RADIOLOGICAL DISPERSIVE ROCKET ALAZAN και RTG

Εκπαιδευτικό Υλικό

Πάρις ΜαυροκέφαλοςΦυσικός Ιατρικής-ΑκτινοφυσικόςΤμήμα Ιατρικής ΦυσικήςΓΝΑ Ευαγγελισμός

10 Ιανουαρίου 2004

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣΔεν υπάρχει σίγουρα μεγαλύτερη ανησυχία και συνάμα καθήκον όλων μας από την ενίσχυση

της Δημόσιας Υγείας της χώρας κάτι που είναι δυνατό να επιτύχουμε μέσα από την έρευνα και τηνεξέταση των τρόπων ενίσχυσης των διαδικασιών απόκρισης σε καταστροφικές καταστάσεις. Επειδήκαταστροφικές καταστάσεις είναι επίσης αποτέλεσμα τρομοκρατικών επιθέσεων, πρέπει να διεξαχθείέρευνα πάνω στους τρόπους εκδήλωσης της για να προετοιμάσουμε τις υπηρεσίες υγείας ναανταποκριθούν αποτελεσματικότερα στη διαμορφουμενη επείγουσα κατάσταση. Οι επιπτώσεις από μιαεπίθεση με ραδιενεργά όπλα είναι τόσο μεγάλες σε έκταση και έχουν επιπτώσεις για τόσο μεγάλοχρονικό διάστημα που ο παράγοντας απόκριση δηλαδή αντιμετώπιση των συνεπειών (ConsequenceManagement) είναι εξίσου σημαντικός με τις ενέργειες πρόληψης. Η επιτυχή αντιμετώπιση τουφαινομένου της τρομοκρατίας περνά μέσα από μια ολοκληρωμένη και επιτυχή εφαρμογή ενόςσυστήματος απόκρισης, η δε μελέτη των διαδικασιών απόκρισης αποκτά ιδιαίτερη σημασία τώρα πουπλησιάζει η ημερομηνία τέλεσης των ολυμπιακών αγώνων του 2004 στη Αθήνα. Άλλα πρόσφαταγεγονότα καθιστούν αναγκαίο να εξετάζουμε με σοβαρότητα ακόμα και τις πιο αδιανόητες, διαβολικέςσκέψεις. Οι τελευταίες εξελίξεις στο θέμα των κλαπέντων πυραύλων Alazan (Alazan rockets)δημιουργούν ένα εφιαλτικό σενάριο που πρέπει να αναλύσουμε. Η ανάλυση αυτού του τύπου τηςαπειλής βασίζεται στα παρακάτω βασικά συμπεράσματα που έχουμε καταλήξει:

1. Οι ραδιολογικές επιθέσεις συνιστούν μια αξιόπιστη απειλή. Η έλλειψη ασφάλειας στηναποθήκευση και στη φύλαξη των ραδιενεργών υλικών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούνγια τέτοιες επιθέσεις είναι ελλιπής και προβληματική. Μεγάλος αριθμός ραδιενεργών πηγώνέχει εξαφανιστεί με βάσιμες υποψίες ότι τρομοκράτες έχουν ήδη αποκτήσει ραδιενεργά υλικάμε σκοπό να τα χρησιμοποιήσουν σε τρομοκρατικές επιθέσεις. Υλικά που θα μπορούσαν νακλαπούν εύκολα από ερευνητικά ιδρύματα και νοσοκομεία θα μπορούσαν να μολύνουν δεκάδεςοικοδομικά τετράγωνα.

2. Οι κλοπές των πυραύλων Alazan από εγκαταστάσεις της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και οιπληροφορίες ότι αυτοί έχουν τροποποιηθεί για να μεταφέρουν ραδιενεργά υλικά ανατρέπουνόλες τις προσπάθειες και όλα τα σχέδια αμύνης και πρόληψης που έχουμε μέχρι σήμερα. Μιατέτοια ανάπτυξη πυραυλικών συστημάτων που προέρχονται από μετατροπή μετεωρολογικώνπυραύλων που έχουν τη δυνατότητα μεταφοράς ραδιενεργών υλικών δίνει νέα διάσταση στοπρόβλημα εκτόξευσης απειλών και σχεδιασμού απάντησης

3. Οι ραδιολογικές επιθέσεις θα είχαν σαν αποτέλεσμα το θάνατο ορισμένων ατόμων και όχιεκατοντάδων χιλιάδων που θα προκαλούνταν από ένα πυρηνικό όπλο. Με αυτού το είδους τιςεπιθέσεις θα μπορούσαν να μολυνθούν τεράστιες αστικές περιοχές με επίπεδα ραδιενέργειαςπου θα ξεπερνούν τις οδηγίες ακτινοπροστασίας και ασφάλειας. Τα κλαπέντα ραδιενεργά υλικάθα μπορούσαν να μολύνουν δεκάδες οικοδομικά τετράγωνα σε ένα επίπεδο που θα απαιτούσεάμεση εκκένωση και θα δημιουργούσε τρόμο σε μεγάλες κοινότητες.

4. Επειδή δεν υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι απορρύπανσης των κτιρίων που έχουν εκτεθεί σεαυτά τα επίπεδα η πρακτική λύση στη περίπτωση αυτή είναι η κατεδάφιση. Εάν έναν τέτοιογεγονός επρόκειτο να λάβει χώρα σε πόλεις όπως η Αθήνα θα είχε σαν αποτέλεσμα απώλειες

τρισεκατομμυρίων Ευρω. Η τέλεση των Ολυμπιακών αγώνων αυξάνει την πιθανότηταεκδήλωσης μιας τέτοιας επίθεσης.

Ραδιενεργές κεφαλές πυραύλου Το πιο ασυνήθιστο όπλο στο οπλοστάσιο του Transdniester δεν ήταν προορισμένο να

χρησιμοποιηθεί για στρατιωτικούς σκοπούς. Ο Alazan, ένας λεπτός πύραυλος μήκους ενός μέτρου,ήταν μέρος ενός μεγάλου σοβιετικού πειράματος έλεγχου των καιρικών συνθηκών. Οι σοβιετικοίεπιστήμονες θεωρούσαν ότι το χαλάζι θα μπορούσε να ελεγχθεί με τη χρησιμοποίηση πυραύλων πουπλησιάζουν τα σύννεφα της θύελλας. Αμερικανοί επιστήμονες εξοικειωμένοι με αντιχαλαζικάπρογράμματα λένε ότι τα αποτελέσματα ήταν μέχρι τώρα ιδιαίτερα αμφίβολα.

Όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε το 1991, ένας αριθμός διατάξεων από σωλήνεςπυροδότησης των Alazan εγκαταλείφθηκε σε όλη τη επικράτεια του σοβιετικού μπλοκσυμπεριλαμβανομένων των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Δεδομένου ότι εθνικές διαφωνίεςεξερράγησαν στις ανεξαρτοποιηθεισες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, ο Alazan και ένας ελαφρώςμεγαλύτερος πύραυλος αποκαλούμενος Alan επανενεργοποιήθηκαν κατα τη διαρκεια τωνσυγκρούσεων.

Αναφέρθηκαν πολλές περιπτώσεις στις οποίες πύραυλοι Alazan χρησιμοποιήθηκαν σε μάχες.Στα περισσότερα γεγονότα, οι Alazan πυροδοτήθηκαν αδιακρίτως εναντίον πολιτικών στόχων, συχνάσε πυκνοκατοικημένες περιοχές και αστικά κέντρα.

"Μερικές από τις εκθέσεις έδειξαν ότι ο Alazan, που δεν φημίζεται για την ακρίβεια του σανβλήμα εδάφους-εδάφους, χρησιμοποιήθηκε ως ψυχολογικό ή όπλο τρόμου".

Από τους σοβιετικούς χρόνους, τουλάχιστον τρεις συστοιχίες Alazan ήταν γνωστό ότι υπήρχανστην περιοχή Transdniester, όπως αυτό τεκμηριώνεται από στρατιωτικούς καταλόγους. Το 1992 υπήρξεμια επιβεβαιωμένη περίπτωση απόπειρας λαθραίας εξαγωγής πυραύλων Alazan για χρησιμοποίησητους σαν όπλα. Στις 24 Μαΐου εκείνου του έτους δύο αστυνομικοί της χώρας (Μολδαβίας) σκοτώθηκανόταν προσπάθησαν να σταματήσουν την παράδοση των πυραύλων Alazan, σύμφωνα με τοπικέςαναφορές. Οι ανώτεροι υπάλληλοι της Μολδαβίας θεωρούν ότι η πηγή των πυραύλων ήταν τοTransdniester.

Αλλά η ύπαρξη των "ραδιολογικών κεφαλών" πυραύλων Alazan ήταν άγνωστη μέχρι πριν απόμερικά χρόνια, όταν ήρθαν στη δημοσιότητα στρατιωτικά έγγραφα που τους περιέγραφαν. Ένα έγγραφοπεριέγραφε έναν κατάλογο 38 "ισοτοπικών ραδιενεργών κεφαλών πυραύλου τύπου Alazan". Σε δύοάλλα έγγραφα, ένας διοικητής ζητούσε τεχνική βοήθεια όσον αφορά την έκθεση σε ακτινοβολίασχετικά με την αποθήκευση των κεφαλών του πυραύλου. Παραπονέθηκε ότι οι στολές των στρατιωτώνπου εργάζονται με τις κεφαλές του πυραύλου είχαν μολυνθεί και ότι αυτές θα έπρεπε "νακαταστραφούν και να θάφτουν".

Διάφοροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ και της Μολδαβίας έμπειροι στο θέμα του Transdniesterείπαν σε συνεντεύξεις τους ότι είχαν υπόψη τους αναφορές για τους ραδιενεργούς πύραυλους Alazan,αλλά δεν μπορούσαν ούτε να ελέγξουν ή να αμφισβητήσουν την ύπαρξη τέτοιων συσκευών.

"Δεν είναι Σκουντ, αλλά σαφώς, η μόνη εφαρμογή για αυτούς τους πυραύλους είναιστρατιωτική". Ο φόβος είναι ότι κάποιος κάποτε αυτές τις συσκευές θα μπορούσε να τιςμετατρέψει σε βρόμικους πυραύλους".

Περιγραφή Πυραύλου Εδάφους- Αέρος “Alazan”Στη διεθνή ειδησεογραφία αναφέρεται στη κλοπή 38 πύραυλου τύπου Alazan από το έδαφος τηςπρώην Σοβιετικής ένωσης. Η πύραυλος “Alazan-5” έχει σχεδιαστεί για να επηρεάζει αποφασιστικάτα σύννεφα που είναι επικίνδυνα για τη δημιουργία χαλαζιού σε μια απόσταση 3 μέχρι 9χιλιόμετρων από το σημείο εκτόξευσης για να εμποδίσει την καταστροφή από το χαλάζι. Ιδού ταχαρακτηριστικά αυτής του μετεωρολογικου πύραυλου.

Κύριοι παράμετροι

Παράμετροι Διαστάσεις

Calibre, mm 82,5

2

Μέγιστη διάμετρος (along the protruding constructioncomponents), mm 96,5

Μήκος, mm ' 1402maxΜάζα, kg ; 8,8±0,2Μάζα σχηματισμού πάγου, kg 0,66±0,06

Αριθμός εστιών σχηματισμού πάγου από τη κεφαλή, pcs i - σε θερμοκρασία μείον 10°C 3xl015

- σε θερμοκρασία μείον 6°C 3xl014

Συνολική μάζα ελαστικών εξαρτημάτων ασφάλειας, kg 0,19Μέγιστη οριζόντιος απόσταση πτήσης υπό γωνία 55° από τοεκτοξευτηρα , m 12000

Χρόνος από τη στιγμή που το εκτοξευθεί μέχρι τηνυγροποίηση, s 41,0±5,0

Χρόνος από τη στιγμή που το εκτοξευθεί μέχρι την στιγμήπου η κεφαλή θα αρχίζει να δουλεύει, s 13,0±2,5

Τύποι εκτοξευτηρα - TKB-040D-04 και - TK.B-040 τροποποιημένοι για το πύραυλο “Alazan-5”.

Μεταφορά και αποθήκευση του ALAZAN-5Τα προϊόντα θα πρέπει να μεταφερθούν και να αποθηκευτούν σε κατάλληλη συσκευασία από

τον παραγωγό για να αποσταλούν μέσω σιδηροδρομικών, ποτάμιων και θαλάσσιων μεταφορών χωρίςπεριορισμούς στην απόσταση. Μπορεί να σταλούν επίσης αυτοκινητικά μέσω των εθνικών οδών σεαπόσταση πάνω από 3700 χλμ. και από άσχημους δρόμους πάνω από 300 χλμ. Είναι δυνατό ναμεταφερθεί αεροπορικώς μέσα σε αεροστεγή θερμαινόμενους χώρους. Το ύψος του χώρου που θασυσσωρεύονται δεν θα πρέπει να είναι μικρότερο από 2 μ κατά τη διάρκεια της μεταφοράς. Ταπροϊόντα πρέπει να αποθηκευτούν σε μια ξύλινη θήκη σε ποσότητες των 4 κομματιών. Γενικέςδιαστάσεις: 155Χ49Χ22 εκατ., V=0,17 μ 3. Ακαθάριστο βάρος - 63 κλπ.

Τα προϊόντα πρέπει να αποθηκευτούν σε μια συσκευασία μετά την παραγωγή του στη οποία θαμείνουν για ένα διάστημα τρεισήμισι ετών-κάτω από ένα υπόστεγο ή σε μια ανοικτή περιοχή σεθερμοκρασίες -50°C μέχρι 50°C. Κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης εκεί δεν θα πρέπει να ευρίσκονταιυπό την άμεση επίδραση ατμοσφαιρικών αλλαγών και ηλιακής ακτινοβολίας.

Ο πύραυλος Alazan-5 αποτελείται από μια κεφαλή (ένα κόκκος ενεργού καπνού τοποθετείταιστο σώμα της κεφαλής και ένα αεροδυναμικό κάλυμμα με τρύπες για το αεροζόλ), μια μηχανή (μιαδιπλού χώρου - μηχανή σαν αίθουσα του pyropowder με μια μονάδα ακροφυσίων), σύστημα ασφάλειας(δύο ζώνες BB που βρίσκονται κατά μήκος του σώματος πυραύλων), ένας σταθεροποιητής με 4μάνδρες και μια ηλεκτρική θήκη.

Αντιχαλαζικοί πύραυλοιΤο σύμπλεγμα "ALAZAN-KRISTALL"

1 “Алазань 2М” “Alazan 2М”2 “Алазань-ЧМ15” “Alazan-4M153 Алазань 2М-1СТ Alazan 2М-1СТ4 Кр11сталл-1М” “Kristall-lM5 “Кристалл-2М “Kristall-2M

Οι κατασκευαστές του συμπλέγματος ALAZAN-KRISTALL διαφημίζουν το προϊόν λέγονταςμε έμφαση ότι η αποτελεσματικότητα του βασίζεται στην απλή σχεδίαση, στη χρησιμοποίησηπλαστικών και στους αυτοκαταστρεφόμενους πυραύλους παρέχοντας μια αξιόπιστη και ασφαλή χρήση.Σήμερα η ρωσική τεχνολογία ισχυρίζεται ότι αυτός είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος δημιουργίαςμηχανισμού ατμοσφαιρικής κατακρήμνισης των σύννεφων που είναι επικίνδυνα για δημιουργία

3

χαλαζιού εμποδίζοντας έτσι τις διαδικασίες δημιουργίας του χαλαζιού πριν το σχηματισμό τους. Για τοσκοπό αυτό η τεχνολογία αυτή προμηθεύει ένα σύστημα επίβλεψης με ραντάρ και που είναι σε θέση ναανιχνεύει το χαλάζι σε επικίνδυνα και δυναμικά επικίνδυνα σύννεφα χαλάζιου, και μπορεί να ξεχωρίζειτους μελλοντικούς σχηματισμούς χαλαζιού και εισαγωγής κρυσταλλικών παραγόντων σε αυτά με τηβοήθεια ειδικών πυραύλων εδάφους αέρα.

Τι σύστημα αντιχαλαζικού πυραύλου "ALAZAN-KRISTALL" έχει σχεδιαστεί στη βάσηρωσικής τεχνολογίας, ενσωματώνει το dual- wave μετεωρολογικό ραντάρ τύπου MRL—5, 12—tubeεκτοξευτη τύπου TKB και πύραυλο αντιχαλαζικό "ALAZAN" και "KRISTALL".

Αυτό το σύστημα υπάρχει επίσης και σε άλλες χώρες όπως Αργεντινή και Βραζιλία.Ηαποτελεσματικότητα της αντιχαλαζικής προστασίας έχει φτάσει σε 85.6% μέσα σε 10 έτη κατά μέσοόρο στις δημοκρατίες της κάποτε ΕΣΣΔ.

ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΡΑΔΙΟΙΣΟΤΟΠΙΚΩΝ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ Υπάρχουν περίπου 1000 Ραδιοισοτοπικες Θερμοηλεκτρικές Γεννήτριες RTGs, ίση Ρωσία οι

περσότερες εκ των οποίων χρησιμοποιήθηκαν σαν πηγές ενέργειας φάρων και σήμαντρων ναυσιπλοΐας.Όλες οι Ρωσικές RTG έχουν εδώ και καιρό εξαντλήσει τη προσχεδιασμένη περίοδο χρησιμότητας τουςκαι ευρίσκονται σε κατάσταση άμεσης αχρήστευσης. Το επείγον αυτού του καθήκοντοςυπογραμμίζεται από τα τελευταία περιστατικά μέσα στο 2003 με τις δυναμικά επικίνδυνες πηγές .

Έχει ήδη υπάρξει προειδοποίηση ότι είναι πιθανή η εμφάνιση ραδιολογικών περιστατικών πουπεριλαμβάνουν πηγές RTG, λόγω του ότι οι παλαιοί φάροι είναι σαραβαλιασμένοι αλλά και λόγω τηςπιθανότητας για προμελετημένη και προσχεδιασμένη κλοπή του ραδιενεργού Στροντίου 90 πουπεριέχεται μέσα στις γεννήτριες αυτές, οι οποίες έχουν χρησιμοποιηθεί πέρα από το λειτουργικό τουςόριο, έχουν δε παραμείνει στους χώρους αυτούς για δεκαετίες. Το καλύτερο που μπορεί να συμβεί είναινα αποθηκευθούν σε χώρους αποθήκευσης πυρηνικού υλικού που δεν έχουν όμως τις απαιτούμενεςπροδιαγραφές ασφαλής αποθήκευσης ραδιενεργών υλικών. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί είναι ηκλοπή των μεταλλικών εξαρτημάτων από κυνηγούς μετάλλων οι οποίοι ψάχνουν να κάνουν γρήγορημπάζα από τη κλοπή των RTG, αδιαφορώντας για το κίνδυνο από ραδιενεργή μόλυνση τόσο για τουςίδιους όσο και για άλλους ανθρώπους.

Οι περισσότεροι ρωσικοί RTG δεν φυλάσσονται καθόλου από πιθανούς κλεφτές και απουσιάζειτα παραμικρό μέτρο ασφάλειας όπως φράκτες η σήματα ραδιενέργειας. Οι περισσότερες γεννήτριες δενέχουν ελεγχθεί για περισσότερο από μια δεκαετία.

Αλλά ο μεγαλύτερος κίνδυνος που προέρχεται από αυτές τις απροστάτευτες γεννήτριες RTGείναι η ευκολία με τη οποία μπορούν τρομοκράτες να τις αποκτήσουν, οι οποίοι μπορούν έπειτα ναχρησιμοποιήσουν τα ραδιενεργά υλικά που περιέχονται σε αυτά για να κατασκευάσουν τη καλούμενη"dirty rocket".

Το σενάριο που παίζεται τελευταία είναι άτομα που έχουν σχέση με το στρατό της πρώηνΣοβιετικής Ένωσης (όχι αναγκαία στρατιωτικοί) και γνωρίζουν τη τοποθεσία των στρατιωτικάχρησιμοποιούμενων και άγνωστου τοποθεσίας RTG να έχουν προσπαθήσει να τις κλέψουν για νααποκτήσουν το ραδιενεργό υλικό τους.

ΙΣΟΤΟΠΙΚΕΣ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ RTGΜια RTG είναι μια πηγή αυτοσυντηρούμενης ισχύος για πολλούς τύπους εξοπλισμών που δίνει

μια σταθερή τάση 30 volts και ισχύος μέχρι 80 watts. Οι μονάδες RTG χρησιμοποιούνται σεσυνεργασία με διάφορες ηλεκτροτεχνικές συσκευές που συσσωρεύουν και μετασχηματίζουν τηνηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τη γεννήτρια. Ο πυρήνας μιας RTG είναι μια θερμικήενεργειακή πηγή που βασίζεται στο ραδιονουκλιδιο strontium 90 που μερικές φορές καλείται RHS-90.Μια RHS-90 είναι μια σφραγισμένη ραδιενεργός πηγή στην οποία η σύνθεση του καύσιμου είναι υπόμορφή ceramic titanate Sr 90 και είναι ερμητικά κλειστή σε μια κάψουλα που χρησιμοποιεί θωράκισηargon-arc. Η κάψουλα προστατεύεται από οποιαδήποτε εξωτερική επίδραση λόγω του χοντρούκελύφους της RTG, το οποίο αποτελείται από ανοξείδωτο ατσάλι από αλουμίνιο και μόλυβδο. Τοκάλυμμα για βιολογική προστασία είναι κατασκευασμένο κατά ένα τέτοιο τρόπο που τα επίπεδαακτινοβολίας δεν ξεπερνούν τα 200 mR/h (milliroentgen την ώρα) πάνω στην επιφάνεια των συσκευώναυτών και 10 mR/h σε μια απόσταση του ενός μέτρου.

Η ραδιενεργός πηγή Sr 90 έχει χρόνο ημίσειας ζωής 29.1 χρόνια. Τη στιγμή της παραγωγής ηπηγή RHS-90 περιέχει από 30 μέχρι 180 kilocuries Sr 90. Το επίπεδο της ακτινοβολίας γάμα φτάνει τα400 to 800 R/h (roentgen ανά ώρα) σε μια απόσταση του μισού μέτρου και 100 μέχρι 200 R/h σε μια

4

απόσταση ενός μέτρου από την πηγή RHS-90. Απαιτείται 900 μέχρι 1000 χρόνια για να φτάσει η πηγήRHS σε ένα επίπεδο ασφάλειας από άποψη ραδιενέργειας. Σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές(Gosatomnadzor, η GAN) λόγω έλλειψης ασφάλειας στις εγκαταστάσεις αυτές οι γεννήτριες πρέπει νααπομακρυνθούν αμέσως

RHS-90Διάσταση κυλίνδρου 10 επί 10 εκατοστάΒάρος 5 ΚιλάΧωρητικότητα 240 wattΣυγκέντρωση του strontium 90 1,500 TBq (40 kCι)Θερμοκρασία στην επιφάνεια 300-400 Βαθμοί ΚελσίουΡυθμός έκθεσης σε μια απόσταση0,02 μέχρι 0,5 μέτρα

2,800-1,000 R/h

Σύμφωνα με έγκυρες πηγές οι ραδιοισοτοπικες εγκαταστάσεις ισχύος με μεγάλη ενεργειακήισχύ χρησιμοποιούν σαν καύσιμο plutonium 238. Εντούτοις εκτός των τεχνικών προβλημάτωναπαιτούνται σημαντικοί οικονομικοί πόροι Για το λόγο αυτό έχει σταματήσει η παραγωγή εδώ και 1015 χρόνια τέτοιων RTG. Οι υπεύθυνοι ανάπτυξης των RTG αναρωτιούνται εάν ακόμη και οι RHS-90τα καταφέρνουν στο περιβάλλον που τοποθετούνται λόγω των πιθανόν ατυχημάτων η κλοπών πουμπορεί να συμβούν.

Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες που είναι διαθέσιμες, περίπου 1.000 RTG βρίσκονταιστο έδαφος της ρωσικής ομοσπονδίας. Σε άλλες πρώην περιοχές της κάποτε ΕΣΣΔ λειτουργούν

περίπου 30 RTG. Εν γένει η ΕΣΣΔ παρήγαγε σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες περίπου 1.500RTG.. Η περίοδος λειτουργίας όλων των τύπων RTG είναι 10 έτη. Σήμερα RTG σε όλη την επικράτεια

της Ρωσίας —χωρίς εξαίρεση —έχουν φθάσει στο τέλος της διάρκειας ζωής τους και πρέπει ναδιαλυθούν.

Τύποι RTGΟι περίπου 380 RTG που το Υπουργείο μεταφορών ελέγχει κατά μήκος του Northern Sea Routeανήκουν σε τέσσερις τύπους: το Beta-M, Efir-MA, Gorn και Gong.

Σύμφωνα με τις επίσημες εκθέσεις από τη ρωσική κρατική Επιτροπή για την προστασία τουπεριβάλλοντος "το υπάρχον σύστημα διαχείρισης των RTG ευρίσκεται σε αντίφαση με τις διατάξειςτων ομοσπονδιακών νόμων". Σχετικά με τη χρήση της ατομικής ενέργειας και σχετικά με την ασφάλειαακτινοβολίας του πληθυσμού αναφέρεται ότι "καμία σωματική προστασία ή ασφάλεια δεν έχει υπαρχεισε αυτές τις εγκαταστάσεις. Όταν τοποθετήθηκαν αυτά τα RTG στις θέσεις τους, καμία εκτίμηση δενέγινε σχετικά με την πιθανότητα του αντίκτυπου που θα είχε μια καταστροφή που θα προηρχετο απόφυσικούς και ανθρωπογενείς παράγοντες. Λόγω της ανεπαρκών διαδικασιών πάνω στη λογιστική καιστον ελέγχου των RTG που εκτελούνται από τους χειριστές αυτών των εγκαταστάσεων, ορισμένα RTGμπορεί "να χαθούν" ή "να εγκαταλειφθούν". Ουσιαστικά, οι περιοχές όπου RTG βρίσκονται μπορούνακίνδυνα να θεωρηθούν ως θέσεις προσωρινής αποθήκευσης για τα ιδιαίτερα ραδιενεργά απόβλητα.Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι ενδεχομένως αρνητικές συνέπειες της απώλειας του ελέγχου πάνω στιςRTG που λειτουργούν κάτω από την αρμοδιότητα του SHS και του Υπουργείου Άμυνας.

Από τη δεκαετία του '60 μέχρι στη δεκαετία του '80, αναπτύχθηκαν 10 τύποι RTG βασισμένοιστις πηγές θερμότητας όπως τα RHS-90Πίνακας από Bellona 2003-11-24Τύποι και χαρακτηριστικά των μονάδων RTGs Σοβιετικής σχεδιασης13

RHS heatcapacity,watts

RHS initialnominal activity,kilocuries

RTG electriccapacity,watts

RTG outputvoltage, volts

RTG mass,kilograms

Year of start ofmass production

Efir-MA 720 111 30 35 1250 1976IEU-1 2200 49 80 24 2500 1976IEU-2 580 89 14 6 600 1977Beta-M 230 35 10 560 1978

5

Gong 315 49 18 14 600 1983Gorn 1100 170 60 7 (14) 1050 (3

RHS-90)1983

IEU-2M 690 106 20 14 600 1985Senostav 1870 288 1250 1989IEU-1M 2200 (3300) 340 (510) 120 (180) 28 2 (3) x 1050 1990

Τα RTG διαφέρουν ως προς τις παραμέτρους, οι οποίες μεταβάλλονται ανάλογα με την έξοδοτης τάσης, την ισχύ, την μάζα, του μέγεθος και άλλα χαρακτηριστικά της. Ο τύπος Βήτα- M των RTG—ένα από τα πρώτα σχέδια που αναπτύχθηκε προς το τέλος της δεκαετίας του '60 —έχειχρησιμοποιηθεί πολύ συχνά. Σήμερα περίπου 700 RTG αυτού του τύπου ευρίσκονται σε λειτουργία.Εντούτοις οι ενώσεις του κατασκευαστικού σκελετού των Beta-M RTG δεν είναι συνδεμένες καλά, καιόπως δείχνει η εμπειρία των προηγούμενων 10 ετών, τέτοια RTG μπορεί να αποσυναρμολογηθούνεύκολα στο χώρο που ευρίσκονται με τη βοήθεια κοινών εργαλείων, όπως λοστοί και σφυριά. Τατελευταία 10 έως 15 χρόνια, δεν έχει αναπτυχθεί κανένας νέος τύπος RTG.

Αριθμός μονάδων RTGΕκτός από το σχεδιασμό των RTG, η VNIITFA ανέπτυξε επίσης μια αντίστοιχα τεκμηρίωση

των σχεδίων τους, η οποία κατόπιν παραδόθηκε στις εγκαταστάσεις που θα παρήγαν τα RTG. Οιεντολές για νέο RTG.προήλθαν κυρίως από το Υπουργείο Αμύνης, το Υπουργείο Μεταφορών, τηνΚρατική Επιτροπή Υδρομετεωρολογίας —ο σοβιετικός προκάτοχος Rosgidromet —και τοπροηγουμένως Υπουργείο Γεωλογίας, τώρα μέρος του Υπουργείου Φυσικών Πόρων.

Η διαδικασία ανάπτυξης νέων RTGs περιελάμβανε επίσης την παραγωγή μικρού αριθμούπειραματικών γεννητριών ισχύος. Η μεγάλης και μαζικής -κλίμακας παραγωγή των RTG στην πρώηνΕΣΣΔ ήταν ευθύνη κάποιων εγκαταστάσεων αποκαλούμενων Baltiyets, στην πόλη Narva στην πρώηνσοβιετική δημοκρατία της Εσθονίας. Στις αρχές της δεκαετίας του '90, στις εγκαταστάσειςπραγματοποιήθηκαν σημαντικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης μιας επανειδίκευσης του προσωπικού,και σταμάτησε η παραγωγή των RTG. Τώρα η επιχείρηση, αποκαλούμενη Balti EES, απαντώντας στηνέρευνα που έγινε επιβεβαίωσε ότι δεν παράγει πλέον RTG και ότι δεν έχει καμία πληροφορία για τιςακριβείς θέσεις εκείνων των RTG που παρήγαγε ή για τη τοποθεσία που παραδόθηκαν. Εντούτοις, οιαντιπρόσωποι της Balti EES είπαν ότι οι εμπειρογνώμονες της επιχείρησης από την αρχή της δεκαετίαςτου '90 έχουν συμμετάσχει στην αντικατάσταση των RTG με άλλες πηγές ενέργειας στους εσθονικούςφάρους.

Η τοποθέτηση RTG σε λειτουργία ήταν στη δεκαετία του '60 η ευθύνη ενός -ανυπάρκτου πιαειδικευμένου οργανισμού μέσα στη δομή του Υπουργείου Εφαρμοσμένης Μηχανικής Μέσου Επιπέδου,ή Minsredmash —ένα σκοπίμως παραπλανών σοβιετικής-εποχής ακρωνύμιο που μετασχηματίστηκε σεσημερινό Minatom.

Το VNIITFA εξέδωσε ανακοίνωση στη οποία δήλωνε ότι εκείνη την στιγμή, δεν είχελεπτομερείς πληροφορίες πάνω στον αριθμό των RTG που έιχαν παραχθεί στη χώρα ή πληροφορίεςπάνω στους οργανισμούς που κατείχαν εκείνα τα RTG που ήταν ακόμα σε λειτουργία, και επίσηςδήλωνε ότι δεν γνώριζε ποιες είναι αυτές οι οργανώσεις .

Λαμβάνοντας υπόψη την υπάρχουσα μελαγχολική κατάσταση των μονάδων RTG στη Ρωσία,VNIITFA (ΒΝΗΗΤΦΑ) ανέλαβε καθήκοντα συλλογής πληροφοριών πάνω στις μονάδες RTG πουλειτουργούν τόσο στη Ρωσία όσο και στις άλλες προηγούμενες Δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης.Τα δεδομένα που δημοσιεύθηκαν δείχνουν την ίδια λυπητερή αλήθεια: Και οι 1000 RTG πουβρίσκονται στη Ρωσία έχουν συμπληρώσει τους χρόνους προβαλλόμενης λειτουργίας τους και πρέπειεπειγόντως να παραδοθούν στις ειδικευμένες υπηρεσίες της Minatom για διάλυση.

Σύμφωνα με τις συμφωνίες που υπογράφηκαν μεταξύ του VNIITFA και του Υπουργείουμεταφορών, το VNIITFA κάθε έτος στέλνει τους ειδικούς του γιατί επιθεώρηση των RTG στουςχώρους λειτουργίας τους. Το 2001 και το 2002 τέτοιες επιθεωρήσεις πραγματοποιήθηκαν σε 104 θέσειςRTG που οργανώθηκαν από το υπουργείο.

Η μη ικανοποιητική κατάσταση των RTG στη Ρωσία έχει γίνει επίσης εστία προσοχής από τοGAN, το οποίο εξέτασε στην έκθεση του 2003 και συγκεκριμένα το πρόβλημα των RTG πουλειτουργούν στην Άπω Ανατολή της Ρωσίας .

ΜΟΝΑΔΕΣ RTG ΑΠΟ STRONTIUM 90

6

Το Στρόντιο-90 είναι ένας εκπομπός ακτινοβολίας βήτα με χρόνο ημίσειας ζωής 28,1 χρόνια.Μια καθαρή μονάδα Στρόντιου-90 δίνει 0,46 κιλοβάτ/χιλιόγραμμο θερμικής ισχύος όταν είναι νέα, ήπερίπου 15 % λιγότερο από ίδια μάζα Πλουτωνίου-238. Επιπλέον ένα RTG βασιζόμενο στο Στρόντιο-90 θα χειροτερεύσει περίπου τρεις φορές γρηγορότερα από έναν RTG βασιζόμενο σε Πλουτώνιο-238.Μια ηλικίας 20 ετών μονάδα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος θα παραγάγει μόνο 61 % της αρχικήςισχύος.

Λόγω της χαμηλότερης ενεργειακής πυκνότητας, μια ράβδος καυσίμων Στροντίου-90 δεν θαθερμαίνεται τόσο όσο μια ράβδος Πλουτωνίου-238. Μια νέα ράβδος, ανάλογα με τη διαμόρφωση,μπορεί να είναι σε θέση να επιτύχει θερμοκρασία επιφάνειας από 700 έως 800 βαθμών Κελσίου. Αυτόείναι σημαντικό επειδή μια χαμηλότερη θερμοκρασία διαθέσιμη σε ένα θερμοηλεκτρικό ζευγάρι θαμειώσει τη θερμοηλεκτρική αποδοτικότητα μετατροπής του RTG. Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών,μια μονάδα RTG από Στρόντιο-90 θα είναι περίπου 50 έως 100 % βαρύτερη μια μονάδα RTGΠλουτωνίου-238 της ίδιας ισχύος.

Το στρόντιο, εντούτοις, έχει μερικά πλεονεκτήματα σχετικά με το πλουτώνιο. Είναι ένα προϊόνσχάσης με υψηλή απόδοση. Δεδομένου ότι SR-90 έχει μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής έναντι του χρόνουπου τα καύσιμα αντιδραστήρων ξοδεύονται σε έναν πυρήνα, είναι αρκετά εφικτή η απόκτηση SR- 90από τα ξοδευμένα πυρηνικά καύσιμα. Το Στρόντιο-90 θεωρείται από τους περισσότερους σημερινούςιδιοκτήτες του ως ένα μεγάλο πρόβλημα αποβλήτων και μερικοί θα πλήρωναν για να το ξεφορτωθούν.

Το στρόντιο δεν συνδέεται με τα πυρηνικά όπλα και δεν έχει αποκαλεστεί ποτέ θανατηφόρουλικό. Υπάρχει ένα προηγούμενο στις Ηνωμένες Πολιτείες ευρείας χορήγησης άδειων για μικρέςποσότητες σφραγισμένου Στροντίου-90 που χρησιμοποιείται σε μερικά συστήματα ανίχνευσης πάγουτων αεροσκαφών.

Κατάσταση στην Άπω Ανατολή από τις RTGΣτην Άπω Ανατολή, σύμφωνα με τους διάφορους απολογισμούς, περίπου 40 φάροι που

τροφοδοτούνται από RTG είναι διεσπαρμένοι κατά μήκος της ακτής της νήσου sakhalin, όπως και 30RTG στα νησιά. Kuril.

Η Άπω Ανατολική περιοχή της Chukotka έχει, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, 150 RTG.Πολλοί από αυτούς έχουν παραμεληθεί εδώ και καιρό, όπως τους αυτοί στον κόλπο Shelting και στοακρωτήριο Yevreinov. Ανήκουν στην περιφερειακή Υδρομετεωρολογική Υπηρεσία Kolyma, αλλάεγκαταλείφθηκαν από τη στιγμή που η ελεγκτική υπηρεσία σταμάτησε ουσιαστικά να υπάρχει στηνπεριοχή αυτή. Από αυτούς τους RTG, οι 58 είναι τύπου Beta-M, οι 13 τύπου Efir, οκτώ δομής Gornκαι έξι Gong.

Υπάρχει μια ισχυρή πιθανότητα μερικές από τις γεννήτριες που έχουν τη βάση τους στηΑρκτική να έχουν χαθεί κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ετών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία,μέχρι την πρόσφατη δεκαετία του '90, τουλάχιστον έξι RTG που λειτουργούσαν στην Αρκτική περιοχήτης Ρωσίας ήταν κοντά στο όριο κατάρρευσης. Οι περιοχές επιθεωρήθηκαν από μια επιτροπή, η οποίαπεριελάμβανε αντιπροσώπους από την GAN, που κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι "η κατάστασηασφάλειας των RTG δεν είναι καθόλου ικανοποιητική, παρουσιάζεται δε ένας απτός κίνδυνος για τηχλωρίδα, την πανίδα και την υδρόβια ζωή των θαλασσών της αρκτικής περιοχής. Η μετατόπιση ή ηλανθασμένη θέση τους μπορεί να αναγκάσει μέρος του τοπικού πληθυσμού της αρκτικής περιοχής γιανα υποβληθεί σε αδικαιολόγητη ραδιενεργό μόλυνση.

Σύμφωνα με μια έκθεση της 18η Αυγούστου του 2003 από ένα κλάδο της GAN της ΆπωΑνατολικής Διαπεριφερειακής Εδαφικής Περιοχής, η ελεγκτική επιτροπή ενώ η επιθεωρούσε RTGστην Αρκτική ακτή της Αυτόνομης Περιοχής Chukotka, εντόπισε ένα RTG σε κατάσταση παντελούςφθοράς, στο ακρωτήριο Navarin στη περιοχή Bering. Το επίπεδο του ρυθμού δόσης έκθεσης στηνεπιφάνεια της γεννήτριας ήταν αρκετά υψηλό έφτανε δε τα 15 r/h. Η επιτροπή επίσης κατέληξε στοσυμπέρασμα ότι μια απελευθέρωση των ραδιενεργών ουσιών στο περιβάλλον μπορεί να έχει λάβειχώρα

Πίνακας από Bellona 2003-11-24

ΝήσοςShalaurov I

Τα επίπεδα ακτινοβολίας υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα επίπεδα 30 φορές. Οι μονάδεςRTG είναι εγκαταλελειμμένες και δεν παρακολουθούνται.

7

ΑκρωτήριοNutevgi

Η μονάδα RTG έχει υποστεί σοβαρή εξωτερική καταστροφή. Η γεννήτριαεγκαταστάθηκε χωρίς να έχει ληφθεί υπόψη η επιρροή των φυσικών δυνάμεων,Επιπρόσθετη καταστροφή μπορεί να έχει γίνει στο RTG το Μάρτιο του 1983, σε έναατύχημα κατά τη μεταφορά του.

ΑκρωτήριοOkhotnichy

Η μονάδα RTG χάθηκε στην άμμο λόγω των παλιρροιακών κυμάτων καθώςεγκαταστάθηκε κοντά στην παράκτια περιοχή. Το ατύχημα προκλήθηκε λόγωανικανότητας της ομάδας διαχείρισης. Η μονάδα κρατείται στη θέση αυτή σεπαράβαση του νόμου.

ΑκρωτήριSerdtse-Kamen

Η μονάδα RTG εγκαταστάθηκε 3 μέτρα μακριά από την άκρη ενός γκρεμού βάθους100 μέτρων. Μια ρωγμή στο έδαφος μπορεί να παρατηρήσει κανείς σε ολόκληρη τητοποθεσία η οποία δημιουργεί κίνδυνο να πέσει η μονάδα σε μια πλάγια μαζί μεόγκους πετρωμάτων. Η εγκατάσταση πραγματοποιήθηκε χωρίς να ληφθεί υπόψη ηεπιρροή των παραγόντων της φύσης που στην περίπτωση αυτή είναι οι θαλάσσιαδιάβρωση. Η μονάδα RTG κρατείται στη θέση αυτή σε παράβαση του νόμου

ΝήσοςNuneangan

Τα εξωτερικά επίπεδα ακτινοβολίας έχουν περάσει τα επιτρεπτά όρια . Η αίτια των μηφυσιολογικών επιπέδων ακτινοβολίας ευρίσκεται στη ελαττωματική σχεδίαση. Ημονάδα RTG δεν είναι δυνατό να μεταφερθεί με τα συνηθισμένα μέσα μεταφοράς.

ΑκρωτήριοChaplin

Το κάτω μέρος του σκελετού της μονάδας RTG's δεν έχει κάλυμμα, τα επίπεδαακτινοβολίας ξεπερνούν τα επιτρεπόμενα 25 φορές. Η μονάδα RTG είναιτοποθετημένη σε στρατιωτική περιοχή. Η επείγουσα κατάσταση της μονάδας RTGέχει προκληθεί από την ελαττωματική σχεδίαση αυτού του τύπου των γεννητριών.

ΝήσοςChekkul

Τα επίπεδα ακτινοβολίας ξεπερνούν τα αποδεκτά όρια κατά 35 τοις εκατό σεαπόσταση ενός μέτρου από την επιφάνεια του RTG.

ShalaurovaIzba Island

Τα επίπεδα ακτινοβολίας ξεπερνούν τα αποδεκτά όρια κατά 80 τοις εκατό στηναπόσταση ενός μέτρου από την επιφάνεια του RTG.

Η δημοκρατία της Sakha-Yakutia έχει στο έδαφός της περίπου 75 RTG. Οι γεννήτριες πουβρίσκονται στα νησιά της θάλασσας του Laptev, στις ακτές της Ανατολικής Σιβηρίας και Αρκτικής τωνπεριοχών Anabar, Bulun, Ust-Yana και Nizhnekolymsk, ευρίσκονται όλες υπό την ευθύνη τωνΥδρογραφικών Βάσεων Khatanga, Tiksi και Kolyma, καθώς επίσης και της ομάδας επιθεώρησηςσήμαντρων Pevek. Αλλά αυτή η ευθύνη είναι συνήθως στα χαρτιά. Η λειτουργία αυτών των RTG τηςNorth Sea Route δεν ανταποκρίνεται σε κανένα στάνταρντ ακτινοβολίας. Στην πραγματικότητα, οιαρχές έχουν χάσει τον έλεγχο σε πάνω από 25 τέτοιες γεννήτριες.

RTG σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στη Yakutia, στη Υδρογραφική ΒάσηTiksi ΑκρωτήριKondratiev

Λόγω της βαθμιαίας αποσύνθεσης του βράχου κατά μήκος της κλίσης τηςακτής, δύο RTG τύπου Gong βυθίστηκαν σε 20-μέτρα-βάθος μέσα σε ένα παχύστρώμα μόνιμα παγωμένου εδάφους, το οποίο ξεπαγώνει σταδιακά .

ΑκρωτήριMakar

Τα επίπεδα έκθεσης δόσης του RTG τύπου Efir υπερβαίνουν τις αποδεκτός τιμές10 φορές λόγω δυσλειτουργίας της ασπίδας βιολογικής προστασίας.

Από τις γεννήτριες που χρησιμοποιούνται από την Υδρογραφική Βάση Tiksi,περισσότερα από 15 RTGs έχουν χαρακτηρισθεί σαν πλεόνασμα και πρόκειται να αφαιρεθούν.

Η Σιβηρική Εδαφική Περιοχή περιέχει περισσότερες από 100 RTG, ο όγκος των οποίωνσυγκεντρώνεται στη χερσόνησο Taimyr. Άλλα 153 RTG είναι διεσπαρμένα κατά μήκος των ακτών τουBarents και της Άσπρης Θάλασσας, από τις οποίες 17 βρίσκονται στον Κόλπο Kandalaksha. .

Σύμφωνα με το διευθυντή της VNIITFA Nikolai Kuzelyov "το 100 % των RTG που βρίσκονταικατά μήκος της ακτής της Βαλτικής θάλασσας υποβάλλεται σε ετήσιες επιθεωρήσεις. Συγχρόνως,πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι καμία επιθεώρηση RTG δεν έχει διεξαχθεί από ειδικούς του VNIITFAστις Αρκτικές ακτές της περιοχής Chukotka επειδή καμία τέτοια σύμβαση δεν έχει υπογραφεί.

Η ευθύνη να υποστηριχτούν τα πρότυπα ακτινοβολίας και πυρηνικής ασφάλειας στιςστρατιωτικές μονάδες και τις βάσεις, από το 1995, ήταν ευθιυνη του Υπουργείου Άμυνας. Κατάσυνέπεια το GAN —το κρατικό πυρηνικό ελεγκτικό και εξουσιοδοτημένο σώμα —δεν έχει καμίαεξουσία στην επιτήρηση των RTG που βρίσκονται στη εξουσία του υπουργείου, ενώ ο έλεγχος τωνστρατιωτικών υποτίθεται ότι διατηρείται από τον ίδιο το στρατό. Μια πλούσια ιστορία των σχετικώς με

8

την ακτινοβολία γεγονότων που προκαλούνται από την παραμέληση εκ μέρους του στρατού τωνπρότυπα ασφάλειας λέει την ιστορία της από μόνη της .

Ζήτημα Ασφάλειας των RTG"Μπορεί να είχε περισσότερο νόημα να θάψει κανείς [RTG] στο έδαφος, έτσι ώστε κανείς να

μην μπορεί να τους βρει ή να σκοντάψει επάνω σε τους. Αλλά εγκαταστάθηκαν ως επί το πλείστονπερίπου 30 χρόνια πριν, όταν κανείς δεν ασχολείτο με οποιαδήποτε απειλή τρομοκρατίας, εκτός δεαυτού τα RTG δε κατασκευάστηκαν ώστε να αντέχουν σε πράξεις βανδαλισμού.

Ο Agapov επιβεβαίωσε τις προηγούμενες εκθέσεις των περιπτώσεων έκθεσης ακτινοβολίαςστην Γεωργία, πρώην δημοκρατία της ΕΣΣΔ, όπου βοσκοί ζεσταίνονταν μέσα στον κρύο καιρό με τηβοήθεια RTG, που είναι στην ουσία γεννήτριες θερμότητας πυρηνικής ισχύος.

Το Minatom, μέσω του Agapov, αναγνωρίζει επίσης τη "ύπαρξη αφύλακτων RTG". Σύμφωναμε Agapov, "ο λόγος για αυτό είναι ότι οι οργανώσεις υπεύθυνες για τη λειτουργία των RTG είναιαπρόθυμες να πληρώσουν για το κλείσιμο και την απομάκρυνση τους". "Είναι το ίδιο πρόβλημα όπωςμε τα νέα κράτη που διαμορφώθηκαν στο έδαφος της ΕΣΣΔ μετά από την διάσπαση της: "Πάρτεμακριά όλα τα κακά πράγματα, πρέπει να κρατήσουμε μόνο όλα τα καλά".

Συγχρόνως, σύμφωνα με το διευθυντή Kuzelyov της VNIITFA, "δεν υπάρχει κανένα πρόβλημαραδιενεργού μόλυνσης του περιβάλλοντος στο χώρο των RTG.

Ο Kuzelyov αναγνώρισε πράγματι ότι, "οι περισσότερες τοποθεσίες των RTG δεν καλύπτουντις απαιτήσεις που έχουν προσδιοριστεί στα υπάρχοντα ρυθμιστικά έγγραφα, τα οποία είναι γνωστά στηδιαχείριση των χρηστών RTG. Υπάρχει στην πραγματικότητα το πρόβλημα της ευπάθειας των RTG'απέναντι σε τρομοκράτες, των οποίων στόχος είναι να χρησιμοποιήσουν σκοπίμως ραδιενεργά υλικάστα οποία περιλαμβάνονται οι RTG".

Περιστατικά με RTGΣτις 12 Νοέμβριου 2003, ευρέθηκε μια κατεστραμμένη τοποθεσία Beta-M RTG στο κόλπο Oleniya—οόποιος είναι μέρος του κόλπου Kola —στη βόρεια ακτή απέναντι από την είσοδο του λιμανιούYekaterininskaya και πλησίον της ναυτικής πόλης Polyarny. Η ομάδα διεύθυνε μια από τιςσχεδιασμένες εξετάσεις εξοπλισμού πλοήγησης όταν ανακάλυψε ένα RTG κατεστραμμένο και τα όλασυστατικά του να λείπουν, συμπεριλαμβανομένης της θωράκισης προστασίας από απεμπλουτισμενοουράνιο. Η ραδιοϊσοτόπικη πηγή—μια κάψουλα στροντίου—βρέθηκε βυθισμένη σε περίπου τρία μέτρακοντά στην ακτή.

Στις 13 Νοεμβρίου 2003, η ίδια ομάδα επιθεώρησης βρήκε μια εντελώς αποσυναρμολογημένημονάδα RTG του ίδιου τύπου Beta-M, που είχε χρησιμοποιηθεί για να παρέχει ηλεκτρική ενέργεια στοφάρο ναυσιπλοΐας Αριθ. 437, που βρίσκεται στο νησί Yuzhny Goryachinsky στον κόλπο Kola ,απέναντι από τις σήμερα ανύπαρκτες εγκαταστάσεις του Goryachiye Ruchyi, επίσης κοντά στοPolyarny. Όπως στην προηγούμενη περίπτωση το RTG καταστράφηκε από πάνω έως κάτω και όλα τασυστατικά του εκλάπησαν, συμπεριλαμβανομένης της Θθωράκισης προστασίας από απεμπλουτισμενοουράνιο. Η γεννήτρια RHS βρέθηκε στο έδαφος κοντά στην ακτή στο βόρειο μέρος του νησιού. Τογεγονός ταξινομήθηκε ως ραδιενεργό ατύχημα.

Σύμφωνα με μια δήλωση που δημοσιεύεται από τη διοίκηση της περιοχής του Murmansk "έναRHS αντιπροσωπεύει μια πηγή αυξημένου κινδύνου ακτινοβολίας με δυνατότητα ακτινοβολίας περίπου1000 r/h στην επιφάνεια. Για τους ανθρώπους και τα ζώα, η ύπαρξη κοντά τους της ακτινοβολούσαςπηγής —πιο κοντά από 500 μέτρα —είναι μια σοβαρή απειλή υγείας ή ζωής. Μια υπόθεση θαμπορούσαμε να κάνουμε με ασφάλεια είναι ότι οι άνθρωποι που αποσυναρμολόγησαν αυτά τα RTGεκτέθηκαν σε θανατηφόρες δόσεις ακτινοβολίας. Η FSB [υπηρεσία ασφάλειας της Ρωσίας πουδιαδέχθηκε την KGB] μαζί με την αστυνομία έχουν αρχίσει μια αναζήτηση των υποτιθέμενων κλεφτώνκαι των κλεμμένων συστατικών RTG που μπορούν να εμφανιστούν σε εγκαταστάσεις ανακύκλωσηςαπορριμμάτων μετάλλων".

Η ακριβής ημερομηνία που τα δύο RTG συλήθηκαν ακόμα δεν έχει υπολογισθεί. Το ΥπουργείοΜεταφορών επιθεωρεί μόνο τις θέσεις RTG μια φορά ή δύο φορές ετησίως, είναι αρκετά δε πιθανό ητελευταία φορά που οποιοσδήποτε έλεγχος εμφανίστηκε ήταν το αργότερο την Άνοιξη του 2003.Σύμφωνα με πληροφορίες για τα περιστατικά αυτά η περιοχή όπου το RTG λειτουργούσε —και πού οικάψουλες στροντίου βρέθηκαν σχεδόν αφύλακτες —δεν είναι μια περιοχή περιορισμένης πρόσβασηςκαι είναι ανοικτή για οποιουσδήποτε περαστικούς. Συνεπώς, οποιοσδήποτε επισκέπτης πλησίασε τηνμονάδα RTG μπορεί να είχε εκτεθεί σε θανατηφόρες δόσεις ακτινοβολίας.

9

Στις 15 Νοεμβρίου του 2003, η Διοίκηση του Βόρειου Στόλου εξέδωσε εντολή σχηματισμούειδικής ομάδας εργασίας που θα καθορίσει τα ίχνη του ατυχήματος

Στις 12 Μαρτίου 2003—την ίδια μέρα που ο Υπουργός της Ατομικής Ενέργειας AlexanderRumyantsev εξέφραζε τις ανησυχίες του πάνω στην ασφάλεια των πυρηνικών υλικών κατά τη διάρκειαμιας ομιλίας σε μια διάσκεψη στη Βιέννη-Αυστρία, το στρατιωτικό προσωπικό της ναυτικής βάσης τουΛένινγκραντ ανακάλυψε ότι ο φάρος κοντά στο Kurgolovo, εγκαταστάσεις στην ακτή της θάλασσαςτης Βαλτικής, στο ακρωτήριο Pihlisaar στη χερσόνησο Kurgalsky είχε πρόβλημα. Η τελευταίασχεδιασμένη επιθεώρηση του φάρου—που λειτουργούσε από μια γεννήτρια Beta-M—πριν τηνανακάλυψη, είχε πραγματοποιηθεί τον Ιουνίου του 2002. Οι κλέφτες, που ελκύστηκαν προφανώς απότην προοπτική της λεηλασίας κάποιων μη σιδηρούχων μετάλλων, έκλεψαν περίπου 500 χιλιόγραμμαανοξείδωτου χάλυβα, αλουμινίου και μολύβδου. Όσον αφορά στο ραδιενεργό στοιχείο ισχύος, τοέριξαν έξω στην παγωμένη θάλασσα περίπου 200 μέτρα μακριά από το φάρο. Η "καυτή" κάψουλαστροντίου έλιωσε τον πάγο και πήγε κάτω στον πυθμένα θάλασσας. Αλλά ακόμα κι αν ο πάγος πουκαλύπτει το σημείο όπου το RHS βυθίστηκε είχε πάχος ένα μέτρο, ο ρυθμός δόσης έκθεσηςακτινοβολίας γάμα αμέσως επάνω από τη βυθισμένη μονάδα έφτανε τα 30 r/h.

Ο φάρος ήταν στην αρμοδιότητα μιας μονάδας φρουράς συνόρων που εξυπηρετεί την περιοχή.Επειδή η ίδια η μονάδα στερήθηκε τον απαραίτητο εξοπλισμό για μια λειτουργία διάσωσης, οι φρουρέςτων συνόρων έστειλαν ένα αίτημα στις 23 Μαρτίου στη εταιρία περιορισμού πυρηνικών υλικών Radon—που έχει βάση κοντά στην Αγία Πετρούπολη στην πυρηνική πόλη Sosnovy Bor —για να βρει και νααφαιρέσει το ραδιενεργό κύλινδρο. Αν και η Radon ειδικεύεται στην απόρριψη «ορφανών πηγώνακτινοβολίας», δεν έχει την άδεια για να εξετάσει RTG και έπρεπε να πάρει μια έγκριση από τη GANγια να επιχειρήσει την ανάκτηση της μπαταρίας Στροντίου κάτω από τον πάγο στον κόλπο τηςΦινλανδίας. Στις 28 Μαρτίου, το ραδιενεργό στοιχείο ήρθε στην επιφάνεια με τη βοήθεια ενός απλούφτυαριού και ενός δίκρανου, και τα δύο δε είχαν εξοπλιστεί με εκτεταμένες λαβές. Η πηγή φορτώθηκεέπειτα σε ένα έλκηθρο, το οποίο έκανε μερικά χιλιόμετρα μακριά κατά μήκος της απότομης καιδύσβατης ακτής μέχρι το κύριο δρόμο, όπου τοποθετήθηκε τελικά σε ένα μολύβδινο υποδοχέα. Τοκέλυφος της μπαταρίας στροντίου αποδείχθηκε ότι ήταν άθικτο. Η πηγή RHS έμεινε στο Radon στοSosnovy Bor για τρεις μήνες και εστάλη έπειτα στο VNIITFA.

Ένα παρόμοιο γεγονός είχε εμφανιστεί στην περιοχή του Λένινγκραντ το 1999. Ένας ίδιοςφάρος βρέθηκε εντελώς, κατεστραμμένος και το ραδιενεργό στοιχείο ισχύος πετάχτηκε σε έναν σταθμόλεωφορείων στην πόλη Kingisepp, 50 χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο εγκλήματος. Τρεις άνθρωποιπου η αστυνομία εξακρίβωσε ήταν οι δράστες πέθαναν από δηλητηρίαση ακτινοβολίας. Τέσσεραχρόνια αργότερα το περιστατικό ανατέθηκε στην εταιρία Radon.

Το χωριό Kurgolovo, όπου εμφανίστηκε το ατύχημα το Μάρτιο του 2003, ευρίσκεται στηνπεριοχή Kingisepp, όχι μακριά από τα εσθονικά και φινλανδικά σύνορα. Αυτή η περιοχή αναγνωρίζεταιως υγρότοπος διεθνούς σπουδαιότητας και το 2000 αναγνωρίσθηκε σαν μια περιοχή φυσικού πλούτουαπό τον κυβερνήτη της περιοχής του Λένινγκραντ.Υπό αυτήν τη μορφή, έχει δικαίωμα στην προστασίατων σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας, καθώς επίσης και στον ειδικό έλεγχο μιας περιοχής κοπαδιώντου κόλπου, ο οποίος είναι μέρος μιας περιοχής ωοτοκίας για τροφικά ψάρια. Είναι επίσης έναςβιότοπος για την γκρίζα φώκια, μια περιοχή για αποικίες αναπαραγωγής και είναι τόπος ενδιάμεσηςμεταναστευτικής στάσης για τα σπάνια υδρόβια πουλιά και τα πουλιά των ακτών. Τότε πουαναγνωρίστηκε η σπουδαιότητα της περιοχής, η διοίκηση της ανέπτυσσε επίσης το "οικολογικότουρισμό" στην περιοχή —ένα σύστημα ειδικών μονοπατιών και διαδρομών για τους εραστές τηςφύσης.

Εντούτοις, τα δύο ραδιενεργά περιστατικά που προκαλούνται από την λόγω αμέλειας απώλειαεπικίνδυνων στοιχείων ακτινοβολίας δημιουργούν σημαντικές αμφιβολίες πάνω στην προοπτική τηςακμάζοντας επιχείρησης τουριστών στην περιοχή.

Τον Μάιο του 2001, τρεις ραδιοϊσοτόπικες πηγές ενέργειας κλάπηκαν από τους φάρους σε ένανησί στην Λευκή Θάλασσα, στην για φυσικούς λόγους προστατευόμενη περιοχή του Kandalaksha στηνπεριοχή του Murmansk. Αυτή η επιφύλαξη είναι ένα από τα γνωστά κέντρα της Ρωσίας τουοικολογικού τουρισμού. Δύο ντεσπεράντο, γνωστοί για λεηλασία μερικών μη σιδηρούχων μετάλλων,δέχθηκαν σοβαρές δόσεις από ακτινοβολία. Τα "καυτά" RTG ανακτήθηκαν και εστάλησαν σεVNIITFA τον Ιούνιο του 2001. Από εκεί, μεταφέρθηκαν στα Ουράλια χημικό σύμπλεγμα του Mayak. Ολογαριασμός για όλες αυτές τις εργασίες πληρώθηκε από την κυβέρνηση της νορβηγικής επαρχίαςFinnmark στο πλαίσιο μιας συμφωνίας με τη διοίκηση της περιοχής του Murmansk ως τμήμα ενός

10

διμερούς προγράμματος, το οποίο προβλέπει τον αφοπλισμό RTG στους ρωσικούς φάρους και τηναντικατάσταση των ραδιενεργών συσκευών με τις ηλιακές μπαταρίες.

Το 1987, ένας τύπος IEU-1 βάρους 2.5-τόνων RTG πετάχτηκε στη θάλασσα ενώ ανυψωνότανκαι ρυμουλκειτο από ένα ελικόπτερο Mi-8 της Άπω Ανατολικής Διοίκησης της πολιτικής αεροπορίαςστο ακρωτήριο Nizky στην περιοχή Okha στην ανατολική ακτή sakhalin. Η διαταγή για τη μεταφοράτέθηκε από τη στρατιωτική μονάδα αριθ. 13148 του Υπουργείου Αμύνης. Οι πιλότοι εξήγησαν ότι οασυνήθιστα θυελλώδης καιρός λίκνιζε το ελικόπτερο τόσο βίαια ότι δεν είχαν καμία άλλη επιλογή αλλάγια να αποστείλουν το φορτίο και να το πετάξουν στη θάλασσα για να αποφύγουν μια συντριβή κατά τηπροσγείωση.

Τον Αύγουστο του 1997, άλλη μονάδα RTG τύπου IEU-1 έπεσε από ένα ελικόπτερο στηθάλασσα στο ακρωτήριο του τομέα της μεριάς του βόρειου μέρους sakhalin στην περιοχή Smirnykh. Ηγεννήτρια βύθισε σε μια απόσταση 200 έως 400 μέτρων από την ακτή σε 25 έως 30 μέτρα του ύδατος.Σύμφωνα με τους στρατιωτικούς ανώτερους υπαλλήλους, η αιτία του ατυχήματος ήταν η αποδέσμευσητης κλειδαριάς του συστήματος φορτίων σφεντόνων λόγω του ανθρώπινου λάθους.

Τον Αύγουστο του 1997, ένας άλλος τύπος RTG έπεσε από ένα ελικόπτερο μέσα στη θάλασσαστη περιοχή του ακρωτηρίου Maria στο βόρειο μέρους της sakhalin στην περιοχή Smirnykh. Ηγεννήτρια βυθίσθηκε σε μια απόσταση 200 έως 400 μέτρων από την ακτή σε 25 έως 30 μέτρα βάθος .Σύμφωνα με επίσημους στρατιωτικούς ανώτερους υπαλλήλους, η αιτία του ατυχήματος ήταν ηαποδέσμευση της κλειδαριάς του συστήματος κράτησης φορτίων λόγω ανθρώπινου λάθους.

Ακόμα κι αν η ολόκληρη την επίπληξη για αυτά τα ατυχήματα δέχθηκε η ομάδα πολιτικήςαεροπορίας που μετέφερε το RTG με τη χρήση ενος ανυψωτικού μηχανήματος, είναι ο στόλος τουΕιρηνικού του Υπουργείου Αμύνης —ο ιδιοκτήτης του χαμένου RTG —που πρέπει να αντιμετωπίσειτην ευθύνη. Ο στρατός δεν είχε επεξεργαστεί οποιαδήποτε σχέδια αποτροπής πιθανών ατυχημάτων καιδεν είχε για αυτό συμβουλέψει τους πιλότους πριν από τις ειδικές ενέργειες.

Και τα δύο RTG βρίσκονται ακόμα στον πυθμένα της θάλασσας. Μέχρι τώρα, τα δείγματα τουθαλάσσιου νερού σε αυτές τις περιοχές δεν έχουν παρουσιάσει αυξανόμενα επίπεδα sr 90, αλλά πρέπεινα σημειωθεί ότι το θαλάσσιο περιβάλλον είναι ένα χημικά ενεργό μέσο, και ο παράγοντας πίεσημερικών ατμοσφαιρών ύδατος αυξάνει το κίνδυνο καταστροφής του RTG. Οι σκελετοί των RTG έχουνδιάφορα βουλώματα, ενώσεις και κανάλια, μέσω των οποίων το θαλάσσιο νερό είναι αναγκασμένοτελικά να εισέλθει στον πυρήνα, βγάζοντας έξω το ραδιονουκλεϊδιο 90Sr και αναγκάζοντας το ναμετακινηθεί περαιτέρω προς τα πάνω στην τροφική αλυσίδα μέσα από τους μικροοργανισμούς πουκατοικούν στα βάθη προς το μέρος της άλγη για να αλιευθεί τελικά από τα ανθρώπινα όντα. Ηπιθανότητα ενός τέτοιου σεναρίου επιβεβαιώνεται τόσοι από ανώτερους υπαλλήλους καιεμπειρογνώμονες του GAN όσο και από τη IAEA36, που λένε ότι μια διαρροή ακτινοβολίας είναι πιθανόνα συμβεί κοντά στο ακρωτήριο Nizky και το ακρωτήριο Maria.

Η διάρκεια ζωής της κατασκευής τμήματος RTG τύπου IEU-1 είναι δέκα έτη. Η λειτουργικήπερίοδος ενός RHS είναι τριάντα έτη. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις GAN, το μέταλλο πουπεριλαμβάνεται σε αυτά τα στοιχεία μπορεί να χάσει 85 τοις εκατό της ανθεκτικότητας του σε 80 έτη—χωρίς να λάβει υπόψη του κανείς το ταραχώδες θαλάσσιο περιβάλλον, για το οποίο τα RTG δενελέχθησαν και από τους υπεύθυνους κατά την ανάπτυξή τους.

Ο κλάδος sakhalin στη GAN και στη Ρωσική Κρατική Επιτροπή Προστασία τουΠεριβάλλοντος απευθύνθηκαν πολυάριθμες φορές στον τοπικό κυβερνήτη και στους περιφερειακούςνομοθέτες προσφερόμενοι να εξετάσουν όλους τους RTG της περιοχής, υπό τον όρο οι αρχές ναβοηθήσουν τους επιθεωρητές με την προσφορά ανυψωτικών μηχανημάτων για την ανύψωση τωνγεννητριών από τον πυθμένα της θάλασσας. Οι δύο ομάδες(κυβερνητικές ) εντούτοις, δεν έλαβαν ποτέοποιαδήποτε απάντηση.

Το 1999, η Περιφερειακή Duma της Απω Ανατολικής στην περιοχή Magadan απευθύνθηκεστην ομοσπονδιακή κυβέρνηση και στην κρατική Duma με ένα αίτημα που τιτλοφορήθηκε " ανάγκηλήψης επειγόντων μέτρων για άρση των κινδύνων από πηγές ακτινοβολίας προκειμένου να αποτραπεί ημεγάλης κλίμακας ραδιομόλυνση της θάλασσας Okhotsk" Η μόνιμη Επιτροπή Διαχείριση Φύσης καιΠεριβαλλοντικών ζητημάτων της στη Περιφερειακή Duma της Sakhalin" εξέτασε και υποστήριξε" τηνέκκληση της 1ης Ιουνίου 1999, εντούτοις, σύμφωνα με δήλωση που έγινε από τον προϊστάμενο τωναρχηγείου του Ρωσικού ναυτικού, Βίκτωρ Kravchenko, ο οποίος αναφέρθηκε στη καθοδηγούμενη απότη Ρωσική Κυβέρνηση Rossiyskaya Gazeta ως εξής: "Η πραγματοποίηση μιας μεγάλης κλίμακαςεπιχειρήσεων για εύρεση των RTG που έχουν χαθεί στη θάλασσα δεν μπορεί ενδεχομένως ναπραγματοποιηθεί μέχρι τον Ιούλιο ή τον Αύγουστο του 2004".

11

Σύμφωνα με τη VNIITFA, "μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει καμία περίπτωση που να περιλαμβάνεικαταστροφή της ερμητικά σφραγισμένης RHS-900, αν και έχουν υπάρξει διάφορες σοβαρέςκαταστάσεις έκτακτης ανάγκης που περιλαμβάνουν RTG".

Accidents involving RTG in the USSR, Russia and the CIS1978 Pulkovo Airport,

LeningradΜια χρησιμοποιημένη RTG μεταφέρθηκε χωρίς ένα –υποδοχέα ασφάλειας από την ακτινοβολία κατά τη μεταφοράτης.

March 1983 ΑκρωτήριοNutevgi, ChukotkaΑυτόνομη Περιοχή

Ένα RTG υπέστη σοβαρή ζημία σε τροχαίο ατύχημα ενώ ήτανκαθοδόν προς την περιοχή εγκαταστάσεώς της. Το ατύχημακαλύφθηκε κάτω από χαλάσματα από τη διοικητική ομάδα,αλλά η ζημία το 1997 αποκαλύφθηκε από την επιτροπήεπιθεώρησης, η οποία περιελάμβανε τους εμπειρογνώμονεςαπό GAN.

1987 Ακρωτήριο Nizky,Περιοχη Sakhalin

Μια μονάδα RTG τύπου IEU-1 βάρους 2,5-τόνων έπεσε στηθάλασσα okhotsk κατά τη διάρκεια της μεταφοράς της με τοελικόπτερο. Το RTG, που ανήκει στο Υπουργείο Άμυνας,ακόμα δεν έχει ανακτηθεί από τον πυθμένα θάλασσας. .

1997 Dushanbe,Tajikistan

Μια αύξηση στα επίπεδα ακτινοβολίας γάμα του υποβάθρουκαταγράφηκε στις εγκαταστάσεις Tajikgidromet, στοΤατζικιστάν (ανάλογο του Rosgidromet) στο κέντρο τηςπρωτεύουσας της ανεξάρτοποιηθησης δημοκρατίας. ΤρίαRTG που είχαν χρησιμοποιηθεί αρκετά παραπάνω του χρόνουασφαλούς λειτουργίας τους αποθηκεύτηκαν σε ένα χώροαποθήκευσης άνθρακα. Λόγω της προβληματικής σχέσης τουΤατζικιστάν με τη Ρωσία, τα RTG δεν εστάλησαν ποτέ στηVNIITFA και έπεσαν θύμα κλοπής απο άγνωστους συλλέκτεςμετάλλων

August 1997 Ακρωτήριο Maria,Περιοχή Sakhalin

Το σενάριο του 1987 επαναλήφθηκε δέκα έτη αργότερα: Έναάλλο IEU-1 από RTG έπεσε στη θάλασσα okhotsk κατά τηδιάρκεια της μεταφοράς του με ελικόπτερο. Όπως στο πρώτοατύχημα έτσι και σε αυτό η μονάδα RTG, που ανήκει στοαμυντικό Υπουργείο, δεν ανακτήθηκε ποτέ από τον πυθμέναθάλασσας, όπου βρίσκεται σε βάθος 25 έως 30 μέτρων .

July 1998 Λιμάνι Korsakov,περιοχή Sakhalin r

Ένα αποσυναρμολογημένο RTG βρέθηκε σε ένα εγκατάστασηανακύκλωσης απορριμμάτων μετάλλων. Η κλεμμένηγεννήτρια άνηκε στο Υπουργείο Αμύνης.

1999 Περιοχή Leningrad Ένα RTG βρέθηκε έρημο από κλέφτες μη-σιδηρούχωνμετάλλων. Ο πυρήνας RHS έπεμπε 1000 r/h ακτινοβολίας,βρέθηκε δε μια στάση λεωφορείων στην πόλη Kingisepp.Ανακτήθηκε από μια ομάδα διάθεσης ραδιενεργών υλικών τηςRadon .

2000 Cape MalayaBaranikha,ChukotkaAutonomousDistrict

Η πρόσβαση σε αυτό το RTG, που βρίσκεται κοντά σε κάποιαεγκατάσταση, δεν είναι περιορίζεται Το 2000, τα επίπεδαακτινοβολίας υποβάθρου βρέθηκαν να υπερβαίνουν τιςαποδεκτές τιμές αρκετές φορές. Η μονάδα RTG ακόμα δενέχει εκκενωθεί λόγω οικονομικών δυσκολιών.

Μάιος 2001 Kandalaksha Bay,Περιοχή Murmansk

Τρεις ραδιοϊσοτόπικες πηγές κλάπηκαν από ς φάρους πουβρίσκονταν στη περιοχή. Και τα τρία RHS που βρέθηκαν καιεστάλησαν στη Μόσχα από ειδικούς της VNIITFA .

12

Φεβρουάριος2002

Δυτική Γεωργία Τρεις ποιμένες από το χωριό Lia στην περιοχή Tsalendzhikhaεκτέθηκαν στις υψηλές δόσεις ακτινοβολίας αφότου έπεσανπάνω σε διάφορα RTG σε ένα κοντινό δάσος. Αμέσως μετάαπό το ατύχημα επιτροπή της IAEA καθόρισε ότι, κατά τηδιάρκεια της εποχής των Σοβιέτ οκτώ συνολικά πυρηνικήςισχύος γεννήτριες παραδόθηκαν στη Γεωργία από το Baltiyetsπαραγωγό των RTG.

March 2003 Cape Pihlissar,near Kurgolovo,Περιοχή Leningrad

Ένα RTG ερημώθηκε από τους συλλέκτες μετάλλων μησιδηρούχων Το RHS που εκπέμπει 1000 r/h, βρέθηκε 200μέτρα μακριά από το φάρο, βυθισμένο στα νερά της Βαλτικήςθάλασσας. Αφαιρέθηκε από μια ειδική ομάδα από της Radon.

Νοέμβριος2003

Kola Bay: OleniyaBay and YuzhnyΝήσοςGoryachinsky

Δύο RTG, που είναι η ιδιοκτησία του Βόρειου Στόλου,ερημώθηκαν από κλέφτες μη σιδηρούχων μετάλλων. Η RHS-90s βρέθηκε εκεί κοντά, βυθισμένη σε ρηχά νερά, ενώ η άλληβρέθηκε στην ακτή.

Στη VNIITFA οι εμπειρογνώμονες συμμετείχαν επίσης σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκηςπου προκλήθηκε από αναρμόδια αποσυναρμολόγηση έξι RTG τύπου Beta-M στο Καζακστάν, στηνπεριοχή Priozersk της χώρας αυτής.

Το 1998 ένα κοριτσάκι δύο ετών, που κατοικούσε στο χωριού Vankarem της περιοχήςChukotka, πέθανε από λευχαιμία, ενώ άλλα δύο παιδιά νοσηλεύθηκαν με υποψίες για ίδια διάγνωση.Σύμφωνα με εφημερίδα Svobodny της περιοχής Sakhalin, οι ασθένειες προκλήθηκαν από έκθεση σεακτινοβολία από RTG, που είχαν πεταχτεί όχι πολύ μακριά από το χωριό. Εντούτοις, η διάγνωση και ηαιτία της ασθένειας δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ επίσημα

Τον Μάρτιο του 2000 ένα χαλασμένο RTG από έναν άλλο σταθμό ναυσιπλοΐας —στην περιοχήOlgino της Υδρογραφικής υπηρεσίας του Στόλου του Ειρηνικού —αφέθηκε στο σπίτι του VladimirSvyatets, κοντά στο φάρο του σταθμού Plastun υποστήριξης ναυσιπλοΐας στο ακρωτήριο Yakubovskyστην περιοχή Primorsky. Η κατάσταση υγείας του Vladimir Svyatets παρομοίως δεν έχει επιβεβαιωθείακόμα επίσημα.

Η ακτινοβολία που εκπεμπόταν από το χαλασμένο RTG ήταν αρκετά πάνω από τους αποδεκτέςτιμές. Ως αποτέλεσμα των σοβαρών δόσεων ακτινοβολίας, ο Svyatets πάσχει σύμφωνα με τουςισχυρισμούς από τη χρόνια ασθένεια ακτινοβολίας—μια διάγνωση που βγήκε από πολιτικούς γιατρούς.Εντούτοις, η ορθότητα των δηλώσεων των πολιτικών γιατρών αμφισβητούνται από την ΡωσικήΝαυτική Διοίκηση του Ειρηνικού και από τους στρατιωτικούς γιατρούς του Στόλου του Ειρηνικού.

RTG ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΗ «Συνεργασία για Μείωση της Απειλής» που ελέγχεται από Υπουργείο Αμύνης των ΗΠΑ, ή

πρόγραμμα CTR, που εγκαινιάστηκε το 1991 θεωρεί τις Ρωσικές μονάδες RTG μια απειλήπολλαπλασιασμού ραδιενεργών υλικών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μια βρώμικη βόμβααπό πιθανούς τρομοκράτες. Το CTR είναι επίσης γνωστό ως πρόγραμμα Nunn - Lugar από τουςδημιουργούς του, Γερουσιαστή της πολιτείας Ινδιάνα Richard Lugar και πρώην γερουσιαστής τηςπολιτείας Γεωργία Sam Nunn.

Η ιστοσελίδα στο Internet toy γερουσιαστή Lugar αναφέρει ότι "η ρωσική κυβέρνηση δεν έχειολοκληρωμένη καταχώρηση ως προς τη ακριβή θέση που βρίσκονται όλες οι γεννήτριες. Συνεπώς, "λέει στην ιστοσελίδα του ο γερουσιαστής Lugar, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος της σημαντικότατηςεπιρροής Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων του Κογκρεσσου, "πρέπει να βρούμε αυτές τις μονάδες, ναασφαλίσουμε και να αφαιρέσουμε τα επικίνδυνα υλικά".

Στις 13 Μαρτίου 2003, σε μια διάσκεψη της IAEA στη Βιέννη που είχε τίτλο "ΑσφάλειαΡαδιενεργών πηγών", ο Rumyantsev επικεφαλής της Minatom αναγνώρισε το πρόβλημα

Σύμφωνα με τον Rumyantsev —του οποίου η ομιλία του υπάρχει στη ιστοσελίδα της IAEA —μεταξύ των επιδεινούμενων παραγόντων είναι "η [αυξανόμενη] απειλή που μπαίνει από [τις διάφορες]τρομοκρατικές οργανώσεις στον κόσμο, ο κατακερματισμός του προηγουμένως Σοβιετικού Εδάφους οοποίος οδήγησε σε απώλεια του ελέγχου των [ραδιενεργών] πηγών και σε μερικές περιπτώσεις στηναπώλεια [ραδιενεργών] πηγών υπό αυτήν τη μορφή".

Σαν παράδειγμα, ο Rumyantsev ανέφερε περιστατικά "ανυποψίαστων επεμβάσεων RTG από[κάτοικους] του Καζακστάν και της Γεωργίας [στη διαταγή] για να αποκτήσουν τα μη σιδηρούχαμέταλλα. Για μερικούς, η δόση που εκτέθηκαν αποδείχθηκε ότι ήταν πάρα πολύ υψηλή". Ο Rumyantsev

13

επίσης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ, το ακέραιο σύστημα κυβερνητικούελέγχου που χρησιμοποιείτο για να επιτηρήσει την εγκατάσταση και τη μεταφορά των ραδιενεργών καιπυρηνικών υλικών έπρεπε να ξαναδημιουργηθεί από την αρχή για κάθε χωριστό ανεξάρτητο κράτος, τοοποίο προκάλεσε ένα πρωτοφανές κύμα των προηγουμένως σπάνιων ποινικών αδικημάτων,συμπεριλαμβανομένων εκείνων που περιλαμβάνουν τις ραδιενεργές πηγές, αναφέρει στην ιστοσελίδα ηIAEA.

Σύμφωνα με δήλωση κατά το κλείσιμο των εργασιών που γίνεται από τη IAEA, οι "υψηλούκινδύνου ραδιενεργές πηγές που δεν ευρίσκονται κάτω από ασφαλή και ρυθμιστικό έλεγχο,συμπεριλαμβανομένων των αποκαλούμενων "ορφανών" πηγών, προκαλούν σοβαρές ανησυχίεςπροστασίας και ασφάλειας. Οι αποτελεσματικές εθνικές υποδομές για την ασφαλή διαχείριση τωντρωτών και επικίνδυνων ραδιενεργών πηγών είναι ουσιαστικές για την εξασφάλιση τηςμακροπρόθεσμης ασφάλειας και ελέγχου τέτοιων πηγών."

ΚΛΟΠΗ ΠΥΡΑΥΛΩΝ ΑΛΑΖΑΝΣτις εθνικές συγκρούσεις που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι

μαχητές σε διάφορες χώρες εκμεταλλεύτηκαν το απίθανο νέο όπλο δηλαδή το μικρό και λεπτό πύραυλοAlazan. Τα στρατιωτικά αρχεία δείχνουν ότι τουλάχιστον 38 κεφαλές πυραύλου Alazanτροποποιήθηκαν για να φέρουν το ραδιενεργό υλικό, δημιουργώντας αποτελεσματικά την παγκόσμιαπρώτη εδάφους-εδάφους βρώμικη βόμβα. Οι ραδιενεργές κεφαλές πυραύλου δεν είναι γνωστό ανέχουν χρησιμοποιηθεί, σύμφωνα όμως με εμπειρογνώμονες και ανώτερους υπαλλήλους, έχουνεξαφανιστεί. Η τελευταία γνωστή αποθήκη ήταν εδώ, σε μια μικρής έκτασης περιοχή γνωστή ωςTransdniester, η οποία αποσπάστηκε από τη Μολδαβία πριν από 14 χρόνια.

Η Μολδαβική Δημοκρατία του Transdniester είναι περιοχή έκτασης όχι μεγαλύτερη από τηΡόδο και βρίσκεται κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της Μολδαβίας με την Ουκρανία. Ηκυβέρνησή της δεν αναγνωρίζεται από κανένα άλλο έθνος. Αλλά τα αποθέματα όπλων της ( νέα,χρησιμοποιημένα και τροποποιημένα) έχουν προσελκύσει την προσοχή των εμπόρων όπλων στημαύρη-αγορά παγκοσμίως.

Όταν ο σοβιετικός στρατός απεσύρθη από αυτήν την γωνία της Ανατολικής Ευρώπης, τα όπλακατατέθηκαν σε ένα οπλοστάσιο εκπληκτικών αναλογιών. Στις ενισχυμένες αποθήκες τουαποθηκεύονται 50.000 τόνοι γήρασμενου υλικού πυροβολικού και εκρηκτικών τος για ορυχεία όσο καιπυραύλους, αρκετό να γεμίσει 2.500 αυτοκίνητα με κιβώτια.

Τα συμβατικά αυτά όπλα που ευρίσκονται στη Transdniester έχουν εμφανιστεί εδώ και χρόνιαστις ζώνες σύγκρουσης από τον Καύκασο μέχρι τη κεντρική Αφρική κάτι που δείχνει αόρατη γραμμήτροφοδοσίας με λαθραία αντικείμενα που περνούν μέσα από τη Tiraspol της Μαύρης Θάλασσας καιπέρα από αυτή. Τώρα οι κυβερνήσεις και οι εμπειρογνώμονες τρομοκρατίας φοβούνται ότι η ίδιαγραμμή τροφοδοσίας μεταφέρει μη συμβατικά όπλα όπως το ραδιενεργό Alazan, και ότι οι τρομοκράτεςέχουν αρχίσει να διεισδύουν

"Για τους τρομοκράτες, αυτό είναι η καλύτερη αγορά που θα μπορούσατε να φανταστείτε:φτηνή, αποδοτική και ξεχασμένη από ολόκληρο τον κόσμο, "είπε ο Vladimir Orlov, ο ιδρυτικόςδιευθυντής του Κέντρου Πολιτικών Μελετών στη Μόσχα,

Μια βρώμικη βόμβα δεν είναι μια πυρηνική συσκευή αλλά ένα όπλο που χρησιμοποιεί τιςσυμβατικές εκρηκτικές ύλες για να διασκορπίσει τα ραδιενεργά υλικά, τα οποία θα μπορούσαν ναπροκαλέσουν τη μια εκτεταμένη διασπορά και να εκθέσουν ανθρώπους στην επικίνδυνη ακτινοβολία.Αντίθετα από άλλα είδη βρώμικων βομβών, αυτή θα ερχόταν με το σύστημα παράδοσής της, και μιαεμβέλεια 8-μιλίου. Διάφορες τρομοκρατικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένου του Al Qaeda, έχουνεπιδιώξει να χτίσουν ή να αγοράσουν ένα τέτοιο πύραυλο

Σκοπός στη φάση αυτή είναι η συγκέντρωση εκπαιδευτικού υλικού που θα αποτελέσει τηναφορμή για μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του θέματος των ραδιενεργών πηγών. Για τον λόγοαυτό το περιεχόμενο αυτής της αναφοράς ή ανασκόπησης προτείνεται να χρησιμοποιηθεί από τον

Τομέα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας της ΕΣΔΥ σαν οδηγός δημιουργίαςεκπαιδευτικού υλικού ενός μαθήματος διαχείρισης καταστροφών (Disaster Management) και

14

επιτρέπεται να δημοσιευθεί μόνο μετά από επεξεργασία εάν κριθεί αναγκαίο. Έλεγχος, πιστοποίησηκαι εξακρίβωση της ακρίβειας του περιεχομένου είναι μερικές από τις ενέργειες που πρέπει να

ακολουθηθούν. Πρέπει να αναζητηθούν συνεργασίες για την ανάπτυξη των επί μέρους μελετών καινα ζητηθούν άδειες και εγκρίσεις, όπου είναι αναγκαίο.

15