STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah...

22
STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES Volume I, Number 2, 1994 ISLAM AND PARTY POLITICS IN RURAL JAVA Bambang Pranowo THE ROLE OF ISLAM IN INDONESIAN AND ALGERIAN HISTORY: A Comparative Analysis Johan H. Meuleman GUARDING THE FAITH OF THE UMMAH: Religio-lntellectual Journey of Mohammad Rasjidi Azyumardi Azra ISSN 0215-0492

Transcript of STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah...

Page 1: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES Volume I, Number 2, 1994 •

ISLAM AND PARTY POLITICS IN RURAL JAVA

Bambang Pranowo

THE ROLE OF ISLAM IN INDONESIAN AND ALGERIAN HISTORY: A Comparative Analysis

Johan H. Meuleman

GUARDING THE FAITH OF THE UMMAH: Religio-lntellectual Journey of Mohammad Rasjidi

Azyumardi Azra

ISSN 0215-0492

Page 2: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

STUD lA ISLAMIKA Indonesian Journal for Islamic Studies Volume I, No. 2, 1994

EDITORIAL BOARD:

Harun Nasution Mastuhu M. Quraish Sbihab A Aziz Dab/an M. Satria Effendi Nabilah Lubis M. Yunan Yusuf Komaruddin Hidayat Dien Syamsuddin Muslim Nasution Wahib Mu 'tbi

EDITOR IN CHIEF:

Azyumardi Azra EDITORS:

Saiful Muzani Hendro Prasetyo ]ohan H. Meuleman Nuru/Fajri Badri Yatim

AsSISTANfS TO THE EDITOR: ArifSubhan Much/is Ainurrafik

ENGUSH LANGUAGE ADVISOR: judith M. Dent

COVER DESIGNER: S. Prinka

STUDIA IsLAMIKA (ISSN 0215-0492) is a Journal published quarterly by Institut Agama Islam Negeri (WN, The State Institute for Islamic Studies) Syarif Hidayatullah, Jakarta, (SIT DEPPEN No. 129;SK,/DI1JEN/PPG;SIT/1976) and sponsored by the Department of Religious Affairs of the Republic of Indonesia. It specializes in Indonesian Islamic studies, and is intended to communicate original researches and current issues on the subject. This journal warmly welcomes contributions from scholars of related disciplines. All articles published do not necessarily represent the views of the journal, or other institutions to which it is affiliated. They are solely the views of the authors.

Page 3: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

Zamakhsyari Dhofier

The Role of Pesantren in the Development of Primary Education in Indonesia

Abstract: Pesantrens are special Indonesian Islamic educational institutions. Having developed as a modern Islamic institutions, pesantren, which in the past confined their roles tothe teaching of religious knowledge, adopt both Western and national education systems and thereby actively support the compulsory education program started in 1984.

There was a dualism in the national education system prior to 1989. Modern public educational institutions, which adopt Western education in science and technology, were under the authority of the Ministry of Education and Culture (DEPDIKBUD). Meanwhile, religious educational institutions, including pesantren, were administered by the Ministry of Religious Affairs (DEPAG). The government has long attempted to solve this dualism.

From early on the government has recognized that pesantren has played a positive role in enhancing both the spiritual and intellectual life of the nation. Before the independence of Indonesia pesatren has adopted some modern educational features: application of formal­classical method, providing woman with opportunities to receive education and teaching secular knowledge. However, because of some pesantrens' weaknesses, the government still needs to develop these processes. The government established madrasah soon after Independence and adopted its system into the pesantren. In order to pursue the process of modernization of the pesantren, the government issued a joint decision in March 1975, which included placing DEPDIKBUD in charge of providing teachers of secular knowledge for madrasah.

47 Studia Islamika 2, Vol. 1, 1994

Page 4: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

48 Z.makhsyari Dhofier

Zamakhsyari Dhofier

Peran Pesantren dalam Penyebarluasan Pendidikan Dasar di Indonesia

Abstraksi: Pesantren adalah lembaga pendidikan Islam yang khas Indonesia. Setelah berkembang menjadi lembaga pendidikan Islam modern, sekarang pesantran merangkum peran-peran pendidikan Islam: pendidikan yang mengunakan metode Barat dan sistem pendidikan nasional.

Sebelum tahun 1989, terdapat dualisme dalam sistem pendidikan nasional. Lembaga pendidikan umum modern yang mengadopsi pendidikan Barat dalam bidang ilmu dan teknologi berada di bawah Departemen Pendidikan dan Kebudayaan (DEPDIKBUD), sementara lembaga pendidikan agama, termasuk pesantren, berada di bawah Departemen Agama (DEPAG). Namun sejak dini sekali sudah mulai dipikirkan langkah-langkah untuk mengkompromikan dua pola lembaga pendidikan ini.

Sejak awal pemerintah memang sudah melihat pesantren telah memainkan peran positif dalam meningkatkan kualitas spiritual dan intelektual bangsa. Akan tetapi, karena beberapa kelemahan, pemerintah berusaha mengembangkan dan meningkatkan lembaga pendidikan Islam yang sebenarnya sudahmembenahi diri jauh sebelum Indonesia merdeka; memasukkan pendidikan formal-klasikal, memberi kesempatan kepada kaum perempuan, dan memasukkan mata pelajaran sekular. Segera setelah merdeka, pemerintah mendirikan madrasah modern danmemasukkan sistem madrasah itu ke dalam pesantren. Untuk mempercepat modernisasi pesantren itu, SKB Tiga Menteri dikeluarkan pada bulan Maret 1975.

Studia Islamika Vol. I, No. 2, 1994

Page 5: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

Dawr al-Mu'assasat al-Tarbawiyyah 49

4..o.U... ~I>~ ~.J.lil ~~~I y~~l i-_,.,_;dl ~L........jll ~I> .;I ~.J..I.il ~~I~~~~ ~UaJI ~ ~ ~.J . ~WJ i..LA-.J i..u..) v..,.AJI ~~_,...ill L4J:, ~~I ~_?I.J y~~l ~_?I~ ~~UJ Jl..AJ.J

. ~.J.li~ I ~)I r Uz.:JI.J ~ y~~l ~~~I ~)I ~I.J ~.rJI rUli r~I.U.J JlJ.')U ~.JL-.. ~.J . ~ ~lS rl.la.:S' \\A\- \\to ~L.. i.ro-iJI ~.,; ~ O I ).J.li~l Lofll ~L..!..il 4)~1.J rWI J~ ~ y~~ .;I~ I Lil..UJI.J ~..,.::JI i)J.J 4rJbl ~~~I ~..,.::JI v.o ~.l> i..l&. :~ WWI ~~I y~~l i-_,.,_;dl ~L........jll .;I ~~I.S~ 4...~1 ~ i-fli.J ~.J)I i~l ~ ~ ~~I.J ~ iJ.,...a.! ~ .J.J.) ~ ~~.J v.o ~)I J.&. I Lf;UJI r.J.&, ~ .;LS' ~l.lJ.J . ~.J.li~l ~~~~ L_,.,_j.:JI ~L........,jl~ Jl~~l ~ ull.:JL.J ~ · 4-e-J ~I -4-.JI

~L..........jll i)~l ~~.J . ~..,...-.JI ~ ~~.1 &~~~ ~~ ull t.:'_,..b.;.J . ~.UI .:, I o)J.J ~~~I A.~_,.,_;dl

~ ~~~~ ~ ~ ~~II.S__,.,..,...-.JI rllz.:JI I.U ~~I .;I ""-!-! ~~~v.o~lS'hWII..!-4t Lo~J..I,~ ~~~.,.,..........~~ J~.J t.!t..U.I ~..,...-.JJ U"""'L...~I J..y.JI ~ ~_,..:.JI ~~I J-I.,..:JJ y. ~~I ~I .;I J.&. Jljj~l v.o ~)I ~.J . ~JL..~I ~..,.::JI ~I ull 4---:J.J W'Ll.l i_,..&..aJI J~l 4J')I.> v.o ~ ~I ~)I il.aJI ~I~ V!.lJI ~)I hWI ~1)1 ~ ~l.i~l ~La ~LS' 1..l&.l..aJI "D.,;- ~lS'.J . ~.;ill U"""'L...~I J4il JJ> ~')L.,~I ~ l..WI ~.J y,AJI rl..ill ~ J-4J Ltt..U.I ~..,...-.JI.;II.S~ y.,...aJI ~ I_,....La.1 V!.lJI ~)I ~ I ~I~ Jl~l ~ ll.e-.,! ~AI ~).,11 ~ ull J.J~I L.:-')L... ~I L_,.,...--:JI ~L..........., ;.11 .:, I ~ t+-IJ ~ ~I ~ L..LJI J.l;

. ·~.J [~~~ jJ_JAJ u11 J.J~I rl.i.tl ~ J¥ ~~~ r1 ~.J.liU I 4.&-.,i v.o J.J..) ~ ~.J.lil ~ r~ ~~ .)L.:.:..il .:>!

Studia Islamika Vol. I, No. 2, 1994

Page 6: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

50 Zamakhsyari Dhofier

~..,..ill ~~I ~.J~I ~~~Lo ~ J-.o ~ , l..:--~1 I~~ ,;51)1 ·~ ~ .;-t~ ..u l)l5 ..:...i.J ~ .~ ~L...JI.J ~ ~~L...JI ~ ~.J..Liii)U , L:ilS.J . ~')L....~I rll.AJI ~ y')l....~l i..J-I..,....JI Jl_,l, ~..I.:J_,_.JI i. .. ) ..,. - .~1 Lo.,PII)I.J ~')l...,~l rllAJI ,;r ~~~I J4 .;J ,;r 4i$.i. "'"\A .J \"\ ' c '-"" ~ ~ ~I) ~...,...AJ i:..... ~ J ~L.. ;_;.! 4-S'~II)l.o.J (~.J..wl ,;r ~WI ~WI~ ~I~~ r')L....~IJ~ ~ I.U. )I JJ.J . ~LA.U b.J~ ~')L....~I rlWI ~ 1~1 1~1 , Lo ..1.> ~I i~ ~.J..lil ~ y')l...~l i.,y..rJI uL.......,;ll ~.J

1)1 ,;r ~)I~ , l.!llS.J . ~,;>~1 4-o')l...~II)I.14JI ~ ~~ ~J_,J i.,y..,..:JI uu)l.JJ ~_,J.J U.J""""! u.J~ ~')l...~l i.,y..,..:JI ul...........,;ll <S'..,.AJI ~y~l [~.,.wlii)U , '\'!. .J 'A "\A ~~ ~ ~ r;- U5.ll ~ ~_,JI lrib' ~..~.>I~ t""L.JII)..,..iJI.,...;.I.JI ~ I)Jo!.c..I_,_.JI .J;d ~.UI

. ~..;ill ~.J..Li~l ~)I i~l clH ~ o~ ~.UI JPI ~ I)~ 'c c r'~~ tJ~I ~I 4i~ , ~.J..Lill)l .r.&­~W lSI!,i~~l ~-:-:!~~I~~ .!J ~_&I~ ~I.J 4-fll ~.J~ ~.) ~ o~u ~I ~ L..LJI ~I P.J ' L_,.... ~~.J

• ~_,.i.i .J ~ \J-'.J ~ Li i ~WI ~ I).,..J.-1 I ~ WaJ I ~ ~ _j.JJ I) lS' .W clH .:r ')L;a.i .J ~~I~~ i~l y')l...,~l i.,y..,....JI uL............,;ll ,;r .lt.LAll ~ L.:..il IJ.J~ Wb ~~jj ~~I o.U. ~ ~')l...~l ~.,....:JII)U ~ ,;r.J . ~.J..Lil

. ~y..rJI J~l ~ ~LAJJ LoL. ,;!I r~l ~.J..Lil ~ I)U 4-o":)....., ~I ~..rJI J.J~ ~I ~I ~ lt.J ~J....AJ I..,_ I. -1 t L,~ ~~~I i..J-IJ L..........j..-o c!. .... ,;r

. i._,;Will>)l ~I ~~~~lll>)l ,;r ~U, A. c"\"\. \AA i.,y.,...:JI uL...........,;ll ,;r ~)~.,; i._,;L!JIJ ~~...\..:...:~1 ~)I~ .J.J:y..J

~1.,11 ,;r ~UI ~A. ~~I uL..........jll y. J.J~I tr1U . y~~l ~.J . 4 .~.UI ~IJ.UI ~1.,11 ,;.ro ~UI <) Y . .J ~L....WI ~IJ.UI i._,;Will>)l ~.J ( I I i) ~1~1 4-o":).....,l LJ.M ~ 4...:J.J~Ill>)l 4-o":).....,l LJ.M" ~~I 4:-l>,.... ~.J ( ~ I i) " ~lS y":).....,l LJ.M" 4-o)L....~I J.>l)l ub~ ~ I),L,U.I ~..J • <tl i) "Le-I~ ~)..U.I ~.,;> u')I.A.,;l 4hl.....o u')I.A:,.o I)A 4...:JWI.J i._,;l.!II.J ~~-U.j~l

,;r t.,.:JI I~ ~I ~~ ~J . Ul.i.!JI.J 4..rJI i)J) ~L.JI ~~I . ~U,!.. !.cV. "\VV ~ J.>l)l ~ ~ y":).....,~l ~)J.l.l

~I u L-.... .,;11 .,..... ~')l... ~I i.,y.,..:J I u L......... .,;11 ,;r ~ l.!ll t.,.:JI L..l , " ; . ·!~ l.l"')..~...o" ~ ~.J ; : !.UI ul.....IJ..UI ~1.,.... ,;r /.' .. r-W

. ~U, c.' · \. r\ \ ~ L.j ~.UII.I"')..U.I o-4! ~I ~~ ~..J

Studia Islamika Vol. /,No. 2, 1994

Page 7: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

Dawr al-Mu'assasat al-Tarbawiyyah 51

y')L.~I ~_,..,.;:ll ~L.........jll ~ j~.,.i ~~'""WI ~Ill>.,... ~J L+. ~ -111 ,)..\,..&. ~ ~.UI II ~fll ~"Y..-~1 L.....U-1 II ~I ' ,)~~~I y')L.~I ~L....I_;.u.J L.:.lJ-1 .aWIJ , ~u, ' . r ....

. ~u, /\. ... .. ~ 4-! ~I ~_;IJ.l.IJ 4L.a.li.J ~_.,;L!JIJ ~~~~~ y')L.~I ~_;IJ.ll i_;IJI '""~~ ~_;bl ~.,....~..AJI 'Y. ~ Ul;_,; ~I ~"Y..-~1 .aWl -i_;bl;. ·!..\.JI ~lJ.IJ y#l.aWI i_;bl Lol . ~J..\il ~~I~~ I.J"JJ....J W' . ~')L.~I '""LaJI ~I .;~_,la; i_;bl U.~.,:.:U y')L.~I ~L...I_;..\.J~ '""_,..:;; ~'Y..-~I ~L....I_;..\.JI .;~_,la.:.l i_;IJI 4...\.J ; .· !..\.JI ~uJ.-.!.11 i)JJ ~I ~..,..:JI i)JJ U.J!..u ~I ~.U.I ~_;IJ.l.l ~;: !..\.JI ~..,.:.!1 ~JJ.-..o

. i; l.i.!J IJ ~')L.~I 4..;JI ~ 4JJ,.;....... ~l$'.... ~ l..!..i~ 4....#1 il.al i..1.! JJJ

~~I~ ~J ~I~)~ ~I "£. "\ u-iL!.ll ~.,;LSI J!~ .l.:.o . i'O.to yl /~1 'V ~~I WJ..\il

Studia Jslamika Vol. I, No. 2, 1994

Page 8: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

Dawr al-Mu'assasat al-Tarbawiyyah 53

Studia Jslamika Vol. I, No. 2, 1994

Page 9: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

r F,~. 'E<t [1;- t. 'b-. ~f.-~ : t.i:Z"[ 1 "' ... . 'i. t-· .t~ ~ - -~ E · ~ .c c. t: t:: r ~ ..s c~ . . I ~

~ · t:_~ ~ F ~· - ~ t ~ ~ (".· t f ~ r t ~ t •L· t 1 l 01 r: --. . i

E.t_-·f~ [ . c .. · __:~ ~{·:~lf-.=~. S' ~ .

tl fl r·.t ~ ~· t;::l f:· \: t ~.r~ ·i . t rr ~= f .-.. [ t . ( J'= r t. .,. . ;- ... ·~o. . ..,_ f :; " ~"- 1

~ ~ • I • - ll• - ~ t' 1' \..: ~ - "-- f -1 { .t· t• .t· ·C"- E :- 1;: f: i ~ 't; t~ ~"-\- t' ~ I I (".• ll ~ - ll • r I I •f"'t · I I

.[ ~: ~ L. "". t; ~ E -t ·~ ft~ 1:. ,;-t ..,_ E:r::" [ ~~ l 'i-. ~ ~ ~ r ~ f r :£.' r ·t' (! ~ (! ~ t . f r I" I; l: ~ { r ~ <-· t. - t ·~o. t. t. "'- f t n \- -£" ~ ~ .. t c • 1:-Cri tl t :[: ~ t. t. t. " C:r: · : . · .~ t~ ::~ . .;c. -{rr "'" .... 1: [ . . -- r:; .[ E E E r .:- t. "£. ~ - ~ I; tl"' . .t . !i:

c; ' t. ~ If; - - ..,_ ,t• t. ~ ....... 't. <. ~ ~"[ • ~ t - [~. ~ \. ~ - E: l:. - t:_ £ (1 ~ -, .C ol I - I r L• I ~

"' - .. - --. _, ' ., I r - <;,. -[_ 'i: .t· c: c·~- E ~ - ·L .. h ....._ t c -{· ._' 'i.. b t~L :'t· t · ::;- •.rn ~ tJ ~r- ... r " t -r~ -.. ... ~ ~ • • ~ ~. ~ . (I (> tl- ~ : . ~· t \- -[ . :r .[ -t 1 i' ··~ r. !t ~ (1 ~ ! . --. l:. (; ~ .. . - - ~ ~ . - . ' -' . - \... "-,_ . r ~< 1 r~ . ..:. t 'l 'i r t. "-- .:-~ -' ~ ... rc 't. 'i: [' ..... l.. , ,(". ~ ., . ~c , , ., -~ . ~ .. , t t ~ ~·....._ f !""[ r ~· E ~: f ~ £ .[ .:-. "'-r r' !-' .... 't ~ • - t ~• ~ t • "' ll t~ c-~ (.! ~ ~ • - I ~ _: ~. ~ _ ~ 1 l:. .f ~ . I; l:. t ~ . ~. t~ .r ~

Page 10: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

l ... ::;.

f ~ ~ ,_ !--<

~ ·"' .... ~

1 ~ ::· ~ . r "' (; -::.C. ·L t~ t ~'"" . . (·1· 6= t• ·t "'-· t.• \-(;. t: (. ll"

r l t!. I - f

: . ~t:[[~~f ·r C· ~ ct·. ~ ·~: (· ~ t . ·f't. t: r F t ~ ~ r!:~. [~·l·(~ .\ >.t-1-.t·~ . -. [ .>~ t ~.t 1· ~r f ~~ c.-~ t ~ . ~ ~ -(~ c:~ - E~ -ct (!:_ ~ ~ • (!:_ ·~ C{ "=-r. C· t' ·L r; :- "=--- 1:. tp F' t ~· "' E:-.-~bi~~~ ~~-f: ~~ ~ ~ c: ~·r-~ .... r .,. ·~- . ~[ E ..

""' ~ l:.. . ~ C· - C7 ' • y - C· }<! (i\ r· ---. ~ t \ ~ ~ : • ~ C· r - "~ c_ c· l:. c. ) ~. f~f V\~: l ~1·~.

.. l; __ ~;;

t· :t· ~ ~·~: (· ·~f ~ l1-l1-\-~.~ ~~·t·r·t t-· t ~ - 1· -[ f ~ 1:.A ~ • "' .. ~ i .t -. ~ · ' - ~ ~· r.· ~ .' \ c- ~ f t" ~ l r::-11 ~ ~. ~ c' \, ~ [.' ... ~ '-• r. 'I • • • ~. ~ • .~ -~ 1 · t.. I .__ b "=--- ~ 0

--- 1 1 ~ [ ~ - • • • l.t ._. ~ ... 1:. f r !.,; • 't: \- r.: - - - '-· • - t ~ l:. 't- "' - • . 'i ~ ~. C• " C• " I '('" I

ll .. - (r.t ~ I .,. ~ - 'L f C· • t . . ); ~~ r r~ [.l ~ f ~ l: l ~ ~ ~. x-~ 't: ~ 8 ~ t c.-. t!. ~ - ~ ~. 'I· \- ~ (!:_ ~· ~c~r~ '· t:. ~ t ~ ·~· [! lr-· t r-· t -:-~.fJ G. 1.,; 1- ~· ct:. I . "-·:[· ·~ .t· It c (!:_

t ~ ·" I ~ ·t ~ 't. lr. f ll'' l. ~ C• . l:.. ·~ E ~ ~ ~ ~ }_ r; ~. : ·t :-- £a: It• ~ .. =;- ~. ~ ~ \- t $." t ~· ~ 1 1~ ~· t.. .L ~ ~ r 1t t, ~• t ~·t_~ E. s. t: l. f ~ I

~ ;. ~ ·t 1. ~ ·~· J: i 1: ~ ~ &: ~ t ~ f: i fZ~~ .. \-- ~- ,J- ~ l. [ t1- - [' C· ~ ~ ~~, Q .r ~ ~ t t t· - ~ .. f=- ;-·[It ~ : . .r ·~ (. ~· . . ·~~~· ~. t' .f.--' ~ .. ~ l.':. r- . - 1:. l:. t= ~ ~ ~· ·~ tr l c ~ r tj

~ r ~ ·· t ic· ~~1; c· r ~r~ .t·~· :t. ~ f .. :~ 8 ~~t. ~ c· ~ · - - £:.. - r~ l. - t:. ~ ~ ~. (. ~~· ~ .t· .. 1-1· t J: ~ ·~ 1 ~ ~ £ ~ ~ ~· ~ ~ £ r - ~-.~. ... [ ·~ .r ~~ t I C- (· ~ .r r.: t - ~. . C.·1 ~ .r - r ~ ~. I ~ - •t t' t - --: ~ - ~ ~. L I " • C-~1 .t - ~ ~ ~ r- ~ ~ c.-~. ) ~ ): f ·f.' ~ r· ~ ~.[~~ r 1 ... I • ~ M· . 1:. ~ G\.~ E .s· - ~ : . <; ·~I r-· c. ~ - .... ~ ~ _--. --. <; ~ c· ~

- t"" ~ c. ~'"" l.; • 1{. • --. --. ·~ ~ ~'"" •• " ;'i.

t. ~ C• ~ t 1-t· ~r~ ~· t• l.. ~ ~1 > }<! ~· l:'l .. ~ l. ~ E f r. It• b t · £" · ~ . [ "' E ~ ~ .,. ~ 'h -c-.- t ·~ r.: ' t. t ~~ "' -« c;: .- - o 0 I - r;; - - • - .....:. ~· .l: ~ ~ ~. I ~ •- •'I V>

Page 11: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

~I y')\hJI.J ~ w..JI.J y')l.....~l V"')J.li.J ~.UI .aWl ,)~ i \ '!. · i~ ~ oi.;.J~.J oi.J~ ~

oi.J~ J~ oi.J~ .la....J oi.J~ y~ ~.;~ \o.£. .. £.Y " . '"""0. * . LS:..........JI u .

HA\ \V. \

. ~.UI.aWI

"'·" ro\ ' . £.'\ \'\V y ')I.....~ I V"' )J.li.J '\\o. !.f.'\'\ V'\oY * * ~.,.J-11 ~ L.LJ I

"'"""'' na.ov '\ .... 0!. \!.o vr y')\hJI

* * \AV\ : y')l.....~l V"')J.li.J ~.UI .alA...U ~~~~,)..WI * * * * H''t. \ o : y~ ~~~~ ,)..WI

'a. r. rla.l ~LS:.-11 • L-')II i.Y" •~ .;,LS:.-11 ~~ ~lj.l rli.) ')II oiJ~ y~ .;,~ .:;.ldl ~~I J....!.J..J . .la.U ~')'I.;,LS:.-11 J...:w!.;J

. lJ <'!.> 4.:.. .M • lS:... J'.- \)

*

~~I. w...JI oiJ~ y~ ~~I. w...J~ .:;.ldl ~~I J.....!.! * *

. lJ)'~ ~.M . ~')I...,')'II.I"').UIJ ~.~J'I .~.aWl ~~P L.:a.i:.,.,')'l ~ ~ * * *

)'~ _,_;i;JI.;,')' I)&; \ f'.!. \ o iJ-" pi til)l ~ y~l ~~ .;,~ .;,1 ~ * * * * .I+.)U. ~~ ~ .;,I.;,J~ ~')I...,')'II.I"').UI i.Y"~~I

Studia Islamika Vol./, No. 2, 1994

Page 12: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

Dawr al-Mu'assasat al-Tarbawiyyah 57

·r' ~t.r , Osarrio Shudan Shirebu : J.l...:l.ll u:JI ~~I ~~ ~ ~ ~~~~ .l...a.i.::..... ~I l.a .;,I ~__,.ll v-o : .;:Jllb')L. iJ_,....:r-t ~lj l.~~ .;,1 ~I u:JI.J , .;,'i.,...i)IIJ"'J~ u:JI ~L.::s:..JI.J ~..,..,JI UUI i.J"J~

. r'-Mo ~ ~_ u:Li

Studia Fslamika Vol. /,No. 2, 1994

Page 13: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

58 Zamakhsyari Dhofier

Studia Islamika Vol. I, No.2, 1994

Page 14: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

Dawr al-Mu 'assasat al-Tarbawiyyah 59

. II ~l..WIII ~I_;J.ll ~t,.JJ ;_._1.·11 J.ii)IJ ~~ ~')L...~I [._;JJ ~ ~I~JT.,..AJI ~ V"'_;l.~..o ~ -4.l.All JU.I ; • •. h: ~La ~.J V"'_;IJ..o ~ trJI I.JJ. ~ Jl11 ..liJ . ~I_;J.ll ~l.:.o ~~WI ~1.,11 -.;I ~~ i_;u~l _)~ ~J . II ; ~..u1 \)"'_)l.ul II ~ ~~ t""I~JI__,.AJI ~ L:JI~ I V"' _;l..u ~I ~J.ll V"' _; l.u I ~ -4 ..L.JJ I J_,___,...,a 1J ~I d'-> ..;~ . i.oWI ~I_;J.ll ~1.,11 ~ ~ JlS' ~..L&. ~J.l _;oil~ Lo~ y')l....l V"'_;I..LliJ ~J.ll V"'_;I..Lll ~ L.) · IJ ~J.,........o ~~J ~ J~ I.UJ

. WJ~I ~~~I~~~~~ V"'_;I..UIJ ~')L...~I ~~~~~ ~I~ • ~ y~l ~I..~...:.! I V"'_;l.~...o ~I ~~I J_,~ ~JIJ ~~~~~ '~Vo J "O· ~~~i.....,UI~'-"""L.....~I ~IL..:.,J.ll· • " 1li I· ·I .._a.clJ.lJ •)I....._.JI·L5 . t.:.-· 11 -·'1 i·· I)J..,....,.,'.)'.)JI)~ ~ .. I)J ~~ ~1.,11 ~..;..L'd ~;.11 ~~ ~')L..~I V"'_;I..UI JJ_.J~ ~ i_;~U ~ Vo. . . . ~JI W . ~I L.L.o ~~ V"'_;I..UI ~.a wl5 ~.l.JI i.ol.JI ..;I l_,..tl:.t ~ i_;.,S.i.tl V"'_;I..UI ~ ~..;..Lill i_;lj)ll.!lli 1• 4 ••• c: ~.l.JI V"'_;J..o ~]_;J~ ~.._;> ~.L&. ~JI ~I clJ~ u-i ~I ~.r..J . ~I ~.a~ ~..;JJ )l.:....J ~..Lli~JJ__;..!JI i)JJ ~l{ ~I) ~')l....~l ~L..I_;J.ll ~ ~..;JJ ;.;....JI ~ ~ ' ... _;~~l.;.,_.J I ~ WJ I~J~ l)lS' (i' ~ 0 v .l.:.o l 4. _t; •• !

~J.ll ~I_,..JJ ~_,.i.j' ~I • ~y. J5 ~ ~Li!JIJ ~..,..:JI i)JJ ~lS'J I

. ~_#I V"'_;I..UI ~ .rJJJ Ul..i..!.IIJ ~~~ .;-~JJ ..;1 1 ~I ~')L!JI .l_;j)l ~ L51_;~1J ~ ~ ~ ~L5 l.j.l.ll ~.w.JI ·~ I ; .'!J.lii)Jj..!JI .rJJJ ~IJ.ll V"'_;I..UI """'~H.-I I J.:.... ~I ~_,.:JI ~ 1_#1 ..LU i_;_,s'.lll J_,~l ~JJ . j.ol..!JI ~~..1-.:.!~1 ~I~ 1.~ ~ ~)L...~I ~~..1-.:.!~1 .~..A.: ~ J~ ~I ) I"'' ~Vo V"'_;L.o ~ ~ JL.A;I ~ .l_;j)l. ~y. Surat Keputusan Bersama Tiga Menteri t""~

~ ~~ _;l_,...i ~~ ~J (SKB Tiga Menteri) Jl 11

c_A -.;I~ ~J~I ~I j.4;JJ . ~LA~~ ;J')WI.I_;j)l l.,_,.;l..!Jill>_)l ~ ~~..1-.:.!~lll>)l ~) ~')l....~l V"'_;I..UI ~ ~ ~~l..... ~..L&. J.it~ ~ ~I_;J.ll ~l.:.o ~ L>~l j.>JJ ~JI ( 4WI V"'_;I..UI u-i ~~L-.JI ~.a ~~ ~ V"'_;I..UI ~.u ~ L..oLJI~I.,ll •J'•oJJ

4il!JI ~I L.ol . Ul..i...!JIJ 4~1 o)JJ ~ J~ ~I 4--o#l V"'_;I..UI J..J..J:J ~ ;J_,..!.....JI ~ iJl...i....!.JIJ ~._.....:JI i_;lj~ ~JI ~ J". · · ;

. ~WI ~1.,11 ~ ~')L...~I

~__,...:11 i_;lj__,...j . JL.A.;~I I.JJ. ~ J+..-.ll ~~~-.;I t-ii)IJ clJ~ ~.r..J . y')l....~l V"')...wJ ~I ~y ~ JaJ ~ ~ ~l..i!JIJ ~I~ ~J ~WJ i~J~ ~l5 ~~I~~~· .•• ·II;.,._ ~JI ~I

Studia Islamika Vol. I, No. 2, 1994

Page 15: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

60 Zamakhsyari Dhofier

~..,..-.JI i)j) ~L:JI ~~~~ll.f").UI ~I[.~ ~.UI ~I _r.J_,..;J .l:..o J w ~ ~..U I l)__,j-!J I i)j__, !) I 1. _,.- ~_,..!I ~ lj lt __, . U l....L!J 1__,

. ;....,Ul.l ~')L,~II.f")..w.J ~~~I!.) L-~..>1 i''V' ~ JUJ:,)U u-oi.;J~I ~I illa.i L.,PI ~_,.j r' ,,\!. Jotl..o ~--' ~ H' __, ~1.,..:.... V ~ ~) • c:l C:--'1~ ~.l.JII$1 , l..f""'J.UI v-JI ~--' iWI ~~~~~ ~I iJ.A 1. r.- ~')1...,~1 ~~~~ll.f").UI ~.PI__, ~ y _,.s:J-1 ;; ~~I !) ~ I )a; ~ I:? I JA.:i- ~ l.f" ).U I o.l. !) Li ~!.lH r:o

. ~..P ~__,.M.o ~lS' ;_,_1.·11 ~l . .lA.ll__, ~I~~~

~ ')L, ~I l.f" )..li I ~ J:i. i:W .r-""

y')L.~I ~~~~ll.f").UI ~";).; ~~~.~~I ir ~)I~ I)U , L..;,_,..ij ~')L. r ~__,.1..> ~ i ""' - "o. ~ Lo o~l ~ J.J J....f..!. ~.>.U I ~!':".,...f) U . ~ L..J I LA I~ ~ ~.u · -4-o')L:J I • ~ ~ y __,; ir ~--' ~J..I..o ~I.M..o _;__, ~.>.UI__, i:.t.>J.I y.,PI ~~~~ll.f").UI y141__, y~l ir l.f"JI.UI o.l. ~ ~l:JI~.>.,.i.U ~~I y__,.i ~.UII..f""'J.UI ~I~ JUJ:,~I ir /.AA ~I_,J __,1 I~ I)~ Y'\ ·LAJ ~')l..;JI. ~~ ~ ~___, . ;......, 'r __, ~~.,....., v ~ ~.)~1 C:--'1~ iJ~LiJI __,1 , ~~L-...:.J~I ~)I iJ.A ~L> LA~ v-o J..a.j~l..l""""~l ull 4i~~ l..f""'J.UI~.>.;JI .1~__, i,~ ~Lo wl-..o ~~ ~ JJ~I ~ l.f")~l~ ~I -4-o')L:JI J.!.C 4J~I /.' Y Jl ~ I)U ~ ir--' . (A) ~ I.,..U .....,t...NI tlla.iJI ~1 1,, ,t;. • ~ ~.l.JI ~')L..,~I ~~~~~

.~1 ~~I 1)1 '-t/'--' 4U.I y')L.~II.f").UI ~~.>.,>I ~LA i~ l!.lla__, 4--i ~..>.,-~~~~I 1)1 ~ ~, ~')L:JI iJ.A /.OA 4--i ~ ~I o.l.__, . . Ul..i..!.ll__, ~..,...-.JI i)j_,.l ~WII.f").UI ~";).; ir ;.rv i,_,.i L!J I il>) I ~ l> _,...;:, __, _pi JJ.:J ~')L, ~I l.f" ).U I ~ ~ 4:--UJ ~ L,J I

I)J~. ~"il 1)1 ,J__,~I ~I , ~ I~ i.oLA ~ o.;.:.ll o.l. c,l ll1J l)a.i ~--' .• I_,- .1..> ~ Ltl;l__, IJ.,.S ~ r+~ ~ Lo~ I__,.... I ~I ~~1__, J-4i~ll.f").U~ J~ .).,s'.llJ ~ i,_,J__,~I l)u ~WI Jl.,..~l o.;J..,; ~.>.UI ~I I) I L4tl I)JJ!.. ~I I) I~ ~L!JI ~I Lol . ~ ~~ ~ #.,jl 1)_,.-.j_,.:A.! ~--' , ~~~ ~ Jljl..o ~')l..,~ll.f").UI

. .)__,..UI 14J ~~I ~~~~~~~)I~ ~')L..,~II.f").U~ ~ ·UI ~ ~~--' ~ 1)1 ~Jolt l.l.A__, /. 'V __, /. H ~L.. ull /. H v-o L_,;LtJI__,

Studia Islamika Vol. /,No. 2, 1994

Page 16: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

Daiur al-Mu'assasat al-Tarbawiyyah 61

i,_,;l!JI ~)I~ ~IJ, ~~l..t-! y')L."il ~l..l.:.!"iiV").UI ~...;> ~ y')\1JJ ~I ,.L.a.JI J')L> ~ ~')L..o ~ Lo ~~.J I l...:i-aJI.J

. ulWI ~ ~;;_ "il uL-....;11 ~ J~ ~':1-"iiV").UI ~.._). i>WI ~)JI ~I J.:jl.o I~.J . 4il....LJ I V" ).U I ~,..;> ~ ~l)a.:.J ~WI ~ .,..AJ I v-o J.i I ~ ~ ~ oJ.W J.il ~.J~ y')l ....... ."iiV").UI ~.._;>~I~ J""""il; i. i '".J tlhi ~ L..JL:..ll ~ J..UI ~.J I ~~I J....all ~"i~ ~ L..JL:..ll

. I.S~I j..AJI ~ ~ l,~ ~~~Lui ,~1 ~u I ~~ ~~ ~.J JJ...+)I ~ l....:.J ~I • L.WI.J Ltt...U.IV" ).UI ~.._;> v-o ~I r! .J Lo~ ' '1\' ) ~~IV" J Lo Y V ~ C ~ ~ l.,r.> I cl..lS' ~..,.ill "'""L.. "i I .)I J.i ~U_r.JI ~lS'.J . ''"'IY riJ l.)y._rll ~.,;WI~ i,.J~I ~J .:.....U ~I .l.:..o I.SA cl.l; ~ 41_,1 ~L..!..JL:... ~ l.)y._r:.)l ~.,;UJI l.a

. i"v" ~ ~.J~ Ul..:-.! ~.J ~ ~ JU.I; • .. h: ~ o_r.J.I ~ ~ L._;!!I.J J;WI ~I ~LS'.J ii.Ja:JI ).11 ~ ~')l......"ili,.Y._,.:JI ~L...........__;......U l.j~l ~~I ~~I y ')~....... "i I i,.Y.r-J I ~ l..-. ;11 ~, jA JJ-1 ~ L5 .J . JU ~._,.ill ~)I ~I~ JJ.I.!.U~ ~y, ~..J • ~._,.ill ~)I illi.WI ~ ll.ol5 oJ~ ~')L... "iiV" J 1.>..1 I ~ .J o), I L:J .J~ ~JJI ~.Jj.....!J I o)j.J ~ J 1.~ .• !81 .::..:i. ~ .,s:J-1 ~')L., "i I ~ t...-~ I.J 4 W I.J i,_,; L!J I.J 41..1.:.! "i I t;o • .l.; .'!J.ll ~.J_;....!JI o)j.J ~I -4-! . ULA....!JI.J ~...-:Jio)j) J...LS:..ll

. ~JJIV").UI ~ ll.o~l 4J.J;....l~ I.SY ... ...J i ~.,;UJI ull I,L.:..:.......I L:--#1 ~I)JI ~)~I~ .W.J y ~I ~ ")U I ~ !. o, U I v-o "' o .).AJT t) i> l.r" , J.J W' .J . J__,.s' .lll ..u ~"':J..-"ili,_,;L!JI.J ~l~"iiV").UI Jl.al ~U '''·I YA riJ .L:J.S' V").UI o.a ~_,.,a~ r;:-1 ~ i,.J~ oJ~ ~l:- ~~I J __,.-:J ~I ~ I.U .J . ~I~ ' o.U ;.L, 1.,..:11 "'""L... "i I ~ V" )..L.o ull ~ L...IJJJI j.JJJ ~,~ ~1...1.:.!1 L...J..L.o ull ~')l....,"il 41..1.:.!"il L...J.UI j.JJJ ~,u ~,1~1 L..J..~...o ull y')L..."ili,_,;WI LJ.UI.J ~1__,..:...., ~

~")UI o.a v-o ' . o,UI ~ ' o.,.LUJ ~.J . ~I__,;.... o')IJ ~ L...IJJJI IJ"').UI ~.J o),l ~ ;J_,.!-.o j.JaJ ; ~JJI ~.Jj.!JI o)j.J ~Li I y#l !. 0, u I .J-0 !. 0 _rUJ I ~ , J.J L.5 ~ .J I y ')L., "i I l,_,; L!J I.J ~I ..I.:.! "i I

.I"~~ ;: ))I L...4-JI;r ;J.Jl;~l ~-~~ U~I.J .~.?I o)j.J ~~ ~Y.J ~IJJJI ~WI.I"A • I ..._~1 ~L>.J 1 IJ"')..UI o.a o)j.J C:0 J.JL...!.....:; ~I o)j)l o.a ~ ~ J..il ~ . ; •• )· ·II ~I

. J~l l.a ~ ~JJI ~.Jj.!JI

Studia Islamika Vol. I, No. 2, 1994

Page 17: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

62 Zamakhsyari Dhofier

~__,.;l...!JIJ ~..,l~l'IJ ~I..L.;;./~1 ~')L,l'l ..,...).lll ~ ~l-...>1 ul.iy y#l

~~.')~ : ul-...j.ll.'l~ : ~)I : -)1 ~

6Gl'l : .)J <.l.JI :

~I

y#l ..,...).lll - l'JI

v'"''= V'roM: HY : ~I..L.:..t l' I : ' \ oYAH

\ oWW: \YA"A.: £. 0 y : ~.'Ill c l' I : y YMY'Ao:

'·'"'·: VW\\: '(',\\ : i.J_,..; L___!.l I : ~

'""·':

Studia Islamika Vol. I, No. 2, 1994

Page 18: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

HVo:

AVVo'\o : \'\n'OVV: HH,M: Y H'Y . : V'\W.'\: £.\"V'\" : \"\"Y .. V: '\\"n:

\AVo'\'\ : WV'\Y : MA.£.: Y. YV : .. £.n . : '\YooY': '\V' 0

Dawr al-Mu'assasat al-Tarbawiyyah 63

v 0 ~.ll '\n'A£.·:

~L;LI ..,...).UI -~lJ ~~~~1: ' ~.)1..~.&-~1 : y

i,_,.;WI : r ~..UI .uLa..ll : f..

\'\YW\"':

.,___._ ~· • ..U I ..,... ).U.I: o HV,oVY:

tJ o ~I V'£.£.\£.A:

..,...).U.I V o ., •

Ao'\"M: ~L;L I_, y .,s:J-1

~L............jl~ Lo#l il......al Jl~~ y J__,~l ~ ~~ Lo ~ ~__, ll>)~ il-a~l ~I~~ I;_·;., ~~~~lll>_rl.J y')L....~I i,_,.._r:ll

. .)__,..\J.I ~I & .)~ i,_,.;WI y~~l ..,...).UI ~~ ~L;.r. ~ ~ t_IJ"""'~I ~I ;r__, , .ill.U J.,-AJI ~ ~l.i-=-" , ~I o.U. ;r 1~ f~l , ~ ;...__,s:J.I ~I j.s:.J _;~--'.) r .. J~ '+-. ~--' y')L....~I ~~~~~ ..,...)J...lJ ~I_;..UI . i:JLo 4.;~1 J.. • .. ·11 ~l>.:J ;...__,s:J.I i..l.A....:....--' , ~L> ~~~~ L_;.L.o

•.) ~__,.) 0 •• ull ~ i,_,.;.... J.i.i . .r.$ il..a~ ~I ~.)1..~.&-~1 y")l..~l ..,...).UI ~ ~ ..u__, ~ ;r 4Lo i~L...... ~ ~..UI ~__,j.!JI i_;lj__, ~ ~ l..__,s:J.I ~I_,

Studia Jslamika Vol.!, No.2, 1994

Page 19: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

64 Za~hsyari Dhofier

Studia Islamika Vol. I, No. 2, 1994

Page 20: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

Dawr al-Mu'assasat al-Tarbawiyyah 65

Studia Islamika Vol. I, No. 2, 1994

Page 21: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

'66 Zamakhsyari Dhofier

,;r.J 4 •• ·-1 t c.,.o~~l ~I ,;r u-!L.. ~,) ~ J_,..-J.I ~I ,;r o;5r-o ~1.;411 .~ ~.;-W..;..L:dl ~LiJ"! JUa.i ~.Y ~_,i ~I ,;r ~~L:JI Lo,PI

. ~ ~ ~ ')L.I ;_, .;.M r o J-!..:1 4~ y')l...ll.f")..~..o ~ • ~ ~ .:,1 ~ ~I)J ~.YJ j,r. ~~WAll ,)l.,.li.J Lf.....J.;.) ,;r /.V. ~ ~..UI ,)1.,11 J.!l ~l> ~ JJ~~ I~ ,)J~ ~L.;l.l ~WII.f").UI o.a ,)~J . ~J.;.) ,;r

· I b- ("L> 'L!.J ·~L ·I,)L · ..1> - .la.U I.M ~..P.JJ ~J .r .. ~.J ~ . J ~ .. ~ . ~ .~ - IJ"'.) ,).MJI I.U ,)I,)~J . l.;.,.ul...J il.;b-Lo.J ~.,S'I.;_,....J ~.r:A~J ~IJ ~IJ.i~ /. \ . .)J..I> ~ j.Ja.:..... ~ .;,I ~I , ¥1 ~f ui.,.:.....JI J')l;.. ~..;..1J ~_,....ij -4-J.r o •.... Jl . L:,JL.tJI y')l...~ll.f").UI ,)~ t.~ ,;r • ~J ~ L.:JU.I yL....JI ~~~ll.f").UI ~':}.; .)..W. .;,~ ~)

. ( ~o ... · ... r.J ,)J~ 4......,Ul.l ~WI ~')L.~II.f").UI o.a ~ .4-o')l:JI J~J l.f").UI o.a ~~I~ r--"'t W , ~L.t:;;~l ,;r o~ ~.;~ J.!.. 4 ·~ ~1.,.. ~ ~.YJ , ~l.i:.i~l ,;r o_d ~.;~ ~')L. ~I ~~I iJ...:.. - ;J ~ ~l..ul il.......J~IJ u~IJ 4..AJJI ul.;. - :.._. ~L..I.;.) .:,~_).1 ~IY- .:,1 r}~.J . ~ ~ ~.,! L~~IJ

. ~,PI ~')L.~I 4......~1 ~

· StudU. Jslamika Vol. !, No. 2, 1994

Page 22: STUD lA ISL - UIN Syarif Hidayatullah Jakartarepository.uinjkt.ac.id/dspace/bitstream/123456789/31740/1...STUD lA ISL INDONESIAN JOURNAL FOR ISLAMIC STUDIES • Volume I, Number 2,

Dawr al-Mu 'assasat al-Tarbawiyyah 67

J.F.G. Brumund, Het Volkonderwijs onder de Javanen Batavia _ _)i.il( ') Y~-!. .::,l-i...:all ~'i.J , 1857

~W' )i.il , ~~I y')L.'i14..rJlt ~ L..:.i (Y)

~I , '~~' , lJ)'~.LP3ES ~ .;.)~1 Traditional Pesantren:

.i.....Ul-1 J.A. Vander Chijs, Bijdragen tot de Geschiedenis van het lnlandsch : . _)i.il ( r)

Onderwijs in Nederlands-lndie in "Tijd rscrift voor lndische taal- , Land -en Volken­

. rYr - Y' Y ~ , '!. ..L4JI kunde" :_)i.il(!.)

L.W.C. van der Berg, De Mohammedaansche Geesttelijkheid en de Geest­

elijke Goerderen op Java en Madura in "Tijdschrift voor taal - Land-en

!. "\ - ' ~ , Y V ..L4J I Volkenkunde"

Harry J. Benda , "The Cresent and the Rising Sun : Indonesia n Islam Under ( 0 )

The Japanese Occupation of Java 1942-1945 , M. van Hoeve Ltd.

~I )i.il Sartono Kartodirjo, " The Peasant's Revolt of Banten in 1888 : Its

Conditions, Course and Sequel, A case Study of Movement in Indonesia" .

The Hague: Nederlansche Booken Steen - drukkerij v/h Smith,1966

_ ('ov~) "'' Harry J. Benda, The Crescent ........... YV ~ ( "\) G. Mact. Kahin, Nationalism and Revolution in Indonesia, Cornell Uni- ( V)

versity Press, lthac~. New York 1961, Pg. 61

~ ~~ .;..;I.J 1..1"'1)1 rl~l ~ i.ll '-"""L..'il ~I iJI ~~)I J... (A) _ wL....o ~~~ iJI til)l ~ ~I ~ ~ Jl,j! ')U , ~~I ~)I

. IJ""'.;.lll ~)I~ I~ iJI.J ~_.+!.

Studia Islamika VoL I, No. 2, 1994