Shakuntala by Kalidasa
Transcript of Shakuntala by Kalidasa
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 1/236
The Online Library of Liberty
A Project Of Liberty Fund, Inc.
Kalidasa, Translations of Shakuntala and Other Works [400 AD]
The Online Library Of Liberty
E-B= (DF ) > K $K F, ., H, -g, > > 1960 K > K >H>. 2010 I 50 HK K
$K F.
> $K $K I ://>>.>K., I I > 2004 > > $K F, . g >, ' I> , > (%$, > DF), = K, > , K, > H $$ I . > > > $K $K DD I H 1,000 =
>K I, H>> .
> H > >> $K F = I >-=I I I de (), d>K.e = >K I 2300B.C. + K- $, K .
g $K F, ., > $K $K <, > D >>@>K.
H $K F' I III.>K. '@>@7 $43K 8 $47K >>.>K..
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 2/236
$BE* FD, C.8335 A>> >, + 300>, 46250-1684
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 2 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 3/236
Edition Used:
3@>3@ 8 +3=@3>3 3@6 '7 /=, K A . *K($: ".%. D, 1920).
A: #>>: A . *K
About This Title: A >> += >K K #> I h >- >K -K E >. I= K> K K c >K,>, K H > I>. >K = >> , =, K > > >, K >> > H. > () I>, #> > K >> > L K H> >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 3 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 4/236
About Liberty Fund:
$K F, . H, > >
K > K > H>.
Copyright Information:
J > .
Fair Use Statement:
> > > > $K F, . > I CK H, > K >K > . K K IK g.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 4 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 5/236
Table Of Contents
#>a $
+=> >K +H A +K +=> I % D.a: d>H= Ae.a: dHe DKK * B - C>- +
>K & >K
K, >>
K >
K, K
K &
K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 5 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 6/236
B= > C
INTRODUCTION
KALIDASA—HIS LIFE AND WRITINGS
I
#> >K >H g K C . , J , K H I >, K . >K > H , I H> <K >K >, I H H += . I => > >K K. F > #>c I K, > . E I > H I >. D = K K >>, = > H >g>K J H .E, , ; H J : K I I
= > , I H > J > >, I I I >K >.
> H , > , I , , > > #> B, gH > >K K I I >K=I >. A ,
#> I Bc >. A J I> I K J-H. I I > , K I => K . I BI >-=, I < , c >>, K > > . < >> > > H. = J-H ,H H > , , I I >. I = I K > K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 6 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 7/236
>, I , I, H I. + K #>, K I >. B I K #> H >>. >K I ; ,
I . B > #>c , H K > K #>. K I ; > I >>K I>> I K J-H, I #>, H #>. F> I K HK , I I> H , I I >K. I >K ; I, #> I. A > ,
K , I >g>>. A = I >-L H, f > I K I > I>K > . #> > LI i>K; I I >H H >, K I >, =>> .
A > #> > + , K I I I, BH D. BH K #>, <> > c . , I K, K KI > = , >K >.
H > I= I I #> I # =K >K g . > >, >K >g ; K I , > , > K H > >. I g .
# =K > K <<, -> . I K I , I > >K K H HK H I . H > K I K =I >, J . =Ka+ >a >K , > >= . #> K , + >, HK > >K,
H3 I@ 4K 3>.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 7 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 8/236
# =K I > K.<< I >> > I>, K > >> > K >. A , I>>K , =I d
.e + I , aK, , >JK. > > , K > >: I > = , > I= . << K
=K I>K A, *, F>, $ . > %J %]>>c > K +=>. > , ,
K H> K HK >K I #>. H K
> #> += = .
H >>>= E H I > . I ; #> >H I> * I >.
K > K #>c > II. I >K > >K, I K , K>. I H . = g >K , H K 7 DK@3K 8 *39.1 > I > K, I >= > >.
=I #>c I > > K <<. << , >K > I =I >H K. E>>K 7 C>6-%77@97 I>> Kc , H > = V > <K > > = .2
> #> H>> I>K . 7 DK@3K 8 *39 I>
H I K I>K . >H #>
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 8 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 9/236
> d e; K I > + . 7 C>6-%77@97 > > <K H , <<. I
>K. I= >> >K. A > > >> 7 +73@, I >K > . , 7 B 8 7 /3-96, >> . I >K>K >K I ; , >K H, >K += I hI I #. >. , , I >, > , IK H. d-> e I #> = >
.
A > K >K I #>cI , I JH. I K >, >=BH I K %> E>, K > I I >> K. I, >K =I> +=>, I += I J g>. +I > , I >> I >. EHK I, >>K HK , K >, I I K >> ; , I >=. II > H> I I #>c K . >H I>H KcK K d >> , .e #> I= I.
>=I I=
Ka< I H H I , ->, K. >K >K I > K #>, =I> K >I.
B I >K I = #> I >K .*>K I>= I H >H >K , K I , . % > I I > >; K I
d->= ,e =- d > ,e H I H> :
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 9 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 10/236
A> > ;
K-> I->>K :
I->>K >, I> >K;
A > I> .
> K >IK ,>>K > ; H H >K H>K > >. + I
<. #> H < I KK >>, . K K
+H. >K H, +H >. ,7 B 8 7 /3-96, H>K +H, , 7 DK@3K 8 *39, > K. K
7 DK@3K 8 *39 J , K B 7 B 8 7 /3-96 H>>K > J H> > +=K K. B > I K. <g > #> I, >, I >> " I> >> d>K-,e >>K d= >.e
#>c > >K I >>K H I - K, K > >K> J . > I K>>K, I>>K g K . =I I, K . =I > >H . H H f K , >-= J > I ,
>H; K H I I >= , >-> , I H > HK K. =I K I > I> >H, I >K I >>K H, > K =I >> . F I > >,>>K > >>K , I >I . + H >>K >. K I K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 10 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 11/236
II
#> > H I= I H I : , I , > , H .
%K I=, > H > , H ; K >K . I I #>: > I I I= > . , H I= #>c . >K I > H , >K > H. H I K > >, > > H . #>: I H >>K >> I, = K >I= .
H I=, K ; , >= >> += , I , I > >K H L. K,H , L; >K E> >= H. C>> += H, , I > G= $
: = K K; K , K. > > E> K L;1 I= K L , I K , IH > H.
#>c : %3>3H=3 3@6 A9@?3,H3, +3=@3>3. I 7 DK@3K 8 *39 7 B 8 7 /3-96. > >> 7 C>6-%77@97, H > 7
+73@. K I>> hK > += 97@7 I I= >.
H , , > K . =H>K, E G; >K, I HK IJ, H > g, > I >HI I. A> > K , . , >, g H =,
; E K > > . + I I >, I> > I >H
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 11 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 12/236
. > I >K K I. >K HK >K H > >, H H> > H I I =, I> >K> .
K , >g , H > >H>K , > E.
I>, #> I =>K > I H-> H K. g >K, %3>3H=3 3@6 A9@?3, >K H> >. +3=@3>3 g K . H3, > K, =
>.
7 DK@3K 8 *39 7 B 8 7 /3-96 > I K >K. =3HK3 K g> , VV7 3H3@7, #@9765. , >K K J>.
=3HK3 f I>K %334333 *3?3K3@3, I > !>36 '6K7K > I >K > . =3HK3
H I K > ,I >> > . < I - K>K. H , I >= H L. +H> L- >K >K , , J >
H >K I .
H >> 7 C>6-%77@97 > ,
I> g. > I 7 DK@3K 8 *39 7 B 8 7 /3-96 =3HK3, >g >K H . , #> 7 C>6-%77@97 I 97@7. J> , > >I.
H >> 7 +73@ > >, .
> gJ >K #>c I, K I I>>K =. %3>3H=3 3@6 A9@?3 I >K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 12 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 13/236
g , > >K g I=. ><, , H I I >,I c I I I. K L 7 DK@3K 8 *39 I I 7 B 8 7 /3-96, .
A, > I= I#>c hK a+3=@3>3, 7 C>6-%77@97,7 DK@3K 8 *39, g 7 B 8 7 /3-96 aI I I .B I= I >> .
#>c >K >K >K I=, KI> > >= HK. , I> E, J
I >K I; >> I J , K I >>>K >. BH > ; K I, Kf HK >K >. , , #> H >>> > >H: I > , HK =I I H f >>> >.
III
$ #R>R > V > V>>. $ , >cVV H, >cV>V <c > > > gV; > > > +HX >, > > -c^H
H >, [ >c c [ >cV X. $ > >U >
O=>Q P <<KX U > U> V>V c P >c, >> " >c VHV>V P >c.#R>R V > >V V> [ V V >c . $ V >c, >Z >> >c W.1
>K > K K #>cH I >K .
>H J , H > K HK >. >> K >-> I > H I>- <, f .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 13 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 14/236
c >K >HI ; I, I I > >H I >, >>KI > I > > >>> > H.
F >= g K, #> I>K K I I +=. H > K J I I: H I>>K >,
K K I > . B, > H> H K, >>I > L > I gJ >:
g > >> #>c H , H> >$= >->, K-I?
A > I, = #> , > >>H >: B3 33, #3>63 H>33 aB , #> .
I #>c , I, >, I < H >K I I
K > H HH.
#> I>K E H, >K += I >K H >>. > I >K >K >. + I>> H K E, H >H, I I>> g > K += >, >K . =I > K > > >= >.
, g I #> I E. + >> " g > +3=@3>3 1789, I= I >>K H E, I>K, I g, K >H E. + K, g K I > K >, H K I H > #>c I=; H E A.
I J> > g>K I > K? J> , K K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 14 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 15/236
K > K >H I I #> . EHK I= >H-,IH K . g>K H H I. I K E >, > I
I=, I >H J >, HH> K H>K, >K c >K I > g >. #>c >H-K Kc g K .
>H H>>K K, > J> >, #> I. I I= >K > d >H.e I , K >
>K H HH; K >H, > I >, >K > . H3 K >K < K, H K >, >H K >K. J a K * + 7 DK@3K 8 *39. * , K K >>K I.
H> #>c < I > >K . H> , >K
H >> , H>K >. B I >,H>. =I , > +=, I H I> H> K H>; , , H , +, H, =c , +=>.
#> > I I >. I> i> g KI >H>
> I >> B, AK, *, #. I #>c> >> K. B> I , H > >> >.
A H #>c I >H J>. , I > H> , > >> >, > , >K ; K , H , J > I H K #>. >K
K g H ; K H H>K >K >K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 15 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 16/236
> . F>>K #>c K H I= > I> K ; H I hI H>, >>K > > K >. =
H ; K K , >= >H > K , H H .
#>c =I> >K K, >>K . >K I IK >K, K G, ; >> HK >>hI. >> I #> DI. K I> H >K; = I= I I>
H .
H >K I> > #>c, K H I > >>K > I>. =I I I ; H +=, >> > >K, >K . >K #>, >K > K. I , > , >>K. I >>K H = > >>K 7 C>6-%77@97. > J> , K IH I >; > > , K > K. + J>K K I > . I > J, H K , K . #> g K IE > > , H I >K >K: I> I , >> >K > K I > .
#> L g >>> I, >K K K . > hK ; >>> HK : L I> . B , #> = I
A +>>K, I +>, >,%>.
I> > H I I> KIc > . d I> I ,e
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 16 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 17/236
I K . dI I>, > I>, I ? I KK I > HHK KK I >?e
K I > #>c K>. H > K; I %> K I += B. I >>K >. K I > I > K, > > I I>>K H , H > H > > h I += I > >. I H = g > >K I.
>K I I H H E>L >; #>c K> > J +=c. >I , dJ>> ,e >H i, ; K, K , H I > I I> H K H , I I> K: K >f > K K JK >K . >K ; I <H , > g g K K gK , >K
< .
A>K #>c I >K , >K H J> >. >K > <H. =I #> HK , I> > >H >.
A** . *DE*.
SELECT BIBLIOGRAPHY
#>c > I K > A. A. %>>cK 8 +3@= $737 (1900); c >d#>e >H E@5K5>T63 B3@@53 (1910); +K>H $VHc $7 VR7 !@67@ (1890).
> E> >>I: +3=@3>3, K + >> " (1789) % >> (g, 1887); H3, K . . > ( +7>75
+75?7@ 8 7 737 8 7 @6, , 1871); 7 DK@3K 8 *39, K . $K " (1902); 7 B 8
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 17 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 18/236
7 /3-96 ( H), K *> . . Gi (, 1879); 7 C>6-%77@97, K . . > (1813).
JH "c +3=@3>3 >cC>6-%77@97 H> C> +.
KALIDASA
A , >H Gc , I, hI I I I;+>> >H J >Hc , > I, > c I>c > I, c ; > >H > I,
, >, =, -> , >K *c =>K > I +=> H, I K < I >, >H> H. +>> I I :
A>>c I>> I , I I >H.>> B>] ], F] S ",>> , I L L]=,
>> , I S,>> >, E ,c , +=>, , >> .
G.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 18 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 19/236
B= > C
SHAKUNTALA
A PLAY IN SEVEN ACTS
DRAMATIS PERSONÆ
# DK.
B,@5=@3?76 A>>-, @.
%HK,3 5>I@, 5?3@@.
.
*H=,3 6-=777.
B,3 97@73>.
#=,3 7H3@
HK,3 53?47>3@.
+,3 53>3@.
#H,7?-837.
+H M >
+H M >
M >
DH,3@ 354>7 397.
>.
+= M >57?7@
"= M >57?7@
A g.
+=>,87-5>6 8 #3@H3
AK M 7 87@6
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 19 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 20/236
KH M 7 87@6
G,7?-?7
#K,837 8 7 96.
A,?7 8 7 96.
%>,5377 8 73H7@c =@9.
G>H,3 > @ 73H7@.
%=,3 73H7@>K @K?.
+397-675 3@6 357 (@ 7 >97 ), 7? 3@6 7?- I?7@, I 5 7, 3>357 37@63@, @H4>7 837
g #Hc ; gH J =c >; H H>K . H K.
PROLOGUE
BENEDICTION UPON THE AUDIENCE
E +H, > >> =: A I, g ; A g, I g ; ; c H, ; >>- , ; , I >> > ;
A , >: K I ,*H> , > .
THE STAGE-DIRECTOR .
E ! (@@9 I36 7 67@9-?.) %, K K, K . (E@7 3@ 357.)
A CTRESS.
, . ?
DIRECTOR .
HK , I f I >K, >> +3=@3>3 3@6 7 @9 8 759@@, I K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 20 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 21/236
#>. EHK >.
A CTRESS.
. I>> I.
D IRECTOR (S MILING ).
>> , ,
> I g, > =>> I; - ,
A > >.
A CTRESS.
. >> I g?
DIRECTOR .
F, K > .
A CTRESS.
K >> ?
DIRECTOR .
K, > I < . F K
A -K > I>> ; L I hI; > I;
A I> .
A CTRESS (S INGS ).
-> , >> >,
A >= = BK K ,B >K; hI >=
A = K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 21 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 22/236
DIRECTOR .
>> ! I> H K K , . >K >> I H = -I>>?
A CTRESS.
K, K < > I I H I >K >> +3=@3>3 3@6 7 @9.
DIRECTOR .
= K . F .
IK
A >K.
(EJ7@ 3?4.)
ACT I
The Hunt
(E@7, @ 3 53, @9 3 677,# DK,4I 3@6 3I @ 3@6; 3@6 3 5377.)
C HARIOTEER (L OOKING A T T HE K ING A ND T HE D EER ).
%<K,
K ,
A G +H > > .
K ING.
C, > > . A H I
= K A =I >= A K .F = > K >>;+ I Ic >>!
= I > >-I
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 22 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 23/236
F <I I I H I. > , , hK.
(!@ 7.) K, >K = .
CHARIOTEER .
%<K, H > = I . = H >. II >H> , K I>> >K H= .
K ING.
> >.
CHARIOTEER .
, K %<K. (7 5@787 36 ?@.) $=, K%<K!
> >; D I I I>>. =; = ;
> > >>.K >H ;K h I.
K ING (J OYFULLY ).
+! .
A I I h, >> h > K LLK K. > I, > ;
= , . K D, , .
A V OICE BEHIND THE SCENES.
#, > , =>>.
C HARIOTEER (L ISTENING A ND L OOKING ).
%<K, I , H I K I I >>.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 23 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 24/236
K ING (H ASTILY ).
+ .
CHARIOTEER .
, K %<K. (7 67 . E@7 3 7? I >.)
H ERMIT (L IFTING H IS H AND ).
#, > .
K > J, A > g?I > > >
>K I, ?* K I H; K I I > =- >H, = .
K ING (B OWING L OW ).
. (7 67 .)
H ERMIT
(J OYFULLY
).
A IK K, c , J> =. %K K > H.
K ING (B OWING L OW ).
=> Bc >.
THE T WO HERMITS.
#, I IK gI. , > = %>, K K F #H,H I +=> , =, K.> H, K H I>. B,
B> -H > ,H g K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 24 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 25/236
K ING.
?
THE T WO HERMITS.
, > I> , < +, H H> .
K ING.
>>, I>> . + >> > K H, .
THE T WO HERMITS.
I I>> IK. (EJ 7? I >.)
K ING.
C, H . A I>> K .
CHARIOTEER .
, K %<K. (7 5@787 ?@ 393@.)
K ING (L OOKING A BOUT ).
I> =I, I >, H.
CHARIOTEER .
I ?
K ING.
D K ? K,
A -, >> =B ; - I =
A >> >->; > IK I I ;
A H- => KF => -, > I.
B,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 25 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 26/236
I K K L j; hIc > K =; > I%H >K >- >I.
CHARIOTEER .
>> .
K ING (A FTER A L ITTLE ).
. + I> .
CHARIOTEER .
> . D, K %<K.
K ING (D ISMOUNTS A ND L OOKS A T H IMSELF ).
> I . = <I> I. (7 9H7 7? 7 5377.) B K H , H c = II.
CHARIOTEER .
, K %<K. (EJ.)
K ING (W ALKING A ND L OOKING A BOUT ).
! >>, I>> . (A 7 67 , 7 877> 3 44@9 @ 3?.)
A > ! K > >>?$H a
H> D HKI.
A V OICE BEHIND THE SCENES.
IK, >!
K ING (L ISTENING ).
= H. g .(7 I3>= 3@6 >= 34.) A, ->, I
I- < >. K I K . K !
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 26 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 27/236
K , >> ,+ I ; > K> F>I-> I.
I>> I = I . (7 3@6,93L@9 I36 7?. E@7 +=>,3 675476, 3@6 7 I 87@6.)
FIRST FRIEND.
, , F #H K. > <>, K >> K g>> .
SHAKUNTALA .
, c Fc . > >= > . (+7 I37 7 77.)
PRIYAMVADA .
+=>, I H I > -. I >c => I hI- . I>> , I >> I=
I.
SHAKUNTALA .
K ! (+7 67 .)
K ING (T O H IMSELF ).
A #Hc , +=>. (!@ 7.) F I = I c =.
I K= > ,> K H , > >->.
>>, I>> I I . (7 5@573> ?7>8.)
SHAKUNTALA .
, AK! KH = . > > . (AK67 .)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 27 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 28/236
P RIYAMVADA (L AUGHING ).
> K I .
K ING.
+ .
B = > , >H> K ,
A I hI >H K a>, I >Ha> ,
A > >.
= K K. H . F
H >I K : > >H> I
A >> I->; >+ =;
>C =.
S HAKUNTALA (L OOKING A HEAD ).
, >, - K >> I H I >= g. .(+7 67 .)
PRIYAMVADA .
, +=>, I K .
SHAKUNTALA .
K?
PRIYAMVADA .
K , >= H I >
-.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 28 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 29/236
SHAKUNTALA .
IK K >> K h.
K ING.
B hK .
; > A > I;BI K hI K .
A NUSUYA .
, +=>! <-H K $ GH. + - .
S HAKUNTALA (A PPROACHES A ND L OOKS A T I T , J OYFULLY ).
K K =. < I K hI, - I . (+7 3@6 93L@9 3 7?.)
P RIYAMVADA (S MILING ).
AK, K =I IK +=> >= $ GH?
A NUSUYA .
. K?
PRIYAMVADA .
+ = I $ GH , I>> g >H.
SHAKUNTALA .
c I K I K>. (+7 7 I37@9-.)
A NUSUYA .
$=, +=>! - F #H I I a< K.
.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 29 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 30/236
SHAKUNTALA .
c K> . (+7 97 7 5777 3@6 >= 3 , <K8>>K.) >! >! KH, H > >> K.
PRIYAMVADA .
, ?
SHAKUNTALA .
, - H I I HK .
T HE T WO F RIENDS (R UNNING U P ).
*>>K?
SHAKUNTALA .
. Cc K ?
P RIYAMVADA (L OOKING A T I T J OYFULLY ).
A H > >> K. .
S HAKUNTALA (S NAPPISHLY ).
=I c < I K I K>.
PRIYAMVADA .
c . >>K F #H K hI
H I K> K .
A NUSUYA .
KH, IK +=> I - >H>K.
SHAKUNTALA .
+ K . K >c H I? (+7 7 I37@9-.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 30 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 31/236
K ING.
%K c K f ? B ? .
+>K, K Ic ;E>, IK > ? >> I, I >H >.
I>> > I> .
S HAKUNTALA (E XCITEDLY ).
, ! A > <-H hK K .
(+7 I 77>8 3@@K76 4K 7 477.)
K ING (A RDENTLY ).
A h,+I>K I K I h.+ -KCK >c >K >H, .
("73>>K.)
E , K >>K =c K>c > I = H.G>K LL =, , K = + >H.> IK += K, K > =,
$Hc >>, K=. =I , , I a
, K H>, = .
SHAKUNTALA .
, >! +H > !
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 31 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 32/236
T HE T WO F RIENDS (S MILING ).
I, I > H K? C>> DK. F H =.
K ING.
A K K>. H a(7 575= ?7>8. A67.) , K I> =. .
SHAKUNTALA .
c >H >! IK. (+7 3=7 3 7 3@6 >= 34.) , ! , ! >>I .
> H .
K ING (H ASTENING F ORWARD ).
A!
A = c K >C > >; > I > ->?
(7 9> 37 3 >>7 h76 @ 77@9 7 =@9.)
A NUSUYA .
HK >, . B (@653@9 +=>) I K .
K ING (T O SHAKUNTALA ).
K K . (+=>c7K7 6 @ 7?433?7@.)
A NUSUYA .
, I I H .
PRIYAMVADA .
>, . G , +=>, . I I>> I .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 32 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 33/236
K ING.
I = > .
A NUSUYA .
, , K I K .
K ING.
, , >K I K K =. K .
P RIYAMVADA (A SIDE T O SHAKUNTALA ).
%K , I > . +>> I I? (7 77 9> .)
S HAKUNTALA (T O H ERSELF ).
, IK H > I ? K I .
K ING (L OOKING A T T HE G IRLS ).
>> K . F K >> K >.
P RIYAMVADA (A SIDE T O A NUSUYA ).
, ? KK, K, K? >= = >.
A NUSUYA .
. = . (A>6.) +, K HK = > = K . K>>K K , ? K H K ?K > >>K IK
<K H?
S HAKUNTALA (A SIDE ).
B H, K . AK = K HK .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 33 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 34/236
K ING (A SIDE ).
+>> >> I , > ? (7 7h75.) I>>. (A>6.) +. K K < =. A H
.
A NUSUYA .
I H = .(+=>I 7?433?7@.)
T HE T WO F RIENDS (O BSERVING T HE D EMEANOUR O F T HE P AIR . A SIDE
T O SHAKUNTALA ).
, +=>! >K F I -K.
SHAKUNTALA .
I> ?
THE T WO FRIENDS.
I> = K, = .
S HAKUNTALA (F EIGNING A NGER ).
G IK! . c>> > K.
K ING.
I> >= = K .
THE T WO FRIENDS.
+, K H .
K ING.
F #H >H >> . K K K . I ?
A NUSUYA .
$, . < K> #=a
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 34 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 35/236
K ING.
A, K. #=.
A NUSUYA .
#I, , c . B F#H > , = I I.
K ING.
I= K K I I d.e %K I> K?
A NUSUYA .
$, . %K K , K> I > > , , >K <>, K %= H.
K ING.
, > <>K I . Aa
A NUSUYA .
>H>K - I J Ka(+7 @ 7?433?7@.)
K ING.
>. +>K, K.
A NUSUYA .
.
K ING.
> .
K I > H ; H > h
> .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 35 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 36/236
(+=>3@9 7 736 @ 5@8@.)
K ING (T O H IMSELF ).
A, K I .
P RIYAMVADA (L OOKING W ITH A S MILE A T SHAKUNTALA ).
+, K K. (+=>737@ 7 87@6 I 7 g@97.)
K ING.
. > , H .
PRIYAMVADA .
D . > K I >>.
K ING.
%K :
D , >> >K, = HI A -, IK >H? K H , I,+ K >K > H?
PRIYAMVADA .
+, I > > H. B cI H > >H.
K ING (J OYFULLY T O H IMSELF ).
, K I I! A>> > ; K g, <I> K .
S HAKUNTALA (P ETTISHLY ).
AK, c .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 36 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 37/236
A NUSUYA .
?
SHAKUNTALA .
>> % G KH >=. (+7 7.)
A NUSUYA .
%K , I > > , I .
+ ! (7 3 3 8 673@ 7, 7@ 575=
677.) A HH , >H.
, , >% =,
A I= .
P RIYAMVADA (A PPROACHING SHAKUNTALA ).
, H >! c .
S HAKUNTALA (T URNS W ITH A F ROWN ).
K ?
PRIYAMVADA .
I I I . I K H K . (+7 857 7 5?7 435=.)
K ING.
> >K I K I . +!
> ; > K;= > ; > c >>K I; >, H>> .
. (7 9H7 7 I 87@6 3 @9. 7K 3=7 , 736 7 @3?7 7@93H76 @ , 3@6 >= 3 735 7.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 37 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 38/236
K ING.
%= =. a =.
PRIYAMVADA .
, , K I . I .
A NUSUYA .
>>, +=>, K K = >a, K = >. K I?
S HAKUNTALA (T O H ERSELF ).
I> H >H > > K>.
PRIYAMVADA .
K c K I?
SHAKUNTALA .
K H K >. I>> I >=.
K ING (L OOKING A T SHAKUNTALA .T O H IMSELF ).
D > I I ? A >, .
A> = ,+ > I> =; K K ,B > K =.
A V OICE BEHIND THE SCENES.
! ! H. # DK .
c H ,* H =K,F>> >= >-I K.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 38 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 39/236
K ING (A SIDE ).
A>! %K > H .
THE V OICE BEHIND THE SCENES.
! ! > I K > ,I, >.
= > K > >I A >= ; >I,F > H >; h; H> , > > ,
F> K> .
(7 9> >7@ 3@6 7 3@J>K.)
K ING.
H f >K . =.
THE T WO FRIENDS.
, I K > >. .
A NUSUYA (T O SHAKUNTALA ).
+=> , % G I>> J. K g .
S HAKUNTALA (F EIGNING L AMENESS ).
, ! >K I>=.
K ING.
HK >I>K. A I>> = .
THE T WO FRIENDS.
, I > I =I K HK I>>. K . %K I = K =
?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 39 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 40/236
K ING.
. > K K.
SHAKUNTALA .
AK, K > , K I. I> > . (+7 53 3 >@97@9 9>3@57 3 7 =@9, 3@6 97 I 7 I 87@6.)
K ING (S IGHING ).
K . A . +=> K. I>> = K
H. B K I +=>.
K K >H K >H, ;%K K H IK, K ;F = K > hK$= >= I. (EJ.)
ACT II
The Secret
(E@7 7 5>I@.)
C LOWN (S IGHING ).
D! D! D! c I =. dc !e , dc !e A f I I I I. = , = I
, hH I >HaK! A I >> . A > = c H > . -a caI= >K.K = -> I K I. B H c I> K. c I >I > >. > I .
A K K a, ! , ! -> +=>. + c = I. >K I= >> , =
. ? >>, c>> K I g. (7 I3>= 3@6 >= 34.) >>! , I
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 40 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 41/236
I , > . I I I> hI! c>> >> == . IK. (7 3@6, >73@@9 @ 3f. E@7 7 =@9, 3 675476.)
K ING (T O H IMSELF ).
A> K > >>K I,+ >H , K ; >H >= <K I>> ,
A > > >.
(+?>@9.) >H H >. < >Hc> K I .
> I >Ha cI ; I >IacI , K; I a . >= >H >g !
C LOWN (S TANDING A S B EFORE ).
>>, =, c H K . >K K I K H.
K ING (L OOKING A ND S MILING ).
= K >?
CLOWN.
G! K, = IK .
K ING.
K. += >>K.
CLOWN.
H >= =, K > H-?
K ING.
H-, .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 41 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 42/236
CLOWN.
A K > K >.
K ING.
I ?
CLOWN.
c g K > K K> <a >H I! c >=? , B, K < >> = K > I> >, c H. > . $ H < K.
K ING (T O H IMSELF ).
K . A , I #Hc , H>> . F
I , I ; A K I I I + > I .
C LOWN (O BSERVING T HE K ING ).
K. I>> I I.
K ING (S MILING ).
> ? H = =K c H.
C LOWN (C HEERFULLY ).
$ > K, . (7 @f7@.)
K ING.
. .
CLOWN.
>>, ?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 42 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 43/236
K ING.
K , K K =a K .
CLOWN.
C I I?
K ING.
I>> >> K >K.
CLOWN.
K K >.
K ING.
I? (E@7 7 6-=777.)
DOOR -KEEPER .
I K %<Kc .
K ING.
*H=, >.
DOOR -KEEPER .
, K %<K. (7 97 , 7@ 7@ I 7 97@73>.) F>>I , . %<K, > H.DI , .
G ENERAL
(O BSERVING
T HE
K ING
, T O
H IMSELF
).
> , K =. +!
> >, I ; -K , I
Af , = ; , IK , K>>K ;
-> > % g>> I H> .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 43 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 44/236
(7 3357.) K K %<K! >> -=, K f. > I H?
K ING.
B, K =. %HK .
G ENERAL (A SIDE T O T HE C LOWN ).
+= , %HK. I>> = .(A>6.) %<K, . %<K K
< K I I H>. C:
c I IK, , >; >, K, I I
Af ; =>> >H H . c >c >.
C LOWN (A NGRILY ).
G ! G I K >! = . B K, K >H-I, , >> K >> <I >
>= <=>.
K ING.
B, = K H, HK . + -K
U f> K = I >=;+-= K I ,B > I- ; I , KE<K >> >K.
GENERAL.
, K %<K.
K ING.
+ = I H . A
> HJ , H . *:
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 44 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 45/236
>= g *> -I;C> - => >BK K I.
GENERAL.
, K %<K.
CLOWN.
I I>> K I K >? (EJ 97@73>.)
K ING (T O H IS A TTENDANTS ).
$K K . A K, *H=, K K.
R AIVATAKA .
, K %<K. (EJ.)
CLOWN.
H H. I h ,
H I K . c I>> K .
K ING.
$ IK.
CLOWN.
F>>I . (7K I3>= 34 3@6 6I@.)
K ING.
F %HK, K =I I H . H >> <.
CLOWN.
K, .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 45 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 46/236
K ING.
, HK = > >. B I = +=>, .
C LOWN (T O H IMSELF ).
c > h. (A>6.) B K c H ->. ?
K ING.
F>!
A >g > ,
I > K H I=,
A I > =K?
B, DKc I>> <.
CLOWN.
>>, >> .
K ING.
+ K H K, > H,G IK;BK = :+ >> > =,F>I I.
C LOWN (L AUGHING ).
>= I > . A>> > > K, K I >!
K ING.
%K , K H , K > >= .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 46 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 47/236
CLOWN.
+ K.
K ING.
, K , K I.
+ Gc H, C H ; H K I > > I=.+ >K K K I I G, I >H>K .
CLOWN.
I I !
K ING.
K .
+ hI I , A K I=c >,
A H I,F K, >>K >. H K, >> >H> I,> >g>> c Ka
A ?
CLOWN.
%K =, , > >> >K- .
K ING.
+ , .
CLOWN.
B I > I K?
K ING.
%K , -> K HK . A K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 47 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 48/236
I , > >= ;+ >a a > ;+ I> I >H K,
K HK .
CLOWN.
D K I > K > g I K?
K ING.
B I I IK I , > I >H .
>K > K ,
d I>=,e , A , .
CLOWN.
+ H K I . IK K >H I H.
K ING.
%K , = J I I K .
CLOWN.
J K ? Ac K =?
K ING.
?
CLOWN.
C>> J c .
K ING.
F>! HK f J I Ka I .
I> I = , I> I ;
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 48 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 49/236
I > A c .
V OICES BEHIND THE SCENES.
A, I H .
K ING (L ISTENING ).
H H >. . (E@7 7 6-=777.)
DOOR -KEEPER .
K, #. I -K .
K ING.
B .
DOOR -KEEPER .
, K %<K. (7 97 , 7@ 7@ I 7 K.) F>>I .
F IRST Y OUTH (L OOKING A T T HE K ING ).
A < , K g. I> = I > . F
> > H ; K> H, , ,
A >K ; H I > H >K I>>,> =, I>>.
SECOND Y OUTH.
%K , DK, ?
FIRST Y OUTH.
.
SECOND Y OUTH.
I> I
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 49 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 50/236
% > K , > = I> =-> K ;F I H I g,DKc I c I
A > HK.
T HE T WO Y OUTHS (A PPROACHING ).
K, #!
K ING (R ISING ).
> K.
THE T WO Y OUTHS.
A>> >! (7K f7 8.)
K ING (R ECEIVING I T A ND B OWING L OW ).
%K =I K ?
THE T WO Y OUTHS.
H > K , K a
K ING.
K .
THE T WO Y OUTHS.
I H> > -. = K I>> I I K .
K ING.
>> K .
C LOWN (T O T HE K ING ).
>= >> IK.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 50 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 51/236
K ING.
*H=, >> K H , I I.
R AIVATAKA .
, K %<K. (EJ.)
THE T WO Y OUTHS.
IK = I >
A , , .
K ING.
K . A I>> >>I IK.
THE T WO Y OUTHS.
K, #! (EJ7@.)
K ING.
%HK, H K K +=>?
CLOWN.
66 H K, >= I H> .
K ING.
D . I>> I .
CLOWN.
c>> = > K -I>. (E@7 7 6-=777.)
DOOR -KEEPER .
%<K, K, I K HK. B #= K, -.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 51 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 52/236
K ING (R ESPECTFULLY ).
+ K K ?
DOOR -KEEPER .
.
K ING.
$ .
D OOR - KEEPER (G OES O UT A ND R ETURNS W ITH K ARABHAKA ).
#=, %<K. K I .
K ARABHAKA (A PPROACHING A ND B OWING L OW ).
K K %<K. - a
K ING.
?
K ARABHAKA .
+ > K K -K. A > I .
K ING.
K K , K c. K . ?
C LOWN (L AUGHING ).
+K >-IK I, >= =.
K ING.
, >J.
I H%K I > =,
A I H > =.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 52 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 53/236
(7 7h75.) %K , - >IK > I K I . D K , >> I K = , K> i .
CLOWN.
c = H>?
K ING (S MILING ).
K B, I > ?
CLOWN.
B I H> >= .
K ING.
I>> >> > I K, H .
C LOWN (S TRUTTING ).
A! $= -!
K ING (T O H IMSELF ).
>>I J. K K > > >. G, ! (7 3=7 7 5>I@ 4K 7 3@6.
A>6.) F %HK, K H I . D = >>K >H I ->. " =:
A =, > > -H,B I I, >H! ; > I I = <.
CLOWN.
, I>> .
The Love-making
(E@7 3 >, I 3576 93 8 7 35g57.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 53 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 54/236
P UPIL (W ITH M EDITATIVE A STONISHMENT ).
I I # DK! + H> H .
I;F HK H> ,
AI I, hF I .
>>, I>> = , I >.(7 I3>= 3@6 >= 34, 7@ 73= ?7 @7 @ H4>7.) KH, I K K ->H g >->H? (7 >7@.) K K? +=> >K >> ,
>H f? GH ,KH. + HK > -. A I>> HG >K I . (EJ. E@7 7 >H7>@ =@9.)
K ING (W ITH A M EDITATIVE S IGH ).
=I >c I# I K c;
>> K hI $= I H>>K-h.
, K $H, I hI. I K ? (7 753>> ?7@9.) A, .
+Hc H I >> , A > g ;E> I > , K> > ,#> g h >>K?
, g, >K H >H.
K >; > F -K: ;B >H>, > >= ; g K ;K hIK I .
A K
$H I>> > K ,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 54 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 55/236
, I >>K.
K , I> I K ?
I >>, HaK I ; I >>.%K > ; H .
H H f I H>, H . >> I K I? (7 9.) J I >H. (7 >=
.) + >>K K I H-I = %>. I>> . (7 I3>= 3@6 >= 34.) >H > < K . F
I hI A >> >; I I I = f >.
(7 877> 3 477L7 @9.) > , I I
.
$ >Hc H L, H I> K >- L H-K.
(7 67 7 9@6.) A, +=> KI. F
I F , >>K >, > >.
I>> , I . (7 67 . "K8>>K.) A, K K H H. > K , >K hI-I , K I . I>> I K K .(7 3@6 93L@9. E@7 +=>I 7 I 87@6.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 55 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 56/236
T HE T WO F RIENDS (F ANNING H ER ):
D K > , , I I K I >->H?
S HAKUNTALA (W EARILY ).
, K , K >? (7 I 87@6 >= I8>>K 3 735 7.)
K ING.
+ >K >>. (D48>>K.) , ?(D75676>K.) ? .
>H ,
> >-,%K >, , >H>K . >H %K I= > I, I >K >I.
P RIYAMVADA (A SIDE T O A NUSUYA ).
AK, g I =, >K>. >H H K .
A NUSUYA .
K . = . %K , = K . H.
K ING.
.
>- I I A ,BK Hc I> ,
A , I = .
S HAKUNTALA (H ALF R ISING .)
>>, K IH K >=.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 56 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 57/236
A NUSUYA .
+=> , K H > I K. B H >, , c >= K >= >K >H. > >>
I K. H I H K .
K ING.
AK J K I .
SHAKUNTALA .
>K. c >> K >> .
PRIYAMVADA .
AK , . K K K >? I IK HK K. > I.
K ING.
KH . +!
= I ; > >; I IK >:+ >H; , >>K I!
A H->H I .
S HAKUNTALA (S IGHING ).
> >> K >. B >> K.
THE T WO FRIENDS.
IK I =I, . G .
K ING.
I <K + >> I I > ;+ >= >H g I aK !
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 57 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 58/236
SHAKUNTALA .
EH I = I Ha (+7 3@6 g697.)
THE T WO FRIENDS.
G , .
SHAKUNTALA .
>H , = > >= .
THE T WO FRIENDS.
G, ! H >H IK K H. B , H >IK .
K ING (J OYFULLY ).
H I > .
cI >H ;c >H ;
A I, >K K,
* =, I IK.
SHAKUNTALA .
, K = , = = = K . , I.
K ING.
I >> .
P RIYAMVADA (A SIDE T O A NUSUYA ).
AK, >H K >K.
A NUSUYA .
KH, K = K K I I > K I =>K >K?
PRIYAMVADA .
> d>K.e d=>Ke .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 58 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 59/236
A NUSUYA .
I ?
PRIYAMVADA .
K, = I >H >, I IK, I > >.
K ING.
.
, hI I K = A>> K
A > >, = . > > c I , I%K I,
A>> H .
P RIYAMVADA (R EFLECTING ).
>>, I >H->. A I>>
hI =c I > g.
A NUSUYA .
K >, , > . +=>K?
SHAKUNTALA .
K .
PRIYAMVADA .
K >> >H-, I K> .
SHAKUNTALA .
c>> K. B K >, I>> .
K ING.
>H, K >
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 59 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 60/236
F > >H =: = K g , K >;B I > , =, > g?
A :
>H , K K $ >Hc , I , I > a> =, K >H .
THE T WO FRIENDS.
K I . > KK > = f >?
S HAKUNTALA (S MILING ).
>> H K . (+7 ?7637.)
K ING.
>K > > I= I K >.F
> KI >, A g I =, H> F >I =.
SHAKUNTALA .
>>, H >> . B Hc K I I.
PRIYAMVADA .
>->, >K c . > I K >.
SHAKUNTALA .
I >, >> I = .
THE T WO FRIENDS.
>.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 60 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 61/236
S HAKUNTALA (R EADS ).
=I K ;K, >, K ? >K =I > K
K > K , K K, >> I.
K ING (A DVANCING ).
$H K, > , , A K> -> hI A >K .
T HE T WO F RIENDS (P ERCEIVE T HE K ING A ND R ISE J OYFULLY ).
> I >g>> I >K. (+=>7 7.)
K ING.
D K , > +=>. > I h, > K
A >->H, K K.
S HAKUNTALA (S ADLY T O H ERSELF ).
, K , K I , I K g I =.
A NUSUYA .
%<K, K .(+=>7697 3I3K.)
K ING (S EATING H IMSELF ).
KH, K c >> .
P RIYAMVADA (S MILING ).
A K > I>> . >, , K >H . B >H , K
H .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 61 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 62/236
K ING.
K . >IK , >H I > K.
PRIYAMVADA .
>, .
K ING.
>> .
PRIYAMVADA .
=c K H ->= >> f. +?
K ING.
J .
PRIYAMVADA .
>>, K >H
K. >> K = K H >?
K ING.
. > .
S HAKUNTALA (W ITH A J EALOUS S MILE ).
, c =. >, J = .
K ING.
BI K K , >K > > >H , > . $Hc I ; I I .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 62 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 63/236
A NUSUYA .
B, K %<K, I = H K H. IK K >K.
K ING.
K?
K H K ,B I ;
I>> g H> - >.
THE T WO FRIENDS.
. (+=>473K 7 <K.)
P RIYAMVADA (A SIDE T O A NUSUYA ).
$=, AK! + I >c > = K a< >= I g KL .
SHAKUNTALA
.
> = =c I I I I >= .
T HE T WO F RIENDS (S MILING ).
AKK I K I , K = . K >> >K.
SHAKUNTALA .
%<K, K H I I I I =I K I . I K K c =.
K ING (S MILING ).
> K*>H K IBK hI-I
H .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 63 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 64/236
PRIYAMVADA .
B I>> K .
S HAKUNTALA (F EIGNING A NGER ).
+! >. = I .
A NUSUYA (L OOKING O UT O F T HE A RBOUR ).
KH, >> I, >= >> . >K > K g . >.
PRIYAMVADA .
=K >> >>I. c >. c>> I K. (7K 3 9.)
SHAKUNTALA .
I>> > K >H >.
T HE T WO F RIENDS (S MILING ).
>, I = I> I K! (EJ7@.)
SHAKUNTALA .
A K ?
K ING (L OOKING A BOUT ).
D J, > +=>. H K >
H , = > K ? >> :
+>> >K >-> IK K I ? = K >>K K =
A >> K >K?
SHAKUNTALA .
I>> f I I . (+7 7 I73=>K 3@6 3 I3>= 3I3K.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 64 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 65/236
K ING (D ETAINING H ER ).
K >> , > +=>, K H.
$H >-
I K , >-> K , H > > .
(7 >3K 3@6 @ 7.)
SHAKUNTALA .
, c! Dc! F K>. I I? > K .
K ING.
=.
SHAKUNTALA .
I = K %<K. I .
K ING.
K I K ?
SHAKUNTALA .
K >-> I H ?
K ING (T O H IMSELF ).
>K >, K A I I; <K >H, K .$H , H ; K H >HBK .
(+=>?H7 3I3K.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 65 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 66/236
K ING.
K > H K IK? (7 3357 3@6 7L7 7 67.)
SHAKUNTALA .
, ! B >. I .
K ING.
D K >K, > +=>. F #H =I >K >I. I>> .
F K I
BK >, H>K D I I, KF H c .
(7 >= 34.) A, H . (7 >73H7 +=>3@6 7357 7.)
S HAKUNTALA (T AKES A S TEP , T HEN T URNS W ITH A N E AGER G ESTURE ).
#, K I> H . >K =I
>=. B , .
K ING.
H , I I, K ;EH , >HU, Ic K , K H >H K .
S HAKUNTALA (T AKES A F EW S TEPS . T O H ERSELF ).
, ! = , K I>> H IK. I>> I > >H >.(+7 67 3@6 I3.)
K ING.
, K >HU, K >H K K I> >, K K >H IK I .
K, -hI,
E c I;I K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 66 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 67/236
A >= -> ?
SHAKUNTALA .
, H I .
K ING.
H , I ? (7 93L7 @ 7 9@6.) A, .
>- I I K F = K
A > . (7 >8 7H77@>K.)
S HAKUNTALA (L OOKING A T H ER A RM ).
K, I I= >> I >-> >> f, H .
K ING (L AYING T HE L OTUS - BRACELET O N H IS H EART ).
A!
, , K I >K, A K >> H K; K H <K, g >> K.
SHAKUNTALA .
> = . I>> > J K . (+7 3357.)
K ING (S EEING H ER . J OYFULLY ).
K >! A >, H = .
K >, > H
A .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 67 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 68/236
S HAKUNTALA (S TANDING B EFORE T HE K ING ).
I IK, , >-> >> K , H = . %K >> K = . > H =, K
I>> K , K> , .
K ING.
I>> .
SHAKUNTALA .
?
K ING.
K K> > I >.
S HAKUNTALA (T O H ERSELF ).
? (+7 3357.)
K ING.
$ . (7K I3>= 7 47@5 3@6 6I@.)
K ING (T AKING SHAKUNTALA ’SH AND ).
A!
+Hc >H > g,D H>K H = K c ?
S HAKUNTALA (F EELING H IS T OUCH ).
, K , .
K ING (J OYFULLY T O H IMSELF ).
I . + = I . (A>6.) B> +=>, > > HK g. %K IK?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 68 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 69/236
S HAKUNTALA (S MILING ).
K >=.
K ING (A RTFULLY D ELAYING B EFORE H E F ASTENS I T ).
+, K > >!
>- LL> I A > . I < > =K,B>H K >H>K >, H, .
SHAKUNTALA .
. >> > H K >I K K.
K ING (S MILING ).
>> K >I IK?
SHAKUNTALA .
> >= < K. B IK > K?
K ING.
D H . A I H .
SHAKUNTALA .
J K .
K ING (T O H IMSELF ).
>> = I H. (7 3 37 7 8357 .+=>7 3 >>7, 7@ 3H7.)
K ING.
, K I >, H . (+=>63 3
9>3@57 3 ?, 7@ >= 6I@. 7 =@9 37 7 8357. A67.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 69 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 70/236
I>K > > H HH= K > D> .
SHAKUNTALA .
>I, , >g>> K .
K ING.
> H K K K, >= , I. (7 97@>K 4>I 7 7K7.)
SHAKUNTALA .
= K. I>> I. B =K K =.
K ING.
> =?
H K ;
>- C I I ?
SHAKUNTALA .
B I ?
K ING.
! ! (7 63I 7 8357 .)
A V OICE BEHIND THE SCENES.
>= , K I>>. .
S HAKUNTALA (L ISTENING E XCITEDLY ).
, K , % G, .> . (7 =@9 5@573> ?7>8.E@7 G,I 3 4I> @ 7 3@6.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 70 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 71/236
G AUTAMI.
>K I, K >. (+7 77 +=>3@6 7> 7 7.) + >>, >> > I ?
SHAKUNTALA .
I < KH AK I I H.
G AUTAMI (S PRINKLING SHAKUNTALA W ITH T HE H OLY W ATER ).
%K K >H > K, K >. H I?(+7 57 7.)
SHAKUNTALA .
f, .
G AUTAMI.
. C, > .
S HAKUNTALA (W EAKLY R ISING . T O H ERSELF ).
, K , K >K I K >. I I K H . (+7 3=7 3 7, 7@ @ 3@6. A>6.) I = IK K , K I>> > >> . (EJ7@ +=>3@6 G.)
K ING (A DVANCING W ITH A S IGH .)
I I >.
, I K->, A> I > h >->, K >; I > K g, >aK I >> >?
>> I? $ K I IK >HU >K. (7 >= 34.)
hI-I I K ; >, >> >;
>H-H, >-> C K >: K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 71 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 72/236
A K K Ka H I, , >H K I.
(7 7h75.) A>! I >K I K >H.+ I
I>> ,c>> >K; h;+ > K >, >- ;B I , >K Ic .
A V OICE BEHIND THE SCENES.
#!
h HI H >; A g, >L ,F>- >=, >= >-,
A >> I =K.
K ING (L ISTENS . R ESOLUTELY ).
H , . .
Shakuntala’s Departure
Scene I
(E@7 7 I 87@6, 937@9 hI7.)
A NUSUYA .
KH, +=> >K K H>K K IK . A K g.
PRIYAMVADA .
K ?
A NUSUYA .
g H = I -K K . = K K >. I I I>>
+=> .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 72 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 73/236
PRIYAMVADA .
J . + . B > = . c =II F I>> H K I =
> .
A NUSUYA .
>H I>> >.
PRIYAMVADA .
K?
A NUSUYA .
K ? =I I H >HIK . >, IK >cF K?
PRIYAMVADA .
K . (+7 >= 3 7 hI7-43=7.) %K ,I H hI g.
A NUSUYA .
B I = f I H+=>c . .
PRIYAMVADA .
K I>>. (7K 6 .)
A V OICE BEHIND THE SCENES.
I>> I>?
A NUSUYA (L ISTENING ).
%K , >= >.
PRIYAMVADA .
>>, +=> . (*7h75@9.) A, -K IK. C, I I hI I H.(7K 3 I3>= 3I3K.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 73 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 74/236
THE V OICE.
D K >= ?
B K , K >H >,
> I >, >H >> K , = K K >.
(7 I 9> >7@ 3@6 I 67<75@.)
PRIYAMVADA .
, ! HK . , -> f IK .
A NUSUYA (L OOKING A HEAD ).
%K , K K. DH, >. + I IK!
PRIYAMVADA .
>= g. *, >> , =, I> I I .
A NUSUYA .
I>>. (EJ.)
P RIYAMVADA (S TUMBLING ).
! > K J, hI-= >> K . (+7 5>>75 7 53776 hI7. AK7@.)
A NUSUYA .
%K , . > ? B >>.
PRIYAMVADA .
EH > . >> .
A NUSUYA .
I> =, >> K .d>K ,e , d H
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 74 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 75/236
f. K >K I-K.e
PRIYAMVADA .
A a
A NUSUYA .
: d%K I >g>>. B >> > I >H I H =.e A H.
PRIYAMVADA .
. = I IK, , H I I , +=>c g K. I>> H .
A NUSUYA .
C, I g g . (7K I3>= 34.)
P RIYAMVADA (G AZING ).
" >=, AK! >, I = > . + >= >= . + = . I > I >?
A NUSUYA .
KH, I I = >H. > >. =I I > .
PRIYAMVADA .
> K => <-H I > I?(EJ7@ 3?4.)
Scene II.—Early Morning
(E@7 3 > 8 #H, < 7@ 8? >77.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 75 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 76/236
PUPIL.
F #H >, g I . I>> I . (7 I3>= 3@6 >= 34.) +!
I =. F >K
I =; > K I;F Hc I >, >> >K >=,BH > K I.
A :
-> >>, I ,
H K >., ! > I H >H >, >H >H .
A :
<<- > I >; = I= >H ;
A -= >, A , , Kc I > .
A K :
> , >I = =K, >> H, >> >K :+ , >I > >!
A NUSUYA (E NTERING H URRIEDLY . T O H ERSELF ).
< I . +=>
>>K K =.
PUPIL.
I>> >> F #H g .(EJ.)
A NUSUYA .
I =. I= >K. B I >>
I I=? %K K =. >>, > >H = . F , -
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 76 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 77/236
> a ! =c >. DH. I, I > = K > , > >> I H ? (+7 7h75.) , I > =. B I >> I = =
? K K H Hf. I > , K I , I > >> F #H +=> I DK I J K. , I >> I? (E@7 KH.)
PRIYAMVADA .
K, AK, K! +=> K <K.
A NUSUYA (A STONISHED ).
K , K ?
PRIYAMVADA .
$. < I +=>, = > I>>.
A NUSUYA .
A a
PRIYAMVADA .
, F #H I . d%K >,e , d
K <K. f >> g, = I g. %K K H H >= H ; K H . HK K >> H K
K K .e
A NUSUYA .
B, K , I > F #H ?
PRIYAMVADA .
A H H H I g-K.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 77 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 78/236
A NUSUYA (A STONISHED ).
K?
PRIYAMVADA .
$. (+73=@9 @ 96 +3@=.)
#I, B, K >,$= g- ,B =>K >> F c K.
A NUSUYA (H UGGING PRIYAMVADA ).
>, . B K <K > I I = +=> = IK HK K.
PRIYAMVADA .
I I . > K -K.
A NUSUYA .
>>, - =, -. hI->> HK . = , K =I. I K I >->, I>> K>>I > K K. (KH67 . EJ AK.)
A V OICE BEHIND THE SCENES.
G, IK +H +H = K K +=>.
P RIYAMVADA (L ISTENING ).
K, AK, K! K >> I . (E@7 AK,I ?373> 8 7 577?@K.)
A NUSUYA .
C, , > . (7K I3>= 34.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 78 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 79/236
P RIYAMVADA (L OOKING A HEAD ).
+=>. + = > , I -I H -= I . $c . (7K 6 . E@7 +=>I
37@63@ 3 675476, 3@6 G.)
SHAKUNTALA .
>K I, > K.
G AUTAMI.
%K >, K K H K > d,e I K K.
HERMIT- WOMEN.
%K , K K . (EJ7@ 3>> 4 G.)
T HE T WO F RIENDS (A PPROACHING ).
D K H , ?
SHAKUNTALA .
G , >. + .
T HE T WO F RIENDS (S EATING T HEMSELVES ).
I , I> I K K.
SHAKUNTALA .
, HK > -K. +>> H K K ? (+7 I77.)
THE T WO FRIENDS.
I, , K . (7K I7 7 73 3I3K 3@6 36@ 7.)
PRIYAMVADA .
>, K H g . >= > H K . (E@7 ,3 7?-K, I @3?7@.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 79 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 80/236
H ARITA .
>K. (7 I?7@ >= 3 7? @ 3@?7@.)
G AUTAMI.
, K , I ?
H ARITA .
F >K I F #H.
G AUTAMI.
A ?
H ARITA .
. $. F #H > +=>,
, >= I >H>;
A H >-K ;
F , K J, I$= hI I, I, A H , I >.
P RIYAMVADA (L OOKING A T SHAKUNTALA ).
A K > , >= K >.
G AUTAMI.
H = >K I K <K K c >. (+=>I 7?433?7@.)
H ARITA .
F #H = %>, >. I>> >> H I K . (EJ.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 80 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 81/236
A NUSUYA .
%K , I > H I . I >> I K? (+7 @=, 3@6 >= 3 7 @3?7@.) BI H . I .
SHAKUNTALA .
=I I >H K . (7 I 87@6 36@ 7.E@7 #H,7@@9 387 34>@.)
K ANVA .
+=> -K; I ;
= >H I = I>> .%K K I J ;$H = >:
A K H a H >, I. >, I > ?
(7 I3>= 34.)
THE T WO FRIENDS.
, +=>, I H K . I > >= . (+=>7 3@6 67 .)
G AUTAMI.
%K >, K . K I I K HhI I <K. >K. (+=>?3=7 3 3?783576 7H77@57.)
K ANVA .
%K >,
$= +, Kc I, H K K I;
A K K =>K $= , I >> > .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 81 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 82/236
G AUTAMI.
%K >, K, .
K ANVA .
%K , I>= > g I f < I. (A>> I3>= 34.)
>K g > =>, A >;B g> I>%. %K g K, >!
(+=>I3>= 34 7? 8? >78 9.)
K ANVA .
I K K , K . (7 9>3@57 34.) +H +H? (E@7 7 I >.)
THE T WO PUPILS.
, F.
K ANVA .
+H, K , > IK K .
SHARNGARAVA .
F>>I . (7K 3>> I3>= 34.)
K ANVA .
H, I I>>,
+ I> = >> I , c K, >= K hI; >H K KF >g K.cI H> > > I;
A I >H K Ia, !
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 82 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 83/236
S HARNGARAVA (L ISTENING T O T HE S ONG O F K OÏL - BIRDS ).
F,
I K K
=-,B +=> I>>, >.
INVISIBLE BEINGS.
%K >>K- >= > K K;%K - K ;%K I >I >->> ;%K >> K > .
(A>> >7@ @ 3@?7@.)
G AUTAMI.
%K >, H K I>>. F K>H >. K H >K .
S HAKUNTALA (D OES S O . A SIDE T O PRIYAMVADA ).
KH, > K , K K I>> >KH. , >H .
PRIYAMVADA .
>K > I>>. + I I> H > K.
; ;>, > >H >> >I,
> >.
S HAKUNTALA (R ECALLING S OMETHING ).
F, K -K -, K H.
K ANVA .
=I K >H . +! K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 83 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 84/236
S HAKUNTALA (A PPROACHES T HE V INE A ND E MBRACES I T ).
, I K , . >> IK K -K. F, K
K .
K ANVA .
%K >, K >H I > K ; > I K;c>> H H >H , -.
A I K <K.
S HAKUNTALA (G OING T O T HE T WO F RIENDS ).
D >, >H K .
THE T WO FRIENDS.
B I I>> ? (7K 76 73.)
K ANVA .
AK! KH! D I. K I > +=>. (A>> I3>= 34.)
SHAKUNTALA .
F, , I . K , K I. D .
K ANVA .
>> , K >.
S HAKUNTALA (S TUMBLING ).
, ! = >> K , ?(+7 @ @6 77.)
K ANVA .
I I >, I BK =-, K I >;
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 84 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 85/236
I I >>K > > K ; I >H >
H , > H >H K I>>>K.
SHAKUNTALA .
%K , IK > K >>I I IK ? I K I K .I >H K, F #H I>> = K. G=, ! G =! (+7 I3>= 3I3K, I77@9.)
K ANVA .
D I, K >. B H. $= K.
B H, = K >H>K K;
> H >.
SHARNGARAVA .
>K F, + > > K >H >K g I. K H K
= , .
K ANVA .
> g-. (A>> 6 .) I> g >K # DK? (7 7h75.)
A NUSUYA .
%K , >H I> H -K K -K K. $=!
>= >> >->; >>K >>
A K > .
K ANVA .
+ +H, I K +=> =, H
.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 85 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 86/236
* K > I, I , >H BK , > ,K I > >> K IH. A I H
BK, I>> > >H.
SHARNGARAVA .
I>> K , F.
K ANVA (T URNING T O SHAKUNTALA ).
%K >, I H K K >. >H , H =I> I>.
SHARNGARAVA .
I, F, H HK.
K ANVA .
%K >, I K H K c ,
K K >; HK =
H>; H H>K > A K I K , H +> H > > ;B H K K, f I K K K: I I;B >-I>> I >.
B I G K?
G AUTAMI.
H i . ( +=>.) I>> , K >.
K ANVA .
C, K , K .
SHAKUNTALA .
, F! % K = ?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 86 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 87/236
K ANVA .
%K , K K H . K K . G I>> I K.
S HAKUNTALA (T HROWING H ER A RMS A BOUT H ER F ATHER ).
K c >= H >- %> >>. I >H >?(+7 I77.)
K ANVA .
%K , IK K> ?
A > c > I, K, > > I>c K; , =B , K >>
A >, > a I>> , , >.
S HAKUNTALA (F ALLING A T H IS F EET ).
FI>>, F.
K ANVA .
%K , K >> K I K.
S HAKUNTALA (G OING T O H ER T WO F RIENDS ).
C, >! E , K .
T HE T WO F RIENDS (D O S O ).
D, = > >I K,I I I H .
SHAKUNTALA .
= K .
THE T WO FRIENDS.
D , . $H .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 87 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 88/236
S HARNGARAVA (L OOKING A BOUT ).
F, H. + .
S HAKUNTALA (E MBRACING K ANVA O NCE M ORE ).
F, I >> H ?
K ANVA .
%K ,
K H K K =c I , I =I
>> H H ,, K >H,
K> > ,C I K H
A K K .
G AUTAMI.
%K >, K > K. B K =. , I> H . K =, .
K ANVA .
C>, K K H.
SHAKUNTALA .
, F. I>> K H. I>> . B! K.
K ANVA .
I K = f? (7 9.)
%K >>K I I>> ,F K B , I>> I;
A >> , .
G. A I K. (EJ +=>,I G,+H,3@6 +H.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 88 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 89/236
T HE T WO F RIENDS (G AZING L ONG A FTER H ER . M OURNFULLY ).
, ! +=> > .
K ANVA .
AK! KH! . C= I K >>I . (7K 3 9 435=.)
THE T WO FRIENDS.
F, H K I +=>.
K ANVA .
+ >H . (7 I3>= 34, @= @ 9.) A! H +=> IK, I K> . F
A > > , c ; >H K > -K H;
A I > > >; H > H.
(EJ7@ ?@7.)
ACT V
Shakuntala’s Rejection
(E@7 3 53?47>3@.)
C HAMBERLAIN (S IGHING ).
A>! I !
f F c = >,
A i > .B K H IK H, K .
= I. I>> >> I . (7 3=7 3 87I 7.) B I ? (7 753>> .) , . C , >
#H, %<K. +, !
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 89 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 90/236
>= > > ; , = > .
(7 I3>= 3@6 >= 34.) %<K.
=a> c I <a >;
A > = > > I.
, #Hc > =. F <. B= H IK. F
K= H;B>I K L;+ > I> H:
A = >= .
(7 I3>= 34. E@7 7 =@9, 7 5>I@, 3@6 7@7 3556@9 3@=.)
K ING (B ETRAYING T HE C ARES O F O FFICE ).
EHK K aJ =. i> I I. :
+K >K ; , > =; I, >, I =c ,
A I c > c =.
T WO COURT POETS BEHIND THE SCENES.
K K %<K.
FIRST POET.
I> K >K >, I; K .
A I>> H K, I g, IK %K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 90 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 91/236
SECOND POET.
I K> ;+ K =>K ;
.
F >> I I> ,B K, >= ,
A .
K ING (L ISTENING ).
+! I I K K i, I K .
CLOWN.
D >> I K >> > ?
K ING (S MILING ).
>>, > I. (7K 73 7?7>H7, 3@6 7 7@7 33@97 7>8. A >7 736 47@6 7 57@7.)
C LOWN (L ISTENING ).
%K , > I -. + >K >, = . $K H .
K ING.
B . I >.
C HAMBERLAIN (L OOKS A T T HE K ING ).
A, = . I >. (7 3@6 367.)
A SONG BEHIND THE SCENES.
I = -hI,K->H ,GH >> K c I,
A, >K!I K BK >>K, ?
F K c I, =I;B K ?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 91 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 92/236
K ING.
!
CLOWN.
B, , c K I I ?
K ING (S MILING ).
I H H. A = . F %HK, >> H K = HK K .
CLOWN.
, . (7 7.) B, , K >>Ic g c >- I. H >H = I c .
K ING.
G. + >= >.
CLOWN.
. (EJ.)
K ING (T O H IMSELF ).
K g>> I I> ? >H. A K
I ,% c ,BK I> > . >> ,D c >,$H > .
(7 I 7 I8>@7 3 5?7 8? @7?7?4776 @9.)
C HAMBERLAIN (A PPROACHING ).
K K %<K. I I>> >K. K I I , K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 92 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 93/236
K #H. K > I ?
K ING (A STONISHED ).
? A K I? F #H?
CHAMBERLAIN.
.
K ING.
* K > + K H K +,
> . I>> I > g .
CHAMBERLAIN.
, K %<K. (EJ.)
K ING (R ISING ).
H, g-K.
PORTRESS.
F>>I , K %<K. (+7 I3>= 34.) %<K, g-K. >, < I, I K> >= g.K .
K ING (A SCENDS A ND S TANDS L EANING O N T HE S HOULDER O F A N A TTENDANT .)
H, I I F #H ?
D >U I >= >c ? I C c ?D > > hI, I I? > K ,B >H LL>, >, >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 93 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 94/236
PORTRESS.
I > =c ? , K H K =, > >.
(E@7 7 53>3@ 3@6 7 53?47>3@, 5@65@9 7 I > 8 #H,I G3@6 +=>.)
CHAMBERLAIN.
F>>I , K >.
SHARNGARAVA .
F +H,
= > H ; I>> ;
I HI I>>K I A >> > I h.
SHARADVATA .
+H, K K <. A
,
F I> >> IK, I>>K K
A > HI I >, A , I >, A I= HI >, A , .
CHAPLAIN.
IK >= K .
S HAKUNTALA (O BSERVING A N E VIL O MEN ).
, IK K K ?
G AUTAMI.
H H , K >. %K I K.(7K I3>= 34.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 94 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 95/236
C HAPLAIN (I NDICATING T HE K ING ).
, I HK HK . >K , I K. B> .
SHARNGARAVA .
, >, . F
F-> I ; I- > >I;G f K Ia >g K .
PORTRESS.
%<K, K. K H K >=.
K ING (O BSERVING SHAKUNTALA ).
A!
, H> Kc >,
A >= hI* I >H >?
PORTRESS.
%<K, I>> I >= .
K ING.
E! L c I.
S HAKUNTALA (L AYING H ER H AND O N H ER B REAST . A SIDE ).
, K , IK > ? * >H H.
C HAPLAIN (A DVANCING ).
>, K %<K. H H +<. K H . %K K > .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 95 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 96/236
K ING (R ESPECTFULLY ).
>> .
T HE T WO P UPILS (R AISING T HEIR R IGHT H ANDS ).
K, #.
K ING (B OWING L OW ).
> K >>.
THE T WO PUPILS.
A>> >.
K ING.
D K > I ?
THE T WO PUPILS.
I > >> K ? I > =c I H>
c ?
K ING (T O H IMSELF ).
, K K> > K . (A>6.) >K #H >?
SHARNGARAVA .
#, I H > I >.
= K I> .
K ING.
?
SHARNGARAVA .
K: d+ K H K H , H K K > . F
IK , K K; A , =I, G = g;
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 96 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 97/236
C I H K, I H .
+ I >. = >H I H.e
G AUTAMI.
B> K, . > >= K H =.
K ING.
+=, .
G AUTAMI.
D I = ?D K ?
I > ;$ > I .
SHAKUNTALA .
I>> K K?
K ING (L ISTENING W ITH A NXIOUS S USPICION ).
?
S HAKUNTALA (T O H ERSELF ).
, ! + K >!
SHARNGARAVA .
d ?e K ? +>K K =I
I>c IK I>> .
B I> I c >, = I , > >H .
K ING.
K I K I.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 97 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 98/236
S HAKUNTALA (S ADLY T O H ERSELF ).
, K , K , I .
SHARNGARAVA .
#,
A =, = I >H , Ic = , h!
K ING.
> ?
S HARNGARAVA (F URIOUSLY ).
= I I! H =I K I K.
K ING.
A =!
G AUTAMI (T O SHAKUNTALA ).
F K , K >. I>> H K H>. K I>> K. (+7 67 .)
K ING (O BSERVING SHAKUNTALA .T O H IMSELF ).
A K I > HH I I >H>, H = , >= H < hI I,> K I >> cIH ,
A K , I, >H .
P ORTRESS (T O H ERSELF ).
H = ! > K I I > I I ?
SHARNGARAVA .
H K K, #?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 98 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 99/236
K ING.
, H = . >H I K I. + >>K I >. I = , K> >?
S HAKUNTALA (T O H ERSELF ).
, , ! H . H K > , = I.
SHARNGARAVA .
.
I I> > >, = , >K H K I K >
A !
SHARADVATA .
E, +H. +=>, I H I I I K. I. AI .
S HAKUNTALA
(T O H
ERSELF ).
>H . . K ? A, > K I . >>, I>> K. (A>6.) %K a(+7 .) , K >> . %<K, I >H K K . K I = H K .
K = I, < ?
K ING (S TOPPING H IS E ARS ).
, !
A IK =,GI >, .+ K I> K , I>
> K.
SHAKUNTALA .
K I>>. K H K >>K
c I, I>> H K I = KH .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +, 2013) 99 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 100/236
K ING.
A J>> !
S HAKUNTALA (T OUCHING H ER F INGER ).
, ! >. (+7 >= 36>K 3 G.)
G AUTAMI.
%K >, K I >K G I . H >> .
K ING.
*K I, K I!
SHAKUNTALA .
F . I>> >> K >.
K ING.
$ I K H K.
SHAKUNTALA .
K, I , K I > >-> >> I.
K ING.
K.
SHAKUNTALA .
A I , K . K = K J . d$ = g,e K . B =I K, I> = I K. B >= I, I > HK I. K > : d . EHK I .
> .e
K ING.
< I, >g, I, >, >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
100 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 101/236
G AUTAMI.
H K . + I H. + =I I H.
K ING.
> I,
>c K , I >g-I; =c > BK -, IK h.
S HAKUNTALA (A NGRILY ).
! < >> K K I > . > K I K H ? H, >= KII>> H H I !
K ING (T O H IMSELF ).
B K, >H . +!
> ; K h ; , I>>K I>>-; I> > H, = I >; I KI >.
, I I >, I .
I->K, =I >H HI, K I ; ,
B I,+ g>K $Hc I.
(A>6.) %K >, DKc =I I>=, .
SHAKUNTALA .
>>, I>>. K IK. =, K> . K . (+7 5H7 7
8357 I 7 67 3@6 I77.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
101 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 102/236
SHARNGARAVA .
> >HK .
B >I >H, K >I
; I I =I,$H .
K ING.
K K >, K ?
S HARNGARAVA (D ISDAINFULLY ).
H > K I I.
I> >H A > I H >; I K H
A = HK I.
K ING.
A, K ! + I
. I> H >?
SHARNGARAVA .
*.
K ING.
=> > >> c >.
SHARNGARAVA .
K K I? H >g>> Fc . K .
$H = , K I>>;+ K I; H I >>c Ic >.
G, > IK. (7K 3 9.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
102 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 103/236
SHAKUNTALA .
H >>K. A I>> K >H ? (+7 3 8>>I.)
G AUTAMI (T URNS A ROUND A ND S EES H ER ).
+H, K , +=> >>I , >>K. > I < ?
S HARNGARAVA (T URNS A NGRILY ).
>-I>> >! D K I ?(+=>@= @ 873.) $.
K H >, I>> K I K ?B K =I K HI ,K K .
*. .
K ING.
, IK H I? *:
-> ,DK-> ;
A H H Ac I .
SHARNGARAVA .
#, K K . +> K I K IaK I
> H?
K ING.
= K I H :
=I I > ,+>> > I >?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
103 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 104/236
C HAPLAIN (C ONSIDERING ).
I I a
K ING.
, K .
CHAPLAIN.
$ I K > > .
K ING.
K ?
CHAPLAIN.
> H > K K g > I . c I > =, I> >. I, .
K ING.
H, K .
C HAPLAIN (R ISING ).
F>>I , K .
SHAKUNTALA .
, H H! (EJ I77@9, I 7 53>3@,7 7?, 3@6 G.7 =@9, ?7?K 5>676 4K 7
57, @67 @ +=>.)
V OICES BEHIND THE SCENES.
A >! A >!
K ING (L ISTENING ).
? (E@7 7 53>3@.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
104 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 105/236
C HAPLAIN (I N A MAZEMENT ).
%<K, I> .
K ING.
?
CHAPLAIN.
#Hc > ,+ , >,
A a
K ING.
?
CHAPLAIN.
B K H>K > Ic , ,+L H .
(A>> 473K 3@?7@.)
K ING.
%K , I H >K > . K > H? $ = .
CHAPLAIN.
K K %<K. (EJ.)
K ING.
H, I>. C K .
PORTRESS.
F>>I , K %<K.
K ING (W ALKS A BOUT . T O H IMSELF ).
-I ,
A>> H ; A K K =
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
105 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 106/236
> > .
(EJ7@ ?@7.)
ACT VI
Separation From Shakuntala
Scene I.—In The Street Before The Palace
(E@7 7 578 8 >57, I >57?7@, 3@6 3 ?3@ I 3@6 4@6 47@6 435=.)
T HE T WO P OLICEMEN (S TRIKING T HE M AN ).
I, ==, >> I K . =c, I > H , g .
F ISHERMAN (S HOWING F RIGHT ).
B >, = >. >K .
FIRST POLICEMAN.
, = K I B, K .
FISHERMAN.
$, >. g, >H G, I I.
SECOND POLICEMAN.
, I c = K K > .
CHIEF.
$ >> K, +=. Dc .
THE T WO POLICEMEN.
, . >=, , >=.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
106 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 107/236
FISHERMAN.
K >K I K g Ia, K=I, =, .
C HIEF (L AUGHING ).
H I .
FISHERMAN.
Dc K , .
c H >II K ;
A , Kc - .
CHIEF.
G . G .
FISHERMAN.
>>, K I . I
I g . A I < K >> I K = > . >K IK . I =>> , g > I .
C HIEF (S MELLING T HE R ING ).
, "=. gc I. > I . I I H g I . >.
T HE T WO P OLICEMEN (T O T HE F ISHERMAN ).
%H , K , H . (7K I3>= 34.)
CHIEF.
+=, I > >. A c >.
THE T WO POLICEMEN.
G , . = I>> K.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
107 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 108/236
CHIEF.
G-K. (EJ.)
SUCHAKA .
"=, = .
J ANUKA .
c < =.
SUCHAKA .
"=, K g (@653@9 7 g7?3@) =>>
.
FISHERMAN.
Dc =>> I K , .
J ANUKA (L OOKING A HEAD ).
, I I =. ( 7 g7?3@.) I K I>> K >K, > K I>>
I <=>. (E@7 7 578.)
CHIEF.
=! =! (7 473= f.)
FISHERMAN.
, ! c . (7 I 67<75@.)
CHIEF.
*> , K. *> g >>I. >> , . = > >.
SUCHAKA .
A>> , . = >. (7 7>737 7 g7?3@.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
108 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 109/236
F ISHERMAN (B OWING L OW T O T HE C HIEF ).
%, I K K >. (7 83>> 3 877.)
CHIEF.
G , ! I = I = H K. I . = . (7 3@6 7 g7?3@ 3 4357>7.)
F ISHERMAN (J OYFULLY T AKING I T ).
% >.
J ANUKA .
> =. " = = >c =.
SUCHAKA .
C, I I = > . I .
CHIEF.
, Ic g > =. I IK.
THE T WO POLICEMEN.
>>?
CHIEF.
=, I = I , K >H.
=I I g >>K. B I , = I .
SUCHAKA .
H = , .
J ANUKA .
A>> = g-=>>, . (7 >= 7@H>K 3 7 g7?3@.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
109 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 110/236
FISHERMAN.
= > , , K =.
J ANUKA .
F, K cH . g I I, >> K I >. $c I K= . (EJ7@ ?@7.)
Scene II.—In The Palace Gardens
(E@7 %=,hK@9 9 7 3.)
MISHRAKESHI.
H = K I K. A I I>> I = . +=> >= > , %=. A I I= . (+7 >= 34.) K H>. B > . > K K I H. B K = . G! I>> = K> H> > I = . >> g IK.(+7 6757@6 73. E@7 3 ?36, 93L@9 3 3 ?3@9 43@5,
3@6 47@6 7, 3 75@6.)
FIRST M AID.
F -I, =, ,F >H ,
g , A H> f.
SECOND M AID.
K K>, >> =?
FIRST M AID.
K, >> , K =I = LK I >I ->.
S ECOND M AID (J OYFULLY ).
, >>K ?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
110 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 111/236
FIRST M AID.
, >> . A I K LL LK <K.
SECOND M AID.
> , , I> f > $H, H.
FIRST M AID.
, K H > I f.
SECOND M AID.
I K, . I . (+7 >73@ @ 7 87@6 3@6 3=7 7 ?3@9-4>?.) , ! ->c , = , . (+7 4@9 7 3@6 977.) I K $H.
-I H $H A I I,% H I gH,+= - >I.
(+7 I 7 I9. E@7 7 53?47>3@.)
C HAMBERLAIN (A NGRILY ).
+, >>K >. = >K H>.D K >= ->?
T HE T WO M AIDS (F RIGHTENED ).
FH , . =I.
CHAMBERLAIN.
! H =c , I KH K I>> .+!
>, >> ; =c = ,
A> K I; - , K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
111 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 112/236
I I ; >H- >K K I I.
MISHRAKESHI.
. = I> I.
FIRST M AID.
A I K , , I I %<K K -->I %H . IK I H f.
CHAMBERLAIN.
.
THE T WO M AIDS.
B I . I > K =I , K >> , .K %<K H>?
MISHRAKESHI.
# >. .
C HAMBERLAIN (T O H IMSELF ).
HKKc . K > >> ? (A>6.) H K +=>c <?
THE T WO M AIDS.
, . =c -->I > , I
I H.
CHAMBERLAIN.
>> >>. %<K I , I+=>, < >. A >> K .
>H; >K , < ;
+ >> ; A , I K K >
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
112 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 113/236
>K, = , , = >> .
MISHRAKESHI.
> .
CHAMBERLAIN.
%<Kc I H>.
THE T WO M AIDS.
>K .
A V OICE BEHIND THE SCENES.
F>>I .
C HAMBERLAIN (L ISTENING ).
A, %<K . G, K . (EJ7@ 7 I ?36. E@7 7 =@9, I73@9 3 67 @653H7 8 7?7; 7 5>I@, 3@6 7 7.)
C HAMBERLAIN (O BSERVING T HE K ING ).
A > g IH . , %<K > H I. F
A>> > ; I > > I ; > K ; >> * K. >> I= g K, I, G >>, >= .
M ISHRAKESHI (O BSERVING T HE K ING ).
I +=> , H K < .
K ING (W ALKS A BOUT S LOWLY , S UNK I N T HOUGHT ).
A>! %K , >K >, K I-K >Hc >,
A I= I, I= I, , .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
113 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 114/236
MISHRAKESHI.
>c .
C LOWN (T O H IMSELF ).
+=>-= . I =I I .
C HAMBERLAIN (A DVANCING ).
K K %<K. H J . %<KK H .
K ING.
H, >> K >> H <. H Lc .
PORTRESS.
, K %<K. (EJ.)
K ING.
A K, HK, K K.
CHAMBERLAIN.
, K %<K. (EJ.)
CLOWN.
H H. I K> .
>> I > I.
K ING (S IGHING ).
%K , H = =. % g I= . +!
= > > Kc I, >H I
A -hI.
>>%K ,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
114 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 115/236
H>K IF , .
CLOWN.
, . I>> K $Hc I I K =. (7 37 5= 3@6 =7 3 7 ?3@9 43@5.)
K ING (S MILING ).
E! K I. %K , I >> I K K I H? K I .
CLOWN.
>>, K > , >H , K I> I -. A K = K >K +=> I K >.
K ING.
K >K >. $ IK I -.
CLOWN.
F>>I . (7K I3>= 34.%=8>>I.) I -, I <I>> . >> K > I>. $ I. (7K 6 .)
MISHRAKESHI.
I>> H >c .
>> > >> I c >H . (+7 67.)
K ING (S IGHING ).
>> I, K . > K I g +=>. , K I I I < .B > K g. K , ?
MISHRAKESHI.
I = > > .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
115 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 116/236
CLOWN.
, c . B I K > I> K, K I <= I . A I > >H K. , I= .
MISHRAKESHI.
.
K ING (A FTER M EDITATING A M OMENT ).
> , K .
CLOWN.
B, , c >>. A H > . > H .
K ING.
%K , >. = = > I < . :
,
< >. d+K,e , c H.+ , , > H
A - > > a I >K.
MISHRAKESHI.
I > !
CLOWN.
>>, c I H>K IK.
K ING.
> I> > I? > %= I . %K I, , I +=> IK.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
116 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 117/236
MISHRAKESHI.
I I>, I= .
CLOWN.
B , K = . I>> .
K ING.
I ?
CLOWN.
K, >
.
K ING.
%K ,
A I , , , > ?%K >> I
A H, H I>> .
CLOWN.
Dc >= IK. K, I > .
K ING (L OOKING A T T HE R ING ).
H K. >> H .
H, , >= , H >>; =-> g I
>. I > K >>?
MISHRAKESHI.
I I K , I> H K. %K >, K IK. >K >>I.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
117 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 118/236
CLOWN.
>> I K g.
MISHRAKESHI.
= K K K.
K ING.
$, K . > H K, K> I : dB I > I>> K , ?e
CLOWN.
A K a
K ING.
H g, a
CLOWN.
>>, I?
K ING.
C HK K > K ;B K , ,>> > K K > >>
A I >> , .
, K , >> >>K.
MISHRAKESHI.
I K .
CLOWN.
B I c , g-=?
K ING.
> I I G +, >>.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
118 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 119/236
CLOWN.
.
MISHRAKESHI.
IK H = I +=>. >H = =. I > H ?
K ING.
>>, >K .
C LOWN (S MILING ).
A I>> = . K K = I ?
K ING (N OT H EARING H IM ).
I > K > > , g,
A I >>?
A K
>> =I K;B a K K, I = >>.
MISHRAKESHI.
H I I K.
CLOWN.
B IK > H .
K ING (N OT H EEDING ).
K >, K I K I . = K . $ K. (E@7 3 ?36 I 3 34>7.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
119 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 120/236
M AID.
%<K, >K. (+7 657 7 34>7.)
K ING (G AZING A T I T ).
> . +!
A > I H K;$ , > > h*h I ;
A ==-; >Hc c >> > a =, I >H K I.
C LOWN (L OOKING A T I T ).
= >> I . %K K > H H . K? J >, > >= = .
MISHRAKESHI.
= >H . > .
K ING.
%K ,
, >K ;
K , >, I.
MISHRAKESHI.
>, I >H K .
K ING (S IGHING ).
I > H;I c K I>> :
A H>> , I K H, A = .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
120 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 121/236
CLOWN.
g , K >> >. >K +=>?
MISHRAKESHI.
>>I H I K. K >, H .
K ING.
K =?
C LOWN (O BSERVING C LOSELY ).
= , > I <=>. hI ; >. >= IK; > >, >>. , =, >K +=>, .
K ING.
. B, K >H.
+ I > >H > >>;
A I>> +I I K >>.
C=, H g =. G, .
M AID.
> > , %HK, I> .
K ING.
I>> > . (7 67 . EJ ?36.)
CLOWN.
K ?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
121 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 122/236
MISHRAKESHI.
+>K, HK > >H.
K ING.
$, K .
%>, I- ; >K ->> > >Kc , I K= ; B= - ,
A =c K.
C LOWN (A SIDE ).
>=, > = I g>> I HK- .
K ING.
A +=> >H H .
CLOWN
.
?
MISHRAKESHI.
+ > > >H .
K ING.
->, c , =; >- >= > =.
CLOWN.
B IK H I g >H>K = I->>K? + . (7 >= ?7 5>7>K.) . >, . > K, h >-.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
122 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 123/236
K ING.
DH IK.
CLOWN.
K f H>-.
K ING.
. I> hI H, IK K I K LL ?
>, >H , hI, ,
I K >>, K g.
MISHRAKESHI.
A >>K IK H f!
CLOWN.
= , H I K I .
K ING (A NGRILY ).
>> K K K ? >:
c I H > , > = >H- >K;+ >, , I > I,
A K >> hI.
CLOWN.
>>, c K > .($39@9. ?7>8.) LK, < . I .
K ING.
>> , I ?
MISHRAKESHI.
$H I= H H .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
123 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 124/236
C LOWN (A LOUD ).
>K , .
K ING.
A ?
MISHRAKESHI.
I. B , > J.
K ING.
H >>- .
I K , A I K I I, =, %K >H .
(7 76 3 73.)
MISHRAKESHI.
F >K >K I .
K ING.
%K , I ?
> A ; => .
MISHRAKESHI.
%K , K H a ca K K < +=>.(E@7 7 ?36 C=.)
M AID.
%<K, I = I J -a
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
124 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 125/236
K ING.
>>?
M AID.
I >=. A J , K: d I>> = =K>.e
CLOWN.
I K ?
M AID.
c H. A I> I , J K> K.
A V OICE BEHIND THE SCENES.
F>>I , K %<K.
C LOWN (L ISTENING ).
%, - > = K. + = > .
K ING.
%K , > . = .
CLOWN.
dA K>,e K . (7 3=7 7 57 3@6 7.) K >H, >> C> B>K. A I>> > g .(EJ @ 7 @.)
MISHRAKESHI.
H , >Kh. . (E@7 7 7 I 3 65?7@.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
125 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 126/236
PORTRESS.
K K %<K.
K ING.
H, K ?
PORTRESS.
, K %<K. B = I I .
K ING.
=I . + I>> .
PORTRESS.
%<K, I H >K Lc . I K %<Kc >.
K ING.
GH . (7 7 67 .)
K ING (R EADS ).
dB =I %<K. A DH > I=. >>, K, H> >>, H I. >> %<K = ?e (+36>K.) > >>.
H, . H> IH. $K . K I I I >.
PORTRESS.
H c += I. A .
K ING.
> >> H . G, .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
126 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 127/236
PORTRESS.
, K %<K. (+7 3 9.)
K ING.
.
P ORTRESS (T URNING B ACK ).
, K %<K.
K ING.
A >>, I I H ?
$ # DK > HK > = = >H >,
> .
PORTRESS.
> >> . (+7 97 3@6 @ 7@.) %<K, K> > I I> K
> >K I.
K ING (S IGHING D EEPLY ).
, I >, I> , >K, . , I>> I >K c >.
PORTRESS.
H H !
K ING.
A>! f > .
MISHRAKESHI.
, +=> I >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
127 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 128/236
K ING.
C> = H I > K , K >
A > ,
A -H ?
MISHRAKESHI.
+ I>> > =.
M AID (T O T HE P ORTRESS ).
%, c > >c . G C> B>K %HK > .
PORTRESS.
A . (EJ.)
K ING.
A>! DK > .
F >>, K =I,
, I > I>> > >; A>K > I K f.
MISHRAKESHI.
>, =.
M AID.
D H IK , K %<K. K K, K IH I>> = K >> K . ( 77>8.) . K .
K ING (B ETRAYING H IS S ORROW ).
+>K,
K> > hI A H ,
D >> =,$= . (7 I@.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
128 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 129/236
M AID (I N D ISTRESS ).
, , K>.
MISHRAKESHI.
+>> = K I? , > +=>. + , g, I> I> I. >K >. I>> +=> I K .(EJ 9 7 3.)
A V OICE BEHIND THE SCENES.
>, >!
K ING (C OMES T O H IMSELF A ND L ISTENS ).
%HK I .
M AID.
%<K, >= %HK I .
K ING.
G, C=. *H K >> H.
M AID.
, K %<K. (EJ.)
THE V OICE.
>, >!
K ING.
Bc H >>K K . II? (E@7 7 53?47>3@.)
CHAMBERLAIN.
%<K ?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
129 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 130/236
K ING.
+ IK %HK .
CHAMBERLAIN.
I>> . (7 97 , 3@6 7@ 7?4>@9.)
K ING.
HK, HK >.
CHAMBERLAIN.
.
K ING.
IK K > ? F
K > >, , , L
> =$= g->H L?
CHAMBERLAIN.
+H K , #!
K ING.
F I?
CHAMBERLAIN.
F .
K ING.
+= >>K, .
CHAMBERLAIN.
C> B>K, I Ha
K ING.
?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
130 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 131/236
CHAMBERLAIN.
> I , > = hC >K ,
+ aK I, I > .
K ING (R ISING Q UICKLY ).
%K HK > H K H> . =, .
> > I, >K >, >K =I; > =,
G HK HK ?
THE V OICE.
K, K!
K ING (H EARS T HE V OICE A ND Q UICKENS H IS S TEPS ).
H , K .
THE
V OICE
.
H ! K = =, K = K >= -!
K ING (L OOKS A BOUT ).
A I! I! (E@7 3 G77= I?3@ I 3 4I.)
GREEK W OMAN.
A I I, K %<K. A g-.(7 =@9 3=7 7 4I 3@6 3I.)
A NOTHER V OICE BEHIND THE SCENES.
, I> = > hI > A =>> K, =>> ;$ # DK I; IC >> =>K H> H K I?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
131 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 132/236
K ING (A NGRILY ).
, ! , > , K >> .(+@9@9 4I.) IK, HK?
CHAMBERLAIN.
, K %<K. (A>> ?3=7 37.)
K ING (L OOKING A BOUT ).
.
THE CLOWN’S V OICE.
+H , H ! K, K c . >I . .
K ING.
K H>K. B >> K I K?+ >>. D K > K .
%K I, hK I I ,+>> >K I ;
>= J I I ,+I >H I, >= = .
(7 3=7 3?. E@7 %>3@6 7 5>I@.)
M ATALI.
#, , = , ,
+= H> I >;F K I > ;
> , > =+> >> .
K ING (H ASTILY W ITHDRAWING T HE A RROW ).
%>. > Hc =.
CLOWN.
>>! I . A K I>
.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
132 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 133/236
M ATALI (S MILING ).
, #, I K.
K ING.
>> .
M ATALI.
I >> >H H>a #>.
K ING.
+ > .
M ATALI.
Hc = I>; K >> > ;D= H K, K .
= K I , K H>K ,
HK.
K ING.
> I I . B IK K I %HK?
M ATALI.
I>> >> K. I K I HI K I, K. F
U = I>> I>> ;F >L I c ;BH g BK > I.
K ING.
F %HK, K Hc =. G, I , I
:
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
133 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 134/236
I >K >> > = ;%K I ; >C>> , = >.
CLOWN.
K I>>. (EJ.)
M ATALI.
E . (7 =@9 67 . EJ7@ ?@7.)
ACT VII
(E@7, @ 3 53 3 h7 9 7 3, 7 =@9 3@6 %>.)
K ING.
%>, H I , = K> g> H, I I>.
M ATALI.
#, =I > c . F
H H+>> K I> , = H+ H .
K ING.
A, ! F H I K
. B , . A
>, "Kc B =, K >- I ,
A > K = H>K I+>> > .
M ATALI.
B I K H Hc =? *:
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
134 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 135/236
I, ->H c IK - I >= IK:F, K %->c = >I;
A, K K -K.
K ING.
>K H c <K. *:
A>> H I c ;C> I = I ?
M ATALI.
> K. (A87 3 >>7.) +, #! >K > H.
> K K H = K ,G I H K H,
A I , > K H K >K.
K ING.
%>, I , I g , H . >> . I I I?
M ATALI.
I gBK >K c ;, , H> > H>K H;
A, H I >,G I> h.
K ING.
IK K H , K >. (7 47H7 7 3 3=7@ 4K 7 53.) I H >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
135 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 136/236
M ATALI.
I K H ?
K ING.
>H hK -H,+ =-h > >H,
A -I> I Ka A c > K.
M ATALI.
. A K I>> I> H I K >.
K ING (L OOKING D OWN ).
%>, = H I> K >=.F
> > >>F = I >>; = > >K ;
H I= I >,F >> > : I I> , > HI.
M ATALI.
H, #. (7 >= 6I@, 3I7-5=.) > >H> .
K ING.
%>, I , h= = I ? > > >= > .
M ATALI.
#, G> =, K . >>K I. +!
, %c ,
C> ,F >,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
136 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 137/236
DI>> >K I I.
K ING (R EVERENTLY ).
> K . >
H I>= >K >K .
M ATALI.
IK , #. (7 53 6757@6.) H I .
K ING (A STONISHED ).
%>,
I> I> ;, >K ; , =:+>>, >> I hK .
M ATALI.
+ >K I K K .
K ING.
I > %c ?
M ATALI (P OINTING ).
+!
, >K , > H =, ;>- ->> I
A , ->= >;+- I K =I , = :+ > H, > I .
K ING (G AZING ).
A>> I g h >K.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
137 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 138/236
M ATALI (C HECKING T HE C HARIOT ).
H , I I A >-.
K ING.
H. > > .
M ATALI (S TOPPING T HE C HARIOT ).
D, #.
K ING (D ESCENDING ).
B I I>> K ?
M ATALI.
K I . I>> . (7 67 .) B K, #, H I > > >-K >.
K ING.
>= I L >K I K <K.
I I IH ;K >>K > > >>K->> >;K K I <I>> ,
A I K H :K K I.
M ATALI.
. (7 I3>= 34 3@6 73= ?7 @7 @ H4>7.) A +=>K, I %c >K ? (7 >7@.) K K? J>
A, I , > I? %K I g . (7 @ 7 =@9.) , #, = , >> H K
.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
138 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 139/236
K ING.
K I>>. (EJ %>.7 =@9c 3? 4, 3 3K ?7@.)
I K;
K >>a H?F H>K > I IK .
A V OICE BEHIND THE SCENES.
Dc! c >K. , K >IK .
K ING (L ISTENING ).
> > . I = >? (7 >= I36 7 @6. !@ 7.) >, > . A I -I K > .
> > , >c >= >-=, >-,IL> , I >>, g.
(E@7 3 ?3>> 4K, 3 675476, 3@6 I 7?-I?7@.)
BOY .
K , . I K .
FIRST W OMAN.
K K, IK K ? K >= > . K = = . I >> K A>>-.
K ING.
K > K K I K I ?(7 7h75.) K >> = >.
SECOND W OMAN.
> I>> K K c > K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
139 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 140/236
B OY (S MILING ).
, c >>K . (7 47 >.)
K ING (I N S URPRISE ).
K g, I I, I>> ;
A K = I> h K .
FIRST W OMAN.
$ >> > , . I>> H K >K.
BOY .
? GH . (7 757 3@6.)
K ING (L OOKING A T T HE H AND .)
> =! F
BI g I >-= I I,
$= > >>K >I => > I.
SECOND W OMAN.
+H, I c = K >=. G. K KI>> g >K = > -K%==. B .
FIRST W OMAN.
I>>. (EJ.)
BOY .
%I> c>> >K I .
H ERMIT - WOMAN (L OOKS A ND L AUGHS ).
$ .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
140 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 141/236
K ING.
%K I>> >. (+9@9.)
K I >>
> > >;K >
. A > C I, K. I
A >H HK K >> .
H ERMIT - WOMAN (S HAKING H ER F INGER ).
c K ? (+7 >= 34.) -K ? (+7 77 7 =@9.) , , > > . >> > , c= > .
K ING.
K I>>. (7 3357, ?>@9.) >> !
> , g;cI> H K c
A > . >
A ; > , >= >= =c > .
HERMIT- WOMAN.
B, , .
K ING.
+ I> , >= . B , K >. (7 >7@ 7 4Kc >6 @ 7 54, 3@6 5@9 ?, 3K ?7>8.)
= >> K, c , =I; > g>>
I >> > I!
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
141 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 142/236
H ERMIT - WOMAN (L OOKING A T T HE T WO ).
>! I>!
K ING.
K K K , ?
HERMIT- WOMAN.
I K >= >= K, . >. B, H >> =I K. = >= K.
K ING (C ARESSING T HE B OY ).
%, , I >K?
HERMIT- WOMAN.
>K .
K ING (T O H IMSELF ).
>K I ! > K ?
(A>6.) B c >:
> > K I>>> , > K I>>; = H ,
A .
B I > , I , ?
HERMIT- WOMAN.
, . B Kc I > K, H .
K ING (T O H IMSELF ).
A, . (A>6.) I = I I I?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
142 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 143/236
HERMIT- WOMAN.
I> = ? < I.
K ING (T O H IMSELF ).
K . + = K c. (7 7h75.) , I K> I IK c I. (E@7 7 g I?3@, I 7 5>3K
7355=.)
FIRST W OMAN.
$=, A>>-. , 3=@3. c 3=@3 >H>K?
B OY (L OOKS A BOUT ).
K ? (7 I I?7@ 4 >39@9.)
FIRST W OMAN.
>= , H . >H .
SECOND W OMAN.
+ : d+ I K = .e >>.
K ING (T O H IMSELF ).
c +=>! B >=. K H , >= .
BOY .
>= >> =, . C hK? (7 7L7 7 K.)
F IRST W OMAN (L OOKS A T T HE B OY . A NXIOUSLY ).
, > I.
K ING.
D J, . >> I> I > I > . (7 3 5= .)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
143 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 144/236
THE T WO W OMEN.
, c, c! (7K >= 3 ?.) ! (A@76,7K >3K 7 3@6 @ 7 4?, 3@6 >= 3 735 7.)
K ING.
K K K H ?
FIRST W OMAN.
$, K %<K. H , >> H>. %c >K H K I -K I . >> , K J Kc K >.
K ING.
A ?
FIRST W OMAN.
.
K ING.
D K H K >?
BOTH W OMEN.
% .
K ING (J OYFULLY ).
IK K I> K >g>> >? (7
7?4357 7 4K.)
SECOND W OMAN.
C, +H. +=> K I > . >> I . (EJ7@ 3?4.)
BOY .
$ . I K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
144 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 145/236
K ING.
%K , K >> I K .
BOY .
DK K , K.
K ING (S MILING ).
I K .(E@7 +=>,I73@9 7 3 @ 3 @9>7 436.)
S HAKUNTALA (D OUBTFULLY ).
H A>>-c > I >H . B K I . %= > . (+7 I3>= 34.)
K ING (L OOKING A T SHAKUNTALA .W ITH P LAINTIVE J OY ).
. +=>.
>, I , > , > ,
+I >> , >, > HI .
S HAKUNTALA (S EEING T HE K ING P ALE W ITH R EMORSE . D OUBTFULLY ).
K . > K K I ? > > .
B OY (R UNNING T O H IS M OTHER ).
%, > >. A >> .
K ING.
%K >, >K I K . >> K ?
S HAKUNTALA (T O H ERSELF ).
, K , >H . F = , HK
K = >. K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
145 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 146/236
K ING.
B>= h;C K;B K K
%K >H .E> h ;$ >>I ; >H DI .
SHAKUNTALA .
K, Ha (73 5=7 7 73@57.)
K ING.
I> = K, I, H;%K > I HK ,B K a <I>, > .
BOY .
, ?
SHAKUNTALA .
A= , K >. (+7 I77.)
K ING.
D, > I, ;$ H;+>K H* . > I= ,$Hc <K =;+ >, > H =. (7 83>> 3 7 877.)
SHAKUNTALA .
*, K . +>K, I > = K a .I, I > K, , H ? =.
(7 =@9 7.) B I = K Kf I?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
146 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 147/236
K ING.
I>> >> K I H >= I.
cI , I, > > >
A K >; > > -K, I , , IK. (7 67 .)
S HAKUNTALA (S EES M ORE C LEARLY A ND D ISCOVERS T HE R ING ).
%K , !
K ING.
. A I > H , K K .
SHAKUNTALA .
I IK I > I K g.
K ING.
> H H hI, I.
SHAKUNTALA .
. I> K I . (E@7 %>.)
M ATALI.
> K, #, I K I K .
K ING.
%K I >g>> .%>, I =I ?
M ATALI (S MILING ).
? C. %c >K , #K,I K.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
147 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 148/236
K ING.
%K I, . > I K >K .
SHAKUNTALA .
I K .
K ING.
H>. C. (7K I3>= 34.#K373 7376, I A.)
K ASHYAPA (L OOKING A T T HE K ING ).
A,
c # DK, I >, I > , I = c I g >K, >= I.
A DITI.
H> .
M ATALI.
#, >= K I > K > . A .
K ING.
%>,
+ Cc >, G #K % A? H, I K I>H H; = >> , > H, >>, ; , ,C I .
M ATALI.
K.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
148 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 149/236
K ING (F ALLING B EFORE T HEM ).
DK, H , H K .
K ASHYAPA .
%K , > >.
A DITI.
A H>. (+=>3@6 7 @ 83>> 3 7 877.)
K ASHYAPA .
%K ,
> , = ; K >= ; > : > I I.
A DITI.
%K >, = H K . A K g K > . C, >
. (A>> 73 7?7>H7.)
K ASHYAPA (I NDICATING O NE A FTER T HE O THER ).
F> +=>, K, A K, #, A K > I>aF, , K.
K ING.
>K , K H I I >>>. >g> I K >> K .F, >K ,
hI g, ; > ;Ef ; KF >, K H >.
M ATALI.
#, H I K I>.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
149 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 150/236
K ING.
>K , K -H K H>KK. >H , KK > < . ,
#H, I = K. B I, I I , H . A HK I> .
$= I >, K,
A K >H I >; .
K ASHYAPA .
%K , K> . IH>. $.
K ING.
>> .
K ASHYAPA .
K %= H+=>, j <, A. H K K H . I > < K > DHc . A I> I >.
K ING (W ITH A S IGH O F R ELIEF . T O H IMSELF ).
>.
S HAKUNTALA (T O H ERSELF ).
= H! %K < I . >>K . K - , K I >K I K .
K ASHYAPA .
%K , K =I . D I H IK
K > . *:
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
150 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 151/236
I ; = h; K .*h K >,, >, I>> >> .
K ING.
, >K .
K ASHYAPA .
%K , K H H I+=> K, I K> H - .
K ING.
>K , K .
K ASHYAPA .
#I I>> = .
"K H HK , I>> H> >K;
H > >> I > I;B I> I ,
A>>- I ; A B >> =I,F I>> I> >.
K ING.
HK , K H .
A DITI.
#H > > c I >g>>. B %= I .
S HAKUNTALA (T O H ERSELF ).
>K J K I .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
151 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 152/236
K ASHYAPA .
#H =I I> H . (7 7h75.) > > , I H H K .
I I? (E@7 3 >.)
PUPIL.
, >K .
K ASHYAPA .
G>H, hK , K > >K #H. >> I DHc
, I DK H K, =+=> I > >.
PUPIL.
, >K . (EJ.)
K ASHYAPA (T O T HE K ING ).
%K , I > I K ,
K >.
K ING.
, >K .
K ASHYAPA .
F I
%K ,* K g> ; > >>K H,*> K , H.
K ING.
>K , I>> K .
K ASHYAPA .
, K , >> K?
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
152 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 153/236
K ING.
C ? K K >g>>.
%K = g >,
A I I >c ;%K +H K
A = >> .
(EJ7@ ?@7.)
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
153 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 154/236
B= > C
THE STORY OF SHAKUNTALA
THE EPIC TALE - =, I K , = I. I = > I> , I I , . A => I>, > = H %>; = I > >U,-> #H, I . = , #H, >. > K>K I >, . , I , H I, >, d ?e > =. K, , >H>K +, , I . d>!e , , >>K : d K K?e = I-H : d H KH >K #H. >U ,I >? >> , >H>K .e
+=> : d%K >U . . >> I .e
= , I >H>K > > = , I I K, K, HI >- >> K K, :
d K? K, >H>K ? K K
? K, I >, >H>K ? K > K g >. I =I K . AI , I .e
> I K = , I = I HK I: dDK, =I >U #Hc , , , I, >K >.e
DK : dB , > , >K, K I>. H > IH , I>
IH HI. I I K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
154 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 155/236
, K >? >JK .K H .e
+=> J> I > K, , K (3=@3 ),
K #H, I H +=>.
DK : d >>K =c , I , K K. B K >H>K I. >> , I >> K?$ >> K = K -K. B K I, I .e
+=> : d >K I K K . K . K ,DK, I>> K K.e
d+ ,e = I =, : d I>> K K K, I-> >.e
+ = = >>>K > K I> I . A I , I , K : d I>> > K K, >> K I-> K>.e , = I>>K g #H. d I>> I , >K, ?e I, >> =, I = >.
I I , #H . A+=> I . B>U, #H H . H , I >> H, I > : d K H , , -K, , = >I. A I >H K K>K I I >H I K; DK H >, . + K H >H , +=>, > >>
K, K I>.e
+I +=> H K I. I = I I>, =>K I > K. A J Kc > #Hc = >, , , , >K I . I >H #Hc H . d$ >> A>>-,eK : d HK.e
B I I K , +=>: d I .e
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
155 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 156/236
I I K I, #H >:d=>K K +=> K c >. A > I >H I. K , , H; = I >K.e d I>>,e
>> K , K I +=> G<HK.
+=> I , I H , =: d K , #. I , < K , I I.e
= , > , : d . I K >, K I= -
I? I K H, >H, I>.1 E K, IH K I.e
, I -> > , f >>. K = I ; > H; = L I > >. C> > H K , > = I > H . + , H K . + L , = >K: d > =, > K =I,IK K K, b =I,c >= K K ?e
DK : d =I K, +=>. >. I>> >H I K K? A K K > , >>K K ?
I= -I, !e
+=> : d #, >K G, >K. D = K , #. $ K >H . K > >, I>> >H, >!
IK; I >= K. F H I K,DK, K >> > I=>K .e
=, +=> .B > H H DK: dC K, DK. D +=>. Kc. +=> >> .e
, = <K>>K > : d I H>K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
156 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 157/236
. H K >K I, I> K I>, I> .e
= H >>K <K>>K. = >H>K. I > DK
, < . A = , :d I I K I I>. , , H K .
A > I K J , K, K >, -K >, K>H .e
# DK H B +=>c , I .
> K > >K; HK > >>K . > >, > IK, I > I >. F I> +=> K, = >K >.+I , H.
f , #> > K . g >, DH,> =c K, H >>K < +=>. K
> HK K, g >>K > = >> I H . , g ; #> >>K = H I > >K. EH > H > H> , IK , H I> H>K.
>, = +=> = <K > . H>K, =c >, >K H I> K.
K g; I , > H , , .
B >H = >. $ I > K, . g, , >K gH, I
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
157 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 158/236
H, J, I> I, ,, J, I H, . A H , , I> > >. I hK K I
>Ka > a .
aDK, +=>,#H, I >> K =. #> >, , E>K I I H > .
H> >I >K >> >K
I #> I. > > . > > H K g > J . , K =, >K >>= #>cI.
> I ->=. F +=>c > . I >>K f: AK H, ; KH
HH, K; K I>>K H +=>, I K > .
#H, -, >K K #H. I K > ,>K G. >> K > >>K H> #>c . I>, <K .
DK H K ; K I . ,
, H > > K .
B >> = g . +=> >K. + >>K gH , H I, J. +=> > H g K, I >H ; > I I > .
>H>K I I>= I> -K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
158 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 159/236
BK , >> J >K K a
K > > I
. I HK K. I g , > , =I I H ; I I I>>, K >H, c <K , >> , I ,H > H IK. A J I I I I <.
#> >; K >
=>K . A > >K >. B I =, I I = K . = >K K>K H (A ). +=> , = (A ). H c 3=@3 aa I I> =>> (A
) I g >, H>H >K I. =c JK H I c K (A ). I K (A ), >> f.#Hc >> H, I K > >> I =, I >K (A ). Kc I > =c (A ). Kc >K I I> > H (A ) HK = A>>- H (A ). #Hc I>>KI I I>> (A ). >> H--= I = +=> H (A ), I I K.
>K = I i.
> , >K > >K >, I >K H > > J. +H>
H J H H; > I > > H> . I H , > I H H H ; > > I . g >H K > > , >> H, I
= > HK .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
159 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 160/236
H, , >K I >, J, >-=.
= >H +=> K IK K 1 I $VHc <
d > 7?U7 I +=> I >, =K .e
$ W ; <<KX, > H>> J > > >>>> >c, > U HJ , V P V>V >>V H > \. . .. $c > %R>H=R . . . > U > > Vc f >cVV >cV>V, #R>R
H cH V VY V -
c^H > HJ . . . . $ U V, c> VHV V P U H %R>H=R. $ VH > U >, H > X > . . . .$ > , > \ VV > >VX >c^H, >c>V >c, > < V> , > X >c . . .
=RK , H , c Z; P ; P > HJ > , > , > , > >V > H, V
R- >c> cA > >J . . .
P , > J <> g >V H > > > V > >, D_`, >c > hU P >, X V ; > W; >V P> c L>> , > > > > V > ; > HU P >c V > P . > >c; > P, V > , > HJ > , > HJ
< g>> . H V >; g>> c A V #R>R, O=>RV > ; >c -->> V P >c V> >cV>? E>> X, HW c > cV > > > >> ; > > H, > KJ>, c > , >J, > > >V, > V> > P H > V > V V. + , H P > > > ^; >> >, HJ . $
=RK V c V : -c^H H H c >c>V.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
160 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 161/236
B= > C
THE TWO MINOR DRAMAS
I.—
“MALAVIKA AND AGNIMITRA”
= H> >> %3>3H=3 3@6 A9@?3, K #>. $ .
A SSISTANT.
, ! +>> I > I= >> B, +>>, #H? C > K I= , #>?
STAGE-DIRECTOR .
=. C:
>> , I HK >:
H , I >; > >>I I c >.
A SSISTANT.
>K I K, .
K I= >> H , I > >K =I J I , K> H>.B #> > . > > I >K I= I H> # =K, I > > > H K K .
>K I I >K >, . >, > . , # A, > K C, #>c >KH K >K
. >K Ac , + KK, >> >H. A I
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
161 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 162/236
G, Ac > a B>a H H c >. I I # > , g I G= H>K > I %, I
I >>K H. I > #> >K >K B> -, > K I I K. B> 7 C>6-%77@97, I I >:
A , D > > I I K >> >I, H>> >H I K
A> K > > I,
> I, I ->c =I. > K> K, =I
A, I >Hc >, K >, I,$H-> H K .
#>c K, > + KK I >, I IK > H .
>>I >K > > .
- , I >, >K :
A,=@9 @ 63.
G,3 5>I@, 87@6.
G M 63@5@9-?37.
M 63@5@9-?37.
D,7 7@ 77@.
H,7 <@ 77@.
%>H=,?36 77@ D3@, >37 65H776 47 3 @57.
#=,3 B66 @@.
B=>H>=,3 ?36, 87@6 8 %3>3H=3.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
162 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 163/236
=,?36 77@ !3H3.
A 5@7>>, 3 53?47>3@, 3 ?435=, I 5 7, ?36,3@6 ?7 37@63@.
> # A, I K.
A .aA > >, B=>H>= I . F H I > #
A > ->>K I D I . + > ,%>H=, = I >H, H K
<> HI >. A - G . F B=>H>= >
%>H= I>>K g >, I> > %>H= D K > , c .
A K , = , > > K = . H> , A,
Ac K , > , >> >J . > A K = .
G, >I, A H > %>H= =c . H H>K I -, I , H>K, > > - . >> J > =, D, >B , #=. , I =c, , c <> H.
A .a > ->> >. G >> > g. %>H= , , I K>>K I >H =. H, g > H . >I >> K , I g>>K , = >K >H. , J - .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
163 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 164/236
A .a > > . F H I H =- > >. = , > , > K >I > .
> , = I >I, g. >I, > =c >H>g, K H , I I . B c H>, %>H= , K D =- I , >. = >I =, K . >K B=>H>= , %>H= K, H =.
B I , K H, Ih I I, =. K > >>H K K >. : I > >H >H >; = >I I I >, > ; I =I . H HK >, I I = I J >H %>H=. A I H, I <>K, < , I > IK, =. J> >K K I , K , I >H I I <>K.
A .a >I = D >=%>H= >>, H = K > >K I -, H I g . B > H > . = I D, >K
, I = I I , > K . > = >> , I= KK , I >K I -, i IK f =-. > K, %>H= , I A -. >H- I >>I K H. = H K I >> K K>>I =K, I>>
>K K . I =- >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
164 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 165/236
A .a I D > I>> %>H= I =; H =-, > %>H= . K = >>K >,
> > I I => I . K ,I K HK K >> %>H= I J>, d !e B = >. + >> I , >> H , %>H= =
, Ac . IK K HI K , =>>, > %>H=. + IK Ac ,
%>H=, I = K Ac> D. + H> , K %>H=> H < K =c. > H K > < %>H= A. > =c , > K D I HKH G= H>K, H g I I >>I HK. HK K J <> K H, I
> K %>H=; K H , I>K, .
C > > > I> <, >>K H>. L >K I H K: = I >> >H I -H, <>K , H> HK K> , I >K i>K>. I >K =, =>K H; K I , L > , H K
> . >K IK, K 9f7 6 >@ , > I= I H >K >H I I, > H>>K K. F A, >> K, >, %>H= I, >K, K, = IK +, ,
=c , +=>.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
165 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 166/236
B= > C
II.—
“URVASHI”
I K H>K >>H3, >> > 7 3>7 8 H3 I@ 4K 3>. I >K I g I =I, > > . I > I= #>, H I H >. + > K K >K g>> I +=>, >> I>> ; c I IK,
I I>> >. H3 f %3>3H=3, H >> , > > H.
- , I >, >K :
H,=@9 @ 33@3 @ 7 G3@97.
AK, @.
%H=,3 5>I@, 87@6.
H,3 73H7@>K @K?.
C>=,3@7 @K?, 7 87@6.
A,77@ 8 3H3.
=,7 ?36.
A 5377, 3 53?47>3@, 3 7?-I?3@, H3 @K? 3@6 7 6H@7 47@9, 3@6 37@63@.
>>I >K. g I K. BI gH H>
K >.
A .a > >K >> I K J I >K #>. A K H>K K %G>-= I> >> >. I K# H, I h .
, K I , H C>=, H HK
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
166 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 167/236
K . = , >K , H, I I K. A H H, < <K> , > = H >K I c . = >> > H
H , H J >H > K .
A .a I =c >. >I , I =c >H H, I g . < K =, K H I =c . + H >K, I i>K, >>>K .
= >I , =J > > . > > H K H>, I, >> K >H =, I I C>=, I , > H>. K =c, I >H-L ->, > >> . = H I H> H>, =, >> IK = >K .
= >I Hc >H->, I > I . B > >IIK, >K = K =, I I . >K HK > J I = =, f > >, <>>K >H .
A .a I H I I . H =
c < , I =,d I K ?e ->K >, dH.e Hc - >> , g: I >H I H > > > , I .
Hc >. >K H, > = , H >K > . =
= > I , >I. > > >H, H C>=
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
167 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 168/236
, I H> H>K.>K I > K = = , I>> I> K I I >K >H I >K >H. , H =
H K. C>= = = .
A .aF > I C>= K, I > >> H H. D K >> >K, H, g <>K, > , H>K H K I. + I IK H, I>H I > .
I >>I > >K . H, > > >>K I> > = H. H>K = > I : =, =, I, K , , >, -, H, >. A > g >> K > =, I I IK, > K H : , I I>> I >H. , H H IK>K H, I , g >H . A J> , K =c>.
A .a > =c >. +H> K H K >H, H >K Ia >>.
K H> c , I = >K , h f
I , =>>. > = > c >, > , I I I . I I H > K
AK, H H. A -I , I > I . + J> > K H, I I < H . H J> IK > >, = Hc >
H > > . + g > >H <> f. ,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
168 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 169/236
=c I- <K H IK >. H = > . B H K , Hc H >> >H I = > . A K >
AK I .
> H H, I #> >>K, g =I *H. I > HH I H = >> . A J K, > K I>K f , I > K .
H, >, >H K H. + >H I > >> = H> . + , =, > , >H. I >, g , > I , K K I, K >H >, H K . + < , > > >H I > >, H : d I I. K.e > I H , K , , Ka K >H I H.
> K #> . K > , K H >K . K #> > K, >> H K H H, >=, >, > H K. > : , >I, I> > ;
H > H>K , g; H ; g> H> , H g. K, I K I>> >H #> > K .B #>, H , H K I I >K > K? . , I <.
H> I >>K K >> I= H> . H
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
169 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 170/236
H> , IK f gK , H > > I .H K I, I K. K.
, H <, > >IK H3 HK , H > = H , >K HK < I >. A , > > , I> g H3 . >= >H I I >Ic . >= I >I, I H: d IH? =. < > I KH Ka>= g!e
A, >K f K >K. g K , > >K >, I = I > >, > > I K H>K a I #> I > . A g>>K, K >K #> > I. >>K, , >> > K g . I I a > >K> > K . >K, >= >> >K, . >. < >K, I < K J >. , >>, H3 >, > > >K K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
170 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 171/236
B= > C
THE DYNASTY OF RAGHU
+75@6 53@. 7 >K 5Ic 98.aD IK- K = I I , I> . IK- K I = K >, I = I I, >>K , >>. , > = I H, K H +H, K > K. D> H > I >K I >, > I K Ic >. > K, >, >>I
:
G K K K; A >, H>> K >;+> K >> I
A , K I> >. K H K, = I> , > K ;$H I>! * I -= >> hK.
A gK c I, >I A > > I, > = K , A ; K ICI K >>, I ->= .+H > K; H >, = K <K ;B > I Ha H K >= . > = ; >>F H I I ,
A >> > >,* .
D> > > , f I >, > K K h. > , I = >>K > , >>
H, >K I = . = > I , I >K .
6 53@. *39c 5@[email protected] H > K, I <K> *. >>I
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
171 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 172/236
K >K, I I L H:
= = > > K >= I> >-hI;
>g <K J >> I A I>> H . >H g>> c >F , c >H , I H I K; > H I>. > H g K;F>>I c I, >=;
A > g, > I>=: > > c <K,
> K , >> > - =,> > K, c > I, > >K, g>>. K >; K * I > >=, = ;
A I H > I, I K, >c .*>c , I >
A , > I; ,F f >, .
K > >>I K K >>K K. * I . I g,1 I , = , > , * g . H = H,
K > >K I c . , I * K , I I , > K .
F 53@. *39 5@7 7 I>6.a IH> L H >K K> # *.
K> IBK H < I ,B>H L, > , I L. > >H , KF H > ;
K > > I - .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
172 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 173/236
B H> = >
F I K =I = I A I I I> K , I < = I=,
>> =.
* = I>= >>. I I K > AKK( H ) BK B>, > C C, > I > K , g>>K >K A, . H I , , , G=, , >>
I I g. , * f g H IK >> I>.1
F8 53@. A<3 97 [email protected]> # * >, K , K H I I < g . =,I>> K > > IK g, > I> >K >, , = , > =c K. > # * I , I>>K > I . , A< H . A<, I = K , >K K ,*. A< H g >>I ; A<- >H> . I K, <K .2 H K H, I I> > = K. I K A<, > >K ,
, H I, H. A< I H K > , I I> >J>K > . , I= K . = > >> I .
+J 53@. 7 @57 57.a >K > >>: , ,
>, , .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
173 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 174/236
F I K I Gc , K < >, >, I, , ,F>I ; h . > K K
BK , >H , K =, H>K ,
A hI I .
-H , J> > I f.F # %, L, I :
= K ,
, > H ;+, >>, >, h H .
B .
> > ; > A I, I -I > > I > I.
K J , = A K, I > , , :
$ I> K , I>> ; I I> g I,$= I> , >= > .
<, d I IK >H, >= , f.e +
# AH:
A K> K K >,BI , K K >K LF +c >>I j, > I K.
i, I , # A,
A I c > ,
BK I >H > I, H F g=> <
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
174 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 175/236
g=>K .
B >!
+ I I H >= ,
> > >H I> = K;F>> , I > , >-hI > K K.
# + , H I>. A H K K I> , K. + J = #> K;
> H>= =
II L , > I = , I= >.
B > I I >=K . + = K K . B H K , < .
A HK < I>
A , =>K I, , I h ,FI >>K = .
A<, I > > K, K . I A< I= >, H > =>K >, I :
> , K, K, A H =>K c >;C , I K >H; ,
A H g>K >.
>= >H>K K, = K. + I >I H J . I > A<c =, > K H>, > >= -> > K=.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
175 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 176/236
+7H7@ 53@. A<3c ?3397.a> I K H > , A< H K. II g>> I J I, I K
K I c .
K >K >, K I>> I > <> , >=> > > >. K > I =, I I K ,K >> . A< H K ,> , >K > > I >>I. F>>K I, H K , H, >H >> , . K
<K>>K I> K # *, I =
H A<.
E9 53@. A<3c >[email protected] # A< g>K> , * > . A K > >, I > I K >> =. K > . H > K, I D. K, >K I , I hI >> H, . = = > K >HU, > H .
hI >K K, >K , > K D, I H I K ; I >H HK?! D I . ; > hI K > > I >
A H > > K >I > .
G . H > ; > K >H H,B IK >I > H. >> K, , K I> H, f. C K IK+, I I? =I K >H ,
A H f K -K. >K >,
A >-->H >, K >,B I I>> I, K H
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
176 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 177/236
A H I>> , I-> I. I > >>I = >> , ;F > , c >K > .
A >c K!
H I K I =,+>> > I . K hI? = , =,F I >H = K >.
->= I hI ,D, IHK H >H I>>,+ I > = K >,+ = K > I>>.
AI=, K >H! $ >K > H,
A = h I, I>> h A = -H HBK > >>>K. > , I > = I, >=
A >>K >>K, > >>K . > >
, >H- I, , , > =>, I K ,
F> >, K > . >I, I H > I H; >K > H I; h H, I H; >, I-K > I: > K , , BK , > K ;B H>K! F K, K I >, g K .* I K > = I,GH H- -;
B K K, , K I . > .
A =- K H > > aI I hI > H > >H >, > ? I =>, => > , > K;+ I , K I I =>,
A > .
"Kc I, >> >H >> , > , ,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
177 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 178/236
G K , A K, H K, K . I K K, K , K , I K c , >> ,%K ->H > >:
+ = >> = K.+>> =, =>K ,
>= K, > K ; I I K ,F >> K , , K.
A< K >H h. A >K >> = I K H J, I . B A< . >H IK K
= K , I .
&@ 53@. 7 @.a #D, *. I > >K, <, I, K; >> I IH: #>K, #=K, +. > = J - , I , I .
> > K I, >>I I -= >K,C I IK I H-= I .
A I g>> A <; > > >>, A I, = A >, I > .+ =,
D ;F H I >
K, K >g >. > K, d%K !e
A ; ; K I <, I K:* gJ =>> <K. > , ,
A= I I-< , > =I
A K, >I>K . I >> I,
I, j >, > >K
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
178 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 179/236
DK, > I . K
A I gJU I ; K >K ; =, - , > f.
d I K K >> , A >, > ,e , d .e, =! H , I >K =:d > > >- I >> : g I I>>-> g>,%K , > K>. ; I =>K I, >, H ?e
dB I,e , d > > K, I K = K g.e = >g>> I; I> K , , -= I , c I , g >>K.
I *, , .
C g => , K >> K *, K *c >. #> I, I >> >K H , > K >K K *3?3K3@3. A > >> I ,
HK .
7@ 53@. 7 @53@3@ 8 *3?3.a> D, , >>, , K HK, =>H , = . K K ,
I H .
I A>>, H , > >>, I> K IKa , $, .
A Hc I aK ,+ >> H, K .
F, H, K H ; K , K ;
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
179 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 180/236
+>, K > ; A, K a . , = ;D, I H ;>, >I K ;
=I K , $? =I? K f , $,%K > I,K $= h G . I H HK , HK I,
H> ,F > I , .$= > I c ,
$= >K ,K I-I= IKD JH . K >K +> IK I = , >,
A J .
g K , = .K K K *H, = $= (CK>), I K . K I H, D. +>K I, > #D, > I> I . = H IH, I H I> . #>K H *; #=K B; + I, $= +. H <. I > , K * $= >>K I , B +. + > K
K >= I >HaH, K, >H, >H.
E>7H7@ 53@. 7 H5K H7 *3?3-I-7-3J7.aA >K H, I K * $= H , H> . I > >> , <K, I >H I>> I . IKK = K , I * =>>; g K I >> . H I K
, I I =>> , >> K. I H>
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
180 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 181/236
I K %>, K =, I> , I> I. II H K +H; > ; > c L K I . IK , * > A>K,
I I > , > K *c . H, K %>, I * I.
= > K, I K > A >; >K I I I, B > >K .
: d >K , K >>-I > I C> >K > , I = >-. I> H.F K > = H> ,B K - K,H >; , H I ,H >, , IK.e
I I H K> *, >K , = . >K I I +, I> $= . <K I K , > , >>IK , >> *-I--J, I >>K *. *-I--J B I I J I , I >>K = H> . = > *c H = +Hc I, >> I I . , *-I--J ,
. K <K AKK.
I7>8 53@. 7 =>>@9 8 *[email protected]# D * I , I #=K . > = H H I> I , IH . + I I : * K, I B I . * D=
+ , K > I + H $=. = ,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
181 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 182/236
>g>> c . I B H > ; =, I i>K K * > K. EH , >K, I>> H>> I>>, H *c
> K> > =. %I> *c >>K I> , g I . >K, >> >HI *,
+c HK > a>H H>:F K , >,>> I >.
+ K *, > K +, .
$ ! >c >> C K. GL ! , K >> =I,> K > .
$= f , >K . + , >K K , I * >-, I>
+. = > , > - *H, = CK>. + K =, f CK>. >>K K * = >> = >. H =K = +H,I >>K > K =K . H> , , *Hc>, I g +, H = *, H = *. K
, I K , I I= *H. =K > > , H I K CK> *Hc >. K> I =K, > > I , * *H. > *H g>>K >. * H I, > K hK I > *H, AKK; K J> I H.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
182 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 183/236
77@ 53@. 7 7@ 8? 7 87.a > <K CK> H I> > AKK. A >> = <K, * < K +. , K hK H :
, g>K ,C> I> >> , K >>c I , I> >= G, . H >>IK > K H I >,$H K IH, H =, K >.$= =, K >, I K I->= >
K >;+ I > ,I , .
, K H I * > I:
I, I>>K , => K; > =>, I K , > >K. > I K I K F H I >H ;K > I, K I >B K I K >. I =; I> <K F>> > ,K I K , d c IK He I . I =c ,
A K , A -hI I= > ,% > K >>K ;
A -H I > > I > I I,F I K >
A , = > K.
* + I + I> J>, I K
H; >, >K I " *H < G;g>>K, , K, I>>-
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
183 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 184/236
=I H, I K-> L >=>, I> . K I , B I> , K > K.
F77@ 53@. +3 3I3K.a J> I> K #>K + I <K I >>K. A >- * =, > K > >, I * H I >H >K; HK > I >. I =c <K, + , J I H . A , I K K I> , K, *c . >
, >H > HH K c >. * =I , > =I = I> > > K ; > >, IK >H I. $= = , I , >H >=. , + > $=, :
= H , K , A K I I:d%K > K c >, c;, K , .e
A >> = : d I ,I I >> H g H;>> K > ?
A *c K> >? A ! = K g=>-,F K I >IK HK = ;Fc > K I K K >*I K >, , .
, > K > =>K ,F >, >H K ,B I, ,
>, K > , K . , c>> K >K ,GL , >H >> , K =I F K, K , .%K =! E> K K HF I I ;
J> K H, > K I >> .e
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
184 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 185/236
+ I = . B
*c > > A >H g> I,+ > J
A >K . hI, =- , ,
A H> > I , I> .
> > >K, H K - >=, I > I > I, , I I g. %I> * > K >, g K
> . = > I, I>> >= I.
F877@ 53@. *3?3 97 [email protected] I > g I *c K . <K , + >=c , HK + H I . >= H # $H, IK I > I , *3?3K3@3, d I K *,e d g I .e A K B >, > =c , >H = IK, > H I> >K.* H>- =, I K >. = > = >K , > -g.1 A g I K # $H,I *c * >. H >= >, > K >, I H . + I K - >=
> K > .
d > K > , , I, K E I >>%K >>.e > I = H, =F I h >
h >= >, >-. A, >
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
185 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 186/236
> K c >, E H>K,
A I I .+ I > ,> >> L *c :
> I> ;+ =, > .
* > , , I f =, , I . > I; D , I c , = H HI, K I>> . $= , *. * >.
C J H , *c . I, .
+J77@ 53@. #?6H3c [email protected] # > I= , > g ; I , > > AKK, I *c H. + K :
H =; K I
C> >>; K I>> HI; A I >K I H L = > >> = >I. I >K , I =I => =>, <=> >=, K > h , = , >, I. I > > >= , c ,G I I <> >
I >K , > . =- I> I ;K , ; > F ; > F > K = -g. IK I I I > >H = > , I>, >- I ,F- > .>>- > >-=,
*H >>K , A , K > =,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
186 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 187/236
BK >I >, I . K >> K>, I, K , > > >, = > , > I >.
> I >= I > >, A -> h >;K >> H I h >, > , >K I. H > K I, I > K, IG> >K I >= hI,
A = K I> I> . II > K > ,
K K,B I >, >+=-K I K. H ; >K >HF I; K I
A H>: , H.
# I > >, I , > H. J # H , >K AKK I I> K. AH , ## =>K K >. I , = I H I > . > I > I H . H > g , > > > K #I >H H. = I H, I I H, I . K > , I #H, I f
#. f , I > I .
+7H7@77@ 53@. #@9 A.a = , I A. I , # > I , I = =>> =>> HK. H,>>I K > , A =. # Ac > .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
187 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 188/236
E977@ 53@. 7 >37 @57.a H , = IK- = I A.
&@777@ 53@. 7 >H7 8 A9@[email protected] IK-
= < , = AH, IH > . > >; HI K <, >K K II. ->>, K >IK >> K . I> = >> > ; AH H > > , . , > . , > , > H>,
, I I , >K.
I I H > ,I K >K > . H I I I H >. A I >> g >H #> > > > > H> AH >. g >, I i 7 DK@3K 8 *39 >>K IK-gH . A > #>c <g>; >K H I =I; I H, I I H H. A, > >, > H , I >KI= I > >> K I> . #> > > I >, >K gH J =. , #> >; I=, IJ, >K. H3 >K < > > K = K .
>> >K > >. K H >, <>, . 7 DK@3K 8 *39 J-= , ,
HK . I > I g J-=, K HK >K > - . ,
HK g > J J> K > H> #>c .
, I K , >H f , =I J
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
188 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 189/236
>K . F, >=>K #> > > ; I, I , > I=. A H K>, <- K L, I > >K . I
> I> >=>K K:
> I = c ,% >= > >,$= I I I> K >= .
>K I, I I>K I > I , > i .
> #> I g I K , , , H I = => = K> I=.
g> >. IH - 7 DK@3K 8 *39, I= , g H I H >. > > > >.
A H >K ; >= K >. A =>K KK,I >K K: = . $ >H =! K * > >K J ; > , H g. J , I = . K K > H > . *3?3K3@3, *c , * >K . >K *c >, K =
> . >K = I K K, > H> I g>> > > K, I H >>K IK . 7 DK@3K 8 *39 I* > g, H K , I H * I = > .
* > g. = IK >>
>= > => I = . K I>> I > I *
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
189 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 190/236
>. K , hK >>H. #> >> K - H K >=. > > K > K . %K *3?3K3@3 K #>: J>,
K <> = I #=K I ; > I + >>I * ; > -, >K. g hK >> > >> : J>, K > * I> *H > I; <K =K *Hc HI I +.
*-K, > K >=,
I>. I K K 3 7J57>>7@57 ; K >K > K->> I>. > #> > H IK IK >. =, K > . #> > I >=. K c K >>K J. I >
>= K :
K K;
A K <I>, % >>I I .
>= I , = *3?3K3@3 *c >. #> = >= d,e >> d I K *,e dg I ,e I, I K I K, I I > > K , , I
> , > >> I =.
B , I #>c > >>K J >K. I >K H I I> K *, K I> I > I . A , K H >> > >K. I I >> > >>I > *,
H I- . > > >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
190 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 191/236
> I=, K > I=. >,>K >K >. > = =, I, K> ,>K > >K. , >, >K. >K H . >
>> > H I H K> I . > I > >. > K g >K H I > >H . K 5=I5= 37, $7 %V34>7, /3 3@6 7357.
7 DK@3K 8 *39 I> = > > >. , >>
> . N@76 >, > HI, >> . A I >>I , II> I H #>c ! >K =II = >, K K
H. >> K * , J, > # A< , K D K , K J. B , * , g, = I . A #> HK , K >K . A>, * K H >> >= > K >. > > K: H> g H IH I , . > H> .K N I; K H. B# *, I >H I K <, > f , >- I I K = +Hc I. +, > I < , >, -
<K K I > c >, K>. > K > *, >H > h I > K I> H. I , K->>, H >H > *c K K.
I 7 DK@3K 8 *39 I #>c =,I g 7 B 8 7 /3-96 K >, +3=@3>3 , 7 C>6-
%77@97 HK >. I K I=. A H
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
191 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 192/236
#>c K>. H =. >K g . g> 7 DK@3K 8 *39 HK , : I >H > .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
192 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 193/236
B= > C
THE BIRTH OF THE WAR-GOD
+75@6 53@. B3?3c 7>8-7H7>[email protected] , = >H B, C, K , I H .
B , ;, I c I= :
A>> K K K. H > K >H <K; , ,
A >, K >> .K >I K B >>, >H >. >H K I= K; >, K .+> h, >>,
A > HKa >>;% :K I HK. < >>
H >; > HI >Kf>K, K K K. =I =I;E >; > ; K> > K.
B H I >K, = . = J> B I = > I>, I>> K . K H JH , >.
H >I ,
A >> K I= > >->=. I >I >K H ,
A I,
$ > > hI. H I
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
193 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 194/236
>>I I;K >>K hI , , .+ = I; > >> H:
# h >c ; > =.
A >> I H A , , A H H> >K I >. = >, $, < Ia
A = H I , >c I a
K H>K , A , A > H = HK I >> I >=.
B I c I , > >K ; d g I H - c I >.e B >> +H H, I >>> HK. I , =, , I >H, K -.
6 53@. 7 4@@9 8 $H7.a I $H, I= . J> , = $H h +H I H. $H , K I C +. K I +H I>>, + I I. I ; >; , , I= I >. >K >H hK +H, I
, H. $H > , > K H, I = . A , +H >J , H . $H L >=K , I> I +H. B , I , g K, IK $H . C >> I, +H H, I H IK K .
F 53@. 7 >3?7@ 8 C3?.a H .
I $H >K >> I,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
194 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 195/236
>> I= K I > > >> K> IIc I. K I gJ I J HK I , H,
> I K , >H > H .+ >: dD K >H,$ K >?e A > I I> > H, $H, . = , I >H>K BK > , I hK ,+ I I> >,
A .
dK K >I ; >H> HK ; I K IK ,
. I Ic ! ? K >H >KE, H I;G >= >H >>K >>K, =, K hI. H ; H I= ;
K > H j >?K > K H C? >K> ,K h K K >-, K K hK > >,> K ? >H Hc b K .c A>! I ,B >>> , K :E> K , K > , .= <K =
+ I>K, > > g K =; A, I>! I> =,F > >H; >, I K >=. , K >H, I I H> = I I >H >,
A K ->c I? I K > , >H-I >K >, I ; h >
$ >H, K > . A I =I K > ,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
195 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 196/236
K I>> > H,>> I I> >c >,
A H IJ , I>> I.+>I>K -> > I I = > I ,
G K =>- I >a , I = hI I =? IH I H, > I I ?K LL I I = ,
A K I K >. A! A K K!*= =Y>-, I + I ; K
A -.
>> , $H, K > ,K >, = , >BK H, >- Ha
A >= K .>> =I K I; >, K K , K C!* H, I> >K K = >K .K H K > ,% H K I > >,
%K I = a* K ., hK, K K H,
A > , =- g, c K H>, K H,
AI= I . , , H >K F H H,
A K >, C >H $H.
A I >
K K, g I?+ >K >H K K >>I >> c >. K >-I, I > > K I>, K >, > > I I,K I >K +, K >.B I +? D , I > hIK I ? I
> +H, J ,B , , >>I > ?e
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
196 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 197/236
- K $= , >, + , >
A , -> C. A , I ,
A > , ;F > g I >H .+h, : dB> > ! > =, I ?
A I H , A H-K . A, $H! F + =I ,K >=K H> >;%c >H I H >, ;
%c >H . , K , K >, >-g ,* , , K a > I> > I .B $H , K ,
A > f K I L H; A ! I=, I $H .I >= K = > . >K $H, I > >,
F >. A K > H% >>, I >> K * >H I.+ , >g> g> I = =c ;C h (K > )
A II c . > I , =; > >, > ; >>I , >I c =,
, H >> .
%K ; >K >H I >> Ic I;I > > I -g h h,
A > hI.+I +, I I >K > >, I > ; K >K i =, >, gK .
A h I I; I> > K;
=I I>> I >I hF $H, K >H, I I IK.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
197 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 198/236
A => I I, H , ; $H K H
A , H>K K. A = H I $H >K;
, > +, I+I -> I >K;F >H, >H -hI.e
A C > g, H H K, I K, >K +I K g, I >= K:d I $H! K >H >F H. H >> >> IK >= , I
> , g +Hc K. $H B h, I , = I ,
A >H K g.B > $H, I :b K I +Hc >> > I <K, K g , >> $Hc K I >,
A - .c A > > g I >,G I, .+, > C, H K K IF ; I> , I .eH>K K>K C I IK ;
A +, >H I ,C I I I .
I $H I K, = K , I > I I,
A I > = K A I I> .
F8 53@. 7 7I36 8 7>8-67@3>.aH IK, d>H> > >H.e + >H > > > >->, I>> +Hc >H.
H ; g =, H. + >K >>
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
198 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 199/236
, > =, c =. > K >->,
H K B K, I > >K H, > H H: BK I. >
I>, H HK . = , > I gJ >> <, +H >, I, $H , IK I J K >. K H K >> > > +H: I I > = I, >K >- =, I I>> HK,I g >>, I =I . Hc I= K >. +
I > H > < >H.
+H, , K K: = .D>> I> > I IBK >K > K H>K.K I>, I H> , K I I> >> ; I>c > = < >> .
, , K c ; HK- > I> >;D> , K >> g := K =I?
A>> ; K = >H A I>>, =, I > I; >K =, >= IH;D =>>, >K .F HK >>,> , = H, >-,
BI >I I I >, > > I.
> = K IK I:I > B ? I > I ?E ! HK I KH , >, K I> +H >%K >> F >. $H >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
199 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 200/236
>, K I f , +H >, > >H .H >K > ; d> f .e
+J 53@. 3H3 9H7@ @ ?3397.a> H I , +H H, I = > > c . H , hK , I A, H>K > I>K H. , +H > , >
A>> >K > A H I.
+H J> , H = > Hc . H hK >> K >K, I K H K . A >, H , Hc > +H. <K>>K , >> > K. K K +H >.
+7H7@ 53@. 3H3c [email protected] K
I. + Hc K I-I >K = K I-. B > >; > .
A I hI H, I I Hc , I H , >H>K K I I I. I-K > H =
B Ka H >a+ I I >> :F I > >Hc K.
%I> +H g , I <K, K B, , > .
A <Kc , H K c , > =>- hI, I II g>>I J I, I :
F = I I>> H
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
200 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 201/236
+> K K >; K H-I ,
A g>K > c .
+H >, I H
I > >H K H, I > I . K H K I >K, +H K $H.
E9 53@. 7 @[email protected] g > > >Kc >. A K I -=. K , +H H >I . A IL H .
+, K >HU, I c I =F I = I
A > >=. HK - IK =; H K K >
A = K > K,> > >. I->>K >, I> >K;
A > I> . I c , = >> >
A , K K c >. I, H >: HK >K ;
A >U , II IK >I .
+H . , g H > > H >> , , I I H. A IL >>I.
I> >I A I I >- >, A I = +> I g> g.
A H > H, >I,
A, , =; I H> >I
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
201 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 202/236
I> I = H >=.% I> I> L I >, >
A, K ,BK =.
%-g H >=, >= >, K, >> ,
A = .
+H H = I K H, >H>K K I>> >K K K.
&@ 53@. 7 <@7K %@ #3>33.a K
g +H, I IHc I> . +H F, I, >I I . +>K I I +H H, I <K I %#>, > I>>-> I>. >+H H K K.
7@ 53@. 7 4 8 #?33.a , = , F= >, >> K, >H . H G. F H> G, >H +Hc H, >H. B I G , > I J > H.K g +Hc >K , I >, #, I.
E>7H7@ 53@. 7 4 8 #?33, 5@@76.aG => > . B > I F, G, >. A +H H H, H, I K
>, = +H I >>. +H >> # I >,
<K .
B K I K I ,cI K I K;
, I >- ,+ > , <K. H
A hI > K >;
, >>IK I <K> , ; f, =.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
202 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 203/236
+H H K = % #>, I I> I . H > K K K, HK f K; > I>=, K K, > >, >> K >
H, > : d, , I, , gH, H.e H >K H> +H H J <K.
I7>8 53@. #?33 ?367 97@73>.a, I , I +H, = #, I K, K > > =. >K H K +H, I = . , I +H , >K =. G <K #
>, H, .
77@ 53@. #?33 5@75376 97@73>.a# = f I>> , I . K c , ,> K g K . I >K H , ># K > IK. g # I H>K G,c >, H>K K. B -K I > H I K=.
I >K, I >, , , c K,
A I I I>K : A >> >H K. I I K> h I BK I = >, I I = > I:
A H HI.
I -> IDg> K > I H>,+I I > >-hI, > I > >,* I , <I>> > HI,*= I H :+ H I I I,F Hc .
A I>
#, >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
203 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 204/236
F77@ 53@. 7 ?35.a# >, > K. >>I K >,
A , f>, , >, K > . >> K, K K .
F877@ 53@. 7 I 3?7 5>3.a = > K , - K #. H>, >, > K, . B K > H>.
F > , h= , AH K H, A , I H>K
H. A =, >= I ,+ ,B K ,
A > I> . =>K > ;C> I K > G, I , H>K >B c > .
A HK > <=>, > ;
A I K = c > > . >>, I h > h$ H,
A > I B >> =K. > >L > > > ;+= I h g >; =K I K K >= c =.
> > >>, <>, >H , > I>> , I = = .
A > LL> > > I> K,
A > I I>D> K >, >= IK.
=c >> H =,
; K >. A H H I , g>>K I H
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
204 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 205/236
H >> =. H #c I H> HK; KH = I> K . B =c>K I g.
d K h H A = K c , I I> K K?H K HBK H IK?K > J-K >?K > K I> H >>,$= I>,$= = , > >>? K I K H K H - >> K;
, = I :F K >> , >> .e
A = K I, I h, = == .= > >K, , H K . H, I >.
+J77@ 53@. 7 43>7 47I77@ 96 3@6 [email protected] >K = I > I I . A I L H .
A c g I, I =I >K > > K .
A > I IK > K, hI $= K =K.
B>- I h I> g;F- >= >-h,K I I K >. c I hI ,
A > K , K I , > . I > >, g>K ,
F> >K g, A K > >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
205 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 206/236
A K Ic >+ ,
A >, > >= IK >c .+, I >K ,
F I H g,B = IB K >> HI.G >, H
A I I, > ,B = HK % > K >. I >> K, I > IK, > >> >I
>I >-J> . I BK > L, L K K H,EJ >- >H. >, ,> >I,
A I> > > . I-, ,
, A I H >> ,+>> > .I > >> I > I
A >> K > ; > , I =,E H c >.I >I g; K = h; I K K >> >H,
A >> K H H.
I > I =K;F H K > KI I >,
A =I > .
A > H , = = , .
+7H7@77@ 53@. 33=3 >[email protected]= > I I. K
>H K #, K> I, H >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
206 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 207/236
+>, K >K +H H.G >H! K > K ? K g I ?I! $ >
C> >H <K> .F>, +H, h I >> > = IH K.F ;I, > = >.
# I I g.
I K K , -, >K g; g, . - I ID, = I.
A I > . = g I K #, >K I I. , I g, I # > I I I. A K g , # g , >K =I >, > H.
, I I . I H > #>I, >K H I IK- , >K K K >= . HK . > K H , K L I <K H >K g>> >. A
I I I> . > > H.
I >K > , #> I >K g H g . , >>, I ? >K , g K > . A I >IK , H I I = < >>
>> . F #>c 87; >H . EH , H <K =, >,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
207 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 208/236
>. K = K, I>>K H K =. A I < > , I>> HK i>K. I> >>K>, >K H>K . >H B 8 7 /3-96 I
I- I .
I H >>K #> I . >>K, K I >= #>c , 7 DK@3K8 *39, , , . Hc >H-f g >, #c g I >. F, >> . EH , I I> >K I> , =
H . , , >K HH; K H. 7 B 8 7 /3-96 K K K HK H.
I> I > =I I II 7 DK@3K 8 *39. B I H , >K K H . 7 DK@3K 8 *39 , , H I K I K I. B >>.
A H J>> I , f.%K I 7 DK@3K 8 *39, K 7 B 8 7 /3-96 K I I> H > .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
208 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 209/236
B= > C
THE CLOUD-MESSENGER
> > >. A , , I>, >H >K, K J> = K %, I H D G . I I, . , > K I. g K >
<K I > =, , I =>>>K , <K H>H H K K. g>> g> . > g>> I
H>K K, , I . K , I g > I>> I= K . , > > K >> > , > >>I K > >K . = I >K . F = h >> I *H, K <<; K G >K. K
K A>= K>.
7 C>6-%77@97 g ->L, < >> d>I-.e E>L I > H > H K , I . L > gH > >I-, I K>>>; = .
>K I , I > L, <. H ; > > ; >K H. , I K g > >>>K %>>c K; H HKI >, >K J K K.
>> . I Q>K K>>> IH . >>K , > E> ;
, .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
209 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 210/236
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 211/236
7 787 77,
@@9 3 7 3?7 ?7 3 7 5>6 I>>
g@6 =@6>K >34 7I3676 4K >737 @ 7 36,
3@6 4K 3K ?7@.
cIJ > >> , >H-> .
VI
=I, , K - >K >,K , Hc > > ,K ; , , > K II aB K >>K de >c >.
VII
>, K K;
%K , K> I ;B K = K,*- A>=, I F +Hc > >.
VIII
K H, > > Ic >H>>
A > H; >H >K K IEJ >= , I =?
IX
> H L I >K,
A I> K > >H , I , I =I K I>> =K <K> I
A > < .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
211 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 212/236
7 37 7 5>6 3 467 @77 6736 @ 83>7:
87, 3 77 I>> 47 @
>35= 8 3H7>>@9 5?3@@.
7 7@ 67547 7 >@9 <@7K.
X
, K , >> aC K >>K
a > I I >K >H : A hI Ic >H ,> K I I >H .
XI
A I K K I> =,
K >I=, I I > >K >=>> K #>c =, <K >-g =.
XII
> I h= I K *c >K ,
K>K H >H I,>K I>>->HU I> I I >- .
XIII
$ g, >, , K IK;B H hI: IK, K,
A I J, = Hc H K.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
212 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 213/236
479@@@9 I 7 6737 8? *3?3c 73=, I77 6I7>> 3 5?3@K 8 +663, 6H@7 47@9 8 7J36@3K 3@5K.
7 %3>3 >373.
7 %3@9 73=.
XIV
E> H>K >c >K ;F>K = <> ;
A + I HI K Ih>> I L > , > I K IK .
XV
B h , B ->>, c I;
% I LL> Ic > >,K >> g I,$= = , I =-> >I.
XVI
c IH %>c >K >, >> ,>> H >H >; D Ic > ;
, >K I, I > .
XVII
% = I g I >BK , I>> KI; K H ,EH >
A > ; > >K, >.
XVIII
- ; A , >= I , >= ; , I> $= = > Ec I,F >> .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
213 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 214/236
7 *7H3, &74663 *H7,83?@9 393@ 7 ?@3@ 67,
3@6 h3H76 I 7 5
I5 7J67 8? 7 7?>7 8 7>73@ 6@9 7 ?3@9 73@.
7 D33@3 5@K,
XIX
I I H;
D , hK, -=, *H H >K = Kc =K ,$= = >cK .
XX
= -> = >I,
* K> J - hI; > HK I HaEK H >, >> I.
XXI
+K =, > I,> I > ,
> I >K >- I,+ I, I >> , I>> K K = .
XXII
> K >c , >K HK >> < >I, I =-C I <K> I> >>;K g , K <K >>.
XXIII
A , D > > I I K >>>I, H>> >H I K
A> K > > I,
> I, I ->c = I.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
214 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 215/236
3@6 533> 63, @ 7 43@= 8 *776 *H7.
7 83? >6 5K 8 <<3@, 7 ?7 8 7 7,3@6 673>K 47>H76 4K ?;
3@6 7 H7, 7@g76 3 3 >H@9 I?3@,I? 7 5>6 I>> ?77 < 4787 7 7357 7 5K.
XXIV
> K> K, =I A, I >Hc >,
K >, I,$H-> H K .
XXV
A c , - >
A >> K ; I K
c Kc > > >K > H I K I h.
XXVI
F>K ; => <-H I> BK H; I >H C hI->c , > I .
XXVII
+IH K ; II > > K > <<; I K h K >, > > , > I K .
XXVIII
>
A > I> ,> K I K $= => L, I>> >= K >H
a A I >IK >> >H g.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
215 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 216/236
7 5K 8 <<3@ 8>>K 675476,
7753>>K 83? @7 +H3, 53>>76 %33=3>3;
XXIX
>K, K >H! > :
= > I > , A >H >> H > .
XXX
, g <<! G AH H, H>> >> >
A > ! , H,
> >> I I+i, >> H, I H !
XXXI
H-L I, I F >K >->, > >, I -I> , Ic >, h
>Hc J >> .
XXXII
E I II F , BK = I >, hI-I > K > , = >K >.
XXXIII
B>= = +H, HK G,D , K , I L I >->> >I
A >K =I.
XXXIV
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
216 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 217/236
3@6 7 4>35= 5>6, 3@76 I I>9 76, 4667@ 7H7 3 3 47 8 7 96,@736 8 7 4>6K 7>73@ 67 I5 7 5??@>K I73 @ I>6 63@57.
A87 @7 @9 8 77 @ 7 5K,
* > , >> > K;F K >K > +Hc H g, K H > L.
XXXV
I , I > > H => I , I K L
A IH I > =>,>> > >K >,
A >= K >= > .
XXXVI
C> K> I>c - >K,E +Hc ->= ; I>> > K
A > -c>, L I>> .
XXXVII
I > LH K = > H,+I I >-h
A > = c aB , > K g.
XXXVIII
>K I > H, = I K >HU K, > IK I >H;B I <K K IKaF K > >K.
XXXIX
>> c
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
217 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 218/236
7 5>6 479 3H7> D77 *H7.
7@57 >K 73=.
7 6I7>>@9- >357 8 +=3@63,96 8 I3, 7 5>6 8 +H3 3@6 G3,5@57@@9 I7 4 ?7 3@ @7 3@ 3>7 >6.
I aH c -g I -I >c ; > I , I K .
XL
K I I-> I>> >K g A D *Hc , A g > ; > I f g > >-I.
XLI
B > H> IK, A> > ; K,
I =I C> >H Ic H> >H>?
XLII
L c I I , g >=, > I> = K > > >>I =, I>> >K = I I >K >K =.
XLIII
K ; > hI H>K I, K += I K >I; - +Hc ,F- H H>K .
XLIV
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
218 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 219/236
7@57 +=@ *H7, 53>>76 47537 hI76 8 8? 3 ?@3@ 8 53>7 53537,f776 @ 35g57 4K 7 7?7 *3@67H3.
7 H@57 8 7 7@ C7.
7 3>>I76 $3@6, I77 I77 89 7 3I8> 43>7 8 7 3@57@ 75 ?7.
G +=c =a I K>> BK +Hc , I h >> > c I, > >H > >a>> Hc .
XLV
A - IK,> + h, > > > I K H>K >H >K;B >K I *>> g c >U.
XLVI
I H Hc >; A H, I K >%, I =, I K = ,>> = K >K => I* E, I .
XLVII
BK, H C > I, I >,>> HI I , K,D= K > >,
A I >= <-> h.
XLVIII
H> >>I $ >K;
g> I HK $ = >c>, A< IK I , K -< >-hI.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
219 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 220/236
!@ 77 43>7,7 7 B3>33?3, I7 I73@ I3 3 >9-37,I>6 3=7 @ 3, 47537 =@?7@ 8 I77 g9@9 @ 735 3?K. 7 78776 7@6 7 ?7 @ 6@=@9 8? 7 >K H7 +33H3, 9
>>7 355?76 3@K 7 6@= 3@ I@7.
7 G3@97 *H7, I5 9@37 @ 73H7@. ! 83>> 4=7@ 4K 7 736 8 +H3,I 3@6 @ 7 ?3>3K3
%@3@; 7I7 7 5= I>6 47 973 8 7 73. B +H3c 9667- 467 6>7376.
7 63= 5>6 7?76 ?@9>7 I 7 5>73 73? 8 G3@97, 3 7 ?66K "?@3 *H7 67 @73 7 5K @I 53>>76 A>>33436.
7 ?39@g57@ ?3>3K3 3@97.
XLIX
+I , = I >K I
>- a> g =a = II >H c h K >;, K >=, > .
L
F>K I G c = F>> >= h H >IF ; > >>IK$= +HcI
A > K > Gc <> I.
LI
, >= > =K,+> I Hc
A K> , a
A K = I I I>a
> I "c I K>.
LII
-> >Kc =K = H >,F H I I> + = I I >,$= = K I-I >> +H .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
220 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 221/236
7 ?@3@ 3 53>>76 7 +I3@-937.
LIII
, , A g > H c ,
+ > K= I gK , h I > a H I K K .
LIV
> > K K > < >,>K >H >> I,
+ I K > >aF I H I H>?
LV
B >I>K I H H * +Hc - =K > f > K >K ; H > , > I.
LVI
L -; A H Ic +Hc HK; H >= , >K +Hc KK I>> >.
LVII K I IK >; +I-, = K Bc >, = K hK, >> I ,$= c , I c.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
221 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 222/236
A@6 3 %@ #3>33, 7 >@9 <@7K 7@676;
LVIII
+= #>c > , = K H,
I, , ,+ >- > H,$= Gc >K > H.
LIX
$= I >= > >
A I-I = > HK;
K > I= A =-> >c > I.
LX
+> +H I - A H G , <K ;C> I >> K IK
A IK <I>> h.
LXI
>> I > I>> = = I- ;F >K> > K > = >, , I c >.
LXIID= I > > >=;+H c > H> =; I =, >= >= h I: >= , >, <K .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
222 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 223/236
8 @ ?@3@ 7 5K 8 7 03=3.
7 >7@66 73H7@>K 5K A>3=3,
I77 7 hI7 I5 @ 73 4>? 3 6f77@ 73@,37 3>> 8@6 @ 4>? 7 K73 @6.
77 9I 7
?395 77 I5 K7>6 I37H7 6776.
LXIII
, > A>= g ,DI I Gc >= H I>,
I > >Hc,> > >= >K >
A >= >-IH >.
LATTER CLOUD
I
> K H> a
> K, K >c LL>Ia+K , K c >Ka h, K >H IaK I, , K , >->= I.
II
> g,
A >-hIc A> ,+ I I < I Ic , , K .
III
I I
> C> K> >K> I hI->= => ,
A = >H-I I-,
A > c - K.
IV
I I> >>K I
A K L > I Gc K I H ;
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
223 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 224/236
77 37 7 @7 8? I5 6 8
I37 L7 I7@ 7 ?@ @7 @ 7?.
77 37 7 ?395 9367@ 8 73H7@.
> --> K >K,BK >> g, I H IK,
V
>Hc -> g > >= I h I, = ; -> I h,+>>K I , , H h <I>> > .
VI
, >c >>
BK H->I , I > $= I I ;, I >K , I ,B =->= >c .
VII
G I => a
> , >, ha > Ic > > >J >Hc .
VIII
>H, I I>>, K I K H
K,E<K I >, + G, I I> K I >H- .
IX
I > <K K A K >> hI >
h K > > ,BK >H, K > >, K >,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
224 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 225/236
77 7 96 8 >H7 @ 77@,47537 8 7 77@57 8 973 7@7?K,+H3. 07 347@57 @ 7H77>K 87>.
77 7 96677 3H7 3>> @7768> @3?7@. F 7 %@7 8 +7@?7@ 675>37: d/?7@ 7H7KI77 3H7 8 =@6 8 @3?7@a3-
@3?7@, <7I7>, 5>7,5?75; 3@K@9 7>7 >53>.e
A@6 77 7 ?7 8 7 @3K 03=3,
I 3g53> >;
BK = => > I >.
X
>H > - I,+ +Hc = #c; = K >H , >! I > >, >
A >H-, H = H.
XI
I- K> >> >H> K I:B , I K ,
A hI I, ,
A >-K g K >-.
XII
, I c >, , I I-IK ;
A I >> >-,B c K >c >,
$H K K > .
XIII
A > , I > $ I, I > > > >= > K>; , I> I > I K > , >= K >H >.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
225 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 226/236
>> 8 ,96>76 4K 49 7697, >=7 7 63= 5>6 96>76 4K 7 >9@@9;
I 83H7 77, I5 I>> @ 4>?
I>7 7 ?7 97H@9;
3?7 7355=.
3@6 3@76 7?4>7? 8 7 96 8 I73>.
XIV
A =, - >>* I > >- g;
+ >H ; I> H> >> A , K , h > h A , I > .
XV
=-, I I>K >, H =>-, I -> <-H;
$= , K I > I I , K > hI.
XVI
A > > I , K> H >
A K ; K , >-= =, , ,
A I > >-=> .
XVII
a>> c c.%K >H aK I =I.
A C $ K : A>! I , a >c >H> > I .
XVIII
+>> > F K ; I >K >> K ,
A I >->.B = ghc I=> .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
226 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 227/236
7 03=3c 467.
7 3@ 8 >H7 37 9 7@ 397, 79 8 I5 37 99776 @ 3@L3 3@6 7 3@L3 I5 8>>I. 7 g 397 @ @65376; 53>>76 EJ53@97 8 G>3@57.
!@ 3@L3 3@6 7 7576@9 @7 99776 7 75@6 397: /8>@7.
XIX
I Gc I=a
, >; >> , >,+> I > K I, A >K > H, ,F I > > >a
XX
$= I HK K > =,%K > I I I I I,
%K >, >> aB >= I-> >->, I.
XXI
K I>c I ; > > I Ic ; BK >, I >K f K >K =.
XXII
g I> I = > I; , > K, > >>,+ I I K ; = U, I>K- >:dD K , , >? I >.e
XXIII
> > > =, A , H;F -I I ,
A c , c , > , >H .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
227 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 228/236
77 99776 7 6 397: D77.
77
99776 7 8 397: /3=78>@7.
77 99776 7
g8 397: E?353@.
77 99776 7 3 397: $ 8 !@77 @ '6@3K >737.
XXIV
K
hI > > h, > I >H I >> c ca
A Ic I >>K .
XXV
+ K > >
>K >> =; I = <K I=,+ K II , = %K >> > >> =.
XXVI
* II ,$= > E
,+ > , I I I , I h >, , >H I , c h.
XXVII
>, I > h+ >= I > >, IK
A H> K I I-I>,+ hI > > K,B I= > >K K.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
228 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 229/236
77 99776 7 7H7@ 397: $ 8 08> B38>@7.
77 99776 7
79 397: A47@- ?@676@7. F 8 7 I77 @ 347@-?@676,7 I>6 33@97 7 436 3 @ 47 3@@K76 4K .
77 99776 7 @@ 397: 3@. 7 7@ 397,D73, @ 99776.
H7@9 8 7
7K7>6
XXVIII
> >> = K >-
>; A >> K, >> K= I >a
A! K H I.
XXIX
> - a
>>Ka+ , = : > g Kc, >> > I > >.
XXX
> K, I= f, -I I, I>> IEH -, =Ia+ >= > cI.
XXXI
=I >> >H , A K I > H g H; +>-hK > IHa+ > >>, , > >H.
XXXII
H I=>
I-K > >K,
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
229 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 230/236
3@6 7?4>@9 8 7 >?4 37 ?7@ 8 776K @@ I 7 47>H76.
7 5>6 @576 I 3@@@57 ?7>8
@ 5 3 I3K 3
I@ 7 83H 8 36.
$ >K Ia K> H I I A I->> I g K K.
XXXIII A > >> K I>H,$ >-I, > I = K >H,* > > K >I, > I I I c .
XXXIV
B > > K >,, I , c ,
A , >, > = H >Hc a$ = .
XXXV
A I> I= <c I,= I L >I >K;C> K >, I I += >>K, I >K K > .
XXXVI
d II; K c >> I > Ka
A > I >I, I -
A>> IK I IK,E > IH >>K K.e
XXXVII
+K , I>> I> ,
+I , I K c>
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
230 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 231/236
7 ?7397 7>8.
A556@9 7 737 53>>76 d7c B3@@7,e 3 >H7
3 8 >357 @ 733@: g, >=@9 3 4<75 3 7?@6 ? 8 7 7 >H7;
75@6, 3@@9 3 57 8 7;
A <K-> K; I>> : >K >K > Ic >Hc .
XXXVIII , K =, K =,* = I I;dK >H >H, >K =
A= K > fa H I.
XXXIX
K I , I , > > I , =K > a , IH K > I.
XL
>H, I I I , I H >
K = ; H , > , I K K >.
XLI
b K > >- H,K > K > , KI >c >,K >= >, K >>a
A, <>! B I> I .
XLII
A I >H <>K >= =, K
A K >,
K a+ .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
231 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 232/236
6, 673?@9 8 7;
8, 5@9 ?7@9 I5 7 3 576.
7 467 479 @ >7 73 3 73@9 8 7 >H7c I7576@7,
XLIII
A I > ,
% I H aK I > - , = H I ,$ >> >K > >.
XLIV
>Kc L >I >K , I
A I I a >H>K; , g, K >c !
XLV
, >, > !, K >K !+ > ,C K >> , I-> ,
K .
XLVI
h, , = ,+ I ; > >D I I; I > I>? H I > I>.
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
232 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 233/236
3@6 7?7?47 3 7 57 3 3@76 7@6, I7@ 7 3@K 73@ H7 3@6 7 K73 8 7J>7 8>g>>76.@ 7@6 7 3@K ?@ @ >77 @ 7 435= 8 7 5?5 77@ +73.
7@ 36676 3
757 I5, 3 5>6 @ 4>K 47 =@I@ 3 6 7@, 37 7 3 7 5>6 3 7 ?77@97.
7 03=3 7@ 479 7 5>6 7@ I 3 ?7397 8 5?8,
XLVII
; > K>
A I >> >K ; I >> >-> >> >> .
XLVIII
A : >K
>,C> K =, I= I ;
A I I IK, > I
A I>, > :d*! *! I I > .e
XLIX
K I >, > I; > K H:K K f >K > , K HI , I >= >H.c e
L
C> , = >> g ; H =,F>K > K +Hc>>;%= I I =%K >, >K, >= <, =.
LI
, I , >> K , > K > ;
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
233 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 234/236
3@6 6?7 ?, I 3 3K7 8 I7>837.
K >, H H: > , >K I >g> K.
LII, K IK, I F c =, Kc, gBK K ; I K >H>, c c K > .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
234 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 235/236
B= > C
THE SEASONS
> $I E>
1 H > . 123, 124.
2 I>> . 190-192.
1 >>K K> 7 $>7 C>3K C3 (1905).
1 $VH, $7 VR7 !@67@, . 163.
1 H> d , I.e
1 $7 VR7 !@67@, 368-371. I I= I K += > , , , . = > > . >K > .
1 = > , = =, I >K > -g. A I I I>> K, I K >
K I I I H. I K =, = H> c I, g . I H , I I g, >> = I I K , f g > >.
1 > K K >K K . B
#> > g> =I> > >K .
2 A > I H> . I . A>> >> K I H , I >H>K. K, K > >> >, I > . I I > , I I >
= I .
> $K $K: > +=> =
$$ H7.0 ( +,2013)
235 ://>>.>K./>/1261
8/12/2019 Shakuntala by Kalidasa
http://slidepdf.com/reader/full/shakuntala-by-kalidasa 236/236
1 + , . 128.
> $K $K: > +=> =