0

SÔÛ KHOA HOÏC TRUNG TAÂM TÖ VAÁN

COÂNG NGHEÄ VAØ MOÂI TRÖÔØNG GIAÙO DUÏC TAÂM LYÙ VAØ THEÅ CHAÁT

Ñeà taøi

Ñeà xuaát giaûi phaùp taêng cöôøng coâng taùc tö vaán giaùo duïc truyeàn thoâng veà

höùong nghieäp ; trieån khai öùng duïng vaø hoaøn thieän moät soát traéc nghieäp

höôùng nghieäp cho hoïc sinh phoå thoâng theo yeâu caàu thò tröôøng lao ñoäng

thaønh phoá Hoà Chí Minh.

CHUYEÂN ÑEÀ

HÖÔÙNG NGHIEÄP VAØ SÖÏ PHAÂN LUOÀNG

HOÏC SINH TRUNG HOÏC

TAÏI MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI

Ngöôøi thöïc hieän

Thaïc Syõ Leâ Hoàng Minh

Tp HCM 2002

1

NOÄI DUNG

trang

1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ 2

2. YÙÙ NGHÓA VAØ VAI TROØ HÖÔÙNG NGHIEÄP 4

2.1. Giôùi thieäu lòch söû phaùt trieån cuûa höôùng nghieäp 4

2.2. Caùc ñònh nghóa veà höôùng nghieäp 6

2.3. Höôùng nghieäp vaø phaân luoàng hoïc sinh trung hoïc 7

3. HÖÔÙNG NGHIEÄP TRONG HEÄ THOÁNG GIAÙO DUÏC 9

4. HÖÔÙNG NGHIEÄP VAØ PHAÂN LUOÀNG HS TH TRONG HEÄ THOÁNG

GIAÙO DUÏC ÔÛ MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI 12

HAØN QUOÁC 13

TRUNG QUOÁC 14

NHAÄT BAÛN 16

ANH QUOÁC 18

LIEÂN XOÂ 19

2

HÖÔÙNG NGHIEÄP VAØ SÖÏ PHAÂN LUOÀNG

HOÏC SINH TRUNG HOÏC TAÏI MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI

1. ñaët VAÁN ÑEÀ:

Nhaèm taïo moät böôùc chuyeån bieán maïnh meõ veà giaùo duïc vaø ñaøo taïo, khoa

hoïc vaø coâng ngheä, phaùt huy nhaân toá con ngöôøi, ñaåy maïnh CNH-HÑH thöïc hieän

chieán löôïc phaùt trieån KTXH 10 naêm 2001-2010. Taïo neàn taûng ñeå ñeán naêm

2020 nöôùc ta cô baûn trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi,

Nghò quyeát ñaïi hoäi Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam laàn IX xaùc ñònh muïc tieâu keá

hoaïch phaùt trieån KTXH 5 naêm 2001-2005 ñaõ ghi roõ noã löïc phaûi ñaït ñöôïc veà

kinh teá vaø lao ñoäng “ chuyeån dòch maïnh cô caáu kinh teà vaø cô caáu lao ñoäng theo

höôùng CNH-HÑH …”. Ñeà ra bieän phaùp “ Phaùt huy lôïi theá cuûa ñaát nöôùc, taän

duïng moïi khaû naêng ñeå ñaït ñöôïc trình ñoä coâng ngheä tieân tieán, nhaát laø coâng ngheä

thoâng tin vaø coâng ngheä sinh hoïc. Phaùt huy nguoàn löïc trí tueä vaø söùc maïnh tinh

thaàn cuûa ngöôøi Vieät Nam;”

Veà ngaønh ngheà ñaøo taïo vaø phaùt trieån trong thôøi gian keá hoaïch Nghò

quyeát cuõng ñaõ vaïch ra moät caùch khaù cuï theå: “ ñaåy maïnh thuûy lôïi hoùa, cô giôùi

hoùa , ñieän khí hoùa…Chuù troïng coâng nghieäp cheá bieán, cô khí phuïc vuï noâng

nghieäp, caùc laøng ngheà, chuyeån moät boä phaän quan troïng noâng nghieäp sang khu

vöïc coâng nghieäp vaø dòch vuï…” “ phaùt trieån maïnh coâng nghieäp cheá bieán noâng

thuûy saûn, may maëc, da giaøy, moät soá saûn phaåm cô khí ñieän töû, coâng ngheä phaàn

meàm..”… “naâng cao chaát löôïng ngaønh dòch vuï thöông maïi, keå caû thöông maïi

ñieän töû, haøng khoâng, haøng haûi vaø caùc loaïi hình vaän taûi khaùc, böu chính vieãn

3

thoâng, du lòch taøi chính, ngaân haøng, kieåm toaùn, baûo hieåm, chuyeån giao coâng

ngheä, tö vaán phaùp lyù, thoâng tin thò tröôøng…

Nhö vaäy, caùc ngaønh ngheà seõ môû ra phong phuù, ñoåi hoûi vöøa chuyeân saâu

vöøa ña daïng vaø heä thoáng giaùo duïc ñaøo taïo phaûi nhanh choùng ñaùp öùng, cung caáp

kòp thôøi moät nguoàn nhaân löïc naêng ñoäng. Ñaëc bieät ñi nhanh vaøo moät soá ngaønh

lónh vöïc coâng ngheä hieän ñaïi, coâng ngheä cao (tin hoïc, sinh hoïc, vaät lieäu môùi, töï

ñoäng hoùa).

Töø ñoù giaùo duïc höôùng nghieäp, moät noäi dung cuûa giaùo duïc ñaøo taïo phaûi

ñoùng vai troø moät trong nhöõng ñoäng löïc quan troïng ñeå phaùt huy nguoàn löïc con

ngöôøi. “Voán nhaân löïc töï coù” laø moät theá maïnh cuûa ñaát nöôùc, ñaùp öùng yeâu caàu

cuûa phaùt trieån, phuïc vuï CNH-HÑH.

Thöïc hieän ñònh höôùng chieán löôïc cuûa Nghò quyeát ñaïi hoäi Ñaûng CSVN

laàn thöù IX “ coi troïng coâng taùc höôùng nghieäp vaø phaân luoàng hoïc sinh trung hoïc,

chuaån bò cho thanh thieáu nieân ñi vaøo lao ñoäng ngheà nghieäp, phuø hôïp vôùi söï

chuyeån dòch cô caáu kinh teá…” , Nhaø nöôùc khuyeán khích phaùt trieån heä thoáng

tröôøng lôùp daïy ngheà, giaùo duïc chuyeân nghieäp, môû roäng hôïp lyù quy moâ giaùo duïc

ñaïi hoïc, …quan heä hôïp taùc quoác teá.

Coâng taùc höôùng nghieäp vaø phaân luoàng hoïc sinh phaùt trieån ngaønh ngheà

ñaøo taïo, chuù troïng ngaønh ngheà coù coâng ngheä hieän ñaïi, coâng ngheä cao ñaõ trôû

thaønh yeâu caàu böùc thieát phaûi ñöôïc nghieân cöùu, xaây döïng chieán löôïc, keá hoaïch

vaø caùc bieän phaùp thöïc hieän. Vieäc giôùi thieäu caùc quan ñieåm vaø hình thöùc theå

hieän yù nghóa höôùng nghieäp vaø phaân luoàng hoïc sinh trung hoïc treân theá giôùi, ôû

moät soá nöôùc tieân tieán vaø caùc nöôùc trong vuøng laø moät söï xem xeùt caàn thieát, goùp

phaàn môû roäng taàm nhìn chieán löôïc vaø chia xeû vôùi nhöõng nhaø giaùo duïc moät caùch

cuï theå veà nhöõng khía caïnh cuûa vaán ñeà höôùng nghieäp.

4

2. YÙ NGHÓA VAØ VAI TROØ HÖÔÙNG NGHIEÄP

2.1 GIÔÙI THIEÄU YÙ NGHÓA LÒCH SÖÛ HOAÏT ÑOÄNG HÖÔÙNG NGHIEÄP

Do nhöõng ñoøi hoûi ngaøy caøng böùc thieát cuûa neàn coâng nghieäp saûn xuaát

haøng hoùa vaøo cuoái theá kyû thöù XVIII vaø ñaàu theá kyû thöù XIX ÔÛ khía caïnh naêng

suaát lao ñoäng, ngaønh taâm lyù hoïc thöïc nghieäm hình thaønh moät khoa hoïc phaân

loaïi caù tính con ngöôøi vaø döï ñoaùn xu theá haønh vi trong töông lai. Töø ñoù xuaát

hieän caùc hoaït ñoäng chaån ñoaùn taâm lyù höôùng nghieäp choïn ngheà.

Hoaït ñoäng chaån ñoaùn taâm lyù, tö vaán höôùng nghieäpù trôû thaønh moät khoa

hoïc khi caùc nhaø taâm lyù söû duïng “traéc nghieäm” laøm phöông phaùp cô baûn vaøo

cuoái theá kyû thöù 19. Laàn ñaàu tieân giaùo sö nhaân chuûng hoïc vaø taâm lyù hoïc ngöôøi

Anh, Francis GALTON (1822-1911) ñaõ söû duïng kyõ thuïaât nghieân cöùu nhöõng

khaùc bieät caù nhaân treân cô sôû söû duïng phöông phaùp thoáng keâ. Naêm 1884, moät

phoøng thí nghieäm nhaân traéc (ño ngöôøi) taïi cuoäc trieån laõm Quoác teá veà söùc khoûe

ôû Luaân Ñoân do F.Galton tröïc tieáp söû duïng caùc traéc nghieäm taâm lyù. Sau ñoù hoïc

troø cuûa Galton laø nhaø taâm lyù hoïc ngöôøi Myõ J.MC.Cattell (1860-1944) xuaát baûn

cuoán “caùc traéc nghieäm vaø ño löôøng trí tueä” 1890 taïi New York.

Cuõng vaøo naêm 1848, sau söï kieän giaùo sö nhaân chuûng vaø taâm lyù hoïc F.

Galton laäp phoøng thí nghieäm do löôøng veà theå chaát vaø taâm lyù con ngöôøi taïi

Luaân Ñoân, Anh quoác; Taïi nöôùc Phaùp xuaát hieän cuoán saùch “ höôùng daãn choïn

ngheà” neâu vaán ñeà caàn giuùp ñôõ thanh nieân hoïc sinh choïn höôùng hoïc höôùng

nghieäp.

Vieäc laøm naøy khoâng phaûi chæ caàn thieát ñoái vôùi hoïc sinh vaø thanh nieân

noùi chung maø laø moät haønh ñoäng cuï theå khaån tröông cuûa ngaønh giaùo duïc vaø

quaûn lyù lao ñoäng, ñoøi hoûi chuaån bò söû duïng coù hieäu quaû naêng löïc lao ñoäng cuûa

5

theá heä treû ñaùp öùng söï phaùt trieån ngaøy caøng ña daïng, vôùi naêng suaát cao. Naêng

suaát lao ñoäng laø moät nguoàn lôïi coù tính quyeát ñònh trong theá giôùi caïnh tranh saûn

suaát haøng hoùa thôøi baáy giôø.

Nhöng phaûi ñôïi ñeán naêm 1908, moät phoøng höôùng nghieäp, choïn ngheà

hoaøn chænh cuûa Parsons taïi Boston (Myõ) ra ñôøi môùi ñöôïc xem laø phoøng höôùng

nghieäp tö vaán ngheà vaø höôùng daãn tuyeån choïn ngheà ñaàu tieân treân theá giôùi.

Parsons ñaõ ñöa lyù thuyeát “con ngöôøi – coâng vieäc” vaøo öùng duïng thöïc tieãn.

Töø ñoù, caùc nhaø khoa hoïc ñaõ xaây döïng caùc traéc nghieäm : Tra éc nghieäm phaùt

trieån trí tueä cuûa Alfred Binet vaø baùc só Simon; traéc nghieäm höôùng nghieäp choïn

ngheà Gmunsterberg (1910). Heä soá thoâng minh IQ cuûa V. Stern (1912); Nghieân

cöùu nhaân caùch Rorschach vôùi khoa chaån ñoaùn taâm lyù theo phöông phaùp phoùng

ngoaïi (Projective Methods -1920). Gaàn ñaây caùc phoøng tö vaán höôùng nghieäp

thöôøng löu haønh :

_ traéc nghieäm Wechsler, _ xeùt nghieäm nhieàu maêt nhaân caùch;

_ traéc nghieäm tri giaùc chuû ñeà H.A. Murray (T.A.T),

_ traéc nghieäm haãng huït Rozenweig;

_ traéc nghieäm theo kieåu kieåm keâ nhaân caùch (Personality Inventory),

_ Kieåm keâ nhaân caùch ña töôùng Eysench (E.P.I.) …

6

2.2. CAÙC ÑÒNH NGHÓA VEÀ HÖÔÙNG NGHIEÄP

Tuy vaäy trong khoaûng thôøi gian töø giöõa theá kyû 19 ñeán giöõa theá kyõ 20

höôùng nghieäp ñöôïc hieåu theo nhieàu goùc ñoä khaùc nhau.

Caùc nhaø giaùo duïc hoïc cho raèng höôùng nghieäp laø moät hoaït ñoäng cuûa caùc

taäp theå sö phaïm, cuûa caùc caùn boä cô quan, nhaø maùy khaùc nhau, ñöôïc tieán haønh

vôùi muïc ñích giuùp hoïc sinh choïn ngheà phuø hôïp vôùi naêng löïc, höùng thuù, theâ chaát

vaø caùc yeáu toá taâm sinh lyù khaùc cuûa caù nhaân, ñoàng thôøi phuø hôïp vôùi yeâu caàu

phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi; Hoï cho raèng “ Höôùng nghieäp laø moät boä phaän caáu

thaønh cuûa quaù trình giaùo duïc-hoïc taäp trong nhaø tröôøng”.

Caùc nhaø taâm lyù hoïc laïi cho raèng höôùng nghieäp laø “heä thoáng caùc bieän

phaùp taâm lyù, sö phaïm vaø y khoa giuùp cho theá heä treû choïn ngheà phuø hôïp vôùi nhu

caàu xaõ hoäi vaø naêng löïc caù nhaân”.

Ñoái vôùi nhöõng nhaø quaûn lyù nhaø nöôùc, caàm giöõ luaät phaùp, höôùng nghieäp

ñöôïc hieåu laø caùc bieän phaùp y hoïc, giaùo duïc hoïc vaø toå chöùc phaùp quyeàn nhaèm

xaùc ñònh cho moïi coâng daân coù ngheà, coù nôi laøm vieäc.

Veà maët kinh teá höôùng nghieäp laø moái quan heä kinh teá giuùp cho moãi thaønh

vieân trong xaõ hoäi phaùt trieån naêng löïc lao ñoäng vaø ñöa hoï vaøo moät lónh vöïc hoaït

ñoäng cuï theå, phuø hôïp vôùi vieäc phaân boå löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi” .

Phoøng höôùng nghieäp tö vaán vaø tuyeån choïn ngheà thöïc hieän nhieäm vuï:

1. Phaân tích noäi dung ngheà

2. Taäp hôïp caùc phöông phaùp (chuû yeáu laø test) vaø caùc coâng cuï nghieân cöùu

3. Tieán haønh tö vaán ngheà, tuyeån choïn ngheà döïa theo keát quaû söû duïng caùc

phöông phaùp nghieân cöùu.

7

2.3. HÖÔÙNG NGHIEÄP VAØ PHAÂN LUOÀNG HOÏC SINH TRUNG HOÏC

Treân bình dieän quoác gia, moãi nöôùc quan nieäm veà höôùng nghieäp cuõng coù

phaàn khaùc nhau.

Höôùng nghieäp trong töø ñieån tra cöùu ngheà nghieäp cuûa Myõ ñöôïc hieåu laø

höôùng daãn choïn ngheà (vocational guidance), moät quaù trình giuùp cho caù nhaân

tìm hieåu veà ngheà nghieäp vaø phaåm chaát nhaân caùch cuûa mình, treân cô sôû ñoù choïn

laáy moät ngheà phuø hôïp; laø quaù trình chuaån bò cho hoïc sinh ñi tìm vieäc laøm, ñoàng

thôøi giuùp hoï thaønh ñaït trong ngheà nghieäp.

- Hieän nay ôû Myõ coù treân 1.200 trung taâm tö vaán höôùng nghieäp. Ñònh

nghóa veà coâng taùc höôùng nghieäp cuõng coù thay ñoåi , theo taøi lieäu cuûa UNESCO

1986 veà “ Toå chöùc phuïc vuï giaùo duïc höôùng nghieäp “ ( The organisation of

education and vocational guidance services”, höôùng nghieäp ñöôïc hieåu laø

höôùng daãn ngheà nghieäp ( career giudance and counseling) vôùi nhöõng quan

ñieåm môû roäng nhaán maïnh ôû trình ñoä khaû naêng ( kyõ naêng, trí thöùc vaø thaùi ñoä)

nhö laø söï töï nhaän thöùc vaø moái quan heä lieân nhaân caùch vôùi theá giôùi xung quanh

- Nhaät Baûn hieåu höôùng nghieäp laø “höôùng daãn tieàn ñoà” höôùng daãn hoïc

sinh seõ hoïc leân hoaëc vaøo ñôøi . Hoàng Koâng coi höôùng nghieäp laø “phuï ñaïo ngheà”

.

- Ñoái vôi Anh, Phaùp, Ñöùc… goïi höôùng nghieäp laø tö vaán ngheà nghieäp.

Haøng loaït caùc trung taâm, phoøng, ban höôùng nghieäp “tö vaán höôùng nghieäp”

tuyeån choïn ngheà ñöôïc thaønh laäp. ÔÛ caùc nöôùc naøy ngöôøi ta raát coi troïng vieäc

tuyeån choïn lao ñoäng coâng nhaân kyõ thuaät cho caùc ngaønh GTVT vaø caùc ngaønh

khaùc, söû duïng caùc bieän phaùp tuyeån duïng nhaân söï thaän troïng nhö laø bieän phaùp

8

giaûm thieåu tai naïn giao thoâng vaø tai naïn lao ñoäng. 45% tai naïn laø do ngöôøi ñieàu

khieån phöông tieän löu thoâng, saûn xuaát khoâng phuø hôïp ngheà.

- Ñaëc bieät ôû Anh, naêm 1910, Luaät giaùo duïc ñaõ ñeà caäp söï caàn thieát cuûa

giaùo duïc höôùng nghieäp vaø hoaït ñoäng höôùng nghieäp trong nhaø tröôøng ngoaøi xaõ

hoäi ñöôïc chính thöùc ñaåy maïnh phaùt trieån. Vaøo naêm 1918 khi Luaät Giaùo duïc

ñöôïc boå sung, ñaët ra vaán ñeà phaûi thaønh laäp heä thoáng caùc phoøng tö vaán höôùng

nghieäp, söû duïng caùc traéc nghieäm taâm lyù ngheà nghieäp, caùc cuoäc khaûo saùt ñeå

nghieân cöùu caùc yeáu toá chuû quan nhö naêng löïc, xu höôùng theå chaát, hoïc löïc… vaø

caùc yeáu toá khaùch quan nhö hoaøn caûnh gia ñình, xaõ hoäi cuûa hoïc sinh…

- ÔÛ Thuïy Syõ vaø Taây ñöùc coâng taùc höôùng nghieäp, tö vaán ngheà vaø tuyeån

choïn ngheà cho hoïc sinh baét ñaàu töø 3 hoaëc 2 naêm cuoái caáp phoå thoâng trung hoïc.

- Lieân Xoâ töø thaäp nieân 30 cuûa theá kyû 20, coâng taùc höôùng nghieäp ñöôïc ñaët

ra moät caùch khoa hoïc. Naêm 1929, Hoäi ñoàng daân uûy Nga ra quyeát ñònh phaûi tieán

haønh tö vaán ngheà vaø tuyeån choïn ngheà theo naêng löïc vaø xu höôùng caù nhaân. Ñaåy

maïnh soaïn thaûo caùc taøi lieäu höôùng daãn coâng taùc höôùng nghieäp vaø tuyeån choïn

ngheà. Caùc hoaït ñoäng naøy ñöôïc thöïc hieän ôû phoøng thí nghieäm trung taâm höôùng

nghieäp vaø tuyeån choïn ngheà ôû Maùtcôva, vôùi söï tham gia cuûa caùc danh nhaân

H.X.Khalinhin, H.K.Cruùpkaia, R.X Makarenko. Trong nhöõng naêm ñaàu Caùch

maïng thaùng Möôøi Nga, coâng taùc höôùng nghieäp ñaõ ñoùng vai troø quan troïng,

tuyeån löïa vaø phaân boå hôïp lyù thanh nieân vaøo caùc tröôøng daïy ngheà beân caïnh xí

nghieäp.

- ÔÛ Bungary, Hungari, Balan coâng taùc höôùng nghieäp phaùt trieån maïnh töø

naêm 1960.

9

3. HÖÔÙNG NGHIEÄP TRONG HEÄ THOÁNG GIAÙO DUÏC

Maëc duø höôùng nghieäp ñöôïc hieåu khaùc nhau nhöng nhìn chung giaùo duïc

höôùng nghieäp trong nhaø tröôøng coù theå hieåu laø moät quaù trình giôùi thieäu theá giôiù

ngheà nghieäp vôùi hoïc sinh, giuùp hoïc sinh hieåu veà khaû naêng nguyeän voïng cuûa

mình trong hoaøn caûnh rieâng cuûa mình, höôùng veà moät soá lónh vöïc ngheà nghieäp

phuø hôïp, töø ñoù reøn luyeän nhaân caùch tích cöïc theo yeâu caàu lao ñoäng, yeâu ngheà,

töï ñieàu chænh mình cho phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa ngheà nghieäp veà trí tueä, veà theå

chaát , veà phong caùch vaø loái soáng, xu höôùng hoaït ñoäng taâm sinh lyù thích öùng.

Trong tröôøng phoå thoâng höôùng nghieäp laø moät hình thöùc giaûng daïy cuûa

thaày vaø hoaït ñoäng hoïc cuûa troø. Höôùng nghieäp trong nhaø tröôùng phoå thoâng theå

hieän nhö moät heä thoáng taùc ñoäng sö phaïm, cuûa nhaø tröôøng ñoái vôùi hoïc sinh, veà

phía hoïc sinh thaâu nhaän caùc thoâng tin veà ngheà nghieäp xaõ hoäi vaø thoâng tin veà

naêng löïc höùng thuù cuûa mình ñoái vôùi moät soá ngheà nghieäp trong töông lai.

Tuy vaäy taùc ñoäng cuûa nhaø tröôøng ñònh höôùng ngheà cho hoïc sinh hay söï

phaân ban, phaân luoàng cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân laø nhöõng yeâu caàu chung

hoïc sinh caàn xem xeùt khi choïn höôùng hoïc, höôùng ngheà töông lai. Moãi ngöôøi laø

moät caù theå khoâng laëp laïi, khoâng theå coù hai ngöôøi coù theå chaát vaø taâm lyù gioáng

nhau hoaøn toaøn.

Tuy nhieân söï phaân luoàng, ñieàu phoái coù tính chieán löôïc veà nhaân löïc töông

lai cho coäng ñoàng quoác gia phaùt trieån phaûi heát söùc toân troïng naêng löïc, xu höôùng

phaùt trieån cuûa moãi caù nhaân.

Höôùng nghieäp trong heä thoáng tröôøng lôùp, hay roõ hôn, trong heä thoáng

giaùo duïc quoác daân cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi ñeàu vì lôïi ích quoác gia vaø trình ñoä

phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ñaõ quy ñònh keát caáu giöõa caùc caáp hoïc vaø nhöõng con

10

ñöôøng hoïc taäp khaùc nhau ñeå phaân luoàng hoïc sinh theo nhöõng con ñöôøng khaùc

nhau, ña daïng hoùa quaù trình giaùo duïc ñaøo taïo.

Con ñöôøng khaùc nhau thì nhieàu nhöng töïu trung bao goàm hai loaïi:

- Loaïi kinh vieän; laø nhöõng con ñöôøng höôùng nhieàu hôn vaøo söï chieát

trung trieát lyù tröøu töôïng bao goàm nhöõng kieán thöùc, nhöõng quan nieäm

coù tính heä thoáng cuûa nhöõng lyù thuyeát tieáp caän söï vaät, hieän töôïng.

- Loaïi ñaëc tröng: Xen keû giöõa nhaø tröôøng vaø ñôøi soáng ngheà nghieäp

hoaëc xaõ hoäi, nhaèm taän duïng vaø phaùt huy taøi naêng voán nhaân löïc cuûa

quoác gia mình, phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi.

Sau caáp hoïc giaùo duïc cô sôû, hoïc sinh seõ ñöôïc ñieàu phoái, phaân luoàng vaøo

nhöõng con ñöôøng hoïc taäp khaùc nhau caên cöù vaøo keát quaû hoïc taäp vaø caùc yeáu toá

veà theå chaát, xu höôùng phaùt trieån taâm sinh lyù vaø hoaøn caûnh rieâng cuûa moãi ngöôøi,

trong boái caûnh chung cuûa quoác gia.

Thoâng thöôøng höôùng nghieäp trong heä thoáng giaùo duïc nhaø tröôøng taùc

ñoäng khaù maïnh meõ vaø coù tính quyeát ñònh vaøo höôùng hoïc taäp, höôùng ngheà

nghieäp cuûa hoïc sinh sau caáp hoïc “giaùo duïc cô sôû”. ( coù nöôùc phaân luoàng hoïc

sinh raát sôùm , sau 3 naêm ñaàu caáp tieåu hoïc.)

Neàn giaùo duïc cô sôû vaø phoå caäp baét buoäc laø moät boä phaän cuûa heä thoáng

giaùo duïc mang tính höôùng nghieäp trong ñoù chuù yù ñeán nhöõng kieán thöùc lieân

thoâng leân baäc treân vaø kieán thöùc ñôøi soáng ngheà nghieäp vaø xaõ hoäi, chuaån bò cho

hoïc sinh toát nghieäp coù nhöõng haønh trang töông ñoái ñeå hoïc ngheà vaø haønh ngheà

vaø sau ñoù coù theå trôû laïi tröôøng tieáp tuïc hoïc lyù thuyeát hoïc thöïc haønh ôû baäc cao

hôn sau 5 naêm, 6 naêm, 9 naêm hay 11 naêm.

11

Töø ñoù cho thaáy, heä thoáng giaùo duïc cuõng ñònh höôùng caû baäc hoïc trung

hoïc trong höôùng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho giaùo duïc suoát ñôøi vaø xaõ hoäi hoïc taäp

laø xu theá cuûa giaùo duïc treân theá giôùi. Nhieàu nöôùc ñaõ coù nhöõng toå chöùc ña daïng

hoã trôï con ñöôøng hoïc taäp cho caù nhaân khoâng ñoùng cöûa tröôùc khaû naêng quay trôû

laïi vaøo heä thoáng giaùo duïc, thöïc hieän söï bình ñaúng cô may höôùng hoïc, höôùng

nghieäp ñaày ñuû yù nghóa ñoái vôùi hoïc sinh, coâng daân töông lai cuûa ñaát nöôùc.

Cuoái cuøng khi noùi ñeán höôùng nghieäp ñi veà ñaâu, phaûi noùi ñeán nhöõng

ngaønh ngheà ñang ñaøo taïo ôû caùc loaïi tröôøng daïy ngheà chuyeân nghieäp vaø ñaïi

hoïc.; heä thoáng giaùo duïc cuûa moät quoác gia coù tính höôùng nghieäp laø moät heä thoáng

ñöôïc thieát keá coi trong neàn giaùo duïc chuyeân nghieäp vaø ñaïi hoïc, taïo ñöôïc moái

lieân keát giöõa ngheà nghieäp vaø hoïc taäp leân baäc cao.

Nhaø nöôùc chuû ñoäng thieát keá heä thoáng, vì giaùo duïc laø moät taøi saûn coäng

ñoàng maø moïi ngöôøi ñeàu coù theå tieáp caän, coù theå nhôø noù maø tröôûng thaønh. Khoâng

theå ñeå cho söùc maïnh cuûa thò tröôøng taùc ñoäng nhaát thôøi hay ñeå töï thaân heä thoáng

töï ñieàu tieát ñöôïc. Giaùo duïc laø nhu caàu soáng coøn, coù theå ñoùng goùp caûi thieän soá

phaän töøng con ngöôøi vaø soá phaän cuûa nhieàu ngöôøi.

ÔÛ moät soá nöôùc vaán ñeà vaøo ñaïi hoïc ñaõ trôû thaønh caùnh cöûa chaéc loïc khaét

khe naâng cao tính tinh hoa quaù möùc duø cho laø nöôùc giaøu coù nhaát, thöôùng ñeåû laïi

haèng trieäu hoïc sinh hoûng thi vaøo ñaïi hoïc trôû thaønh troø chôi cuûa soá phaän. Xu theá

hieän nay cuûa caùc nhaø caàm quyeàn treân theá giôùi ñaõ” môû cöûa” taïo ñieàu kieän cho

thanh nieân hoïc sinh coù choã hoïc haønh vaø khaùm phaù, cung caáp caùc coâng cuï ñeå tö

duy ôû baäc ñaïi hoïc. Tính höôùng nghieäp vaø ña daïng ôû tröôøng ñaïi hoïc ñöôïc theå

hieän roõ neùt ôû chöùc naêng chuaån bò cho sinh vieân nghieân cöùu vaø giaûng daïy, ñaøo

taïo raát chuyeân vaø thích öùng vôùi nhu caàu ñôøi soáng kinh teá xaõ hoäi.

12

Môû cöûa cho moïi ngöôøi nhö moät hình thöùc giaùo duïc thöôøng xuyeân vôùi

nghóa roäng nhaát daønh cho nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi ñang mong moûi thoaû maõn höùng

thuù nghieân cöùu hoïc taäp cuûa ñôøi soáng vaên hoùa.

ÔÛ nhöõng nöôùc ngheøo, con ñöôøng vaøo ñaïi hoïc coù moät taàm voùc ñaëc bieät,

nhaát laø ôû caùc nöôùc Ñoâng AÙ ñaõ thaønh coâng. Beân caïnh ñaïi hoïc coøn laø trung taâm

giaùo duïc kyõ thuaät vaø nghieäp vuï ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån cuûa ñòa phöông ñaøo

taïo nhöõng tinh hoa phuïc vuï xaõ hoäi.

4. HÖÔÙNG NGHIEÄP VAØ PHAÂN LUOÀNG HOÏC SINH TRUNG HOÏC

TRONG HEÄ THOÁNG GIAÙO DUÏC ÔÛ MOÄT SOÁ NÖÔÙC TREÂN THEÁ GIÔÙI

Tröôùc ñaây, theá giôùi coù nhöõng moâ hình giaùo duïc ñaùng ghi nhaän, nhö

Napoleon nöôùc Phaùp xaây döïng Grandes Ecoles; nöôùc Ñöùc thaønh laäp heä thoáng

giaùo duïc kyõ thuaät daïy ngheà vaø caùc ñaïi hoïc truyeàn thoáng. ÔÛ Myõ, Nhaø nöôùc chæ

ñaïo xaây döïng heä thoáng giaùo duïc cao ñaúng.

Nhöng töø khi xuaát hieän neàn vaên minh maùy tính (ñieän toaùn), thieát keá giaùo

duïc coù nhieàu thay ñoåi, thay ñoåi coâng ngheä truyeàn ñaït kieán thöùc, toác ñoä truyeàn

ñaït lyù thuyeát vaø kinh nghieäm nhanh hôn, hình thöùc nhaø tröôøng trôû neân ña daïng

vaø phöông thöùc hoïc taäp cuõng coù nhieàu caùch thöùc khaùc nhau. Khaùi nieäm giaùo

duïc suoát ñôøi vaø xaõ hoäi hoïc taäp ngaøy caøng roõ neùt.

Coäng theâm caùc bieán chuyeån khaùc veà maët kinh teá chính trò. Tröôùc maét

laàn löôït caùc nöôùc cuøng moät khoái, moät vuøng xoùa boû ranh giôùi kinh teá (EU,

WTO). Giaùo duïc ngaøy caøng phaûi mang tính toaøn caàu, ñoàng thôøi phaùt huy di saûn

tinh thaàn daân toäc, ñaûm baûo hoïc sinh hieåu bieát vaên hoùa caùc daân toäc vaø theå hieän

tính töï chuû phi taäp trung...

13

Giaùo duïc höôùng nghieäp cuõng theo chieàu höôùng ñoù phaùt trieån ngaøy caøng

ñaäm neùt theå hieän qua söï phaân luoàng hoïc sinh baäc trung hoïc.

Sau ñaây xin ñieåm qua moät soá nöôùc treân theá giôùi:

HAØN QUOÁC

Töø naêm 1994, ñaëc bieät töø naêm 1996 ñaõ coù nhöõng chuyeån bieán lôùn trong

ngaønh Giaùo duïc taäp trung ñaøo taïo chuyeân moân vaø toân troïng ngheà nghieäp, daønh

5% GNP cho giaùo duïc. Vôùi chuû tröông moät neàn giaùo duïc môû, giaùo duïc cho moïi

ngöôøi, xaây döïng moät “xaõ hoäi giaùo duïc soáng ñoäng vaø môû cöûa”. Haøn Quoác thaønh

laäp moät heä thoáng giaùo duïc kyõ thuaät ngheà nghieäp.

ÔÛ baäc trung hoïc, hoïc sinh ñöôïc töï do chuyeån töø tröôøng daïy ngheà sang vaø

hoïc leân caùc tröôøng cao ñaúng, ñaïi hoïc, vaø caû vieän haøn laâm. Tính höôùng nghieäp

khoâng phaûi chæ theå hieän ôû chu trình maø caûi caùch saâu vaøo heä thoáng giaùo duïc.

Haøn quoác ñaõ thaønh laäp trung taâm giaùo trình ñaùnh giaù chaát löôïng giaûng daïy,

xaây döïng chöông trình giaùo duïc ñaøo taïo phong phuù, chuyeân saâu.

Hoïc sinh coù nhieàu cô hoäi vaø khaû naêng löïa choïn. Daønh moïi thuaän lôïi nhaát

cho hoïc sinh trung hoïc khoâng phaân bieät hoïc ngheà hoïc chöõ trong tröôøng hôïp

phaûi chuyeån tröôøng, chuyeån lôùp baèng caùch thoáng nhaát moät chöôùng trình chuaån

vaø thaønh laäp moät heä thoáng ngaân haøng tín chæ, löu giöõ caùc chöùng chæ cuûa töøng

hoïc sinh sinh vieân trong khoùa hoïc.

Beân caïnh nhaø tröôøng coù heä thoáng chuyeân vieân tö vaán (khaûi ñaïo) höôùng

daãn giuùp ñôõ hoïc sinh veà vieäc hoïc taäp vaø höôùng ñi trong töông lai.

- ÔÛ trung hoïc chöông trình raát ña daïng vaø roäng môû, coù chöông trình

hoïc baùn thôøi gian cho ngöôøi hoïc vöøa lao ñoäng vöøa hoïc taäp.

14

- ÔÛ Ñaïi hoïc: coù moät tröôøng Ñaïi hoïc môùi laø tröôøng daïy ngheà baäc cao

hoïc 2-4 naêm

Haøn Quoác coøn thaønh laäp moät trung taâm quaûn lyù cô sôû daïy ngheà trong xí

nghieäp saûn xuaát vaø trung taâm ña phöông tieân quoác gia taïo moïi ñieàu kieän cho

ngöôøi lao ñoäng muoán hoïc taäp.

Ngay trong chöông trình Ñaïi hoïc cuõng giaûm ¼-1/6 chöùng chæ, vieäc choïn

löïa caùc chöùng chæ hoïc taäp ñeàu coù caùc chuyeân vieân tö vaán giuùp ñôõ.

Ñaëc bieät tuyeån sinh vaøo trung hoïc chuyeân nghieäp töø naêm 1997 ñaõ boû

cheá ñoä thi vieát maø thöïc hieän nghieâm tuùc vieäc xeùt hoà sô, phoûng vaán ñaùnh giaù

khaû naêng vaø thaùi ñoä, kieåm tra thöïc haønh, muïc ñích giaùo duïc ngheà nghieäp suoát

ñôøi, xaây döïng xaõ hoäi hoïc taäp phuïc vuï keá hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi tri thöùc

( trình ñoä löïc löôïng LÑSX naêm 2000: 50% toát nghieäp PTTH

15% toát nghieäp CÑ ÑH)

TRUNG QUOÁC:

Thaùng 4/1986 taïi kyø hoïp laàn thöù 4 ñaïi bieåu nhaân daân nöôùc CHNDCND

Trung Hoa khoùa 6 thoâng qua luaät Giaùo duïc baét buoäc 9 naêm ( 6 + 3 hoaëc 5 +4

tuøy töøng vuøng) ñöa tin hoïc vaø ngoaïi ngöõ vaøo chöông trình keå caû tröôøng caáp 1

(1987: 3000 tröôøng caáp 2, 200 tröôøng caáp 1 coù daïy vi tính)

Noã löïc höôùng cho thanh nieân ñi vaøo lao ñoäng hoïc taäp ngaønh ngheà theå

hieän trong chöông trình haønh ñoäng Nghò quyeát caûi caùch giaùo duïc ngaøy

27/5/1985. Xaây döïng hieän ñaïi hoùa XHCN chaúng nhöõng phaûi coù nhöõng chuyeân

gia coù trình ñoä KHKT baäc cao maø caáp baùch hôn laø phaûi coù haøng trieäu nhaân vieân

KHKT trung caáp sô caáp, nhaân vieân quaûn lyù, CNKT vaø ñoäi quaân lao ñoäng ôû caùc

noâng thoân vaø thaønh thò töông ñoái toát.

15

Naêm 1985 Trung quoác coù 10 trieäu hoïc sinh toát nghieäp trung hoïc, naêm

1990 coù 14 trieäu, trong ñoù 40% vaøo Cao ñaúng, 60% vaøo trung hoïc chuyeân

nghieäp vaø daïy ngheà, 0,8 trieäu sinh vieân Cao ñaúng vaøo Ñaïi hoïc vaø 2, 5 trieäu lao

ñoäng hoïc ñöôïc moät ngheà ngoaøi heä thoáng giaùo duïc chung.

Keá hoaïch 5 naêm laàn thöù baûøy (1990), hoïc sinh trung hoïc chuyeân nghieäp

vaø trung hoïc ngheà leân ñeán 3 trieäu 6, taêng 65% so vôùi naêm 1985. Chuyeån

höôùng phaân luoàng hoïc sinh ngaøy caøng maïnh meõ vaø khoa hoïc vôùi 3 loaïi tröôøng

lôùp ñaøo taïo kyõ thuaät vieân:

- Kyõ thuaät vieân sô caáp 3 naêm, ñaàu vaøo toát nghieäp, tieåu hoïc nhö tröôøng

noâng daân, tröôøng sô trung noâng nghieäp....

- Kyõ thuaät vieân trung caáp, 2-3 naêm, ñaàu vaøo hoïc sinh toát nghieäp sô

trung, nhö tröôøng cao ñaúng kyõ thuaät noâng nghieäp, tröôøng cao trung

daïy ngheà

- Kyõ thuaät vieân cao caáp: 2-3 naêm, ñoù laø nhöõng tröôøng Ñaïi hoïc, tröôøng

cao ñaúng, tröôøng trung cao chuyeân nghieäp. Soá hoïc sinh toát nghieäp

trung cao chuyeân nghieäp xuaát saéc seõ ñöôïc tuyeån vaøo ñaïi hoïc (2%).

Giaùo duïc höôùng nghieäp ñöôïc chuù troïng töø nhöõng naêm hoïc sinh môùi vaøo

tieåu hoïc. Ñaëc bieät quy ñònh phaân luoàng ôû trung hoïc vaøo nhöõng naêm sau naøy.

Trung Quoác taäp trung boài döôõng nhaân taøi kyõ thuaät nghieäp vuï baäc cao theo

chöông trình haøm chöùa 3 noäi dung höôùng hieän ñaïi, höôùng theá giôùi vaø höôùng

töông lai. Ñieàu chænh tyû leä giöõa caùc ngaønh hoïc :

31% KHXH,

45% quaûn lyù Nhaø nöôùc phaùp luaät....

16

Trong 8 naêm töø naêm 1978-1986 ñaøo taïo 47.530.000 sinh vieân Cao

Ñaúng, ( taêng hôn 26 naêm tröôùc 28.560.000 ngöôøi )

Chuù troïng phaùt trieån Ñaïi hoïc caáp tænh noäi ñòa, ñaïi hoïc bieân giôùi, xaây

döïng ñaïi hoïc troïng ñieåm. Môû nhieàu khoa môùi theo moâ hình Myõ, Nhaät, Lieân

Xoâ... khuyeán khích nghieân cöùu keát hôïp nhaø tröôøng vaø phaùt trieån ngaønh ngheà

treân töøng ñòa baøn vaø treân quy moâ caûø nöôùc.

Baøi hoïc kinh nghieäm veà coâng taùc höôùng nghieäp vaø phaân luoàng hoïc sinh

ôû Trung Quoác laø noäi dung giaùo duïc nhaán maïnh hình thaønh moät giaù trò xaõ hoäi

môùi. Con ngöôøi thaønh ñaït laø con ngöôøi coù nhieàu coâng trình ñoùng goùp xaây döïng

xaõ hoäi theo chuyeân moân cuûa mình chöù khoâng phaûi laø con ngöôøi chæ coù baèng caáp

hoïc vò .

NHAÄT BAÛN

Töø thôøi Nhaät Hoaøng ñaõ khaúng ñònh tính höôùng nghieäp cuûa neàn giaùo duïc

moät caùch nghieâm tuùc. Baûn hoïc cheá ñöôïc ban haønh naêm 1872. Moät naêm sau

(1873) toaøn nöôùc Nhaät coù 12.800 tröôøng hoïc vaø 8 naêm sau con soá naøy taêng gaáp

ñoâi. Nhaät Hoaøng xaùc ñònh: “ Chaëng cuoái cuûa giaùo duïc laø thöïc nghieäp”.

Töø tieåu hoïc, hoïc sinh ñöôïc hoïc 4 moân: nhaân vaên, töï nhieân, kyõ thuaät,

ngheà nghieäp. Ñaëc bieät moân kyõ thuaät goàm thuû coâng, noäi trôï, hoäi hoïa, theå duïc.

Moân ngheà nghieäp goàm kyõ ngheä, noâng nghieäp, thöông nghieäp vaø höôùng daãn

17

ngheà nghieäp (vocational guidance). Roõ raøng hoïc sinh tieåu hoïc ñaõ hieåu bieát veà

ngheà nghieäp khoâng ñôïi ñeán leân baäc treân môùi ñöôïc chæ daãn.

Moät ñieåm ñaùng chuù yù trong neàn giaùo duïc Nhaät laø vaán ñeà giaùo duïc kyû

luaät. Giaùo duïc kyû luaät ñöôïc ñaët naëng ñeå xaây döïng con ngöôøi coù phong caùch vaø

thaùi ñoä phuø hôïp vôùi theá giôùi coâng nghieäp phaùt trieån. Nhöõng ñieàu luaät maø hoïc

sinh phaûi hoïc thuoäc naèm loøng ñöôïc ñöa leân haøng “thaùnh kinh” (Holy Bible), duø

sau naøy coù giaûm möùc ñoä caêng thaúng nhöng luùc naøo cuõng ñöôïc reøn luyeän neâu

cao khaåu hieäu:

töï trò, nghóa duõng, nhaõ nhaën,

thaân höõu, chaùnh tröïc, caàn maãn, leå ñoä.

Khoâng chæ ñaøo taïo nhöõng ngöôøi quen ngheà maø coøn xaùc ñònh ñaøo taïo hoïc

sinh thaønh nhöõng ngöôøi tri thöùc, nhöõng nhaân taøi kyõ thuaät nghieäp vuï cao.

Naêm 1947, Luaät caûi caùch giaùo duïc cöôõng böùc hoïc taäp 9 naêm ñoái vôùi moïi

coâng daân (6 + 3) 60% leân trung hoïc caáp 2, 10% soá ñoù vaøo ñaïi hoïc.

Theá maïnh coâng nghieäp thôøi baáy giôø laø deät vaø ñuùc.

Caùc ñaïi hoïc chia laøm 8 khu vöïc ñaïi hoïc rieâng, moãi khu vöïc ñaïi hoïc lieân

heä tröïc tieáp vôùi 32 tröôøng trung hoïc.Moãi tröôøng trung hoïc coù 210 tröôøng tieåu

hoïc phuï thuoäc. Höôùng maïnh vaøo chieán löôïc phaùt trieån caùc vuøng ñoàng ñeàu treân

caû nöôùc vaøo caùc ngaønh ngheà phuø hôïp vôùi ñòa phöông.

Hoïc sinh ñöôïc giaùo duïc ñònh höôùng töông lai khaù roõ raøng gaén lieàn vôùi

queâ höông vaø tính hieän ñaïi cuûa theá giôùi coâng nghieäp phaùt trieån.. Xaây döïng nöôùc

Nhaät trôû thaønh cöôøng quoác kinh teá sau nhöõng thaát baïi quaân söï trong theá chieán.

ANH QUOÁC:

18

Gaàn 30 trieäu daân soá lao ñoäng trong soá 60 trieäu daân haèng naêm coù 3-4

trieäu lao ñoäng thaát nghieäp. Sau nhöõng naêm 90 cuûa theá kyû 20, ña soá coâng vieäc

chæ caàn laøm baùn thôøi gian daønh cho phuï nöõ vaø caùc lao ñoäng vaên phoøng (white

collar ocupations). Hieän thò tröôøng lao ñoäng khoù chaáp nhaän lao ñoäng treû laàn ñaàu

tieân tìm vieäc. Do ñoù, khoâng phaûi chæ chuù troïng höôùng nghieäp trong tröôøng trung

hoïc maø coøn môû roäng ngaønh ñaøo taïo kyõ thuaät vaø ngheà nghieäp cho lao ñoäng treû

trôû thaønh lao ñoäng laønh ngheà vaø coù theå linh hoaït chuyeån ñoåi ngheà.

Vöông quoác Anh laø Khoái hôïp nhaát, nhöng traùch nhieäm giaùo duïc ñòa

phöông (tröø giaùo duïc ñaïi hoïc) chia laøm 4 nöôùc thuoäc Vöông quoác Anh: nöôùc

Anh, Scotland, Wales, Baéc Ai-len. Treân cô sôû phaùp luaät chung caên cöù Ñaïo

luaät giaùo duïc 1944. Neàn Giaùo duïc Vöông quoác Anh baét buoäc hoïc taäp cho ñeán

16 tuoåi môùi ñöôïc rôøi tröôøng neân chính thöùc giaûng daïy caùc moân hoïc ngheà

nghieäp.

ÔÛ chöông trình trung hoïc baét buoäc (Compulsory Secondary Education 1

naêm) goàm caùc moân: veõ kyõ thuaät, ñoà goã, ñoà saét theùp, kinh teá gia ñình, laø keát caáu

noåi baät cuûa chöông trình hoïc. Vaøo 2 naêm cuoái (lôùp 10-lôùp 11), nhieàu tröôøng daïy

theâm caùc moân kyõ thuaät nghieäp vuï vaên phoøng cho hoïc sinh nhö ñaùnh maùy chöõ,

thöïc haønh nghieäp vuï vaên phoøng, söû duïng maùy vaên phoøng. Ñoâi khi coøn daïy caû

daïng toác kyù.

Rieâng moân ñaùnh maùy chöõ ñöôïc coi laø moät ngheà nghieäp hôn laø nhöõng kyõ

naêng xaõ hoäi phoå thoâng, nhaát laø ñoái vôùi moät soá nöõ sinh ra tröôøng coù theå ñaûm

traùch ngay chöùc vuï thö kyù ñaùnh maùy thaønh thaïo cho moät vaên phoøng laøm vieäc

neáu ñöôïc tuyeån.

Ñaïo luaät Giaùo duïc naêm 1973 khuyeán khích caùc nöôùc trong vöông quoác

(tröø Baéc Ai-len) saép seáp cho hoïc sinh naêm cuoái chöông trình giaùo duïc baét buoäc

19

ñi hoïc taäp kinh nghieäm saûn xuaát ôû coâng xöôûng. Thöôøng thôøi gian keùo daøi 1-2

tuaàn hay moãi thaùng 1 ngaøy.

Tính höôùng nghieäp thöïc teá ñeán ñoä goïi laø höôùng nghieäp daãn daét vaøo moät

ngheà cuï theå töø sô caáp ñeán naâng cao, cao ñaúng kyõ thuaät nghieäp vuï vôùi heä thoáng

goïi laø further education (boå tuùc theâm, môû roäng, chuyeân saâu veà ngheà nghieäp).

Töø tuoåi 16, hoïc xong trung hoïc baét buoäc, hay 2 naêm cuoái cuûa baäc hoïc

naøy coù theå hoïc ngheà, hoïc kyõ thuaät nghieäp vuï sô caáp trung caáp vaø naâng cao, keå

caû cao ñaúng.

Cheá ñoä hoïc taäp ôû heä thoáng naøy khoâng boù buoäc veà thôøi gia, coù theå hoïc

theo kieåu toaøn thôøi gian hay baùn thôøi gia, taäp trung moät giai ñoaïn ngaén, hoïc

theo kieåu “sandwish” (baùnh mì keïp thòt ôû giöõa)...ñaëc bieät heä thoáng naøy gaén

chaéc vôùi nhöõng yeâu caàu cuûa chuû nhaø maùy vaø caùc cô sôû kinh doanh saûn xuaát dòch

vuï trong ñòa phöông ñöôïc chính quyeàn ñòa phöông vaø caùc cô quan giaùo duïc

cuøng vôùi caùc chuû doanh nghieäp tham gia thieát keá chöông trình.

Nhaø nöôùc cuõng khuyeán khích tö nhaân vaø caùc ñoaøn theå caùc doanh nghieäp

ñöùng ra laäp caùc tröôøng cao ñaúng vaø cung caáp hoïc boång cho caùc sinh vieân xuaát

saéc naêm thöù nhaát.

LIEÂN XOÂ:

Thaùng 10/1918 Baûng quy cheá veà nhaø tröôøng lao ñoäng phoå thoâng thoáng

nhaát 9 naêm ñöôïc thoâng qua chính quyeàn Xoâ vieát do V.I.Leânnin laõnh ñaïo (5

naêm caáp 1, 4 naêm caáp 2, töø 8 ñeán 17 tuoåi). Trong nhaø tröôøng phoå thoâng khoâng

coù daïy ngheà nhöng hoïc sinh phaûi ñi giaùo duïc lao ñoäng vaø giaùo duïc kyõ thuaät

toång hôïp baét buoäc.

20

Nguyeân taéc giaùo duïc kyõ thuaät toång hôïp trong nhaø tröôøng ñöôïc thöïc hieän

baèng caùch cho hoïc sinh laøm quen vôùi nhöõng cô sôû khoa hoïc cuûa caùc ngaønh saûn

xuaát quan troïng trong quaù trình daïy vaät lyù, hoùa hoïc, sinh hoïc vaø nhöõng boä moân

töï nhieân-toaùn hoïc, trong quaù trình ñoù hoïc sinh naém ñöôïc caùc kyõ naêng söû duïng

coâng cuï vaø tieáp caän ñoái töôïng lao ñoäng, töø ñoù höôùng ñeán moät ngheà nghieäp seõ

choïn trong töông lai. Quaù trình hoïc kyõ thuaät toång hôïp, hoïc sinh seõ nhaän thöùc

moái quan heä giöõa tri thöùc khoa hoïc vaø lao ñoäng saûn xuaát.

Ngaøy 30/6/1919 chính quyeàn Xoâ vieát ban haønh saéc leänh “vì nhöõng bieän

phaùp phoå bieán kieán thöùc kyõ thuaät ngheà nghieäp”. Trong ñoù chæ ra raèng ñieàu kieän

tieân quyeát cho caùch maïng coâng noâng thaéng lôïi trieät ñeå laø taêng naêng xuaát lao

ñoäng vaø phoå bieán hieåu bieát kyõ thuaät ngheà nghieäp cho daân chuùng laø moät bieän

phaùp ñuùng ñaén nhaát nhanh nhaát.

Ngaøy 28.1 1920 V.I.Leânin kyù saéc leänh “veà cheá ñoä hoïc taäâp kyõ thuaät-ngheà

nghieäp” quy ñònh giaùo duïc kyõ thuaät ngheà nghieäp baét buoäc ñoái vôùi coâng daân.18-

40 tuoåi (tröø nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo ôû caùc tröôøng daïy ngheà vaø cao ñaúng kyû

thuaät). Leânin ñaõ nhaán maïnh giaùo duïc ngheà nghieäp coù quan heä vôùi tri thöùc phoå

thoâng vaø kyõ thuaät toång hôïp, döïa treân söï thoáng nhaát giöõa hoïc taäp vaø lao ñoâng.

Töø ñoù, Lieân Xoâ xaây döïng nhöõng tröôøng daïy ngheà beân caïnh xí nghieäp

2 naêm ñaøo taïo CNKT baäc 3 ,4;

2,5 naêm-3 naêm ñaøo taïo CNKT baäc 5,6;

3-4 naêm ñaøo taïo CNKT laønh ngheà baäc cao, thôï ñieàu chænh, kieåm tra

.

Sau Ñaïi hoäi Ñaûng laàn XiX, aùp duïng giaùo duïc trung hoïc baét buoäc.

21

Naêm 1954 caùc tröôøng ngheà ñaõ nhaän ñaàu vaøo laø hoïc sinh toái thieåu toát

nghieäp trung hoïc ñeå ñaøo taïo coâng nhaân laønh ngheà.

Ñieàu ñaùng löu yù trong tính höôùng nghieäp cuûa heä thoáng giaùo duïc Lieân Xoâ

ñaõ ñöa ñeán thaønh laäp loaïi tröôøng daïy ngheà trung hoïc.

Naêm 1969 ñeán naêm 1972 “hoaøn thieän tieáp tuïc heä thoáng giaùo duïc kyõ thuaät

ngheà nghieäp”.

Ban chaáp haønh TW Ñaûng Lieân Xoâ vaø Hoäi ñoàng boä tröôûng Lieân Xoâ ra

Nghò quyeát Ñaïi hoäi laàn thöù XXIV môû roäng vaø cuûng coá tröôøng trung hoïc daïy

ngheà. Trong tröôøng trung hoïc daïy ngheà: giaùo duïc phoå thoâng vaø giaùo duïc ngheà

nghieäp ñaõ keát hôïp vôùi nhau, boå sung vaø cuûng coá cho nhau.

Giaùo duïc höôùng nghieäp khoâng chæ laø hoaït ñoäng giaùo duïc ôû tröôøng phoå

thoâng maø coøn ôû tröôøng ngheà. ÔÛ caùc tröôøng ngheà giaùo duïc höôùng nghieäp xaây

döïng loøng yeâu ngheà vaø hình thaønh phaåm chaát nhaân caùch ngheà nghieäp, giaùo duïc

nhaän thöùc vaø thaùi ñoä ngheà nghieäp qua caùc moân hoïc lyù thuyeát, qua thöïc haønh vaø

qua giaùo duïc ngoaïi khoùa. Moät soá taùc giaû nhö Xadonov A.Ñ, Kalughin N.I,

Mensicov A.P, Trumatrenko N.G, Kixiliov I.IA... baøn nhieàu veà hoaït ñoäng

höôùng nghieäp. Caùc nhaø caùch maïng daân chuû Nga NA Ñôbraliubov R.O

Treârnösevxki ñaõ khaúng ñònh raèng nhöõng thuoäc tính taâm sinh lyù, chuû yeáu laø

nhöõng thuoäc tính taâm lyù quy ñònh möùc ñoä phuø hôïp ngheà.

Nhìn chung ,caùc nöôùc treân theá giôùi ngaøy caøng ñaët naëng coâng taùc höôùng

nghieäp vaø phaân luoàng hoïc sinh trung hoïc. Tuy vaäy , ôû nöôùc ta söï phaân luoàng

trong neàn giaùo duïc quoác daân caàn thaän troïng nghieân cöùu tröôùc khi ñeà ra caùc chæ

tieâu cuï theå ñeå ñaûm baûo coù söï caân ñoái giöõa khoái giaùo duïc phoå thoâng vaø khoái giaùo

duïc chuyeân nghieäp.

22