Sindhi Notes for Class Ninth

42
زمي سنڌيائونس: ن ڪ(All Rights Reserved) Contact: [email protected], Voice:00923333971809 يتل داس لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: س

Transcript of Sindhi Notes for Class Ninth

Page 1: Sindhi Notes for Class Ninth

سنڌيء الزمي ڪالس: نائون

(All Rights Reserved) Contact: [email protected],

Voice:00923333971809 لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس

Page 2: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 2

سبق پهريون

حضور اڪرم صلي اهلل عليه وآله وسلم جن جا اخالق مبارڪ

هيٺين سوالن جا جواب لکو.)الف(

سوال)1(:پاڻ سڳورص جي اخالق مبارڪ جي قرآن مجيد ڪهڙي شاهدي ڏني آهي؟

جواب: پاڻ سڳورنص جي اخالق مبارڪ جي شاهدي قرآن مجيد ۾ موجود آهي؛ ته ؛ ترجمو: بيشڪ توهان الء رسول اهلل جي ذات ۾ بهترين نمونو آهي؛ قرآن ڪريم ۾ ٻئي هنڌ ارشاد آهي

ترجمو: بيشڪ)اي محمد(! تون سهڻي اخالق جي وڏي مرتبي تي آهين.

سوال)2(:حضور اڪرمص جن غالمن بابت ڪهڙي تلقين ڪئي آهي؟

جواب: حضور اڪرمص جن يتيمن جا يار،هيڻن جا همراه ۽ غريبن جا غمخوار هئا. غالمن کي پنهنجي گھر جو ڙو توهين کايو جھڙو توهين پهريو تهڙو انهن کي پهرايو، جھ”ڀاتي سمجھندا هئا. غالمن الء پاڻ تلقين ڪيائون ته

.“کارايوبه تهڙو انهن کي

(: پاڙي بابت سنڌيء ۾ ڪهڙي چوڻي مشهور آهي؟3سوال)

مشهور آهي ، پاڙو نبين کي به پيارو آهي.جواب: پاڙي بابت سنڌيء ۾ چوڻي

سوال)4( پاڻ ڪرمص جن پنهنجي مهمانن سان ڪئين پيش ايندا هئا؟

جواب: پاڻ ڪريمص جن وڏا مهمان نواز هئا. وٽن مسلمان توڙي ڪافر مهمان ٿي ايندا هئا، ته پاڻ سڳوراص ڪجھ هوندو هئن. اهو آڻي سڀني جو وڏيء دل سان آڌر ڀاء ڪندا هئا. ڪڏهن هڏهن ته گھر ۾ جيڪي

مهمان آڏو رکندا هئا ۽ سندن سڄو گھر فاقي ۾ رهندو هو. پاڻ سڳورنص رات جو اٿي وڃي مهمانن کان پڇندا “.ڪا تڪليف ڪانه اٿو” هئا ته

اخالقي قدرن جو وڃايل ماڳ ڪئين ٿو ماڻي سگھجي؟ (:اعلي5سوال)

ري سي اخالقي طور تي پستين ۾ ڪجواب: اڄ انسان هڪ پاسي چنڊ تي پهچي چڪو آهي ته ٻئي پا، ان جو رهيوآهي، مادي آسائش جي حاصالت الء هو مڃيل اخالقي قدرن کي پيرن هيٺان لتاڙڻ کان به نٿو مڙي

نتيجو جنگين،ڌاڙن،خونن،ڏاڍ ۽ ڏهڪاء ۽ ٻين براين جي صورت ۾ اسان جي آڏو آهي. اهڙي صورتحال ۾ نبي ڪريمص جن جا اخالق مبارڪ سموريء انسان ذات الء واٽ جي الٽ آهن، انهي الٽ جو سهائو اعلي اخالقي

قدرن جي وڃايل ماڳ تي رسائڻ الء اڄ به انسان جو سونهون بڻجي سگھي ٿو.

)ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم آڻيو.

Page 3: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 3

لفظ معني جمال اعتراف قبولڻ،مڃڻ ڪوڙي ڳالھ جو اعتراف نه ڪرڻ گھرجي.

من آهي.هو انهن جو ڪٽر ش ڪٽر سخت

مرتبي شان نبي ڪريمص وڏي اعلي مرتبي وارا آهن.

هيڻن ڪمزورن هيڻن جي مدد ڪرڻ سڀني جو اخالقي فرض آهي.

تلقين تاڪيد استاد شاگردن کي ڪم ياد ڪرڻ جي تلقين ڪئي.نه هئڻ ڪري مسافر فاقي ۾ رهيو.کاڌو فاقي لگھڻ

ڪنهن جي دل ڏکائي. انسان کي اهڙو فقرو نه ڳاکهائڻ گھرجي جو فقرو جملو ڏاڍ ڏهڪا دٻ دٻو اميرن جو ڏاڍ ڏهڪاء هميشه غريبن تي رهي ٿو.

سهائو روشني بلب جي سهائي تي هر شيء ڏسي سگھجي ٿي.

ماڳ ملڪ پاڪستان هڪ اسالمي ماڳ آهي.

سونهون واقف ارشد ڳوٺ جي سونهون آهي.

)ج( هيٺين جا لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد لفظ ضد نيڪي بدي مهمان ميزبان

ڀالئي برائي نوان پراڻا سخي ڪنجوس فتح هار

هيڻن ڏاڍن پستين اوچائين

)د( هيٺيان خال ڀريو.

)1( پاڻ سڳورنص غالمن کي پنهنجي گھر جو ڀاتي سمجھندا هئا. )2( پاڻ سڳورنص مهمانن جي سار سنڀال لهندا هئا.

)3( پاڻ ڪريمصجن قول ڪندا هئا، ته اهو پاڻ پاڙهيندا هئا. )4( حضور اڪرمص بيمار کي پڇڻ ويندا هئا.

سبق ٻيو

حضرت امام حسين عليه السالم

Page 4: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 4

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو.

م جي والدت ڪڏهن ٿي؟(:حضرت امام حسين عليه السال1سوال)ع تي مديني شريف ۾ ٿي.626هجري، جنوري 4شعبان 3جواب:حضرت امام حسين عليه السالم جي والدت

(:حضرت امام حسين عليه السالم ڪنهن جي پاڪ هنج ۾ پليا ۽ نپنا؟2سوال)جواب:حضرت امام حسين عليه السالم ٻنهي جھانن جي سردار حضرت محمدص، حضرت بيبي فاطمته الزهراء

عليهاالسالم ۽ حضرت علي ڪرم اهلل وجھه جي پاڪ هنج ۾ پليا ۽ نپنا.

سوال)3(:پاڻ سڳورنص حضرت امام حسين عليه السالم بابت ڇا فرمايو آهي؟ جواب:پاڻ سڳورنص فرمايو آهي، ته”حسين مون مان آهي جيڪو حسين سان محبت ڪري ٿو اهلل ان سان

“.محبت ڪري ٿو

هجريء تي اهل بيت کي ڪهڙا ڏکوئيندڙ حادثا پيش آيا؟ 11(:4سوال)هجريء 11ادي الخر جم 3ع( تي رسول اهلل صلي اهلل عليه وآله وسلم جن رحلت فرمائي. 632جواب: اا هجريء)

. انهن تي حضرت امام حسين عليه السالم جي امڙ حضرت بيبي فاطمته الزهرا عليهاالسالم رحلت ڪئي ڏکوئيندڙ حادثن کي اهل بيت وڏي صبر سان سٺو.

حسين عليه السالم ننڊي وهيء کان ڪهڙو الڙو رکندا هئا؟(:حضرت امام 5سوال)م حسين عليه السالم ننڊي وهيء کان ئي اصالح ۽ تعليم ڏانهن الڙو رکندا هئا.جواب:حضرت ما

(:حضرت امام حسين عليه السالم جو اهو ڪهڙو ڪارنامو آهي، جنهن بين اال قوامي شهرت حاصل 6سوال) ڪئي؟

جواب:حضرت امام حسين عليه السالم جو اهو ڪارنامو جنهن کي بين اال قوامي شهرت حاصل ڪئي،هجريء جي قرباني آهي.41عاشوري

(:حضرت عليه السالم ڪربال ۾ ڪهڙي تاريخ تي پهتا؟7سوال)هجريء تي حضرت امام حسين عليه السالم ڪربال پهتا.41محرم 2جواب:

)ب(هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم آڻيو.

لفظ معني جمال

Page 5: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 5

نومبر تي ٿي. 12بالول جي والدت والدت پيدائش يو.ٻنهي درين فيصلو رضا سان قبول ڪ رضا خوشي

ع واري معرڪي عظيم ۾ لکين فوجي مارجي ويا.1444 معرڪي جنگ

مصروف مشغول اسين پنهنجي ڪم ۾ هميشه مصروف رهون ٿا.

نهتا سچا علي ۽ حاڪم پنهنجي ڳالھ مان نهتا هئا. تڪبر غرور تڪبر اعمال چٽ ڪري ڇڏيندا آهن.

تشروعا پاڪستان جي وجود جي ارتقا ۾ وسيال گھٽ هئا. ارتقا اڳرائي پيل جيڙي ۾ اڳرائي مخالف در ڪئي.

سرويچ سرقربان ڪرڻ وارا هن سپھ ساالر جا ڪئين سرويچ آهن.

غرم ارادو هر ڪم ۾ انسان کي عزم پڪو رکڻ کپي.

هشي ڀڇ پرائي هشي تي ورهڻ نه گھرجي.

باطل گمراھ باطل ماڻهن ٻين کي به خراب ڪندا آهن. لکو. )ج( هيٺين لفظن جا ضد

لفظ ضد لفظ ضد صلح فساد مخالفت محافقت

سادي اوچو مختصر طويل

غريب امير باطل ظاهر

. )د(هيٺين اصطالحن جي معني لکو

اصطالح معني سهڻو سلوڪ ڪرڻ سٺو برتاء ڪرڻ

پنهنجو مٽ پاڻ هئڻ ان جيڙو ٻيو ڪو نه هئڻ سٽ سٽڻ منصوبو ٺاهڻ

سر ڏئي سرهو ٿيڻ قرباني ڏئي ڪامياب ٿيڻ

)ھ( هيٺين لفظن جا اشتقاق ڪريو ۽ معني لکو.

معني لفظ اشتقاق :سردار+ال:جو+شهداء:شهيدن جو جمعدسي شهيدن جو سردار سيدالشهداء

اهل بيت اهل:اوالد+بيت:ڀاتي خاندان يا گھر جا ڀاتياجھاراٻ ٻاجھ:رحم+ارا:وارا رحم وارا

بين االقوامي بين:ٻارهيون+ال:جو+اقوامي:قومون ٻارهيون قومونه وقت جي تصويرموجود صورتحال صورت:شڪل+حال:هلندڙ يا موجوده وقت

سربسجود سر:مٿو+ب:جھڪيل+سجود:سجدي ۾ سر سجدي ۾ جھڪيل

سبق ٽيون

Page 6: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 6

قومي اتحاد

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو.

(: اتحاد بابت سنڌيء ۾ ڪهڙيون چوڻيون آهن؟ 1سوال)ن ڪيتريون ئي چوڻيوتحاد ۾ برڪت آهي،سنڌيء ۾ اهڙيون ايڪي ۽ ا”جواب: وڏڙا ويچارا چئي ويا آهن ته

جاگر ٿئي ٿي، جھڙوڪ“. يجھجھن کنئي ڇپر کڄ”يا “ ٻه ٻارهن”آهن، جن مان ايڪي ۽ اتحاد جي اهميت ا

ڏنو آهي؟ درسو (: دين اسالم زندگي جي هر موڙ تي اسان کي ڪهڙ2سوال)بچڻ جواب: دين اسالم اسان کي زندگي جي هر موڙ تي ايڪي ۽ اتحاد جو درس ڏنو آهي، ۽ نفاق ۽ انتشار کان

ليو ۽ پاڻ اهلل جي رسيء کي مضبوطي سان جھ”جو ارشاد آهي ته جي تلقين ڪئي آهي.قرآن مجيد اهلل تعاليبيشڪ مومن پاڻ ۾ ڀائر آهن.“ ه ٿيو۾ ٽوال ٽوال ن

توحيد جو نظريو ڇا تي زور ٿو ڏئي؟ (:3سوال)زور ري تي بـابجواب: دين اسالم جو پيش ڪيل توحيد جو نظريو هڪ خدائي تصور پڻ سان گڏوگڏ انساني بر

تائين رسائي ٿو.انساني برابري هڪ اهڙو دڳ آهي، جيڪو ايڪي ۽ اتحاد جي منزل ڏئي ٿو. اها

و؟ (: جپاني ۽ جرمن قومن شڪست جو احساس ڪئين ختم ڪي4سوال)ست جواب: جپاني ۽ جرمن قومن جو شال اسان جي سامهون آهي، ٻي مهاڀاري لڙائيء ۾ ٻنهي قومن کي شڪ

ڪي هئي، آئي هئي، انهن جا لکين ماڻهو لڙائيء ۾ مارجي ويا هئا، شهر کنڊر بڻجي ويا هئا ۽ معشيت تباھ ٿي چون. پر اهي قومون اتحاد ۽ مسلسل محنت سان شڪست جي احساس کي ختم ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿي وي

ء ۾ انهن کي ترقيانهن پنهنجا ڊٺل شهر ٻيهر اڏيا ۽ تباھ ٿيل معشيت کي نئين سر بحال ڪيو. اڄ صنعتي هي

دنيا جي قومن جي برابريء ۾ ڳاٽـا اوچو ڪري هلي سگھن ٿيون.هڪ خاص مقام آهي، اڄ ا

سوال)5(: شاھ عبدالطيفرح اتحاد الء ڪهڙو مثال ڏنو آهي؟ جواب: سنڌ جي سداحيات شاعر شاھ عبدالطيفرح انسان کي ٻڌيء ۽ ايڪي، اتفاق ۽ اتحاد الء پکين جي پريت

جو ڪيڏو نـ سهڻو مثال ڏنو آهي؛ وڳر ڪيو وتن، پرت نـ ڇنن پاڻ ۾

پسو پکيڙڻ، ماڙهينئان ميٺ گھڻو.

)ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ جملن م ڪم آڻيو.

لفظ معني جمالهي.پنهنجي فن کي اجاگر ڪرڻ الء سخت محنت ڪرڻي پوندي آ اجاگر ظاهر

Page 7: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 7

املھ قيمتي دوست شادي تي املھ طوفو ڏيندا آهن. وانجھجي ٻدجي محبت ۽ قرب ۾ ماڻهو هڪ ٻئي سان وانجھجي ويندا آهن.

ڪٽر پڻي ڪينو،عداوت ٻين جي ڪٽر پڻي جي ڪري راشد کي نقصان رسيو.

ڀيد ڀاء فرق اسالم ۾ ننڊ وڏائي جو ڪو بـ ڀيد ڀاء ڪونـ.گھرجن.اسان کي هڪٻئي سان ويڇا وسارڻ ويڇا فاصال

فوقيت اهميت هن ڪيل ڪم جي ڪابـ فوقيت ڪانـ. نبيرڻ الڳ الڳ ڪرڻ مال نبيرڻ وقت ڌنار پاڻ ۾ ورهي پيا.

سهنج سک دوستن سدائين سهنج ڏنا آهن.

مسلسل لڳاتار عمارت جو ڪم مسلسل ٻن سالن کان هلندو پيواچي.

شڪست هار انسان کي ناڪامي کان شڪست نـ مڃڻ کپي.

)ج( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد لفظ ضد نفاق اتفاق پاڙ چوٽي انتشار اتحاد سهنج اوهنج گڻ اوگڻ آزاد غالم

ترقي تنزلي ڪامياب ناڪام شڪست جيت رحمت زحمت

ختم شروع ميٺ عداوت

( هيٺيان خال ڀريو. )د)1( دين اسالم ۾ ذات پات جو ڀيد ڀاء ڪابـ حيثيت نٿو رکي. )2( ڀائپي ايڪي ۽ اتحاد جو ٻيو نالو آهي. )3( ٻيء مهاڀاري لڙائيء ۾ ٻنهي قومن کي شڪست آئي هئي. )4( ٻڌيء ۽ ايڪي سان ڏکيا ڪم بـ سوال ٿي پوندا آهن. )5( اها باھ ٻارڻ تـ سولي آهي پر وسائڻ ڏاڍي ڏکي آهي. )6( وڳر ڪيو تن، پرت نـ ڇنن پاڻ ۾،

پسو پکيڙڻ ماڙهينئان ميٺ گھڻو.

هي جملن ۾ ڪم آهڻيو. )ھ( هيٺين اصطالح جي معني لکو ۽ ا

لفظ معني جمال

Page 8: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 8

ڪيا. اوجھڻ ۾ اٽڪڻ کان بچڻ الء هن وڏا وس اوجھڙ ۾ اٽڪڻ ڦاسي پوڻ اوڙاھ ۾ ڪرڻ مصيبت ۾ پوجي وڃڻ سياڻا ماڻهو اوڙاھ ڪرڻ کان بچي ويندا آهن.

آهي لڙيء ۾ پوئجي وڃڻ. اتحاد جي معني لڙيء ۾ پوئجڻ هڪ ٿي وڃڻ پاڙ پٽڻ بنياد ختم ڪري ڇڏڻ اسان کي برائي جي پاڙ پٽڻ گھرجي.

ون.ير کنڊ ٿي ويفيصلي کان پوء ٻيء دريون پاڻ ۾ ک کير کنڊ ٿيڻ ٺهي وڃڻ

ممڻ مچڻ فساد ٿيڻ شيطان ممڻ مچائي ڇڏي.

سبق چوٿون

آء قاضي عالمـ آء

Page 9: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 9

جواب لکو.هيٺين سوالن جا ( )الف

(: عالمـ آء آء قاضي جو پورو نالو ڇا آهي؟ 1سوال) جواب: عالمـ آء آء قاضي جو پورو نالو امداد علي آهي ۽ پيء جو نالو قاضي امام علي انصاري آهي.

نم ڪهڙي تاريخي ڳوٺ ۾ ٿيو؟ (: عالمـ آء آء قاضي جو ج2)سوالع تي ٿيو.1886اپريل 9جواب: عالمـ صاحب جو جنم دادو ضلعي جي تاريخي ڳوٺ پاٽ شريف ۾

ڏيندو هو؟ (: عالمـ صاحب ڪراچيء جي ڪهڙيء مسجد ۾ جمعي جو خطبو 3سوال)ع لنڊن مان موٽي اچڻ تي جناح ڪورٽس ڪراچيء جي مسجد ۾ پيش امام 1924مـ صاحب جواب: عال

ٿي جمعي جو خطبو پڙهيندو هو.

(: عالمـ صاحب جو وڏي ۾ وڏو زنده ڪارنامو ڪهڙو آهي؟4سوال)يورسٽيء جو قيام آهي.جواب: عالمـ صاحب جو وڏي ۾ وڏو زنده ڪارنامو سنڌ يون

وائيس چانسلر بڻايو ويو؟ (: عالمـ صاحب کي ڪهڙي سال سنڌ يونيورسٽيء جو5سوال)يس چانسلر ع ۾ گھرائي، سنڌ يونيورسٽيء جو وائ1451جواب: پاڻ ٽي ڏينهن لنڊن ۾ رهيل هو. جتان کيس

سال هئي. 65بڻايو ويو. ان وقت سندس عمر

(: عالمـ صاحب وائيس چانسلر تان استعيفا ڇو ڏني؟ 6سوال)ند نـ ڪيو. جواب: انتظاميـ پاران يونيورسٽيء ۾ ڪنهن بـ قسم جي مداخلت کي عالمـ صاحب ڪڏهن بـ پس

ي.تي عالمـ صاحب استعيفا ڏئي ڇڏ جنرل ايوب خان جي مارشال واري دور ۾ انتظاميـ جي اهڙيء مداخلت

(: عالمـ صاحب جي آخري آرامگاھ ڪٿي آهي؟ 7سوال)ندس جواب: سندس آخري آمرانگاھ سنڌ يونيورسٽيء ڪالوني، ڄامشورو ۾ آهي. سندس تربت سان لڳ س

آهي.رفيق حيات ايلسا قاضيء جي تربت

لکو ۽ پنهنجن جملن ۾ ڪم آڻيو. )ب( هيٺين لفظن جي معني

لفظ معني جمال پر ريت،طريقو مسلمانن جي پر آهي تـ هو مردن کي دفن ڪندا آهن.

Page 10: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 10

اجنبي اڻسڃاڻو اجنبين سان محبت نـ ڪرڻ گھرجي.ڪليو.ڪم گھڻو هو تنهنڪري نـ ا ڪليو پورو ڪيو

ا

سائڻ محترمـ صفيا سائڻ جي خدمت ڪئي.

ڀل ويسر سندس ڀل جي ڪري اسان کي نقصان ٿيو.سال جي عمر کانپوء شادي ڪئي وڃي.18قانون مطابق وهيء عمر،ڄمار

وذنم ٻانگو هر مسجد هڪ موذن هوندو آهي.

خانگي غير سرڪاري شهر ۾ خانگي اسڪول بـ جام آهن.

اڀياس پڙهائي،مطالعو ٻارن جو اڀياس سٺو آهي. ويڳاڻو غافل هي ٻار سدائين ويڳاڻو نظر ايندو آهي.

آرامگاھ سمهڻ جي جاء انسان جي آخري آرامگاھ قبر آهي.

هيٺيان خال ڀريو. )ج()ا( عالمـ صاحب جي اڪثر تعليم خانگي طور تي هئي. )2( اعلي تعليم پرائڻ الء کيس علي ڳڙھ يونيورسٽيء ۾ داخل ڪرايو ويو. )3( پاڻ لنڊن ۾ اسڪول آف اورينٽل اسٽڊيز ۾سنڌيء پڙهائڻ شروع ڪئي. )4( قرآن شريف کانپوء عالمـ صاحب جو وڏي ۾ وڏوشاھ جو رسالو ماخذ آهي.

)5( عالمـ صاحب 13 اپريل1968ع ۾ وفات ڪئي.

ظن جا ضد لکو. )د( هيٺين لف

لفظ ضد لفظ ضدستاد شاگرد

صحيح غلط ا

مرد عورت بلندي ترائي

خانگي سرڪاري زنده مرده

اعلي عدني خواب حقيقت

سبق پنجون

گنجي ٽڪر جو سير

Page 11: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 11

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو. ي وقت دل ۾ پيدا ٿيو؟ وشوق ڪهڙ(: سيد ميران محمد شاھ کي سير ۽ سواريء ج1سوال)

ماڻهو جواب: ڪاري رات، پرھ ڦٽي پرڀات کان موڪالئي پنهنجي مڪان ڏي موٽي رهي هئي. پکي پکڻ،وترن مرون، ننڊ نيڻان ڪڍي پاڻ واحد جي واکاڻ ۾ رنڀائي ۽ ريجھائي رهيا هئا،ڪانون جي ڪان ڪان،ڪب

کي ننڊ حرام ۽ بستر ناڪام ڪري ڏنو جي ڪوڪو،چتن جي چھ چھ ۽ هيڙهن جي هو هو،غافلدل ۾ هو.اهڙيء طرح روح کي راحت ڏيندڙ سڀني کي سرور بخشيندڙ ساعت سيد کي سير ۽ سواريء جو شوق

پيدا ٿيو.

(: گنجي ٽڪر تي پهتا تـ ڇا محسوس ڪيائون؟ 2سوال)انيوسين تـ تـ ڀ ان کڻي ڪنڌ ڦيرايون تـ واه! عجب عالم نظر آيو، جنهن سڀ ڏک ڏاکڙو وڃايو. پهريائينجواب: ج

مهر ڪري جيئري بعد هوش ۽ حواس ڪنهن عالم روحانيء ۾ ملڪن مهماني ڪئي اٿئون يا مولي حامي ٿيا!جنهنڪري پروڙيوسين تـ نـ ٻيليء ساڳئي گنجي ٽڪر تي کڙا آهيون.

ن جي منڊليء مان ڪهڙا ساز ٻڌائون؟ (: ڌنار3سوال)هن جواب: ڌنارن پنهنجي منڊليء مچائي. ڪنهن نڙ وڄايو،ڪنهن بانسريء کي بڻايو،ڪنهن سورٺ،ڪن

ي نوڙائي جڪڇيو سر ڪاپات،ڪو مورو چوڻ۽ ڪنهن ڇلي ۾ ڪيو ڇيھ،ڪنهن سارنگ ڳايو،ڪنهن پڻ لڳا.ڪئي الت،اهڙي مٺي،آواز سريلي ساز،ڌنارن کي وجد ۾ آڻي ڇڏيو ۽ قلندر وانگر جھمريون پائڻ،پخڻ ۽ ٽ

(: هن سبق ۾ گاهن،گلن ۽ وڻن جا جيڪي ناال آهن اهي لکو. 4سوال) ؛ ڊامڻ، دڀور، تل، ترين، للر، لنب، موٺ، مکڻين،سيها،جواب: هن سبق ۾ گاهن،گلن ۽ وڻن جا ناال هي آهن

منگھاپوڄ آهن.

هي جملن ۾ ڪم آڻيو. )ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ ا

لفظ معني جمال پرڀات باغ ڦٽي مهل هو هتي پرھ ڦٽي پرڀات وقت پهتو.

ان آجا رهندا آهن.سمجھدار ماڻهو سوچن جي غلطان م غلطان محو، گم

اوليا دوست اهلل جي دوست کي اوليا اهلل چئبو آهي. گوناگون تمام گھڻي واپاري گوناگون مصروفيتن ۾ رهي ٿو.

جھڳمڳ چمڪ تارن جي جھڳمڳ آسمان ۾ ڏسڻ وٽان آهي.

معطر خوشبو وارو گلن جيرڪري سڄو ڪالس معطر ٿيو پيو آهي.

وڄ پت بـ آباد ٿي پوندا آهن.برسات وسڻ جي ڪري پ پوڄ غير آباد

)ج( هيٺين اصطالحن جي معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم آڻيو.

Page 12: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 12

اصطالح معني جمالندو رمضان پنهنجي دشمنن جي ننڊ حرام ڪري ڇڏي

آهي. ننڊ حرام ڪرڻ بي چين ڪرڻ

ب ڪندو آهي.دل بهالئڻ الء انسان ڪئين ڪرت دل بهالئڻ دل کي خوش رکڻ

و سر ڪهڙي بـ ڏکئي گڙي هجي،پر انسان کي پنهنج جو سانگو ڪرڻ گھرجي.

سر جو سانگو ڪرڻ پنهنجو بچاء ڪرڻ

منڊلي مچائڻ ڪچهريء قائم ڪرڻ منڊلي مچائي دل کي خوش ڪيو ويندو آهي.

وڳي ناشتو نوش جان ڪيو. 8هنن نوش جان ڪرڻ کائڻ ڻهو سڄو سال پار جو پاڻي پئيندا آهن.ٿر جا ما پار پيئڻ مينهن جو پاڻي پيئڻ

)ھ( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد حرام حالل

چوٽي ترائي

ڏک سک

ڪنوار گھوٽ

سبق ڇهون

اسالمي سيڪريٽريٽ

Page 13: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 13

)الف(: هيٺين سوالن جا جواب لکو. يڪريٽريٽ ڇا کي ٿو چئجي؟ (: اسالمي س1سوال)

صادي ۽ قتجواب: اسالمي ملڪن جي اهڙيء تنظيم جيڪا مسلمان ملڪن جي سياسي، سماجي، معاشي ،ا اخالقي مدد ڪري ٿي، تـ انکي اسالمي سيڪريٽريٽ چئجي ٿو.

يٽ ڪئين ٺهي؟ (: اسالمي سيڪريٽر2سوال)سطح تي جواب: مسلمان ملڪن ۾ اهو احساس آهستي آهستي پيدا ٿيڻ لڳو تـ اسان جي خالف بين اال قوامي

مين تي ناجائز طور ۾ فلسطين سر ز ع1948سازشون سٽجي رهيون آهن. انهن سازشن جو نتيجو اهو نڪتو،جو تي جي مسلمان رهاڪن کي ملڪ بدر ڪيو ويو، اهو حال ڏ

سي اسرائيل حڪومت قائم ڪئي ويئي ۽ ا

نهن سازشن کي منهن مسلمان ملڪن ويچار ڪيو، تـ جيستائين مسلمان ملڪ متحد نـ ٿيندا،تيستائين هو ا

ي ڙي طرح مسلمان سربراھن جڏيئي نـ سگھندا. پنهنجا منجھارا ۽ مشڪالتون دور ڪري نـ سگھندا. اه ڪانفرنس جي شروعات ٿي.

بـ پنج ناال لکو. ڪهڙا ملڪ اسالمي سيڪريٽريٽ جا ميمبر آهن؟ ڪي (:3سوال) يش، مصر.جواب: اسالمي سيڪريٽريٽ جي پنجن ملڪن جا ناال هي آهن؛ ترڪي، پاڪستان، ايران، بنگالد

ي سيڪريٽريٽ جو ڪهڙو ڪم آهي؟ (: اسالم4سوال)( بادشاهن مملڪتن ۽ حڪومت جي سربراھن جي 1جواب: اسالمي سيڪريٽريٽ جا هي ڪم آهن:

جنرل سيڪريٽريٽ ۽ ان سان الڳاپيل (3( پرڏيهي وزيرن جي ڪانفرنس ڪوٺائڻ. 2ڪانفرنس ڪوٺائڻ. مون هالئڻ.تنظي

(: اسالمي سيڪريٽريٽ برپا ڪرڻ ۾ ڪنهن جو وڏو هٿ هو؟ 5سوال) عرب جي شاھ فيصل مرحوم وڏو ڪردار ادا ڪيو.جواب: انهيء اتحاد ۽ اتفاق جي سلسلي ۾ سعودي

يء ڪيترو خرچ آيو ۽ ڪهڙيون رٿون ط(: رباط م جيڪا مسلمان سربراھ ڪانفرنس تي تنهن ۾ 6سوال) ڪيون ويون؟

هن ع ۾، مراڪش جي شهر رباط ۾ پهريون مسلمان سربراھ ڪانفرنس منعقد ٿي. جن1969جواب: سيپٽمبر سلمان لک روپيا خرچ آيو. اهو سمورو خرچ شاھ فيصل مرحوم برداشت ڪيو، انهيء ڪانفرنس ۾ م تي ٽيھ

ائي ڏنو وڃي.ملڪن جي اتحاد ۽ اتفاق تي زور ڏنو ويو ۽ مطالعو ڪيو ويو تـ بيت المقدس مسلمانن کي سوٽ

(: مسلم سربراھ ڪانفرنس جو ٻيو اجالس ڪٿي ۽ ڪڏهن ٿيو؟ 7سوال)دنيا ع ۾ مسلم سربراھ ڪانفرنس جو ٻيو تاريخي اجالس الهور ۾ منعقد ٿيو. جنهن ۾1974جواب: فيبروري

جي سمورن مسلمان ملڪن جا سربراھ شريڪ ٿيا.

Page 14: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 14

)ب( هيٺين جملن ۾ بيهڪ جون نشانيون ڏيو. ن جي حل: ڪجھ وقت کانپوء، مسلمانن انهن اصولن ۾ ڪوتاهي ڪئي،جنهن جو نتيجو اهو نڪتو جو هن

طاقت گھٽجڻ لڳي.

)ج( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد آخر اول

غلط صحيح

ڍيانڏا هوريان

مستقل آرضي

سبق ستون

شخصيت ۽ لباس

Page 15: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 15

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو. (: فاريـ ڪنهن رسالي ۾ ڪهڙي چوڻي پڙهي هئي؟ 1سوال)

ها چوڻي پڙهي تـ“.هڪ ويسو انسان،سو ويسو لباس”جواب: هڪ ڀيري هن ڪنهن رسالي ۾ ا

جاگر ڪرڻ الء ڪهڙو (: فاريـ پنهنجي شخ2سوال) فيصلو ڪيو؟ صيت کي ا

اگر ڪندي.جواب: فاريـ پوء تـ اهو فيصلو ڪري ورتائين تـ هوء پنهنجي شخصيت کي نت نون لباسن سان اج

(: هن سسئيء جي جنم ڏينهن تي بازار مان ڇا خريد ڪيو؟ 3سوال)چن

لباسن سان جواب: فاريـ کي پنهنجي سرتيء سسئيء جي جنم ڏينهن تي وڃڻو هو. هونئن تـ سندس ڪٻٽ ا

، ڀيڪيدار۽ مهانگو وڳو ورتائ

ين ۽ هڪ ڀريا پيا هئا. پر هن وري بـ بازار جو رخ ڪيو، اتان هڪ ٺهيل ٺڪيل قيمتي تحفو بـ.

جي ڪهڙيء ڳالھ متاثر ڪيو؟ (: فاريـ کي مارئيء4سوال) جواب: فاريـ کي مارئيء جي سادگي متاثر ڪيو.

هئي؟ (: مارئيء جي ماء پاڙي ۾ نينگرين کي ڇا سکيا ڏئي رهي 5سوال)ڏني. ارئيء، فاريـ کي پنهنجي ماء سان ماليو، جنهن پاڙي جي نينگرين کي ڀرت ڀرڻ جي سکيام جواب:

(: لباس جي معاملي ۾ ڪهڙيون ڳالهيون آڏو رکڻ گھرجن؟ 6سوال)ي توهان جي شخصيت کي اجاگر ڪري،نـ ڪ جواب: مارئيء؛ لباس الء بنيادي ڳالھ تـ اها آهي، تـ لباس توهان

سگھجي، جي شخصيت کي لڪائي ڇڏي، ٻيو تـ ڪپڙو اهڙو وٺجي، جنهن مان گھٽ خرچ ۾ سهڻو لباس ٺاهي ڏس ۾ عمر، موقعو، مهل ۽ موسم کي بـ ڌيان ۾ رکڻ گھرجي.ان

يل هو؟ (: مارئيء جي ماء فاريـ ۽ سسئيء کي جيڪي روا اونڍايا ان تي ڪهڙو ڀرت ڀر7سوال)يء ۽ جواب: مارئيء ۽ سسئيء جڏهن کانئن وڃڻ جي الء موڪاليو، تڏهن مارئيء جي ماء هر مچ ڀريل ورا مارئ

سسئيء کي اونڍايا.

)ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ پنهنجن جملن ۾ ڪم آڻيو.

لفظ معني جمال

Page 16: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 16

وڏگھراڻي وڏي گھر جي فاريا وڏگھراڻي ڇوڪريء هئي.

مائٽن جي سڪيلڌي ڌيء آهي. جاسمين سڪيلڌي مائٽن جي اڪيلي ڌيء

نت تهدر دعا شاديء تي نت نئون وڳو ورتو.ڪيدارڀڀ شو وارو غريب جو ٻار ڀڀڪيدار وڳو خريد ڪري نٿو سگھي.

عارف ڪرايو.دانيش اسان جو پنهنجن دوستن سان ت تعارف سڃاڻپ آجيان ڀلي ڪار عوام پنهنجي ليڊر جي آجيان ڪئي. سکيا تربيعت ٻار کي سٺي اخالق جي سکيا ڏيڻ کپي.

نفاست سونهون سادگي ۾ نفاست آهي.جاگر ظاهر پاڻ کي اجاگر ڪرڻ الء محنت ڪرڻي پوندي.

ا

کين فاريا ۽ سسئيء جڏهن کانئن موڪاليو،تڏهن مارئيء جي ماء هر مچ ڀرت ڀريل روا اونڍايا.

کانئن انهن کان

)ج( هيٺيان خال ڀريو. )1( هڪ ويسو انسان سو ويسو لباس . )2( اڄ فاريا جي ساهڙي جو جنم ڏينهن هو. )3( مارئيء سندن وڏي دل آڌرڀاء سان ڪئي. )4( مارئيء جو گھر ننڊو پر صاف سٿرو هو.

)5( کٽ تي رليء جوپڙ وڇايل هو.

)د( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد وڏو ننڍو

سڪيلڌيء اڪيلڌو

چن سادن ا

جنم وفات

مهانگو سستو

سوڙهو ويڪرو

سبق اٺون

ترت عالج

Page 17: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 17

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو. پاء نه وٺبا ته ڇا ٿيندو؟ 1سوال)

(: ڪنهن بـ حادثي اچڻ تي احتياطي ا

جو هڪ پيارو ۽ املھ تحفو آهي، ان جي هر طرح سان حفاظت ڪرڻ جواب: انساني زندگي اهلل تعاليپاء چتو حادثا پيش ايندا آهن جئين ڌڪ لڳڻ،هڏن ڀڄڻ وغيره، اهڙي حالت ۾ احتيگھرجي. پر زندگي ۾ او

اطي ا

ي.نه وٺبا ته زندگي خطري ۾ پئجي ويند

(: اهڙن احتياطي اپائن کي ڇا چئبوآهي؟ 2سوال)پائن کي

چئبو آهي. “ ترت عالج ”جواب: اهڙن احتياطي ا

ي؟ (: ڌڪ لڳڻ ڪري جيڪڏهن رت وهي ته پهريائين ڇاڪرڻ گھرج3سوال)هيء ريائين ان کي بند ڪجي، پوء صاف ڪپڙي جي ٿلجواب: ڌڪ لڳڻ ڪري جيڪڏهن رت وهي ته په

ريء ٿهي ٺاهي،رت وهڻ واريء جاء تي رکجي ۽ ان تي پٽي ٻڌي ڇڏجي. جيڪڏهن ڪپڙو نه هجي ته هڪدم تء نه ٿئي.جي زور سان رت کي روڪجي،زور زخم جي جاء کان ٿورو پرڀرو ڏجي ته جئين ايذا

(: بيهوشي جا ڪهڙا ڪارڻ آهن؟ 4سوال)ٽ جواب: هن حالت جا ڪيترائي ڪارڻ آهن،جھڙوڪـ؛مٿي کي ڌڪ لڳڻ،گھڻو رت وهڻ، دل جو ضعف،گھ

ه. ٻوسٽ، گرمي جي چپيٽ،مرگھي،نشيدار شين جو واهپو وغير

(: نانگ جي ڏنگ جي جاء تي چير ڇو ڏبي آهي؟ 5سوال) س ـ م ڊگھو ۽ اونو چير ڏجي، جئين زهر نڪري.جواب: ڏنگ جي جاء تي اڍائي

الء ڪهڙيون ڳالهيون ذهن ۾ رکڻ گھرجن؟ “ ترت عالج(: ”6سوال) جواب: ان ڏس ۾ هيٺين ڳالهين کي هميشه ذهن ۾ رکڻ گھرجن؛

ھرجي ۽ گھٻرائجي بلڪل نه. الء هميشه حاضر دماغي کان ڪم وٺڻ گ“ ترت عالج(”1)ڻ تي ھر،اسڪول،آفيس،ڪارخاني،گاڏي وغيره ۾ ترت عالج جي پيتي رکڻ گھرجي،جئين حادثي اچگ ( 2)

پريشان نه ٿيڻو پوي. ڊاڪٽر يا اسپتال تائين پهچائجي. کانپوء متاثر ماڻهو کي هڪدم“ ترت عالج( ”3)

)ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ اهي جملن ۾ ڪم آڻيو.

لفظ معني جمال

Page 18: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 18

ترت جلدي اسان جي اسڪول ۾ ترت عالج جي پيتي پيل آهي. ايذاء سور ڌڪ لڳڻ ڪري ايذاء ٿيندو آهي.

تاڪيون پٽيون دريء جون تاڪيون ٽٽل آهن.ي.دل جو صعف به هڪ بيماري آه ضعف ڪمزور

اٽڪ رڪاوٽ چڱي ڪم ۾ اٽڪ وجڻ نه گھرجي. ڪکجڻ ڏنگجڻ هو ڪالھ نانگ جي ڪکجڻ کان بچي ويو.

رجي.هڪبئي جي ننڍين ننڍين ڳالهين تي رنج نه ٿيڻ گھ رنج ڏک،ناراض پاء آهي.

پاء تڊيرو عالج به هڪ ا

ا

هٿرادو هٿ سان ٺاهيل هٿرادو ڀاڻ اڄڪلھ اڻ لڀ آهي.

. لفظن جا ضد لکو )ج( هيٺين

لفظ ضد ٿلهي سنهي سڌو ڏنگو

ٻڌي ايڪي پري ويجھو

ٿڌي گرم ٿورو گھڻو ڀڳل جڙيل

حاضر غير حاضر

)د( هيٺيان خال ڀريو. )1( انساني زندگي اهلل جو هڪ پيارو ۽ املھ تحفو آهي. پائن کي ترت اعالج چئبو آهي.

)2( اهڙن احتياطي ا

)3( مرگھي جي حالت ۾ مريض کي پاڻي کان بچائجي. )4( ٻڏندر ماڻهو کي پنهنجا هٿ پاڻيء کان ٻاهر اصل نه ڪڍڻ گھرجن.

عرابون ڏيو. ا)ھ( هيٺين مان اسم مذڪر ۽ اسم مونث ڌار ڌار ڪري لکو ۽ انهن تي

مونث مذڪر مونث مذڪرسم

اخبار ڪتاب شرم ق

دعوي صبح دل اطالع

سبق نائون

Page 19: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 19

عقلمند بادشاھ

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو. ال جواب: خيلڪيت ورهائڻ جو خيال ڇو آيو؟ (:شاهوڪار شخص کي پنهنجي جيئري ئي پٽن ۾ م1سوال)

پنهنجي مون وٽ جيڪا به ملڪيت آهي، سان پنهنجي جيئري ئي پٽن ۾ ورهائي ڇڏيان، متان”ڪيائين ته مرڻ کانپوء پاڻ ۾ وڙهي بڇڙا نه ٿين.

(: ڇوڪرن پنهنجو پنهنجو پائو ڪئين مقرر ڪيو؟ 2سوال) جواب: ڇوڪرن پکا وجھي هر هڪ پنهنجو پنهنجو پائو مقرر ڪري ڇڏيو.

(: چئني ڀائرن جو پاڻ ۾ تڪرار ڇو ٿيو؟ 3سوال)ن کوٽي يل پائي هيٺيان زميجواب: جڏهن شاهوڪار مئو،تڏهن چئن ڀائرن کٽ جي پنهنجي پنهنجي مقرر ڪ

جھ ۾ سون، ٽئين ۽ چوٿين ۾ ڪيڳڙي ۾ هيرا جواهر،ٻئي ڙا ٻاهر ڪڍيا، ڇا ڏس ته مار! هڪ ديڳپوريل داڻ ۾ تڪرار چار سڪل هڏيون، ائين چئني ڀائرن جو پٽئين ديڳڙي ۾ مٽيء جي ٻڪ ۽ چوٿين ۾ ٻه ڪونهي،

ٿي پيو.

(: بادشاھ انهن ڀائرن جو ڪهڙو فيصلو ڪيو؟ 4سوال) را جواهرتوهان جو پيء صحيح فيصلو ڪري ويو آهي، جنهن کي هي”جواب: بادشاھ هنن جي ڳالھ ٻڌي چيو ته

هي ڀلي هيرا جواهر کڻي، جنهن کي سون پتيء ۾ آيو آهي، سو ڀلي سون کڻي؛ جنهنکي مٽيء پتيء ۾ آيا آهن، ا

هو زمين کڻي ۽ جنهن کي هڏيون مليون آهن،اهو چوپايو مال کڻي. وارو ديڳڙو مليو آهي،ا

(: بادشاھ انهن ڀائرن جو ٿورائتو ڇو ٿيو؟ 5سوال)يء سان جواب: آئون توهان جو ٿورائتو آهيان جو توهان مون کي اهڙي مت ڏني، ته آئون به پنهنجي اوالد سان،راڻ

۽ پنهنجو پاڻ سان نياء ڪري سگهان.

(: هن ڪهاڻيء ۾ ڪهڙي نصيحت سمايل آهي؟ 6سوال)،اوالد جواب: هن ڪهاڻيء ۾ هيء نصيحت سمايل آهي ته ماڻهو ڪيترو نه مشغول هجي،پر پنهنجي پاڻ سان

سان ۽ ٻين گھر ڀاتين سان حساب ڪري.

)ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم ڪم آڻيو.

لفظ معني جمال نياء فيصلو ٻنهي ڀائرن جو نياء سندن پيء ڪيو.

Page 20: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 20

ويڄ حڪيم بادشاھ جي مرض کي ڏسڻ الء ڪهين ويڄ آيا.

محال مشڪل هن جو بچڻ محال آهي.

پروڙي سمجھي ڏکي ڳالھ هنن پروڙي ورتي. ڌيرج صبر امير ماڻهو پٽن کي ڌيرج ۾ رهڻ الء چيو.

ساعت نه نٿي سري. دوست کان سواء ساعت وقت

نبيرو ورهاسو ڌراڙن پاڻ ۾ مال جو نبيرو ڪيو. ڳجھ راز ڪنهن به ڳجھ جي خبر ڪانهي.

سڌ خبر اسان کي هر ڳالھ جي سڌ آهي.

پتي حصو هن سال البارو پتي تي ٿيندو. اچرج حيران عمران جو نڪ ڏسي اچرج ۾ پوجي ويس.

وجود آهن.هنري سکيا جا مرڪز شهرن ۾ م سکيا طربعيت

ور مڙس وني ۽ ور ٻئي ڪينجھر گھمڻ ويا.

)ج( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد امير غريب

چڱن مٺن

نياء انياء چريو ڏاهو

تڪڙا ڊرا ور ونيء

هي جملن ۾ ڪم آڻيو. )د( هيٺين اصطالحن جي معني لکو ۽ ا

اصطالع معني جمالاهلل جي حڪم کانسواء ڦڪيون فرق نه

ڪنديون آهن.

ه ڦڪين جو فرق ن دوائن جو اثر نه ڪرڻ ڪرڻ

هن سان داريو گڏ هوتنهنڪري هن کان ڳجھ سليو نه ٿيو.

ه سگھڻراز جي ڳالھ ٻڌائي ن ڻڳجھ سليو نه ٿي

ٺپ ٺرڻ عقل جو ڪم ڇڏي وڃڻ احمد جي ڳالھ ٻڌي منظور جا ٺپ ٺري ويا. ٿورا مڃڻ احسانمند ٿيڻ ننڊن کي وڏن جا ٿورا مڃڻ گھرجن.

سس پس ڪرڻ ڪن ۾ آهستي آهستي ڳالهائڻ شاگرد بينچ تي سس پس ڪندا رهندا آهن.

ق لڳڻالئ جوان ٿي وڃڻ فاروق الئق ٿي ويو آهي.

سبق ڏهون

شيد نسروانجيء هڪ نيڪ دل انسانجم

Page 21: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 21

)الف( هيٺين سوالن جا جواب ڏيو. ي هئي؟ راچيء جي آدمشماري ڪيتر(: جمشيد نسروانجيء جي ڏينهن ۾ ڪ1سوال)

جواب: جمشيد نسروانجيء جي ڏينهن ۾ ڪراچيء جي آدمشماري ٽي لک هئي.

(: اڄ ڪراچيء جي آدمشماري ڪيتري آهي؟ 2سوال)هي۽ ان جي آدمشماري جو انگ هڪ ڪروڙ تائين وڃي رسيو آهي.جواب: اڄ ڪراچيء هڪ شاھ شهر آ

ڏنا آهن؟ (: جمشيد نسروانجيء اسان کي ڪهڙا نه وسرڻ جھڙا سبق3سوال)ارن،هيڻن ۽ جواب: جمشيد نسروانجيء اسان کي نه وسرڻ جھڙا سبق ڏنا آهن؛ غريبن ۽ پٽ ۾ پيل انسانن الء بيم

لڪي ۽ اون جا سبق ڏنا آهن. چرين الء،زالن ۽ ٻارن الء ۽ پڻ گگدام حيوانن الء ڪهل،قياس،ا

د اتان ڇو علمدار کي جمشي (: ايلفنسٽن اسٽريٽ ۾ جڏهن باھ لڳي ته باھ وسائيندڙ عملي جي باال4سوال) هٽايو؟

ڳڻ جو اسٽريٽ چون ٿا. باھ ل جواب: هڪ ڀيري اڌ رات جو ايلفنسٽن اسٽريٽ ۾ جنهن کي هاڻي زيب النسالمي جو باال ثو پيش آيو، فائير برگيڊ اتي پهچي چڪي هئي،پر جمشيد ڏٺو ته باھ وسائيندڙ عهڪ وڏو حاد

اھ عملدار ڪجھ غلط ۽ منجھيل حڪم ۽ هدايتون ڏئي رهيو آهي ۽ جيڪڏهن ان کي ائين ڇڏيو ويو ته ب سڄي پاڙي کي وڪوڙي ويندي.جمشيد هڪدم سمجھي ويو ته ڇا ڳالھ هئي.دراصل اهوعملدار نشي ۾

و.هو،انڪري ابتا سبتا حڪم ڏئي رهيو هو، جمشيد انهي مهل ئي ان عملدار کي اتان هٽائي ڇڏي ورتل

لفظ ۾ بيان ڪري سگھجي ٿو؟ (: جمشيد شخصيت ۽ ڪردار کي ڪهڙي هڪ 5سوال)ڪ ئي لفظ ۾ بيان ٿي سگھجي ته اهوجواب: جيڪڏهن جمشيد جي شخصيت ۽ ڪردار ه

“سر سيتائي”يا “ رپڻپاڻ ا”ظ آهيلف

هي جملن ۾ ڪم آڻيو. )ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ ا

لفظ معني جمال يگاني بياللچيو جمشيد هڪ يگانوشخص هو.

تانگھ سڪ شاگردن کي علم سکڻ جي تانگھ هوندي آهي. وانجھيل ٻڌل اسين سڀ هڪ لڙيء ۾ وانجھيل آهيون.

چار لهڻ خبر بزرگ ننڍن جي سهائتا ڪندا آهن. سهائتا

سڻس پڌڻ،خبر پوڻ ڳالھ اهڙي لڪائيسين جو ڪنهن کي سڻس ڪانه پئي.

اٽل پڪو پختو هميشه ارادو اٽل هئڻ گھرجي. معقول واجبي مزدور کي مزدوريء جومعقول اجورو ڏيڻ گھرجي.

خانگي غير سرڪاري اسان جي شهر ۾ ڪيترائي خانگي اسڪول آهن.

ڀاء ڪئي.مسرور مهمانن جي اچڻ جي س سڀاء انتظام

توره بقايا رهتو اناج سڀاڻي تائين منڊي ۾ پهچي ويندو.

Page 22: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 22

ڪارج سبب مڇر مليريا جو ڪارج آهي.

.)ج( هيٺين لفظن جا ضد لکو

لفظ ضد سکي ڏکي

آبادي غير آباد پنهجائپ ڌاريائپ

خانگي سرڪاري

دوري نزديڪي

ناڪام ڪامياب چست سمت

هار جيت

هونسبق يار

آئيندي جو اونو

Page 23: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 23

)الف( هيٺين سوالن جا جواب ڏيو. (: آئيندي جو اونو ڇو ضروري آهي؟ 1سوال)

ٿو ۽ جواب: آئيندي جو اونو انڪري ضروري آهي ته ماڻهو مستقل جي خوشحالي الء منصوبو جوڙي سگھي ضرورت آهر تعليم حاصل ڪري سگھي ٿو.

(: نوڪريء نه ملڻ جا ڪهڙا ڪارڻ آهن؟ 2سوال)جا جواب: نوڪريء نه ملڻ جو ڪارڻ اهو آهي ته اسان جي تعليم اڃا بي مقصد ۽ بي فائديمند آهي اسان

۾ ماڻهو ٿورو پڙهي ننڍي وڏي نوڪريء هٿ ڪرڻ کي تعليم جو معراج سمجھن ٿا. آزاد ۽ اسرندڙ ملڪنسري هر شعبي الء ماهرن جي ضرورت هوندي آهي.زراعت،صنعت ۽ تجارت مطلب ته هر فن م هر

ل ملڪ کي ا ملڪن ۾ پنهنجي حيثيت قائم ڪرڻي آهي.انڪري سائنس ۽ ٽيڪنوالجي ۾ مهارت حاصل ڪرڻ

ضروري آهي.

(: پاڪستان ۾ آدمشماريء وڌڻ جي شرح ڪهڙي آهي؟ 3سوال)يزيء ٻڌو هوندو ته اسان جي ملڪ جي آدمشماريء ت جواب: توهان اخبارن ۾ پڙهيو،ٽي ـ ويء ۽ ريڊيو تان ڏٺو ۽

نجويهن ب ڪيو اٿن ته پاڪستان ۾ هر سال سئو تي ٽي ماڻهو وڌن ٿا.ان رفتار سان پسان وڌيء رهي آهي،حسا سال اندر آدمشماريء ٻيڻي ٿي ويندي.

(: آدمشماريء وڌڻ سان ڪهڙا مسئال ٿا پيدا ٿين؟ 4سوال)رجن جواب: آدمشماريء وڌڻ سان منصوبه بندي ڪيل ڪم وقت تي پورا ٿي نه سگھندا آهن.انساني گھ

جھڙوڪ؛تعليم،صحت،آمدرفت ۽ سڪيورٽي مهيا ڪري نه سگھبا.

(: ميڊيڪل سائنس جي ترقيء جو ڪهڙو اثر ٿيو آهي؟ 5سوال)ٻين “ ماتا”نجواب: ميڊيڪل سائنس ايتري ترقي ڪئي آهي، جو ڪيتريون بيماريون ختم ٿي ويون آهن جئي

هاڻ ته بيمارين جو عالج ڳوليو ويو آهي،انڪري آئيندا ماڻهن جي صحت سٺي رهندي ۽ هو وڏي ڄمار ماڻيندا.آهي. مرڻ وارن جو تعداد،ڄمڻ وارن جي تعداد کان گھڻو گھٽ

(: ملڪي وسيلن کي ڪئين صحيح استعمال ڪري ٿو سگھجي؟ 6سوال) .ائين جواب: الزمي طور تي اسان کي اهڙا مضمون کڻڻا پوندا،جيڪي اسان الء ۽ ملڪ جي الء ڪارائتا هجن

.وشحالي آڻي سگھنداسينانهن وسيلن کي ڀرپور نموني استعمال ڪري،اسين ملڪ ۾ ترقي ۽ خ

هي جملن ۾ ڪم آڻيو. )ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ ا

معني جمال لفظ اونو فڪر انسان کي آئيندي جو اونو ڪرڻ گھرجي.

Page 24: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 24

استقبال آجيان اشوڪ پنهنجي آيل غيرملڪي دوست جي آجيان ڪئي.ي پر اسڪول کان نه نٽائجي.ڪارڻ ڪهڙو به هج ڪارڻ سبب

معراج رتبو نمازمومن جو معراج آهي.

نجي خانگي نجي تعليم ادارن جي فيس تمام گھڻي هوندي آهي. سٿيا ڀريا ڪپڙا الماريء ۾ سٿيا پيا آهن.

سکيا طربعيت فني تعليم جي سکيا جا مرڪز هر ضلعي ۾ قائم آهن.

ڄمار عمر انصار جي ڄمار سورهان سال آهي.

)ج( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد ماضي حال

هلڪو ڳرو

آخر اول تيزيء ڊريء عام خاص

ترقي تنزلي اڳتي پوئتي صحيح غلط

)د( هيٺين لفظن جا جمع ۽ واحد لکو.

واحد جمع

ڳڻتي ڳڻتيون

سٺي سٺيون

ماڪوڙي ماڪوڙيون

مک مکيون

خبر خبرون

ڪوشش ڪوششون

جاء جايون

درخواست درخواستون

سبق ٻارهون

نيويارڪ جا رنگ

Page 25: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 25

)الف( هيٺين سوالن جا جواب ڏيو. (: آمريڪا جو وڏي ۾ وڏو شهر ڪهڙو آهي؟ 1سوال)

جواب: آمريڪا جو وڏي ۾ وڏو شهر نيويارڪ آهي.

۽ آفيسن جو عالئقو ڪهڙو آهي؟ (: نيويارڪ جو واپار2سوال) جواب: نيويارڪ ۾ ڊائون ٽائون شهر جو واپاري توڙي آفيسن جو عالئقوآهي.

(: آمريڪا جي قومي سڃاڻپ جو نشان ڇا آهي؟3سوال)

يء جو مجسمو آهي.يعني آزاد“ رٽياسٽيچو آف لب”: آمريڪا جي قومي سڃاڻپ جو نشانجواب

(: ميڊسن اسڪوائر گارڊن ڇو مشهور آهي؟ 4سوال) هڪ تمام وڏو هال آهي،تنهن ۾ محمد علي ڪلي جي باڪسنگ کان“ميڊسن اسڪوائر گارڊن”جواب:

ي.ين تماشي ويهي سگھن ٿا.تنهنڪري هي مشهور آهکوٺي هر ڪا اندور راند ٿي سگھي ٿي،جنهن ۾ ل

(: دنيا جي جديد ترين اسٽيج ڪهڙي هال ۾ آهي؟ 5سوال)تي هڪ وڏو ٿيئٽر نما هال آهي،جنهن ۾ دينا جي

جديد جواب: ريڊيو سٽي وياسين ميوزڪ هال آهي وياسين،ا

موجود آهي،اتي اسٽيج ڊراما ۽ ٻيا شو ٿيندا آهن. ترين اسٽيج

)ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم آڻيو.

لفظ معني جمال تجسس خواهش ٻارن کي باغ گھمڻ جو تجسس ٿيو. الڪ تالو ڊرائيور گاڏي الڪ ڪونه ڪئي.

مصنوعيت هٿرادو ڏيکا مشينن جي ڪم ۾ مصنوعيت ڏسڻ ۾ آئي.

يتو مينهن وسي پيو.ٻه ڪالڪن کان الڳ الڳيتو مسلسل

امرجنسي هنگامي حالت ملڪ ۾ امرجنسي لڳل آهي.تعداد ۾ آهن.آمريڪا ۾ نيگرو گھڻي نيگرو قوم جو نالو آهي

جديد نئي طرز تي ٺهيل برج خليفا دينا جي جديد ترين عمارت آهي.

)ج( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد آسان مشڪل

جديد قديم

Page 26: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 26

فرش عرش گورن ڪارن

آزادي غالمي روشني اونداهي

سويل اويل

)د( هيٺين جا جمع ۽ واحد ٺاهيو.

واحد جمع

ڪمپني ڪمپنيون

پنهنجي پنهنجيون روشني روشنيون

ٽئڪسي ٽئڪيسيون ندي نديون

تصوير تصويرون جوڙي جوڙيون

)ھ( هيٺين اصطالحن جي معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم آڻيو.

اصطالح معني جمالواڍي کٽ اهڙي لسي ٺاهي جو انجي ايس تانهن مک

ترڪي پئي. مک جو ترڪڻ تمام لسو هئڻ

هانء ٻڏي وڃڻ بيوهوش گرمي جي ڪري ڪمزور ماڻهو جو هانء ٻڏي ويو.

سبق تيرهون

صر تاريختسنڌي ادب جي مخ

Page 27: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 27

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو. (: سنڌيء ۾ قرآن پاڪ جو ترجمو ڪهڙي دور ۾ ٿيو؟ 1سوال)

جواب: عربن جي دور ۾ قرآن پاڪ جو ترجمو سنڌي ٻولي ۾ ٿيو.

زميو ڪنهن جوڙيو؟ (: سنڌيء ۾ عظيم ر2سوال) جواب: انهي ئي دور ۾ ڀاڱو ڀان سنڌيء ۾ عظيم رزميو جوڙيو.

(: اسماعيلي مبلغن جي ڪالم کي ڇا ٿو سڏجي؟ 3سوال)ن سل“ گنان”جواب: اسماعيلي مبلغن جو ڪالم به ملي ٿو، جنهن کي

سلي جو سڏجي ٿو.پير صدرالدين ا

هڪ نالي وارو شاعر ٿي گذريو آهي.

(: سمن جي دور جو وڏو شاعر ڪير آهي؟ 4سوال)ع حاڪم ٿيا.انهيء دور ۾ به ڪي بيت ملن ٿا. جن ۾ شيخ 1561ع کان 1351 جواب: سومرن کانپوء سما

حماد،اسحاق آهنگر،شيخ احمد،شيخ جوهڙ ۽ ماموئي فقيرن جا بيت اهم آهن، انهي دور ۾ قاضي قادن هڪ وڏو شاعر ٿي گذريو آهي.

(: ڪلهوڙن جي دور جو وڏو شاعر ڪير آهي؟ 5سوال)ع تائين شروع ٿيو. جيڪو عرصي 1773ع کان 1711جواب: انهيء کانپوء ڪلهوڙن جي حڪومت جو دور

ن دور ۾ سنڌيء ادب ۾ گھڻو واڌارو ٿيو.شاه عبداللطيف ڀٽائي ه 73جي لحاظ کان ته فقط ن سال هليو، پر ا

دور جو عظيم شاعر آهي.

حسن جي ڪتاب جو نالو ڇا آهي؟ (: محذوم ابوال6سوال)آهي.“ مقدمته الصلواته”جواب: محذوم ابوالحسن جو ڪتاب

(: سنڌيء ٻوليء صحيح معني ۾ جديد دور ۾ ڪڏهن پير پاتو؟ 7سوال): انگريزي جي دور ۾ سنڌيء ٻولي صحيح معني ۾ جديد دور ۾ پير پاتو.جواب

(: سنڌيء ٻوليء جو هاڻوڪو رسم الخط ڪهڙي سال منظورڪيو ويو؟ 7سوال) جا ناال لکو. )ب( موجوده دور جي ڪن به ٽن جديد شاعرن

ج( موجوده دور جي ڪن به ٽن ڪهاڻيڪارن جا ناال لکو. ) هيٺ ع ۾ انگريزن سنڌ تي قبضو ڪيو، انهن سنڌيء زبان الء به هڪ پاليسي ٺاهي، جنهن1743جواب:

ج آهي. هڪ رسم الخط منظور ڪيو،جيڪو اڄ جو رائ تعليم الء مادري زبان کي اهميت ڏني وئي.سنڌيء الء )ب( شاعري ۾ ڊاڪٽر ابراهيم خليل،محمد خان غني،حافظ عبداهلل بسمل.

)ج( ڪهاڻيڪارن ۾ ٽن جا ناال هي آهن، آغا سليم،رشيده حجاب،علي بابا.

Page 28: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 28

هي جملن ۾ ڪمآڻيو. )د( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ ا

لفظ معني جمال آڳاٽي اڳوڻي اڳوڻي دور ۾ ماڻهو پيادل سفر ڪندا هئا.

جتن هيال مريضن کي بچائڻ الء ڊاڪٽر ڪهي جتن ڪيا.

ابتدائي شروعاتي پرائمري کي ابتدائي تعليم چئبو آهي.آئون پنهنجي همعصرن سان گڏ ڪالس ۾ پرهندو

آهيان. همعصرن هڪ عمروارا

ڻ پيا ڳائجن.منهنجي دوست جا گ گڻ سٺا لڇڻ

جديد نئين طرز تي ٺهيل هي عمارت جديد قسم جي آهي.

وسيع ويڪرو،وڏو راند جو ميدان وسيع آهي.

جدوجھد ڪوشش،هلچل آزادي جي جدوجھد ۾ سوڀارا ٿياسين.

جيوت زندگي جانورن جي جيوت الء محنت ڪرڻي پوندي.

نمايان ظاهر تعميراتي ڪم نمايان آهي.ان سنڌيء جو رزميو جوڙيو.ڀاڳوڀ رزميو ادب جي سنت جو نالو آهي

)ھ( هيٺيان خال ڀريو. )1( انهيء جي دور ۾ ڀاڳوڀان عظيم رزميو جوڙيو. )2( سچل جو ڪجھ ڪالم عروض تي به چيل آهي.

)3( 1743ع ۾ انگريزن سنڌ تي قبضو ڪيو. )4( موجوده دور جي نثري صنفن ۾ ڪهاڻي کي وڏي اهميت حاصل ٿي.

)د( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد قديم جديد صحيح غلط

شاهوڪار غريب

نثر نظم ابتدائي آخري

وسيع مختصر

گڻ اوگڻ

اعلي ادني

سبق چوڏهون

ڊيشنآغا خان فائون

Page 29: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 29

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو. (: آغا خان فائونڊيشن ڪنهن قائم ڪئي آهي؟ 1سوال)

ونڊيشن هز هائينس پرنس ڪريم آغا خان قائم ڪئي.جواب: آغا خان فائ

(: آغا خان فائونڊيشن جو بنيادي مقصد ڪهڙو آهي؟ 2سوال)ڌارڻ آهي جواب: آغا خان فائونڊيشن جو بنيادي مقصد ايشيا ۽ آمريڪا جي ملڪن جي سماجي حالتن کي س

هي.ت،تعليم ۽ ڳوٺاڻي آباديء جي ترقياتي پروگرامن کي امداد ڏئي بهتر ڪرڻ آ۽ خاص طور تي صح

(: آغا خان فائونڊيشن ڪٿي رجسٽر ٿيل آهي؟ 3سوال)ا ۾ آهي.جواب: آغا خان فائونڊيشن سئٽزرليند ۾ رجسٽر ٿيل آهي،۽ ان جي هيڊ آفيس جينو

(: فائونڊيشن جون شاخون ڪهڙن ملڪن ۾ آهن؟ 4سوال) جواب: فائونڊيشن جون سهڪاري شاخون برطانيه،ڪئناڊا ۽ آمريڪا ۾ آهن.

(: فائونڊيشن کي فند ڪهڙن وسيلن مان حاصل ٿئي ٿو؟ 5سوال)الئڻ ارپڻ ڪيل رقم مان ڪمائي ۽ وڏن پراجيڪٽ کي هجواب: آغا خان فائونڊيشن کي فنڊ چندن،امداد،

اوڌر جي وسيلي حاصل ٿئي ٿي.مجموعي هلندڙ ساليانو فند ذري گھٽ ڇھ ڪروڙ ڊالر آهي.

(: فائونڊيشن جا پروگرام ڪهڙن ٽن وڏن شعبن تي مشتمل آهن؟ 6سوال) جواب: آغا خان فائونڊيشن جا پروگرام هيٺين ٽن وڏن شعبن تي مشتمل آهن؛

( ڳوٺ سڌار پروگرام3( تعليم )2( صحت )1)

)ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم آڻيو.

لفظ معني جمالسهڪاري اڌارو آهي.فائونڊيشن هڪ سهڪاري تعاون ڪندڙ

مڪاني بلدياتي مڪاني اڌارا سڄي سنڌ ۾ موجود آهن.

سرشتو نظام هر هڪ پنهنجي سرشتي اندر ٿيڻ گھرجي.

ڪم جي نشاندهي هر ڪنهن کي ڪرڻ گھرجي. غلط نشاندهي ظاهر ڪرڻ جاڳرتا سجاڳي قومي جاڳرتا جو ڪم سماجي ماڻهو ڪندا آهن.

ي هرڪو ويساه رکندو آهي.سچي ماڻهو ت ويساھ اعتبار

انيڪ ڪيترائي چڱي ڪم جا انيڪ فائدا آهن. واکاڻ تعريف چڱي ڪم جي واکاڻ ڪرڻ گھرجي.

)ج( هيٺيان خال ڀريو. )1( آغا خان فائونڊيشن جنهن جو هڪ واعدوصحت سڀني الء آهي.

Page 30: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 30

)2( انهيء بيماريء جو ڪارڻ آيوڊين جي کوٽ آهي. )3( فائونڊيشن سدائين جي پنهنجي مدد پاڻ جي اصول تي ويساھ رکي ٿو. )4( 1474ع ۾ ڪل 5 پروگرام هئا ۽ 1474ع ۾ انهن پروگرامن جو تعداد 16 ٿي ويو ۽ 1441ع تائين 14

پروگرام جي بجيٽ تيار ڪئي وئي.

سبق پندرهون

گورک هل اسٽيشن

لکو. )الف( هيٺين سوالن جا جواب

Page 31: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 31

(: کير ٿر جبل جون قطارون ڪٿان شروع ٿي ۽ ڪٿي ختم ٿين ٿيون؟ 1سوال)اڻي جواب: دادو ضلعي سنڌونديء ۽ کير ٿر جبل جي قطارن جي وچ ۾ آهي،کير ٿر جبل جون قطارون الڙڪ

تر کان شروع ٿي،سنڌ پرڳڻي جي اراچيء ولھ واري سرحد ٺاهي.ڪضلعي جي شهدادڪوٽ تعلقي جي مٿان ا

مٿان اترـ اوڀر ۾ ختم ٿيو وڃن.

(: کير ٿر جبل ۾ مکيه نئيون ڪهڙيون آهن؟ 2سوال)ن گاج نئن، ( نئ3ن باران ( نئ2( نئن موهن 1جواب: کير ٿر جبل جي قطارن مان مکيه نئيون هي وهنديون آهن،

موهن ۽ نئن باران سنڌو درياء ۾ ڇوڙ ڪن ٿيون ۽ نئن گاج منڇر ڍنڍ ۾ اچي پوندي آهي.

(: گورک چوٽيء جي پوٺي تي ڪهڙا وڻ ٿيندا آهن؟ 3سوال)ور،ڄمون هي،انهيء ماٿري ۾ بادام،انجير،انگجواب: گورک چوٽيء واري ماٿري ٽن چئن سون ايڪڙن تي پکڙيل آ

ه ۽ شاھ بلوط جا وڻ عام جام ڏسڻ ۾ ايندا آهن.ميويدار وڻ ۽ وليون به ميوه جھلينديون آهن،ميوو گھٽ ب ٿئي ۽ ان ۾ رس ۽ ميٺاج به گھٽ ٿئي،ڇاڪاڻ ته اهي سڀئي وليون ۽ وڻ خودروآهن.

ڌنڌو ڪهڙو آهي؟ (: گورک ۽ ٻين چوٽين تي رهندڙ قبيلن جو مکيه4سوال)اهي قبيال جواب: گورک چوٽي ۽ ٻين چوٽين،ٽڪرين ۽ الهين ۾ الکاڻي،برفت،ڪلوئي ۽ رند قبيال رهندا آهن،مالوند ۽ راهڪ آهن،سندن مکيه ڌنڌو پوکي راهي ۽ چوپايو مال پالڻ آهي.هتي جا ماڻهو تمام سادا

نواز ۽ محنتي آهن.سٻاجھا،خوش دل،مهمان

(: گورک چوٽي تي ڪهڙا پکي ۽ جانور ٿيندا آهن؟ 5سوال)ي دا آهن.هتجواب: انهن چوٽين،تالئن ۽ نئن جي پيٽ ۾ گڊ،سرھ،هرڻ ۽ ڪڏهن ڪڏهن چيتا به ڏسڻ ۾ اين

انتهائي بي يندو آهي.شڪارين ۽ مارين ٻارنهن سڱي ڦارهي جوبگو ۽ ڪارڙ تتر گھٽ پر پٿ تتر عام ڏسڻ ۾ ارحميء سان شڪار ڪري،انهن جو نسل ئي جھڙو ڪر ختم ڪري ڇڏيو آهي،هاڻ ته هتان تلور به ختم

ٿيندي پئي وڃي.

)ب( صحيح لفظن سان هيٺيان خال ڀريو. )1( گورک چوٽي سمنڊ جي مٿاڇري کان5677 فٽ اوچي آهي.

)2( گورک چوٽيء واري ماٿريء 3411 ايڪڙن تي پکڙيل آهي.

)3( گورک چوٽي جي خاص ٻوٽي حسيني آهي. )4( سنڌ ۽ پاڪستان سرڪار گورک چوٽي تي هل اسٽيشن ٺاهڻ جو پروگرام رٿيو آهي.

هي جملن ۾ ڪم آڻيو. )ج( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ ا

لفظ معني جمال

Page 32: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 32

وسندي آبادي دنيا جي وسندي ڏينهن به ڏينهن وڌندي وڃي.

رن جو اسٿان آهي.هي فقي اسٿان رهڻ جي جاء سرهاڻ خوشيو گلن ۾ سرهاڻ هوندي آهي.

وايو منڊل ماحول موسم جو وايومنڊل تبديل ٿيل آهي.

راهڪ مال تي گذر ڪندڙ هتي گھڻا ماڻهو راهڪ آهن. ڪرت ڌنڌو شهر جا گھڻا ماڻهو ڪرت ۾ لڳاپيا آهن.

ماڳ وطن،ملڪ پاڪستان اسان جو پيارو ماڳ آهي.

اوکو ڏکيو جبل پنڌ اوکو هوندو آهي. سرگوشيون سس پسس ڪرڻ ڪچهري ۾ به هنن سرگرشيون لڳيون پيون هيون.

هٻڪاريل خوشبوء واريون ڪالس جو ڪمرو خوشبو سان هٻڪاريل آهي.

تفريحي گھمڻ جو مقام اسان ڪراچيء جو تفريحي ڪيوسين. )د( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضديوسند ويراني

قديم جديد سٻاجھا اٻاجھا

اورتي پرتي اوچي نيچي اوکو سوکو

الهيون چاڙهيون

سستو مهانگو

)و( هيٺين مان جيڪي مذڪر آهن تن جا مونث لکو ۽ مونث جا مذڪر لکو.

مونث مذڪر

ٽڪر ٽڪريون رڍون گھيٽا

مايون مرد

ننڍڙي ننڍڙو ٻڪري ٻڪرو

ڇوڪري ڇوڪرو

سبق سورهون

بچت

لف( هيٺين سوالن جا جواب لکو. )ا

Page 33: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 33

(: بچت مان ڇا مراد آهي؟ 1سوال)هو حصو آهي؛جيڪو خرچ ڪرڻ کانپوء پاڇي بچي؛ يعني ڪمائيء

پت جواب: بچت مان مراد آمدنيء جو ا

يا ا

الهي،جيڪو ڪجھ بچي انکي بچت سڏيو ويندو آهي.مان خرچ پکو

(: بچت نه ڪرڻ مان ڪهڙا نقصان آهن؟ 2)لسواجي آڏو جواب: جيڪڏهن بيجا خرچ ڪيو ته وسيلن جو زيان ٿيندو ۽ نيٺ اهي وسيال ختم ٿي ويندا، ٻين

هٿ ٽنگڻو پوندو.

بچت ڪرڻ مان ڪهڙا فائدا آهن؟ (:3سوال)ي کان خرار جواب: بچت جو دائرو ڏاڍو وسيع آهي،بچت هڪ پائيء کان وٺي کربن تائين ٿي سگھي ٿي، ڪڻ

به ڪري ي سگھي ٿو،ته هڪ ڪٽنبتائين هڪ ڍور کان ڌڻ تائين ٿي سگھي ٿي.بچت هڪ فرد به ڪرهي. اهي فرد ۽ سگھي ٿو،ان ريت ادارن جي سطح تي به بچت ٿيندي آهي،ته ملڪي سطح تي به بچت ٿيندي آ

ڪٽنب سکيا لکيا ويندا آهن،جن وٽ گھڻي بچت هوندي آهي،انهن ادارن جي ساک پت سٺي هوندي هي ملڪ خ

وشحال سمجھيا ويندا آهن،ملڪنآهي،جيڪي آمدني ۽ خرچ ۾ توازن رکي بچت ڪندا آهن،ا

جي ته فرد،ڪٽنب،ادارا توڙي ملڪ پنهن جو دارومدار به بچت تي هوندي آهي،انهي ۾ ڪوبه شڪ نه آهي، وسلين جي صحيح استعمال سان ئي بچت ڪري سگھن ٿا.

(: سورته البقره ۾ بچت بابت اهلل تعالي ڪهڙو حڪم فرمايو آهي؟ 4سوال)هو گڻ آهي،جنهن کي اهلل تعالي جي ذات به پسند فرمايو آهي،قرآن شريف جي سورته ال

بقره ۾ جواب: بچت ا

.ٻئي هنڌ اجايو خرچ ڪندڙ شيطان جو ڀاء سڏيو ويو آهي“.کائو ۽ پيو پر اجايو نه وڃايو”حڪم آهي ته

ي؟ (: ڪنجوسيء ۽ فضول خرچيء کان بچڻ الء ڇا ڪرڻ گھرج5سوال)لي جواب: فضول خرچيء ۽ ڪنجوسيء کان بچڻ جو هڪڙو ئي اپاء آهي،جيڪو اسان جي رسول ڪريم ص

ڻهو ڪڏهن اهلل عليه وآله وسلم سڏيو آهي؛يعني وچٿرائيء جو رستو.انهي وچٿرائيء جي رستي تي هلڻ سان مائدي ۾ رهندو.به نقصان نه پرائيندو،بلڪ فا

(: ملڪ جي خوشحالي جو دارومدار ڇا تي آهي؟ 6سوال)وعي طور تي جواب: بچت جي انهي انفرادي توڙي اجتماعي نفعي کي نظر ۾ رکندي چئي سگھبو ته بچت مجم

پوري قوم الء ڪارائتي آهي.

معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم آڻيو.)ب( هيٺين لفظن جي

لفظ معني جمال ويچارڻ غور ڪرڻ هر ڪم ڪرڻ کان اڳ ۾ ويچارڻ گھرجي.

پاڇي بچت،بقايا ڪمائي ۽ خرچ جو حساب ڪيوسين ته پاڇي ٻڙي ڀتي.پت ٿيندي.

پت آمدني هن سال فصل مان سٺي ا

ا

Page 34: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 34

دائرو حد انسان کي پنهنجي دائري اندر صحيح ڪم ڪرڻ گھرجي.

جي راند جو ميدان وسيع آهي.اسان وسيع ويڪرو،وڏو

گڻ سٺا،لڇڻ هن ٻالڪ ۾ ڪيترائي گڻ آهن.

بيجا اجايو پئسا بيجا خرچ نه ڪرڻ گھرجن. زيان نقصان ٻارن کير جو زيان ڪري ڇڏيو.

ڪارائتي ڪم واري هر ڪا سٺيء شيء ڪارائتي هوندي آهي.

جداجدا ڪالس ۾ هرهڪ جي پڙهڻ جو انداز مختلف آهي. مختلف

خوشحال اسودو رحيم خوشحال خاندان مان آهي.

)ج( هيٺين جا ضد لکو.

لفظ ضد ظاهر باطن

ڏکي سکي

چو سادو ا

انسان حيوان سولو ڏکيو

نفعي نقصان آمدني خرچ

انفرادي اجتماعي وسيع مختصر

خوشحالي بدحالي

)د( هيٺين اصطالحن جي معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم آڻيو.

اصطالح معني جمالٻئي جي اڳيان هٿ ٽنگڻ خراب عادت

آهي. هٿ ٽنگڻ سوال ڪرڻ،پنڻ

سمجھدار ماڻهو سوڙ آهر پير ڊگھيراندا آهن.

سوڙ آهر پير ڊگھيرڻ آمدني موجب خرچ ڪرڻ

گھڻا ماڻهو هڙ ۾ ڪجھ نه هئڻ بدران به ٺلي ليھ ڪندا آهن.

هڙ ۾ ڪجھ نه هئڻ ڪنگال،ٺلو

رار ه کاڌي خڪفايت ٿوريء ڪجي ڇو ت

کٽيو وڃي.

ڻکائڻ سان هر شيء ختم ٿي وڃ

ٽي وڃڻ

کاڌي خرار ک

ه ڦڙي جيتري ٿي سگھي بچت ڪجي ڇو ت ڦڙي تالء ٿيندو آهي.

ڙي تالء ٿيڻ ٿوروٿورو گھڻو ٿيڻڙي ڦ

ڦ

فضول خرچ واري ماڻهو وٽ گھر ۾ ڪوڏي به نه هوندي آهي.

گھر ۾ ڪوڏي به هئڻ ڪجھ به نه هئڻ

Page 35: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 35

ن جا يڏي تباهي مچائي جو غريببرساتن ا جھڳا جھڻ ٿي ويا.

جھڳو جھڻ ڪرڻ تباھ ڪرڻ،برباد ڪرڻ

)ھ( هيٺيان خال ڀريو. )1( بچت هڪ پائي کان وٺي خربن تائين ڪري سگھجي ٿي.

جايو زيان ٿيندو. )2( بيجا خرچ ڪبو ته وسيلن جو ا

)3( هو پنهنجي ٻارن کي به بچت ته هرائيندا آهن.

سبق سترهون

مشيني دماغ: ڪمپيوٽر

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو.

(: ڪي ماهر انساني دماغ بابت ڇا ٿا چون؟ 1سوال)نساني دماغ هڪ ننڊڙو به چون ٿا ته انساني دماغ اهڙو ئي ڪرشمو آهي،اجواب: ڪي ماهر ته ائين

مپيوٽر ڪمپيوٽر آهي جيڪو عمل رد عمل جي هڪ پيچيدا سلسلي تي ٺهيل آهي.ان ۾ تنتي گھرڙا ڪ جي ٽيوبن وانگر برقياتي پيغامن جيان ڪم ڪن ٿا.

Page 36: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 36

(: اڄڪلھ ڪمپيوٽر ڪهڙن ڪمن الء ڪتب اچي ٿو؟ 2سوال)ون ڪالن جواب: اڄڪلھ ڪمپيوٽر صنعتي ميدان ۾ ڪنهن پالنٽ يا مشين کي ڪنٽرول ڪرڻ،ٽيليف

کي سئچ ڪرڻ ۽ وسيع مواصالتي نيٽ ورڪ کي ڪنٽرول ڪرڻ الء ڪتب اچي ٿو.

(: ڪمپيوٽر جو مکيه گڻ ڪهڙو آهي؟ 3سوال)ن جي ياداشت ۽ رفتار هوندي آهي. ڪمپيوٽر جي رفتار انس

اني دماغ جواب: ڪنهن ڪمپيوٽر جو مکيه گڻ ا

ن جي ياداشت آهي،جنهن ۾ معلوماتجو کان ڏھ لک ڀيرا وڌيڪ تيز آهي.ڪمپيوٽر جو ٻيو مکيه گڻ ا

هڪ وسيع ذخيرو گڏ ڪيل هوندو آهي.

يوٽر جي ڪنٽرول يونٽ جو ڪهڙو ڪم آهي؟ (: ڪمپ4سوال)الجڪ جواب: ڪنٽرول يونٽ سمورن ڪمن کي ڪنٽرول ڪري ٿو.ارٿيمٽڪ الجڪ يونٽ ۾ رياضيء ۽

جا بنيادي عمل سرانجام ڏنا ويندا آهن.

(: ان ـ پٽ جو ڪهڙو ڪم آهي؟ 5سوال)ها معلومات محفوظ ٿيندي

جواب: ڪم جي لحاظ کان هيء حصو وڏي اهميت رکي ٿو.ميمري يونٽ ۾ ا

آهي،جيڪا ان ـ پٽ ۾ ڏني ويندي آهي.

(: پروگرام ۽ ڊيٽا ڪمپيوٽر جي ڪهڙي حصي ۾ ذخيرو ڪئي ويندي آهي؟ 6سوال)وسيلي پروگرام ۾ ڊيٽا جواب: ڪمپيوٽر کي رڳو هٿرادوذهانت هوندي آهي،جڏهن به اسان ان ـ پٽ

ها سينٽرل پروسيسنگ يونٽ پاڻ وٽ ذخيرو ڪندو آهي. ڪمپيوٽر ۾ داخل ڪندا آهيون،ته ا

(: سڀني کان پهرين ڪهڙو ڪمپيوٽر ٺهيو؟ 7سوال) جواب: سڀني کان پهرين ڪمپيوٽر ويڪيوم ٽيوب وارو ٺهيو.

(: پاڪستان سڀ کان پهرين ڪهڙي سال ۾ ڪمپيوٽر استعمال ڪيو ويو؟ 7سوال)ع کان ڪمپيوٽر استعمال ڪيا پيا وڃن.1464جواب: پاڪستان ۾

ترقيء جون راهون ڪئين کليون آهن؟ (: سنڌيء ٻوليء جي 4سوال)جواب: هن وقت اسان جي ملڪ م گھڻو ڪري سڀني اهم ادارن ۾ ڪمپيوٽر استعمال ٿي رهيو

نڌيء آهي،سنڌيء اخبارن ۽ سنڌيء ڪتابن جي ڪمپوزنگ به ڪمپيوٽر تي ٿي رهي آهي، جنهنڪري سقي الء پڻ نيون راهون کليون آهن.ٻوليء جي تر

)ب( هيٺين اصطالحن جي معني لکو.

اصطالح معني ڪارنامه سرانجام ڏيڻ سٺا ڪم ڪرڻ

Page 37: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 37

ڏندن آڱريون اچڻ عجب ۾ پوجي وڃڻ

ڇانئجي وڃڻ هاوي ٿي وڃڻ

راهون کلڻ گس نڪرڻلکو ۽ جملن ۾ استعمال ڪريو. )ج( هيٺين لفظن جي معني

لفظ معني جمالو جو پنهنجو رتبو هوندو آهي.هر ماڻه رتبو حيثيت

اعلي وڏو هن جو مقام اعلي آهي. ڪرشمو عجيب ڪيل ڪم هي ڪنهن ذهين ماڻهو جو ڪم آهي.

کوجنا جاکور اسان وٽ اسڪول ۾ کوجنا جو عمل به ٿيندو آهي.

وسيع ويڪرو،وڏو ڪمپيوٽر وسيع دماغ جي ايجاد آهي.

آهي. ڪمپيوٽر جي افاديت جي سڀني کي خبر افاديت فائدن ڪارڻ سبب مليريا جو ڪارڻ مڇر آهي.

واهپو واهپو اسان وٽ دوائن جو واهپو عام جام آهي.

)د( هيٺين لفظن جا ضد لکو.

لفظ ضد اعلي ادني

مختصر وسيع

جڙيل ٽٽل

هٿرادو قدرتي

ڻ اوگڻ گ

روشنيء اونداهيء تيز ڊرو

ترقي تنزلي

.)ھ( هيٺيان خال ڀريو

( ڪمپيوٽر انساني دماغ جو هڪ اهڙو آهي.1) ( ڪمپيوٽر جي رفيتار انساني دماغ کان ڀيرا وڌيڪ آهي.2) بنيادي عمل سرانجام ڏنا ويندا آهن. ( ارٿميٽڪ الجڪ يونٽ ۾ ۽ جا3) ( سڀني کان پهريون ڪمپيوٽر وارو ٺهيو. 4)آهي.( سنڌيء اخبارن،رسالن ۽ ڪتابن جي به ڪمپيوٽر تي ٿي رهي 5)

Page 38: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 38

خ( هيٺين لفظن کي پنهنجي جملن ۾ ڪم آڻيو.)

لفظ جمال جيئن،تئين جئين به هجين تئين اچ.

هيئن،هونئن هن هيئن ڪيو پر هن هونئن ڪرڻ الء چيو.

جڏهن،تڏهن جڏهن وڻين تڏهن اچ.

ان ٿيڻ کپي.هن اهڙي ڪار ڪئي جھڙي هن س اهڙي،جھڙي جيسين،تيسين جيسين تون هوندين تيسين ڪجھ به نه ٿيندو.

)و( هيٺين لفظن جو اشتقاق ڪريو ۽ معني لکو.

لفظ اشتقاق معني سڀني پيدا ڪيل مخلوقن ۾

وڏي درجي وارو.

ن اشرف:اعلي+ال:جو+مخلوقات:پيدا ڪيل شي ۾

اشرف المخلوقات

+شان:عزتعظيم:وڏو+ال:جو وڏي عزت وارو عظيم الشان

سرانجام سر:مڪمل ڪرڻ+انجام:نتيجو،ڪم ڪم مڪمل ڪرڻ

سبق ارڙهون

انسانيت

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو. (: انسانيت ڇا کي ٿو چئجي؟ 1سوال)

گھرجونسڀني انسان کي هڪجھڙو بڻايو آهي،سڀني جون جواب: انسان سڀ هڪجھڙا آهن،اهلل تعالي هڪجھڙيون آهن،۽ سڀني جون وصفون ساڳيون آهن.

ڏي ڏنو،تڏهن ڪهڙو نتيجو نڪتو؟ جي حڪمن تي هلڻ ڇ (: جڏهن انسانن اهلل تعالي2سوال) جواب: تمدن جي شروعاتي دور ۾ ڪن انسانن انهي ڳالھ کي نظرانداز ڪري ڇڏيو. هو پنهنجي طاقت ۽

يعني“ جيڪو انسان ڏاڍو سو گابو”حرفت جي زور تي هڪٻئي کي مات ڪرڻ لڳا،نتيجو اهو نڪتو جو

Page 39: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 39

ڳو.هزارين نهنجو زبردست ۽ ٻانهو بڻائي ان کان ڪم وٺڻ لطاقت واري هيڻي تي غالب اچي ٿي ويو ۽ کيس پپات سالن کان سڀني قومن ۾ اهو طريقو جاري رهيو،ڪن قومن ته انهيء اصول تي طبقا بڻايا.اهڙي طرح ذات

ڳو.جو رواج پيو ۽ ننڍوڏائي جو تصور پيدا ٿيو،هڪ طبقو ٻئي طبقي کي پاڻ کان گھٽ سمجھڻ ل

ت اسان کي ڇا ٿو سيکاري؟ (: اسالم انسانيت باب3سوال)ي جواب: سڀ انسان هڪ آهيو، اوهان ۾ فرق ۽ ويڇا نه هئڻ گھرجي،ذات پات جي تقسيم اوهان جي فطرت ج

نيت جو خالف آهي،انهيء ڪري هڪ ٿي وڃو ۽ هڪٻئي سان هڪجهڙو ورتاء ڪريو،اهو آهي صحيح انسامحمد صلي عي اسان تائين پهچايوآهي.آخري رسول حضرتپنهنجي پيغمبرن جي ذري سبق جيڪو اهلل تعالي

اهلل عليه وآله وسلم آهن،جن انسانيت جو سبق صحيح نموني ۾ ڏنو آهي.

)ب( هيٺين لفظن جا اشتقاق ڏيو.

معني لفظ اشتقاق پيغمبر پيغم:نياپو+بر:آڻيندڙ نياپو آڻيندڙ

اروزور و طاقتور طاقت:زور+ور:آور

اٻوجھ اٻو:سادو+جھ:سمجھ گھٽ سمجھ وارو اوگڻ او:خراب+گڻ:لڇڻ،عمل خراب لڇڻ

خيرخواھ خير:چڱائي+خواھ:طالبو چڱائيء گھرندڙ

رواداري روا:سلوڪ+داري:رکڻ سلوڪ رکڻ.)ج( هيٺين جا ضد لکو

افن نفرت رحمت مٿانهون اخالق اوکي اوگڻ امير لفظ هيڻي خوبيون ابق محبت زحمت هيٺاهون محافق سوکي گڻ غريب ضد ڏاڍي خاميون

سبق اوڻيهون

روهڙي

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو.

(: روهڙي شهر سنڌونديء جي ڪهڙي ڪپ تي آهي؟ 1سوال)ڀرندي ڪناري تي اڏيلجواب: روهڙي سنڌ جي قديم ۽ تاريخي شهرن م

ان هڪ آهي،هي شهر سنڌونديء جي ا

آهي.

Page 40: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 40

(: سنڌ جي ڪهڙي حاڪم جي وقت ۾ روهڙي کي ترقي ملي؟ 2سوال)يدن ۽ قاضين جواب: شاھ بيگ ارغون سنڌ جي فتح کانپوء بکر جي قلعي کي مضبوط ڪرڻ وقت،بکر جي س

ن ڏيئي آباد ڪيو،انهيء ڪري هي شهر گھڻو وڌي ويو.کي هن شهر ۾ زمي

(: روهڙي ڪهڙين ڳالهين کان مشهور آهي؟ 3سوال) جواب: هن شهر کي خاص اهميت حضور اڪرم صلي اهلل عليه وآله وسلم جن جي وار مبارڪ جي ڪري

ي،جا مير مراد علي خان جي نذر ڪيل هڪ سوني جواهرن سان جڙيل دٻلي ۾ پيل آهآهي.وار مبارڪ آهي.چيو وڃي ٿو ته مبارڪ وار وارو روضو ايران جي بادشاھ نادرشاھ ٺهرايو هو. وار مبارڪ جي روضي جي

ع ۾ جڙيء راس ٿي.روهڙي ۾ هڪ ٻي عاليشان جامع 1545ڀرسان هڪ عاليشان مسجد پڻ آهي،جا سن ع ۾ 1573ار مبارڪ روضي جي ڀر ۾ ٺهيل آهي.اها مسجد شهنشاھ اڪبر جي گورنر فتح خان مسجد به و

ئر اها تعمير ڪرائي.اها مسجد وڻندڙ ڳاڙهين سرن جي ٺهيل آهي جنهن کي ٽي عاليشان گنبذ آهن، پر هين زبون حالت ۾ آهي،ٽئين عاليشان مسجد عيد گاھ آهي،جنهن کي ٽي قٻاآهن.

ڪهڙين پلين جي ذريعي سکر سان ڳنڍيل آهي؟ (: روهڙي جو شهر 4سوال)ع ۾ ٺهي 1777جيڪا “ لئنسڊائون”جواب: هي شهر سکر سان ٻن پلين ذريعي ڳنڍيل آهي،هڪ پل جو نالو

ع ۾ تعمير ٿي.1462راس ٿي ۽ ٻي

)ب( هيٺين لفظن جا اشتقاق ڏيو.

معني لفظ اشتقاق ت وارووڏي عز عاليشان عالي:وڏو+شان:عزت

دولتمند دولت:ملڪيت+مند:وارو ملڪيت وارو

ابوالقاسم ابو:پيء+ال:جو+قاسم:نالو قاسم جو پيء ڪربال ڪرب:مصيبت+بال:آفت مصيبت جي جاء

ڏهيسر ڏھ:سر+سر:سورھ بهادر

سبق ويهون

ء ڏياچسورٺ ۽ را

)الف( هيٺين سوالن جا جواب لکو.

: راجڪماريء کي فقير ڇا چيو؟ (1سوال) جواب: هڪ لڱا ڪنهن فقير دعا ڪيس ته هڪڙو پٽڙو ملندو ئي پر اهو ڀاڻي جي سسي ڌڙ کان ڌار

ڪندو.

Page 41: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 41

ها صندوق ڪنهن کي هٿ آئي؟ (: راجڪماريء جنهن صندوق ۾ وجھي ٻار کي لوڙهيو ه2سوال) و،ا

پاڻي جواب: هڪڙو چارڻ ۽ ان جي زال درياء تي پاڻي ڀرڻ الء آيا هئا.انهن جي نظر وڃي صندوق تي پئي.صندوقن ۾ هڪ ملوڪ

ٻار پيو آهي. مان ڪڍي جان کڻي ڏسن ته ا

(: انيراءجھو ناڳڙھ تي ڇو ڪاهي آيو؟ 3سوال)و.جواب: انيراءجھو ناڳڙھ تي ان ڪري ڪاھ ڪئي جو راء ڏياچ انيراء جي ٿيڻ واري زال سان خود وهان ڪي

(: راء ڏياچ جو روح ڇا تي ريجھي پيو؟ 4سوال)تي ٻيجل وري به اهڙو ته چنگ ڇوريو ۽ ساز مان اهڙا ته سوز ڀريا سر پلٽيا جو راجا جو روح ريجھ

ي پيو.جواب: ا

(: ٻيجل راء ڏياچ کان ڪهڙو گھر ڪئي؟ 5سوال)ه ڪمي مال متاج جي مون وٽ ڪاب”گھر جيڪو گھرڻو هجي!ان تي ٻيجل ٻواليوجواب: ٻيجل کي چيائين

ناهي،تنهنجي سر جو گھورو آهيان اهو ملي ته هن مگتي ڪو مان ملي.

ٻيجل راء ڏياچ جو سر کڻي جڏهن انيراء وٽ پهتو تڏهن هن ڇا چيس؟ (:6سوال)ڏي سر کڻي جڏهن انيراء وٽ پهتو تڏهن هن پريائين ئي هڪل ڪئي ته هيڏي وجواب: ٻيجل راء ڏياچ جو

سردار جو سر کڻي لڻي آيو آهين، سو اسان جو وري ڪهڙو سڄڻ ٿيندين.

)ب( هيٺين لفظن جي معني لکو ۽ جملن ۾ ڪم آڻيو.

لفظ معني جمالو هو.تمام هوشيار هوندفيصل نالي هڪ شاگرد ۾ ڪنهن سمي سمي وقت

لڱا ڏينهن هڪ لڱا هڪ فقير گھر جي ٻاهران خيرات الء جدا هنئي. ملوڪ سهڻو ياد وارو ڏاند ته ڏاڍو ملوڪ آهي.

پرولي ڳالھ بس بس مان تنهنجي پرولي ڀڃي ورتي. سرهو خوش عاطف اڄ سرهو پئو نظر آيو.

چوڄ پيار پيء ماء پٽ کي چوڄ سان پاليندا آهن.

ارن کي کاڌي جي سڌ آهي.نديم جي ٻ سڌ خبر

اسپراء خوبصورت نائال نالي هڪ اسپراء ڇوڪريء ڏاڍي عبادتگار آهي. وهان شادي ارشد جو انڪريب وهان ٿيندو.

رندو آهي.پڄزاهد ته ٻين جي خوشحاليء ڏسي ڻپچ پڄرڻ منشا مرضي ڪوئيٽه گھمڻ جي منهنجي منشا هئي.

ڏيڻ جو وچن ٿو ڪريان. مان تون سان هڪ هزار روپين وچن واعدو

رنگ رتول جگ جو نالو ٻيجل رنگ رتول ٻاهران ويٺي سان وڄايو.

)ج( هيٺين اصطالحن جي معني لکو.

Page 42: Sindhi Notes for Class Ninth

ڪالس نائون سنڌيء الزمي

لکندڙ ۽ ڪمپوز ڪندڙ: سيتل داس 42

لفظ معني پرولي سلڻ ڳالھ سمجھي وڃڻ هڙ حاصل نه ٿيڻ ڪجھ به نه ملڻ

تند تنوارڻ ذڪر ڪرڻ ڳجھ ڳرهڻ اڪيالئي ۾ ڳالهائڻ

ن مينهن وسائڻماڻڪ انعامن جي بارش

)د( هيٺين لفظن جي ضد لکو.

لفظ ضد راجا پرجا سرهو ارهو

سخي ڪنجوس

زمين آسمان ڏيھ پرڏيھ

مان اپمان

سڄڻ دشمن

امير غريب