April-May 2019, Volume 7, Issue 1 DOI: 10.21859/ijpn-07018

Iranian Journal of Psychiatric Nursing (IJPN) Original Article

The Effectiveness of Couple Therapy by Hendrix Imago Therapy Method on Improving Couples Communication Patterns and Reduction of Emotional Divorce in Couples

Applying for Divorce Bushehr City

Setareh Mohannaee1, , Ali Poladei Rishehri1,*, , SeyyedMousa Golestaneh1, ,

Moloud Keykhosrovani1,

1 Department of Psychology, Bushehr Branch, Islamic Azad University, Bushehr, Iran * Corresponding author: Ali Poladei Rishehri, Department of Psychology, Bushehr Branch, Islamic AzadUniversity, Bushehr, Iran. E-mail: alipoladei@yahoo.com

Received: 09 Sep 2018 Accepted: 06 Mar 2019 Abstract Introduction: The family is meeting the needs of its members and divorce applicant couples have many problems especially in communication patterns and emotional divorce. The aimed this research was determine the effectiveness of couple therapy by Hendrix imago therapy method on improving communication patterns and reducing emotional divorce. Methods: Present research was a semi-experimental with a pre-test and post-test design with a control group. The research population was included divorce applicant couples referring to court counseling center of Bushehr city in the autumn season of 2017 year. The research sample was 40 couple that were selected by available sampling method and randomly assigned to two equal groups (each group 20 couple). The experimental group trained couple therapy by Hendrix imago therapy method for 10 sessions of 90 minutes (two sessions a week). The groups responded to communication patterns and emotional divorce questionnaires in pre-test and post-test phases. To analyze the data was used from multivariate analysis of covariance method. Results: The findings showed there was a significant difference between the experimental and control groups in communication patterns and emotional divorce. In other words, couple therapy by Hendrix imago therapy method led to increase constructive communication pattern and decrease avoidance and demand/retiring communication patterns and emotional divorce in divorce applicant couples (P<0.05). Conclusions: The results indicate the effectiveness of couple therapy by Hendrix imago therapy method on communication patterns and emotional divorce in divorce applicant couples. Therefore, counselors and therapists can be used from couple therapy by Hendrix imago therapy method to improve communication patterns and reduce emotional divorce of divorce applicant couples. Keywords: Couple Therapy, Imago, Communication Patterns, Divorce, Emotional

© 2019 Iranian Nursing Scientific Association (INA)

DOI: 10.21859/ijpn-07018 8، شماره 7، دوره 8931فروردین و اردیبهشت

95

مقاله پژوهشی نشریه روان پرستاری

یاطارتب یبر بهبود الگوها کسیهندر یماگوتراپیبه روش ا یدرمانزوج یاثربخش

طلاق شهر بوشهر یمتقاض نیدر زوج یو کاهش طلاق عاطف نیزوج

،4یخسروانیمولود ک ،،3گلستانه یدموسی، س،،*2یشهریر یپولاد یعل ،،1ییستاره محنا

رانیبوشهر، ا ،یواحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلام ،یگروه روانشناس 1

: لیمی. ارانینور، واحد بوشهر، بوشهر، ا امیدانشگاه پ ،یگروه روانشناس ،یشهریر یپولاد یعل * نویسنده مسئول:alipoladei@yahoo.com

19/11/1951 تاریخ پذیرش مقاله: 11/60/1951 تاریخ دریافت مقاله:

چکیده

طلاق و یارتباط یالگوها نهیدر زم ژهیوبه یطلاق مشکلات فراوان یمتقاض نیو زوج کندیم نیآن را تأم یاعضا یازهایخانواده ن مقدمه:

طلاق و کاهش یارتباط یبر بهبود الگوها کسیهندر یتراپ ماگویبه روش ا یزوج درمان یاثربخش نییپژوهش تع نیدارند. هدف ا یعاطف

بود. یعاطف

ق طلا یمتقاض نیآزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش شامل زوجو پس آزمونشیبا طرح پ یشیآزمامهیپژوهش حاضر ن کار:روش

زوج بودند که با روش در دسترس 06بودند. نمونه پژوهش 1950سال زییکننده به مرکز مشاوره دادگاه شهر بوشهر در فصل پامراجعه

)دو جلسه یاقهیدق 56جلسه 16 شیشدند. گروه آزما نیگزیزوج( جا 16)هر گروه یگروه مساو وساده در د یانتخاب و با روش تصادف

و طلاق یارتباط یالگوها یهاها به پرسشنامهقرار گرفت. گروه کسیهندر یتراپ ماگویبا روش ا یدر هفته( تحت آموزش زوج درمان

استفاده شد. یریچندمتغ انسیکووار لیها از روش تحلداده لیلتح ید. براآزمون پاسخ دادنو پس آزمونشیدر مراحل پ یعاطف

وجود داشت. به عبارت یتفاوت معنادار یو طلاق عاطف یارتباط یو کنترل در الگوها شیآزما یهاگروه نینشان داد ب هاافتهی ها:یافته

و یاجتناب یارتباط یسازنده و کاهش الگوها یارتباط یالگو شیباعث افزا کسیهندر یتراپ ماگویبه روش ا یزوج درمان گرید

(.P<69/6طلاق شد ) یمتقاض نیوجدر ز یو طلاق عاطف یریگتوقع/کناره

نیجدر زو یو طلاق عاطف یارتباط یبر الگوها کسیهندر یتراپ ماگویبه روش ا یزوج درمان یاز اثربخش یحاک جینتا نتیجه گیری:

یهابهبود الگو یبرا کسیهندر یتراپ ماگویبه روش ا یاز روش زوج درمان توانندیمشاوران و درمانگران م نیطلاق بود. بنابرا یمتقاض

طلاق استفاده کنند. یتقاضم نیزوج یو کاهش طلاق عاطف یارتباط

یطلاق، عاطف ،یارتباط یالگوها ماگو،یا ،یزوج درمان واژگان کلیدی: .است محفوظ ایران پرستاری علمی انجمن برای نشر حقوق تمامی

مقدمه

شناسان بر نقش و اهمیت شناسان و آسیبشناسان، جامعهبیشتر روان

. ازدواج و تشکیل [1]کنند سلامتی خانواده در سلامتی جامعه تأکید می

ساز زندگی انسان است و خانواده یکی از مراحل حساس و سرنوشت

ترین آسیبی که نقش مهمی در افت سلامت خانواده دارد، طلاق مهم

(Divorce است )[1]گیری خانواده و قطب مخالف . ازدواج مبنای شکل

ترین نهاد جامعه انسانی آن طلاق است که به معنای فروپاشی مهم

شود و آمار و باشد. امروزه طلاق مانند ازدواج امری عادی تلقی میمی

. [9] دهد که ایران چهارمین کشور پر طلاق دنیاستارقام نشان می

پدیده طلاق و آمار بسیار بالای آن حاکی از نارضایتی از روابط زناشویی

و نوعی گسستگی عاطفی بین زوجین است که این گسستگی دردناک

. طلاق فرآیندی [0] باشدهای فراوانی برای زوجین میو توأم با آسیب

است که معمولاً با بحران عاطفی شروع شده و با تلاش برای حل تعارض

از طریق ورود به موقعیت جدید با نقش و سبک زندگی جدید خاتمه

( اولین مرحله طلاق Emotional divorce. طلاق عاطفی )[9]یابد می

ی زوجین اشاره دارد رسمی است که به سردی روابط احساسی و عاطف

. طلاق عاطفی نوعی [0] گذاردمی ریو بر تمام روابط زوجین تأث

شود، اما نابهنجاری است که گرچه به جدایی مکانی زوجین منجر نمی

ی پوچ و فاقد عشق، مصاحبت و دوستی تبدیل زندگی آنها را به ازدواج

ت مببت با همسر، عدم . طلاق عاطفی به علت نبود تعاملا[1] کندمی

تأمین نیازهای عاطفی، نارضایتی جنسی، خیانت، مسائل مالی،

8937فروردین و اردیبهشت ، 8، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

06

آید و منجر به بروز های مزمن و بدرفتاری فیزیکی به وجود میبیماری

گیری از علائم افسردگی، اضطراب، احساس گناه، ناامیدی و کناره

. در طلاق عاطفی همسران به جای [1] شودهای اجتماعی میفعالیت

حمایت از یکدیگر به دنبال یافتن دلیل برای اثبات عیب و کوتاهی،

. یکی دیگر از [5] ل عزت نفس یکدیگر هستندناکام کردن و تنز

مشکلات افراد متقاضی طلاق، نامطلوب بودن الگوهای ارتباطی

(Communication patternsآنان است ) [16] یکی از الگوهای .

ارتباطی مطرح، الگوهای ارتباطی زوجین است که بر اساس ارتباط

های بیان . الگوهای ارتباطی شیوه[11] شودها با یکدیگر تعریف میزوج

افکار و احساسات اعضای خانواده هستند که وضعیت اجتماعی خانواده

. به طور کلی سه نوع الگوی ارتباطی سازنده، [11] کنندرا مشخص می

گیری وجود دارد. در الگوی ارتباطی سازنده اجتنابی و توقع/کناره

های ممکن را بررسی و به طور منطقی از آنها برای زوجین همه راه حل

اجتنابی هر دو زوج از کنند. در الگوی ارتباطی حل مسائل استفاده می

کنند و زندگی آنها به شکل موازی با یکدیگر پیش ارتباط خودداری می

رود و ارتباط آنها در حد کمترین مقدار ممکن است. در الگوی می

گیری یکی از زوجین ارتباط را شروع و دیگری را ارتباطی توقع/کناره

رتباط کند از اکند، در حالی که طرف مقابل سعی میسرزنش می

.[19] گیری کندکناره

شناسی کاربست اصول آن در یافتن یکی از کاربردهای علم روان

های نوین زندگی، پیشگیری از مشکلات فردی، شغلی، خانوادگی شیوه

وج های مؤثر زیکی از روش. [10] و اجتماعی و ارتقای سلامت است

های روانشناختی، روش ( در بهبود ویژگیCouple therapyدرمانی )

( مبتنی بر نظریه Imago therapyزوج درمانی به روش ایماگو تراپی )

Hendrix است. ایماگو معادل تصویرسازی ارتباطی است و در این

شده در روابط با محبوب مورد روش ضمیر ناخودآگاه و تجربیات درونی

، برنامه Hendrix. در ایماگو تراپی مبتنی بر نظریه [19] باشدتاکید می

شان آموزش و درمان برای کمک به زوجین در جهت اصلاح روابط

که ذهن خودآگاه فرد با ذهن ناخودآگاه ترکیب شده و هدف این است

کند تا روابط آگاهانه، وی همتراز شود و این شیوه به افراد کمک می

. به طور کلی روش ایماگو [10]صمیمانه و متعهدانه را رشد و ارتقا دهند

ها آموزش تراپی فرایندی است که ضمن دادن آگاهی و اطلاعات به زوج

های ناخودآگاه روابط خود آگاه شوند و به جای حل دهد تا از جنبهمی

های آنها بپردازند و آنها را به بررسی ریشههای خود به سطحی تعارض

.[11] ای حل نمایندصورت ریشه

حاکی از آن بود که آموزش ایماگو تراپی به Lawsonنتایج پژوهش

. نتایج پژوهش [11] شودزوجین باعث بهبود الگوهای ارتباطی می

Schmidt ی )ایماگو های ارتباط درمانو همکاران نشان داد که کارگاه

تراپی( باعث افزایش رضایت از روابط و الگوی ارتباطی سازنده و کاهش

. در پژوهشی [15] شد گیریاجتنابی و توقع/کنارهالگوهای ارتباطی

گزارش کردند که ایماگو تراپی باعث رشد Schmidt & Gelhertدیگر

. علاوه بر آن نتایج پژوهش امینی [19] میزان همدلی در زوجین شد

های زندگی و ایماگو های مهارتخوئی و همکاران نشان داد که روش

الگوهای ارتباطی تراپی باعث افزایش الگوی ارتباطی سازنده و کاهش

. شجاعیان ضمن پژوهشی به [16] شدند گیریاجتنابی و توقع/کناره

این نتیجه رسید که زوج درمانی مشارکتی و ایماگو تراپی باعث افزایش

اجتنابی و الگوی ارتباطی سازنده و کاهش الگوهای ارتباطی

ی پور و همکاران حاک. نتایج پژوهش علی[11] شدند گیریتوقع/کناره

از اثربخشی آموزش ایماگو تراپی بر افزایش دیدگاه درکی و بخشودگی

. فاطمی و همکاران ضمن [11] دیده خیانت زناشویی بوددر زنان آسیب

اعث ب پژوهشی گزارش کردند که تصویرسازی ارتباطی )ایماگو تراپی(

های عاطفی، های آن )صمیمیتافزایش صمیمیت زناشویی و مولفه

. [11] ها شدشناختی، جنسی، عقلانی و معنوی( در زوججسمی، روان

ی و همکاران گزارش کردند که تصویرسازی در پژوهشی دیگر اصلان

ارتباطی )ایماگو تراپی( باعث افزایش کیفیت روابط زناشویی، خشنودی

ها با یکدیگر و مدیریت تعارض در ارتباط، میزان سپری کردن زمان زوج

.[19] و کاهش احتمال جدایی و اختلاف شد

شود و آمار و ارقام نشان امروزه طلاق مانند ازدواج امری عادی تلقی می

با اینکه درباره .[9] دهد که ایران چهارمین کشور پر طلاق دنیاستمی

آمارهای زیاد و گاهی متفاوت وجود دارد، اما درباره میزان طلاق رسمی

طلاق عاطفی که نقطه شروع طلاق رسمی است، آمار دقیقی وجود

ندارد و شواهد نشان دهنده میزان بالای آن است. همچنین زوجین

متقاضی طلاق دارای مشکلات فراوانی از جمله طلاق عاطفی و

لذا ضرورت دارد که به آنها در هایی در الگوهای ارتباطی هستند،ضعف

های اندکی دربارهبهبود روابط زناشویی کمک شود. علاوه بر آن پژوهش

های بر ویژگی Hendrixاثربخشی زوج درمانی به روش ایماگو تراپی

ویژه بر الگوهای ارتباطی و طلاق عاطفی انجام ها بهروانشناختی زوج

ه ر بالای طلاق عاطفی، پیشینشده است. در نتیجه با توجه به آمار بسیا

پژوهشی اندک درباره زوج درمانی به روش ایماگو تراپی، مشکلات

های شناختی و فراوان زوجین متقاضی طلاق و ضرورت کمک

تعیین اثربخشی زوج درمانی روانشناختی به آنها، پژوهش حاضر با هدف

شبه روش ایماگو تراپی هندریکس بر بهبود الگوهای ارتباطی و کاه

انجام شد.طلاق عاطفی

روش کار

آزمون با گروه آزمون و پسآزمایشی با طرح پیشاین پژوهش نیمه

کننده کنترل بود. جامعه پژوهش شامل زوجین متقاضی طلاق مراجعه

بودند. 1950به مرکز مشاوره دادگاه شهر بوشهر در فصل پاییز سال

های زوج بودند که با روش در دسترس بر اساس ملاک 06نمونه پژوهش

فصل پاییز انتخاب و با روش تصادفی ساده در دو ورود به پژوهش در

نفر گروه کنترل( جایگزین 16نفر گروه زوج درمانی و 16گروه مساوی )

گیری در دسترس پس از هماهنگی با مسئولان و شدند. در روش نمونه

مشاور دادگاه از میان متقاضیان طلاق که تمایل به شرکت در پژوهش

Fleissاس معادله برآورد تعداد نمونه زوج بر اس 06داشتند، تعداد

انتخاب شدند.

n =2𝜎2(𝑧

1−𝛼2+𝑧1−𝛽)

2

𝑑2

=2(1/88)2(1/96 + 1/28)2

4/507

=(7/0688). (10/4976)

4/507= 16/46

، 𝝈 ،119/1=d=11/1 [10]بر اساس پژوهش اکبری و همکاران

56/6=Power 59/6و=α محاسبه شد 00/10است، لذا حجم نمونه

همکارانو ییمحنا

01

زوج 16نمونه برای هر گروه در این پژوهش برای اطمینان از حجمکه

تقاضی طلاق های ورود به پژوهش شامل مملاک در نظر گرفته شد.

سال از ازدواج، 1-16بودن، داشتن حداقل تحصیلات دیپلم، گذشت

پزشکی نداشتن اعتیاد به الکل و مواد مخدر، عدم مصرف داروهای روان

بر اساس گزارش شخصی، عدم گذراندن دوره زوج درمانی به روش

های درمانی دیگر به طور و عدم استفاده از روش Hendrixایماگوتراپی

های خروج از مطالعه شامل غیبت دو جلسه و یا بیشتر ن و ملاکهمزما

صورت ناقص ها بهاز آن، انصراف از ادامه همکاری و تکمیل پرسشنامه

بود. نحوه اجرای پژوهش به این صورت بود که پس از اخذ مجوز لازم

، هااز دانشگاه، هماهنگی با مسئولان و مشاور دادگاه و انتخاب آزمودنی

ها به صورت تصادفی به کمک به دو گروه مساوی تقسیم )گروه هانمونه

عنوان گروه آزمایش و کنترل انتخاب شدند( و گروه کشی بهقرعه

ای دو جلسه در روزهای دوشنبه ای )هفتهدقیقه 56جلسه 16آزمایش

و چهارشنبه عصر( تحت آموزش زوج درمانی به روش ایماگوتراپی

Hendrix نترل در لیست انتظار برای آموزش قرار قرار گرفت و گروه ک

آزمون آزمون و پسها در مراحل پیشگرفت. لازم به ذکر است که گروه

از نظر الگوهای ارتباطی و طلاق عاطفی به کمک ابزارهای زیر ارزیابی

شدند.

Christensenپرسشنامه الگوهای ارتباطی، این پرسشنامه توسط

& Sullaway گویه و سه بعد 99ساخته شد. این ابزار دارای

گیری است که با الگوهای ارتباطی سازنده، اجتنابی و توقع/کناره

=خیلی 0=غیرممکن تا 1ای لیکرت )استفاده از مقیاس نه درجه

شود. نمره ابعاد از طریق مجموع نمره گذاری میممکن( نمره

ای بیشتر داشتن آن معنآید و نمره بالاتر بهدست میها بهگویه

و پایایی الگوهای دییباشد. روایی سازه ابزار تأالگوی ارتباطی می

گیری با روش آلفای کرونباخارتباطی سازنده، اجتنابی و توقع/کناره

. همچنین بهرامی [19]گزارش شد 11/6و 10/6، 51/6ترتیب به

و همکاران پایایی الگوهای ارتباطی سازنده، اجتنابی و

و 01/6، 11/6ترتیب گیری را با روش آلفای کرونباخ بهتوقع/کناره

. در پژوهش حاضر پایایی ابعاد مذکور [10]زارش کردند گ 11/6

و 19/6، 15/6ترتیب به روش آلفای کرونباخ در مرحله پس آزمون

محاسبه شد. 19/6

ساخته Gottmanپرسشنامه توسط نیپرسشنامه طلاق عاطفی، ا

( و 1گویه است که به صورت بله )معادل 10شد. این ابزار دارای

شود. نمره این ابزار از طریق مجموع گذاری می( نمره6خیر )معادل

معنای طلاق عاطفی آید و نمره بالاتر بهدست میها بهنمره گویه

وش و پایایی آن با ر دییباشد. روایی صوری و سازه ابزار تأبیشتر می

. همچنین موسوی و [11]گزارش شد 51/6آلفای کرونباخ

ا و پایایی آن را ب دیینژاد روایی ابزار را با نظر متخصصان تأرحیمی

. در پژوهش حاضر [11] گزارش کردند 59/6روش آلفای کرونباخ

محاسبه 11/6پایایی با روش آلفای کرونباخ در مرحله پس آزمون

طراحی و روایی Hendrixشد. محتوی مداخله ایماگو تراپی توسط

شد که هدف و دییتأ [16]آن توسط امینی خوئی و همکاران

ارائه شد. 1جدول محتوی آن به تفکیک جلسات در

به تفکیک جلسات Hendrixهدف و محتوی زوج درمانی به روش ایماگو تراپی : 1جدول

محتوی مداخله هدف جلسات

اولآشنایی، توضیح روش و

بیان اهداف

وها گمعرفی اعضا، بیان مقررات و قوانین جلسات، تشریح اهداف زوج درمانی به روش ایماگو تراپی، توصیف مختصر ایماگو تراپی و تشریح نقش ایما

در نحوه ارتباط زوجین

دومریزی برای روابط برنامه

آینده

ریزی برای روابط مناسب با همسر در آینده، بررسی امکان پیشرفت در روابط با همسر های مببت افراد مهم زندگی، برنامهها با ویژگیآشنایی زوج

و آشنایی با نظرات وی و یافتن زمینه مشترک

افزایش خودآگاهی سومهای دوران کودکی و نحوه واکنش به آنها، پرورش تصویر ذهنی مببت، استفاده از روش بازگشت به خانه ، کشف ناکامیخاطرات گذشتهبررسی

آن بر فرد و تعیین نیازهای کودکی و احساسات منفی ریهای مببت و منفی والدین و تأثکودکی و مرور خاطرات، نوشتن ویژگی

شناخت همسر چهارمهای مببت و منفی همسر، مقایسه همسر با تصویر ذهنی آن بر روابط فعلی زناشویی، استفاده از روش بیان ویژگی ریهمسر و تأثشناخت عمیق

آن بر فرد ریخود و تأث

پنجمآشنایی با نیازها و

های یکدیگرآسیب های همسرنیازها و آسیبهای متفاوت همسر و نحوه برخورد با آشنایی با نیازهای مختلف همسر، آگاهی از آسیب

ایجاد تعهد مشترک و اطمینان از باهم بودن، افزایش صمیمیت و ارضای نیازهای مختلف زوجین و توافق متقابل های خروجیبستن راه ششم

هفتمتجدید خاطرات عاشقانه

و بهبود روابط

های فعلی خشنود رفتارها و خاطرات خوب گذشته، تعیین روشهای عاطفی زوجین، مرور ایجاد منطقه امن و افزایش صمیمیت و التیام زخم

بخش مشترکهای تفریحی و لذتهای غیرمنتظره و انجام فعالیتکردن همسر، مشخص کردن نیازها و آرزوهای برآورده نشده، ارائه هدیه

هشتمیادگیری رفتارهای

جدید

، تعیین آرزوها و دهایهای تعیین رفتارهای آزارنده و ناامزوجین، استفاده از روشایجاد منطقه امن و افزایش احساس شادی و پیوند عاطفی بین

ها و نوشتن عقاید درباره روابط صمیمانهدرخواست

نهمتخلیه خشم و

های منفیهیجان

تخلیه خشم و آموزش های عاطفی، تمرینهای گذشته و التیام زخمبیان و تخلیه خشم در یک محیط امن و سازنده با هدف کاهش و حل رنجش

روزهای مهار خشم

کنندگانبندی محتوی جلسات قبل، تاکید بر تلاش جهت حفظ و تداوم تغییرات مببت و دریافت بازخورد از شرکتمرور اهداف جلسات قبل، جمع بندی مباحثجمع دهم

همچنین در پایان هر جلسه بر اساس مطالب آن جلسه تکلیفی به

کنندگان داده و در ابتدای جلسه بعد مورد بررسی و ارزیابی قرار شرکت

گرفت. زوج درمانی توسط یک متخصص روانشناسی بالینی دارای می

در یکی از مراکز Hendrixمدرک دوره زوج درمانی به روش ایماگو تراپی

در این خدمات روانشناختی شهر بوشهر به صورت گروهی اجرا شد.

پژوهش رعایت نکات اخلاقی، اصل رازداری، محرمانه ماندن اطلاعات

ها بیان و از آنان ها به صورت کلی برای آزمودنیشخصی و تحلیل داده

نامه شرکت آگاهانه در پژوهش اخذ شد. همچنین در تحلیل رضایت

های گرایش مرکزی و پراکندگی برای توصیف توزیع ها از شاخصادهد

متغیرها و از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری برای بررسی اثربخشی

زوج درمانی بر بهبود الگوهای ارتباطی و کاهش طلاق عاطفی استفاده

استفاده شد. 69/6با خطای SPSS-19افزار شد. برای این منظور از نرم

8937فروردین و اردیبهشت ، 8، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

01

هایافته

های زوج متقاضی طلاق بودند که ویژگی 06ها پژوهش آزمودنی

ها شامل تحصیلات و مدت ازدواج به تفکیک شناختی آنجمعیت

1جدول نتایج ارائه شد. 1جدول های آزمایش و کنترل در گروه

تحصیلات و مدت های آزمایش و کنترل از نظرنشان داد که گروه

9جدول در (.P>69/6)ازدواج تفاوت معناداری با هم نداشتند

نتایج میانگین و انحراف معیار الگوهای ارتباطی و طلاق عاطفی

آزمون به آزمون و پسزوجین متقاضی طلاق در مراحل پیش

های آزمایش و کنترل ارائه شد.تفکیک گروه

هاها شامل تحصیلات و مدت ازدواج به تفکیک گروهشناختی آزمودنیهای جمعیتویژگی: 2جدول

P-Value گروه کنترل گروه آزمایش )زوج درمانی( طبقات درصد فراوانی فراوانی درصد فراوانی فراوانی

160/6 تحصیلات

96/91% 19 96/91% 19 دیپلم

16% 1 19% 0 کاردانی

06% 10 09% 11 کارشناسی

96/1% 1 96/1% 9 کارشناسی ارشد

015/6 مدت ازدواج

06% 10 99% 11 سال 0-9

19% 0 96/11% 1 سال 0-9

19% 0 19% 0 سال 1-1

16% 0 96/11% 9 سال 16-5

هامتقاضی طلاق در مراحل ارزیابی به تفکیک گروه میانگین و انحراف معیار الگوهای ارتباطی و طلاق عاطفی زوجین: 3جدول

گروه کنترل گروه آزمایش )زوج درمانی( هامتغیرها/گروه

آزمونپس آزمونپیش آزمونپس آزمونپیش

M SD M SD M SD M SD

51/9 50/19 65/0 96/10 59/0 09/90 11/0 19/19 الگوی ارتباطی سازنده

90/9 09/16 05/9 91/15 19/1 91/19 90/9 11/11 الگوی ارتباطی اجتنابی

91/0 19/15 10/0 00/11 91/9 65/16 11/0 00/15 گیریالگوی ارتباطی توقع/کناره

91/9 16/10 00/9 99/10 06/1 11/5 91/9 11/10 طلاق عاطفی

، میانگین و انحراف معیار الگوهای ارتباطی )شامل الگوهای 9جدول در

گیری( و طلاق عاطفی زوجین ارتباطی سازنده، اجتنابی و توقع/کناره

متقاضی طلاق قابل مشاهده است. همچنین نتایج بررسی

های پژوهش نشان داد که شرایط برای استفاده از روش فرضپیش

-ت. چون آزمون کولموگروفتحلیل کوواریانس چندمتغیری برقرار اس

اسمیرنوف برای هیچ یک از متغیرهای الگوهای ارتباطی و طلاق عاطفی

ها حاکیآزمون معنادار نبودند که این یافتهآزمون و پسدر مراحل پیش

باکس و Mهای باشد. همچنین نتایج آزموناز نرمال بودن متغیرها می

یب حاکی از برابری ترتها بهلوین معنادار نبودند که این یافته

0جدول باشند. در ها میهای کوواریانس و برابری واریانسماتریس

نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری برای تعیین اثربخشی زوج درمانی

بر بهبود الگوهای ارتباطی و کاهش Hendrixبه روش ایماگو تراپی

ارائه شد.طلاق عاطفی در زوجین متقاضی طلاق

بر بهبود الگوهای ارتباطی و کاهش طلاق عاطفی در زوجین متقاضی طلاق Hendrixنتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری برای تعیین اثربخشی زوج درمانی به روش ایماگو تراپی : 4جدول

آزمونتوان مجذور اتِا P-Value خطا df فرضیه F dfآماره مقدار نوع آزمون

50/6 10/6 661/6 91 0 16/90 19/6 اثر پیلایی

50/6 10/6 661/6 91 0 16/90 10/6 لامبدای ویلکز

50/6 10/6 661/6 91 0 16/90 11/1 اثر هاتلینگ

50/6 10/6 661/6 91 0 16/90 11/1 ترین ریشه رویبزرگ

نشان داد که زوج درمانی به روش ایماگو تراپی 0جدول نتایج

Hendrix حداقل بر یکی از متغیرهای الگوهای ارتباطی )شامل

گیری( و طلاق عاطفی الگوهای ارتباطی سازنده، اجتنابی و توقع/کناره

. (P ،16/90 =F < 661/6)در زوجین متقاضی طلاق اثر معنادار دارد

متغیری در متن تحلیل نتایج تحلیل کوواریانس تک 9جدول در

کوواریانس چندمتغیری برای تعیین اثربخشی زوج درمانی به روش

بر بهبود الگوهای ارتباطی و کاهش طلاق Hendrixایماگو تراپی

عاطفی در زوجین متقاضی طلاق به صورت جداگانه ارائه شد.

همکارانو ییمحنا

09

بر بهبود الگوهای ارتباطی و کاهش طلاق عاطفی در Hendrixمتغیری در متن چندمتغیری برای تعیین اثربخشی زوج درمانی به روش ایماگو تراپی نتایج تحلیل کوواریانس تک: 5جدول

زوجین متقاضی طلاق به صورت جداگانه

توان آزمون مجذور اتِا F P-Valueآماره میانگین مجذورات درجه آزادی مجموع مجذورات منبع اثر

الگوی ارتباطی سازنده

59/6 11/6 661/6 10/19 91/1111 1 91/1111 گروه

01/19 90 50/919 خطا

الگوی ارتباطی اجتنابی

11/6 91/6 661/6 11/01 11/050 1 11/050 گروه

91/16 90 09/991 خطا

گیریالگوی ارتباطی توقع/کناره

10/6 00/6 661/6 99/90 06/1990 1 06/1990 گروه

19/00 90 00/1910 خطا

طلاق عاطفی

59/6 15/6 661/6 11/05 01/111 1 01/111 گروه

19/0 90 01/106 خطا

نشان داد که زوج درمانی به روش ایماگو تراپی 9جدول نتایج

Hendrix ،بر همه الگوهای ارتباطی )شامل الگوهای ارتباطی سازنده

گیری( و طلاق عاطفی در زوجین متقاضی طلاق اجتنابی و توقع/کناره

درصد 11توان گفت که اثر معنادار دارد. با توجه به مجذور اِتا می

درصد تغییرات الگوی ارتباطی 91ه، تغییرات الگوی ارتباطی سازند

درصد 15گیری و درصد الگوی ارتباطی توقع/کناره 00اجتنابی،

تغییرات طلاق عاطفی نتیجه اثر زوج درمانی به روش ایماگو تراپی

Hendrix است. در نتیجه زوج درمانی به روش ایماگو تراپیHendrix

و (P ،10/19 =F < 661/6) باعث افزایش الگوی ارتباطی سازنده

، الگوی (P ،11/01 =F < 661/6) کاهش الگوی ارتباطی اجتنابی

و طلاق عاطفی (P ،99/90 =F < 661/6)گیری ارتباطی توقع/کناره

(661/6 > P ،11/05 =F) .در زوجین متقاضی طلاق شد

بحث

باعث Hendrixنتایج نشان داد که زوج درمانی به روش ایماگو تراپی

ی ارتباطی یعنی افزایش الگوی ارتباطی سازنده و کاهش بهبود الگوها

گیری در زوجین متقاضی طلاق الگوهای ارتباطی اجتنابی و توقع/کناره

و Lawson [11] ،Schmidtهای شد. این نتیجه با نتایج پژوهش

همسو [11]و شجاعیان [16]، امینی خوئی و همکاران [15]همکاران

و همکاران ضمن پژوهشی به این نتیجه Schmidtبود. برای مبال

ا ایماگو تراپی باعث افزایش الگوی ارتباطی رسیدند که ارتباط درمانی ی

شد گیریاجتنابی و توقع/کنارهسازنده و کاهش الگوهای ارتباطی

که گزارش کردندامینی خوئی و همکاران در پژوهشی دیگر .[15]

ایماگو تراپی باعث افزایش الگوی ارتباطی سازنده و کاهش الگوهای

این نتایج بر . در تبیین [16] شد گیریاجتنابی و توقع/کنارهارتباطی

ها توان گفت که شناختمی [15]و همکاران Schmidtمبنای نظریه

شده است. بنابراینساز زوجین آموختهآفرین و مسالهو رفتارهای مشکل

الگوهای ارتباطی خاصی که در خانواده وجود دارد باعث تداوم یافتن

های دارای مشکل شوند. زوجساز میها و رفتارهای مشکلشناخت

های ارتباطی، حل مساله، مدیریت ارتباطی دچار نقص در مهارت

ها و غیره هستند که تداوم آنها باعث افزایش استرس، ابراز هیجان

شود. آموزش زوج درمانی به روش ها میمشکلات ارتباطی بین زوج

کند تا با درک فرایندهای ناخودآگاه، ها کمک میایماگو تراپی به زوج

های کودکی و جداسازی روابط یی برای التیام زخمهایادگیری مهارت

زناشویی از تاثیرات گذشته زمینه را برای ایجاد تماس سالم و سازنده با

همسر فراهم کند و باعث افزایش درک و ایجاد فضای امن برای کنترل

عاطفی بین -و ابراز سالم احساسات منفی آنها و کاهش فاصله روانی

در الگوی ارتباطی سازنده زوجین همه راه از آنجایی که زوجین شود.

های ممکن را بررسی و احساسات خود را نسبت به یکدیگر ابراز، در حل

الگوی ارتباطی اجتنابی زوجین از ارتباط خودداری و برای حل مشکلات

گیری یکی ازکنند و در الگوی ارتباطی توقع/کنارههیچ اقدامی نمی

ذا کند، لگیری میاز ارتباط کنارهزوجین دیگری را سرزنش و دیگری

های فوق آموزش زوج درمانی به روش ایماگو تراپی از طریق مکانیسم

باعث افزایش الگوی ارتباطی سازنده و کاهش الگوهای ارتباطی اجتنابی

شود.گیری میو توقع/کناره

ایماگو تراپی همچنین نتایج نشان داد که زوج درمانی به روش

Hendrix عاطفی در زوجین متقاضی طلاق شد. ش طلاقاعث کاهب

پور علی، Schmidt & Gelhert [19]های این نتیجه با نتایج پژوهش

[19]و اصلانی و همکاران [11]، فاطمی و همکاران [11]و همکاران

ضمن پژوهشی به این Schmidt & Gelhertهمسو بود. برای مبال

ایماگو تراپی باعث رشد میزان همدلی در زوجیننتیجه رسیدند که

. در پژوهشی دیگر فاطمی و همکاران گزارش کردند که [19]

تصویرسازی ارتباطی )ایماگو تراپی( باعث افزایش صمیمیت زناشویی و

شناختی، های عاطفی، جسمی، روانهای آن شامل صمیمیتمولفه

. همچنین اصلانی و [11] ها شدجنسی، عقلانی و معنوی در زوج

آموزش تصویرسازی همکاران ضمن پژوهشی به این نتیجه رسید که

ارتباطی )ایماگو تراپی( باعث افزایش کیفیت روابط زناشویی، خشنودی

ها با یکدیگر و مدیریت تعارض در ارتباط، میزان سپری کردن زمان زوج

این نتیجه بر در تبیین .[19]و کاهش احتمال جدایی و اختلاف شد

نظران توان گفت که صاحبمی [11]مبنای نظر فاطمی و همکاران

فی ترین علل طلاق عاطاصلیرویکرد ایماگو تراپی معتقدند که یکی از

نیافته در هر یک های التیامها، وجود زخمو مشکلات زناشویی میان زوج

آنها بر روابط فعلی آنان است. این رویکرد به همسران ریها و تأثاز زوج

هایی را برای کند تا با درک فرایندهای ناخودآگاه، مهارتکمک می

8937فروردین و اردیبهشت ، 8، شماره 7، دوره روان پرستاری نشریه

00

اشویی از تاثیرات گذشته پیدا ها و جداسازی روابط زنالتیام این زخم

کنند و به این شکل شرایط ایجاد روابط سالم همراه با درک و همدلی

و ایجاد فضای امن برای ابراز سالم خشم و ناراحتی را فراهم آورند.

های افزایش رفتارهای توجهی و مراقبتی مانند مدیریت همچنین تمرین

های مببت و یژگیهای مفرح مشترک، شناخت وخشم، انجام فعالیت

منفی خود، والدین و همسران و بازسازی تصویر ذهنی واقعی از همسر

ها جهت حل مشکلات، بهبود صمیمیت و افزایش خویش به زوج

کند. در نتیجه زوجها کمک شایانی میتعاملات عاطفی مببت میان زوج

از طریق فرایندهای توضیح Hendrixدرمانی به روش ایماگو تراپی

تواند باعث کاهش طلاق عاطفی در زوجین متقاضی طلاق داده شده می

شود.

گیری در های پژوهش حاضر شامل استفاده از روش نمونهمحدودیت

دسترس، عدم استفاده از مرحله پیگیری برای بررسی اثربخشی نتایج

امعه پژوهش در بلندمدت به دلیل زمان اندک پژوهشگر، محدود شدن ج

کننده به مرکز مشاوره دادگاه شهر به زوجین متقاضی طلاق مراجعه

دهی به دلیل تمایل افراد برای بوشهر و استفاده از ابزارهای خودگزارش

شود برای افزایش دقت بهتر جلوه دادن خود بود. بنابراین پیشنهاد می

، ریافتهساختاهای ساختاریافته و یا نیمهو تعمیم نتایج از مصاحبه

های با فاصله زمانی مناسب گیری تصادفی و پیگیریهای نمونهروش

تر( استفاده شود. پیشنهاد )دو، چهار و شش ماهه و حتی طولانی

شود که این پژوهش بر روی زوجین متقاضی طلاق سایر شهرها نیز می

انجام و نتایج آن با نتایج پژوهش حاضر مقایسه شود. پیشنهاد دیگر

وج های زثربخشی زوج درمانی به روش هندریکس با سایر روشمقایسه ا

باشد.درمانی مبل گلاسر، گاتمن و غیره می

گیرینتیجه

به طور کلی نتایج حاکی از اثربخشی زوج درمانی به روش ایماگو تراپی

Hendrix بر الگوهای ارتباطی و طلاق عاطفی زوجین متقاضی طلاق

بود. به عبارت دیگر این شیوه درمانی به طور معناداری باعث افزایش

الگوی ارتباطی سازنده و کاهش الگوهای ارتباطی اجتنابی و

شد. پس گیری و طلاق عاطفی در زوجین متقاضی طلاقتوقع/کناره

درمانی کارآمد، کاربردی و مؤثر عنوان یک روش این روش درمانی به

های درمانی را در جهت قابلیت استفاده و کاربرد در مراکز و کلینیک

ها و سلامت آنها دارد. در نتیجه شناختی زوجهای روانبهبود ویژگی

توانند از روش زوج درمانی به روش ایماگو مشاوران و درمانگران می

طی و کاهش طلاق عاطفی برای بهبود الگوهای ارتبا Hendrixتراپی

در زوجین متقاضی طلاق استفاده کنند.

سپاسگزاری

مقاله حاضر مستخرج از رساله دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر

تصویب 11109905101999با کد 11/11/1959است که در تاریخ

دییتأ 59901119و رعایت نکات اخلاقی توسط دانشگاه مذکور با کد

ویژه مشاور آن و ن از مسئولان دادگاه شهر بوشهر و بهشد. پژوهشگرا

کنند.کنندگان در پژوهش تشکر و قدردانی میشرکت

تضاد منافع

در این مقاله برای نویسندگان تضاد منافعی وجود ندارد.

References

1. Bastaits K, Pasteels I, Mortelmans D. How do post-divorce paternal and maternal family trajectories relate to adolescents' subjective well-being? J Adolesc. 2018;64:98-108. doi: 10.1016/j.adolescence.2018.02.005 pmid: 29438875

2. Hiyoshi A, Fall K, Netuveli G, Montgomery S. Remarriage after divorce and depression risk. Soc Sci Med. 2015;141:109-14. doi: 10.1016/j.socscimed.2015.07.029 pmid: 26262573

3. Nikbakht A, Pashaei Sabet F, Bastami A. [Life of women after divorce]. Iran J Psychiatry Nurs. 2016;4(3):66-74.

4. Baltrus DA. Divorcing Strain Classification from Species Names. Trends Microbiol. 2016;24(6):431-9. doi: 10.1016/j.tim.2016.02.004 pmid: 26947794

5. Anderberg D, Rainer H, Roeder K. Family-specific investments and divorce with dynamically inconsistent households: Marital contracts and policy. J Econ Behav Organ 2018;148:199-225. doi: 10.1016/j.jebo.2018.02.019

6. Ubaidi BAA. The Psychological and Emotional Stages of Divorce. J Fam Med Dis Prev 2017;3(3). doi: 10.23937/2469-5793/1510060

7. Albert L, Popescu S. Emotional consequences of parental divorce and separation on preschool children. J Men's Health. 2010;7(3):291-. doi: 10.1016/j.jomh.2010.09.033

8. Gierveld Jde J, van Groenou MB, Hoogendoorn AW, Smit JH. Quality of marriages in later life and emotional and social loneliness. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci.

2009;64(4):497-506. doi: 10.1093/geronb/gbn043 pmid: 19213848

9. Silveira GJ. Challenging the Centralist Doctrine in Mexican Family Law: An Analysis of the Evolution of State Authority over Civil Law Matters and Its Impact on the Regulation of Cohabitation and Divorce. Mex Law Rev 2016;9(1):45-79. doi: 10.1016/j.mexlaw.2016.09.003

10. Rashidi A, Sharifi K, Naghshineh T. [The relationship between family communication patterns and self-differentiation with quality of life of women divorce applicant in Kermanshah]. FPCEJ 2016;2(1):66-78.

11. Farshad M, Najarpourian S, Salmabadi M. [Prediction of family function based on couples' communication patterns and perceived social support in Hormozgan university of medical sciences nurses]. Iran J Psychiatr Nurs. 2019;6(1):19-25.

12. Samek DR, Rueter MA. Associations between Family Communication Patterns, Sibling Closeness, and Adoptive Status. J Marriage Fam. 2011;73(5):1015-31. doi: 10.1111/j.1741-3737.2011.00865.x pmid: 21984844

13. Bornstein JX, vanDellen MR, Shaffer A. Examining trait self-control and communication patterns in romantic couples using the actor-partner interaction model. Pers Individ Differ 2017;106:222-5. doi: 10.1016/j.paid.2016.11.002

14. Schuler TA, Zaider TI, Li Y, Masterson M, McDonnell GA, Hichenberg S, et al. Perceived Family Functioning Predicts Baseline Psychosocial Characteristics in U.S.

همکارانو ییمحنا

09

Participants of a Family Focused Grief Therapy Trial. J Pain Symptom Manage. 2017;54(1):126-31. doi: 10.1016/j.jpainsymman.2017.03.016 pmid: 28479412

15. Schmidt CD, Gelhert NC. Couples Therapy and Empathy. Fam J. 2016;25(1):23-30. doi: 10.1177/1066480716678621

16. Muro L, Holliman R, Luquet W. Imago Relationship Therapy and Accurate Empathy Development. J Couple Relat Ther. 2015;15(3):232-46. doi: 10.1080/15332691.2015.1024373

17. Alipour S, Ezazi Bojnourdi E, Honarmand Dorbadam M, Moosavi S, Dasht Bozorgi Z. Effectiveness of Imago Therapy Training on Perspective Taking and Forgiveness in Females Damaged by Marital Infidelity. J Health Promot Manag. 2018;6(6):46-52. doi: 10.21859/jhpm-07047

18. Lawson W. Improving couple communication through the imago getting the love you want workshop for couples: Stellenbosch University; 2008.

19. Schmidt CD, Luquet W, Gehlert NC. Evaluating the Impact of the “Getting The Love You Want” Couples Workshop on Relational Satisfaction and Communication Patterns. J Couple Relat Ther. 2015;15(1):1-18. doi: 10.1080/15332691.2014.978061

20. Amini Khoei N, ShafiAbadi A, Delavar A, Nooranipour R. [The effectiveness of two approaches: life skills training and imago therapy on improving couples' communication patterns]. J Counsel Res. 2014;13(50):54-79.

21. Shojaeian M. [The effectiveness of couple therapy of collaborative and imago therapy on communication patterns and intimacy of disturbing couples referring to Behbahan city centers]. Ahvaz: Shahid Chamran University; 2017.

22. Fatemi M, Karbalai Mohammad Meygoni A, Kakavand A. [The effect of imago therapy on marital intimacy among couples]. Knowledge Res Appl Psychol. 2015;17(1):51-9.

23. Aslani K, Jamaei M, Rajabi G. [The effectiveness of imago relationship therapy on quality of marital relationship of couples]. J Appl Psychol. 2016;9(4):37-53.

24. Akbari E, Azimi Z, Talebi S, Fahimi S. [Prediction of couples' emotional divorce based on early maladaptive schemas and emotion regulation's components]. J Clin Psychol Pers. 2017;14(2):79-92.

25. Christensen A, Sullaway M. Communication patterns questionnaire. Los Angeles: University of California; 1984.

26. Bahrami M, Babaei R, Foruohar A, Nazari A, Zahrakar K. [Role of spiritual health dimensions in explaining wedlock communicative patterns between women teachers in Karaj]. Hist Med J. 2015;6(21):51-81.

27. Gottman J. What predicts divorce? The relationship between marital processes and marital outcomes. Hillsdale: Erlbaum; 1995.

28. Mousavi S, Rahiminezhad A. [The comparison of inter personal identity statuses in married people with regard to emotional divorce]. Appl Psychol Res. 2015;6(1):11-23.