.5227.32และ25.12เปอรเซนต ตามล าดบ ตารางท 4.10 แสดงผลการเปรยบเทยบเยอใย (CF)ตออาหารหยาบหมก(on dry basis)




เยอใย (CF) ใบมนส าปะหลง 21.68 18.36 21.57 21.57 20.79d 5.20 ผกตบชวา 32.08 27.46 29.30 24.33 28.29c 7.07 ** ** ** ใบกลวย 32.78 28.27 29.62 30.60 30.32b 7.58 ผกกระฉด 41.69 26.37 29.58 32.77 32.60a 8.15 คาเฉลยสาร

เสรม 32.06a 25.12c 27.52b 27.32b 28.00 7.00

หมายเหต ** หมายถงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) abcdอกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01)

ผลของการวเคราะหของคารโบไฮเดรต (NFE) ในอาหารหยาบหมก ผลของการวเคราะหของคารโบไฮเดรต (NFE) ในอาหารหยาบหมก(ตารางท 4.11) พบวา ชนดของอาหารหยาบมผลตอคารโบไฮเดรตในอาหารหยาบหมกอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยผกตบชวามคาสงทสด (39.29เปอรเซนต) รองลงมาเปนใบกลวย ใบมนส าปะหลงและผกกระฉด มคาเทากบ 37.75, 33.38และ 33.23 เปอรเซนต ตามล าดบเมอพจารณาสารเสรมทใชในการท าอาหารหยาบหมก พบวา พชทหมกดวยกากน าตาลมคาสงทสดเทากบ(42.61เปอรเซนต) รองลงมา เกลอ โซดาไฟและยเรย มคาเทากบ 38.5332.64และ29.86 เปอรเซนต ตามล าดบ

33

ตารางท 4.11 แสดงผลการเปรยบเทยบคารโบไฮเดรต (NFE) ตออาหารหยาบหมก(on dry basis)




NFE ใบมนส าปะหลง 27.47 40.62 36.47 28.97 33.38c 8.35 ผกตบชวา 36.09 43.94 39.94 37.18 39.29a 9.82 ** ** ** ใบกลวย 34.65 40.77 40.80 34.76 37.75b 9.44 ผกกระฉด 21.23 45.12 36.90 29.66 33.23c 8.31 คาเฉลยสาร

เสรม 29.86d 42.61a 38.53b 32.64c 35.91 8.98


ผลของการวเคราะหของเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) ผลของการวเคราะหของเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) ในอาหารหยาบหมก(ตารางท 4.12) พบวา ชนดของอาหารหยาบมผลตอเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) ในอาหารหยาบหมกอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยผกกระฉดมคาADFสงทสด (57.63เปอรเซนต) รองลงมาเปนใบกลวย ใบมนส าปะหลงและผกตบชวา มคาเทากบ 49.02 , 44.37และ 40.29 เปอรเซนต ตามล าดบเมอพจารณาสารเสรมทใชในการท าอาหารหยาบหมก พบวา พชทหมกยเรยมคาสงทสดเทากบ(52.74เปอรเซนต) รองลงมา เกลอ กากน าตาลและดาไฟ มคาเทากบ 47.6045.65และ45.30เปอรเซนต ตามล าดบ

ตารางท 4.12แสดงผลการเปรยบเทยบเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) ตออาหารหยาบหมก (on dry basis)




ADF ใบมนส าปะหลง 44.38 39.85 42.08 51.06 44.34c 11.09 ผกตบชวา 45.48 41.46 43.57 30.65 40.29d 10.07 ** ** ** ใบกลวย 50.65 47.29 48.72 49.41 49.02b 12.26 ผกกระฉด 70.43 54.00 56.02 50.08 57.63a 14.41 คาเฉลยสารเสรม 52.74a 45.65bc 47.60b 45.30c 47.82 11.96


34

ผลของการวเคราะหของเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกลาง (NDF) ผลของการวเคราะหของเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกลาง (NDF) (ตารางท 4.13) พบวา ชนดของอาหารหยาบมผลตอNDFในอาหารหยาบหมกอยางมนยส าคญยงทางสถต (P<0.01) โดยใบกลวยมคาสงทสด (70.63 เปอรเซนต) รองลงมาเปนผกกระฉด ผกตบชวาและใบมนส าปะหลง มคาเทากบ 69.62, 63.18และ 53.25 เปอรเซนต ตามล าดบเมอพจารณาสารเสรมทใชในการท าอาหารหยาบหมก พบวา พชทหมกดวยยเรยมคาสงทสดเทากบ(71.21เปอรเซนต) รองลงมา เกลอ กากน าตาลและโซดาไฟ มคาเทากบ 66.0765.08และ54.31 เปอรเซนต ตามล าดบ ตารางท 4.13แสดงผลการเปรยบเทยบเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกลาง (NDF)ตออาหารหยาบหมก(on dry basis)




NDF ใบมน

ส าปะหลง 52.85 49.37 52.94 57.82 53.25c 13.31

ผกตบชวา 73.37 68.42 69.35 41.56 63.18b 15.80 ** ** ** ใบกลวย 75.29 71.97 73.77 61.50 70.63a 17.66 ผกกระฉด 83.32 70.57 68.21 56.37 69.62a 17.41 คาเฉลยสาร

เสรม 71.21a 65.08b 66.07b 54.31c 64.17 16.04


35

บทท 5

สรปผลการทดลองและวจารณผลการทดลอง

สรปผลการทดลอง

การศกษาผลของสารเสรมทใชในการท าอาหารหยาบหมกทง 16 สตร ไดแก ใบมนส าปะหลงหมกยเรย ใบมนส าปะหลงหมกกากน าตาล ใบมนส าปะหลงหมกเกลอ ใบมนส าปะหลงหมกโซดาไฟ ผกตบชวาหมกยเรย ผกตบชวาหมกกากน าตาล ผกตบชวาหมกเกลอ ผกตบชวาหมกโซดาไฟ ใบกลวยหมกยเรย ใบกลวยหมกกากน าตาล ใบกลวยหมกเกลอ ใบกลวยหมกโซดาไฟ ผกกระฉดหมกยเรย ผกกระฉดหมกกากน าตาล ผกกระฉดหมกเกลอ ผกกระฉดหมกโซดาไฟ แลวท าการหมกเปนเวลา 21 วน เมอครบก าหนดเวลาหมกจงน าตวอยางทไดมาท าการวเคราะหลกษณะทางกายภาพและคณคาทางเคมสามารถท าการสรปไดดงน 1. ลกษณะทางกายภาพของกลนสตรท1, 2, 3, 5, 7, 9, 10, 13, 14 (สตรจากการทดลองบทท 3) มความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) มลกษณะของกลนคลายกลนผลไมดอง ซงกลนดงกลาวเปนกลนทดของพชอาหารหยาบหมก 2. ลกษณะของเนอสมผสอาหารหยาบหมก พบวา สตรท 1, 3, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 14, 16 มความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) มลกษณะสวนใบและล าตนทยงคงสภาพเดมและไมมสงเจอปน 3. ลกษณะของสในอาหารหยาบหมกโดยสตรท 2 และ 9มความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01) ลกษณะของมสเหลองอมเขยวหรอสกาก ซงจดวาเปนลกษณะของสทดของอาหารหยาบหมก 4. ลกษณะของความเปนกรด-ดาง (pH) มความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01) โดยมสตรท 7และ9 มคาเทากบ 3.42และ4.26 ตามล าดบ จดวาเปนอาหารหยาบทดเหมาะส าหรบน าไปเลยงสตวเคยวเอองตามมาตรฐานของพชอาหารหยาบหมก 5. ลกษณะคณคาทางเคม เปอรเซนตของความชน วตถแหง (DM) เถา (Ash) ไขมน (EE) โปรตน (CP) เยอใย (CF) เยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) และเยอใยทไมละลายในสารฟอกสารทเปนกลาง (NDF) มความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01) ของอาหารหยาบหมกรวมกบสารเสรมทง 16 สตร วจารณผลการทดลอง

การน าผลพลอยไดทางการเกษตร เชน ใบมนส าปะหลง ผกตบชวา ใบกลวย ผกกระฉดมาท าการหมกรวมกบสารเสรม ไดแก ยเรย กากน าตาล เกลอ โซดาไฟ เพอปรบปรงคณภาพใหมโภชนะดขนจากเดมโดยผลจากการประเมนลกษณะทางกายภาพ กลน เนอสมผส สและคาความเปนกรด-ดาง(pH) พบวา ลกษณะทางกายภาพของกลนสตรท1, 2, 3, 5, 7, 9, 10, 13, 14 (สตรจากการทดลองบทท 3) มลกษณะของกลนคลายกลนผลไมดอง ซงกลนดงกลาวเปนกลนทดของพชอาหาร

36

หยาบหมกรวมถงสของอาหารหยาบหมกสตรท 2 , 9 มลกษณะของสเหลองอมเขยวหรอสกาก ซงสอดคลองกบนรนดร (2558) ผลของการหมกหญาซกแนลเลอยรวมกบกระถนตอคณภาพของพชหมกโดยพบวาลกษณะทางกายภาพของทกทรตเมนตมสน าตาลเหลองมกลนหอมคลายผลไมดองและลกษณะทางกายภาพโดยรวมถอวาเปนพชอาหารหมกทด ในสวนของเนอสมผสพบวาสตรท1,3,4,7,9,10,11,12,14,16 มลกษณะสวนใบและล าตนทยงคงสภาพเดมและไมมสงเจอปนซงเปนลกษณะทดของอาหารหยาบหมกตามเกณฑการประเมนจากส านกงานพฒนาอาหารสตว (กรมปศสตว, 2547) ในสวนคาความเปนกรด-ดาง(pH) มความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01) โดยคาความเปนกรด-ดาง(pH)ของผกตบชวาหมกเกลอ และใบกลวยหมกยเรยมคาเทากบ3.42 และ4.26ซงสอดคลองกบบญสง และคณะ (2555) กลาววา จากการศกษาคณภาพการหมกและคณคาทางโภชนะของพชหมกโดยกากน าตาลในสภาพไรอากาศ 3 ชนด ไดแก หญาเนเปยรยกษ หญากนนสมวง และขาวโพดหวานทหมกในถงพลาสตกด าพบวามคาความเปนกรด-ดางเทากบ 3.96 ซงอยในมาตรฐานทางเคมของพชหมก ทมคาความเปนกรด-ดางอยระหวาง 3.5-4.2และในสวนเปอรเซนตของความชน วตถแหง (DM) เถา (Ash) ไขมน (EE) โปรตน (CP) เยอใย (CF) เยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) และเยอใยทไมละลายในสารฟอกสารทเปนกลาง (NDF) พบวามความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P <0.01) พชอาหารหยาบหมกทเหมาะสมทจะน าไปใชในการเลยงสตวเคยวเอองซงไดจากการพจารณาในสวนของเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด (ADF) เยอใยทไมละลายในสารฟอกสารทเปนกลาง (NDF) และโปรตน (CP) ในสวนของพช 3 อนดบแรก ไดแก ใบมนส าปะหลง ใบกลวย ผกตบชวาในสวนของสารเสรมทเหมาะสมในการใชท าพชอาหารหยาบ ไดแก กากน าตาล ยเรยและโซดาไฟ

ขอเสนอแนะ

ในการท าอาหารหยาบหมกเพอเปนการถนอมอาหารไวใชในฤดแลงควรพจารณาพชทใชในการท าอาหารหยาบหมกควรสามารถหางายถามทองถนและมมากพอในการท าอาหารหยาบหมกรวมถงการใชสารเสรมควรจะเลอกใชสารเสรมกากน าตาลเพราะจะใหคณคาทางอาหารไดดกวาทงนกขนอยกบพชอาหารหยาบสดทจะใชในการท าอาหารหยาบหมก

37

เอกสารอางอง

กลมงานวเคราะหอาหารสตว. (2528) . สวนประกอบทางเคม ของผกตบชวา. แหลงทมา http://nutrition.dld.go.th/Nutrition_Knowlage/ARTICLE/Artilek.htm. 28 กนยายน 2561 คณะท างานจดท ามาตรฐานอาหารสตวเคยวเอองของประเทศไทย. (2551). ตารางคณคา ทางโภชนะของวตถดบ. แหลงทมา http://km.dld.go.th. 28 กนยายน 2561. จนทกานตอรณนนท (2545). กระบวนการหมกพชอาหารสตวและการปรงแตง. ขาวพช อาหารสตว. ปท 7 ฉบบท 1. มกราคม-เมษายน. หนา 11-19. ฉนทนา นวมนวม. (2543). กรรมวธในการผลตขาวโพดหมกคณภาพดและการประเมน คณภาพและคณคาทางโภชนะเพอใชเลยงโคนม.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม. เชยงใหม. นรนดร หนกแดง.(2558). ผลของการหมกหญาซกแนลเลอยรวมกบกระถนตอคณภาพของ พชหมก.วารสารมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร ปท 7 ฉบบท 2. คณะ เกษตรศาสตร มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร. นลบล ทวกลเพยงเพญ ศรวตแฉลม มาศวรรณาและ สพตรา ดลโสภณ.(2550). การศกษาวธท าใบมนส าปะหลงหมกเพอเปนอาหารสตว.ว. วทยาศาสตรเกษตร ปท 38 ฉบบท 5 (พเศษ).ศนยวจยพชไรขอนแกน อ. เมอง จ. ขอนแกน 40000 บญลอม ชวะอสระกล, บญเสรม ชวะอสระกล และ สมคด พรหมมา. (2543). การปรบ ปรงคณภาพและการเกบถนอมอาหารหยาบ.หนา 192-205 ในเอกสารการสอนชด วชาหลกโภชนะศาสตรและอาหารสตว หนวยท 9-15มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช ปากเกรด,นนทบร. บญสง เลศรตนพงศ วทยา สมามาลย วโรจน ฤทธฤาชยและราไพร นามสล .(2555 ). การศกษาคณภาพของพชหมกในถงพลาสตกดาทอายการเกบรกษาตางๆ. รายงาน ผลงานวจยส านกพฒนาอาหารสตว ประจ าป พ.ศ. 2555 กรมปศสตวกระทรวง เกษตรและสหกรณ. ศนยวจยและพฒนาอาหารสตวขอนแกน อ.เมอง จ.ขอนแกน. เบญจมาศ ศลายอย. (2545). กลวย. กรงเทพ ฯ : ภาควชาพชสวน คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร . 357 น. ประทม ดนาน สภาพร พลาศร จรส สวางทพและนฤมล สมคณา.(2555). ผลการเสรม ผกตบชวาหมก (Eichhorniacrassipes Mart) ตอสมรรถภาพการผลตโคเนอ. แกนเกษตร 40 ฉบบพเศษ : 283-287 . คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลย ราชภฏบรรมย. พนทพา พงษเพยรจนทร. (2539). หลกการอาหารสตวเลม 2 หลกโภชนะศาสตรและการ ประยกต.มหาวทยาลยเชยงใหม, คณะเกษตรศาสตร.ภาควชาสตวศาสตร. พรชย ลอวลย. (2548). พชอาหารสตวหมก. ภาควชาสตวศาสตร. คณะเกษตรศาสตร

http://nutrition.dld.go.th/Nutrition_Knowlage/ARTICLE/Artilek.htm

38

มหาวทยาลยขอนแกน. 213 หนา. เมธา วรรณพฒน. (2533). โภชนะศาสตรสตวเคยวเออง. ภาควชาสตวศาสตร คณะ เกษตรศาสตร.มหาวทยาลยขอนแกน. ยงลกษณ มลสารและ ปรชา มลสาร. (2558). การใชใบกลวยหมกตอสมรรถภาพการ ผลตของไกไข. คณะเทคโนโลยการเกษตรและอาหาร มหาวทยาลยราชภฎพบล สงคราม. วารณ พานชผล, ฉายแสง ไผแกว, สมคด พรหมมา, โสภณ ชนเวโรจน, จนทกานต อรณนนท,วโรจน ฤทธฤาชยและวรรณา อางทอง. (2547). มาตรฐานของพช อาหารสตวหมกคณภาพด. เอกสารเผยแพรกองอาหารสตว กรมปศสตว กระทรวง เกษตรและสหกรณ. 23 หนา. ศนยวจยอาหารสตวปากชอง กองอาหารสตว กรมปศสตว. ผลการวเคราะหสวนประกอบ ทางเคมล าตนกลวย และใบกลวย. แหลงทมา http://nutrition.dld.go.th/ Nutrition_ Knowlage/ARTICLE/ArtileF.htm. 28 กนยายน 2561. สายณห ทดศร. (2522). หลกการทาทงหญาเลยงสตว. โรงพมพอกษรสยาม. กรงเทพมหานคร.455 หนา. สายณห ทดศร. (2540). พชอาหารสตวเขตรอนการผลตและการจดการ.ภาควชาพชไรนา. คณะเกษตรศาสตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อารยา แดงโรจน สทธพฒน แผวฉ า ณฐพงษ เทยรธวชและนภดล เฟองประยร.(2559). การใชผกกระฉดบดแหงทดแทนร าละเอยดในสตรอาหารเลยงปลายสดเทศ (Labeo RohitaHammiltion) และปลาตะเพยนขาว (Brabonymusgonionotus, Bleeker).การประชมวชาการงานวจยร าไพพรรณครงท 10. คณะเทคโนโลย การเกษตร มหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณ.

Alberta Ag Industries. (1986). The Art of Making Silage. Alberta Ag-Industries, Ltd. Westlock, Alberta, Canada.

Barker, R. A., Mowat, D. N. Stone, J. B., Stevenson, K. R., and Freeman, M. G. (1973). Formic acid or formic acid-formalin as a silage additive. Canadian Journal of Animal Science. 53: 465-470.

Breirem, K. and Ulivesli, O. (1960). Ensiling methods. Herbage Abstracts. Quoted in M. K. Woolford. 1984. The silage fermentation. New York Basel. Marcel Dekker. Goering, H. K., Waldo, D. R. Tyrrell, H. F., and Thomson, D. J. (1991). Composition Of formal dehyde and formic acid treated alfalfa and orchadgrass silage Harvested at two maturities and their effects on intake and growth by Holstein heifers. Journal of Animal Science. 69: 4634-4643.

http://nutrition.dld.go.th/

39

Jones, R. J. (1979). The value of LeucaenaLeucocephala as a feed for ruminants in The topics. World Anim. Rev. 31:13-23. Knodt,C. B. (1950).The Sulfur Dioxide Preservation of Grass Silage J Animal Sci 9:540-544. Kroulik, J.T, Burkely , L.A. and. Wiseman, H.G. (1954). The microbial population on The green plant and of the cut prior to ensiling. J. Dairy Sci. 38:256-262. Kung, L. J. R., Sheperd, A. C., Smagala, A. M., Endres, K. M., Bessett, C. A., Ranjit, N. K., and Glancey, J. L. (1998). The effects of preservatives based on propionic Acid on the fermentation and aerobic stability of corn silage and total

mixed ration. Journal of Dairy Science. 81: 1322-1330. Lancaster, R.J. and Mary McNaughton. (1961). Effect of initial consolidation on silage. N. Z. J. Agric.Res. 4:504-515. McCullough, M.E. (1973). Principle of making and feeding qulity silage. 6. Additives Can be used to improve or alter fermentation. Optimum feeding of dairy animals for meal and milk. (2nd ed.), p.53. Copyright 1973 by the University of Georgia Press, Athens. McCullough, M.E. (1975). New trends in ensiling forages. World Anim. Rev. 13:44-49 Watson, S.J., and Nash M.J. (1960). The Conservation of Grass and Forage Crop,Oliver and Boyd Ltd, Edinburgh. McDonald, P. (1981). The Biochemistry of silage. John Wiley and sons, Ltd., New York. Muck, R.E. (1990). Dry matter level effect on alfala silage qulity ll. Fermentation Products and starch amalysis. Trans, ASAE. 33:373-378. McDonald, P., Henderson, N., and Heron, S. (1991). The Biochemistry of Silage.2nd Ed. Chalcombe Publication, Marlow, Bucks, UK. McDonald, P., Edwards, R. A., Greenhalgh, J. F. D., and Mogran, C. A. (1995). Animal nutrition.Singapore: Longman Scientific & Technical. Muck, R.E. (1991). Silage Fermentation., In J.G.Zeikus and E.A.Johnson (eds). New Yolk . Mixed Culture in Biotechnology . McGraw-Hill. Silveira, A. C.; Lavezzo, W.; and Silveira F.,S. (1980). Consumodesilagensde Capimelefante (Pennisetumpurpureum, Schum) submetidaadiferentes Tratamentos. Rev. Soc. Bras.Zoot., 9 (2) 306-320. Skerman, P. J. and Riveros, F. (1990). Tropical grasses. FAO. Plant production and protection series, no 23. Rome, Italy.

40

Waldo, D.R., Keys, J., Smith, L.W., and Gordon, R. A. (1971). Effect of formic acid on recovery, intake, digestibility and growth from unwilted silage. J. Dairy Sci. 54:77-87. Wood, J.G.M., and Parker, J. (1971). Respiration during the drying of hay. J.agric. Engng. Res.16:179-191. Woolford, M. K. (1984). The silage fermentation. New York Basel. Marcel Dekker. Winter, A. L., P. Fychan and P. Jone. (2001). Effect of formic acid and a Bacterial inoculant on the amino acid composition of grass silage and on Animal performance. Grass and Forage Sci. 56: 181-192.

41

ภาคผนวก ก

ขนตอนการวเคราะหความแปรปรวน

42

ตวอยาง ขนตอนการวเคราะหความแปรปรวนของเยอใย(CF)

Treatment จ านวนซ า

รวม (total) เฉลย (mean) 1 2 3 4

1 21.75 21.56 21.65 21.75 86.71 21.67 2 17.88 18.65 18.27 18.66 73.46 18.36 3 21.51 21.60 21.56 21.61 86.28 21.57 4 21.56 21.57 21.57 21.57 86.27 21.56

รวม (total) 332.72 83.16 1.การหาคา Correction Factor (C.F.)

C.F. =(ผลรวมทงหมดในการทดลอง)2 จ านวนทงหมดในการทดลอง =(332.72)2 16 = 110702.59 16 = 6918.91 2.การหาคา Sum of squares Total S.S = ผลบวกของ (ขอมลจากแตละหนวยการทดลอง)2 - C.F. = (21.75)2+(21.56)2 +(21.65)2+(21.75)2+(17.88)2+(18.65)2+(18.27)2 (18.66)2+(21.51)2+(21.60)2+(21.56)2+(21.61)2+(21.56)2+(21.57)2 (21.57)2+(21.57)2 = 6854.7-6918.91 = 64.21 Treatment S.S = (ผลรวมแตละหนวยทดอง)2 - C.F. จ านวนซ า = (T)1+(T)2+(T)3+(T)4 R = (86.71)2+(73.46)2+(86.28)2+(86.27)2 4 = 6950.43 - 6918.91 4 = 7.88 Error S.S = Total S.S - Treatment S.S

43

= 64.21-7.88 = 56.33 3.การหาคา Mean squares Treatment M.S = Treatment S.S T-1 = 7.88 4-1 =7.88 3 = 2.62 Error M.S =Error S.S T(r-1) = 56.33 4(4-1) = 56.33 15 = 3.75 4.การหาคา F-Value F = Treatment M.S Error M.S = 2.62 3.75 =0.69

5.การหาคา C.V % = √𝐸𝑟𝑟𝑜𝑟 𝑀.𝑆.×100%

G.M.

= √3.75×100%

20.79

= 1.93

20.79× 100

= 0.09 × 100 = 9 %

44

ภาคผนวก ข ตาราง ANOVA

45

ตารางภาคผนวกท 1 การวเคราะหลกษณะทางกายภาพของกลน

SOURCE df SS MS F F.05 F.01 Treatment 15 1017.75 67.85 13.35 1.92 2.52

A 3 242.75 80.91 15.92 2.84 4.31 B 3 102.75 34.25 6.74 2.84 4.31

AxB 9 672.25 74.69 14.69 2.11 2.89 ERROR 48 244.00 5.08 TOTAL 63 1261.75 20.02

Grand Mean = 8.18 CV = 27.53เปอรเซนต ตารางภาคผนวกท 2 การวเคราะหลกษณะทางกายภาพของเนอสมผส


A 3 32.04 10.68 6.95 2.84 4.31 B 3 11.29 3.76 2.45 2.84 4.31

AxB 9 78.64 8.73 5.69 2.11 2.89 ERROR 48 73.75 1.53 TOTAL 63 195.73 3.10

Grand Mean = 3.140 CV = 39.46 เปอรเซนต

ตารางภาคผนวกท 3 การวเคราะหลกษณะทางกายภาพของส


A 3 45.31 15.10 50.00 2.84 4.31 B 3 0.81 0.27 0.90 2.84 4.31

AxB 9 12.31 1.36 4.53 2.11 2.89 ERROR 48 14.50 0.30 TOTAL 63 72.93 1.15

Grand Mean = 1.78 CV = 30.85เปอรเซนต

46

ตารางภาคผนวกท 4 การวเคราะหลกษณะทางกายภาพของกรด-ดาง (pH)


A 3 113.89 37.96 6200.06 2.84 4.31 B 3 0.10 0.03 5.68 2.84 4.31

AxB 9 0.07 0.08 1.36 2.11 2.89 ERROR 48 0.29 0.06 TOTAL 63 114.37 1.8154


ตารางภาคผนวกท 5 การวเคราะหลกษณะทางเคมของความชน


A 3 3.95 1.31 486.63 2.84 4.31 B 3 6.40 2.13 787.60 2.84 4.31

AxB 9 24.01 2.66 984.77 2.11 2.89 ERROR 48 0.13 0.00 TOTAL 63 34.50 0.54


ตารางภาคผนวกท 6 การวเคราะหลกษณะทางเคมของวตถแหง (DM)


A 3 3.66 1.22 34.03 2.84 4.31 B 3 5.28 1.76 49.11 2.84 4.31

AxB 9 21.60 2.40 66.87 2.11 2.89 ERROR 48 1.72 0.03 TOTAL 63 32.28 0.51


47

ตารางภาคผนวกท 7 การวเคราะหลกษณะทางเคมของเถา (Ash)


A 3 697.42 232.47 567.44 2.84 4.31 B 3 1061.98 353.99 864.06 2.84 4.31

AxB 9 239.34 26.59 64.91 2.11 2.89 ERROR 48 19.66 0.40 TOTAL 63 2018.41 32.03


ตารางภาคผนวกท 8 การวเคราะหลกษณะทางเคมของโปรตน (CP)


A 3 2262.10 754.03 6646.76 2.84 4.31 B 3 392.77 130.92 4626.79 2.84 4.31

AxB 9 98.77 10.97 384.83 2.11 2.89 ERROR 48 1.35 0.02 TOTAL 63 2755.00 43.73


ตารางภาคผนวกท 9 การวเคราะหลกษณะทางเคมของไขมน (EE)


A 3 529.07 176.35 9321.60 2.84 4.31 B 3 1.05 0.35 118.07 2.84 4.31

AxB 9 2.83 0.31 105.79 2.11 2.89 ERROR 48 0.14 0.00 TOTAL 63 533.10 8.46

Grand Mean = 2.20 CV =2.47 เปอรเซนต

48

ตารางภาคผนวกท 10 การวเคราะหลกษณะทางเคมของเยอใย (CF)


A 3 1257.22 419.07 309.35 2.84 4.31 B 3 407.57 135.85 100.29 2.84 4.31

AxB 9 316.26 35.14 25.94 2.11 2.89 ERROR 48 65.02 1.35 TOTAL 63 2046.08 32.47


ตารางภาคผนวกท 11 การวเคราะหลกษณะทางเคมของคารโบไฮเดรต (NFE)


A 3 453.94 151.31 86.36 2.84 4.31 B 9 1584.72 528.24 301.48 2.84 4.31

AxB 9 421.67 46.85 26.74 2.11 2.89 ERROR 48 84.10 1.75 TOTAL 63 2544.44 40.38


ตารางภาคผนวกท 12 การวเคราะหลกษณะทางเคมของเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกรด(ADF)


A 3 2664.52 888.17 180.02 2.84 4.31 B 3 564.27 188.09 38.12 2.84 4.31

AxB 9 1214.92 134.99 27.36 2.11 2.89 ERROR 48 236.82 4.93 TOTAL 63 4680.54 74.29


49

ตารางภาคผนวกท 13 การวเคราะหลกษณะทางเคมของเยอใยทไมละลายในสารฟอกทเปนกลาง(NDF)


A 3 3067.56 1022.52 115.70 2.84 4.31 B6 3 2418.45 806.15 91.22 2.84 4.31 AxB 9 2204.86 244.98 27.72 2.11 2.89

ERROR 48 424.19 8.83 TOTAL 63 8115.5 128.81

Grand Mean = 64.16 CV =4.63เปอรเซนต

ตารางภาคผนวกท 14 การประเมนคณภาพพชหมกจากลกษณะทางกายภาพ (กรมปศสตว 2547)

ลกษณะทางกายภาพ คะแนน 1. กลน หอมคลายกลนผลไมดองหรอนาสมสายช 12 ไมหอม มกลนฉนเลกนอย 8 มกลนฉนมาก และเหมนเลกนอย 4 เหมนเนา หรอมกลนรา 0 2. เนอพชหมก แนน มสวนใบและล าตนทยงคงสภาพเดม และไมมสงเจอปน 4 แนน สวนใบและล าตนเปอยยยเลกนอย ลนเปนเมอก 2 แนน สวนใบและล าตนเปอยยยมาก มสงเจอปน 1 เละเปนเมอก และสกปรกมาก 0 3. ส เหลองอมเขยว หรอสกาก 3 เขยวอมเหลอง หรอเขยวเขม 2 น าตาลทอง 1 น าตาลเขม หรอด า 0 4. pH 3.5 – 4.2 6 4.4 – 4.7 4 4.7 – 5.1 2 > 5.1 0

คะแนนรวม ลกษณะทางกายภาพ 20 – 25 ดมาก 15 – 19 ด 6 – 14 ปานกลาง 0 – 5 ต า

50

ตารางภาคผนวกท 15 การวเคราะหลกษณะทางเคม




ความชน (%) Moisture ใบมนส าปะหลง 6.11 5.25 4.42 6.54 5.58b 1.40 ผกตบชวา 5.69 5.75 6.51 4.31 5.56b 1.39 ใบกลวย 6.90 6.12 5.56 5.98 6.14a 1.54 ** ** ** ผกกระฉด 6.29 4.82 6.00 5.08 5.55b 1.39 คาเฉลยสาร

เสรม 6.25a 5.49c 5.62b 5.48c 5.71 1.43

วตถแหง (%) DM ใบมนส าปะหลง 94.28 94.93 93.72 93.73 94.67a 23.67 ผกตบชวา 94.52 94.47 93.77 95.83 94.65a 23.66 ใบกลวย 93.44 94.14 94.67 94.26 94.13b 23.53 ** ** ** ผกกระฉด 93.99 95.36 94.23 95.29 94.71a 23.68 คาเฉลยสาร

เสรม 94.05b 94.72a 94.70a 94.78a 94.54 23.64

เถา (Ash) ใบมนส าปะหลง 7.20 7.27 8.15 14.32 9.24d 2.31 ผกตบชวา 14.24 13.43 16.69 29.68 18.51a 4.63 ใบกลวย 11.80 14.50 13.98 17.87 14.54b 3.64 ** ** ** ผกกระฉด 12.10 8.70 11.25 21.82 13.47c 3.37 คาเฉลยสาร

เสรม 11.34C 10.97c 12.52b 20.92a 13.94 3.49

โปรตน (CP) ใบมนส าปะหลง 30.22 21.87 21.27 21.59 23.84a 5.96 ผกตบชวา 11.69 9.15 7.21 4.47 8.13d 2.03 ใบกลวย 13.45 9.76 9.81 10.19 10.80c 2.70 ** ** ** ผกกระฉด 17.78 14.07 14.90 9.96 14.18b 3.55 คาเฉลยสาร

เสรม 18.28a 13.71b 13.41c 11.55d 14.24 3.56

ไขมน (EE) ใบมนส าปะหลง 7.32 6.62 7.68 7.01 7.16a 1.79 ผกตบชวา 0.21 0.26 0.36 0.03 0.21d 0.05 ** ** ** ใบกลวย 0.41 0.57 0.23 0.59 0.45c 0.11 ผกกระฉด 0.92 0.93 1.36 0.73 0.98b 0.25

51

คาเฉลยสารเสรม

2.21b 2.09c 2.41a 2.09c 2.20 0.55

เยอใย (CF) ใบมนส าปะหลง 21.68 18.36 21.57 21.57 20.79d 5.20 ผกตบชวา 32.08 27.46 29.30 24.33 28.29c 7.07 ใบกลวย 32.78 28.27 29.62 30.60 30.32b 7.58 ** ** ** ผกกระฉด 41.69 26.37 29.58 32.77 32.60a 8.15 คาเฉลยสาร

เสรม 32.06a 25.12c 27.52b 27.32b 28.00 7.00

NFE ใบมนส าปะหลง 27.47 40.62 36.47 28.97 33.38c 8.35 ผกตบชวา 36.09 43.94 39.94 37.18 39.29a 9.82 ใบกลวย 34.65 40.77 40.80 34.76 37.75b 9.44 ** ** ** ผกกระฉด 21.23 45.12 36.90 29.66 33.23c 8.31 คาเฉลยสาร

เสรม 29.86d 42.61a 38.53b 32.64c 35.91 8.98

ADF ใบมนส าปะหลง 44.38 39.85 42.08 51.06 44.34c 11.09 ผกตบชวา 45.48 41.46 43.57 30.65 40.29d 10.07 ใบกลวย 50.65 47.29 48.72 49.41 49.02b 12.26 ** ** ** ผกกระฉด 70.43 54.00 56.02 50.08 57.63a 14.41 คาเฉลยสาร

เสรม 52.74a 45.65bc 47.60b 45.30c 47.82 11.96

NDF ใบมนส าปะหลง 52.85 49.37 52.94 57.82 53.25c 13.31 ผกตบชวา 73.37 68.42 69.35 41.56 63.18b 15.80 ใบกลวย 75.29 71.97 73.77 61.50 70.63a 17.66 ** ** ** ผกกระฉด 83.32 70.57 68.21 56.37 69.62a 17.41 คาเฉลยสาร

เสรม 71.21a 65.08b 66.07b 54.31c 64.17 16.04

abcd อกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01)

52

ตารางภาคผนวกท 16 การวเคราะหทางกายภาพ

คณคาโภชนะของ อาหารหยาบ



กลน (Smell) ใบมนส าปะหลง 12.00 12.00 12.00 8.00 11.00a 2.75 ผกตบชวา 10.00 4.00 11.00 7.00 8.00b 2.00 ใบกลวย 11.00 12.00 1.00 9.00 8.25b 2.06 ** ** ** ผกกระฉด 1.00 12.00 7.00 2.00 5.50c 1.38 คาเฉลยสาร

เสรม 8.50ab 10.00a 7.75bc 6.50c 8.19 2.05

ส (Color) ใบมนส าปะหลง 2.00 3.00 2.00 2.00 2.25 0.56 ผกตบชวา 2.25 1.00 2.50 2.00 1.94 0.49 ใบกลวย 3.00 2.75 2.00 2.50 2.56 0.64 ** ** ** ผกกระฉด 0.00 1.00 0.5 0.0 0.38 0.10 คาเฉลยสาร

เสรม 1.81 1.94 1.75 1.63 1.78 0.45

เนอสมผส (Texture) ใบมนส าปะหลง 4.00 2.00 4.00 4.00 3.50 0.88 ผกตบชวา 2.50 1.00 4.00 2.50 2.50 0.63 ใบกลวย 6.00 4.00 3.00 3.50 4.13 1.03 ** ** ** ผกกระฉด 0.75 4.00 4.00 1.00 2.44 0.61 คาเฉลยสาร

เสรม 3.31 2.75 3.75 2.75 3.14 0.79

คาความเปน กรด-ดาง (pH) ใบมนส าปะหลง 6.34 6.32 6.38 6.31 6.34b 1.59 ผกตบชวา 3.41 3.21 3.42 3.30 3.34d 0.84 ใบกลวย 4.26 4.27 4.31 4.32 4.29c 1.07 ** ** ** ผกกระฉด 6.45 6.39 6.53 6.42 6.45a 1.61 คาเฉลยสาร

เสรม 5.11 5.05 5.16 5.09 5.10 1.28

abcd อกษรทตางกนในบรรทดเดยวกนความแตกตางกนอยางมนยส าคญยงทางสถต (P < 0.01)

53

ภาคผนวก ค

ภาพกจกรรมการทดลอง

54

ภาพผนวกท 1 เกบตวอยางพชทใชในการหมก

ภาพผนวกท 2 การสบตวอยางพชโดยใชเครองสบ

55

ภาพผนวกท 3 การสบตวอยางพชโดยใชคนสบ

ภาพผนวกท 4 สารเสรมทใชในการหมก

56

ภาพผนวกท 5 การหมกพชอาหารหยาบ

ภาพผนวกท 6 บรรจใสถงหมกไว 21 วน

57

ภาพผนวกท 7 วดคา PH และประเมนลกษณะทางกายภาพ

ภาพผนวกท 8 เกบตวอยางสงวเคราะหทางเคม

58

ประวตผวจย

ชอ นางสาวอนธดา อยมาก ทอย บานเลขท 70/2 หมท 2 ต าบล วดขวาง อ าเภอโพทะเล

จงหวดพจตร รหสไปรษณย 66130 เกดเมอ 10 มนาคม พ.ศ.2540 ประวตการศกษา มธยมศกษาปท 4-6 โรงเรยนตะพานหน 2554-2557 มธยมศกษาปท 1-3 โรงเรยนตะพานหน 2551-2554 ชอ นางสาวบษบง นาคพงษ ทอย บานเลขท 91 หมท 4 ต าบลลานสก อ าเภอลานสก จงหวด

อทยธาน รหสไปรษณย 61160 เกดเมอ 7 มกราคม 2540 ประวตการศกษา มธยมศกษาปท 4-6 โรงเรยนลานสกวทยา 2554-2557 มธยมศกษาปท 1-3 โรงเรยนลานสกวทยา2551-2554 ชอ นายพนธกานต ดงบง ทอย บานเลขท 300/6 หมท 3 ต าบลหนองกลบ อ าเภอหนองบว

จงหวดนครสวรรค รหสไปรษณย 60110 เกดเมอ 24 พฤษภาคม พ.ศ.2537 ประวตการศกษา มธยมศกษาปท 4-6 โรงเรยนสตรนครสวรรค 2551-2554 มธยมศกษาปท 1-3 โรงเรยนสตรนครสวรรค 2548-2551

The Effects of Different Silage Additives on Evaluate the Quality...

Documents

Transcript of The Effects of Different Silage Additives on Evaluate the Quality...