THE CONCEPT GRAPHIC FOR COMMUNICATIONacad.vru.ac.th/Journal/journal...

วารสารวไลยอลงกรณปรทศน (มนษยศาสตรและสงคมศาสตร) ปท 6 ฉบบท 2 พฤษภาคม-สงหาคม 2559

163

แนวคดกราฟกเพอการสอสาร

THE CONCEPT GRAPHIC FOR COMMUNICATION

ทกษณา สขพทธ1* Thaksina Sookpadhee

บทคดยอ

การออกแบบการสอสารนน อาศยจนตนาการอยางเดยวอาจไมเพยงพอ ซงนกออกแบบ นอกจากเปนผทมความคดสรางสรรคและความสามารถในการปฏบตงานผลตไดแลว หวใจส าคญตองเขาใจธรรมชาตของการสอสาร ของมนษยทตอบสนองการร โดยใชขบวนการในการออกแบบสอสาร ซงหลาย ๆ คนอาจใชวชาดานการผลตสอเพอสนอง ลกษณะการรบร ของขอจ ากดในแตละคน สงส าคญในรายละเอยดนกออกแบบตองเขาใจธรรมชาตของขอมล ในการสงสาร รบสาร ไมวาจะออกแบบการสอสารประเภทใดกตาม เชน สงพมพ มลตมเดย การออกแบบระบบปายหรอ ภาพนง ลวนแลวตองอาศย แนวคดในการสอสารอนมทฤษฎในออกแบบเชนกน เพอสนบสนน ความเขาใจและความชดเจน การสอสารทดนอกจากจะชวยใหเขาใจความหมายไดดแลว สอทดสามารถสรางแรงบนดาลใจใหแกผรบสารไดอกดวย ทงน สงทมอยในสอเกอบทกชนด คงหนไมพน ภาพกราฟกทเพอการสอสาร ในบทความนผเขยนมงน าเสนอในดานการออกแบบกราฟกเพอการสอสารโดยแบงออกเปน 3 ประเดน ไดแก ทฤษฎการรบรดวยความรสก ทฤษฎการรบรภาพ ทฤษฎการรบร ดวยจตวทยา ซงมงหวงในเชงแนวคดในการใชและสรปเพอใหไดแนวทางในการออกแบบการสอสารทเปนประโยชนตอผสนใจตอไป ค าส าคญ: แนวคด, การออกแบบกราฟก, การสอสาร

____________________________________ 1สาขาวชาออกแบบนเทศศลป คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา *ผนพนธประสานงาน: [email protected]

Valaya Alongkorn Review (Humanities and Social Science) Vol. 6 No. 2 May-August 2016

164

ABSTRACT It comes as a Visual Communication Design, in addition to those who have the creativity and ability to perform production work has been the key to understanding the nature of communication. In Visual Communication Design This means designing communication Many people may make use of the design or manufacturing process, the computer only. important to detail the designers must understand the nature of the exposure to a substance, whether any such communication design category. Design & Publishing Multimedia Design System design, illustration, design, label or require damming. The concept of communication into a theory in the AMC Graphic important one as well. In this article, the author aims to present the theoretical aspects of communication design is divided into three ranges including the theory of visual perception. Theory of feeling. Theory of mind in terms of concept, which aims to summarize and to guide the design of communication is beneficial to those interested in following. Keyword: Concept, Graphic, Communication บทน า งานออกแบบกราฟก (Graphic Design) เกยวของกบศาสตร 2 แขนง คอ ศลปะ (Arts) และการออกแบบ (Design) โดยศลปะเปนศาสตรแหงการแสดงออกทางจนตนาการและอารมณ คณคาทางศลปะขนอยกบความงาม การรบร อารมณของงานโดยศลปนเปนผสรางสรรค ซงศลปะสรางโดยศลปน สวนงานออกแบบ (Design) คอ ศาสตรแหงความคด การแกไขปญหาทมอย เพอตอบสนองจดมงหมาย และสามารถน ากลบมาใชงานไดอยางพงพอใจ ซงสามารถแยกได 3 ดาน คอ (วชราธร เพญศศธรร, 2554) 1. ความสวยงาม (Aesthetics) เปนความพงใจดานแรกทคนเราจะสมผสไดกอน 2. ประโยชนใชสอย (Function) เปนสงส าคญในการออกแบบ เชน เกาอทดตองนงสบาย ไมปวดหลง สอสงพมพทด ตองอานงาย และสอสารไดชดเจน หรออาจดมากคอ ผอานเปลยนแปลงพฤตกรรม 3. แนวคดในการออกแบบ (Concept) ทดเปนตวชวยใหงานออกแบบมมลคาเพมสงขน (Value Added) เปนแนวทางในการออกแบบใหงานมเปา มรปแบบชดเจน


165

ภาพท 1 สมดลายเปลอกไมและขางในเปนกระดาษลายไม ทมา: ทกษณา สขพทธ และวรรณรจ มณอนทร (2557) จากภาพท 1 แนวคดมาจากการเชอมโยงกบความรสกจากผวสมผสธรรมชาตและความรสกทางอารมณในการคดอนรกษ ผลงานนทไดรบรางวลเปนของศลปนชาวเกาหลใตทไดวางเปาหมายตองการทจะสอถงการรณรงคในการใชกระดาษอยางประหยด เพราะการผลตกระดาษนนท ามาจากการตดตนไมเพอท าเยอกระดาษ จงออกแบบคอลเลคชนนเชอมโยงกบพนผวของกลม ตนไม ทง 5 ชนด คอ ไมโอคสขาว แปะกวย พนช ไพน และเบรชสขาว โดยจ าลองความรสกตอผวสมผส ของพนธไมแตละชนดเพอสรางสนทรยภาพความงามของวตถ (Material) และพนผว (Texture) เนนความรสกของพนผวและจนตนาการเชงอนรกษ หวใจของการออกแบบคอ ตองสวย ตองเวรค และตองสอความหมาย การรบรทางการสอสารเพอการออกแบบกราฟก ทงนนกออกแบบกราฟกจ าเปนตองวเคราะหดานความสนใจและขอจ ากดหรอความสะดวกในการรบรของกลมเปาหมายเปนหลกมากอน ซงในการรบรของมนษยนนมความแตกตางกน จากประสบการณของทงเชอชาต ศาสนา และวฒนธรรมโดยอาศย ซงการรบรทสามารถเขาใจตรงกนเปนผลทดทสด คอ การรบรบรภาษาของภาพ ดวยความรสก เพราะภาพนนแทนความหมายและ เปนภาษาสากลทสอสารไดอยางเขาใจ อยางเชน คนหหนวกหรอผบกพรองทางการไดยนนน สามารถทจะเขาใจความหมายของภาพ ไดดกวาตวสะกดภาษาไทย เปนตน


166

ภาพท 2 การรบรทางการสอสารเพอการออกแบบกราฟก 1. การรบรดวยความรสก การรบรเรมตนจากสงเราทมากระทบ โดยอาศยประสาทไดแก ตา ห จมก ลน กายและใจ ซงกระบวนการของการรบร (Process) เปนกระบวนการทคาบเกยวกนระหวางเรอง ความเขาใจ การคด การรสก (Sensing) ความจ า (Memory) การเรยนร (Learning) การตดสนใจ (Decision Making) Sensing -----> Memory ------> Learning -------> Decision Making กระบวนการของการรบร เกดขนเปนล าดบ ดงน สงเราไมวาจะเปนคน สตว สงของหรอสถานการณ มาเราอนทรย ท าใหเกดการสมผส (Sensation) และเมอเกดกรสมผสบคคล จะเกดมอาการแปล การสมผสและมเจตนา (Conation) ทจะแปลสมผสนน การแปลสมผส จะเกดขน ในสมอง ท าใหเกดพฤตกรรมตาง ๆ เชน การทเราไดยนเสยงดง ปง ปง ๆ สมองจะแปลเสยงดงปง ปง โดยเปรยบเทยบกบเสยง ทเคยไดยนวาเปน เสยงของอะไร เสยงปน เสยงระเบด เสยงพล เสยงประทด เสยงของทอไอเสยรถ เสยงเครองยนตระเบด หรอเสยงอะไร เราอาจสรปกระบวนการรบรจะเกดไดจะตองมองคประกอบ คอ 1) มสงเรา ทจะท าใหเกดการรบร เชน สถานการณ เหตการณ สงแวดลอมรอบกายทเปนคน สตว และสงของ 2) ประสาท ทท าใหเกดความรสกสมผส เชน ตาด หฟง จมกไดกลน ลนรรส และผวหนงรรอนหนาว 3) ประสบการณ หรอความรเดมทเกยวของกบสงเราทเราสมผส และ 4) การแปลความหมายของสงทเราสมผส สงทเคยพบเหนมาแลวยอมจะอยในความทรงจ า ของสมอง เมอบคคลไดรบสงเรา สมองกจะท าหนาททบทวนกบความรทมอยเดมวา สงเรานนคออะไร ดหรอไมด ชอบหรอไมชอบ และนาสนใจเพยงใด ในรายระเอยดของการรบรลก ๆ ซงพวกเรามกเลอกทจะจดจ า อาจจะเกดความประทบใจ หรอจากประสบการณสวนตว ทงนนกออกแบบเองกอาศยแนวคดเหลานมาขยายความในการออกแบบไดเชนกนโดยอาศย การรบรจากความรสกเปนแนวทาง การออกแบบสรางสรรคทผเขยนเหนวาเหมาะสม มดงตอไปน

การรบร ดวยความรสก

การรบรดวยภาพ การรบรทางจตวทยา

ทฤษฎในการออกแบบการสอสาร ทฤษฎ

ของเกสตอลต ทฤษฎการจดโครงสราง

ทฤษฎการเชอมโยงความสมพนธ

ทฤษฎการใชภาพ เชงสญลกษณ

ทฤษฎการเขาใจดวยภาพ

แนวคดการสออารมณและความรสก


167

1.1 ทฤษฎในการออกแบบการสอสาร การออกแบบสามารถทจะดงดดความสนใจนน ๆ ไดส าเรจผล จ าเปนตองเขาใจ สงทมผลตอการรบร ท าอยางไรจงจะสรางแรงดงดดมากพอ จากการสมผสดวยภาพ และหาค าตอบวาเหตใดจงเกดความนาสนใจ สามารถครองใจผพบเหนได ทงนเจาของทฤษฎของเกสตอล โดย Max Wertheimer แมกซ เวอรทเมอร เปนผสรางทฤษฎนโดยไดรบจากแรงบนดาลใจรอบ ๆ ตว โดยมแนวคดวา มนษยเราจะรบรไดดถาสงเรานน ซงมาจากการคดสรรทจะไดรบร (Selecting Attention)ประเดนขอสรปในทฤษฎนนนมงเนนใหทราบวา การรบรและความเขาใจความหมายของภาพไดด มกจะเปนภาพทมการจดวางอยางเปนกลม เพอสรางสรรคภาพใหมทมความแตกตางจากเดม

ภาพท 3 ตวอยางทฤษฎในการออกแบบการสอสารทฤษฎของเกสตอลต ทมา: ศรพร ปเตอร (2554)

ตวอยางภาพนเหนวาเราเลอกทจะสนใจรปรางรปทรงของใบหนาคนมากกกวา ทจะมองเปนสวน ๆ เพราะภาพนเมอมองดดแลวมนก คอ การน าอปกรณตาง ๆ มาจดวางเรยงใหเกดเปนภาพใหมทมอปกรณวางเปนกลมกอน โดยทฤษฎของเกสตอลต 1.2 ทฤษฎของเกสตอลต ทฤษฎของเกสตอลตประกอบดวยกฎทง 4 กฎ ดงตอไปน 1.2.1 กฎของความคลายคลงกน Similar 1.2.2 กฎของความใกลชดกน Proximity 1.2.3 กฎของความตอเนอง 1.2.4 กฎของการประสารกนสนท จากภาพท4ดงกลาวจะเหนไดวาการจดวางสามารถมองเหนภาพแกวและมไวน แตเมอมอง แยกทละสวนจะเหนรปสตวตาง ๆ ซงมลกษณะพนผวเปนน าไวนเหมอนกระเดนออกมา แตการกระเดนนนแสดงเปนรปทรงของสตว ตาง ๆ ท าใหรบรไดวานกออกแบบตองการสอสารตามชนดของไวน มหลากหลายรสชาตและตองรบประทานกบเนอหรอสเตกซแตละชนดเพอใหมรสชาตทดขน 1.2.1 กฎของความคลายคลงกน (Similar) เปนหลกการจดการองคประกอบเพอชวยใหมนษยรบรไดรวดเรวถาสงนนเปนจดทดงดดความสนใจไดด การน าเสนอโดยกฎความคลายคลง


168

นนสามารถเปลยนแปลง ขนาด รปราง รปราง และส แตยงคงลกษณะคลายคลงกนใหเกดความตาง ซงความตางนนจะเกดปรากฏการณดงดดใจและการตความหมายของภาพ โดยทงหมดแลวเมอ เรารบรจะท าใหเรานนเขาใจความหมายของภาพไดดยงขน

ภาพท 4 ตวอยางทฤษฎในการออกแบบการสอสารทฤษฎของเกสตอลต ทมา: นรนาม (2558ฏ) 1.2.2 กฎของความใกลชดกน (Proximity) เปนสวนของการจดวางองคประกอบภาพยอย ๆ ในต าแหนงทเกยวของกนใหอยในต าแหนงทใกลชดกนหรอเกาะกนเปนกลมเพอสอสารภาพทสอความหมายใหม ยกตวอยางดาวในทองฟาหากอยกระจายกนไมอาจแปลความจากดวงดาว ทไรกลมได ตาดวงดาวทอยกนเปนกลมท าใหแปลความจากภาพนน ๆ ได ทงนผทใชประโยชน คอ นกดาราศาสตรและนกวทยาศาสตรทศกษาความเปนไปตาง ๆ ภาพท 5 กฎของความใกลชด ทมา: นรนาม (2558ข) นอกจากองคประกอบเพอสรางภาพใหมเพอสอความหมายแลวการน าเอาองคประกอบยอยมาจดเพอสรางเปนตวอกษรกสามารถท าไดจากภาพเปนการน าการออกแบบโมเดลทลกษณะจ าลองหองตาง ๆ มาสรางเปนตวอกษรค าวา Interior Design เพอใหเกดการรบรทาง การสงเสรมความชดเจนของงานการออกแบบทมพลงการออกแบบภายใน ดงภาพท 5


169

ภาพท 6 กฎของความใกลชด ทมา: นรนาม (2558ค) จากภาพท 6 เปนการน าลกษณะอกษรมาเรยงใกลชดในเหน เชน ภาพ O Pen House หรอคาแรคเตอรของตวละครเอกในภาพยนตรตาง ๆ เพอสรางมตในการรบรทตางออกไป เชน ค าวา You don’t know the power of the dark side. 1.2.3 กฎของความตอเนอง เปนหลกการในการจดองคประกอบกราฟกโดยการเรยงล าดบของภาพตามความส าคญขององคประกอบนน ๆ ใหสอดคลองกบทศทางในการอาน ของมนษย ในแตละสงคมซงสวนใหญเราจะอานจากการจดวางซายไปขวา บนไปลาง จากจดวางองคประกอบนนจะท าใหเกดความตอเนองของภาพชวยใหการถายทอดเปนไปตามล าดบ

ภาพท 7 กฎของความตอเนอง ทมา: นรนาม (2558ง) จากภาพท 7 ใชกฎของความตอเนองจากเนอหาและจดวางฉากโฆษณาใหมองคประกอบล าดบของรถปนทสงแวดลอมและบรรยายรอบ ๆ ดเปนธรรมชาตอนอดมสมบรณ เผยใหเหนวา รถปนคนนก าลงเทคอนกรตตอทางสะพานเพอใหรถตนเองไดขามสะพานอยางรวดเรวและ ดสะดวกสบาย เชนกน ผชมสามารถเขาใจไดถงคณภาพของคอนกรตทดในการสรางและความรวดเรวและสะดวกในการท างานจากกฎของความตอเนองจากเนอหาของภาพ


170

ภาพท 8 กฎของความตอเนอง ทมา: นรนาม (2558ง) จากภาพท 8 ใชกฎของความตอเนองจากเนอหาและจดวางฉากโฆษณาใหมการจดองคประกอบ ล าดบการรบรของการสงของขามทวปโดยบรการของ FedEx ซงเปนฉากของทวปเปนล าดบแรกทมองเหนและจากนนมสถานการณรบของสงของ ดวยฉากทเจาะหนาตางจากทวปหนงสทวปหนง จะเหนวาดมความความรวดเรวและสะดวกในจากเนอหาของภาพดวยกฎของความตอเนองสามารถเชอมโยงการรบรอยางกระชบฉบไว 1.2.4 กฎของการประสานกนสนท โดยทวไปมนษยเราจะคนเคยกบการอานภาพ ทสมบรณมากกวาการอานภาพทไมสมบรณ ทงนหากปรากฏลกษณะภาพทไมสมบรณมาบางสวน ระบบสมผสของเรากจะระลกการรบรและประสบการณความจ าในสมองมาตอเตมกนไดสนทเชนกน การสรางภาพโดยใชกฎของการประสานสนทน ใชกนอยางแพรหลายโดยอาศยเทคนคการตดทอนรายละเอยดของภาพทไมจ าเปนออกไปเพอไดใชอยางแพรหลายดวยเทคนคการตดทอนรายละเอยดของภาพ เพอเสนอสวนส าคญของภาพ ดงภาพท 9

ภาพท 9 กฎของการประสานกนสนท ทมา: นรนาม (2558ก) 1.3 ทฤษฎการจดโครงสราง เปนการจดโครงสรางทนมงเนนการจดวางองคประกอบ ตาง ๆ ใหสอดคลองกนทฤษฎการอานและล าดบเพอเตมเตมรายละเอยดและงายตอการรบรป สาระส าคญของการจดเคาโครงสราง ทความส าคญจะงายตอความเขาใจ อาจใชการจดวางในรปแบบเฉพาะตวของแตละคนมาชวยหรอ อาจจะใชรปแบบการจดวาง ของกลเทนเบรกไดเอกเนล ตวอยางในภาพท 10


171

ภาพท 10 ทศทางการอานแบบกเทนเบรกไดเกเนล ทมา: ศรพร ปเตอร (2554) แตทงนการออกแบบไมไดถกจ ากดเพยงแคภาพนภาพเดยว ปจจบนมงานวจยทเสนอขอมลทแตกตางจากทศทางการอานแบบ กเทนเบรกไดเกเนล โดยจเลยน ฮอกเบรรก อางถงในศรพร ปเตอร (2554) พบวา การอานเรวนนมปจจยส าคญหลก คอ ขนาดตวอกษร ความยาวของ การเรยงตวอกษรในหนงบรรทด การจดวางองคประกอบและสงส าคญคอ ส ซงมความส าคญยงตอการรบรจากการอาน บางสมอทธพลตอการรบร และความรวดเรวในการอาน

ภาพท 11 การจดวางสอสงพมพ ทมา: นรนาม (2558จ) จากภาพท 11 การออกแบบการจดวางตวอกษรทมผลตอการบร จากขนาดตวอกษรทใหญและรองลงมาแสดงใหเหนล าดบการน าเสนอขอมล ท าใหเรามาอานสงนนกอน สวนการจดวางองคประกอบและสงส าคญเชนส ซงมความส าคญยงตอการรบรจากการอาน ส าหรบความยาวของ

จดเรมของสายตา จดเดนทตาจะมอง

เสนน าสายตา

จดความสนใจนอย จดสนสดการมองเหน


172

การเรยงตวอกษรในหนงบรรทด จากภาพนผเขยนน าเสนอใหสเหลองมความโดดเดนเปนการล าดบขนการอาน โดยสเหลองสด ๆ มอทธพลตอการรบร และความรวดเรวในการอาน บรรทดทตวอกษรขนาดเลก วางเปนคอลมนรอง ๆ เนนในรายละเอยดของสาระ การขยายความ เมอผอาน ใจอาจอานเปนล าดบสดทาย 1.4 ทฤษฎการเชอมโยงความสมพนธ มความเกยวของการพฤตกรรมของมนษยจากประสบการณ ศาสนา ความรในอดต หรอปจจบน ใหลองสงเกตจากตนเอง ในวนนเราเรยนวชานเขาใจเทาน ตอมาเมอเราเรยนมากขน สามารถเขาใจไดมากขน กเชนเดยวกนกบประสบการณและความรทมการพฒนาตอยอด หากเราไดเคยพบ ประสบมาจะท าใหเราสามารถคดออกวาในเหตการณนน ๆ มองคประกอบภาพ และ การเชอมโยง อะไรบาง วตถอะไร สสนใด ทจะปรากฏในภาพ ยกตวอยาง (ศรพร ปเตอร, 2554 อางถงเจมส เจ กบสน อาจารยผสอนจตวทยาของมหาวทยาลยคอแนล ชอเจมส เจ กบสน (jame J. Gigson) ไดบอกถงหลกการเรยนรจากทฤษฎการเชอมโยงความสมพนธ ดงน 1.4.1 ควรศกษาและเรยนรจากสภาพแวดลอมจรง 1.4.2 มองเหนและเขาใจในความหมายของสงตาง ๆ โดยรอบมสวนชวยในการพฒนาทกษะการรบรได 1.4.3 แสง ขนาดของภาพ หรอระยะมผลตอการรบรดวยการรสกของมนษย (Lester, 2000) เรยนรจากประกฎการณตรงเกยวกบปรากฏการณทางธรรมชาต

ภาพท 12 การเชอมโยงความสมพนธและความตางดานวฒนธรรม ทมา: นรนาม (2558ฐ) และ นรนาม (2558ฑ) จากภาพท 12 ตวอยางประสบการณจากเทศกาลคารนวล ในเมองเวนส และประสบการณจากเทศกาลผตาโขน อ าเภอดานซาย จงหวดเลยโดยเทศกาลคารนวล สวม หนากากเมองเวนส และเทศกาลผตาโขนมการสวมหนากาก แสดงความเชอมโยงความสมพนธและวฒนธรรมของชนชาต ทตางกน ทงนหากผอานไดเคยมประสบการณไปเยอนทงสองเทศกาลแลวจะสามารถเชอมโยง ความเหมอนหรอแตกตางและขอคดจากเทศกาลอนเปนเสนหในแบบตะวนออก และแบบตะวนตกได ในทางตรงกนขามหากไมเคยไดสมผส กจะไมสามารถนกถงความงดงามและความสนกสนานบรรยากาศและเสยงของเทศกาลทงสองวาตางกนอยางไร ดงนน ประสบการณทผานมาของผรบชม


173

จะเปนเครองมอส าคญของการสรางขอมล ดวยการลงพนท มการเดนทางการตอยอดความร จากสถานทจรงเปนตวสรางการรบรไดอยางด เพราะความรนนไมไดมาจากเพยงแคหนงสอหรอผสอนในโรงเรยนเพยงอยางเดยว อาจกลาวไดวา ทงสองทฤษฎทผเขยนกลาวมานนมสวนชวยใหนกออกแบบ สามารถออกแบบงานใหงายตอการรบรมากขน จากการจดวางและประสบการณในการทนกออกแบบสามารถมองเหนหรอเปรยบเทยบเพอเผยใหผชมรบรความแตกตางของสองสงหรอสงหนงสงใดทนกออกแบบตองการได และสมบรณแบบ ทฤษฎการจดโครงสรางและทฤษฎการเชอมโยงความสมพนธน เปนตวอยางสวนหนงเทานน ในการเรมตนจดการขอมลและฐานคดตอการออกแบบการสอสาร ผอานควรศกษาเพมเตมในเรองหลกการอน ๆ เชน การจดวางตวอกษร หรอในระบบกรดในการออกแบบ จตวทยาการรบร จงจะเขาใจงานไดลกซง 2. การรบรภาพ (Perception Theory of Visual Communication) อลดส เลโอนารด ฮกซลย มแนวทางการใชวธการถายทอดโดยเคา กลาววา วธเรยนรของมนษยจะเกดขนไดถาเราไดเหนสงตาง ๆ ถาเรายงเหนมากเทาไหรกยงท าใหเราแตกฉานมากขนเทานน ดงเชนกระบวนการเรยนรของสญญลกษณของ อลดส เลโอนารด ฮกซลย ดงภาพท 13

ภาพท 13 กระบวนการเรยนรของสญลกษณของอลดส เลโอนารด ฮกซลย ทมา: ศรพร ปเตอร (2544 อางถงใน Lester, 2000) การรบรดวยภาพ แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก ทฤษฎการศกษาภาพสญลกษณ (Semiotics) และทฤษฎการเขาใจภาพ (Cognative) (ศรพร ปเตอร, 2554) 2.1 ทฤษฎการศกษาภาพเชงสญลกษณ (Semiotics) ทฤษฎการใชภาพเชงสญลกษณ (Semiotics) ซงมาจากภาษากรซ ค าวา ซมมชน แปลวา สญลกษณ (Sign) ในประเทศยโรปเรยกวา ซมมออโลจ (Semiology) ในทนหมายถง การศกษาทฤษฎการใชภาพเชงสญลกษณ ค าวา Sign หรอแปลวา สญลกษณเปนภาพตาง ๆ ซงถกสราง เพอเปนตวแทนของสงตาง ๆ หรอกจกรรม เพอสอความหมายใหคนสวนใหญเขาใจตรงกน ทงน ภาพเชงสญลกษณถกจ าแนกออกเปนกลมยอย ๆ คอ ภาพสญลกษณไอคอน (Icon) ภาพสญลกษณชน า (Indexical) และภาพตวแทน (Symbols) จากทงสามชนดนสญลกษณภาพทท าใหเกดความเหมอนจรงมากทสด คอ รปแบบ ภาพสญลกษณไอคอน รองลงมาเปนภาพชน าทดยากทสดเปนภาพสญลกษณตวแทน ซงมความเปนนามธรรมสง ดงภาพท 14


174

ความเหมอนจรง

ภาพท 14 ระดบความเปนนามธรรมของภาพ ทมา: ศรพร ปเตอร (2554) 2.1.1 ความสมพนธภาพสญลกษณ (Semiotics) ในการศกษาเรองภาพสญลกษณนน พบวา มงานวจยทเกยวกบปรชญา การสอสาร กลาวถงโครงสรางของภาพสญลกษณ ซงนกปราชญชอ ชารลดบเบลย มอรลส (Chales W. Morris) ไดกลาววา การศกษาทฤษฎของภาพสญลกษณกเปรยบเชน การศกษาดานวทยาศาสตร เนองจากในวทยาศาสตรนนปรากฏการณตาง ๆ ทเกดลวนมความสมพนธกน เชน ภาพ ความหมายของภาพโดยแบงรายละเอยดทประกอบกนเปน 3 สวน 1) ศกษาความสมพนธภาพสญลกษณและความหมายของภาพ (Semantic) และการตความของกลมเปาหมาย หมายถง การรบรจากสภาพทตางกนโดยมปจจยมาจากอาย ประสบการณ การศกษา สงแวดลอม ความบกพรองของรางกาย ดงนน การออกแบบจงตองวเคราะหกลมเปาหมายกอนเปนอนดบแรก 2) ศกษาความสมพนธ ภาพสญลกษณและโครงสราง (Syntatics) หมายถง การศกษาภาพสมพนธกบการมองเหนโดย ก าหนดจาก ขนาดการจดวาง ล าดบการอาน โดยมขอบเขตของพนทเปนตวก าหนด 3) ศกษาความสมพนธภาพสญลกษณและประโยชนใชสอย (Pragmatic) หมายถง การศกษารายละเอยดกอนการตดทอนหรออกแบบภาพเพอความชดเจนในการสรางภาพประกอบ เมอน าไปใชกบสถานทใดทหนงทก ๆ ตองมความเขาใจรบร ความหมายของภาพ ไดตรงกน 2.1.2 ประเภทของภาพสญลกษณ ประเภทของภาพสญลกษณแบงออกเปน 3 ประเภทใหญ ๆ ไดแก 1) ภาพสญลกษณไอคอน หรอ สญรป (icon) (ภาษาองกฤษ: icon; ภาษากรก: εἰκών, eikon) คอ รป รปเหมอน หรอสงทสรางแทน ทท าขนเพอใชเปนสญลกษณแทนสงใด สงหนง อาจเปน คนสตว สงของ กจกรรมในชวตประจ าวน ใชเทคนคตดทอนมกพบในระบบเนวเกชนหรอไอคอนบนหนาจอเมอถอ หนาจอคอมพวเตอร เวบไซตและหนาจอแอพพลเคชน เราจะรบรปมแตละปมไดงาย ดงภาพท 15

ภาพ

สญลกษณ

ตวแทน

ภาพ

สญลกษณ

ชน า

ภาพ

สญลกษณไอคอน


175

ภาพท 15 ตวอยางภาพสญลกษณไอคอน

2) ภาพสญลกษณชน า เปนการน าสญลกษณของลกศร ส หรอ ตวอกษร สน ๆ ภาพทสะทอนถงบรเวณใดบรเวณหนง อาจเปนภาพแสดงความรอน ชน หรอวฒนธรรม หรอพนท โดยภาพทเกดขนจะท าใหเราเกดการเชอมโยงการรบร มกพบในการล าดบขนตอน ทฤษฎ และวธการด าเนนงาน การเปรยบเทยบ เปนตน ดงภาพท 16

ภาพท 16 ตวอยางภาพภาพสญลกษณชน า ทมา: นรนาม (2558ช) และนรนาม (2558ฌ) 3) ภาพสญลกษณตวแทน เปนภาพเชงอปมาอปมยใชสอความหมาย ทสะทอนแนวคด มความหมายในตนเอง ซงตองตความและแฝงนยยะสวนมากการออกแบบภาพ ในลกษณะนจะใชกบการออกแบบโลโกดวยเทคนคการตดทอนและระบบกรดเพอสรางภาพใหม ความสวยงาม ซงเปนจดส าคญของสนคาและองคกรสะทอนภาพลกษณ และบรการหรอความหมายอนเปนจดขาย

ภาพท 17 ตวอยางภาพตวแทนเปนภาพทมความเปนนามธรรมสง ทมา: นรนาม (2558ช)

ทมา: นรนาม (2548ฏ) ทมา: นรนาม (2548ญ)


176

จากภาพท 17 แสดงโลโกสตารบค เปนภาพทแสดงนยยะของ นางเงอก 2 หาง หมายความถง “เงอกไซเรน” ปศาจรายในนทานปรมปราของฝรง เสยงของนางเงอกสาวน ท าใหมนษยลมหลงจนตองตดตามหาเสยงทไพเราะมาก กอนทนางจะท าใหลมหลงไปกบมารยาหญง ดวยการแหวกหางของตวเองเพอโชว.... แลวจดการกนมนษยนางเงอกไซเรน จงถกเลอกมาเปนโลโกของรานกาแฟแหงน ดวยนยยะทหมายความถงความหลงใหลในเสยงเชนเดยวกบรสชาตและกลน ของกาแฟ สรป การออกแบบโดยใชสญลกษณของภาพตองตความการรบรของกลมเปาหมายวาเขาเหลานนสามารถเขาใจภาพลกษณะใดไดมากหรอนอยเพยงใด จงเลอกใชใหเหมาะสมกบผรบหรอกลมเปาหมาย ตดทอนมากหรอนอย อายมากหรอนอย ประสบการณมากหรอนอย ครอบคลมความหมายเทาไร 2.2 ทฤษฎการเขาใจดวยภาพ (Cognitive) นอกจากการรบรดวยการสมผสภาพแลวเราตองเขาใจ ทฤษฎการเขาใจดวยภาพ (Cognitive) ซงตามทฤษฎของนกทฤษฎ เคโลลนทรบลเมอร แลวการรบรและการตความนนอาศยองคประกอบทง 9 ประการทควรค านง 2.2.1 ความทรงจ า หมายถง ความสามารถเขาใจ ระลกได ไดจากสงแวดลอมและ จากประสบการณในอดตของตนทตอยอดความร เชน รวาภาพหวกะโหลกไขวเปนสญลกษณของอนตราย สใหความมดมดมกแสดงออกในทางนากลวหรอลกรบ เหลานรไดอยางไร นนกมาจากประสบการณในอดตจากการศกษา พบเจอ เปนตน 2.2.2 ความสามารถในการมองเหน หมายถง ระบบการรบทางจกษตาสามารถรบรไดชดเจน และเขาใจความหมายของภาพทงหมด บางคนมประสบการณมากอาจมองในมมของชางภาพวเคราะห ความรสกจากบรรยากาศและสงแวดลอมตาง ๆ 2.2.3 ความคาดหวง หมายถง มนษยเราคาดหวงในภาพทตนอยากจะเหนหรอสนใจเทานน ถาไมอยในความสนใจแลวจะมปฏกรยาทางลบ 2.2.4 การคดสรร หมายถง เรามองเหนภาพไดดเพราะภาพนนมลกษณะเดน อาจจะดวยภาพทสอและการใชส 2.2.5 พฤตกรรม หมายถง การกระท า ความชอบ สนใจแตกตางกน มบคลกภาพ อาย เพศ วย สงแวดลอม เปนตน 2.2.6 สงเรา หมายถง สงทโดดเดนดงดดความสนใจของกลมเปาหมายไดด เกดความประทบใจ จดจออยกบสงเรานนไดยาวนาน 2.2.7 การก าหนดจดสนใจ หมายถง การก าหนดจดสนใจบนภาพหรอหนาจอ โดยใชองคประกอบศลปและหลกการออกแบบเพอสรางสรรค 2.2.8 วฒนธรรม หมายถง วถชวตของชมชน ทองถนหนง ๆ มผลตอสงคมความเชอจากการออกแบบตองรจกสและภาพ หรอสญลกษณ ทแสดงความเปนมงคลและอปมงคล ใหด 2.2.9 ค า หมายถง กลมค า มสระ พยญชนะ และความหมาย การออกเสยง การพรองเสยงหรอพรองค า และความหมายอาจใชเปนลกเลนในการสรางงานได หรอค าบางค า


177

ตวอกษรบางตวไมนยมน ามาใชอวยพรเปนตน เชน ตวเลขในความเชอของคน จน 168 คอ ความเปนมงคล และโชคด แตเลข 59 เปนความไมด หรอขนนคนไทยนยมปลก เพราะชวยสนบสนน เปนตน ตามทฤษฎทง 9 ขอ นเปนพนฐานทควรน ามาใสใจในรายละเอยดของขนตอน การออกแบบเพอไมใหเปนการเสยเวลาควรวเคราะหจาก 9 ขอน กอนสรางสตอรบอรด

3. การรบรทางจตวทยา แนวคดการสออารมณและความรสกเปนการรบรทางใจตอการสอสารนเปนแนวทาง ในการสอสารทางอารมณและความรสก (Mood & Tone) ในบทนผเขยนหยบยกตารางท 1 บอกบคลกภาพของ พชรมณ เกดสวรรณ, (2555) เพอเปนแนวทางในการสรางสรรคการสอสาร จากการรบรดวยอารมณและคามรสก รวมถงสรางผลของแนวคดใหกบงานไดชดเจนขนไมเพยงแตจะใชกบ งานภาพนง หรอสอสงพมพ การออกแบบกราฟกเคลอนไหวตองอาศยบคลกของงานเปนตววางธม รปแบบทสอสารนนไดด

ตารางท 1 บอกบคลกภาพ Mood &Tone Active (ตนตว / กระตอรอรน) Authoritative (เชยวชาญ / นาเชอถอ) Brilliant (หลกแหลม) Charming (มเสนห / นาหลงใหล) Classic (อมตะ) Colorful (มสสน / ตนตาตนใจ) Corporate (เปนงานเปนการ / เปนธรกจ) Cute (นารก / นาเอนด) Domestic (ดเปนของพนถน)

Elegant (สะอดสะอง / สวยสงา) Feminine (ดเปนผหญง) Forceful (มพลง / เตมก าลง / รกเรา) Fresh (สดใหม / ดสดชน) Glossy (เปนเงามน / ใหมเอยม) Grand (ยงใหญ / โออา) Intellectual (ทรงความร / ดมสตปญญา) Old-fashioned (ดโบราณ) Precious (มคา / นาเทดทน)

ทมา: พชรมณ เกดสวรรณ, (2555)

ตวอยางผลงาน

ภาพท 18 ตวอยางบคลกภาพในงานออกแบบ ทมา: รายวชาออกแบบอนเตอรเฟส สาขาออกแบบ นเทศศลป มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจ

เจาพระยา


178

ผลงานการออกแบบสอสาร ประเภทของการออกแบบเวบไซต ซงใหอารมณและความรสกในดานความทนสมยดโมเดล ดเปนวยรน เพอกระตนความตองการของผบรโภคในกลมเปาหมาย ทเปนวยรน ดงภาพท 18

ภาพท 19 ตวอยางบคลกภาพในงานออกแบบ รายวชาออกแบบอนเตอรเฟส สาขาออกแบบนเทศศลป มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา

ทมา: นรนาม (2558) ผลงานการออกแบบการสอสาร ประเภทของการออกแบบเวบไซตเพอสงเสรมการตลาด ซงมบคลกภาพใหอารมณและความรสกในดานอสระ ด อบอนเปนมตรเขาถงไดง าย ดเปนวยรน เพอกระตนความตองการของผบรโภคในกลมเปาหมายท เดกและวยรนหรอทกเพศ ทกวย ดงภาพท 19

ภาพท 20 ตวอยางบคลกภาพในงานออกแบบ รายวชาออกแบบอนเตอรเฟส สาขาวชาออกแบบ นเทศศลป มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา

ทมา: นรนาม (2558) ผลงานการออกแบบสอสาร ประเภทของการออกแบบเวบไซตรสอรท ซงใหอารมณและความรสกในดาน Romantic (ชวนฝน) มความทนสมยดเรยบหร เปนตน เพอกระตนความตองการของผบรโภคในกลมเปาหมายทเปนผมรสนยมทด ก าลงมความรก โรแมนตก อารมณออนไหว ดงภาพท 20


179

บทสรป จากแนวคดการรบรการสอสารเพอการออกแบบกราฟกโดยแบงออกเปน 3 กลม ไดแกทฤษฎการรบรดวยความรสก ทฤษฎการรบรภาพ ทฤษฎการรบรทางจตวทยานนมความส าคญ เพอน ามาประยกตกบหลกการออกแบบ สรางภาพเพอตอบสนองขอจ ากดและความตองการของกลมเปาหมาย เชนน าแนวทางทฤษฎการรบรมาใชโดยตองอาศยความรและประสบการณในเชงสงคม และวฒนธรรม เพอไมใหสอความหมายจากภาพนนผด หรอสามารถเปรยบเทยบภาพได สวนการใชทฤษฎการรบรดวยจตใจ ชวยใหจนตภาพของนกออกแบบคมชด ท าใหสามารถออกแบบใหตรงตามความตองการของกลมเปาหมาย กอใหเกดความรสกชนชอบเปนทตองการของกลมเปาหมายนน ๆ เอกสารอางอง ทกษณา สขพทธ และวรรณรจ มณอนทร. (2557). ประชมวชาการระดบชาต ครงท 1.

ก าแพงเพชร: สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏก าแพงเพชร. นรนาม. (2558ก). กฎของการประสานกนสนท. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: www.google.com

(2558, 15 พฤศจกายน). นรนาม. (2558ข). กฎของความใกลชด. [ออนไลน], เขาถงไดจาก:

http://www.livingoops.com/featured/interior-design-literally (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558ค). กฎของความใกลชด. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: http://www.inspire4design.com/i/typography-movie-posters/ (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558ง). กฎของความตอเนอง. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: www.pintersest.com (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558จ). การจดวางสอสงพมพ. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: http://www.itsnicethat.com/articles/mousse-issue-50 (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558ฉ). ตวอยางผลงานนสต ภาพแสดงอารมณและความรสก, รายวชาออกแบบอนเตอรเฟส สาขาวชาออกแบบนเทศศลป. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏ บานสมเดจเจาพระยา.

นรนาม. (2558ช). ตวอยางภาพตวแทนเปนภาพทมความเปนนามธรรมสง. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: www.vcharkarn.com/vcafe/204143 (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558ซ). ตวอยางภาพสญลกษณชน า. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: www.share.psu.ac.th (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558ฌ). ตวอยางภาพสญลกษณชน า. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: www.wittybuzz.blogspot.com (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558ญ). ตวอยางภาพสญลกษณไอคอน. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: http://freedesignfile.com/68278-huge-collection-of-black-and-white-icons-vector-13/ (2558, 15 พฤศจกายน).


180

นรนาม. (2558ฎ). ตวอยางภาพสญลกษณไอคอน. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: http://www.iconarchive.com/show/ios7-style-metro-ui-icons-by-igh0zt.html (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558ฏ). ภาพตวอยางทฤษฎในการออกแบบการสอสารทฤษฎของเกสตอลต. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: https://www.pinterest.com/pin/227080006187469890/ (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558ฐ). ภาพแสดงการเชอมโยงความสมพนธและความตาง. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: http://travel.thaiza.com/ (2558, 15 พฤศจกายน).

นรนาม. (2558ฑ). ภาพแสดงการเชอมโยงความสมพนธและความตาง. [ออนไลน], เขาถงไดจาก: https://th.wikipedia.org/wiki-ผตาโขน. (2558, 15 พฤศจกายน).

พชรมน เกดสวรรณ. (2555). เอกสารประกอบการสอน วชา การออกแบบภาพประกอบ กรงเทพฯ: ม.ป.ท.

วชราธร เพญศศธรร. (2554). เอกสารประกอบการสอน วชา Typography. กรงเทพฯ. ศรพร ปเตอร. (2544). การออกแบบกราฟก. กรงเทพฯ: ส านกพมพโอเดยรสโตร. ศรพร ปเตอร. (2544). ทฤษฎในการออกแบบการสอสารทฤษฎของเกสตอลต,

การออกแบบกราฟก. กรงเทพฯ: ส านกพมพโอเดยรสโตร. ศรพร ปเตอร. (2544). เวบไซตภาพกระบวนการเรยนรของสญลกษณของอลดส เลโอนารด

ฮกซลย. อางถงใน Lester, 2000 การออกแบบกราฟก. กรงเทพฯ: ส านกพมพโอเดยรสโตร.

ศรพร ปเตอร. (อางถงใน wallschaeger and Busic-snyder, 1992). การออกแบบกราฟก. กรงเทพฯ: ส านกพมพโอเดยรสโตร.

THE CONCEPT GRAPHIC FOR COMMUNICATIONacad.vru.ac.th/Journal/journal...

Documents

Transcript of THE CONCEPT GRAPHIC FOR COMMUNICATIONacad.vru.ac.th/Journal/journal...