Public Disclosure Authorized 36736 -...

1

Chuyªn ®Ò nghiªn cøu kinh tÕ t− nh©n

Sè 1

Khu vùc kinh tÕ t− nh©n míi næi lªn vµ sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ë

ViÖt Nam

Do

James Riedel vµ TrÇn S. Ch−¬ng

James Riedel Associates, Inc.

So¹n th¶o cho c¸c nhµ tµi trî dù ¸n:

Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn dù ¸n Mª K«ng

Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ

V¨n phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam

C«ng ty Nissho Iwai

C«ng ty Dçu löa Mobi

Quü tµi trî Ch©u ¸

Th¸ng T− n¨m 1997

36736

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

2

Môc lôc

Lêi c¶m ¬n...................................................................................................................... 3

Khu vùc kinh tÕ t− nh©n míi næi lªn vµ sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa ë ViÖt Nam ... 5

I. TÇm quan träng cña çc doanh nghiÖp t− nh©n võa vµ nhá ................................. 7

a. Yªu cÇu cÊp b¸ch vÒ mét nÒn c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu.................. 7

b. Sù thÝch hîp cña mét nÒn c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu

®èi víi ViÖt Nam........................................................................................................ 8

c. Vai trß cña çc doanh nghiÖp t− nh©n võa vµ nhá................................................ 11

II- Qui m« vµ c¬ cÊu cña Khu vùc Kinh tÕ T− nh©n ë ViÖt Nam ........................... 14

III- Nh÷ng vÊn ®Ò çc c«ng ty t− nh©n ®ang ph¶i ®èi mÆt ..................................... 18

a. “TÝn dông, tÝn dông vµ tÝn dông”.......................................................................... 18

b. QuyÒn së h÷u vµ QuyÒn sö dông ®Êt.................................................................... 19

c. HÖ thèng thuÕ ....................................................................................................... 20

d. C¬ chÕ th−¬ng m¹i ............................................................................................... 20

e. TÖ hµnh chÝnh quan liªu ....................................................................................... 21

IV. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ ........................................................................................... 23

3

Lêi c¶m ¬n

Chóng t«i rÊt biÕt ¬n mäi sù ñng hé vµ gióp ®ì quý b¸u cho dù ¸n nµy. Tr−íc tiªn chóng t«i xin çm ¬n ngµi Bruce Corner (Merill Lynch, Newyork) ®· cïng víi ngµi Jonathan Stromseth (§¹i häc Columbia) ®Ò xuÊt thùc hiÖn dù ¸n. Dù ¸n còng ®· kh«ng thùc hiÖn ®−îc nÕu thiÕu sù khuyÕn khÝch vµ ñng hé cña ngµi §oµn Duy Thµnh, Chñ tÞch phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ «ng NguyÔn ThiÖu, cè vÊn cao cÊp cña V¨n phßng ChÝnh phñ.

Chóng t«i còng rÊt biÕt ¬n çc nhµ tµi trî vµ xin göi lêi c¶m ¬n tr©n träng tíi «ng Darrell Mc. Kenna vµ «ng Lª Ngäc Quang, v¨n phßng Mobil Oil cïng toµn thÓ nh©n viªn v¨n phßng Mobil Oil ë Hµ Néi; «ng Hayami (Cùu Chñ tÞch), «ng Itoh (Tæng Gi¸m ®èc t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh) vµ «ng Deguchi (§¹i diÖn t¹i Washington) cña c«ng ty Nissho Iwai; «ng Harold Rosen, «ng Timothy Krause, «ng Thomas Davenport, «ng Micheal Edberg vµ «ng Peter Wogart cña C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ; vµ «ng Stephen Parker, chuyªn viªn kinh tÕ cao cÊp cña Quü tµi trî ch©u ¸.

Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n chóng t«i h©n h¹nh ®−îc phèi hîp chÆt chÏ víi çc çn bé ®Çy n¨ng lùc cña Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. Chóng t«i ®Æc biÖt biÕt ¬n «ng Vò TiÕn Léc, Tæng th− kÝ, ®· nhiÖt t×nh dµnh thêi gian gióp ®ì chóng t«i. Chóng t«i còng nhËn ®−îc sù hîp t¸c gióp ®ì cña çc «ng NguyÔn V¨n ViÖt vµ TrÞnh Ngäc Huy ë V¨n phßng Hµ Néi, cña bµ Bïi ThÞ Xu©n H−¬ng, TiÕn sÜ TrÇn §øc ThÞnh vµ «ng Mai Em ë chi nh¸nh cña Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Chóng t«i còng ®· nhËn ®−îc ý kiÕn ®ãng gãp cã gi¸ trÞ cña Gi¸o s− Cao Cù Béi vµ §µo V¨n H−ng tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n.

Cuèi cïng, chóng t«i xin çm ¬n çc chñ doanh nghiÖp vµ gi¸m ®èc çc c«ng ty t− nh©n ë ViÖt Nam ®· dµnh thêi gian quÝ b¸u giíi thiÖu cho chóng t«i nh÷ng kinh nghiÖm cña hä khi trë thµnh nh÷ng doanh nghiÖp míi trong thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n míi næi lªn ë ViÖt Nam.

4

Lêi giíi thiÖu

Çc ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ sö dông nhiÒu lao ®éng chÝnh lµ lîi thÕ so s¸nh cña

ViÖt Nam. Víi lîi thÕ nµy, rÊt nhiÒu n−íc §«ng ¸ ®· thu ®−îc nh÷ng thµnh tùu rùc rì

vµ t¹o nªn çi gäi lµ “®iÒu kú diÖu §«ng ¸”. §Ó nèi tiÕp nh÷ng thµnh c«ng cña çc n−íc kh¸c trong khu vùc, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa nhanh chãng ë ViÖt Nam cÇn ph¶i ®i theo h−íng më hay ®Þnh h−íng xuÊt khÈu. Vµ còng nh− trong tr−êng hîp cña çc n−íc

®· thµnh c«ng víi nÒn kinh tÕ ®Þnh h−íng xuÊt khÈu ë §«ng ¸, kÓ c¶ nh÷ng n−íc ®i theo hÖ t− t−ëng tr¸i ng−îc nhau nh− Trung Quèc vµ §µi Loan, th× khèi doanh nghiÖp gi÷ vÞ trÝ chñ chèt cho sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ViÖt Nam sÏ lµ çc doanh nghiÖp võa vµ nhá.

Nh×n chung, çc doanh nghiÖp hé gia ®×nh hiÖn ®ang chiÕm phÇn ®«ng trong khu vùc t− nh©n cña ViÖt Nam vÉn cßn qu¸ nhá bÐ, qu¸ yÕu ít ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®−îc trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. Cßn çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc th× l¹i tá ra qu¸ cøng nh¾c vµ kÐm hiÖu qu¶ ®Ó cã thÓ b¾t kÞp ®−îc víi tèc ®é gia t¨ng m¹nh mÏ cña çc nhu cÇu trªn thÕ giíi. NhiÒu kinh nghiÖm ®· minh chøng r»ng chÝnh çc doanh nghiÖp t− nh©n võa vµ nhá- nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« ®ñ lín ®Ó cã thÓ ho¹t ®éng mét çch cã hiÖu qu¶ song còng ®ñ nhá ®Ó biÕn chuyÓn mét çch linh ho¹t- chÝnh lµ chiÕc ch×a khãa ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu mét çch nhanh chãng.

Tíi nay nÕu nh− qu¸ tr×nh t− nh©n hãa ®· ®−îc triÓn khai réng kh¾p trong ngµnh n«ng nghiÖp vµ dÞch vô cña ViÖt Nam th× trong ngµnh s¶n xuÊt çc doanh nghiÖp t− nh©n vÉn chØ ®ãng gãp mét phÇn rÊt khiªm tèn c¶ vÒ s¶n l−îng còng nh− lùc l−îng lao ®éng. Tuy vËy qua b¸o ço nµy cã thÓ thÊy râ r»ng cÇn ph¶i coi çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt t− nh©n cña ViÖt Nam nh− nh÷ng h¹t gièng cã thÓ v−¬n lªn m¹nh mÏ vµ trë thµnh nh©n tè ph¸t triÓn c¬ b¶n cho mét khu vùc t− nh©n lín m¹nh. MÆc dï m«i tr−êng kinh doanh cßn ch−a thuËn lîi nh−ng çc doanh nghiÖp non trÎ míi næi lªn vÉn chøng tá ®−îc tÝnh n¨ng ®éng vµ kh¶ n¨ng sinh lîi cña m×nh. Kh«ng ai cã thÓ nghi ngê vÒ ®iÒu nµy. Dùa trªn viÖc ®¸nh gi¸ çc tµi liÖu thø cÊp vµ çc cuéc pháng vÊn s©u víi kho¶ng 50 c«ng ty t− nh©n trong mïa hÌ n¨m 1996, C«ng ty James Riedel ®· thay mÆt cho Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn dù ¸n Mªk«ng (MPDF) so¹n th¶o b¸o ço nµy. Lµ n¬i quy tô cña nhiÒu nhµ tµi trî vµ do C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ qu¶n lý, Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn dù ¸n Mªk«ng ®· ra ®êi nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khu vùc t− nh©n ë ba n−íc ViÖt Nam, Lµo vµ Campuchia.

5

Khu vùc kinh tÕ t− nh©n míi næi lªn

vµ sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa ë ViÖt Nam

ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn tiÕp tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng víi vai trß chñ ®¹o thuéc vÒ Nhµ n−íc. Nãi chung, nÒn kinh tÕ ®ã kh«ng kh¸c g× so víi çi gäi lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng trong ®ã thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n−íc ph¶i gi÷ vÞ trÝ −u thÕ so víi thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n. §iÒu nµy ®ang ®−îc thÓ hiÖn râ nhÊt trong çc ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam n¬i thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n−íc dÉn ®Çu. NÕu nh− lÜnh vùc n«ng nghiÖp chñ yÕu thuéc vÒ t− nh©n vµ trong çc ngµnh dÞch vô, çc doanh nghiÖp t− nh©n ®· chiÕm tíi 53% trÞ gi¸ gia t¨ng vµ con sè nµy vÉn ®ang lín dÇn lªn th× ng−îc l¹i trong c«ng nghiÖp, çc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chØ ®ãng gãp 27% trÞ gi¸ gia t¨ng; h¬n n÷a theo çc sè liÖu thèng kª chÝnh thøc, tû lÖ nµy ®ang gi¶m. (Xem h×nh 1).

H×nh 1

TØ lÖ thÊp vµ xu h−íng gi¶m râ rÖt cña thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n trong c«ng nghiÖp lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®−îc ®Æc biÖt quan t©m khi ®¸nh gi¸ triÓn väng ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. §Ó ®¹t møc t¨ng tr−ëng cao ViÖt Nam ph¶i c«ng nghiÖp hãa, vµ ®Ó thùc hiÖn hiÖu qu¶ c«ng cuéc ®ã, ViÖt Nam ph¶i khai th¸c lîi thÕ c¹nh tranh trong çc ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nhÑ sö dông nhiÒu lao ®éng. §iÒu ®ã cã nghÜa r»ng c«ng nghiÖp hãa, nÕu thµnh c«ng, râ rµng ph¶i h−íng tíi xuÊt khÈu nh− mét giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa ®· thµnh c«ng t¹i mét sè n−íc §«ng ¸. ë nh÷ng n−íc §«ng ¸ ®· thµnh c«ng víi c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu th× h×nh thøc chñ yÕu cña çc doanh

ThÞ phÇn vÒ gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp cña çc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh

2627282930313233343536

90 91 92 93 94 95

Nguån: Ng©n hµng ThÕ giíi, 1996

6

nghiÖp lµ çc c«ng ty t− nh©n võa vµ nhá, bÊt kÓ quèc gia ®ã lµ x· héi chñ nghÜa (nh− Trung Quèc, n¬i mµ çc c«ng ty t− nh©n ®−îc gäi lµ çc “doanh nghiÖp thÞ trÊn vµ lµng x·”) hay t− b¶n chñ nghÜa (nh− ë §µi Loan).

ViÖt Nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó lÆp l¹i nh÷ng thµnh c«ng cña çc n−íc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ ®i theo chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu. ViÖt Nam cã nh÷ng tiÒn ®Ò s½n cã vÒ nguån lùc, ChÝnh phñ ®· vµ ®ang x©y dùng ë ph¹m vi réng khung chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn chiÕn l−îc nµy. §iÒu duy nhÊt d−êng nh− ®ang thiÕu ë ViÖt Nam lµ thiÕu çc c«ng ty t− nh©n- thµnh phÇn chñ yÕu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu ë mäi quèc gia kh¸c.

MÆc dï thùc tÕ hiÖn vÉn cã çc doanh nghiÖp t− nh©n trong ngµnh c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam nh−ng sè l−îng Ýt vµ ®ãng gãp cña hä trong s¶n l−îng còng nh− trong tæng sè lao ®éng cßn qu¸ nhá bÐ so víi çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc. Tuy nhiªn ®iÒu ®¸ng l−u ý lµ hÇu hÕt çc doanh nghiÖp t− nh©n ë ViÖt Nam ®Òu cã thêi gian ho¹t ®éng ch−a tíi 5 n¨m, vµ cã lÏ chØ lµ vÊn ®Ò thêi gian ®Ó hä v−¬n tíi chç ®øng cÇn cã cña m×nh. Do ®ã, vÊn ®Ò mÊu chèt lµ liÖu nh÷ng h¹t gièng cña khu vùc kinh tÕ t− nh©n cã ®−îc nu«i d−ìng tèt vµ liÖu m«i tr−êng kinh doanh ë ViÖt Nam cã t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh chãng cho thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp hay kh«ng.

§©y lµ vÊn ®Ò chÝnh sÏ ®−îc ®Ò cËp tíi trong nghiªn cøu nµy dùa trªn c¬ së tæng hîp, ®¸nh gi¸ çc sè liÖu thèng kª vµ tµi liÖu thu thËp ®−îc còng nh− kÕt qu¶ pháng vÊn trùc tiÕp cña çc t¸c gi¶ víi kho¶ng 50 c«ng ty t− nh©n ë ViÖt Nam trong mïa hÌ n¨m 1996. Víi mét sè lÝ do ®−îc ®−a ra d−íi ®©y, chóng t«i cho r»ng çc sè liÖu thèng kª chÝnh thøc vµ nhiÒu tµi liÖu nghiªn cøu hiÖn cã vÒ çc doanh nghiÖp t− nh©n ch−a ph¶n ¸nh chÝnh x¸c nh÷ng kÕt qu¶ mµ hä ®¹t ®−îc hoÆc nh÷ng triÓn väng cña hä trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.

Trong khi çc doanh nghiÖp t− nh©n ViÖt Nam, theo quan ®iÓm cña chóng t«i, lµ “m¹nh” h¬n so víi nhËn ®Þnh chung, hä ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n v−íng m¾c to lín, chñ yÕu lµ do çc chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. Do ®ã, trong phÇn kÕt luËn cña nghiªn cøu nµy, chóng t«i ®−a ra mét sè kiÕn nghÞ cho c¶i çch chÝnh s¸ch cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra m«i tr−êng thuËn lîi h¬n cho viÖc ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.

7

I- TÇm quan träng cña çc doanh nghiÖp t− nh©n võa vµ nhá

Vai trß thiÕt yÕu cña çc doanh nghiÖp t− nh©n võa vµ nhá ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam ®−îc ®¸nh gi¸ dùa trªn ba kÕt luËn c¬ b¶n ®−îc kiÓm nghiÖm b»ng nh÷ng c¬ së thùc tÕ. §ã lµ:

a. C«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu lµ chiÕn l−îc kh¶ thi duy nhÊt ®Ó ph¸t triÓn nhanh kinh tÕ ViÖt Nam .

b. ViÖt Nam ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt vÒ nguån lùc s½n cã vµ khung chÝnh s¸ch cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn chiÕn l−îc ®ã.

c. §iÒu tèi cÇn thiÕt dÉn ®Õn sù thµnh c«ng cña chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu lµ sù ph¸t triÓn cña çc doanh nghiÖp t− nh©n võa vµ nhá nh− mét h×nh thøc chñ yÕu (nh−ng kh«ng ph¶i duy nhÊt) cña c¬ cÊu tæ chøc trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.

a. Yªu cÇu cÊp b¸ch vÒ mét nÒn c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu

Trong kho tµng tµi liÖu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ h¬n 100 n¨m qua, kh«ng cã mét nh©n tè nµo cã tÝnh thiÕt thùc vµ xuyªn suèt qua mäi thêi ®¹i, mäi quèc gia h¬n mèi quan hÖ t−¬ng hç gi÷a më cöa th−¬ng m¹i vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ. Nh©n tè nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®−îc biÕt hay chó ý tíi, vµ thùc tÕ hÇu hÕt çc n−íc ®ang ph¸t triÓn ®· khëi ®Çu c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa cña hä b»ng viÖc ®ãng cöa nÒn kinh tÕ víi th−¬ng m¹i quèc tÕ. ChiÕn l−îc s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu, mµ thùc tÕ tÊt c¶ çc n−íc ®ang ph¸t triÓn (trõ Hång K«ng) sö dông ë thêi k× ®Çu cña c«ng nghiÖp hãa ®· dùa trªn 2 luËn ®iÓm sai lÇm. Mét lµ hä cho r»ng c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu sÏ dÉn tíi thÊt b¹i do çc n−íc ®ang ph¸t triÓn sÏ kh«ng thÓ t×m ®−îc thÞ tr−êng cho hµng hãa cña m×nh t¹i çc n−íc ph¸t triÓn. LuËn ®iÓm sai lÇm thø hai cho r»ng çc n−íc ®ang ph¸t triÓn, b»ng çch ®ãng cöa nÒn kinh tÕ vµ b¶o hé s¶n xuÊt trong n−íc, sÏ cã thÓ ®¹t ®−îc qui m« s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ c¶ vÒ kinh tÕ vµ vÒ thêi gian (häc th«ng qua lµm) ®Ó cuèi cïng hä cã søc c¹nh tranh trong çc ngµnh c«ng nghiÖp mµ tr−íc ®©y hä yÕu thÕ.

Kinh nghiÖm tÝch lòy tõ çc n−íc ®ang ph¸t triÓn trong h¬n bèn thËp kØ qua ®· chøng tá sai lÇm cña c¶ hai luËn ®iÓm trªn. Kinh nghiÖm cña Hång K«ng, Singapor, §µi Loan vµ Nam TriÒu Tiªn, nh÷ng n−íc ®Çu tiªn tõ bá lèi suy nghÜ ®ã vµ ¸p dông chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu lµ b»ng chøng hïng hån cho sù sai lÇm cña luËn ®iÓm bi quan víi xuÊt khÈu. MÆc dï vËy t− t−ëng bi quan víi xuÊt khÈu vÉn tån t¹i d−íi d¹ng lËp luËn “sai lÇm vÒ thµnh phÇn” víi lý lÏ cho r»ng thµnh c«ng cña nh÷ng n−íc ®i ®Çu kia (bèn “con hæ”) sÏ kh«ng thÓ lÆp l¹i ®−îc ë nh÷ng n−íc ®i sau do bèn n−íc ®ã ®· lµm b·o hßa thÞ tr−êng çc n−íc ph¸t triÓn b»ng çc s¶n phÈm c«ng nghiÖp cã sö dông nhiÒu lao ®éng. Tuy nhiªn thµnh lòy cuèi cïng nµy cña t− t−ëng “bi quan víi xuÊt khÈu” ®· ®æ vì hoµn toµn khi, tiÕp theo thµnh c«ng cña çc con hæ ch©u ¸, mét lo¹t çc n−íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c kÓ c¶ Trung Quèc vµ phÇn lín çc quèc gia §«ng Nam ¸, ®· ¸p dông vµ thµnh c«ng víi chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu trong thËp kØ 80. LuËn ®iÓm thø hai cho lµ qui m« s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ viÖc häc th«ng qua lµm sÏ cho phÐp çc n−íc ®ang ph¸t triÓn bá qua quy luËt vÒ lîi thÕ c¹nh tranh vµ thay vµo ®ã, ®Çu t− nguån vèn Ýt ái cña m×nh vµo çc ngµnh c«ng nghiÖp cã

8

hµm l−îng c«ng nghÖ vµ hµm l−îng vèn cao còng ®· cho thÊy lµ sai lÇm vµ buéc çc n−íc nµy ph¶i tr¶ mét gi¸ qu¸ ®¾t. Tuy chiÕn l−îc s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu ®· t¹o ra nh÷ng khu c«ng nghiÖp lín ë çc n−íc ®ang ph¸t triÓn réng lín (nh− Trung Quèc, Bra-xin, Ên §é vµ Thæ NhÜ Kú) nh−ng nãi chung nã g©y ra nh÷ng thiÖt h¹i to lín d−íi d¹ng hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp vµ th−êng ®i kÌm víi nã lµ bÊt æn vÒ kinh tÕ vÜ m«.

Nh÷ng kinh nghiÖm tÝch cùc cña çc n−íc thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu cïng víi hµng lo¹t kinh nghiÖm tiªu cùc cña çc n−íc theo chiÕn l−îc s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu, h−íng néi ®· buéc nhiÒu n−íc ph¶i ®−a ra nh÷ng ch−¬ng tr×nh c¶i çch kinh tÕ lín tõ n¨m 1985. Thùc ra, ngoµi vïng cËn Sa-ha-ra ë ch©u Phi còng ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng cuéc çch m¹ng trong c¶i çch chÝnh s¸ch ë çc n−íc ®ang ph¸t triÓn khi çc n−íc nµy lÇn l−ît ®¬n ph−¬ng h¹ thÊp nh÷ng rµo c¶n th−¬ng m¹i vµ tiÕn hµnh c¶i çch theo h−íng thÞ tr−êng. b. Sù thÝch hîp cña mét nÒn c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu ®èi víi

ViÖt Nam

ChiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu thÝch hîp víi ViÖt Nam v× hai lÝ do: (1) kh«ng cã chiÕn l−îc thay thÕ nµo kh¸c mang l¹i hiÖu qu¶ t−¬ng tù, vµ (2) ®iÒu kiÖn kinh tÕ ë ViÖt Nam còng gièng víi ®iÒu kiÖn tr−íc ®©y ë çc n−íc ®· thµnh c«ng víi chiÕn l−îc ®Þnh h−íng xuÊt khÈu, vµ do ®ã còng høa hÑn nh÷ng thµnh c«ng cho ViÖt Nam.

Nh÷ng n−íc ç biÖt ®¹t ®−îc tØ lÖ thu nhËp ®Çu ng−êi cao mµ kh«ng cÇn c«ng nghiÖp hãa lµ nh÷ng n−íc rÊt giµu tµi nguyªn thiªn nhiªn, chñ yÕu lµ dÇu löa. Kh«ng may, ViÖt Nam l¹i kh«ng n»m trong sè ®ã. ViÖt Nam còng cã nh÷ng kho¸ng s¶n cã gi¸ trÞ (chñ yÕu lµ dÇu má vµ khÝ ®èt) vµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chóng ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo gi¸ trÞ xuÊt khÈu vµ tæng thu nhËp cña ®Êt n−íc song tr÷ l−îng dÇu cña ViÖt Nam trªn ®Çu ng−êi chØ b»ng mét phÇn nhá cña nh÷ng n−íc nh− Malaysia hay In®«nªsia.

ViÖt Nam cã gÇn 70.000 km2 ®Êt n«ng nghiÖp mµu mì, hiÖn nay cung cÊp viÖc lµm cho kho¶ng 80% d©n sè vµ vµo nh÷ng n¨m ®−îc mïa ®· cã l−¬ng thùc d− thõa cho xuÊt khÈu (chñ yÕu lµ g¹o). Tuy nhiªn, víi d©n sè lªn tíi 75 triÖu hiÖn nay, n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· gÇn tíi giíi h¹n kh¶ n¨ng cung cÊp l−¬ng thùc cho ®Êt n−íc. Do ®ã trong t−¬ng lai n¨ng suÊt ngµnh n«ng nghiÖp sÏ ph¶i t¨ng lªn. ChiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu còng kh«ng gi¶i tho¸t ViÖt Nam khái sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t− lín vµo n«ng nghiÖp ®Ó n©ng cao søc s¶n xuÊt. Tuy vËy, thËm chÝ víi sù ®Çu t− lín vµo n«ng nghiÖp, khu vùc kinh tÕ nµy còng kh«ng thÓ t¹o ®ñ c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng triÖu ng−êi ®ang sinh sèng ë ®ã vµ thªm hµng triÖu con ng−êi n÷a sÏ ra ®êi ë n«ng th«n trong nh÷ng n¨m tíi. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng thùc sù trong n«ng nghiÖp, çch duy nhÊt lµ chuyÓn mét phÇn lín lùc l−îng lao ®éng n«ng nghiÖp sang s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.

C«ng nghiÖp hãa, do ®ã lµ ch×a khãa ®Ó t¨ng møc thu nhËp ®Çu ng−êi ë ViÖt Nam mét çch l©u dµi. H¬n n÷a, c«ng nghiÖp hãa ph¶i phï hîp víi nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh cña ViÖt Nam vµ nh− vËy sÏ ph¶i ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ theo h−íng xuÊt khÈu vµ cã sö dông nhiÒu lao ®éng. Nh− ®−îc thÊy trong b¶ng 1, lîi thÕ c¹nh tranh ®Çu tiªn vµ trªn hÕt cña ViÖt Nam lµ nguån nh©n lùc dåi dµo. Gièng nh− çc n−íc kh¸c ë §«ng ¸ ®· thµnh c«ng víi c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu, ViÖt Nam lµ n−íc cã mËt ®é d©n c− cao víi tµi nguyªn nghÌo nµn vµ phÇn lín d©n c− sèng ë n«ng th«n. H¬n

9

n÷a, nh− b¶ng 1 cho thÊy, vÒ ph¸t triÓn nguån lùc lao ®éng, ViÖt Nam ®· ®¹t ®−îc møc nh− ë çc n−íc nµy khi hä khëi ®Çu thµnh c«ng víi c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu.

B¶ng 1

So s¸nh çc chØ sè kinh tÕ vµ x· héi §µi Loan

30-35 n¨m tr−íc

Th¸i Lan 15-20 n¨m

tr−íc

Trung Quèc 10-15 n¨m

tr−íc

ViÖt Nam hiÖn nay

MËt ®é d©n sè (ng−êi/km2) 300 108 96 195

MËt ®é d©n sè sèng b»ng n«ng nghiÖp (ng−êi/km2)

629 240 219 934

TØ lÖ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp trong tæng diÖn tÝch ®Êt ®ai (%)

24 45 44 21

Tuæi thä trung b×nh 63 60 65 67

TØ lÖ trÎ em häc ®Õn cÊp hai so víi sè trÎ em trong ®é tuæi ®i häc (%)

30 26 47 42

TØ lÖ mï ch÷ (trªn tæng sè ng−êi trªn 15 tuæi) (%)

30 7 27 16

Nguån: Riedel, 1993

Mét lÜnh vùc mµ ViÖt Nam kh«ng so ®−îc víi çc n−íc ®· ¸p dông c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Tr×nh ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay kÐm xa so víi çc n−íc kh¸c khi hä chuyÓn tõ chiÕn l−îc s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu, h−íng néi sang chiÕn l−îc xuÊt khÈu, h−íng ngo¹i. §iÒu nµy ®−îc b¶ng 2 minh häa vµ cho thÊy s¶n l−îng çc s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÝnh cña ViÖt Nam chØ b»ng kho¶ng 1/10 ®Õn1/20 so víi ë §µi Loan hay Trung Quèc khi hä b¾t ®Çu chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu.

B¶ng 2

S¶n l−îng s¶n phÈm/®Çu ng−êi cña mét sè mÆt hµng c«ng nghiÖp

ViÖt Nam (hiÖn nay)

§µi Loan 1960

Trung Quèc 1980

ThÐp (kg) 1,5 28,3 37,8 C«ng cô c¬ khÝ (10-1 chiÕc) 11,1 210,8 136,6 Ph©n hãa häc (kg) 4,9 34,4 125,6 §éng c¬ ®iÖn (10-3 chiÕc) 0,1 1,5 Kh«ng cã sè liÖuQu¹t ®iÖn (10-3 chiÕc) 2,8 18,5 7,4 GiÊy (kg) 1,2 7,5 Kh«ng cã sè liÖuV¶i b«ng (m) 4,7 16,0 7,6

Nguån: Riedel, 1993, tr.410

10

Do çc c¬ së c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam t−¬ng ®èi nhá, mét sè ng−êi cã thÓ cho r»ng nh− phÇn lín çc n−íc kh¸c ViÖt Nam nªn ®i theo chÝnh s¸ch h−íng néi ®Ó x©y dùng nÒn t¶ng c«ng nghiÖp tr−íc khi thùc hiÖn chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu. Nh−ng ®ã sÏ lµ mét sai lÇm lín bëi chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu ®· thµnh c«ng ë çc n−íc kh¸c lµ do tÝnh mÒm dÎo cña chiÕn l−îc nµy vµ v× vËy nã cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o l¹i çc c¬ së c«ng nghiÖp kÐm hiÖu qu¶, ®−îc x©y dùng tõ thêi k× s¶n xuÊt thay thÕ hµng nhËp khÈu tr−íc ®©y. Nh×n chung b¶n chÊt cña chiÕn l−îc nµy lµ sù kÕt hîp nh©n c«ng rÎ, chñ yÕu tõ n«ng th«n víi nguyªn vËt liÖu vµ m¸y mãc thiÕt bÞ phÇn lín ®−îc nhËp khÈu. D−íi gãc ®é nµy, qui m« t−¬ng ®èi nhá cña çc c¬ së c«ng nghiÖp ViÖt Nam, th−êng lµ cña Nhµ n−íc, l¹i lµ mét thuËn lîi h¬n lµ bÊt lîi, bëi nã gióp gi¶m bít nhiÒu nç lùc cÇn thiÕt (mÆc dï kh«ng mong muèn) ®Ó t− nh©n hãa hoÆc ®ãng cöa çc xÝ nghiÖp quèc doanh kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ.

H×nh 2

Sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« vµ c©n ®èi ng©n s¸ch

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

80

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996

TØ lÖ l¹m ph¸t theo gi¸ b¸n lÎ

Tæng c©n ®èi ng©n s¸ch chÝnh phñ

Nguån: Tæng côc Thèng kª; Ng©n hµng ThÕ giíi, 1996

ViÖt Nam kh«ng chØ cã ®−îc nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù thµnh c«ng cña chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu vÒ nh÷ng nguån lùc s½n cã mµ cßn c¶ vÒ khu«n khæ kinh tÕ vÜ m« cÇn thiÕt. §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu tèi thiÓu cÇn cã ba ®iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ vÜ m«: (1) sù æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, (2) tØ lÖ tiÕt kiÖm néi ®Þa, tû lÖ ®Çu t− t−¬ng ®èi cao vµ t¨ng dÇn, vµ (3) nÕu kh«ng tù do hãa th−¬ng m¹i nh− Hång K«ng vµ Singapor th× còng ph¶i më cöa tù do cho çc nhµ xuÊt khÈu ®Ó nhËp nguyªn vËt liÖu vµ m¸y mãc thiÕt bÞ. Nh− h×nh 2 cho thÊy, mét trong nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ nhÊt cña ViÖt Nam lµ kh¶ n¨ng gi¶m l¹m

11

ph¸t vµ gi÷ nã ë møc thÊp- ®©y lµ b»ng chøng cho cam kÕt cña ChÝnh phñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh kh«n khÐo.

H×nh 3 cho phÐp nhËn ®Þnh r»ng yªu cÇu vÒ tØ lÖ tiÕt kiÖm néi ®Þa vµ tû lÖ ®Çu t− cao (hoÆc Ýt nhÊt lµ t¨ng lªn) ®· ®¹t ®−îc trong nh÷ng n¨m 90. Thùc tÕ, nh÷ng tØ lÖ trong h×nh 3 rÊt cã thÓ ch−a ph¶n ¸nh ®ñ møc tiÕt kiÖm vµ ®Çu t− v× tû lÖ t¨ng cña c¶ tiÕt kiÖm lÉn ®Çu t− ®Òu n»m trong khu vùc t− nh©n, n¬i mµ çc ho¹t ®éng kinh tÕ kh«ng ®−îc ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ. Cuèi cïng, cÇn ph¶i ghi nhËn lµ ViÖt Nam ®· tiÕn nh÷ng b−íc dµi trong viÖc gi¶m bít çc hµng rµo th−¬ng m¹i, ®Æc biÖt ®èi víi çc nhµ xuÊt khÈu, mÆc dï vÉn cßn nhiÒu viÖc ph¶i lµm ®Ó gióp nh÷ng nhµ xuÊt khÈu cã thÓ c¹nh tranh ®−îc trªn thÞ tr−êng thÕ giíi. VÊn ®Ò nµy sÏ ®−îc ®Ò cËp trë l¹i trong b¸o ço.

H×nh 3Tæng ®Çu t− néi ®Þa vµ çc nguån vèn: TiÕt kiÖm néi ®Þa,

§Çu t− trùc tiÕp tõ n−íc ngoµi (FDI) vµ çc kho¶n tiÕt kiÖm bªn ngoµi kh¸c (% trªn GDP)

5

10

15

20

25

30

1990 1991 1992 1993 1994 1995

TiÕt kiÖm néi ®Þa FDI TiÕt kiÖm bªn ngoµi kh¸c

Nguån: Ng©n hµng ThÕ giíi, 1996

c. Vai trß cña çc doanh nghiÖp t− nh©n võa vµ nhá

Cã mét quan ®iÓm trong kinh tÕ häc ph¸t triÓn vµ trong mét sè tæ chøc ph¸t triÓn quèc tÕ cho lµ “nhá th× sÏ ®Ñp” vµ do ®ã çc doanh nghiÖp võ vµ nhá nªn ®−îc khuyÕn khÝch. Chóng t«i kh«ng ®ång quan ®iÓm ®ã. Chóng t«i ñng hé hiÖu qu¶ chø kh«ng ph¶i mét m« h×nh cô thÓ trong tæ chøc c«ng nghiÖp. NÕu çc doanh nghiÖp lín, thuéc së h÷u Nhµ n−íc mµ ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ th× cø ®Ó çc doanh nghiÖp ®ã tån t¹i. Thùc tÕ, trong mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nh− thÐp vµ hãa chÊt, râ rµng çc c«ng ty lín hiÖu qu¶ h¬n çc c«ng ty nhá. ThËm chÝ cã mét sè ngµnh mµ së h÷u Nhµ n−íc thÝch hîp h¬n së h÷u t− nh©n, vÝ dô trong çc ngµnh c«ng Ých (®iÖn, n−íc, khÝ ®èt) lµ nh÷ng ngµnh ®éc quyÒn

12

tù nhiªn, nÕu t− nh©n qu¶n lÝ th× nhÊt ®Þnh cÇn ph¶i cã sù can thiÖp s¸t sao cña Nhµ n−íc.

TÇm quan träng cña çc doanh nghiÖp t− nh©n trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu cã c¬ së kh«ng ph¶i trªn lÝ thuyÕt hay do hÖ t− t−ëng mµ c¨n cø vµo thùc tÕ r»ng h×nh thøc tæ chøc c«ng nghiÖp nµy lµ thµnh c«ng nhÊt trong mét nÒn kinh tÕ më, nh©n lùc dåi dµo vµ tiÒn c«ng thÊp. Nãi “thµnh c«ng nhÊt” theo ®óng nghÜa ®en cña nã tøc lµ nÕu ®−îc ®èi xö hîp lÝ, c«ng b»ng, çc doanh nghiÖp t− nh©n sÏ ®¹t tØ lÖ thu håi vèn cao h¬n çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc lín hoÆc çc doanh nghiÖp gia ®×nh. V× thÕ, çc doanh nghiÖp t− nh©n cã thÓ sö dông tèt h¬n çc nguån ®Çu t− hiÖn ®ang khan hiÕm vµ næi lªn nh− mét h×nh thøc doanh nghiÖp chñ yÕu trong çc ngµnh s¶n xuÊt ®Þnh h−íng xuÊt khÈu, sö dông nhiÒu lao ®éng.

Nh÷ng b»ng chøng vÒ tÝnh −u viÖt cña çc doanh nghiÖp t− nh©n t¹i çc n−íc d− thõa lao ®éng cã thÓ thÊy ®−îc ë bÊt k× mét quèc gia §«ng ¸ ®· thµnh c«ng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa nµo. ë ®©y chóng ta cã thÓ ®−a ra mét dÉn chøng vÒ §µi Loan, mét n−íc thµnh c«ng nhÊt trong çc n−íc ë §«ng ¸ vµ lµ mét trong nh÷ng n−íc rÊt thÝch hîp ®Ó so s¸nh víi ViÖt Nam bëi v×, nh− çc b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy, ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng ®ång víi §µi Loan çch ®©y 35 ®Õn 40 n¨m.

Mét sù gièng nhau lµm nhiÒu ng−êi ng¹c nhiªn lµ çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc chiÕm ®a sè trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ë §µi Loan cuèi nh÷ng n¨m 50, nh− ë ViÖt Nam hiÖn nay. Thùc tÕ, trÞ gi¸ gia t¨ng thùc (tÝnh b»ng USD) cña çc xÝ nghiÖp s¶n xuÊt quèc doanh §µi Loan thêi k× ®ã lín h¬n cña çc xÝ nghiÖp quèc doanh ViÖt Nam ngµy nay. Tuy vËy, nh− thÊy trong h×nh 4, ®ãng gãp cña çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc ®· bÞ lu mê hoµn toµn bëi sù t¨ng tr−ëng cña khèi t− nh©n sau khi chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu ®−îc thùc hiÖn vµo nh÷ng n¨m 60.

H×nh 4

TrÞ gi¸ gia t¨ng thùc tÕ cña çc doanh nghiÖp t− nh©n

vµ doanh nghiÖp nhµ n−íc ë §µi Loan

(theo møc gi¸ n¨m 1985, tØ ®«la §µi Loan NT$)

13

Çc ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña çc doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ë §µi Loan theo çc h×nh thøc së h÷u ®−îc minh häa trong b¶ng 3. §Õn n¨m 1986 (thêi ®iÓm ®iÒu tra sè liÖu), çc doanh nghiÖp t− nh©n chiÕm tíi 85% gi¸ trÞ gia t¨ng ngµnh c«ng nghiÖp vµ sè lao ®éng, so víi kho¶ng 35% vµo n¨m 1960. Quy m« trung b×nh cña çc doanh nghiÖp t− nh©n ë §µi Loan vµo kho¶ng 40 nh©n c«ng, gÇn b»ng møc trung b×nh cña çc c«ng ty t− nh©n trong ngµnh c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay.

Cã thÓ dÔ nhËn thÊy t¹i sao çc doanh nghiÖp t− nh©n võa vµ nhá l¹i næi lªn nh− mét h×nh thøc doanh nghiÖp chiÕm −u thÕ ë §µi Loan. §ã lµ do çc doanh nghiÖp nµy cã tØ lÖ thu håi vèn b×nh qu©n cao gÊp gÇn 3 lÇn so víi çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc quy m« lín h¬n, cã hµm l−îng vèn cao h¬n, vµ gÊp 2 lÇn çc doanh nghiÖp gia ®×nh cã quy m« nhá h¬n, vµ sè lao ®éng cao h¬n. Trong mét nÒn kinh tÕ më, dåi dµo lao ®éng vµ nh©n c«ng rÎ th× çc doanh nghiÖp t− nh©n chiÕm −u thÕ v× chóng võa ®ñ nhá ®Ó ho¹t ®éng mét çch linh ho¹t ®ång thêi võa ®ñ lín ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao. “VÎ ®Ñp” cña chóng kh«ng ph¶i ë quy m« mµ ë kh¶ n¨ng sinh lîi. V× cã kh¶ n¨ng sinh lîi nªn çc doanh nghiÖp ®ã kh«ng cÇn ChÝnh phñ hç trî, hä chØ cÇn cã ®iÒu kiÖn c«ng b»ng ®Ó thµnh c«ng.

B¶ng 3

Çc ®Æc tr−ng cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt ë §µi Loan ph©n theo h×nh thøc së h÷u (1986)

C«ng ty

t− nh©n Doanh nghiÖp

gia ®×nh C«ng ty quèc

doanh Sè doanh nghiÖp 57.477 61.224 221

Sè lao ®éng (ngh×n ng−êi) 2299 337 93 Vèn cè ®Þnh (triÖu ®«la §µi Loan) 1013 101 294 Gi¸ trÞ gia t¨ng (triÖu ®«la §µi Loan) 2835 170 325 TØ lÖ ®ãng gãp vµo tæng gi¸ trÞ gia t¨ng (%) 85,2 5,1 9,7 Sè lao ®éng trong mçi doanh nghiÖp 40,0 5,5 420,0 Sè vèn/1 lao ®éng (ngh×n ®«la §µi Loan) 440,0 300,0 3161,2 Gi¸ trÞ gia t¨ng/1 lao ®éng (ngh×n ®«la §µi Loan)

1233,0 504,4 3161,3

TØ lÖ gi¸ trÞ gia t¨ng trªn tæng vèn (lÇn) 2,8 1,6 1,1

Riedel, 1997, tr.211

14

II- Qui m« vµ c¬ cÊu cña Khu vùc KINH TÕ T− nh©n ë ViÖt Nam

§¸nh gi¸ chÝnh x¸c qui m« hoÆc c¬ cÊu khu vùc s¶n xuÊt t− nh©n ë ViÖt Nam lµ mét viÖc hÕt søc khã kh¨n. Nh÷ng sè liÖu thèng kª b¸o ço lªn çc c¬ quan cã thÈm quyÒn rÊt thiÕu chÝnh x¸c, ®−îc tr×nh bµy r¾c rèi vµ th−êng kh«ng toµn diÖn. Nh÷ng phøc t¹p hay gÆp ph¶i lµ vÒ: (1) sè liÖu tæng hîp – th«ng th−êng chØ cã sè liÖu thèng kª tæng hîp cña ngµnh c«ng nghiÖp; h¬n n÷a çch hiÓu vÒ ngµnh nµy còng rÊt kh¸c nhau, mét sè tr−êng hîp tÝnh c¶ c«ng nghiÖp khai kho¸ng, x©y dùng vµ dÞch vô c«ng céng, trong nh÷ng tr−êng hîp kh¸c l¹i kh«ng coi chóng lµ çc ngµnh c«ng nghiÖp; (2) ph©n lo¹i h×nh thøc së h÷u – çc c«ng ty “ngoµi quèc doanh” ®−îc ®Þnh nghÜa theo nhiÒu çch kh¸c nhau, ngoµi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn ®«i khi (nh−ng kh«ng ph¶i mäi tr−êng hîp) cã thÓ cßn tÝnh c¶ hîp t¸c x·, hé gia ®×nh kh«ng ®¨ng ký kinh doanh vµ doanh nghiÖp mét së h÷u; (3) ph¹m vi cña sè liÖu– mét sè sè liÖu thèng kª ®−îc tÝnh to¸n trªn tÊt c¶ çc c«ng ty nh−ng mét sè sè liÖu kh¸c l¹i ®−îc tÝnh theo ph−¬ng ph¸p x¸c suÊt vµ th−êng kh«ng cã g× ®Ó ph©n biÖt ®−îc hai lo¹i sè liÖu nµy; (4) hµng trong kho vµ hµng lu©n chuyÓn – th−êng khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc ®ã lµ sè liÖu vÒ gi¸ trÞ hµng hãa t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh hay hµng lu©n chuyÓn trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh; vµ (5) chu kú cho thu thËp sè liÖu kh«ng nhÊt qu¸n víi nhau vµ ®«i khi kh«ng thÓ ph©n ®Þnh næi.

BÊt chÊp tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n trªn, chóng ta vÉn cã ®−îc mét bøc tranh kh¸i qu¸t vÒ qui m« vµ c¬ cÊu khu vùc kinh tÕ t− nh©n ë ViÖt Nam cho dï çc chi tiÕt cßn rÊt m¬ hå. Bøc tranh kh¸i qu¸t ®¬n gi¶n lµ: çc c«ng ty t− nh©n vèn lµ ®éng lùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu ë §µi Loan vµ çc n−íc §«ng Nam ¸ kh¸c, th× trong bèi c¶nh cña ViÖt Nam lµ çc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn, hiÖn chØ chiÕm mét vÞ trÝ rÊt nhá trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña ®Êt n−íc, nh−ng tõ mét vÞ trÝ nhá bÐ (gÇn nh− sè kh«ng) nã ®ang lín m¹nh rÊt nhanh. B¶ng 4 cho thÊy, tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 1995, cã kho¶ng hai ngµn c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Toµn bé sè c«ng ty nµy chØ gi÷ kho¶ng 8% tæng sè vèn ®¨ng ký cña ngµnh c«ng nghiÖp. Theo ®¸nh gi¸ cña chóng t«i, hiÖn nay khu vùc t− nh©n sö dông kho¶ng 12% sè lao ®éng trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Doanh nghiÖp mét së h÷u lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nh−ng do qui m« nhá nªn chØ chiÕm kho¶ng 3% tæng sè vèn ®¨ng ký vµ sè lao ®éng. Sè doanh nghiÖp gia ®×nh vµ hîp t¸c x· nhiÒu h¬n so víi doanh nghiÖp mét së h÷u, vµo kho¶ng 800.000 doanh nghiÖp, thuª kho¶ng 2,5 triÖu lao ®éng vµ ®ãng gãp tíi 20% s¶n l−îng c«ng nghiÖp.

15

B¶ng 4

Ph©n bæ çc doanh nghiÖp c«ng nghiÖp theo h×nh thøc Së h÷u TÝnh ®Õn ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 1995

DN mét së h÷u

C«ng ty TNHH

C«ng ty cæ phÇn

DN gia ®×nh

DN Nhµ n−íc

Trong tÊt c¶ çc ngµnh c«ng nghiÖp

Sè l−îng 18.243 7.346 165 800.000 6.310 Vèn (triÖu ®ång VN) 3.071 5.693 1.704 Kh«ng cã sè liÖu 77.656

Trong s¶n xuÊt CN Sè l−îng 5.030 1.735 41 400.000 2.777 Vèn (triÖu ®ång VN) 758 1.628 183 Kh«ng cã sè liÖu 21.099

Nguån: Tæng Côc Thèng kª, Hµ néi

B¶ng 5 cho thÊy sù ph¸t triÓn cña çc c«ng ty t− nh©n trong ngµnh c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam. §i lªn tõ mét tû träng rÊt nhá gÇn nh− b»ng kh«ng vµo n¨m 1991, çc c«ng ty t− nh©n ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng. Lý do lµ ë chç chØ ®Õn n¨m 1992 c¬ së ph¸p lý cho çc c«ng ty t− nh©n míi ®−îc h×nh thµnh cïng víi viÖc th«ng qua hiÕn ph¸p míi.

B¶ng 5

Sè l−îng vµ vèn ®¨ng ký cña çc c«ng ty c«ng nghiÖp t− nh©n: 1991-1996

1991 1992 1993 1994 1995 1996

Sè l−îng c«ng ty

C«ng ty mét chñ së h÷u

76 3.126 8.690 14.165 18.243 21.000

C«ng ty TNHH 43 1.170 3.389 5.310 7.346 8.900

C«ng ty Cæ phÇn 3 65 106 134 165 190

Vèn (tû ®ång VN)

C«ng ty mét së h÷u Kh«ng cã sè liÖu 930 1.351 2.090 2.500 3.000

C«ng ty TNHH Kh«ng cã sè liÖu 1.490 2.723 3.882 4.237 7.300

C«ng ty Cæ phÇn Kh«ng cã sè liÖu 310 850 1.071 1.244 2.500

Nguån: Tæng côc Thèng kª, Hµ Néi

B¶ng 6 biÓu thÞ c¬ cÊu s¶n l−îng theo ngµnh cña çc c«ng ty t− nh©n, doanh nghiÖp gia ®×nh vµ çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc. ChÕ biÕn l−¬ng thùc thùc phÈm lµ lo¹i h×nh ho¹t ®éng chñ yÕu cña c¶ ba h×nh thøc doanh nghiÖp nµy, chiÕm kho¶ng 44% tæng s¶n l−îng c«ng nghiÖp (kh«ng kÓ ngµnh ®iÖn vµ n¨ng l−îng). Tû träng lín cña ngµnh chÕ biÕn l−¬ng thùc, thùc phÈm ph¶n ¸nh møc ®é thÊp kÐm cña c«ng nghiÖp hãa ë ViÖt Nam. B¶ng 6 cßn chØ ra r»ng c¶ doanh nghiÖp gia ®×nh lÉn çc c«ng ty t− nh©n ®Òu tËp trung chñ yÕu trong mét sè Ýt ngµnh. Ngoµi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, ngµnh vËt liÖu x©y dùng còng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi çc hé gia ®×nh trong khi dÖt may (cïng víi chÕ biÕn l−¬ng thùc thùc phÈm) lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng chÝnh cña çc c«ng ty t− nh©n ë ViÖt Nam.

16

B¶ng 6

C¬ cÊu s¶n l−îng çc ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp

theo h×nh thøc së h÷u

C«ng ty t− nh©n

%

Doanh nghiÖp gia ®×nh

%

Doanh nghiÖp Nhµ n−íc

%

Tû träng cña çc Cty t− nh©n trong tæng s¶n

l−îng % L−¬ng thùc, thùc phÈm 31,0 44,5 29,9 3,7 DÖt may 27,0 7,9 8,1 12,4 Gç/S¶n phÈm gç 11,4 7,8 0,9 15,5 VËt liÖu x©y dùng 4,7 18,3 7,4 2,4 Çc ngµnh kh¸c 25,3 21,5 53,7 2,2 Tæng sè 100,0 100,0 100,0 4,0

Nguån: Tæng côc Thèng kª, Hµ Néi

Çc sè liÖu thèng kª trªn cho dï cã phÇn l¹c hËu vµ kh«ng chÝnh x¸c nh−ng còng gióp chóng ta x¸c ®Þnh ®−îc vai trß cña khu vùc t− nh©n trong t−¬ng lai. Con sè th−êng ®−îc ®−a ra ®Ó minh chøng cho tÇm quan träng cña çc c«ng ty t− nh©n lµ tû träng 60% trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) cña khu vùc nµy. Thùc tÕ, §¹i héi §¶ng lÇn thø t¸m ®· xem xÐt vÊn ®Ò Nhµ n−íc cÇn lµm g× ®Ó gi¶m bít ®i 20% tû träng cña chÝnh çc c«ng ty t− nh©n trong GDP. Tuy nhiªn, H×nh 5 cho ta thÊy râ viÖc ®−a vÊn ®Ò nµy ra xem xÐt lµ sai lÇm v× khu vùc t− nh©n, mµ Nhµ n−íc muèn c¹nh tranh trong viÖc khai th¸c çc nguån lùc, chñ yÕu l¹i bao gåm çc n«ng trang gia ®×nh vµ doanh ngiÖp gia ®×nh mµ kh«ng mét chÝnh phñ nµo, kÓ c¶ chÝnh phñ n−íc x· héi chñ nghÜa, muèn khai th¸c. Çc c«ng ty t− nh©n, bao gåm c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn, chiÕm mét phÇn rÊt nhá bÐ trong nÒn kinh tÕ víi tû träng kh«ng qu¸ 1% GDP, vµ v× vËy hä kh«ng thÓ lµ mèi ®e däa ®èi víi çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc hay víi çc môc tiªu x· héi cña ChÝnh phñ. Ng−îc l¹i, çc môc tiªu vÒ t¨ng tr−ëng, viÖc lµm vµ c«ng b»ng, thËm chÝ c¶ môc tiªu duy tr× çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc phô thuéc vµo thµnh c«ng cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa vµ sù v÷ng m¹nh cña çc c«ng ty t− nh©n.

17

H×nh 5

Th−íc ®o tÇm quan träng cña Khu vùc T− nh©n

0 10 20 30 40 50 60

Gi¸ trÞ gia t¨ng cña c«ng ty t− nh©n trong GDP Gi¸ trÞ cña kinh tÕ n«ng trang gia ®×nh vµ doanh nghiÖp gia ®×nh trong GDP Gi¸ trÞ cña khu vùc ngoµi quèc doanh trong GDP

18

III- Nh÷ng vÊn ®Ò çc c«ng ty t− nh©n ®ang ph¶i ®èi mÆt a. “TÝn dông, tÝn dông vµ tÝn dông”

Tæng bÝ th− §ç M−êi ®· ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò mµ ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng ba ch÷ “vèn, vèn vµ vèn”. Çc c«ng ty võa vµ nhá cña ViÖt Nam còng cã chung quan ®iÓm nµy; hä cho r»ng nh÷ng trë ng¹i lín nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña hä lµ ”tÝn dông, tÝn dông vµ tÝn dông”. Qua çc cuéc pháng vÊn gÇn ®©y cña chóng t«i víi 50 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn cã thÓ thÊy chÝnh nh÷ng qui ®Þnh kh«ng râ rµng vÒ quyÒn së h÷u, nh÷ng qui ®Þnh h¹n chÕ cña Nhµ n−íc trong xuÊt nhËp khÈu, hÖ thèng thuÕ bÊt hîp lý vµ tÖ hµnh chÝnh quan liªu ®· g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ lµm t¨ng chi phÝ cña çc c«ng ty nµy. Nh−ng tÊt c¶ nh÷ng ng−êi mµ chóng t«i pháng vÊn ®Òu xÕp nh÷ng vÊn ®Ò trªn vµo sau vÊn ®Ò tÝn dông mµ cô thÓ lµ thiÕu tÝn dông. KÕt qu¶ t−¬ng tù còng thÊy ®−îc trong tÊt c¶ çc cuéc ®iÒu tra kh¸c vÒ ho¹t ®éng cña çc c«ng ty t− nh©n ë ViÖt Nam.

Còng gièng nh− çc d÷ liÖu vÒ qui m« vµ c¬ cÊu cña khu vùc kinh tÕ t− nh©n trong c«ng nghiÖp, çc sè liÖu thèng kª chÝnh thøc kh«ng ph¶n ¸nh ®−îc chÝnh x¸c thùc tÕ mµ çc c«ng ty võa vµ nhá gÆp ph¶i trong vÊn ®Ò tµi chÝnh. Sè liÖu thèng kª chÝnh thøc (xem b¶ng 7) cho thÊy khu vùc “ngoµi quèc doanh” ®· ®¹t ®−îc møc t¨ng tr−ëng rÊt lín trong thÞ phÇn tÝn dông néi ®Þa, tõ 6% n¨m 1990 lªn ®Õn kho¶ng 40% n¨m 1996. Víi con sè 40%, tû lÖ tÝn dông cña thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n trong tæng sè vèn tÝn dông trong n−íc râ rµng thÊp h¬n tû träng cña hä trong GDP (kho¶ng 60%), tuy nhiªn vÊn ®Ò bÊt b×nh ®¼ng trong hÖ thèng ph©n phèi tÝn dông ®ang cã dÊu hiÖu gi¶m dÇn.

B¶ng 7

Tû träng tÝn dông cña khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ çc c«ng ty t− nh©n trong trong tæng tÝn dông trong n−íc (%)

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996

Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh

6,2 7,2 16,2 28,4 32,5 38,5 40,7

Çc c«ng ty t− nh©n kh«ng cã sè liÖu

kh«ng cã sè liÖu

0,8 3,8 6,6 kh«ng cã sè liÖu

kh«ng cã sè liÖu

Nguån: Ng©n hµng ThÕ giíi, 1995, 1996

§¸ng tiÕc lµ nh÷ng thay ®æi tÝch cùc nµy kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt t¸c dông thiÕt thùc ®èi víi khèi çc c«ng ty t− nh©n. Së dÜ nh− vËy v× hai lý do: (1) çc c«ng ty t− nh©n chØ ®−îc nhËn mét phÇn nhá trong tæng sè vèn tÝn dông trong n−íc dµnh cho khu vùc kinh tÕ t− nh©n (xem b¶ng 7), vµ (2) gÇn nh− toµn bé tÝn dông ph©n bæ cho çc c«ng ty t− nh©n ®Òu lµ tÝn dông ng¾n h¹n, th«ng th−êng tõ ba ®Õn s¸u th¸ng. H¬n n÷a, thêi h¹n vay vèn cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi çc c«ng ty t− nh©n, quan träng h¬n nhiÒu so víi çc n«ng trang gia ®×nh vµ çc doanh nghiÖp gia ®×nh v× çc c«ng ty t− nh©n lµ nh÷ng c«ng ty sö dông nhiÒu vèn vµ çc dù ¸n ®Çu t− cã thêi gian hoµn vèn l©u h¬n so víi çc dù ¸n cña çc hé gia ®×nh trong tÊt c¶ çc lÜnh vùc nh− c«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i vµ n«ng nghiÖp.

19

PhÇn lín çc c«ng ty t− nh©n mµ chóng t«i pháng vÊn ®Òu ®· tõng vay vèn ng©n hµng víi thêi h¹n tõ ba ®Õn s¸u th¸ng ®Ó lµm vèn l−u ®éng, chØ cã mét sè rÊt Ýt ®−îc vay vèn trung vµ dµi h¹n ®Ó ®Çu t− vµo tµi s¶n cè ®Þnh. §a phÇn çc c«ng ty ®ã ®Òu ph¶i dùa hoµn toµn vµo nguån tiÒn mÆt tù cã, lîi nhuËn gi÷ l¹i, vay hä hµng vµ vay trong thÞ tr−êng tÝn dông kh«ng chÝnh thøc ®Ó ®Çu t−. Chi phÝ c¬ héi cña viÖc sö dông tiÒn mÆt vµ chi phÝ cho l·i suÊt trªn thÞ tr−êng tÝn dông kh«ng chÝnh thøc Ýt nhÊt cao gÊp n¨m lÇn l·i suÊt tiÒn göi ng©n hµng. ChÝnh ®iÒu nµy g©y ra t×nh tr¹ng v« cïng kÐm hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ c¶n trë ®¸ng kÓ çc c«ng ty t− nh©n ®Çu t− vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt.

Trong khi çc c«ng ty t− nh©n gÇn nh− kh«ng thÓ tiÕp cËn ®−îc víi nguån tÝn dông dµi h¹n cña hÖ thèng tµi chÝnh chÝnh thøc trong n−íc, hä l¹i cµng khã cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn ®−îc víi nguån tÝn dông n−íc ngoµi. LuËt cña ViÖt Nam kh«ng cho phÐp ng−êi n−íc ngoµi ®−îc së h÷u cæ phÇn cña çc c«ng ty t− nh©n ViÖt Nam. Víi çc qui ®Þnh vÒ tµi chÝnh vµ møc l·i suÊt trÇn, viÖc cho çc c«ng ty t− nh©n ViÖt Nam vay trùc tiÕp sÏ kh«ng ®em l¹i lîi nhuËn cho ng−êi n−íc ngoµi vµ th−êng g©y ra nhiÒu rñi ro. ChÝnh v× vËy, mÆc dï cã kho¶ng 12 quÜ ®Çu t− n−íc ngoµi ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam nh−ng tµi s¶n cña hä trong nh÷ng c«ng ty t− nh©n lµ rÊt Ýt. ThËm chÝ, ngay c¶ lÜnh vùc cho thuª tµi chÝnh, lÜnh vùc cã kh¶ n¨ng ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho çc c«ng ty t− nh©n hiÖn ®ang cã nhu cÇu cÊp b¸ch vÒ m¸y mãc, thiÕt bÞ nhËp khÈu, cho ®Õn nay vÉn ch−a ph¸t triÓn ®−îc vµ nã vÉn ch−a thÓ ®ãng vai trß quan träng chõng nµo ChÝnh phñ ch−a tiÕp tôc thùc hiÖn cÊp phÐp cho thuª tµi chÝnh. b. QuyÒn së h÷u vµ QuyÒn sö dông ®Êt

Ch¼ng cã g× lµ ng¹c nhiªn nÕu nh− khèi çc c«ng ty t− nh©n cña ViÖt Nam ®−îc ®¸nh gi¸ lµ cßn non nít v× c¬ së ph¸p lý ®Ó b¶o vÖ së h÷u t− nh©n võa míi ®−îc qui ®Þnh khi Quèc héi th«ng qua HiÕn ph¸p n¨m 1992. H¬n n÷a, m·i ®Õn n¨m 1994 c¬ së ph¸p lý gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ quyÒn së h÷u, th«ng qua tßa ¸n d©n sù, tßa ¸n kinh tÕ vµ çc trung t©m träng tµi phi chÝnh phñ kh¸c, míi ®−îc h×nh thµnh. Khu«n khæ ph¸p luËt cho nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng tù do vÉn ch−a hoµn chØnh vµ cÇn ®−îc c¶i çch. §Æc biÖt, çc v¨n b¶n ph¸p qui cho phÐp ChÝnh phñ can thiÖp vµo qu¸ tr×nh quyÕt ®Þnh cña çc c«ng ty t− nh©n, nhÊt lµ quyÕt ®Þnh vÒ ®Çu t− vµ viÖc ¸p dông çc nguyªn t¾c, çc biÖn ph¸p khuyÕn khÝch kh¸c nhau ®èi víi çc lo¹i h×nh së h÷u còng ®· c¶n trë ®¸ng kÓ viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn çc c«ng ty t− nh©n võa vµ nhá.

QuyÒn së h÷u ®Êt ®ai lu«n lµ vÊn ®Ò nan gi¶i. LuËt cña ViÖt Nam chØ quy ®Þnh quyÒn sö dông nh−ng kh«ng cho phÐp quyÒn së h÷u vµ h¹n chÕ nghiªm ngÆt viÖc chuyÓn nh−îng ®Êt. HËu qu¶ lµ quyÒn sö dông ®Êt th−êng kh«ng ®−îc chuyÓn nh−îng c«ng khai, gi¸ ®Êt thiÕu æn ®Þnh, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®Çu c¬ vµ sö dông ®Êt kÐm hiÖu qu¶. TÊt nhiªn trong m«i tr−êng nh− vËy, gÆp nhiÒu bÊt lîi h¬n c¶ lµ çc c«ng ty míi thµnh lËp hay nãi mét çch ng¾n gän chÝnh lµ çc c«ng ty t− nh©n ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt cña ViÖt Nam.

§Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc cã −u thÕ næi tréi so víi çc c«ng ty t− nh©n trong viÖc chiÕm h÷u ®Êt ®ai, th¸ng 2 n¨m 1995 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh qui ®Þnh tÊt c¶ çc doanh nghiÖp thuéc së h÷u Nhµ n−íc hay t− nh©n ®Òu ph¶i thanh to¸n cho ChÝnh phñ tiÒn thuª ®Êt kh«ng sö dông cho môc ®Ých n«ng nghiÖp, mµ hä cã quyÒn sö dông. Ngoµi ra, NghÞ ®Þnh còng qui ®Þnh râ ®èi víi ®Êt kh«ng sö dông

20

cho môc ®Ých n«ng nghiÖp chØ ®−îc dïng gi¸ trÞ tiÒn thuª ®Êt ®· tr¶ vµ trÞ gi¸ tµi s¶n n»m trªn m¶nh ®Êt ®ã ®Ó lµm tµi s¶n thÕ chÊp. NghÞ ®Þnh nµy cã t¸c dông hoµn toµn ng−îc l¹i so víi môc tiªu ban ®Çu v× çc qui ®Þnh nµy ®· lµm cho viÖc chuyÓn nh−îng quyÒn sö dông ®Êt cµng trë nªn kh«ng cã c¨n cø x¸c thùc vµ lµm trÇm träng h¬n vÊn ®Ò çc c«ng ty t− nh©n sö dông ®Êt vµ tµi s¶n cè ®Þnh trªn m¶nh ®Êt ®ã ®Ó thÕ chÊp vay vèn tõ hÖ thèng ng©n hµng. HËu qu¶ cuèi cïng lµ ®Èy çc c«ng ty t− nh©n vµo vÞ trÝ bÊt lîi so víi çc c«ng ty Nhµ n−íc trong viÖc giµnh quyÒn sö dông ®Êt vµ vay çc nguån tÝn dông. c. HÖ thèng thuÕ

Ng−êi ta nãi r»ng çi chÕt vµ thuÕ lµ nh÷ng thø duy nhÊt mµ chóng ta biÕt ch¾c ph¶i ®èi mÆt trong ®êi. Còng nh− ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi, thuÕ kh«ng ph¶i lµ thø ®−îc ¸i mé ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, nh×n chung gi¸m ®èc çc c«ng ty t− nh©n kh«ng cho r»ng thuÕ lµ trë ng¹i chÝnh cho c«ng viÖc kinh doanh. Hä x¸c ®Þnh lµ sÏ nép thuÕ vµ phÇn lín hä cho r»ng møc thuÕ hä nép lµ t−¬ng ®èi hîp lý vµ c«ng b»ng, vµ trong rÊt nhiÒu tr−êng hîp chÝnh çc doanh nghiÖp vµ c¬ quan thuÕ ®µm ph¸n víi nhau ®Ó x¸c ®Þnh møc thuÕ.

VÊn ®Ò tån t¹i cña hÖ thèng thuÕ ViÖt Nam vµ nh÷ng ¶nh h−ëng cña nã ®Õn çc c«ng ty võa vµ nhá kh«ng ph¶i lµ ë møc thuÕ. Møc thuÕ ë ViÖt Nam thùc ra lµ t−¬ng ®èi thÊp so víi tiªu chuÈn quèc tÕ. VÊn ®Ò lµ ë chÝnh sù bÊt hîp lý cña hÖ thèng thuÕ vµ çch qu¶n lý thuÕ. Sù bÊt hîp lý trong hÖ thèng thuÕ cña ViÖt Nam lµ ë chç cã qu¸ nhiÒu lo¹i thuÕ vµ çc møc thuÕ kh¸c nhau. VÝ dô çc c«ng ty t− nh©n ph¶i nép 3 lo¹i thuÕ chÝnh: thuÕ doanh thu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ thuÕ lîi tøc. Víi mçi mét lo¹i thuÕ, thuÕ suÊt lµ kh¸c nhau cho tõng lo¹i h×nh kinh doanh, tõng nhãm mÆt hµng: thuÕ suÊt doanh thu tõ 0-40% vµ thuÕ lîi tøc tõ 25-45%. Do cã nhiÒu lo¹i thuÕ vµ cã nhiÒu møc thuÕ suÊt nªn trong qu¶n lý hÖ thèng thuÕ, nhiÒu tr−êng hîp çc nhµ chøc tr¸ch cã thÓ tù ý quyÕt ®Þnh. §iÒu nµy ®· buéc çc doanh nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é nhiÒu hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n vµ nãi chung lµ tr¸nh c«ng khai hå s¬ tµi chÝnh cña hä. HÖ qu¶ lµ kh«ng nh÷ng c«ng t¸c thu thuÕ kh«ng ®¹t kÕt qu¶, thiÕu c«ng b»ng mµ cßn t¸c ®éng xÊu ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n vµ l−u tr÷ hå s¬ tµi chÝnh, mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó x©y nªn mét hÖ thèng tµi chÝnh v÷ng ch¾c. d. C¬ chÕ th−¬ng m¹i

Còng gièng nh− hÖ thèng thuÕ, çc c«ng ty võa vµ nhá kh«ng coi c¬ chÕ th−¬ng m¹i lµ mét c¶n trë lín ®èi víi c«ng viÖc kinh doanh. Tèc ®é t¨ng tr−ëng th−¬ng m¹i hµng n¨m lµ 30%, gÊp ba lÇn tèc ®é t¨ng GDP, chøng tá ViÖt Nam cã nÒn kinh tÕ më. Tuy nhiªn mét lo¹t çc biÖn ph¸p h¹n chÕ th−¬ng m¹i vÉn cßn tån t¹i vµ trong phÇn lín çc tr−êng hîp, nh÷ng h¹n chÕ nµy r¬i vµo çc c«ng ty võa vµ nhá.

Mét qui ®Þnh ph©n biÖt ®èi xö râ nÐt nhÊt lµ ph¶i cã giÊy phÐp cña ChÝnh phñ cho kinh doanh xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp. §Ó nhËn ®−îc giÊy phÐp kinh doanh do Thñ T−íng cÊp, c«ng ty ph¶i cã sè vèn l−u ®éng trªn 200.000 USD- ®©y lµ mét c¶n trë kh«ng thÓ v−ît qua ®−îc ®èi víi nhiÒu c«ng ty t− nh©n. Do ®ã nhiÒu c«ng ty t− nh©n buéc ph¶i xuÊt nhËp khÈu th«ng qua çc c«ng ty th−¬ng m¹i lín cña Nhµ n−íc víi phÝ ñy th¸c lµ 2% trÞ gi¸ giao dÞch.

21

Ngoµi phÝ ñy th¸c tr¶ cho çc c«ng ty kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, nhµ nhËp khÈu cßn ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu, møc thuÕ ®èi víi tõng hµng hãa còng rÊt kh¸c nhau, tõ 0-50% gi¸ trÞ hµng hãa vµ çc møc thuÕ nµy còng ®−îc thay ®æi hµng quÝ ®Ó phï hîp víi sù thay ®æi trong “cÇu” cña ®Êt n−íc, nh− lêi gi¶i thÝch cña çc c¬ quan cã thÈm quyÒn.

MÆc dï thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®èi víi nguyªn liÖu vµ m¸y mãc thiÕt bÞ t−¬ng ®èi thÊp (d−íi 20%), nh−ng chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam l¹i thÓ hiÖn râ khuynh h−íng b¶o hé c«ng nghiÖp trong n−íc tr−íc sù c¹nh tranh cña n−íc ngoµi. Tuy nhiªn, b»ng viÖc nép ®¬n xin gia nhËp ASEAN, AFTA vµ WTO ChÝnh phñ ®· tù cam kÕt thùc hiÖn c¬ chÕ tù do th−¬ng m¹i- ®iÒu kiÖn träng yÕu ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu. e. TÖ hµnh chÝnh quan liªu

Logic cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng lµ ng−êi dïng tiÒn cña m×nh ®Ó ®Çu t− lµ ng−êi sÏ ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c nhÊt sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña kho¶n ®Çu t− v× nhµ ®Çu t− sÏ thu ®−îc lîi nhuËn nÕu nã thµnh c«ng, sÏ chÞu thua lç nÕu nã thÊt b¹i. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· chÊp nhËn nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt cho mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nh−ng kh«ng tin hoµn toµn vµo tÝnh logic cña nã. Çc ç nh©n kh«ng ®−îc tù do ®Çu t− tiÒn cña m×nh vµo çc doanh nghiÖp hîp ph¸p, mµ ®Çu tiªn ph¶i ®−îc Nhµ n−íc cho phÐp thµnh lËp, gi¶i thÓ hay thay ®æi giÊy phÐp kinh doanh. §èi víi çc c«ng ty võa vµ nhá, qu¸ tr×nh nµy lµ qu¸ r¾c rèi.

Theo c¬ chÕ hiÖn nay, muèn b¾t ®Çu kinh doanh cÇn ph¶i cã giÊy phÐp cña Së KÕ ho¹ch §Çu t− tØnh/ thµnh phè sau khi ®· ®−îc ñy ban Nh©n d©n tØnh/ thµnh phè th«ng qua. Trªn c¬ së nh÷ng qui ®Þnh cña Nhµ n−íc, ñy ban nh©n d©n tõng tØnh/ thµnh phè cô thÓ hãa thµnh nh÷ng qui ®Þnh chi tiÕt vÒ cÊp phÐp kinh doanh. VÝ dô nh− ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, muèn thµnh lËp mét c«ng ty TNHH hoÆc mét c«ng ty cæ phÇn nhµ ®Çu t− ph¶i:

• Nªu râ môc tiªu, ph¹m vi ho¹t ®éng vµ lÜnh vùc kinh doanh;

• §−a ra ®Çy ®ñ çc b»ng chøng chøng minh ®ñ sè vèn ph¸p ®Þnh (tõ 30.000 USD ®Õn 100.000 USD);

• Cung cÊp çc c¬ së ®Ó x¸c nhËn gi¸m ®èc/ ng−êi chñ së h÷u cã ®ñ n¨ng lùc ®¶m nhiÖm c«ng viÖc.

Ngoµi ra, çc nhµ ®Çu t− cÇn ph¶i xuÊt tr×nh nh÷ng giÊy tê sau:

• ®¬n xin thµnh lËp doanh nghiÖp;

• b¶n kÕ ho¹ch kinh doanh;

• giÊy x¸c nhËn lai lÞch cæ ®«ng;

• giÊy chøng nhËn n¬i c− tró;

• lý lÞch t− ph¸p;

• giÊy chøng nhËn søc kháe;

• dù th¶o ®iÒu lÖ c«ng ty;

22

• chøng nhËn cña ng©n hµng vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c«ng ty

• nghiªn cøu kh¶ thi.

Ngoµi viÖc chÞu tèn kÐm vµ mÊt thêi gian (®Õn 9 th¸ng), thñ tôc nµy t¹o cho c¸c c¬ quan chøc n¨ng ë mäi cÊp cña ChÝnh phñ quyÒn quyÕt ®Þnh qu¸ lín. Nh÷ng quyÒn h¹n nµy rÊt dÔ bÞ l¹m dông vµ thùc tÕ th−êng x¶y ra nh− vËy.

23

IV. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Trong cuéc tranh luËn ®ang diÔn ra vÒ h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam ®· cã

nhiÒu ý kiÕn nhÇm lÉn vÒ vai trß cña thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n. ChØ trong vßng mét thËp kû, khu vùc kinh tÕ t− nh©n ®· v−¬n lªn ®ãng gãp 60% tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP), mét con sè thèng kª mµ tïy theo quan ®iÓm cã thÓ bÞ suy diÔn lµ ®¸ng b¸o ®éng hoÆc ng−îc l¹i, cã thÓ ®−îc cho r»ng ®ã lµ mét dÊu hiÖu kh¶ quan bëi nã lµ mét b»ng chøng cho sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng t− b¶n chñ nghÜa. Trong thùc tÕ, kh«ng cã çch ®¸nh gi¸ nµo lµ hoµn toµn chÝnh x¸c v× ®¹i bé phËn çc thµnh phÇn kinh tÕ t− nh©n lµ çc n«ng trang gia ®×nh, doanh nghiÖp gia ®×nh vµ doanh nghiÖp mét së h÷u. Çc c«ng ty t− nh©n, çc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ phÇn, thµnh phÇn duy nhÊt cã thÓ bÞ coi lµ t− b¶n chñ nghÜa hiÖn chØ chiÕm mét tû träng qu¸ nhá trong nÒn kinh tÕ- ch−a ®Çy 1% GDP.

MÆc dï chØ chiÕm mét tû träng nhá bÐ trong nÒn kinh tÕ nh−ng chÝnh çc c«ng ty t− nh©n l¹i høa hÑn mét t−¬ng lai x¸n l¹n cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ l©u dµi cña ViÖt Nam. §iÒu nµy chØ cã thÓ ®¹t ®−îc th«ng qua chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu mµ sù thµnh c«ng cña chiÕn l−îc nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña khu vùc kinh tÕ t− nh©n, chñ yÕu lµ çc c«ng ty võa vµ nhá. Lý do chÝnh lµ ë chç çc doanh nghiÖp gia ®×nh th−êng cã qui m« qu¸ nhá ®Ó cã thÓ c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng thÕ giíi, trong khi ®ã çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc l¹i cã qui m« qu¸ lín vµ tá ra qu¸ cøng nh¾c ®Ó cã thÓ ®¹t ®−îc thµnh c«ng trong mét thÞ tr−êng toµn cÇu th−êng xuyªn thay ®æi. Trong mét quèc gia ®«ng d©n, lùc l−îng lao ®éng dåi dµo vµ thùc hiÖn chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu, çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n c¶ sÏ lµ çc c«ng ty võa vµ nhá bëi chóng cã qui m« ®ñ lín ®Ó cã thÓ ho¹t ®éng mét çch cã hiÖu qu¶ vµ còng ®ñ nhá ®Ó n¨ng ®éng theo nh÷ng biÕn ®æi trªn thÞ tr−êng.

Çc th«ng tin ®¸ng tin cËy vÒ khu vùc kinh tÕ t− nh©n ë ViÖt Nam kh«ng nhiÒu. Çc sè liÖu thèng kª cho thÊy cã kho¶ng 5.000 c«ng ty trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, ngoµi ra kh«ng cßn mét sè liÖu nµo kh¸c. NÕu cã çc sè liÖu bæ sung th× chóng còng kh«ng hoµn toµn ®¸ng tin cËy. §Ó cã thÓ n¾m ®−îc nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ yÕu cña khu vùc kinh tÕ t− nh©n ®ang ph¸t triÓn ë ViÖt Nam, chóng ta ph¶i tíi çc c«ng ty nµy, gÆp gì gi¸m ®èc vµ t×m hiÓu s©u vÒ hä ngay trong m«i tr−êng x· héi vµ m«i tr−êng kinh doanh cña b¶n th©n hä. §©y chÝnh lµ ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra ®−îc thùc hiÖn cho b¶n b¸o ço nµy. Çc t¸c gi¶ ®· ph¶i bá ra 9 th¸ng võa qua ®Ó lµm quen vµ pháng vÊn çc gi¸m ®èc cña kho¶ng 50 c«ng ty. Çc th«ng tin thu ®−îc trong nh÷ng cuéc pháng vÊn nµy hoµn toµn lµ ®Þnh tÝnh, nh−ng theo quan ®iÓm cña chóng t«i ®iÒu nµy kh«ng v× thÕ mµ kÐm gi¸ trÞ.

Nh÷ng mÇm mèng cho mét khèi çc c«ng ty t− nh©n ®· ®−îc gieo trång vµ kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, nh÷ng c«ng ty non trÎ míi næi lªn ho¹t ®éng rÊt n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶. Chóng ta cã thÓ thÊy r»ng, nh÷ng mÆt m¹nh cña çc c«ng ty t− nh©n míi thµnh lËp ë ViÖt Nam ®Òu xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ng−êi chñ vµ çc gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, nh÷ng ng−êi mµ theo ®¸nh gi¸ cña chóng t«i, lµ nh÷ng nhµ doanh nghiÖp lu«n lÊy thµnh c«ng lµm kim chØ nam cho mäi hµnh ®éng. PhÇn lín çc nhµ doanh nghiÖp míi b−íc vµo th−¬ng tr−êng mµ chóng t«i gÆp gì ®Òu ®−îc ®µo t¹o rÊt tèt. Çc nhµ doanh nghiÖp ë miÒn Nam th−êng cã nhiÒu kinh nghiÖm qu¶n lý trong khi çc nhµ doanh nghiÖp ë miÒn

24

B¾c l¹i cã tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n, vµ phÇn lín ®Òu ®−îc ®µo t¹o ë çc n−íc §«ng ¢u ë tr×nh ®é kÜ s−. Lµ kÜ s−, hä th−êng quan t©m ®Õn çc khÝa c¹nh vÒ s¶n xuÊt h¬n lµ quan t©m ®Õn thÞ tr−êng vµ hä thõa nhËn r»ng ®ã chÝnh lµ mét ®iÓm yÕu mµ cã thÓ ngµy cµng mang tÝnh then chèt. Dï míi chØ ®−îc thµnh lËp 4-5 n¨m víi sè vèn ban ®Çu rÊt khiªm tèn, trung b×nh kho¶ng 20.000 USD, çc c«ng ty t− nh©n cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh chãng víi doanh thu trung b×nh lµ tõ 1-6 triÖu USD. Hä rÊt l¹c quan khi h−íng tíi t−¬ng lai. PhÇn lín çc c«ng ty ®−îc pháng vÊn ®Òu cã çc kÕ ho¹ch ®Çu t− ph¸t triÓn rÊt chi tiÕt vµ cô thÓ. Tuy nhiªn, kh«ng mét doanh nghiÖp nµo tá ra tin t−ëng vµo kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cho çc kho¶n ®Çu t− dµi h¹n tõ thÞ tr−êng tµi chÝnh chÝnh thøc trong t−¬ng lai gÇn.

Vµ v× thÕ còng kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn khi nh÷ng gi¸m ®èc cña çc c«ng ty t− nh©n míi næi ë ViÖt Nam ®Òu m« t¶ vÊn ®Ò chÝnh cña hä lµ “vèn, vèn vµ vèn”. TÊt nhiªn hä thõa nhËn lµ nhiÒu vÊn ®Ò vÒ chÝnh s¸ch nh− hÖ thèng thuÕ, quyÒn së h÷u vµ c¬ chÕ th−¬ng m¹i còng ®ang cã ¶nh h−ëng tíi sù vËn hµnh hÖ thèng tµi chÝnh.

Sù ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cña hÖ thèng tµi chÝnh lµ mét g¸nh nÆng cho mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp quèc doanh vµ t− nh©n, lín vµ nhá. Tuy nhiªn, nã ®Æc biÖt quan träng ®èi víi çc c«ng ty t− nh©n míi næi lªn, çc c«ng ty nµy kh«ng gièng çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc ë chç chóng kh«ng thÓ dùa vµo ChÝnh phñ ®Ó ®−îc b¶o l·nh vay ng©n hµng vµ kh¸c çc doanh nghiÖp gia ®×nh ë chç chóng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng kho¶n ®Çu t− t−¬ng ®èi lín mµ thêi gian thu håi vèn l¹i t−¬ng ®èi l©u. Kh«ng cã kh¶ n¨ng tham gia vµo thÞ tr−êng tµi chÝnh chÝnh thøc, çc c«ng ty nµy b¾t buéc ph¶i vay vèn víi l·i suÊt rÊt cao trªn thÞ tr−êng kh«ng chÝnh thøc hoÆc ph¶i tÝch lòy çc kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm ç nh©n ®Ó tháa m·n nhu cÇu ®Çu t−. KÕt qu¶ lµ rÊt nhiÒu nhµ doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng víi çc dù ¸n cã thÓ sinh l·i bÞ mÊt hÕt ®iÒu kiÖn ®Çu t−, mµ ®iÒu ®ã ®ång nghÜa víi sè viÖc lµm Ýt ®i trong khèi s¶n xuÊt, vµ sè ngo¹i tÖ thu ®−îc tõ viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm còng sÏ gi¶m nhiÒu, nguån thu nhËp thu tõ thuÕ cña çc c«ng ty lµm ¨n cã l·i nhÊt ë ViÖt Nam còng sÏ bÞ gi¶m bít.

T×m ra h−íng gi¶i quyÕt cho vÊn ®Ò nguån vèn ®Çu t− cho çc c«ng ty t− nh©n nªn ®−îc ®Æt lªn vÞ trÝ −u tiªn hµng ®Çu trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Thµnh lËp thÞ tr−êng chøng kho¸n vèn ®· ®−îc mong ®îi tõ l©u lµ mét b−íc ®i ®óng ®¾n, nh−ng nã sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt døt ®iÓm vÊn ®Ò t×m vèn cña çc c«ng ty t− nh©n míi ®−îc thµnh lËp. §iÒu quan träng h¬n nhiÒu lµ t×m ra çc biÖn ph¸p trùc tiÕp gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò b¶o ®¶m çc kho¶n vay ng©n hµng vµ çc kho¶n tÝn dông ngo¹i tÖ cho viÖc nhËp m¸y mãc vµ thiÕt bÞ cho çc c«ng ty t− nh©n. §Ó gióp ®ì çc c«ng ty t− nh©n v−ît qua çc khã kh¨n mµ nã gÆp ph¶i khi vay tÝn dông trªn çc thÞ tr−êng vèn chÝnh thøc, ChÝnh phñ nªn c©n nh¾c viÖc thµnh lËp mét quü cung cÊp çc kho¶n b¶o ®¶m tÝn dông cho çc c«ng ty t− nh©n nh− chÝnh phñ çc n−íc §«ng ¸ ®· lµm. LÊy vÝ dô nh− ë §µi Loan, chÝnh phñ ®· thµnh lËp mét quü víi sè vèn ban ®Çu chØ kho¶ng 400 triÖu USD vµo n¨m 1974. Quü nµy ®· b¶o ®¶m cho nh÷ng kho¶n tÝn dông víi tæng trÞ gi¸ h¬n 58 tØ USD cho çc doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ nhê ®ã t¨ng sè vèn cña quü thªm 200 triÖu USD.

25

Ngoµi viÖc tõng b−íc gì bá çc trë ng¹i trong viÖc t×m vèn ®Çu t− cho çc c«ng ty t− nh©n, ChÝnh phñ còng cÇn ph¶i nç lùc nh»m tr¸nh t¹o ra nh÷ng trë ng¹i míi. Lêi c¶nh b¸o nµy lµ cã c¬ së trong thêi ®iÓm hiÖn nay, khi mµ mét vµi quan chøc trong ChÝnh phñ ®ang ®Ò xuÊt viÖc giíi h¹n nhËp khÈu vµ giíi h¹n sö dông th− tÝn dông tr¶ chËm trong viÖc thanh to¸n nhËp khÈu vµ coi ®ã lµ nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó gi¶m th©m hôt th−¬ng m¹i lín cña ®Êt n−íc. NÕu nh− viÖc th©m hôt çn c©n th−¬ng m¹i cña ViÖt Nam lµ mét v−íng m¾c th× chÝnh lµ çc doanh nghiÖp Nhµ n−íc ®· t¹o ra nã chø kh«ng ph¶i lµ çc c«ng ty t− nh©n míi lªn cña ViÖt Nam. ChÝnh v× vËy, viÖc ph¸t triÓn çc c«ng ty t− nh©n võa vµ nhá cña ViÖt Nam- nh©n tè chñ yÕu cho mét chiÕn l−îc c«ng nghiÖp hãa ®Þnh h−íng xuÊt khÈu thµnh c«ng- lµ gi¶i ph¸p l©u dµi cho vÊn ®Ò çn c©n thanh to¸n mµ ®Êt n−íc ®ang ph¶i ®èi mÆt. Do ®ã chóng t«i kiÕn nghÞ ChÝnh phñ nªn xem xÐt viÖc thiÕt lËp çc ch−¬ng tr×nh ®Æc biÖt ë Ng©n hµng Nhµ n−íc nh»m −u tiªn çc c«ng ty t− nh©n míi thµnh lËp ho¹t ®éng theo h−íng xuÊt khÈu ë ViÖt Nam trong viÖc mua ngo¹i tÖ.

Nãi tãm l¹i, nh÷ng h¹t gièng cho mét khèi kinh tÕ t− nh©n ®· ®−îc gieo trång rÊt hiÖu qu¶ ë ViÖt Nam, vµ çc c«ng ty ho¹t ®éng cã l·i vµ n¨ng ®éng ®ang xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu. TÊt c¶ nh÷ng g× çc c«ng ty nµy cÇn lµ mét m«i tr−êng kinh doanh thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn, ®iÒu mµ chØ cã ChÝnh phñ míi cã thÓ lµm ®−îc. NÕu cã ®−îc mét m«i tr−êng nh− thÕ, chóng t«i ch¾c ch¾n r»ng sÏ cã ngµy cµng nhiÒu çc nhµ doanh nghiÖp ®øng ra thµnh lËp c«ng ty, huy ®éng vèn vµ n¾m b¾t ®−îc çc c¬ héi kinh doanh lín ë ViÖt Nam./.

Public Disclosure Authorized 36736 -...

Documents

Transcript of Public Disclosure Authorized 36736 -...