Viti II. Nr. 35, 1 mars 2012

Editorial

3

Një dhe dy mars, viti 1992. Shqiptarët e Luginës i'a kishin mësyrëqendrave të votimit për të bërë deklarimin e tyre plebishitarë përautonomi politiko-territoriale me të drejtë bashkimi Kosovës.

Ishte vit tejet i vështirë. Ish-federata vetëm se kishte filluar tëgjakosej. Sllovenia dhe Kroacia tashmë kishin shpallur pavarsinë etyre, edhepse tek kjo e fundit zhvilloheshin beteja të ashpëra midisforcave kroate të sigurimit dhe grupeve paramilitare serbe tëpërkrahura nga ish-armata jugosllave. Serbët lokal tëinstrumentalizuar dhe të mbështetur nga regjimi i Beogradit kishinformuar të ashtuquajturën republikë të Srpska Krajinës së cilës i'akishin bashkangjitur edhe territoret e Sllavonisë, Baranjës dhe SremitPerëndimor.

Në Bosnie e Hrecegovinë situata ishte buzë shpërthimit. Shumicae qytetarëve ishin pro deklarimit të mëvetësisë, kurse sikundërpërgjigje serbët kishin shpallur shtetin e tyre të quajturRepublika Srpska.

Shqiptarët e Kosovës për gati tre vite kishin humbur autonominë etyre dhe tani përballeshin me një apartheid të vërtetë ngaadministrata, policia dhe ushtria serbe. Ndërsa shqiptarët nëMaqedoni dhe Mal të Zi as që guxonin të ndiheshin të gjallë.

Në Luginë mbylleshin shkollat, disave i'u ndryshoheshin emrat,disa shndërroheshin në kazerma ushtarake, kurse ndaj punonjësvearsimorë filloi i ashtuquajturi diferencim politik.

Edhepse pas vetes me një përvojë shumë të shkurtër politike, pasaplikimit të pluralizmit, subjektet shqiptare patën guximin t'i qasennjë organizimini tejet të rëndësishëm për atë kohë, referendumit përautonomi politiko territoriale me të drejtë bashkimi Kosovës.

Kur kihen parasysh faktet që u përmendën më lartë, atëherë s'domend se duhej një guxim i lartë intelektual por edhe kombëtarë përnjë plebishit të tillë. Vet fakti se votimet mbaheshin në ambiente tëhapura dëshmon për shkallën e rrezikshmërisë që ka mbretëruaratëbotë.

Megjithatë, ajo klasë politike, e cila fatmirëssiht është edhe sotprezente, dëshmoi një këmbëngulësi dhe një elan të paparë nëudhëheqjen e pupullit të Luginës.

Njëzet vjet më parë, për dallim nga sot, shteti atakonte çdo sferë tëorganizimit shqiptarë. Referendumi kërkonte guximin. Shqiptarëtatëherë e posedonin…

1 m a r s 2 0 1 2

Revistë e pëjavshme

“Nacionali“

Themelues dhe botues:

Kryeredaktor:

Zv/kryeredaktor:

Redaktor teknik:

Lektore:

Bashkëpunëtorë:

Tel/fax:017/652-661

E-mail:

nacionali2011@hotmail.com

Këshilli Kombëtar i Shqiptarëve

Baki Rexhepi

Jeton Ismaili

Kastriot Sinani

Kadushe Nuhiu

Faruk Daliu, Ardita Saqipi,Bilall Maliqi, Esat Shahini,Feride Salihu, Avni Selimi,Dinela Vehbiu, Rijad Demiri,Endrit Xhelili

E regjistruar në ARE-BeogradISSN: 2217-4990 - BibliotekaKombëtare Beograd

Tirazhi: 1000 copë

Shtypet në shtypshkronjënVELSON-DEVA15 Nëntori 113, Preshevë

Dorëshkrimet dhe fotografitënuk kthehen

Adresa:Nacionali - sheshi “Karagjorgje“,p.n. ndërtesa e shtëpisë sëkulturës - Bujanoc

NACIONALI

është organi Këshillit Kombëtarëtë Shqiptarëve që jetojnëNë Serbi

Njëzet vjetnga referendumi

1 m a r s 2 0 1 24

Përmbajtja

Editorial

Përmbajtja

Komunikatë në retrospektivëKOMUNIKATË E KUVENDIT PËR SHPALLJEN E REFERENDUMIT PËR AUTONOMI TERRITORIALEPOLITIKE TË SHQIPTARËVE NË PRESHEVË, BUJANOC DHE MEDVEGJË

Analizë

Dosja

Politikë/Shoqëri

Politikë/Shoqëri

Intervista

Shoqëri

Shoqëri

Intervista

Shkencë

Mëmëdheu

Dokument

Fejton

Kulturë

In Memoriam

Njëzet vjet nga referendumi...............................................................................................................................................3

.........................................................................................................................................................................4

.................................................5

Shqyrtim lidhur me rastin e Referendumit të 1 dhe 2 marsit 1992................................................................................6-7

SHQIPTARËT E PRESHEVËS, BUJANOCIT DHE MEDVEGJËS..........................................................................8-10

Këshilli Kombëtar miratoi buxhetin për vitin 2012..........................................................................................................11

Kryetari Beqiri merr pjesë në Konferencën Shkencore " Kosova në sfidat e sigurisë globale".......................................12

Intervistë me kryetarin e Unionit Demokratik Shqiptar z. Rahmi ZulfiuPËR UNITET TË FAKTORIT POLITIK TË LUGINËS..........................................................................................13-14

Komuna e Medvegjës ka hequr gjendjen e jashtëzakonshme..........................................................................................14FG i PVD-së ndihmon skamnorët....................................................................................................................................15

KUR TË SHKRIHET BORA HIQET BËRLLOGU???...................................................................................................16Përfundoi afati i konkursit për emblemën e Këshillit Kombëtar Shqiptar.......................................................................17Zgjedhjet e ardhme me rregulla të reja.............................................................................................................................18

TA LARGOJMË MUZIKËN “TALLAVA” T'I KTHEHEMI MUZIKËS BURIMORE SHQIPTARE.....................18-19

Lëngjet e gazuara..............................................................................................................................................................20

Tetova-foleja e shqiptarëve të Iliridës.........................................................................................................................21-23

DRAFTI I PLANIT STRATEGJIK TË KËSHILLIT KOMBËTAR TËSHQIPTARËVE..........................................................................................................................................................24-25

RITET E DASMËS SHQIPTARE NË PRESHEVË ME RRETHINË, ME THEKS TË VEÇANTË VALLETE BURRAVE NË DASMËN PRESHEVARE............................................................................................................26-27

VITRINA E LIBRIT-BOTIME TË REJA........................................................................................................................28

Ndërroi jetë veterani i arsimit, Isa Ahmeti.......................................................................................................................29

Fjalëkryq...........................................................................................................................................................................30

K u v e n d i p ë r s h p a l l j e n e

R e f e r e n d u m i t p ë r A u t o n o m i

Territoriale Politike të Shqiptarëve në

Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë u

themelua më 16 shkurt 1992, duke i

përfshirë përfaqësuesit e Partive

Politike dhe Shoqatave që i tubojnë

shqiptarët si dhe shumicën e

delegatëve shqiptarë të kuvendeve

komunale. Me këtë rast u vendos që

Referendumi të mbahet më 1 dhe 2

mars 1992, në vendbanimet me

popullatë shqiptare në këto tri

komuna. Me anë të Referendumit do

të deklarohen edhe punëtorët e kësaj

treve në botën e jashtme. Në 71

vendvotime do të votojnë rreth 45.000

qytetarë.

Qytetarët në Referendum do të

d e k l a r o h e n :

.

Kuvendi me këto vendime i sintetizoi

kërkesat e popullatës shqiptare të

kësaj treve të shprehur në tubimet e

anëtarëve dhe simpatizuesve të

subjekteve politike të kësaj treve.

Gjatë vitit të fundit, kur Kuvendi

shumëpartiak i Serbisë aprovoi një

numër të madh të ligjeve, situata edhe

ashtu e vështirë u keqësua edhe më

tepër e sidomos me dhunën e paparë

ndaj shkollave shqipe. Kulminacioni i

këtij represioni u arritë me likuidimin

e shkollës fillore "25 Maji" dhe me

uzurpimin e lokaleve të shkollës së

mesme tekn ike nga a rma ta .

Gjithashtu, në kohë të fundit në

mënyrë më të vrazhdë pa kurrfarë

preteksti po cenohet integriteti fizik i

qytetarëve shqiptarë me anë të

bastisjeve dhe terrorit që po zbatohet

ndaj familjeve shqiptare. Pengimi i

qarkullimit të lirë të qytetarëve me

Maqedoninë, paralel me gjendjen

drastike në Kosovë, shkakton

getoizimin e shqiptarëve të kësaj treve

dhe rrezikon shkëputjen e tyre nga

tërësia e tyre etnike, në kuadër të së

cilës ekzistojnë lidhjet e natyrshme

ekonomike, kulturore, familjare e

tjera.

Këto janë disa nga arsyet që i shtyn

shqiptarët e kësaj treve të orientohen

për Autonomi Territoriale Politike, e

cila do të mundësonte barazinë e plotë

qytetare dhe kombëtare të të gjithë

nacionaliteteve në këtë rajon. Në rast

të ndryshimit të kufijve në mes të

njësive konstituive të ish Federatës

jugosllave, shqiptarët e këtyre tri

komunave do të përcaktohen për

bashkim me Kosovën në kuadër të

proceseve demokratike të zgjidhjes së

krizës jugosllave.

Preshevë, 24 shkurt 1992

Kryetari i Kuvendit:

" A J E N I P Ë RAUTONOMI TERRITORIALEPOLITIKE TË SHQIPTARËVENË PRESHEVË, BUJANOC DHEMEDVEGJË ME TË DREJTËBASHKIMI ME KOSOVËN"

lbrahim Kadriu

Komunikata

51 m a r s 2 0 1 2

Komunikatë në retrospektivë

KOMUNIKATË E KUVENDIT PËR SHPALLJENE REFERENDUMIT PËR AUTONOMI TERRITORIALE

POLITIKE TË SHQIPTARËVE NË PRESHEVË,BUJANOC DHE MEDVEGJË

Shkruan: Riza Halimi,Kryetar i PVD-sëdhe deputet pupullor

“Partitë Politike Shqiptare nëJugosllavi u pajtuan dhe morënvendim që të themelojnë KëshillinKoordinues të Partive PolitikeShqiptare në Jugosllavi, me qëllimtë zhvillimit të bashkëpunimit dhekoordinimit të akt iv i te tevendërmjet tyre si subjekte politike tëpopullit Shqiptarë, të konsultimit tëndërsjellë mes vete dhe të ndërtimittë taktikës dhe strategjisë së

përbashkët për të realizuar synimete popullit shqiptarë në përgjithësi,si dhe për t'iu kundërvënë mesukses masave që po i ndërmerrëpushtuesi për të thyer qenienkombëtare dhe për të rrënuar çdosubjektivitet dhe sovranitetshqiptarë në Jugosllavi”.

“Deklarata politike për pozitën epopullit shqiptarë në Jugosllavi”.

“ Popullishqiptarë në Jugosllavi në çdo rastdhe në çdo rrethanë do të vendosëpër fatin e vet, sipas të drejtës sëpopujve për vetëvendosje, sipas poatyre të drejtave dhe po atyrekritereve që do të vlejnë edhe përpopujt e tjerë ”

“ nëse Jugosllavia mbetet nëkufijtë e tashëm (të jashtëm dhe tëbrendshëm) me republikat si shtetesovrane, e barabartë me këto do tëjetë edhe Republika e Kosovës sishtet sovran i qytetarëve në të cilinshqiptarët përbëjnë 90 % tëpopullsisë së përgjithshme, pjesa epopullit shqiptarë në Republikën eMaqedonisë, në Republikën e Malittë Zi, në Republikën e Sërbisë do tëketë të drejta të njejta si edhe popujte këtyre republikave ”

“ nëse Jugosllavia mbetet nëkufijtë e saj të jashtëm, por kufijtë ebrendshëm ndërmjet republikavendryshojnë, atëherë popull ishqiptarë në Jugosllavi do tëvendosë për kufijtë territorial të vet

sipas parimeve që vlejnë edhe përpopujt e tjerë. Nëse kufijtë eb r e n d s h ë m n ë J u g o s l l a v ipërcaktohen sipas parimit etnik,populli shqiptarë sipas këtij parimido të shpallë Republikën Shqiptarenë Jugosllavi, në territoret kuShqiptarët përbëjnë shumicënetnike të popullsisë “

“ nëse ndryshohen kufijtë ejashtëm të Jugosllavisë, popullishqiptarë, me anë të plebishitit do tëvendosë për bashkimin e territorevenë të cilat përbën shumicën etnike,me Shqipërinë “.

Në njëzetvjetorin e Referendumit

të mbajtur më 1 dhe 2 mars 1992 është

e mundur të bëjmë shqyrtim objektiv

dhe racional të rrethanave në të cilat u

zhvillua kjo ngjarje me rëndësi të

posaçme politike si dhe të ndikimeve

në zhvillimet shoqërore politike në

Luginë të Preshevës në vitet që kaluan

gjer më tani, por edhe në periudhën

vijuese, kur po definohen raporte të

re j a pas shpë rbë r j e s së i sh

Jugosllavisë.Fillimisht duhet të theksohet se

parakushti i parë që mundësoi

shprehjen e vullnetit politik të

shqiptarëve në Preshevë, Bujanoc e

Medvegjë për herë të parë në historinë

e tyre ishte krijimi i partive politike

shqiptare në kuadër të sistemit

shumpartiak. Gjithashtu është në këtë

kontekst shumë i rëndësishëm

formimi i Këshillit Koordinues të

Partive Politike Shqiptare në ish

Jugosllavi, që u mundësua pas

mbajtjes së takimit konsultativ të

Zagrebit të përfaqësuesve të partive

politike Shqiptare më 19 dhe 20 janar

1991 , ku morën pjesë edhe

përfaqësuesit e PVD-së.Më 28. 8.1991 në Prishtinë

Menjëherë në mbledhjen e dytë të

këtij Këshilli, pjesë e të cilit ishin edhe

dy partitë politike shqiptare nga

Lugina e Preshevës, PVD dhe PDSH,

të mbajtur më 03. 9.1991, u aprovua

Me këtë deklaratë u formuluan tri

opsionet e njohura për zgjidhjen e

çështjes shqiptare në ish Jugosllavi.Pasi konstatohet se

në Deklaratë

paraqiten opsionet me këtë renditje:-

-

-

Këshilli Koordinues i Partive

Politike Shqiptare në ish Jugosllavi

gjithashtu që në fillim të shtatorit

vendosi për mbajtjen e Referendumit

në Kosovë, sikur që kishte përcaktuar

or ient imet për angazhimet e

shqiptarëve në Maqedoni, në Sërbi

dhe në Mal të Zi, në kuadër të të cilave

është paraparë gjithashtu mundësia

për organizimin e referendumeve.Në këtë plan është e rëndësishme të

shtohet se gjatë vitit 1991 ishte

mbajtur një seri e referendumeve që i

kishin organizuar serbët në Kroaci dhe

Bosnjë e Hercegovinë.Është shumë e qartë se në rrethana

kur ishte e sigurtë se shpërbërja e ish

J u g o s l l a v i s ë i s h t e p r o c e s i

pashmangshëm edhe shqiptarët me

anë të Referendumit shprehën

vullnetin e tyre politik për statusin e

tyre politiko juridik që synojnë ta

realizojnë me angazhimin e tyre

strategjik politik në periudhën vijuese,

që siç e dimë ishte dhe është edhe më

tutje e stërngarkuar me sfida

ekzistenciale.Me këtë rast është e domosdoshme

të theksohet se me Deklaratën politike

të PVD dhe PDSH mbi themelimin e

K u v e n d i t p ë r s h p a l l j e n e

1 m a r s 2 0 1 26

Analizë

Shqyrtim lidhur me rastine Referendumit të 1 dhe 2 marsit 1992

Referendumit për autonomi politike e

territoriale të Shqiptarëve në

Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë të

16 shkurtit 1992 u krijuan kushtet

politike dhe organizative për t'u

mbajtur seanca e Kuvendit për

autonomi politike e territoriale më 24

shkurt 1992, në të cilën u formulua

pyetja e Referendumit siç vijon:

. Në këtë seancë u vendos që

Referendumi të mbahet më 1 dhe 2

mars 1992 në vendbanimet me

popullatë shqiptare në komunat e

Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës

si dhe punëtorët shqiptarë të këtij

rajoni në shtetet evropiane.Është me rëndësi të theksohet se

edhe në Deklaratën politike të dy

partive edhe në Komunikatën e

K u v e n d i t p ë r s h p a l l j e n e

Referendumit fi l l imisht është

p o t e n c u a r s i t u a t a e r ë n d ë

diskriminuese e popullatës shqiptare

në Preshevë, Bujanoc dhe Medvegjë.

Andaj edhe del e natyrshme kërkesa e

shprehur në formë plebishitare në

Referendumin e 1 dhe 2 marsit 1992

për autonomi politike territoriale të

këtij rajoni si mekanizëm efikas

politiko juridik për realizimin e të

gjitha të drejtave të njeriut dhe të

drejtave kombëtare të shqiptarëve të

Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës.

Natyrisht janë paraqitur edhe

argumentet politike, ekonomike,

kulturore dhe psikologjike që e

karakterizojnë këtë rajon dhe

arsyetojnë kërkesën për autonomi të

Luginës së Preshevës në kuadër të

Sërbisë.Në Deklaratën politike të PVD dhe

PDSH, gjithashtu është potencuar se

Aktualisht, në situatë që vazhdon

të jetë e rëndë dhe shumë delikate,

ë s h t ë n o r m a l e q ë p a r a q i t e n

pakënaqësi, mirëpo shpesh paraqiten

edhe qasje të papranueshme dhe të

p a a r g u m e n t u a r a l i d h u r m e

angazhimet e subjekteve politike në

realizimin e aspiratave të paraqitura

me Referendumin e 1 dhe 2 marsit

1992. Në këtë kontekst do ta kisha

cituar edhe një herë Vendimin e

Këshillit Koordinues të Partive

politike shqiptare për mbajtjen e

Referendumit në Kosovë dhe në trojet

tjera shqiptare në ish Jugosllavi ku

theksohet se:

Është shumë e qartë se realizimi i

synimeve të përcaktuara me

Referendum është proces i vështirë

politik i cili në rastin konkret në

Luginë të Preshevës ka kaluar nëpër

sfida të rënda ekzistenciale që i patëm

gjatë regjimit të egër të Millosheviqit

dhe periudhave të gjendjeve të luftës

dhe gjendjeve të jashtzakonshme prej

vitit 1999 e gjer në vitin 2001, si dhe

formave perfide të diskriminimit edhe

nga ana e qeverive të pas 5 tetorit

2000, që po ushtrohen në kushte të

raporteve të tensionuara në mes të

qeverisë së Sërbisë dhe qeverisë së

Kosovës.Mirëpo, është me rëndësi të

veçantë që orientimi strategjik politik i

përcaktuar me Referendumin e 1 dhe 2

marsit 1992, i konfirmuar edhe me

Platformën politike të shqiptarëve të

14 janarit 2006 është i pranishëm në

programet e subjekteve politike

shqiptare, e mbi të gjitha është me

rëndësi që subjektet politike me anë të

Kuvendit të Këshilltarëve Shqiptarë të

orientojnë angazhimet e tyre praktike

në drejtim të kërkesave legjitime të

popullatës shqiptare për barazi me

popujt tjerë dhe për zgjidhjen e

çështjes së Shqiptarëve në Luginë të

Preshevës me kriteret që po i ofrohen

sërbëve në Kosovë në bazë të

dokumentit tëAhtisarit.E d r e j t a e p o p u j v e p ë r

ve tëvendos je e paraq i tur në

Deklaratën politike të Këshillit

Koordinues të Partive Politike

Shqiptare në ish Jugosllavi në

Referendumin e vitit 1992 ishte

shprehur me të drejtën e bashkimit me

Kosovë dhe është e rikonfirmuar edhe

në Platformën politike të vitit 2006

duke e ndërlidhur realizimin e kësaj të

drejte legjitime me ndryshimin

eventual të kufijve të shteteve që dolën

nga ish Jugosllavia.Kur dihet se në kuadër të raporteve

aktuale ndërkombëtare kemi trend të

përmirësimit të pozitës së shqiptarëve

në të gjitha trevat e tyre etnike është e

natyrshme që shqiptarët e Luginës së

P r e s h e v ë s t ë v a z h d o j n ë m e

përkushtim të angazhohen me të gjitha

format politike dhe demokratike në

kuadër të strukturave të Republikës së

Sërbisë t'i zgjidhin të gjitha problemet

e rënda ekzistenciale me të cilat po

ballafaqohen dhe të sigurojnë status

politiko juridik konform me aspiratat

e tyre politike, që janë të harmonizuara

me vlerat dhe taktikën evropiane.

“ Ajeni për autonomi pol i t iketerritoriale të shqiptarëve nëPreshevë, Bujanoc dhe Medvegjëme të drejtë bashkimi me Kosovën“

“Popullata shqiptare e këtijrajoni është pjesë përbërëse e tërëpopullatës shqiptare të Kosovës dheMaqedonisë, janë të natyrshme

synimet e shqiptarëve në këto trevaqë në kuadër të proceseve evropianetë integrohen në hapësirënshqiptare, e posaçërisht meKosovën, pjesë integrale e së cilësishin gjatë historisë “.

“Jemi deklaruar përzgjidhje paqësore dhe me rrugëdemokratike të çështjes shqiptarenë Jugosllavi dhe jemi të obliguar tërespektojmë rrugën legale dhelegjitime, që do të ketë përkrahjen esubjekteve të brendshme dhe tëjashtme. Duhet dalluar vepriminlegal, ligjor, kushtetues prejveprimit politik. Veprimi politikështë synim, ndërsa veprimi ligjorështë rrugë që hap pas hapi tëarrihet te qëllimi përfundimtarpolitik që e përcaktojnë partitëpolitike “.

71 m a r s 2 0 1 2

Analizë

Presheva, Bujanoci dhe Medvegjajanë tri komuna shqiptare aktualisht nëjug të Sërbisë. Gjatë sundimit otomankëto regjione kanë qenë pjesëintegrale e Vilajetit të Kosovës, ndërsaPresheva njihet si qendër qysh nëshekullln XIV (qendër e Zhupës). PasKongresit të Berlinit (1878) kufirimidis Vilajetit të Kosovës dhe Serbisëkalonte nëpër Ristovac, midisBujanocit e Vranjës. Njohja e kufirit tëSerbisë në këtë kohë mbi trojetshqiptare të Toplicës në veri tëKosovës së sotme dhe në lindje deri nëafërsi të Nishit pati për pasojëgjenocidin e vërtetë mbi shqiptarët ekëtyre anëve, me ç'rast u shpërngulënmbi 700 fshatra shqiptare, ushpronësuan, u vranë dhe u ndoqënfamiljet. Përpara dhe pas vitit 1878Presheva ka qenë qendër e kazasë nëadminis t ra tën otomane, dukepërfshirë edhe territoret e Bujanocit.Në Luftat Ballkanike, ashtu si edhepopullata tjetër shqiptare e Kosovës,shqiptarët e këtij regjioni pësuan ngagjenocidi i përgjithshëm deri në

shpërnguljen e tërë popullatës nëfushën e Shkupit, për t'u kthyer përsërinë trojet e veta pas disa muajsh. .

Pas vitit 1918 Presheva, si qendër errethit, qe përfshirë në Zhupën eShkupit, duke përfshirë edheBujanocin me rrethinë. Ndarja nëbanovina i la Preshevën dheBujanocin në Banovinën e Vardarit,përsëri me qendër në Shkup. PasLuftës II Botërore shqiptarët ePreshevës, të Bujanocit dhe tëMedvegjës u ndanë sërish ngapopullata shqiptare e Kosovës dhe ngaajo e Maqedonisë, për të mbeturqendra rrethi ose komunash në kuadërtë Serbisë. Në asnjë prej shteteve tëderitashme shqiptarët e Preshevës, tëBujanocit dhe të Medvegjës nuk kanëpasur mundësi të zgjedhin nëpërbërjen e cilit shtet apo njësiadministrative duan të jetojnë.

Regjioni i Preshevës, Bujanocitdhe Medvegjës banohet nga popullatashumicë shqiptare dhe qysh në Antikëka bërë pjesë në territorin e Dardanisë.Popullata shqiptare e këtij regjioni sipjesë përbërëse e tërë popullatës

shqiptare të Kosovës e Maqedonisë,ka marrë pjesë në të njëjtat proceseetnogjenetike të shqiptarëve dheparaqet etnikumin më të vjetër në këtozona. Ky proces ngërthen ndeshjen eku l tu rë s au tok tone i l i r e mekrishtërimin e të dy varianteve dhe meislamizmin. Shqiptarët janë popullatamë hershëm e kristianizuar në këtozona. Në kohën e sundimit otoman,bashkë me shumë shqiptarë të tjerë,shqiptarët e këtyre tri komunave uislamizuan. Ata kanë qenë dhe mbeturpjesë përbërëse e tërësisë etnikeshqiptare, pavarësisht nga ndarjetadminis t ra t ive për pasojë tëpushtimeve të ndryshme gjatëhistorisë. Në kuadër të popullitshqiptar, etnografikisht ata përbëjnënjë tërësi me popullatën shqiptare tëKosovës dhe të Maqedonisë Veriore,kanë në përdorim të njëjtin dialektpopullor me këtë popullatë dhe tënjëjtën gjuhë letrare me të gjithëshqiptarët kudo që të jenë. për mëtepër ata përbëjnë pjesë të pandashmenga tërësia etnografike, gjeografikedhe ekonomike e zonës së Karadakut,që shtrihet në Kosovë, në Maqedonidhe në Serbi, në një anë, dhe të zonëssë Gollakut në Kosovë.. Të gjithalidhjet e tyre jetësore kanë qenë dhejanë me qendrat Podujevë, Prishtinë,Gjilan, Kamenicë, Kaçanik, Shkupdhe Kumanovë.

Regjioni i Preshevës, Bujanocitdhe Medvegjës kap një hapësirë prej1.249 km katrorë me rreth 100.000banorë. Prej tyre shumica absolute epopullatës është shqiptare (nëPreshevë rreth 95%, në Bujanoc rreth65% dhe në Medvegjë mbi 35%),ndërsa popullata tjetër është serbe dherome. Një pjesë e mirë e popullatëssërbe është e ardhur në këto zonapërmes kolonizimit pas shpëmguljevemasive me dhunë të shqiptarëve për në

1 m a r s 2 0 1 28

Dosja

Shqiptarët e Preshevës,Bujanocit dhe Medvegjës

Turqi (1912-13, Reforma agrare 1924e tutje, periudha e Rankoviqit 1953-66).

Shqiptarët e Preshevës, tëBujanocit dhe të Medvegjës kanëmarrë pjesë aktive në të gjitha procesetkulturore, sociale, ekonomike e tëtjera të të gjithë shqiptarëve si tërësi.Kanë qenë të inkuadruar në LëvizjenKombëtare Shqiptare për çlirim ngaTurqia, në Lidhjen e Prizrenit, nëLëvizjet për çlirim përfundimtar nëv i t e t 1 9 0 8 - 1 2 , s i d o m o s n ëKryengritjet e Kaçanikut dhe më vonënë të gjitha lëvizjet e shqiptarëve tëJugosllavisë për të drejta dhe çlirimkombëtar. Ata kanë dhënë gjithashtukontribut të rëndësishëm në kulturënshqiptare. Shqiptarët e këtij regjionigjatë gjithë historisë së tyre janëshquar si kultivues të mirë të tokës, sizejtarë dhe si tregtarë të shkathtë.Posaçërisht shquhen si prodhues tëperimeve dhe të duhanit. Edhe psenëpër territorin e tyre kalojnëhekurudha ndërkombëtare dheautostrada që lidh Evropën me Azinë,për pasojë të mbajtjes në gjendjemoszhvillimi nga ana e pushtetevesërbe e jugosllave dhe të shtypjes sëvazhdueshme kombëtare, shumëshqiptarë të këtyre anëve janë detyruartë shpërngulen nga trysnitë politike tëpushtetit, për bukën e gojës, në Turqi,Evropë Perëndimore apo në Kosovë.

Para Luftës II; ashtu si të gjithëshqiptarëve në Jugosllavi, shqiptarëvetë Preshevës, të Bujanocit dhe tëMedvegjës u shkileshin egër të drejtatnjerëzore e kombëtare përmes policisëdhe shtetit ata detyroheshin të ikninnga trojet e tyre; rriheshin dhekeqtrajtoheshin, u merrej toka dheprona, qoftë me pretekst të Reformëssë famshme Agrare, për t'ua ndarëkolonistëve, qoftë pa pretekst fare.Gjatë Luftës II Botërore këto zonambetën nën pushtimin bullgar, që ishtenjësoj armiqësor. Megjithatë, në këtëkohë ata zhvilluan veprimtari tëtheksuar çlirimtare, posaçërisht në

kohën pas kapitulimit të okupatoritbullgar kur u bë rezistencë epërgjithshme popullore kundërdhunës së komunistëve bullgarë serbëe maqedonë.

Pas luftës këto zona në mënyrëarbitrare dhe me qëllim asimilimi dhengushtimi të trollit etnik, u ndanë ngashqiptarët e Kosovës dhe tëMaqedonisë, për t'u vënë në lidhjekontroll i nga lart krej tësishtjofunksionale dhe të disfavorshmeherë nga rrethi i Vranjës e herë nga ai iLeskovcit. Dhuna totalitare komunistepër këtë popullatë tani u dyfishua meekstremizmin dhe shovinizmin sërb,kështu që vetëm deri më 1966 prejkëndej u shpërngulën për në Turqi njënumër shumë i madh shqiptarësh(vlerësohet se në Turqi ka po aqshqiptarë nga këto zona sa ka këtu).Këto shpërngulje nuk pushuan aspastaj, sepse nuk u evituan nxitësit;kontrolli dhe ndjekja e vazhdueshme eveprimtarive kulturore e politike,varfëria e madhe, mbyll ja eperspektivës për zhvillim të mëtejmësi kolektivitet etnik. Megjithëinvestimet e mëdha në vend e ngajashtë, megjithë kushtet e favorshme

gjeografike, të transportit dhe zellin emadh të popullatës, këto troje u lanëndër më të pazhvilluarat dhe mëpasivet në Jugosllavi; sa i përketzhvilimit, u bë një prerje e dukshme:deri në Vranjë (ku jetojnë sërbët) ukapërcye në një shkallë krejtësishttjetër zhvillimi, u krijua industria ecila madje jetonte nga lëndët e para tëPreshevës e të Bujanocit, ndërsa këtokomuna mbetën më të varfërat.Kështu Presheva sot ka 5 herë më paktë ardhura nacionale për kokë banoringa mesatarja e Sërbisë; në vitin 1987shkalla e investimeve në komunën ePreshevës kapte vetëm 12,4% tëmesatares së Sërbisë, ndërsa më 1988vetëm 6,2%. Edhe në këto kushte tëmoszhvillimit të theksuar, në të cilatshkalla e punësimit në Preshevë është3 herë më e ulët se në Sërbi,s h o v i n i z m i d h e p o l i t i k asegregacioniste e pushtetit bëjnëdallime: duke qenë se në këtë komunëtë gjithë sërbët janë të punësuar, atopak vende të rejat që hapen zihen meserbë të sjellë nga komuna të tjera,ndërsa vetëm çdo i 18 shqiptar mundtë ketë punë. Në Bujanoc punë nukmund të ketë as çdo i 22 shqiptar, e të

91 m a r s 2 0 1 2

Dosja

mas flasim për Medvegjë. .Segregacioni mund të shihet edhe

më qartë nga këto të dhëna: serbët qëpërbëjnë më pak se 7% të popullatës sëkomunës së Preshevës shfrytëzojnëmbi 60% të fondit banesor; të gjithëpushtetin lokal e kanë në dorë serbët -kryetarë të komunave, të gjyqeve, etj.Në Bujanoc, madje edhe në Kuvendinkomunal shqiptarët përbëjnë vetëmgrupin pakicë të delegatëve (30%). Tëgjithë shqiptarët e këtij regjioni kanëvetëm një deputet në Kuvendin eSërbisë, dhe edhe ai është në trysni tëvazhdueshme të shumicës sërbe tëKuvendit.

Padrejtësitë, segregacioni dheshtypja janë posaçërisht të rënda nëfushë të shkollimit, i cili mund tëthuhet se asnjëherë nuk e ka gëzuarlegalitetin e shkollës kombëtareshqipe; planprogramet, shkalla, sasiadhe gjerësia e shkollimit shqipgjithmonë janë caktuar nga Sërbia.Paralelja e parë e shkollës së mesmenë gjuhën shqipe në historinë e këtyreanëve filloi më 1961. Kohët e fundit,pas dy dekadave të punës, u shuangjimnazet shqipe në Medvegjë e nëBujanoc.

Në Bujanoc, madje, u mbyll edheshkolla fillore "25 Maji" me rreth 700nxënës. Në entet parashkollore meqëndrim ditor në Bujanoc e Medvegjëpuna nuk zhvillohet në gjuhënshqipe.Nga planprogramet mësimoretë shkollave shqipe të këtyrekomunave është hequr gati tërësishtmateria nga historia shqiptare, ështëzbehur dhe shkombëta r i zua rkrejtësisht mësimi i letërsisë, imuzikës dhe arteve, ndërsa pas njëaksioni barbar nga bibliotekatshkollore dhe të qytetit u hoqën mbi2.000 libra të autorëve më të njohurshqiptarë. Me masa të dhunshme dhetë diferencimit ideo- politik ngashkollat shqipe u larguan mbi 100mësimdhënës shqiptarë. Në shkollat emesme profesorët sërbë merrnin të

ardhura më të mëdha sesa kolegët etyre shqiptarë.

Vepr imtar ia kul turore dheinformative shqiptare në këto komunagati është pamundësuar tërësisht. Meshtypjen dhe shuarjen e tyre nëKosovë, këto zona kanë mbetur nëverbëri të plotë. Më parë në këto zonanuk është lejuar nxjrrja e asnjë gazeteshqip.

Moszhvillimi, standardi i ulët,mbrojtja e dobët shëndetësore, kanëbërë që në këto komuna të ketë shtrirjedrastike të sëmundjeve ngjitëse,ndërsa vdekshmëria e foshnjeve të jetëmë e larta në Evropë (80-100promila).

Si kudo ndër shqiptarët eJugosllavisë, ndjekja e mendimit tëlirë këtu është ndëshkuar shumërëndë, me humbje të së drejtës sëshkollimit, të punës, me burgojsje endjekje të rënda policore. Shqiptarëvetë këtushëm u është mohuar e drejta ekontakteve me Shqipërinë. .

Trendet e reja të zhvillimit, lufta nëSlloveni e Kroaci, varfërimi gjithnjëmë i madh dhe kërcënimi memobilizim për luftë në front, kanë bërëqë shpërnguljet, sidomos të të rinjve,të shtohen edhe më shumë. Mbyllja ekufijve dhe vendosja e pengesave tëqarkullimit nga Maqedonia, bashkëme pengimin e vazhdueshëm tëqarkullimit në Shqipëri, kanë bërë qëkëtu situata të jetë e padurueshme.

Shqiptarët e Preshevës, tëBujanocit dhe të Medvegjës,megjithatë, po bëjnë përpjekje tëorganizohen për t'u bërë ballështypjeve , segregacioni t dheapartheidit. Kohët e fundit janëformuar dy parti politike me programedemokratike, me kërkesa përorganizim ekonomik të lirë, për liri tëmendimit, për liri të organizimit epërgjithësisht për të drejta të njeriut.përveç këtyre vlerave, të dyja këtoparti dhe shoqatat bëmirëse dheintelektuale që kanë nisur të veprojnë,

si qëllim kryesor kanë çlirimin politik,ekonomik, kulturor e të tjerë dhezhdukjen e raporteve segregacioniste,pra zhvillimin e papenguar të të gjithavlerave kulturore kombëtare shqiptarembi bazën e përbashkët etnike.Vlerësojmë se një nga pengesatkryesore, përveç hegjemonizmit dheshovinizmit shtetëror sërb, për tëarritur një shkallë relativisht tëkënaqshme të zhvillimit në planinshoqëror, ekonomik dhe kombëtar, kaqenë ndarja e këtij regjini nga trupi inatyrshëm gjeoekonomik, nacional,komunikativ, ekologjik, urban, etj.Prandaj, qysh më 1968 këtu lindikërkesa

publike për bashkim me Kosovën,tërësi e cila do të siguronte mundësioptimale për zhvillim të gjithanshëm,po edhe do të ndihmonte në shuarjen eburimeve të përhershme për kontliktendëretnike në këto anë.

Të vetëdijsbëm për problemet emëdha me të cilat po bal1afaqohetBashkësia Evropiane, KSBE dhe KBnë zgjidhjen e raporteve në mes tëpopujve në ter r i tore t e ish-Jugosl lavisë , duke përkrahurdokumentet e Hagës, përkatësisht tëBrukselit, shqiptarët e këtij regjionishfaqin gatishmërinë që aktualisht tëpranojnë autonominë territoriale epolitike, duke e kuptuar atë si formënmë të përshtatshme demokratike që dot'u mundësonte qarkullimin e lirëekonomik, kulturor etj, brendatërësisë etnike. Në momentin kurvendoset të ndërrojnë kufijtë në mes tënjësive konstitutive të ish-federatësjugosllave, edhe shqiptarët në këto trikomuna në Sërbi të Jugut, me formademokratike do të realizojnë tëdrejtën e natyrshme që të bashkohenme Kosovën, pjesë integrale e së cilësjanë sipas të gjitha kritereve relevanteetnike, kulturore, ekonomike etj.

Nacionali Press

1 m a r s 2 0 1 21 0

Dosja

Në këtë seancë Kuvendi i KKSH-së miratoi buxhetin e KëshillitKombëtar për vitin 2012, si dhe kadhënë mendim pozitiv kërkesës sëKuvendit Komunal të Bujanocit përndryshimin dhe përcaktimin eemërtimeve të rrugëve dhe sheshevenë Bujanoc

Në seancën e tretë të Kuvendit tëKëshillit Kombëtar Shqiptar, që umbajt të enjten, më 23 shkurt nëBujanoc u aprovua Plani i të hyravedhe shpenzimeve nga fondet ebuxhetit të Republikës së Serbisë,respektivisht buxheti për vitin 2012.

Sipas kryetarit të Këshill tKombëtar, Galip Beqiri, buxheti iKKSH-së për vitin 2012 do të jetë 24.2milionë dinarë, prej tyre 16.6 milionëtë rregullta nga ministria për pakicandërsa 7.6 milionë mjete të mbeturanga viti i kaluar.

“Për këtë vit do të kemi nëdispozicion 24 milionë dinarë, prejtyre 16.6 milionë janë të hyra tërregullta prej ministrisë, ndërsa shtatëmilionë janë të mbetura nga vitit ikaluar. Nga kjo shumë prej shtatëmilionë dinarësh, 4.6 milionë do t'ishfrytëzojmë për meremetimin eobjektit të ri, në të cilin parashihet tëdalim deri në muajin maj, ndërsa 2.2milionë dinarë do t'i orientojmë përgazetën Nacionali”, theksoi kryetari iKëshillit Kombëtar, Galip Beqiri.

Mjetet e parapara nga Ministriapërkatëse për këtë vit, duke u bazuaredhe në programet e hartuara nga ana ekomisioneve të cilat veprojnë nëkuadër të KKSH, janë dedikuar sipaskësaj mënyre:

Komisioni për Arsim: 2.360.000din

Komisioni për Kulturë dhe Rini:2.065.000 din

K o m i s i o n i p ë r I n f o r m i m :1.200.000 din

Komisioni për përdorimin e gjuhësdhe shkrimit 500.000 din

Ndërsa për shpenzimet për paga,k o n t r i b u t e t p e n s i o n a l e d h eshëndetësore, udhëtime yzrtare,kontratat në vepra dhe harxhimet tjeramateriale janë ndarë 8.794.000 din.

Gjatë ndarjes së mjeteve tëbuxhetit, sipas Galip Beqirit, KKSHmë tepër është fokusuar tek puna ekomisioneve, e veçanërisht në punën eKomisionit për Kulturë, pasi kykomision këtë vit do të jetë iangazhuar në organiz imin emanifestimeve për ndër të 100 vjetorit

të Pavarësisë së Shqipërisë.Në këtë seancë Kuvendi i Këshillit

Kombëtar i dha mendim pozitivkërkesës së Kuvendit Komunal tëBujanocit për ndryshimin dhepërcaktimin e emërtimeve të rrugëvedhe shesheve në qytetin e Bujanocit.Kuvendi gji thashtu dha edhemendimin për zgjedhjen e drejtorit tëshkollës fillore “Migjeni” të fshatitCaravajkë të komunës së Preshevës.

Pasi që dy anëtarë të komisionit përpërzgjedhjen e emblemës së KëshillitKombëtar, kishin konflikt interesi,meqë familjarë të tyre kishin aplikuarnë konkursin për zgjedhjen eemblemës, këta dy anëtarë në këtëseancë janë zëvendësuar me dyanëtarë të tjerë që do të jenë pjesë ekomisionit që do të përzgjedhemblemën e Këshillit KombëtarShqiptar.

Faruk Daliu

Kuvendi i Këshilli Kombëtar Shqiptar mbajti të enjten,

më 23 shkurt, seancën e tretë për vitin 2012

Këshilli Kombëtar miratoibuxhetin për vitin 2012

Polit ikë

1 11 m a r s 2 0 1 2

Shoqëri

Kryetari Beqiri merr pjesë në KonferencënShkencore "Kosova në sfidat e sigurisë globale"

Politikë-bërja është elementikryesor për zhvillimin e sigurisë në çdoshtet, përfshirë këtu edhe Republikën eKosovës, u tha të premten në njëkonferencë shkencore ndërkombëtare,të quajtur “Kosova në kuadrin esfidave globale të sigurisë”, në të cilënmori pjesë edhe Kryetari i KKSH-sëGalip Beqiri.

Zëvendësministri i Forcës sëSigurisë së Kosovës, Bejtush Gashi,tha se zhvillimi kombëtar ekonomik,social, arsimor apo përmirësimetpolitike, konsiderohen si komponentqendror i sigurisë së shtetit.

Gashi tha se në shekullin XXIsiguria më nuk mund të identifikohetme fuqi ushtarake, ndërsa përdorimi iforcës, sipas tij, nuk është monopol ishtetit.

Megjithatë, Gashi përmendkërcënimet potenciale të sigurisë së njëvendi.

“Kërcënimet, me të cilat përballemisot janë; armët e shkatërrimit në masë,që mbeten prioritet dhe rrezik që mundtë përdorin terroristët, terrorizimikibernetik, pastaj armët biologjike dhepotenciali i tyre për t'u përdorur, armëte shkatërrimit në masë në miniaturë, sidhe krimi i organizuar dhe aktivitetettjera me karakter ndërkombëtar”, thaGashi.

Ai thekson nevojën e hartimit të njëstrategjie të sigurisë kombëtare edhenë Kosovë.

“Në këtë proces, zhvillimi ikapaciteteve të institucioneve tësigurisë, me theks të veçantë nëKosovë, siç është Policia, Forca eSigurisë, Agjencia e Inteligjencës dheakterët t jerë, si ndërl idhja ekapaciteteve, do të ndikojnë që tëhartojmë një strategji adekuate tësigurisë kombëtare”, thekson Gashi.

Ndërkaq, Kudusi Lama, gjeneral nëShqipëri, njëherësh dekan i Fakultetit

të Emergjencave në KolegjinUniversitar Biznesi, tha se elementi iparë i sigurisë është politikë-bërja e njështeti.

Sipas tij, një vend që nuk ka sigurikombëtare, nuk mund të ketë investimnë sigurinë rajonale apo globale.

“Politika duhet të jetë mision dheprofesion për të gjithë ata që epërdorin. Dhe, pa e ngritur politikën nënivelin e misionit dhe profesionit, nukmund të arrijmë në ato nivele që t'itransmetojnë siguri, popullit, atdheutdhe kombit. Nuk mund të jemi seriozëpër t'u përballur edhe me politikat qëkrijojnë fqinjët apo shtetet tjera nërajon dhe më gjerë për të ardhur nëpërfundime të partneritetit me shtyllëtë fuqishme kurrizore”, shpjegonLame.

Në anën tjetër, Ahmet Isufi, kryetari Komisionit për Punë të Brendshme,Siguri dhe Mbikëqyrje të Forcës sëSigurisë se Kosovës, në Kuvendin eKosovës, tha:

“Për dallim nga e kaluara, kurshumë vende kanë krijuar sigurinëduke qenë të forta brenda vetë vetes,për të mos lejuar ndërhyrje, tashmëkemi një siguri globale, e cila është eorientuar, për atë kemi edhe angazhimetë fuqive, që përcaktojnë strategjinë

botërore të sigurisë dhe ndikojnë nërelacionet ndërkombëtare të krijimit tësigurisë”.

S ipas pane l i s t ëve në kë tëkonferencë, nëse një shtet nuk sigurondhe nuk prodhon siguri, ai shtetpavarësisht madhësisë gjeografike,kthehet në problem, jo vetëm përveten, por për gjithë kombin dhe shtettjera.

Kryetari i Keshillit Kombetar teShqiptareve, Galip Beqiri neKumtesen e vete nder t etjera paraqitigjendjen e rende te sigurise, atepolitike dhe ekonomike te shqiptarevete Lugines se Presheves. Ai, kritikoiqendrimin e qeverise se Kosoves,lidhur me vendosjen e taksave te lartate policave kufitare te sigurimit perautomjete, permes se ciles ka ndikuarne getoizimine shqiptareve tePresheves , Bujanoc i t dhe teMedvegjes.

Konferenca “Kosova në kuadrin esfidave globale të sigurisë”, uorganizua nga Instituti për StudimeGjeopolitike dhe Siguri në Prishtinë nëbashkëpunim më Fakultetin eShkencave Shoqërore në Tiranë .

Nacionali Press

1 m a r s 2 0 1 21 2

i: Kohë më parë patët njëkonferencë për shtyp, na thuani cilatishin shkaqet e mbajtjes së kësajkonference?

: Vlerësuam simoment, pas rënies së borës dheproblemet me të cilat u ballafaquanqytetarët nga bllokada e të reshuravedhe të pakënaqur me mënyrën emenagjimit të situatës nga shtabik o m u n a l p ë r s i t u a t a t ëjashtëzakonshme në mënyrë publiketa shprehim opinionin tonë për këtëmoment.

: U debatua shumëlidhur me gjendjen e jashtëzakonshmeqë u krijua për shkak të motit të lig që ekaploi rajonin tonë, si e komentoni jukëtë?

: Të reshurat e borësimponuan shpalljen e gjendjes sëjashtëzakonshme dhe sigurisht, kjokërkoi organizim të jashtëzakonshëmpër tejkalimin gjegjësisht zbutjen epasojave në këtë situatë. Kjo ndikoiedhe në pushimin e mësimit nëpërshkolla fillore dhe të mesme , si dheminimumi i punës edhe nëpërinstitucione, me qëllim edhe tëkursimit të energjisë dhe zvoglimit tëshpenzimeve të tjera.

Push te t i loka l u t regua ipapërgatitur gjegjësisht angazhimi ifirmave për mirëmbajtjen e rrugëve ubë pa kritere të nevojshme përvlerësimin e kapaciteteve disponuesetë firmave të caktuara gjegjësishtangazhimi i firmave për qëllime tëtjera ndikoi që shumë vendbanime tëmbeten të bllokuara për një kohë më tëgjatë pa nevojë. Mendoj se në këtëdrejtim duke ditur se kemi firma tëgatshme gati në çdo bashkësi lokaledhe është dashur që organizimi i

mirëmbajtjes së rrugëve t'i jepen mëshumë firmave.

: Sipas mendimit tuaj saishte efikas pushteti lokal gjegjësishtshtabi i formuar enkas për t'u dalur nëndihmë popullatës?

: U pa se pushtetilokal ishte totalisht i papërgatitur nëkëtë moment pasi shtabi i formuar nukdoli me ndonjë plan operativ përmenagjimin më të mirë të situatës. Kjou vërejt edhe në vetë qytetin e mos tëflasim për vendbanimet tjera pasi përshumë ditë ishte në gjendje më të mirëvetëm rruga rajonale Miratoc- Raincë,kurse vendbanimet tjera të rrafshitishin të pastruara në gjerësi shumë tëvogël, kështuqë takimi i dy veturaveishte i pamundshëm.

Në këtë situatë të jashtëzakonshmeedhe disa shërbime është dashur tëveprojnë konform situatës. I

pakuptimtë është shërbimi në shtëpinëe shëndetit ku pacientët u gjetën të pashërbyer nga mjekët në mungesë tëmjekëve familjarë e duke harruar sesituata është e jashtëzakonshme dheshërbimi duhet t'u jepej të gjithëpacientave pa përjashtim. Edhe mëskandaloze ishte pushimi i shërbimevetë shtëpisë së shëndetit për plot pesëditë, gjithmonë duke e harruar situatëne jashtëzakonshme.

: Ishim dëshmitarë tëasaj se shumica e rrugëve që tëshpiejnë nëpër fshatra malore ishintotalisht të pakalueshme si ekomentoni ju këtë?

: E përmendëm nëmënyrë taksative nga sa shtëpi në çdovendbanim të malësisë kanë qenë tëbllokuara për shumë ditë. Neshprehëm gatishmërinë se nësepushteti lokal nuk angazhohet më me

Bilall Maliqi

Nacional

Rahmi Zulfiu

Nacionali

Rahmi Zulfiu

Nacionali

Rahmi Zulfiu

Nacionali

Rahmi Zulfiu

1 31 m a r s 2 0 1 2

Intervistë me kryetarin e Unionit Demokratik Shqiptarz. Rahmi Zulfiu

Për unitet të faktorit politik të Luginës

Intervistë

seriozitet në këtë drejtim ne ti dalim nëndihmë qytetarëve dhe t'i zhbllokojmërrugët, duke angazhuar firmatdisponuese. Vlenë të ceket rasti i gruasshtatëzënë e cila nuk mundi të mbërrijnë shtëpinë e shëndetit dhe ajo lindi paasistencë mjekësore në rrugë.

: Ju po në këtëkonferencë për shtyp ngri tëtiniciativën për mbajtjen e KuvenditShqiptar të tri komunave tona për ndertë njëzetë vjetorit të Referendumit përAutonomi Kulturore dhe Territorialeme të drejtë bashkimi me Kosovën dhekeni mbështetjen edhe të PVD-së dhetë BDL-së na thuani a do të thirret kyKuvend?

: Besoj se ështëmoment të përkujtojmë këtë përvjetorgjegjësisht njëzetë vjetorin eorganizimit dhe deklarimit tëqytetarëve në një periudhë mjaft tëvështirë dhe me rreziqe e pasoja tëpaparashikueshme. Tani veç janëdakorduar të gjitha subjektet që ky

kuvend të mbahet me datë 1 mars nëPreshevë ku do të jenë të gjithëkëshilltarët shqiptarë si dhe liderëtpartiak me ç'rast do të aprovohet edhenjë Deklaratë Politike e përshtaturnevojave dhe rrethanave të krijuara nëkëtë moment.

: Çfarë mendoni a do tëjetësohet Referendumi në një tëardhme, meqenëse serbët në pjesënveriore mbajtën Referendumin e tyre,na thuani a do të ketë kjo pasojanegative në të ardhmen për Kosovën?

: Pyetja gjegjësishtpërgjigjja e marrë në këtë Referendumështë mjaft mirë e përcaktuar dhe ajoështë aktuale në çdo moment. Neduhet punuar që në rrethana tëcaktuara ky Referendum që ështëvullnet i gjithë qytetarëve shqiptar tëLuginës të jetësohet. Të vetëdishëmpër mundësitë tona të kufizuara qëgjithashtu ky realizim varet edhe ngafaktori ndërkombëtarë por ne nëmënyrë permanente vullnetin e

qytetarëve ta mbajmë aktual në çdomoment apo rrethanë.

Referendumi i serbëve të veriutedhe pse pa asnjë bazë ligjore dhekushtetuese sigurisht se nuk është imirëpritur. Nëse i referohemid e k l a r i m e v e t ë f a k t o r i tndërkombëtarë ky Referendum nukduhet të ketë pasoja për integritetinterritorial të Kosovës.

: Cili është mesazhi i juajlidhur me njëzetë vjetorin e mbajtjessë Referendumit?

: Mendoj se kypërvjetor kur përputhet edhe me 100vjetorin e Pavarësisë së Shqiëprisë sidhe katër vjetorin e Pavarësisë sëKosovës duhet edhe të festohet dhe tëaktualizohet edhe më tepër. Në këtëkontekst duke pasur parasyshë peshëne deklarimit të qytetarëve faktoripolitik shqiptar i Luginës duhet të jetëmë unik dhe më i përgjegjshëm përprononcimet e tyre.

Nacional i

Rahmi Zulfiu

Nacionali

Rahmi Zulfiu

Nacioanli

Rahmi Zulfiu

1 m a r s 2 0 1 21 4

Intervistë

Esad Shahini

Kryetari i komunës së MedvegjësSllobodan Drashkoviq ka miratuarvendimin për heqjen e gjendjes sëjashtëzakonshme në komunën eMedvegjës. Kryetari Drashkoviq këtëvendim ka miratuar në bazë tërekomandimit të Shtabit komunal.

Shtabi komunal i komunës sëM e d v e g j ë s p ë r g j e n d j e t ëjashtëzakonshme në takimin e mbajturme 24 shkurt i ka propozuar Kryetarit

të komunës të miratojë vendim përheqjen e gjendjes së jashtëzakonshmenë territorin e komunës së Medvegjës.Propozimi është r r jedhojë enormalizimit të kushteve përfunksionim të ins t i tucioneveshtetërore, të hapjes së të gjitha akseverrugore, magjistrale, rajonale, lokaledhe atyre të pakatekorizuara.

Qeveria e Republikës së Serbisëditë më parë ka miratuar vendim përheqjen e gjendjes së jashtëzakonshmenë teritorrin e Serbisë përveç në 23komuna në të cilat kishte bërë pjesë

edhe komuna e Medvegjës. Fakti qëdëbora është duke u shkrir me njëintensitet më të ngadalshëm frika ngavërshimet është më e vogël. Komuna eMedvegjës i ka dy lumenj (Jabllanicëndhe Llapashticën) shtrati i të cilaveshtrihet në midis të komunës, dhe sebanorët janë friguar shumë ngavërshimet dhe dalja e ujit nga shtrati ityre. Fal zotit ia dolëm edhe këtij acaridhe shpëtuam nga vërshimet, ishinfjalët e një qytetarit të komunës sëMedvegjës.

Shoqëri

Komuna e Medvegjës ka hequrgjendjen e jashtëzakonshme

Ardita Saqipi

Dimri i sivjem për të gjithëqytetarët e komunës së Preshevës poredhe ata të rajoni i zuri në një farëmënyrë jo edhe aq të përgaditur. Muajii fundit i sezonit dimëror ishte jo izakonshëm nga dimrat e viteve tjeraçka na bëri të kuptojmë, problemet eparaqitura nëpër akset rrugore ngareshjet e mëdha të borës. Me këtë rastorganet kompetente rrespektivishtinstitucionet përkatëse vendores h p a l l ë n e d h e s i t u a t ë n ejashtëzokonshme nga 6 shkurti i këtijviti ku edhe perfundoi dite me parë.Përkitazi me këtë Forumi i Gruas deganë Preshevë organizoi ndihmëhumanitare për familjet me rastesociale nëpër bashkësi lokale tëkomunës së Preshevës e veçanërishtnë ato të Malësisë. Në pa mundësi përtë qarkulluar lirshëm banorët eMalësisë së Preshevës nga moti i ligë,Forumi i Gruas së PVD-së dega nëPreshevë mori iniciativën për t'i dal nëndihmë shumë fëmijëve, pleqëve dhefamiljeve të kësaj zone me vizitam j e k s o r e , m e d i k a m e n t e ,veshmbathjse si dhe gjëra ushqimorepikërisht në ato kushte mjaft të rëndaatmosferike që mbretëruan gjatëperiudhës së lartëpërmendur. Këtëaksion human të organizuar dhe tëinicuar nga vetë kontributi i grave tëkëtij subjekti e filluan në fshatinShoshajë e Epërme të Malësisë sëPreshevës ku më pas po në të njejtënditë pas shumë përpjekëve në orët epasditës së 12 shkurtit ato vazhduanrrugën për në fshatin Bukoc kudepërtuan të parat për ti ndihmuar nënjë fare mënyre banorët e atij fshati mendihma elementare ushqimore dhemjeksore, me çrast në kuadër të këtijekipi kishin të mobilizuar një mjekedhe motër ndihmëse. Ato i vizituan tëgjitha familjet që jetojnë në këtë dy

fshatra pa ndarë asnjë sepse kushtetklimatike kanë bërë qarkullim e rëndëtë automjeteve për të vizituar mjekunnë qendër kur e dim se stacionarishëndetësor nuk funksionin në Malësitë Preshevës. Aktivitetet e ngjashmehumanitare vazhduan edhe ditëve nëvazhdim nëpër bashkësitë lokale nëMaxhere, Ilincë dhe Buhiq pa lënëanash edhe disa familje nevojtare nëPreshevë dhe fshatra të komunës sonë.

Në anën tjetër banorët e këtij fshatijanë shprehur mjaft të emocionuardhe të lumtur për përkujdesjen e tyrekonkretisht nga Forum i Gruas sëPVD-së që nuk i ka lënë në harresënjërzit të cilët në ato ditë acari tëndihmohen sa do pak me gjëranevojtare të përditshmërisë. Me këtërast Begzad Halimi banor i Shoshajëssë Epërme vuan nga sëmundjetkronike madje me kushte mjaft tëvështira ekonomike, falëmderonshumë Forumin e Gruas së PVDs- që idolën në ndihmë aq sa ka paturmundësi.

Kryetarja e Forumit të Gruas sëPVD-së Edita Kamberi ka deklaruarse ky aksion human është ndërmarrë

pikërisht në këto ditë dimri për ti dalënë ndihmë familjeve me raste socialeme medikamente, veshmbathje si dhegjëra ushqimore. Zonja Kamberi kafalëmderuar mjaft të gjitha familjet qëndihmuan këtë aktivitet human meveshmabathje. Vizitat që i bënëfshatrave të lartëpërmendura na bënëtë kuprtojmë se sa janë të nevojshmenihmat për familjet me raste socialepikërisht në këtë krizë globale e poashtu edhe në këto ditë të ftofta dimri,shprehet kështu Kadrie Ahmedi,mjeke njëherit këshilltare e Partisë përVeprim Demokratik në KuvendinKomunal të Preshevës. Ajo në mestjerash potencon se nevojat ishin ngamë të ndryshmet e veçanërisht atomjeksore siç është hipretension,gripnat e të tjera të shprehura sidomoste pleqtë dhe fëmijët. Ky aksion indrëmarrë nga Forumi i Gruas PVD-së dega në Preshevë është shumëdomethënës dhe premtues përvazhdimin e aksionit humanitar. Vlentë theksohet se aksione të tilla mekarakter huamnitar do të vazhdojnëedhe gjatë periudhës së ardhshme.

Shoqëri

1 51 m a r s 2 0 1 2

Forumi i gruas së PVD-së, dega ne Preshevëi doli në ndihmë shumë familjeve me raste sociale

1 m a r s 2 0 1 21 6

Bilall Maliqi

Bora që ra kohëve të fundit

vështirësoi në masë të madhe

qarkullimin e veturave dhe të njerëzve

sidomos nëpër rrugicat e qytetit dhe

nëpër disa fshatra të cilat ishin

totalisht të izoluara dhe nuk kishin

komunikim me qytetin. Bora poashtu

ka sjellur telashe të mëdha familjeve

dhe disa shtëpive te të cilët është

evidente edhe mungea e ujit si pasojë e

ngrirjes së gypave të ujit, pra shumica

e qytetarëve ballafaqohen edhe

mungesë të ujit të pijshëm, por edhe

për larje.

Nga mos përgatitja e duhur e NP

“Moravica” në njërën anë dhe e

pushtetit lokal në anën tjetër ka ardhur

deri te një katastrofë sa i përket

pastrimit të mbeturinave (bërllogut)

nëpër qytet e sidomos nëpër lagje të

qytetit.

Reshjet e para të borës e zunë në

“g jum” push t e t i n loka l dhe

Ndërmarrjen e vetme ku themelues

është Kuvendi Komunal me rrugë të

papastruara tek shumica e lagjeve të

qytetit tonë të cilat i ngjajnë një

katastrofe , kudo bërllog, buret dhe

kantat e mëdha të bërllogut janë të

stërmbushura dhe më nuk ka vend ku

të hudhen mbeturinat.

Në pyetjen tonë që ia bëmë

punëtorëve të po kësaj Ndërmarrje ata

u shprehen se: nuk po mundemi sepse

është ngrirë deponia ku hudhen

mbeturinat, por a është ky arsyetim i

arsyeshëm ???.

Gjatë gjithë kësaj periudhe të

jashtëzakonshme që mbretëroi në tërë

territorin e Republikes dhe më gjerë e

sidomos në komunën tonë nuk ka

pasur pastrim të rrugëve të cilat i kanë

me ditë të caktuara të gjitha lagjet e

komunës, ato nuk janë pastruar fare,

k j o i n g j a n n j ë h a o s i t ë

papërballueshëm.

Çdo mëngjes qentë endacakë

laujnë me bërllog nëpër kanta të

stërmbushura dhe ato bërllogje i sheh

kudo edhe nëpër rrugë. Këto çdo ditë i

sheh syri i qyetarit tonë.

Tani shtrohet pyetja, pse këtë muaj

ta paguajnë qytetarët faturën e

bërllogut kur nuk ka pasur intervenim

për heqjen e bërllogut?!.

Këtë muaj duhet të lirohen

qytetarët për ta paguar faturën për

bërllog, sespe nuk ka pasur

intervenime të cilat është dashur çdo

javë të ndodhin, e jo të paguajnë e ta

kenë para syve kanten plot bërllog!.

Shpresojmë që sa më shpejt të

ngriten temeperaturat, të shkrihet bora

dhe ngricat që e kanë kapluar rajonin

dhe komunën tonë në mënyrë që

rrugët e qytetit nga NP “Moravica” të

pastrohen nga papastërtia totale…

Qytetarët të paguajnë!!!

Pse të paguajnë qytetarët faturën e

bërllogut?

Shoqëri

Kur të shkrihet bora hiqet bërllogu???

1 71 m a r s 2 0 1 2

Konkursi për Emblemën e

Këshillit Kombëtar është

mbyllur zyrtarisht nga organet

drejtuese të KKSH-së.

Aplikacionet janë dorëzuar

me propozimet që identifikojnë

shqiptarët dhe pasqyrojnë

traditën, kulturën, historinë

dhe doket e popullit shqiptar në

Luginë.

Një nga kriteret kryesore që

ka caktuar KKSH është se a

emblema nuk duhet të paraqes

apo ngjajë me emblemën e cilit

do shtet, institucion ose me

flamurin dhe stemën e cilit do

parti politike, lëvizje apo

institucioni të Serbisë dhe të

mos impl iko jnë ç farëdo

besnikërie.

“Konkursi është mbyllur

ditën e djeshme nga organet

tona, dhe ne kemi pranuar 12

aplikacione të cilët me siguri

përmbajnë më shumë se 12

propozime, sepse çdo aplikues

ka pasur të drejtë të jep më

shumë se një propozim.

K o m i s i o n i d o t ë m b a j ë

mbledhje më datën 23 shkurt

dhe do të caktojë hapat që do të

merren në të ardhmen”,

deklaroi për Titullin Arbënore

Ameti sekretare e Këshillit

Kombëtar Shqiptar.

Sipas Ametit KKSH është e

kënaqur me interesimin e

aplikuesve dhe njëkohësisht

inkurajon shqiptarët që të jenë

pjesë e proceseve pozitive të

iniciuara nga ky organ i

shqiptarëve të Luginës.

Konkursi ishte i hapur nga

data 17 janar për të gjithë të

interesuarit dhe propozimi më

mirë që do të përzgjidhet do të

shpërblehet me 40 mijë dinarë.

Për përzgjedhjen emblemës

është formuar një komision me

kuadro profesionale të fushave

të ndryshme, anëtarët të cilët e

përbëjnë këtë komision janë

nga organet drejtuese të

Këshillit Kombëtar Shqiptar

dhe jashtë tyre.

Nacionali Press

Shoqëri

Përfundoi afati i konkursitpër emblemën

e Këshillit Kombëtar Shqiptar

(Mos lakmoni në muzikën e huaj,mos e thani gojën e juaj, mos lejoni qëdikush të na i mohoj këngët tonashqipe. TALLAVAI nuk është muzikëe jona . Me ju së bashku o lexues e juadhurues të muzikës do t'ia dalim qënjëherë e përgjithmonë ta largojmëkëtë muzikë. Mos e lejoni asimilimin emuzikës sonë shqiptare, por ta këndonime shpirt).

Bilall Maliqi

Nacionali :

Qenan Veliu

Kur f i l luat tëkëndoni?

: Si i vogël kamfilluar te merrem me muzikë. Nëklasën e pestë kam kënduar për tëparën herë para publikut raincas,më kujtohet kënga (lavdu qoft mojPerëndija).

Intervistë

1 m a r s 2 0 1 21 8

INTERVISTË ME KËNGËTARIN QENAN VELIU

Zgjedhjet e ardhshmeparlamentare dhe lokale që do tëmbahen më 29 prill apo 6 maj, do tëpërcillen me rregulla të reja ligjorepër ndarjen e mandateve dhefinancimin e partive politike, bënëtë ditur Tanjug.

Mandatet pas përfundimit tëzgjedhjeve do ti ndahen sipasradhitjes në listën zgjedhore, dukefilluar nga kandidati i parë, kursenga burimet publike për financimine punës së partive politike,kandidatët e të cilët janë zgjedhurpër deputet apo këshilltarë, nga 1korriku do ti ndahen 0,15 për qindtë shpenzimeve të buxhetit.

Me këtë ndryshim partitë nuk dotë zgjedhin nga lista se kush do tëbëhet deputet apo këshilltarë,mirëpo ata do të fitojnë mandatin nëbazë të radhitjes në listë.

Këshilltarit të cilit i ndërpritetmandati për shkak të marrjes sëndonjë detyre tjetër, mandati i tijpërsëri do ti jepet kandidatit tëradhës sipas rregullave tëlartpërmendura.

Nacionali Press

Shoqëri

Zgjedhjete ardhme

me rregullatë reja

Ta largojmëmuzikën “tallava”

ti kthehemi muzikësburimore shqiptare

Nacionali:

Qenan Veliu:

Nacionali

Qenan Veliu

Nacionali

Qenan Veliu:

Nacionali

Qenan Veliu:

Nacionali:

Qenan Veliu:

Nacionali:

Qenan Veliu:

Nacionali

Qenan Veliu

Nacionali

Qenan Veliu

Nacionali:

Qenan Veliu:

Nacionali:

Qenan Veliu:

Çka është kënga përju?

Nga goja tëthurura ato vargje të cilat përcillenderi në veshin e publikut me zëmelankolik të cilat edhe ty tëpasionojnë e që në shpirt e ndjenkenaqësinë e vetvetes.Kënga ështëart shpirtëror.

:Muzika si degë ekulturës sa po përkrahet tek ne?

: Muzika tek nesipas mendimit tim nuk kapërkrahje të madhe, ndoshtaaspak sa i përket si kulturë. Janëvënë pas dasmave vetëm përpërfitime e në ngritje të kulturësmuzikore jo. Dikur kanë ekzistuarSHKA-të ku kam qenë edhe unëanëtar në ShKA “AbdullahKrashnica”, sot ekziston “RexhoMulliqi” edhe ajo është ngainstitucionet komunale e harruarkrejtësisht me një fjalë niveli më iulët i përkrahjes së kulturësmuzikore është në vendin tonë.

:Çka mendoni përmuzikën sot?

Në përgjithësimuzika shqiptare është nëhumnerë. Kultura e muzikësshqiptare ka kaluar në kultura tëtjera ballkanike, thënë më mirë uasimilua totalisht.

:Po për muzikën“tallava”?

S'kemi çka tëflasim, muzika tallava e ka kapluar

shqiptarinë total .Shumë tragjikeme u distancuar prej muzikësburimore shqiptare. No comentm u z i k ë p a t e k s t ,Fisi Aborixhin në Xhungël e kamuzikën e vet, tek ne tallavai njejtëme atë muzikë është për mua.

Keni kënduar nëpërvende publike, dasma, dhe kur dota finalizoni Cd-në e parë?

Kam kënduarderi më tani nëpër dasma eahengje, ndoshta do të vazhdojedhe më tutje, por për cd-e nukmendoj, se koha më ka shkelurshkaku se nuk do të jem isuksesshëm për shkak të frymës sëre muzikore, megjithëse mundemedhe ta këndoj edhe atë muzikë,por ja që nuk dua.

Keni bashkëpunimme këngëtarë të tjerë dhe me kendmë shumë?

Nuk kambashkëpunim me askend thjeshtthënë janë distancuar nga unëshkakun nuk e di . Shokun më tëngusht e kam këngëtarin e njohurSalim Arifin, i cili disa herë më kaofru bashkëpunim, por unë nukk a m q e n ë i g a t s h ë m p ë rbashkëpunim .

: Na thuani çka ekompleton një këngëtar të mirë?

: Këngëtar ikomplet duhet të jetë i sinqert, iafërt me njerëz, i sjellshëm nëshoqëri, që të dij ta bëj publikunpër vete, por e para është që të ketë

zë melankolik, zë të ëmbël.

: Keni ndërmend tëpunoni rreth ndonjë projekti përnxjerrjen në dritë të një albumi?

: Kisha pasdëshirë, në qoftë se gjej mënyrëedhe njerëz adekuat.

Çfarë mendoni përmuzikën preshevare?

Muzika nëPreshevë është duke u ruajtur,sado që disa këngëtarë që janë përmomentin, nuk janë adekuat pertallava, por janë të muzikës sonëburimore me plot bindje e them sejemi duke kultivuar muzikëshqiptare, përveç në momenteedhe ate në intervale të shkurtra.

Porosia e juajdrejtuar lexuesve dhe adhuruesvetë muzikës?

Mos lakmoni nëmuzikën e huaj, mos e thani gojëne juaj, mos lejoni që dikush të na imohoj këngët tona shqipe.TALLAVAI nuk është muzikë ejona . Me ju së bashku o lexues e juadhurues të muzikës do t'ia dalimqë njëherë e përgjithmonë talargojmë këtë muzikë. Mos e lejoniasimilimin e muzikës sonëshqiptare, por ta këndoni meshpirt.

1 91 m a r s 2 0 1 2

Intervistë

Mr. Sci.Agim Hasani

Përdorimi i lëngjeve me gaz tek neka me decenie që përdoren me tëmadhe nga njerëzit e të gjithamoshave. Përdoren edhe kur jemi tëetur, në gazmende të ndryshme, gjatëngrënies, gjatë servimit të kafes, meëmbëlsira e tjera. Pra, pijet me gazjanë përditshmëria jonë. Për çudipërkundër vërejtjeve të bëra rrethpasojave që mund të shkaktojnë,përdorimi i tyre vetëm shkon duke urritur. Kjo shprehi ka si pasojë,shtimin e peshës, prishjen edhëmbëve (sidomos tek fëmijët),rritjen e sasisë së sheqerit në gjak etj.

Përbërësit kryesore të lëngjeveme gaz

(CO ) i

cili mirë tretet në ujë, në lëngjet egazuara shtohet edhe deri në 8g/L.

;shfrytëzohen si zëvendësim isheqerit por që nuk kanëvlera ushqyese janë pa kalori.Më së shpeshti përdoretAspargami.

; Sasia e kofeinës nëpijet e gazuara është 0.02 % ose20mg/100ml. Kjo do të thotë 60mgkofein ka në një kanaqe të lëngjeve tëgazuara, ose sa një filxhan i kafës qëpërmban kofein.

; Më së shpeshtipërdoret Saharoza porpërdoren edhe llojettjera, siç janë: Glukozadhe Fruktoza.

Gati në të gjithallojet e lëngjeve tëgazuara shtohet acidifosforik.

; Stabilizator,konzervans , ng jyraartificiale, dhe aditivtjerë me aromë për tëpërmirësuar shijen.

- 35 g bukë- 400ml qumësht- 240 g molla (dy molla të

madhësisë mesatare)

Me rëndësi është për të ditur sekaloritë që janë në lëngjet e gazuarandryshe i quajmë edhe “kalori tëzbrazura” pa përbërës ushqyes, nukkanë minerale dhe vitamina.

Për të shënd ruar organizmi

sheqerin në energji janë të nevojshmemineralet dhe vitamina B, e në rastin esheqerit që konsumohet nga lëngjet egazuara ato mungojnë dhe organizmidetyrohet t'i marrë nga rezervat. Nëkëtë rast nëse nuk merreni mea k t i v i t e t e f i z i k e s h e q e r n a tshëndrrohen në yndyra, dhe vie deritek shtimi i peshës.

Lëngjet e gazuara nuk duhet t'ipërdorin personat që kanë problemme lukthin (gastritisi) dhe me tretjen eushqimit.

Dy komponentët kryesore nëlëngjet e gazuara, sheqeri dhe acidifosforik janë shkaktarët kryesor tëkariesit në dhëmbë.

Shumica e aditivëve shtesë nëlëngjet e gazuara mund të shkaktojnëalergji, e cila manifestohet në mënyratë ndryshme:

- ndezja e lëkurës,- dhembja e barkut,- hiperaktivitet nervor.

Shtohet rreziku i shfaqejs sëgurëve në kanalet urinare, për shkakse këto lëngje nxisin largimin ekalciumit dhe oksalateve përmesurinës.

Këto substanca shtesë që gjendennë lëngjet e gazuara janë shkaktarë tëformimit të gurëve në veshkë.

Ju vet mund të kontrolloni sasinë ekonsumuar të sheqerit në ditë , nësepini disa kafe me nga një lugë sheqer,pastaj çajin me sheqer, lëngje tëgazuara e të llogaritni sasinë esheqerit, dhe pastaj ta shëndrroni nëkalori .

�

�

�

�

�

�

Dioksidi i karbonit

E m b ë l t u e s i t k i m i k ë

Kofeina

Sheqer

Acide;

Aditivë

Pija e preferuar - uji

Shpesh të dhënat e rezultateveeksperimentale të bëra nëpërinstitucione më prestigjioze dhenga shkencëtarë të cilët merren mendikimin e ujit në organizëmthonë; nëse keni pirë çaj, kafe,lëngje të të gjitha llojeve,megjithatë nuk keni pirë ujë. Sepsenë rastin e përdorimit të lëngjeveme gaz për arsye se në vetipërmbajnë sasi të madhe tësheqerit dhe substancave tjerakimike ato nuk e shuajnë etjen. Nëtë kundërtën ato sa ma tepër që ipërdorni aq më shumë jeni të etur.

Nëse mendoni të rregullonipeshën tuaj, t'i largoni kaloritë etepërta, ta rregulloni temperaturëne trupit, shtypjen e gjakut, Ph-në elukthit, atëherë mos përdornilëngje të gazuara, birra, verë,alkool.

Trupi i njeriut ka nevojë vetempër ujë

2

Një kanaqe lëng i gazuar përmban35g sheqer, ose 140 kalori, e kjo ështëe barabartë me sasinë e kalorive të:

r

Çdo amerikan në nivel vjetormesatarisht konsumon 200 litralëngje të gazuara, kjo është ebarabarte me dy pije në ditë. Ndërsanjë kanaqe prej 3.5 dl mund tëpërmbajë sheqer sa 12 lugë të çajit.

Shkencë

Lëngjet e gazuara

1 m a r s 2 0 1 22 0

Historiku

Veçoritë kulturore historike

Shkrimet e para për ekzistimin eTetovës si vendbanim, datojnë ngaperiudha antike, me emrin antikEUNEUM.

Sipas disa të dhënave me të cilatdisponojmë, Fusha e Pollogut dikur kaqenë liqen. Këto të dhëna, mbështetennë gjurmët e zbuluara në Balltepe(Kodra e Mjaltit), ku gjendetrrafshnalta me shkëmbinj të liqenit melartësi mbidetare prej 770 m. Sipas tëdhënave turke të dokumentuara,Tetova në shek. XIV është trajtuar sifshat në Fushën e Pollogut. Në shek. eXV Tetova përmendet si qendër nëvendin e Vakëfit të Mehmet Beut nëvitin 1436, ku thuhet se, në Tetovë kapasur shumë dyqane dhe punëtori, sidhe janë ndërtuar lagje të reja. SipasMehmed Beqir Çelebiut (1470),Tetova fillon t'i ngjaj qytetit. Meardhjen e turqve në këtë rajon, Tetovagjithnjë e më tepër zhvillohet.

Në ndërkohë, gjatë kësaj periudherealizohen ndërtimet e objektevekulturore-historike, siç janë:

- Xhamia e Pashës (e Larme),-Arabati Baba-Teqe,- Tempull i(faltorja) ortodokse "Shën Kirili eMetodi",- Hamami i vjetër,- Kalaja eTetovës,- xhamia dhe kisha të tjera,

- Ura e gurit në lumin Pena(Shkumbin-Artat), etj.

Gjatë asaj kohe, gjithashtu filloiedhe ndryshimi i arkitekturës sështëpive, të cilat gradualisht filluan tëmarrin pamje orientale. Në vitin 1689Tetova emërtohet si qytet. Në Tetovëka shumë kisha, të cilat varësisht ngaperiudha kohore që i takojnë, kanëedhe vlerat e tyre të veçanta historike.

Nga periudhat e kaluara kohore,vlen të përmendet biblioteka e Teqesë-Arabati (shek XVIII-XIX), sepse në tëështë zhvilluar kultura dhe arsimimipërkrah besimit islam. Në këtëbibliotekë, janë kopjuar veprat eintelektualëve me kaligrafi të zgjedhurtë asaj kohe, që më vonë janë

z b u k u r u a r m e o r n a m e n t e t ëmbështjella me lëkurë.

Një zhvillim i hovshëm i Tetovësndodh në pjesën e dytë të shek. XIX,deri te Luftërat Ballkanike, kur Tetovabëhet qendër tregtare dhe zejtare.

Pas Luftërave Ballkanike, i tërëBallkani ndodhej në krizë, ashtu qëedhe zhvillimi i Tetovës si qytet shënonstagnim. Sidomos, pas Luftës së DytëBotërore, vjen deri te zhvillimi i shtuari gjithë rajonit, pra, edhe i Tetovës siqytet.

Tetova bën pjesë në mesin eqyteteve më të vjetra në Maqedoni, nëtë cilin gjatë historisë janë gërshetuarnjë numër i madh kulturash tëmbështetura mbi traditën e qytetarëve,që jetojnë në këto troje.

Menada (Valltarja ilire) e Tetovësnë vitin 1933, në afërsi të lokalitetit tëquajtur "Çeshma e Balezës", ështëzbuluar statuja e bronzit nga periudha eilirëve, shek. VI p.e.s., që paraqetzbulimin më të vjetër arkeologjik tëgjetur në rajonin e Tetovës.Statuja medimensione 9 cm e gjatë dhe 4 cm egjerë, gjendet në muzeun e Tetovës.

Xhamia e Pashës, e cila në popullnjihet si Xhamia e Larme, gjendet nëanën e djathtë të lumit Pena (Artat), në

pjesën e vjetër të qytetit ku gjendenedhe objekte të tjera të arkitekturësfetare, civile e islame, siç janë:Hamami i qytetit, Ura e Gurit, tërëndësishme për vlerat estetike eartistike si dhe, për mbishkrimethistorike që i përmbajnë.

Xhamia është ndërtuar në vitin1495, kurse karakteristikë për të, ështëngjyrosja me ngjyra kolorite, jo vetëmnë brendësinë e saj por edhe në pjesën ejashtme të mureve. Në oborrin exhamisë gjendet edhe fontana dhetyrbja oktagonale, në të cilën janëvarrosur zonja Hurshide dhe Mensure,të cilat e kanë financuar ndërtimin exhamisë.

Kompleksin bektashian, Teqe -Arabati e ka ndërtuar Sersem Ali Dedenga viti 1538 deri më 1548, dhe paraqetnjërin nga objektet më të rëndësishmetë këtij lloji në Ballkan. Teqeja mahnitme arkitekturën e instaluar në brendinëe saj, si fontana - një pavijon i hapurnga konstruksioni i drurit, objektimarkant me ngjyrë të kaltër, i quajtur"Konaku i Grave" etj.

Kisha Shën Kirili e Metodi nëpjesën e vjetër të Tetovës, paraqetnjërën nga faltoret më të bukuraortodokse jo vetëm në rajonin ePollogut, por edhe më gjerë.

Ajo është ndërtuar në periudhën më

Mëmëdheu

2 11 m a r s 2 0 1 2

Tetova-foleja e shqiptarëve të Iliridës

të re, respektivisht në vigjilje tëIlindenit të famshëm në vitin 1903, qëjep një rëndësi të veçantë si shenjtoreortodokse. Iniciatorë për ndërtimin ekësaj kishe ka qenë famulltari me mëndikim në Tetovë Mihail Martinovski.Ai më 21 nëntor 1902 në Stamboll ngasulltan Abdul Hamidi ka arritur tëmarrë leje për ndërtimin e kësajfaltoreje.

Ndërtimi i kësaj kishe ka filluar mëvitin 1903 dhe ka përfunduar më 1918,kurse është lëshuar në përdorim më 12qershor të vitit 1925 me rastin e festës(Dita e Petrovit).

Në qytetin e Tetovës ka edheshenjtore të tjera ortodokse, në mesin etë cilave janë: faltorja më e vjetërortodokse Shën Nikolla, e ndërtuargjatë viteve 1842-1847, kisha ShënBogorodica e ndërtuar më 1912,eshenjtëruar më 28.08.1918, ShënDhimitri, e ndërtuar më 1912 kurse eshenjtëruar më 1915.

Kalaja e Tetovës(Vocës), gjendet nëmajën e Balltepes mbi Tetovë. Ështëndërtuar nga Abdurrahman Pasha mëvitin 1820. Kjo përmendore kulturore,paraqet një bukuri të rrallë nga ekaluara.

Përbërja e saj është komplekse:- pjesa e brendshme ka pesë saraje,-

kuzhina të mëdha,- banja,- një pus nëmes dhe

- tre tunele për dalje.Gjithashtu, paraqet një ndikim të

madh të arkitekturës osmane, porfatkeqësisht gjatë kohës së luftëravebotërore janë bërë dëmtime të mëdha.

Në anën e djathtë të lumit Rakita,para derdhjes së tij në lumin Vardar(Aksium) afër fshatit Orashë ePoshtme, gjendet kalaja ilire eperiudhës antike, e njohur me emrin"Kalaja e Nicës" apo e Sobrit.

Pozita strategjike e kalasë nëperiudhën antike ka luajtur një rol tërëndësishëm në periudha kohore tëndryshme, sidomos për mbrojtjen dhekontrollimin e udhës që lidh ultësirat ePollogut me fushat e Shkupit e tëKosovës. Fatkeqësisht, deri më tashnuk janë bërë hulumtime thelbësorearkeologjike e as rikonstruktime

(rindërtime) përkatëse.

Ultësira e Pollogut shtrihet nëdrejtimin juglindje - veriperëndim, nëgjatësi prej 55 km. dhe gjerësi prej 8-10km.

E rrethuar me Malin Sharr, Malin eThatë dhe Malin Zheden. Në mesin efushës së Pollogut, rrëzë malit tëSharrit, në rrjedhën e lumit Pena(Artat) shtrihet komuna e Tetovës merreth 86.560 banorë.

Rajoni i Tetovës shtrihet nësipërfaqe prej 1.080 km 3 në pjesën eposhtme të fushës së Pollogut në lartësimbidetare prej 460-500m.

Pozita gjeostrategjike e Tetovëskarakterizohet edhe nga ajo se, gjendetnë udhëkryqin e korr idorevendërkombëtare qarkulluese, siç janë:

- korridori 8 (kalon nëpër Tetovë)dhe

- korridori 10 (40 km. larg ngaTetova).

Tetova ka një klimë gjysmëkontinentale, me verë të ngrohtë dherelativisht të lagësht, dimër të ftohtëdhe me dëborë, pranvera e vjeshta kanëreshje të shpeshta.

Pasi që nga të gjitha anët është e

rrethuar me male dhe për shkak tëshfaqjes së rrymave ajrore të ngrohta etë ftohta, në fushën e Pollogut vjen derite shfaqja e procesit të inversionit.

Kushtet natyrore, siç janë: klima,relievi, përbërja gjeologjike e tokës,kanë mundësuar që në rrethinat eTetovës të shfaqen shumë burime tëujit të rrjedhshëm, prandaj Tetova ështënjëri nga qytetet e rralla në Maqedoniqë ka ujë të pijshëm, ujë për nevojat eindustrisë dhe për ujitje.

Pozita e mirë gjeostrategjike, tëndodhurit në udhëkryq si dhe pologume tokë pjellore, Tetova ua tërhiqtevëmendjen pushtuesëve të ndryshëm.Në shekullin e XV këtë qytet epushtojnë turqit. Me ardhjen e turqëveu zhvillua kultura. Vatër e saj bëhetkompleksi i Teqes Bekteshiane-HARABATI (Teqe) 15381548 endërtuar nga ana e SersemAli Dedes.

Osmanlinjtë Tetovës i dhuruanshumë objekte publike e fetare tëkulturës islame: xhami, teqe, kuzhinapublike për të varfër, hamame (banjatpublike), shadërvane etj.

Është për t'u përmendur biblioteka eTeqes së Arabatit shek XVIII XIXsepse në të kultura dhe arsimi u

Pozita gjeografike dhe klima

Kultura

Mëmëdheu

2 2 1 m a r s 2 0 1 2

zhvillua krahas fesë islame. Në këtëbibliotekë bëhej edhe kopjimi iveprave të intelektualëve të kohës mekaligrafi të zgjedhur të cilat më vonëzbukuroheshin me prnamente tëmbështjellura me lëkurë.

Në Tetovë kemi Kalanë e Tetovës,që ndodhet në maje të Baltepes,menjëherë mbi Tetovë. U ndërtua më1820 nga ana e Abdurahman Pashës.Ky objekt kulture paraqet një bukuri tërallë të kohës së kaluar.

Në Tetovë kemi Kalanë e Tetovës,që ndodhet në maje të Baltepes,menjëherë mbi Tetovë. U ndërtua më1820 nga ana e Abdurahman Pashës.Ky objekt kulture paraqet një bukuri tërallë të kohës së kaluar. Përbërja e sajështë komplekse (pjesa e brendëshmeka pesë saraje, kuzhina të mëdha,banja, një pus në mes dhe tri tunele përdalje) gjatë luftrave pësoi rënime tëshumta. Në Tetovë është edhebiblioteka "Koço Racin", muzeumemorial, arshivi historik etj.

Tetovën sot e zbukuron objekti indërtuar në themelet e xhamisë sëÇarshisë më vitin 1975 Pallati iKulturës. Në këtë Pallat paralelishtzhvillohet kultura e të gjithanacionaliteteve që jetojnë në këto troje,edhe atë nëpërmjet të aktiviteteve tëndryshme kulturore siç janë: aktivitetetmuzikore, të dramës, të artit figurativ,aktivitete që kanë të bëjnë me letërsinëetj.

Nga aktivitetet muzikore vlen tëpërmenden koret e ndryshme si p.sh.kori i përzier rinor, kori i femrave dhekori i meshkujve si dhe shoqëritë endryshme kulturo-artistike. Duhetpatjetër përmendur edhe sukseset mevlerë Botërore të këtyre koreve siçështë kori i përzier rinor, i cili nëndirigjimin e prof. ArifhikmetXhemaili, solli medalje të argjent ngaOlimpiada Botërore në Linc tëAustrisënë vitin 2000, kurse më vitin 2001 nëWermigerode të Gjermanisë të njëjtitfituan medalje të artë.

Nga shoqëritë kulturore artistikedallohen: SH.K.A."Xheladin Zeqiri"(1949;shqiptare), "Iljo-AntevskiSmok" (maqedonase) dhe "Jeni Hajat"

(turke).Kur flitet për muzikën shqiptare në

Tetovë por edhe në përgjithsi nuk mundtë mos përmendim grupin me mërenome në gjith trojet shqiptare Elita 5.

Në shërbim të aktiviteteve tëdramës funkcionojnë studioja e dramëspër fëmijë, të rinjë dhe studioja për tëritur. Në kuadër të Pallatit të Kulturësgjithashtu funkcionon edhe ateleja eartit figurativ në të cilën afirmohen dhezhvillohen amatorë respektivishtprofesionist të këtij arti me qëorganizohen galeri të ndryshmeartistike.

Nga aktivitetet letrare dallohenklubet letrare edhe atë K.L."Klubiletrar 94" (shqiptar) dhe ai maqedonas"Kiril Pejçinoviq", të cilët organizojnëpromovime të ndryshme të librave,mbrëmje letrare të përcjellura melexim në prozë dhe poezi kushtuarshrimtarëve tanë të së kaluarës dhe përraste tjera solemne, shpallin konkursetë punimeve të artistëve të rinj tëletërsisë etj.

Tetova ka një traditë të pasursportive, në sporte të ndryshme. Klubettetovar gjithmonë kanë arritur sukseseatje ku kanë garuar. Sporte më tëzhvilluara në Tetovë janë: futbolli,volejbolli, basketbolli, skijimi,

karateja, tenisi etj.Tetova ka dy stadiume futbolli,

njëri prej tyre i plotëson standardet eUEFA-së dhe FIFA-s, gjithashtu përzhvillimin e sportit në vazhdë e sipërështë ndërtimi i një salle sportive, qëgjithsesi do të kontribuojë përzhvillimin dhe ngritjen e cilësisë sësportit në komunën e Tetovës.

Futbolli ka traditë të gjatë në këtërajon. Në vitin 1919 është formuarekipi i parë futbollit "Luboten".Skuadra të tjera janë: "Shkëndija 79","Renova" (garon në ligën e parëkombëtare), "Teteksi" etj.

Një sport tjetër me të cilin njihentetovarët është volejbolli. SkuadratShkëndija dhe Liria në konkurrencën emeshkujve dhe Studenti e Bami Kor-Medika në konkurrencën e femrave,janë ekipe konkurrente në gara.

Në Tetovë punon në mënyrë aktiveedhe klubi i alpinistëve (malor)"Luboteni" - më i vjetri klub malor nëMaqedoni, i formuar më 1925. Nëorganizim të tij janë: manifestimitradicional i ngjitjes në majën TitovVërv, e cila mbahet që nga viti 1980dhe ngjitja në Leshnicë e cila mbahetqë nga viti 1954.

Sporti

Përzgjodhi:Redaksia e Nacionalit

Mëmëdheu

2 31 m a r s 2 0 1 2

KAPTINA 6. ARSIMI

Në botën e sotme nuk guxon të nënçmohet rëndësia earsimit. Nga sistemi arsimor pritet që individit t'i ofrohennjohuritë të cilat do ta bëjnë pjesëmarrës më kompetitiv nëtreg, por gjithashtu edhe t'i kontribuojë ruajtjes së kulturësdhe identitetit të pakicës. Kjo detyrë aq më lehtë do tërealizohet nëse pakicave, së pari u është mundësuar të arsimohennë gjuhën e vet, dhe, pastaj, nëse në procesin arsimor janë pjesëte integruara për historinë, kulturën dhe traditën e tyre.

Pra, sistemi arsimor, duhet të jetë i hapur ndaj realitetitetnokulturor dhe nevojave të ekonomisë dhe të shoqërisë, dhe tëndërmjetësojë njohuritë dhe përmbajtjet të cilat janë tërëndësishme edhe për ruajtjen e identitetit të pjesëtarëve tëpakicave, por edhe për pozitën e tyre dhe shanset në treg.

E drejta për arsimin e pjesëtarëve të pakicave kombëtare,është e bazuar në Kushtetutën e Republikës së Serbisë, nëKartë, Konventën orientuese, Ligjin për pakicat kombëtare,Ligjin për këshillat e pakicave kombëtare, si dhe me ligjet endryshme të cilat e rregullojnë fushën e arsimit (Ligji përshkollën fillore, Ligji për shkollën e mesme, Ligji për arsimin elartë, etj).

Sipas Kushtetutës së Serbisë secili ka të drejtë për arsim(neni 71.1). Pjesëtarët e pakicave kombëtare mund të ndjekinmësimin në institucionet arsimore dhe në këtë vështrim nukmund të jenë të diskriminuar në kurrfarë mënyre. Krahastrajtimit të përgjithshëm në sistemin arsimor të Serbisë,pjesëtarët e pakicave kombëtare kanë të drejtë për arsim nëgjuhën e vet në institucionet shtetërore dhe krahinore dhe tëdrejtë për themelimin e institucioneve private arsimore (neni79.1).

6.1. Korniza juridike Sipas Kushtetutës së Serbisë secili katë drejtë për arsim (neni 71.1).

Pjesëtarët e pakicave kombëtare mund të ndjekin mësiminnë institucionet arsimore dhe në këtë vështrim nuk mund të jenëtë diskriminuar në kurrfarë mënyre. Krahas trajtimit tëpërgjithshëm të sistemit arsimor të Serbisë, pjesëtarët e pakicavekombëtare kanë të drejtë për arsim në gjuhën e vet nëinstitucionet shtetërore dhe krahinore dhe të drejtë përthemelimin e institucioneve private arsimore (neni 79.1).Obligimet ndërkombëtare të Serbisë në pikëpamje të arsimit tëpakicave rezultojnë nga Konventat kornizë (nenet 12-14) dheKartat (neni 8). Konventa kornizë e rregullon të drejtën përarsim në gjuhën e pakicave në nenin 14. Kjo u garantonpjesëtarëve të pakicave kombëtare të drejtën të mësojnë gjuhëne vet. Obligimi i shtetit në këtë pikëpamje është mjaft

pasiv, nuk ka për obligim të ndërmarrë aksion në këtëpikëpamje. Neni 14.2 flet për të drejtën e individit të mësojëgjuhën e pakicës, ose të drejtën të shkollohet në gjuhën epakicëse në kuadër të sistemit arsimor të shtetit. Mirëpo,formulimi i normave, paksa është i butë dhe kanë më shumëprojekt-shpallje (në zonat e banuara me pjesëtarë të pakicavekombëtare, tradicionalisht ose në numër të dukshëm, nëse kamjaft kërkesa, palët kontrakuese do të përpiqen ta sigurojnë, sadoqë kjo është e mundur dhe në kuadër të sistemeve të vetaarsimore,...).

Madje edhe nëse shteti e siguron arsimin në gjuhën epakicës, ai nuk e përjashton mësimin e gjuhës zyrtare dhemësimet në këtë gjuhë (neni 14.3). Tërë këtë për shkak të asajse njohja e gjuhës zyrtare është element i rëndësishëm i

kohezionit social dhe integrimit. Neni 12 i Konventës kornizë kapër qëllim të krijojë shoqërinë tolerante interkulturore. Neni 13 erregullon të drejtën e pakicave kombëtare për themelimin dhezhvillimin e institucioneve të veta private për arsim dhe aftësim.Këto institucione janë pjesë përbërëse të sistemit arsimor tështetit. Në këtë vështrim shteti duhet të pranojë diplomat dhedokumentet tjera të lëshuara nga ana e këtyre objekteve.

Konventa orientuese nuk i obligon shtetet që financiarisht tëmbështesin institucionet e tilla (neni 1515 13.2). Karta përmban nënenin 8 listën e masave në pikëpamje të arsimit. Këto masa ipërfshijnë të gjitha nivelet e procesit arsimor. Serbia e ka pranuar tëketë në disponim arsimin parashkollor për gjuhët e pakicave, ose tëmundësojë një pjesë të konsiderueshme të arsimit parashkollor nëgjuhën e pakicave së paku për ata fillestarë familjet e të cilëve ekërkojnë këtë dhe numri i të cilëve konsiderohet i mjaftueshëm, osenëse pushteti publik nuk ka autorizime të drejtpërdrejta në fushën eedukimit dhe të arsimit parashkollor, të stimulojë ose inkurajojëaplikimin e këtyre

masave (neni 8.1.a (iii) dhe (IV)).Sa i përket arsimit fillor, të mesëm, teknik dhe profesional

Serbia ka pranuar të aplikojë një nga këto masa, së paku për atafillestarë të cilët janë ose, ku është e nevojshme, familjet e të cilëvekështu do të dëshironin në numrin i cili konsiderohet i mjaftueshëm(neni 8.1.b (IV), C (IV), D (IV)). Gjithashtu Serbia ka pranuar tëmundësojë kushtet për studimin e gjuhëve rajonale dhe të pakicavenë universitet dhe në shkolla të larta (neni 8.1 E (II)), nësepushteti lokal nuk ka autorizime të drejtpërdrejta në fushën earsimit të të rriturve, të stimulojë ose inkurajojë ofertën e gjuhëve tëtilla si lëndë të arsimit të të rriturve (neni 8.1 F (III)), dhe të krijojëprogramet të cilat do të siguronin mësimin e historisë dhe të kulturëse cila pasqyrohet nga ana e gjuhëve rajonale ose e pakicave (neni 8.1G).

Ligji për pakicat kombëtare e rregullon çështjen e arsimit nënenet 13-15. Ligji e garanton të drejtën e pjesëtarëve të pakicavekombëtare për arsim në gjuhën e pakicave në institucionin earsimit parashkollor, fillor dhe të mesëm shkollor (neni 13.1). Arsiminë gjuhën e pakicës nuk e përjashton obligimin që të mos e mësojnëgjuhën serbe (neni 13.4). Ligji jep disa udhëzime të programit, seprogramet për arsim në gjuhën e pakicës do të përfshijnë çështjet ehistorisë, artit dhe të kulturës së akicave kombëtare (neni 13.5).Gjithashtu, plani dhe program mësimor i shkollave në gjuhënserbe duhet të promovojnëë tolerancën dhe koherencën (neni 13.7).

Neni 14 i rregullon aspektet e ndryshme të arsimit dhe trajnimin earsimtarëve për arsim në gjuhët e pakicave. Neni 15 e lejon qëpersonat të cilët i takojnë pakicës kombëtare të themelojnë dhe tëmirëmbajnë institucione private të arsimit.

Ligji për arsim i rregullon çështjet e ndryshme për arsimin epakicave. Sipas nenit 4.1 pika 14 një nga qëllimet e arsimit, ndër tëtjera, është zhvillimi i identitetit personal dhe kombëtar, zhvillimi indjenjës së përkatësisë Serbisë, respektimi dhe kultivimi i gjuhësserbe dhe i gjuhës së vet, traditës dhe kulturës së popullit tëSerbisë, pakicave kombëtare dhe bashkësive etnike, zhvillimi imultikulturalizmit, respektimi dhe ruajtja e trashëgimisë kulturoredhe botërore. Qëllimi i cili është theksuar në pikën 15, ndër tëtjera e përfshin zhvillimin dhe respektimin e barazisë kombëtare,kulturore, gjuhësore dhe fetare, tolerancën dhe respektimin edallueshmërisë (përbërjes së ndryshme). Sipas nenit 9.2 të këtij ligjipër pjesëtarët e pakicave kombëtare arsimi

ofrohet në gjuhën amtare. Jashtëzakonisht arsimi mund tëofrohet në dy gjuhë ose në gjuhën

Dokument

DRAFTI I PLANIT STRATEGJIKTË KËSHILLIT KOMBËTAR TË SHQIPTARËVE

2011-2015

1 m a r s 2 0 1 22 4

serbe, në pajtim me ligjin e veçantë. Neni 74 i Ligjit erregullon përmbajtjen e planeve dhe të programeve nëshkollën fillore dhe të mesme i cili do të duhej, ndër të tjera, tëmbulojnë mënyrën e rekomanduar të përshtatjes së planevedhe të programeve për lëndët me rëndësi të pakicavekombëtare dhe programet e arsimit në dy gjuhë (neni 74.4).Ministri i Arsimit është i autorizuar të aprovojë planin dheprogramin mësimor për arsimin fillor dhe të mesëm tëpjesëtarëve të pakicave kombëtare. Ministri e aprovon miratimine këtyre programeve në bazë të rekomandimit

të Këshillit të pakicave kombëtare të një pakice të caktuarkombëtare dhe në bazë të mendimit të Këshillit ArsimorKombëtar (neni 79.4). Sa u përket librave shkollorë dhematerialeve tjera që përdoren për arsimin e pakicave Ligjivetëm e rregullon se librat e autorizuar (miratuar) shkollorë dhematerialet për punë përdoren (neni 102.3). Libri i huajshkollor mund të jetë i autorizuar (neni 102.4). Gjithashtu Ligjie rregullon pjesëmarrjen e pakicave kombëtare në administrimine arsimit (neni 12.6, neni 13.3 pika 10, e nenit 18.3, neni 22.4,neni 29.4, neni 54.4, neni 54.5, neni 58.3, neni 60.2) dhe kushtete punësimit të arsimtarëve (neni 120.2, neni 121.6 dhe neni121.7). Në pajtim me nenin 5 të Ligjit për arsimin fillor përpjesëtarë të pakicave kombëtare mësimi gjithashtu ofrohet nëgjuhën e tyre amtare, ose në dy gjuhë, nëse më së paku 15 nxënësparaqiten për regjistrim në klasën e parë. Mirëpo, bashkë mepëlqimin e ministrit të Arsimit shkolla mund të ofrojë mësiminnë gjuhën e pakicës edhe nëse numri i nxënësve është më i vogëlse 15. Nëse mësimi është ofruar në gjuhën e pakicës, lënda egjuhës serbe duhet të sigurohet. Nëse mësimi zhvillohet nëgjuhën serbe, nxënësit pjesëtarë të pakicave kombëtaremësojnë lëndën e gjuhës amtare me elementet e kulturëskombëtare. Ligji i ka caktuar disa çështje organizative në nenin25.5. dhe 25.6, si edhe në nenin 26.2, dhe nenin 69.2. Nësemësimi zhvillohet në gjuhën e pakicës, shkolla mban evidencënnë të dy gjuhët në gjuhën serbe dhe në gjuhët e pakicave (neni129.2). Njësoj vlen edhe për çertifikatën e shkollës (neni134.4). Normat ekuivalente mund të gjenden në Ligjin përarsimin e mesëm shkollor.

Sipas nenit 80.2 të Ligjit për arsimin e lartë intitucionet eshkollimit të lartë mund të organizojnë provimet ose të mbajnëmësimet ose të hapin paralelet e studimeve në gjuhët e pakicavenë pajtim me statutin e tij. Gjithashtu ai mund të ofrojëprogramin në gjuhën e pakicës, nëse për këtë është i autorizuar(neni 80.3). Ligji e parasheh se nëse ofrohet arsimi në gjuhën epakicës përfaqësuesi i pakicës kombëtare mund të marrë pjesënë punën e Këshillit Kombëtar për arsim të lartë me të drejtëvote (neni 10.3). Në institucione të larta shkollore të cilat janëthemeluar nga ana e shtetit e në të cilat mësimi zhvillohet nëgjuhën e pakicës, Këshilli i pakicave kombëtare, e jep mendiminpër kandidatët për Këshillin e institucionit (neni 52.2). Njësojvlen edhe për organet ekzekutive të institucionit (neni 54.4).Regjistrat dhe çertifikatat janë në dy gjuhë (neni 97.3 dhe neni99.4).

6.2 - Kompetencat ligjore të Këshillit të pakicave kombëtareLigji për këshillat kombëtare të pakicave i rregullonkompetencat e këshillave të pakicave kombëtare në fushën earsimit nenet 11-15. Ata kanë të drejtë për:

- Themelimin e institucioneve arsimore (neni 11). Në atoinstitucione arsimore të cilat i formon shteti, krahina osekomuna, e në të cilat përdoret gjuha e pakicës ose instruksionetjanë dhënë në gjuhën e pakicës Këshilli i pakicave kombëtare kainstrumene të ndryshme të marrë pjesë në “administrimin eshkollës”. Këshilli i pakicave kombëtare ka të drejtë të ndikojënë programin mësimor dhe në libra shkollorë përmesinstrumenteve të ndryshme nga neni 13 dhe neni 14. Neni 15 iparasheh edhe 13 kompetenca të këshillit të pakicave kombëtarelidhur me çështjet e ndryshme.

- Këshillat e pakicave kombëtare marrin pjesë në administrimnë institucionet arsimore të cilat e realizojnë mësimin në gjuhën

amtare ose në të cilat gjuha e pakicës dhe kultura mësohen si lëndë eveçantë. Këshilli i pakicave kombëtare e jep mendimin ose i emëronanëtarët e administratës dhe këshillat e shkollës (neni 12.1 pika 1 dhe2). Gjithashtu ai e jep mendimin ose pëlqimin paraprak për zgjedhjene kandidatëve për drejtor të shkollës (neni 12.1 pika 3 dhe 5). Aigjithashtu e jep mendimin në procedurën e shkarkimit nga detyra edrejtorit të shkollës dhe të anëtarëve të këshillave administrative(neni 12.1 pika 4).

- Këshilli i pakicave kombëtare ka të drejtë të emërojë anëtarine Këshillit drejtues të institucioneve të cilat ofrojnë shërbime tëveçanta për nxënës dhe studentë "institucionet e standardit tëstudentëve dhe të nxënësve") dhe jep mendimin për kandidatëttjerë për Këshillin drejtues (neni 12.2 pika 1 dhe 2 .) Gjithashtu ata ejapin mendimin gjatë procedurës së zgjedhjes së drejtorit të këtijinstitucioni (neni 12.2 pika 3) edhe në procedurën e shkarkimit tëdrejtorit dhe të anëtarëve të Këshillit drejtues të këtij institucioni(neni 12.2 pika 4). 17

- Në fushën e arsimit të lartë të pakicave kombëtare Këshilli e jepmendimin për kandidatët për administrimin e institucioneve të cilate ofrojnë mësimin në gjuhën e pakicave (neni 12.4).

- Ligji për këshillat e pakicave kombëtare u jep të drejtënkëshillave të pakicave kombëtare që të rekomandojnë programet përarsimin dhe edukimin parashkollor, fillor dhe të mesëm në fushatme rëndësi për të shprehurit e veçantisë së pakicave kombëtare, eveçanërisht lidhur me historinë, muzikën dhe artin (neni 13.1).Njësoj vlen edhe për programet në gjuhën e pakicave kombëtare(neni 13.2).

- Këshilli i pakicave kombëtare ka të drejtë të rekomandojëmasat dhe mësimin për programet e institucioneve të cilat ofrojnëshërbime të veçanta për nxënësit

(“institucionet e standardit të nxënësve”), të cilat kujdesen përtolerancën ndëretnike dhe

multikulturalizëm (neni 13.4).- Në dy fusha këshillat e pakicave kombëtare e japin mendimin:

sa i përket programit përgjuhë serbe si gjuhë e dytë (neni 13.3) dhe planeve dhe

programeve mësimore dheprogramit për instituconet me rëndësi të veçantë për pakicat

kombëtare (neni 13.5).- Këshillat e pakicave kombëtare marrin pjesë në procesin e

autorizimit të librave shkollorë në dy mënyra. Nëse KëshilliKombëtar për Arsim i propozon Ministrit të Arsimit miratimin elibrave shkollorë dhe të materialit edukativ i cili i shpreh veçantitë epakicave kombëtare, këshilli i pakicave kombëtare duhet më parëtë japë pëlqimin për rekomandime të tilla (neni 14.1). Këshilli ipakicave kombëtare ka të drejtë t'i propozojë ministrit të Arsimit qëtë japë lejen për shfrytëzimin e librave shkollorë të vendit ose tëimporutar në gjuhën e pakicës (neni 14.2).

- Neni 15 i Ligjit i rregullon kompetencat e ndryshme tëkëshillave kombëtare të cilat kanë të bëjnë me: pjesëmarrjen nëKëshillin Kombëtar për Arsim dhe Këshillin Kombëtar për Arsim tëLartë (neni 15.1, 15.12, 15.13); mendimin për rrjetin einstitucioneve

parashkollore, shkollave fillore dhe të mesme dheinstitucioneve të cilat i ofrojnë

shërbimet e veçanta për nxënës dhe studentë (neni 15.2 dhe15.4); pëlqimi dhe

rekomandimet e zhvendosjes së njësisë shkollore (neni 15.5dhe 15.6); mendimi lidhur me numrin e nxënësve (nenet 15.7 dhe15.8); mendimi për institucionet të cilat i ofrojnë shërbimet e veçantapër nxënës dhe student për ndarjen e vendeve (neni 15.9); mendimilidhur me shpërndarjen e mjeteve nga buxheti institucioneve dheorganizatave arsimore përmes ofertave të hapura (neni 15.10); bursat(neni 15.11).

Vijon…

Dokument

2 51 m a r s 2 0 1 2

1.6. Ndodhja e dasmës nëPreshevë

Dasmat preshevare ndodhnin ngae hëna deri të enjten apo nga emërkura deri të dielën. Pra dasmandodhte dhe shtrihej për disa ditë sinë familjen e djalit, ashtu edhe nëfamiljen e vajzës.

Nata e parë e dasmës së djalitniste me detyrat që u ngarkoheshinanëtarëve të familjes. Ndodhte kjo tëenjten në mbrëmje, kur ftoheshinfamiljarët dhe konsultoheshin rrethmbarëvajtjes së dasmës. Atë natëpihej çaj dhe kryesisht bisedohej dheurdhëroheshin për punët që do tëkryenin njerëz të caktuar. Atycaktohej kush do të priste mysafirët,kush do t'i bënte muhabet, kush do tëpriste drurët, kush do të shërbente,etj.

Nata e dytë e dasmës së djalitishte nata e kallamoçave, (tëpremten në mbrëmje) kur nëf a m i l j e n e d j a l i t z i h e s h i nkallamoça/misër/ në kazanë tëmëdhenj dhe në këtë natë shkoninkryesisht familjarët, të afërmit efamiljes, por edhe shokët e djalit.

Në Natën e tretë të dasmësftoheshin mysafirë të familjes përdarkë, por në këtë natë shkonin edhemëhalla, shokët e djalit dhe personatë tjerë që kishin qejfin për të bërëgazmend. Këtë natë ziheshinorkestrat muzikore dhe daullet, metë cilat këndohej dhe luhej në dasmë.Po e përdorim luhej, sepse në

Preshevë dhe rrethinë përdoret luhet,ndërsa e ka kuptimin e vallëzimitdhe kërcimit të vallëtarëve.

Në këtë natë mysafirët ndaheshinkryesisht në dy dhoma; në njërënd h o m ë v e n d o s e s h i n m ë t ëmoshuarit, ndërsa në dhomën tjetërtë rinjtë. Në dhomën e të moshuarveshtrohej dhe pihej çaj, ndërsa në atëtë të rinjve shtrohej meze dhe raki.

Në dasmë kryesisht ishin prezentorkestrina popullore, e cila këndontepor edhe përcillte vallet e burrave.Ndonjë familje më e pasur merrteedhe grupin e daulleve dhe tëzurleve, për të luajtur valle nëdasmë.

Me orkestrinën popullore, e cilakryesisht përbëhej prej klarinetës,

harmonikës, darabukë, defit,ndonjëherë edhe nga ndonjëinstrument tjetër, të cilat quheshinçallgia. Në Preshevë, daullet dhezurlet kishin për detyrë të presin dhepërcjellin mysafirët e dasmës këtënatë, por edhe përcillnin krushqit edasmës, që shkonin për të marrënusen.

Orkestrina popullore apo daulletdhe zurla fillonin nga njëra dhomë,së pari orkestrina popullore bëntex h u m b u s h / g a z m e n d / , k ukëndoheshin këngë dasme dhe tëtjera. Pra këndoheshin këngë shqip,por edhe turqisht, bile ndonjëherëedhe serbisht. Kjo tregon tolerancëne popullit shqiptar që nuk e bënëasnjë popull tjetër që në dasmat e

Xhemaledin Salihu

1 m a r s 2 0 1 22 6

Fejton

Ritet e dasmës shqiptare në Preshevë

me rrethinë, me theks të veçantë vallet

e burrave në dasmën preshevare (2)

KRUSHQIT E KANË MARRË NUSEN ME QERRE. DASMA NDODHNË FSHATIN TUPALLË TË MEDVEGJËS, RRETH VITIT 1971/72

tyre të këndohet edhe kënga shqipe.Pasi mysafirët ngopeshin me këngëfillonte vallja e burrave. Luhej dhevallëzohej me orkestrinë populloreme darabuk apo def të mirë oseftoheshin daullet dhe zurla dhefillonte vallja e burrave. Në dhomëngriheshin 4-5 valltarë të mirë, tëcilët i luanin vallet e burrave meradhë. Vallja e burrave fillonte mevallen e Marhamës, e herë-herë meVallen e Redifes, një valle e lehtëlirike që luhet edhe në treva të tjerashqiptare, ose me “Pembe, Pembe”Pastaj vazhdonte me Vallen eMiratocës, me Vallen e DeliAgushit,me Vallen “Ani Jom e ligë, ani jomtue dekë”, me Vallen “Dimke,Dimke Popova”, me Vallen ePresheves, ndërsa më vonëvazhdohej edhe me valle të popujvefqinjë. Kjo tregonte se valltarishqiptar, por i gjithë populli shqiptarnuk vuante nga kompleksi, por ishteshumë tolerant në këtë drejtim dhethemi se bashkëjetesa edhe nëfolklor ka qenë e gjallë. Pos kësaj,valltari shqiptar shprehte dashurinëjo vetëm ndaj valles së vettradicionale shqiptare, por edhedashurinë ndaj valles së popujvefqinjë.

Nata e dytë (të shtunën nëmbrëmje, pas darkës, kryesisht pasipërcilleshin mysafirët) veçohej edhepër diçka tjetër. Ishte nata e pulave,natë kur të rinjtë e të rejat piqninpula. Të rinjtë e mëhallës së djalitdhe shokët e tij shkonin shtëpi mështëpi nëpër mëhallë dhe vidhninpula për në dasmën e djalit. Askushnga familjarët e djalit, por edhefqinjët nuk hidhëroheshin, edhe psetë rinjtë u vidhnin mbase edhe pulatmë të mira. Gjatë zierjes së pulave,zakonisht të rinjtë e të rejat e familjessë ngushtë këndonin dhe vallëzonin,e më pas pasi ziheshin ato, uleshin

dhe i hanin. Pasi kryenin edhe këtërit, shpërndaheshin nëpër shtëpi.

Në Preshevë, kaherë në traditënpopullore, dasmat dhe gazmendetfamiljare, por edhe kombëtare bëhenme daulle e zurle, ndërsa te gratë atobëheshin me dajre. Madje, familjet epasura në ditën e marrjes së nusesorganizonin tubime dhe gazmendepopullore, në pritje të ardhjes sënuses dhe krushqëve.

Gazmendet organizoheshin nëvende të caktuara, kështu nëPreshevë, ato organizoheshin tevendi i quajtur Allajtë. Në pritje tëvrapuesve dhe kuajve vrapues, luhetedhe vallja shqiptare e burrave. Më enjohura, Vallja e Marhamës, me njëritëm, së pari të ngadalshëm, deri sapriteshin vrapuesit, me afrimin e tyrepër në cak përshpejtohej edhe ritmi ivalles. Gjatë kësaj kohe krushqit nukkëndojnë.

Në këtë pjesë të dasmës ndodhëvetëm vallja e burrave, vrapimi ivrapuesve dhe kuajve për vendin eparë dhe peshqeshet që i kapërgatitur nusja dhe i zoti i dasmës,babai i djalit. Këtu bëhet njëgazmend gjithëpopullor, sepsemarrin pjesë krushqit, mëhalla,vendbanimi, por në shumë rasteedhe më gjerë.

Vrapuesi më i njohur preshevarqë nga Shkupi deri në Vranjë ishteQamil Jusufi-i quajturi “Tampërri” iPreshevës, i cili shumë herë nëPreshevë, Llojan e gjetiu zuri vendine parë në vrapime. Në Llojan, përVitin e Ri më 1953/54 zuri vendin eparë dhe u shpërblye me një dash.

Ndërsa prej kuajve ishte më injohuri kali “Dori” i Nijazi Hasanittë Mëhallës së Kishajve të

Rahovicës, e që ishte kalë shale dhevrapues, i njohur për elegancë dhehijeshi, sa që ia kishin shumë lakmi.Në dasma dhe gazmende populloreishte gjithmonë i pari, kështu nëfshatin Hodonoc të Dardanisë/Kamenicë e sotme/ kishte marrëvendin e parë dhe për shpërblimkishte fituar një pelë. Po ashtu gjatëfestës të Vitit të Ri, më 1958, nëVaksincë të Kumanovës kishtemarrë vendin e parë dhe përshpërblim kishte fituar një buallicë.Kalërues /binxhi/ kishte qenëShaban Rasha i Preshevës.

Vlen të theksohet që nëKaradakun e Preshevës nusjadorëzohej herë-herë diku në gjysmërruge, ku krushqit takoheshin dheme atë rast kryhej akti i teslimit tënuses, dorëzim-pranimi i nuses.

Në Raincë rrëfehet nga shumëpleq të fshatit për ekzistimin e njëlegjende/gojëdhëne/, te vendi iquajtur “GURI I GATË. Këtu kemitë bëjmë me një gojëdhënë tragjikeshqiptare, për të cilën kallëzohet ngapleqtë si e vërtetë. Ngjarja do tëduhej të ketë ndodhur shumë herët.Emrin “Guri i Gatë” e ka marrë, përshkak të formës së shumë gurëve, tëcilët për nga lartësia, me të vërtetëarrinin gjatësinë deri në dy metra. Nëfshat pleqtë tregojnë se duhet të jenëafër 70 gurë, mirëpo gjatë vizitëstime në vendin “Guri i Gatë” me 2bashkudhëtarë numëruam vetëm 53gurë të gjatë, në formë të rrasave.

“Gurët e Gatë” kanë ekzistuarpara se të themelohej fshati Raincë,këtë e vërtetojnë edhe pleqtë efshatit.

1.7. Dita e marrjes së nuses-shkuarja e krushqëve

1 . 7 . 1 . Ta k i m i i d y p a l ëkrushqëve

2 71 m a r s 2 0 1 2

Fejton

(Vijon)

Nga Shtëpia botuese “Furkan” në

Shkup, këtyre ditëve doli nga shtypi

libri moralizues fetar me titull

“Rrugës së drejtë”. Nehat Jahiu edhe

pse është lindur në fshatin Orizare,

shkollimin e mesëm e mbaroi në

Preshevë, pra një pjesë të rinisë e

kaloi në Preshevë, mandej Sh.L.P

Gjuhë dhe Letërsi Shqipe e mbaroi

në Gjakovë. Është një krijues mjaft

produktiv. Pra Nehati provoi pendën

e tij edhe në zhanrin poetik fetar.

Të gjitha poezitë e këtij libri

ngërthejnë në vete poezi me karakter

moralizues e fetar të cilat janë

evidente brenda kopertinave

të këtij vëllimi.

Duke e ditur se libra të tillë

janë shumë deficitare në

bibliotekat tona dhe ato të

rajonit, poeti Nehat Jahiu bëri

këtë botim modest për t'iu

ndihmuar në një masë të

m a d h e n x ë n ë s v e t ë

konfesionit islam me botim

autokton të një poeti shqiptar.

Dihet mirëfilli se të gjitha

literaturat fetare e sidomos ato

të cilat janë të karakterit

poetik janë të përkthyera nga

gjuha arabe dhe boshnjake gjë

që në masë të madhe e

vështirëson kuptimin dhe

ruajtjen e origjinalitetit

poezia, mandej te ky libër

poezitë janë të shkruara me

një gjuhë të pastër, poezitë janë të

drejtpërdrejta pa ndonjë hermetizëm

të caktuar apo pa ndonjë figurë të

theksuar e që nxënësit të kenë

vështirësi t'i kuptojnë gjatë leximit të

tyre.

Kur themi se ky libër jep mesazhe

drejtësie, edukative, bëmirëse dhe

shpirtërore atëherë lexuesi i

referohet vargjeve të cilat paqyrojnë

edhe ndodhi në përditshmëritë tona

si në aspektin e respektimit të

familjes, shoqërisë dhe sjelljet që

duhet ti ketë një shoqëri civilizuese,

kështuqë këto ndërlidhen mjaft mirë

me jurisprudencën islame edhe me

kodin e mirësjelljeve dhe largimin e

veseve negative të shoqërisë sonë.

Vetë titulli tregon qartë dëshirën e

autorit dhe porosinë e tij përmes

vargjeve poetike se duhet të shkojmë

rrugës së drejtë. Këtë parim jo vetëm

që me rigorozitet të madh e kërkon

drejtësia islame, por këtë e kërkon

edhe aspekti kombëtar si “kanun” që

nuk lejon disa të bëme të cilat bien

ndesh me karakterin tonë shqiptar.

Pra lexuesi i vëmendshëm do ta

ketë këtë libër si udhërrëfyes, si

doracak për t'u larguar nga veset

negative të cilat e kanë kapluar

sidomos një pjesë të rinisë sonë, një

rikujtesë për të ecur drejt rrugës së

drejtë e cila të shpie në edukatë,

respekt dhe inspirim për një jetë më

të qetë dhe të mbarë.

Libri në fjalë përbëhet prej

dyzetë e nëntë poezive të

gjitha të karakterit moralizues

f e t a r d h e j a n ë t ë

drejtpërdrejta, kanë rimën dhe

muzikalitetin e tyre dhe se

shumë lehtë mund të mësohen

përmendësh, kanë mesazh

edukat iv dhe mund të

këndohen “kaside”, në

terminologjinë islame mund

të shërbehen si “ilahi” dhe të

k ë n d o h e n n g a k o r i i

bashkësive islame.

Librin moralizues fetar

“Rrugës së drejtë” e botoi

Sh.b. “Furkan” Shkup, 2011,

faqe 64.

Bilall Maliqi

Kulturë

VITRINA E LIBRIT-BOTIME TË REJA

Nehat Jahiu “Rrugës së drejtë”(pozi fetare)

1 m a r s 2 0 1 22 8

Ditë më parë në fshatin e

tij të lindjes ndërroi jetë njëri

nga mësuesit e parë, Isa

Ahmeti.Isa Ahmeti lindi më

03.06.1933 në fshatin

Çukarkë. Shkollën fillore e

përfundoi në Çukarkë-

Preshevë, ndërsa normalen,

pa shkëputje nga puna, në

Vranjë. Për here të pare

mësuesi, Isa, punën e tij

edukative - arsimore e

zhvilloi në shkollën fillore në

fshatin Depcë, nga 1 shtator

1958 deri më 31 gusht

1959.Ndërkaq, kur në fillim

vitet e 60-ta nevoja për

mësim në gjuhën amtare u

shtua edhe më shumë ai me

kënaqësi pranoi që të punojë

edhe në shkollën fillore, në

fshatin Peçenë, nga 1

shtator 1959 deri më 31

gusht 1960.Kur nevoja dhe

dëshira e madhe për

përhapjen e diturisë tek

shqiptarët e Luginës po

shtohej edhe më shumë dhe

mësuesit ishin të pakët, në

atë kohë mësuesin Isa e

angazhuan të punojë edhe

në shkollën fillore, në fshatin

Raincë paralelja Bërçecë nga

1 shtatori 1960

deri më 31 gusht

1961.

Ky angazhim I

madhë I mësuesit

Isa Ahmeti për të

përhapur dritën e

dijes në atë vend e

ku ishte shumë

v ë s h t i r ë t ë

shkohej, e motivoi

edhe më shumë

atë që të vazhdojë

të punojë edhe më

me dëshirë punën

e s h e n j t ë t ë

mësuesit dhe në

v i t i n shko l l o r

1 9 6 1 / 1 9 6 2 e

gjejmë si mësues në fshatin

Corroticë për të vazhduar në

vitin 1962/1963 edhe në

fshatin Bukuroc.

Mësuesi, Isa Ahmeti,

karierën e tij prej mësuesi të

palodhur e përfundoi në

fshatin e tij të dashur

Çukarkë duke punuar nga

shtatori i vitit 1965 e deri sa

u pensionua më 31 gusht

1993.Të shumta janë

sakr i f i cat , përp jek je t ,

mundimet por pse jo edhe

sukseset e mësuesit Isa

gjatë kryerjes së punës së

mësuesit, këtij misioni më të

shenjtë dhe më fisnik, për të

p ë r h a p u r d i j e n d h e

edukimin e brezave.Më

18.02.2012 në fshatin

Çukarkë, pushoi jeta e

mësuesit, Isa Ahmeti, duke

mbetur i përjetshëm kujtimi

i t i j p ë r punën dhe

kontributin në sferën e

arsimit.

Arbnora Ahmeti

In memoriam

Ndërroi jetë

veterani i arsimit, Isa Ahmeti

2 91 m a r s 2 0 1 2

Fjalëkryqi

1 m a r s 2 0 1 23 0

Bekim

Shabani

RREZE

KOMPOZITORFRANCEZ,

ZHIL

NYJE,KyÇ

NOTA “A”E NGRITUR

KAPTINËKURANORE

FUTBOLLISTII NDJERË,

FAVZI

QYTET NËVOJVODINË

(SHQ.)

AKTORJABESINXHER

NATRIUM

THEMELATË

TRIZANORE

ARIU I VOGËLAMERIKAN

SOLISTIFRANCEZ,MONTAN

BËNPRARIMIN

E ARIT

VULLKANI NJOHUR

NË JAPONI

IRIDIUM

BIMË ME-SDHETARE

KELVIN

SHTRESA,FISHI

PËREMËRVETOR

AKTORJAAMERIKANE

NGAFOTO

BANJËKLIMATIKENË PIRINEJ

BANOR ITIRANËS

POROSI EFUNDIT,

TESTAMENT

MILIAMPER

LETËRSIA

SKIATOR

VENDLUFTIMI

VIZATUES

VIJË QË SHPIEUJIN NË MULLI

SALLASPORTIVE

LAKOI NËNJËRËN ANË

KRAHINËNË SPANJË

TONELATË

FIZIKANINJUTËN

PËLHURË NGAMËNDAFSHII BARDHË

FLORIRI

KALIUMI

PLATINA

PERIMETRI

LUMË NËBIRMANI

FAJDEJA,INTERESI

LËSHIMAERO-

PLANËSH

SHKRIMTARIINDIAN,

RABINDRA-NAT

INTENSITETI

TË LËVRU-ARIT, TË KU-LTIVUARIT

(SH.P.)

AKTORYNI, THAÇI

(CIMA)E LARTË,

E DALLUARKËNGËTARJA

TIKARAM

ATO QËBËJNË LAJKA

(SH.)

NUMËRIMAGJINAR

ISHSEKRE-TARI I OKB,

U....

SHKRONJË ELATINISHTES

DHËNIE ENJË PRO-

GRAMI DISAHERË

(SH. SHQ.)

KËNGËTARJAOKSA

EMËRMASHKULLIMYSLIMAN

URAN

KOMPETENCË

TËBUKURIT

(SHQ.)

AI QË BËNPUNË

PRAKTIKE

PVC & AL PROFILES