26/02/2018

De huid van de voet bij de oudere persoon

Dr. Gaëlle Leemans, Prof. Dr. Jan Gutermuth

Department of Dermatology

Vrije Universiteit Brussel - Universitair Ziekenhuis Brussel

Voetcongres Time to Move Torhout 23 februari 2018

Toenemende levensverwachting wereldwijd

Life expectancy at birth. Australian Institute of Health and Welfare 2018.

Toenemende levensverwachting wereldwijd

Life expectancy worldwide. The World Bank 2018.

Veroudering van het lichaam

= “verandering van organismen in functie van de kalenderleeftijd”

Veranderingen in het lichaam als gevolg van het ouder worden. Nursing Southandel 2017.

1

26/02/2018

Veroudering van de huid

Vanaf 25 – 30 jaar wordt de huid:

• dunner

• droger

• gevoeliger en kwetsbaarder

• minder stevig

• minder elastisch

• minder goed doorbloed

Huidveroudering. Medical Skin Clinic 2018.

Veroudering van de huid

Huidveroudering. Medical Skin Clinic 2018.

Veroudering van de huid

Intrinsieke oorzaken:

• geprogrammeerde biologische veroudering

• erfelijke invloed

Extrinsieke oorzaken:

• UV stralen

• tabak

• stress

• voeding

• alcohol

• hormonen

• luchtvervuiling

• …

Veroudering van de huid

“The result of driving a truck for 28 years exposing only half of the face to

direct sunlight.”

Gordon JR. Unilateral dermatoheliosis, 28 years of photoaging due to sun exposure. NEJM 2012, 366 (16).

2

26/02/2018

Veroudering van de huid Veroudering van de voet

Veroudering van de voet

Veroudering van de voet

callus

ingegroeide nagel clavusxerosis cutis

seborrhoische keratosen verruca vulgaris

eczeemtinea pedis

erysipelas

onychomycose

ulcer

a

vasculaire insufficiëntiehaemangioma senilis

maligniteit

lentigo solaris

decubitus

3

26/02/2018

Veroudering van de voet

Veroudering van de voet: xerosis cutis

= droge huid door verminderde sebumproductie bij ouderen

schilfering, jeuk, wondjes, … vicieuze cirkel

Veroudering van de voet: xerosis cutis

Evolutie naar eczeem:

sterk jeukende, erythemateuze en schilferende plaques, vaak bilateraal

Veroudering van de voet: xerosis cutis

Belang van goede anamnese: uitsluiten contactallergie!

en

allergietest

4

26/02/2018

Veroudering van de voet: xerosis cutis

Belang van goede anamnese: uitsluiten contactallergie!

dag

1

dag

4

Veroudering van de voet: xerosis cutis

Preventie:

Behandeling:

1. Dagelijks 2x hydrateren

2. Lokale corticosteroid behandeling: Advantan®, Elocom®, …

1x/d in afbouwschema

Veroudering van de voet Veroudering van de voet: callus

= eeltvorming

= verdikte hoornlaag door druk, overbelasting, voetafwijkingen,

neuropathie, …

onderliggende likdoorn of wrat

5

26/02/2018

Veroudering van de voet: callus

Behandeling: oorzaken overmatige druk opsporen + wegnemen

1. warm voetbad – scrubben – spoelen – drogen

2. vijlen: mesje, rasp, vijl, puimsteen

3. ureum 5-10% in vaseline/lanette/cetomacrogol

Veroudering van de voet

Veroudering van de voet: clavus

= likdoorn, eksteroog

door toegenomen eeltvorming op plaats met chronische druk pijn

door ingroei van eeltlaag in onderliggende huid

Veroudering van de voet: clavus

= likdoorn, eksteroog

-slecht passend schoeisel

-skelet- en standafwijkingen voeten of tenen (exostose, hallux

valgus, hamerteen,…)

6

26/02/2018

Veroudering van de voet: clavus

Diagnose: klinisch beeld (na afschrapen eeltlaag)

Behandeling: wegnemen van druk

• ruime schoenen

• orthese

• likdoornpleister

• 40% salicylzuur in vaseline

• verwijderen

Veroudering van de voet: clavus

Veroudering van de voet Veroudering van de voet: verruca plantaris

= verruceuze HPV-geïnduceerde tumor

besmetting via direct contact met huidschilfers of verruca uitbreiding en

therapieresistentie bij immunosuppressie

7

26/02/2018

Veroudering van de voet: verruca plantaris

= verruceuze HPV-geïnduceerde tumor

besmetting via direct contact met huidschilfers of verruca uitbreiding en

therapieresistentie bij immunosuppressie

Veroudering van de voet: verruca plantaris

Diagnose: klinisch beeld (na afschrapen schilfers) puntbloedingen

Behandeling: zelflimiterend na maanden tot jaren (± 2)

1.Decaptatie hoornlaag

2.Cryotherapie vloeibare stikstof

3.Keratolytische agentia (salicylzuur 40% in vaseline)

Veroudering van de voet: verruca plantaris Veroudering van de voet: verruca plantaris

CO2-laser:

bij therapieresistente verruca

• lokale anesthesie

• pijnlijk

• diepe wonde

• litteken

e

8

26/02/2018

Veroudering van de voet Veroudering van de voet: tinea pedis

= voetschimmel

bij 10% van bevolking

witte schilfering, kloofjes, jeuk, roodheid, blaasjes, …

Veroudering van de voet: tinea pedis

Diagnose: klinisch beeld + microbiologische analyse

Behandeling:

1. Hygiënemaatregelen: wassen – spoelen – drogen

2. Lokale desinfectie: Isobetadine® dermicum/zeep

3. Lokale antimycotica: Myk1®, Daktarin®, … 2x/d min. 2 weken

4. Systemische antimycotica: zelden

9

26/02/2018

Veroudering van de voet: erysipelas

= ontsteking van de huid en subcutis door bacterieën (streptokok)

vnl. onderbeen – ook gelaat, bovenste ledematen, genitaal, … rubor,

calor, dolor, tumor – koorts, algemene malaise

ingangspoort opsporen!

Veroudering van de voet: erysipelas

Ingangspoort:

Veroudering van de voet: erysipelas

Diagnose: klinisch beeld + uitstrijk wonde + bloedafname

Behandeling: infectie én ingangspoort behandelen

• antibiotica: per os of intraveneus 14 dagen

• adequate pijnstilling per os of intraveneus

• ontsmettende kompressen 15 min. laten weken

• lokale wondzorg

• behandelen van kloven, eczeem, schimmel, …

Veroudering van de voet

1

26/02/2018

Veroudering van de voet: onychomycose

= schimmelnagel

bij 3% van bevolking

infectie met Trichophyton species, Candida of andere

Veroudering van de voet: onychomycose

Diagnose: klinisch vermoeden + microbiologische analyse

differentiaaldiagnose: mechanische beschadiging!

rechtstreeks onderzoek

kweek

Veroudering van de voet: onychomycose

Kweek: macroscopische analyse

M. canisE. floccosum T. mentagrophytes M. audouinii

Veroudering van de voet: onychomycose

Kweek: microscopische analyse

E. floccosum M. canisT. mentagrophytes M. audouinii

2

26/02/2018

Veroudering van de voet: onychomycose

Behandeling: vaak onbehandeld!

•pedicure: nagel kort knippen

•lokale antimycotica: 9 – 12 maanden

•systemische antimycotica: 3 – 6 maanden

* Itraconazole - Trisporal®

* Terbinafine - Lamisil®

* Fluconazole - Diflucan®

cave: interacties andere farmaca systemische neveneffecten

Veroudering van de voet: onychomycose

Veroudering van de voet Veroudering van de voet: ungus incarnatus

= ingegroeide nagel door te kort knippen, grote bolling of druk vnl. straal I

irritatie, pijn en secundaire infectie

3

26/02/2018

Veroudering van de voet: ungus incarnatus

Preventie:

- correct knippen

- wiekje of watje onder nagel plaatsen

- omliggende huid naar beneden masseren

Veroudering van de voet: ungus incarnatus

Behandeling:

* Conservatieve behandeling:

Veroudering van de voet: ungus incarnatus

Behandeling:

*Heelkundige behandeling:

- wigexcisie ingegroeid deel nagel onder lokale

anesthesie

- chemische cauterisatie nagelbed (fenol, azijnzuur,

zilvernitraat,…)

Veroudering van de voet

4

26/02/2018

Veroudering van de voet: decubitus

= druknecrose, doorligwonde

= weefseldegeneratie door druk + schuiven + wrijving + vocht

houdingsafhankelijk, vnl. onderste ledematen risicopopulatie

Veroudering van de voet: decubitus

= weefseldegeneratie door druk + schuiven + wrijving + vocht

Veroudering van de voet: decubitus

Risicopopulatie:

- bewusteloosheid & coma, algemene sedatie

- dwarslaesie & hemiplegie

- diabetes mellitus

- medicatie (analgetica, anxiolytica, slaapfarmaca, …)

- chronisch lokaal cortisone gebruik

- anorexie of obesitas

- incontinentie

- …

Veroudering van de voet: decubitus

5

26/02/2018

Veroudering van de voet: decubitus Veroudering van de voet: decubitus

Alarmteken: niet-wegdrukbare roodheid bij immobiele patiënt

Veroudering van de voet: decubitus

Preventie: wisselhouding + aangepaste bescherming

Behandeling: adequate wondzorg volgens TIME principe

Veroudering van de voet: decubitus

Behandeling: adequate wondzorg volgens TIME principe

• Tissue management

• Infection control

• Moisture balance

• Epithelial advancement

zwart = necrose

debrideren

geel = fibrine

reinigen + debrideren

rood = vitaal

beschermen

6

26/02/2018

Veroudering van de voet: decubitus

Behandeling: adequate wondzorg volgens TIME principe

• Tissue management

• Infection control

• Moisture balance

• Epithelial advancement

Veroudering van de voet: decubitus

Behandeling: adequate wondzorg volgens TIME principe

• Tissue management

• Infection control

• Moisture balance

• Epithelial advancement

Veroudering van de voet: decubitus

Behandeling: adequate wondzorg volgens TIME principe

• Tissue management

• Infection control

• Moisture balance

• Epithelial advancement

Veroudering van de voet

7

26/02/2018

Veroudering van de voet: vasculaire insufficiëntie Veroudering van de voet: veneuze insufficiëntie

CEAP clasification for Chronic Venous Disorders. American College of Phlebology 2018.

Veroudering van de voet: veneuze insufficiëntie Veroudering van de voet: arteriële insufficiëntie

8

26/02/2018

Veroudering van de voet: vasculaire insufficiëntie

Aanpak:

-compressietherapie bij veneuze insufficiëntie cave compressie bij arteriële

insufficiëntie!

-adequate wondzorg volgens het TIME principe:

zwart = necrose debrideren

geel = fibrine debrideren

rood = vitaal beschermen

groen = infectie behandelen

-(heelkundige) aanpak onderliggend probleem

-steunkousen ter preventie oedeem en ulcera

Veroudering van de voet

Last but not least …

Veroudering van de voet: goedaardige tumoren

seborrhoische keratose haemangioma senilis

fibroma pendulans lentigo solaris

Veroudering van de voet: kwaadaardige tumoren

basocellulair carcinoom plaveiselcel carcinoom

melanoom verruceus carcinoom

9

26/02/2018

Dr. Gaëlle Leemans, Prof. Dr. Jan Gutermuth

Dienst Dermatologie

Vrije Universiteit Brussel - Universitair Ziekenhuis Brussel

Voetcongres Time to Move Torhout 23 februari 2018

Bedankt! Vragen?

10