1

SEFA ÇATUKİTİRAFLAR - CONFESSIONS

- 2019 -

������������������ ��� ����

2 1

SEFA ÇATUKİT İRAFLAR - CONFESSIONS

15 Ocak / January - 10 Şubat / February

Açı l ış / Opening : 15 Ocak 2019 Sal ıKokteyl : 18 :00 - 20:00

- 2019 -

������������������ ��� ����

2 3

Bireyi, Toplumsal Ritüeller Üzerinden Kendiyle Yüzleştiren Ressam: Sefa Çatuk

Sefa Çatuk’un sanatının çıkış noktası, kendi seçimi olmayan zorunlulukların boyunduruğundaki birey ve onun çevresinde gelişen toplumsal ritüellerin ürettiği anlamlardır. Bu zorunluluklar, kaynağını bireyin doğduğu anla birlikte kendini içinde bulduğu toplumun kültürel ve ahlaki kodlarından alır. Bu kodları sorgu-lamaksızın kabullenen, özgürleşmeyle gelen dışlanmanın ve cezalandırılmanın bedelini ödemekten kaçınan bireyin kendini içine hapsettiği aidiyetler yumağı, aynı zamanda toplumlar arasında kuşaklardır süregelen kronik çatışmaların temelini oluşturur. Mitler, gelenekler ve inanç sistemlerinin yerel amalgam-ları arasındaki küçücük farkların kitleleri birbirine düşman eden unsurlara dönüşebilmesi, Çatuk için en rahatsız edici olgulardan biridir ve sanatçının kendi içsel ikilemlerini de içine alan çok yönlü bir sorgulama sürecine adım atmasını gerektirir.

Bu itkiyle harekete geçen Çatuk’un estetik ve stilistik tercihleri, insanlığın ortak bilincinde yer etmiş ikonografik sistemlerin güncel ve hicivli bir yaklaşımla tuval üzerinde yeniden yorumlandığı; sanat tarihinin belli başlı geleneklerine açıkça selam verse de tek kural koyucusunun, hatta tanrısının sanatçının kendisi olduğu özgün ve öznel bir alegoriler evreni olarak belirir. Sahip oldukları ortak deformasyondan ötürü san-atçının yarattığı kapalı toplumun birbirinden farksız, kişiliksiz fertlerine dönüşen, yaş ve cinsiyet gibi özel-likleri muğlak bırakılan portrelerin her biri aynı donuk, gergin ve yargılayıcı ifadeyi taşır. İçinde bulundukları eylemleri, hatta dedikoduyu bile bilinçsizce, otomatikleşmiş şekilde gerçekleştirir bir halleri vardır. Nefes alamayan, sıkışık kompozisyonların içinde hep aynı renk paletiyle, sarımsı bir filtrenin ardından resmedilm-iş olmaları, kökleşmiş ve homojenleşmeyi destekleyen sosyal bir yapının içinde oldukları duygusunu daha da güçlendirir. Bu palette devrim, yenilik, fikir ayrılığı gibi kavramları çağrıştıran sert kontrastlara yer yoktur; tüm renk ve tonlar birbiriyle yakın akraba, hatta rahatsız edici derecede uyumludur. Ne ilginçtir ki, içine hapsoldukları bu kısıtlayıcı düzenin devamını sağlayanlar da aslında yine bu figürlerin kendileridir. Kanıksadıkları ödül-ceza sisteminin yaptırım gücünü, yine onların itaatkar ve kraldan fazla kralcı tutumları ayakta tutar. Toplum baskısı, ondan uzaklaşması beklenirken zaman içinde ona şizofrenik bir hayranlık beslemeye başlayan bireylerin sadakati üzerinden kendini gerçekleştiren bir kehanete, bir kısırdöngüye evrilir. Böylece birey, mutsuzluklarının kaynağını bizzat kendinin ayakta tuttuğu farkındalığından giderek daha da uzaklaşır. Bu döngünün görselleştiği sahnenin içinde yolumuzu ararken, Çatuk’un yaratıcı-tanrı konumunun varlığını, kadraja beklenmedik yerlerden giriş yapan eller ve figürlerden bazılarının adeta doğrudan sanatçıya baktıkları izlenimi uyandıran bakışları sayesinde hatırlarız.

Çatuk’un figürleri kadar önemli bir diğer alegori evreni, sofralarıdır. Sofrayla bağlantılı ritüeller, aile içi ve toplumsal hiyerarşik yapıları olduğu kadar kültürel kimlikleri tanımlayan nüansları da görünür kılar. Betimlenen sofranın düzeni ve içeriği, az sonra gerçekleşeceği ima edilen ritüelin niteliğine dair değerli ipuçları barındırır. Ayrıca sofra çevresinde tanrılara adanan kurbanlar, kutsanan milatlar ve toplu yakarışlar, bireyi kontrol altında tutan aidiyet sistemlerinin gücünün günlük yaşamın her anında duyumsanmasını sağlar. Burada Çatuk sisteme bağlılığını ortaya koyan figürlerin varlığını, izleyiciye dolaylı yoldan hissettirir. Figürlerinde olduğundan daha canlı ve zengin bir renk paletiyle resmettiği bu ölü doğa kompozisyonlarında figürler adeta yaratıcı-tanrılarına adak olarak bu sofrayı kurmuş ve geri çekilmişlerdir. Oysa yaratıcı-tanrı konumundaki sanatçı artık yarattığı bireylerin arasında, kadrajın dışında onlarla birliktedir ve kompozisyo-na onlarla aynı açıdan bakmaktadır. Buradan anlarız ki, sanatçının kendisi de yoğun eleştirilere maruz bıraktığı toplumun bir ferdi olduğunun ve benzer bir kabullenmişlik haline yer yer teslim olabildiğinin bilincindedir. Çatuk’un bu açıksözlü ve içtenlikli tavrı, resimlerinin en can alıcı yönünü oluşturur.

İpek Yeğinsü, Aralık 2018

The Painter Using Social Rituals to Make the Individual Face Himself: Sefa Çatuk

Sefa Çatuk’s art addresses the individual enslaved by those obligations he did not choose, and mean-ings produced through the social rituals taking place around him. These obligations originate from the cultural and ethical codes of the society he finds himself in starting from the moment of his birth. As he accepts these codes without questioning them and avoids the price of isolation and punishment that comes with freedom, he imprisons himself within the networks of belongingness lying at the basis of the chronic conflicts that have been haunting societies for several generations. Minute differences between local amal-gams of myths, traditions and belief systems can become sources of hostility, and as one of the phenomena that disturbs Çatuk the most, this compels him to step into a multidimensional process of questioning that also involves the artist’s own internal dilemmas.

Triggered by this impulse, Çatuk’s aesthetic and stylistic preferences give rise to an authentic and sub-jective allegorical universe where the artist uses the canvas to reinterpret with a contemporary and satirical perspective the art historical systems of iconography in humanity’s collective consciousness; although this universe openly pays tribute to main art historical traditions, its one and only rule maker or god is the artist himself. With their common deformity turning them into the ordinary and characterless members of a closed society, portraits with no clear age or gender all carry the same dull, tense and judgmental expres-sion. They appear as if their actions, including gossiping, lack consciousness and take place automatically. Their depiction within a suffocating, crowded composition, always with the same color palette and behind a yellowish filter, adds to the impression that they are part of a consolidated social structure in favor of homog-enization. This palette has no room for sharp contrasts reminiscent of revolution, innovation or difference of opinion; all shades and colors are close relatives and almost disturbingly harmonious. Even more interest-ingly, the ones that sustain this constraining order are the very figures imprisoned in it. The system’s sanc-tion power based on reward and punishment that they take for granted survives thanks to their compliance and a more royalist attitude than the king’s. Social pressure thus evolves into a self-fulfilling prophecy, a vicious cycle thanks to the loyalty of those individuals expected to abandon it but that gradually become its schizophrenic admirers instead. This way the individual goes even farther from realizing that he is the one sustaining the sources of his own dissatisfaction. While trying to find our way within the scenery where this cycle becomes visible, the hands that enter the composition from unexpected places and the gaze of some figures seemingly looking directly at the artist, remind us of the presence of Çatuk’s creator-god position.

In Çatuk’s oeuvre, another allegorical universe as important as the figure is the table. Rituals taking place around the table render visible the interfamilial and social hierarchical structures as well as the defin-ing nuances of cultural identities. The order and the content of the depicted table provide valuable informa-tion on the nature of the ritual implied to be taking place soon. Offerings to gods, milestone celebrations and collective prayers around tables guarantee that the power of the systems of belongingness keeping the indi-vidual under control is felt at every moment of daily life. Here Çatuk makes the viewer sense the implicit presence of the figures expressing their commitment to the system. In these still life compositions where the artist uses a more vivid and rich color palette, the figures appear to have set the table as an offering to their creator-god and then withdrew. However, now the artist as the creator-god is among the figures of his creation as well, joining them outside the frame and looking at the composition from the same angle as theirs. Here we understand that he is aware of his membership of the very society he heavily criticizes, and that he occasionally surrenders to a similar act of compliance. This honest and sincere attitude is the most crucial aspect of Çatuk’s paintings.

İpek Yeğinsü, December 2018

4 5

Koltuktaki Koltuk '' Armchair the Armchair'' 100x80cm T.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2018

Doğmamış Çocuklar ''Unborn Children'' 100X70 cmT.Ü.Y.B. Oil On Canvas2018

6 7

Döngü '' Loop'' 130x90 cm T.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2018

Sofradaki Adalet ''Justice at the Table'' 140x140cm T.Ü.Y.B.- Oil On Canvas2018

8 9

Gece Nöbeti '' Night Shift'' 140x100cm T.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2018

Suçlu Kim ''Who is Guilty'' 140x140cm T.Ü.Y.B.- Oil On Canvas2018

10 11

Tehlikeli Sorgulama '' Dangerous Questioning'' 70x50cm T.Ü.Y.B. -Oil On Canvas2018

12 13

Sorgusuz Sualsiz '' Unquestioned'' 140x100cm T.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2018

Tanrısal Güç ''God Power'' 130x90cm T.Ü.Y.B.- Oil On Canvas2018

14 15

Masanın Altında ''Under the Table'' 130x90cm T.Ü.Y.B.- Oil On Canvas2018

Enerji ''Energy'' 140x100cm T.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2018

16 17

İsimsiz ''No Name'' 130x90cmT.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2018

Gece Yemeği ''Night Food'' 35x25cm T.Ü.Y.B. Oil On Canvas2018

İsimsiz ''No Name'' 25x25cm T.Ü.Y.B. -Oil On Canvas2018

18 19

Balık '' The Fish''75x50cm

T.Ü.Y.B. -Oil On Canvas2018

Başlangıç ''Start'' 40x30cm T.Ü.Y.B.- Oil On Canvas2018

Sunum ''Presentation'' 110x80 cmT.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2017

20 21

Sunum ''Presentation'' 110x80 cm T.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2017

Gökteki Yemek ''Eat in the Sky'' 110x110cm T.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2017

22 23

Başım Üstüne ''On my Head'' 40x40cm T.Ü.Y.B. -Oil On Canvas2017

Kamusal Ahlak ''Public Morality'' 160x120cmT.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2016

24 25

Yemek Sofrası '' The Dining Table'' 100x70cm T.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2016

Yemek Sofrası ''The Dining Table'' 150x30cm T.Ü.Y.B. - Oil On Canvas2016

Metin / Text : İpek YeğinsüÇeviri / Translate : İpek Yeğinsü

Grafik Tasarım : Ensar Tuğ

26