SERMONES SOBRE ISÀIAS 11 , 7-õ

[Fol. 9'3r] DOMIN. z4 POST PENT.IECOSTEM '

Concí,o, ¿

P'

Egr^edietur virga d,e radice Iesset'et flos de radice eius 'as.

cvnddt. Is. rr[r]r. Crescente et invalescente idolatria et veri Dei ignoratione

in mrundo, placuit Altissimo populum sibi pleculiare͡,:separare et

.îS.r. in'qïo veri Dei, et ràigio, et fides praefurlger{et. Hac d'e

,ärro, inqüit THeooonntus, sbrm. ro de prwidentia, iudøeos

d,ispeísos þer totwn fere orhettt, aolui't, Ãc¡ z " 15.7 er omtvt'i' n'a-

ti*,e, quie sub coeti est e1c., ut inter idolorum cultores Veri Dei

no,titiam seminasset 3. Grassante ergo idolatria, ad se vocavit

Abraham,, fsaac, et lacob le€rumque p'rolem'; hoc enim tempiore

electus est Abraham et separatus a chalda,eis, ut inquit HrEno-

NYr{us l\tlatth. 9 a.

.a Mst

I.aquelponrleIe estcâ, 6.4

À,

Delarrlenciónquerrriásabajo,p.96hacede|Evangelio-deldía,sed'e.tfluceqrre

"ñ; ild;-';;--óott,itti."s.rt"uptn¿t ¿t Pent€cqstés' p'es sólo en-ese caso corres-

l*räi"'M;;'i;ì D#Ëå"]¿p-¿..p"¿s ãe Pontecostés el Evanselio "Sãmô-

rcorltl'r, coelot¿¡+ttt, oro,ro"iitiill ,Iuii'*i¿p;e*t"'" que pqrt€nece a la Domiinir-

de"spués dB Epifanía. Clt. Iwtrodncción p'

En el frontis dle cada';;;;;;;;tootoot rtebajo & la Palabra Concio la

letra mayúscula P.3. Trrrooonmus, Dc Proaídentia oratio DecíMa, PG 8¡, 77os, |-as palabr"¿s,

auncrue otadas poÉ Toledo como literales, '-ro

.o,i-rino el resumen de la mente dþ

T";ä;;"ã o;ire la materia.

i No hemos encontrado osta cita'

r68 CARD. TOLEDO

. Huic populo ln ilis primis. patribus fecit murta brenefi-

:11 super omnes populos, {et ultra haec praestitit promis_sl.nem expressam cle suo advcntu ad salvanclirm mmnduir, trlmeos, tutn gentes, Promisit aut{e¡1r ci,e eorum semrine carnemr, inqua omnium salutem operaturus eLat, sumpturum. Declit eis.i*^rrr..,.i..^:^-^*,LL¡rvLrrrrrrùðr(rrrcrr, cLr l)()sf aeg'yl)tlacãm captl\¡ltatent, legem mira_bilem complectentem

'mrnia, q,rlae ad mo¡es et quår. 'o.l

hurna-nam politiam ,et reginren, et quaie acl religionenl er¿nt necessaria.. z. Huic ¡ropulo r.risit o,mni tempore uiq,e ad aclventtlnl srlurn

viros electos et s:rrrctos, qui clioebåntur vicl,entes, seu prophetae,quorum officium praecip,ue erat triplex: primum confirnrare fac-tam promissionem, et testificari populo aclventum chri'ti. Hicfuit praeciprrus finis illo*rm et omnibus com'-,unis. niversisenim tem,poribus et ìn rliversi,s locis et varii homines hoc unnmtestati strnt Act. ro[+sl :'Huic ot4nixøs .þroþtrrc;ta,e testinooní;u,ttt¡tat'loihdnt, renríssí,o,enc þeceatortt.*r, accípire"þu, ,ontett eíu.ç otr.-n,es, qu.i creclu,nt itt. eum. Praeclicebant c¡rriclem prophetae mrrltaocculta, pra.eteríta,'pralesentia et futnra de proxim,o, tam,en drae-ciputrnr officiur¡ erat praeclicere Christum et crua.e in eius arl.ventu futura erant. IIt autem ficlem conciliarent sibi irr hoc, quialonge clistabat, praeclioebant multa proxima, ut atrclientes et vi-clentes com¡rlementum, eorum, qrlae illis temporibus eveniebant.crecl,er,ent \¡errlm etiam, clicere in remotis. baque etiam habituracomplen{entum suo tempore.

3. Hoc officium fuit et iudaeis illo tunc temporis, et ìisetiam q'uibus 'evangelìum postea praeclicanclüm erat,'multurn ne-cessarillrn,, Cum enim fl€trrs iudaeorum salutcrn con$qui possetnisi per ficlem venturi christi, ÏIabac. zla,l z,eniens ae¡oiet\et nonta't'dubit. si mora'm fecerit, arsþecta iiluuc. Iu,stus ewíøc nn)eu:s e:ç:fide z,iait [Hb ro,38l. Sri .re it,tbtraseri,t, 1,1,oi,t, þlocehit ani,maeilteae o, clrlo testimonio, r1s1ls est paulus Rom,. tlt|i þt Gal,3 | r r I ad hoc probanclum : opüs ergo fuit viros hos probatos fre-quentes habere, qui i1los in hac ficle ,promissionis åonsþrvarent.

Nec soilum illis, .secl etiam gentibus, quibus annuncianciuserat christus, fuerunt multum, decessarii. Magnnm enim argu-mentum christi veritatem cohrfirmancli f,uit, iot rr"tro ,o..tìl{.

b Tol¿'do altera cI orden, rle los z¡crsículos d,e.Hal¡ 2,3, þonc enim þor arltem J,cambía Ia colocøciótt de las þøIabras si subtraxenit se on,,i,.,"rt"x.íft. Trtu, priQuñas m,od'ificq,cì'ones no ros tçnvmos etu cüentø, ní ros qiotãlel¡ilii-r¿vt*ti '

SERMONTES SOBRE lS. II, I-5

c. I-Iunos co1lrþletÕdo la frase sc{ltin' kt tttL:ntc dtt Teodorcto'

d. Lectu,ra þrobøble$t,

e

t@

fuisse praenunciatum. De qrjo argtlmento dictum est 2." Petr.

r Irql : habenaus firnúorern þro,þhetiunn" se'r'n0onen1\ App'ellirt

tåtímottirrn propht tarum frrmius st1o, et ceterorum Apostolo-

rum, quod i,r"ùa"r*Us tractatu 33. in loan. s interpr,etatttr.

non in se, sed respecttt inficlelium, qui m,agis conviricebantur tes-

timonio honrinumr'tot saeculis retro praedicentium, quam Apos-

to,lorum cle praesenti testificantittm,. Haec est causa ctlr relicti

sint libri ú manü iudaeorum, ttt enim inquit Tin'rooonBrus

;;;* to. .1]. proviclentia 6: tanto certitts efficitur testirnonium

qitu"to mragis'f ab hostibusl ". Sttpra u ab hoc officio dicuntur

plrophetae il..ino. in tenebris luoãntes z. Petr, r[rg,] cui' bene

f,ariti,s att,e,ttøentes, sic,rú lucerytde in caligirco,so loco. fnter tene-i

tras infidelitatis sic lucebant prophetae illustrantes venturum

Christuin mundo.

[Fol. 93vf +. Secundum officium prophetarum, fuit popul!

vit.ia arguere, nt abiectis peccatis r,,iveient secundum legem sibi

a Deo ånto,,'. Maxir¡,e autem contra mialos principum mores in-

vehebantur, qrlos palam et acerbè r,eprehenclebant.. Pl'eutts est

Isaias noster -fler

multa capita, m,axime autem, in primo acerrim'e

i,, fop.rtu* åt in prin.ipes invêcttts est,. ubi inier alia protulit

f ;"j ï.rbu* illud: attdite ue1/b1,tin, I)o"rnini,, þrincí,þe.t Soc\onto-

îrri,; ;or*i6r¡'s ;,perciþ'ite legent' Dci' nosttlí, ltoptLlus.,Gont'otrrlcae'pi"pt.? quocl vLrbu*, ,rno".,'m alio, Hrnnouvtrtus ibi 7 refert se-

ärrnä.rn ir.bio.or occissum fuisse Isaiam. Pleni sunt proph'etae

hi, i.pr.hensionibus, nt videre est, .propter. qtia.s multi illorum

occissi sunt, vel a po'ulo vel ab ipsiJ principibus,.iuxta illuc{

nf,rtth. )if in: Icruialin¡ qxrac occiúís þro_lthe\as, c't.Iaþídø.ç eos,

qu,i acl te"mßsi, strnt, et in parabola vineae Matth' zrlt9 ttl,- .--

5. Hoc officium etiam propter Christum ventttrum exseqtle-

bo',fur. Sciebant enim, rcr,ðlante Domiuo, ob peccata o imtnensa

5, S, Aucusr:rNus, ftr Ioløtt'tt'is Eua'n'gelíum, Tract' 35' PL 35' t61¡'

å. [ ., 77r. ,Lo que allí dice T,eodoretã es que el testimo'io de las Escrituras, pof

p-î"ri.rJ'úä;ir;t*ut" l"ï'"ìr.,nis"r .li"t ,tom ie- cristiano, es decir, los juclíos, eð

tanto más {u,e'rte. .

Z. S. HrnnoNvrnrus, Cotniltcuta|íonutt, itt lsaiatn þroþhetout' Iibri tlWodeviç¡útt'i" L'

I.o c, I.o y. ¡g,o PL 2¿t, 33,

r70

f Ms bello

CARD. TOLEDO

contra lregem judaeos incred,ulos futuros cÏrristo veniente; id-

crrco acriter invehebant'r in peccatores et trangr,essor,es, qua-si praecluclentes

'iam sibi cognoscendi christurä, et p;d;;-

b,ant, quanturn in se erat, removere omnia impedimenta ntchristum venientem reciperent, similes vento eqlilonis noctuinsufflanti. qui nuhes dispergit, ut stellae et luna'afpareant, etsol in ortu suo vi'dieatur. sic ili repellebant nubes et iåtigines'ui-tiorum, ut tunc manclata Dei et promissiones eius hicerent cor-clibus illorum, et sol iustitiae christus orï,ens appareret ,ei.s. Iux-ta qtrod loan. 3[rqJ dixit cürristus: lu,r venit ùa,rnan^rlwnc, et d,i-lererøntt konûn's mo,gis tenebras., qx,ûa,m" lwcem; erant éniua oþe-4'n a^¡øtnn, nronln.urru tt@w.

6' Tertium officium, prophetarum fuit instruera et principes'et populum in multis, et quae ad reltgionem, et qu""

"å hurna-num statum, et quae ad particulares hom'inum utilitates pertine-bant. Sic consulebantur in mrultis agenclis. quae tempore t¡elli ? ettempore pacis occurrebant, in quibus clivinumr placitum reqúire-batur. sic consultus ,est ler,emiås c. 4.2h ssJ å pàpuii principi-bus.quo cleberent {ugere, et re.sponclit ut ireni in'Aågypfum. Sics R!eg. zzlz ssl losaphat consrluit l\{Iichaeam, an îof,ecturusesset in hellnm, cum rege Tsrael. Sic ipsc l)avicl r Reg. zll z1consuluit Dominum, an traclrenclus ,esset ab habitatorib.r.' é"il-lae. sic r Reg. g[¡ ssl cqnstlluit saul samu,elem, cle asinis. In-nllmera. quaerebantur a prophetis, et ipsi rer,spondebant, quaeerant sibi a Deo revelata. Contra auterh Deus ip,5,s multa perprophetas populo annnnciabat et loquebatur, .rnd. saep. cllce-bant: h.:aec dici,t Domi,nu.ç.

Ab hoc officio clicti sunt interpretes Djêi et hom,inu'r. sìcAucusrrntrs lib. i8 civ. c. 27 s dicit multa proph,ctas illi populoannunciasse in utilitatem illius solius, quae

-scrìpta non sunt.

7. }{oc autem officium magna Dei ilementiå concessum estilli. populo' ne.mrpe ut ab ìclolatria gentium praeservar,etur. utenim cleclit illis sacrificia animalium, ne cleclinarent ad ,ea q,uarefiebant idolis, ut docent Gnnconrus NezreNcp¡rus orut. ) dePaschate e et AMsnosrus epist. 7z'o, ita cum daemones oracu,la

8. P[,9. No

ro. Cfr

+t, S9q. CSEL 4q U, ¡o.{.hemoþ encontrado esta cita.la notai anterior

SERMONES SOBRE rs. rr' r-5 f7Í

rnulta et responsa clarent gientibus [Fol' 91r] ut per ea decipe-

rentur, et existimarent illos veros Deos ess'e, Deus noster sua

.ir-ãr".rfr verissiÀa et certissima d,edit per prophela¡, nte ad il-

la vana et impia populus cleclinaret, secl in vera religione 'et fide

promissi Christi coustatrs 1-rermaneret'' B. Inter insignes prophltas est Isaias. Hic tam miulta bt tam

distincte cle Christo ðoäino praeclixit. ut HrrnonYMUS in prae-

fatione eius acl Paulam et Eirstochiunl " et Aucus:rrNus libro

18civ.c,29'"nontamprophetamquamevang'elistamesseap-páf"r¿"*.

-lulugnu eius' piofecto clig"nitas, 'cttius testimoqio

brristus nor ,,Jlu* usus est saepe, secl etiarn concionenr, habuit

ú;; bcutn eius cap. 6rlr-zlz spiritus Dornini sup'd'r 'tn, etc'

ut habetur Luc. 4[rZ sl'9. Hi. prophåiavit iemporle quatttor regumt ut ipse testatur

.rp:;'l;l-iã ¿i.¡ut nernge Oziae,Ioathan, Achaz et Ezechiae'

i-r p.r.rutit usque ad quintum, scilicet Manass;em' a quo securi

occissus est, ut refert Hrtno*uotus Isa' 57 in frne '3' Fuit mul-

to ante christi aclventum, n¿1¡, Ezechia:s qtlartus fex, sub qtlo

prophetarrit, fuit contlemporaneüs- Ro'mulo, ut dicunt iciem IJrr-*ox',oo,lus Isa. r et Aucuãrrxus libr' r8 " civit' c' 22'4' A Rornu-

1o autem usqtle acl imperium Augusti intercesserunt anni 7oo et

undecim. Natus est airtern, Chrislus anno qttaclragesimo 2." im'perii huius, et aclhtrc Isaias praecessit Romttlutni fuerunt ergo

iere anni 76o ante aclventum Christi, quanclo tam m'ira' ac si

praesentia essent, praenunciavit'5''--

--;;.- Þ;".t.r*í5is auttem ceteris om,nibtts, quaie in nostra lec-

tione expficancla "on"ttflir concionibus continefitttr suñt quiiì-

q,tre. Primum est f€gftrlfl1 christi : egredietur z,irgo d;e røcxice. Ies'

''g Ms 5 -.

Ir. Cotn¡nen't. itt' Is, Prolorltrs' PT' 24, 18' que ha s#do¡i. ã... p1,4r,585. CSEL +q I'I, jô6'P'ropiame'trte S' Agustín dice

llamlrdo evangelista o qräÑotu.. Tqilôs'son vg. S. Jerónimo el :u epist' 53 (ro3 rle

.*. Ekllit) PL'24,54t, ðÉEC 5,4, aåa v en,el"proem'io citado de Isaías; S' Clrilo 'dle

Àü;rhà;i; ,"iti'Oiiti;"-11-Aiìtnirrr-de1. Conintentaritts ítt, Isaíant Proþhctaw', Proeu

nulnÀ (al final) PG 7o, t3.i;.' ;. ".

lib',rs'c. i7-u. t-ø. lL-2a,..565',Tb1edo dice por ertor in fíne'

t4, S. H*noNvIr.rvs,"êonauit¡. in Is,'ii¡' ¡.o c. r''o v' t'o PL 24, e4' S' Aucus'

rrNus q. c. ,lib. r8 ". Ã.'iu u, iz&. Cssl-- 4q, Ít, 2g!' ---ì;.-

T..i-¡; tiene de.*t*fo quã Tol.,1o, siguiendo â S. Jerónimol, nos dé rtnr fe'

cha demasiado remota ,pJtr "f

ministerio profãticco de Isaías. Hoy se pon'e unânimeu-

te la visión inaugural del ,c' d." er\ 739'738.

Í72 CARD. TOLEDCI

se, et flos cle radicle eius asciend,øú; secundum e,st regís huius per_fectio: reqtñescàt s.ttþer eu,m, sþiri,tu; Doncini¡ ,f*i'¿ Jl ,o,pluiti*et ùotel,lectrt.t, sþ,it'itt,ts cottsilü'ct fortitttcr.imt;is', íi¿än^ scdetotiavet^.þietatir,.et reþløbít eun+ slrí,ritui tirnoris nåno¡ioí: tertium, estoff cium ejus: tcotc .çdcunch.nn, z.risioneno oculorum ittd,icøbit, ne_n4tô .^îrt-Ã^,^.. --,J:¿--tÍíiit \\cL ítne,tLltL .tîiÕtttr.tt, erLr.Ltntt u,t.ql,Let, sed, ,iucticab,ùt ,ín hnçtitia.þattple¡¿.ç, et arg,uet itt, aequ,itate þro tna*suetís terrae; qtfartum,potentia 'eius: þercrúiet .tem,aro ,ioçro or.ís ^çari,, et spliiiu. rabioru,m:uor':nt:, interfic,iet int,fiwn; quintum. indurnentu. .iuy u¿ erit?utltþ cing,Ium h-tn.tbonnn ciws, et ficres cir,ctorìu,m tent+no eit¿s.Incipiarnus ergo divino favore a prirno.

. tL. r7c/r,e(t,!etuil' atyqa d,e t,ad,ice lÊ.sse. Mos est prophetarum

'ti metapho,ris et figuris locutionum, quia ttu" -"giå "t perfec-tius explicant sensus et pioprietates eorum, quare dicuntur. Qüamr'is obscurior fiat sermo. lilucr tannen praetulerunt obsctr.ritati,praes'ertim quia obscuritas magnituctini' mysteriã,ru,ri- .ongru.-bat' Tria rnaxime illis temporibu.s reconditá prae.cl,icuntur hìsceverbis. Prin*m est abscinclenclum, r.gnrm de familia David.Er11t. ttrnc tlernpori.s reges firii Davicl,- i.,"n' pr"plräiä"it Isaias,nt clicit Hrnnoxvnrus Isa. 30 '6, centilnl qu;nqïogir-rta annis anlþIeremiam, cuirs te*pore fuit captivitas borryrori.o,

"i,no n'cre-

cimo' ,Sedeciae, c¡uanclo .al¡latum åst r-egnum,, et post Ezechiam,ttltimum ex Çrur-[Fol.-9{v]tuor qrlorurn tempore Tsaias nro¡rhe-tasse se refert, su¡rerfue'unt septem r:eges éxcrusive; praenun-ciavit ergo regïum abscinclencrurn cle fàrnilia Davicr.

12. Hoc pnlchra_ r'etaphora explicat. Acl'erte brgo a Iucla fi-lio racob usque acl le-sse, serr Tsai þatre'r Davicl, nüilrrn, rcgcmlexstitisse in ea familia. Davicn fuii primu, ,.* i, i.iaìl èt ab eocontinua successione pef spatium +fo f ere ânÍìorrlm, fúerunt 2T

!egef,. 19 per lineam rectanr,, qrlorulr ultirhus fuit lleconias, s,erlIoachin, cLlm n'u,ix "; cl'o vero eius patrui, f ratres patris

' suif

cttius alter clictus est S,edecias t, qüi ,nltimo regnavit. Est,rergometaphora arboris habentis raclicem, truncum et ramos. Raài-ces sttnt om'nes, qni praecessrerunt lesse ¡ratrem' Davicl, raclici-bus comparati, quia erant privati, et sine i".gno. Truncus est re-

h Ms nunr. La cþwsöaø es nuestrai Toledo sicrnþre' ¿scrilbe Se¡fechias

t6, o. c. l. g c. 30 il, r.'pL 24, J4g,

sb,nmovds soRRD rs. rî, r-i r7lt

ges Surgentes post lesse; rami, extensa et continua successio

.orutn ab uno in alterum. Quanclo igitur regnum abscissttm est,

facturn est velut arbor ranrìs abscissis, manells cttnr raclicibus et

trunco, quia familia erat regia, quanrvis reglern non haberet.

T{oc est ôrgo quocl'clicit: ecyed,ietttr z'irga de rad'ice less¡er. Tn he-

braeo est þ!å quo,l significat trttncum; indicat ergo Isaias ar-

bor-,,em abíôiãcienclam et md,nsurum truncrlm, quia regntlût ab'

, scindenclttm erat, sicut factum est.

r3. Aiterum quocl praeclicit est regnttm hoc clebere revivisOe-

f,e et de reaclern familia et successione regen'l surrecturum et

egressurrlm, qui Christus est. Hic restituet in pristinam cligni-

tãtern regiam Tamili¿m. Die trunco, inquit, hoc regredietur virga.Vìrga eni- regnum signifrcat, ut optime adnotavit Aunnosruslibrã 3. officiorum capiie r S et HrErì.oNyMUs epistola ad Princi-piam ;', et habetur Pialmo 44: uirga ctirèctionis airga r'egni tui'irr, t4.l5l:cotttriait Douni,trt¿s bactth'ttn innþi'orttn't, airç¡g;n1 c\om'i,-

nantitìtti. Et similia verba Num. 24lr7l praenunciavit Balaam' de

Davide fignra Christi : colLsux,get uirga cle Isrøel øt þe.rctttiet du-

ces Moai. Egrecli,etur ergo viiga cleltrunco et regia familia. Ifes-

se, qui¿ rex surget post ibscissionem, hanc; qtrod an$elus praedi-

xit beatissimae Virgini Luc. tlszl: dabit'ei Dotttit'tt¿s Deus se'

detn, Daaid, þatrôs eius.Sunt qui virgam hanc interpretentur beatam Virginem, ut

refert HnrnonvrvruS hic 's Tam'en ac1 litterarn Christi fegntlm

intelligitur, uti multi Patres recte dixerunt, Ius:rrNus in dialogo

.r* fhryphnn., ORrcs*lis honrilia 9 in Nu'r., BAStLtus et Cv-

RTLLU5 hii et CnnvsosroMus homilia 30 Matth cum aliis 'e.

I{anc restitutione¡r regrri in Christo , exspectabant iudaei,

quamvis ignorarent, quale icl regnum futurum erat; ttnde Acto-

** r [6] clixerunt'cliscipuli: D-onti,ne, si in. tcmþore lcoc resli-

tu"es regnunt etc.

14. Tertium est hoc regnttm mansurttm abscissum et fami-

Iibri h'as' c' r5 (e;l Ms dice ra) PL17. S. ÂrrRnostus, Dc of ficiis tttittislrorttttt',6,'r7r. S. HrenoNvrnruí, i¿'pis,t.-¿S: ad Prîncipio'ttt'' P'L zz' 6g'r' CSEL 54' 63lz:

r8.' o. .. t. 4.o c. tr, r'2 ' PL 24, r47't48 'tg. s. IustrNus, Dild' cu"' Tryþi¡sù-ttl 86' roo-v re6' PG 6' 68r; 7og;76q;

ed. otto, rl,3rz; ¡sl;'l¡rl"ôn'ioJoiqt, Ho'nt 93'itt' Niutt' PG.re'.635; GCS sd' ó71;

S. B¡srr-rus, Pr*roiìili iro¡nn, PG 3o, ssslss+ (la autentic'i¿hl es diszutada); S'

. ãiJ"¿us'',A"., I* I;';it* ir;;-¡. PG-7o,-309'-3to; la iita dþ s' lfuan crisóstomo

no la hemos e¡contrado.

t7+ cAnD. toLEDo

liarn futuramr truncum sine ramis usq,ue ad Christum, nem.pepost ultimum regem neminem futurum regem tlsqrle ad Chris*tum; in ipso ;cnim solo separanclum erat. Virga, incluit, egreclictur ex trunco, truncus manebit usque .ad hanc virgam. Quodetiam postea ferenrias , .op. zz l3ol praedixit; loc¡uens enim deilec'nia ultimo rege secunciurn rectam iin,eam, c¡ui genuit Sa-lathiel etc., inquit: þou,c z.^itt,tnt. istt,tnr sterílem, z,i,tx,ø11,, c1t,ti irt, chi^el-

bus swí,s non prosþerobi,tur: nec enitn erit clte s,e,nvine'eius air, qui,se;leat su,þer ,solitutc Da,rñ,c|, et þotestateno habeat ultra in, Itrcla.Dicit ib,i Hrnnoxyl¡rTs: ?/rqrl;e [Fol. 95rl Clristtun, ": et EzechielzrlzTl: au,fer cidari,nt,n, ët tolle coronalm, d,onec zreniøt, ct,tiuscst ittcnicittm et tradam ci. Propter hoc tertium dicit, non cle trun-co David, sed ,cl,e trunco I'esse, quia quando virga surget, erittum farnilia pr.ivata, licet de stirpe regia. Haec sunt, quae hiscemietaphoricis verbis praenunciavit Isaias.

lg. Ad,verte Christum Veteri Testanænto nomine virgae sig-nificatum, ,et virg:a, ipsa fuisse figuratum: loquimur cle Christoet eius regno. Davicl quadruplic¡ yirga eum significavit. Estenim virga contritionis, Psalmo zl,çl: reges eos it+ airga, ferreø,et tanquwtt, aas'fiç;¡uli confri,ttge.ç c0s. Est virga directionis, Psal-mo 44171: z,ìrga directionis, tirga regni ftri. Est virga co'nsola-tionis in clebilibus qni utuntur ea, Psalmo zzl+1: virga. tua 'et

b,acu,Iu.ç tmts iþsa n@ coy+solw,ta su'ttt. Est postremo virga virttttisPsalmo rcglzl: z,ìrganc z,irttttis tttae emí,ttet Dontinus .eAî

Si,on 1 etc. , 'i i

16. Haec omnia cle Christo et eius regno clicta sunt, sicque

sacri doctores interpretantur, acl, significancla mttlta, qllâ.e reg-num Christi habet. Ipsum enim primo clicitur virga contritionis,serr comminutionis, q,uocl explicatur Daniele zl++l; 'explicatisenim quatuol' rllonarchiis futuris tunc et per statttam significa-tis, loquens de ultima, scilicet romanortlnr, inc¡uit : in diebt¿s rctg'n,o,rln,,t illoram,, suscitabít Deus cael,i rectrtlu,tn', qu'od, i,ro aetentil4lx,rcon d,issipøbitur, et regnurn ehts alteri, þoþttlo toon tradetur; coall-

rnínuet 'cttt,tient. et cottsun'¡et utciversa, regno trtaec, 'ipstun øt¿,tem

j .Toledo sien¡l'ra escrilte IJieremias, Hierusalcm. k Ms cvdarim' I Toledo sìempre esctibc Syon

2c'. Comtnenta,riorutn itt. Ierentiant þroþhetant litìt'i ser' L' 4'o c. zz, zg-3o. PLz4 85o-85r. CSEL 5q, 27o47t.

' I sËRMo\Ps soBRE IS' rI' I-5 r'75

stabi,t in aetÜnu,nc,. Quae est comminutio haec? quia omnia reg-

na huius saeculi cessabunt et peribunt cttm saeculo,, at regnum

Christi perm,anebit in caelo in aet'ernu¡r. Iclcirco virga co'tritio-nis et conslllltll1âtionis dicitur 'et virga ferrea.

r7. Dicitur secundo virga directionis. Homo' enim cr'eatus

est a l)eo in ipsttm Deum, ut fruatur in, aeternttm eo a qtlo crea-

tus est: Haec dst via recta, et directionis. At ipse obliquatus est,

Psalmo r24[S]: cleclinatctes in obîiqomtionels add,ucet Domi',tr,,t,ts ",. Christus per evangelium, ipsum hominenr obliquaturn di-

r,exit i¡ finem, et acl viam, rectam revqcavit, Luc. r lZgl, illwmi-

nafl),it nos orícty,s s)î olto, ilhmtinurc iís Eti in l,ene,bris vt iñ, mt*'

Uro noortôo sàdpnt, ad, ciiríçlencl,os þedes no.çtros in ai,atn þbcõs.

Virga igitur dirrectionis est.T8. Tertio virga conso,lationis. I{abuit honro praecipuam et

m,aximarn causam, tristitiae, nel11pe peccatttm, hoc enim est pro

quo maxirne tristand"um est, ret lugendrum, inimicitiarn cum Deo,

u.n1r.iorl.tn regni coelestis. Reus erat aeternae cl'amnationis,

pot'estatem libeiandi et eripiendi se no'n habebat. Venit Christus

ad ' destruenda peccata, aã reconcilianclum cuflr Deo, ad' redi-

Àendum et s¿lvaãclum. Magna est causa consolabionis et gaudii'

T,uc. zltOl gaud,iutttlx nragnxmt, øtttotm,aio z,ob'í,s., qttoc{' erit o'omoì'

popúo) qwi,a" nøtws e'$ a;bis søla,a,tor. Isa' 4o[ir- s) :. contsolatntþui"'ro*toto*¡*i, popr,tie n\eus, d,i,ci,t Detts zt,ester; loqutinnùti ri¿ co't'

Ierwsaleuo,'ei idnocatn uor*, cly,oniatn comþleta e,,st m^aïiti,ø dl'us,

dimtissø eit ùciqwitas eí,us, íuicepí d,e nønu Dom'itci' dotpVic'ia, þroomnibws iniquitotibws eitts. Virga igitur consolation'is'

19. euaito vi¡ga est virtutii et potentiae, Ro,m' r[t6]': nottl,

nrrnburrï evangelittno: virttts enitm, Dei est acl sahutent, o¡nsu'i a'e-

denti. r Cor. i¡23 sl ; þraed,icanm.s Christunt, Dei zñrtutent, et

saþi,e:ntianr, Quä. p.ieniia et virtus aequar! potest Christo et

eius euangeliã, q,uåe mundum convertit, iclorlatriam expulit, mo-

res mutãvit inveteratos, persuasit quae supra omnem intelligen-

tiam sunt, inciuxit ad. ea, quae natura hominis corrup'ta abhorret,

nempe tem,poralia,, honorem' res' vitam etiam pr'opriatn' con-

^ *; mvrgen anotd,t Matth r¡ [zg] : venite ad me omnes, qui traborat,is, etc.

,d, *le,t- con algunos eìßgetas ley6 ob.tìqwtíotx¿s' que concuerda- con el origi-

n¿l hebreo y luo,æniär"lif,-p*.-!". qi.¡"t.tn*te nó está en-1a Vulgat4' Sobre

r9o3, 146r-14ór. i

176 è,cto. toi.aoò

temnere, superavit omnem inimici potestatem ? virga ergo vir-tutis est.

. [F9l: 95v] zo. Propter haec qnatuor figura,tus est christus'irga Moysis. Eam enim, figura'r fuisse Õhrirti testatur Aru-BROsus libro 3 officiorum cap. 14 "". rra enim fuit mirae v,irtu-tis et potentiae, quae aqrlas couvertit in sanguinemç et revocavitex sanguine in pristirram naturaûr, qllae devóravit serpentes ma-g,orum et f'ecit aJ'ia m,irabilia. Fuit etiam virga cli¡ectionis, q,uaeaperuit mare, et viam, fecit ut filii Israel perf.re possent in ìer-ram promissionis et evaclere aegyptios. Fuit virga contritionis,quae, percusso lap,ide, ìextrâxit aqrla.nr et sitienteã pota.,,it.

zr. Fuit etiani aliis virgis hoc idem figuratum. Nam virgaAaron, qrlae sicca una uoõte froncles, flJres et fructûm feJt,[Nm 17' 8] virga etiarr Toseph, cuius extrem'itatem lacob ado-.luil,- virga

'igilans, q,uam leremias 'iclit I r, r r l, Christum

significarunt, ut sacri cloctores varia et multa .orriã"r"rrües in-terpretati sunt. Haec igìtur virga egredietur de trunco Iesse.

zz. Hodiernrlm etianr evangelium ,3 consonat huic s,enten-tia9,

1am- et virg'ae virtutem et co'solatio,rrern indicat. virga vir-tutis in'fermerìto sigrrificatur, cnius tanta fuit efficacia, tit pur-va quantitas tria sata farinae fermentaverit. Consolatio indica-tur-jn grano sinapis ", qrrae in tantam excrevit arboremç ut avescoeli venirent et habitarent in ramis eius. Norta verþum : kctbita-ren't, dicit enim, permanentem consolationem, quae est in christo.

23. Att,enctre etiam verbum egred,ietøtr airga; non orieturclictu'rn est, ut significaret non tunc incoep,isse esse christunr,quândo carnerll stunpsit; crzrt enim prius, apparuit autem de no-vo in carne, sicut qui egreclitur e loco aut cubicuro foras, eratpritrs q,uarn appareret, Mich 5lzl: er tc egretlietVtr qtti regat þo-þulum^ ynextnl; cr: ,cgnd,ss'íonc.r eius a dicfuts øeternitotis. p*t.t8f6] : in-.sole þo.vrit tabernautlr,ut,^ s,r,lli1r, ct iþse tanrc1uam, ,sþott.-sus egredietu,r clae thttlamo. Sol enim prir:s est quarn oiiatirr, quodetiam' in evangelio hoclierno signlficaturn est : sinúle cst tegnuttr,coelontnt grairo sùraþi.s, quod occifiens hotmo senolnatt,lt

n Tol,cdo síemþre escribe synapis

zz. p_e officiis mintish..ontn librí tres. Lib. 3;o c: 15 (Ms. ra),. pL 16, r7r,.23. Mt rJ, 3r-35, "Simile est regnum coelontm ¡ermuto..,', Es el de'la' óorni-

nica 6." dcspués de la Epifanía, h , I

s'BnuoN,ns sonno is. ir, i-$ 17r

[Mt 13, 3r]. Prius acceptum quarn seminatum d'ici'tur, quiaVerbum prius a Patre natum ab aeterno, quam' factum;caro. Si-rni,Ie est regnu/,tx' fertnento, qarod' øccipiens malier abscotcd'ít 'i'n

tribus søis [Mt 13 33], ut idem si'gnifrcetur et ut etiam aliudostenderet, nettp" ptiut praedictum'ìt figuratum et pronaissum

rnysteriurn hoc, quam impleturnr. Egredietur ergo virga ab

aeternitate in qua praeexsìstebat, ab umbris et figuris legis, subquibus erat abscondita. r loan. tlzl: quo'd erøt øþud Pøtrem et

øþþøruit nobi,s.'24. Conven,irenter autem virga in rnanu regis esrt, ga,m et o'f-

ficium eorurn indicat, et intentionem et rì1odum cons'ervandi reg-num. In pritnis quantum ad officium. In scriptura [Fol' 9ór] druo

ministeria ,efficit: mensurat et percutit. De priori dicitur Apo-calipsi r r I r r J: døtus est m'òhi colørnws simi'lis airgøe, et d,ictumest rnìhi'i su,rge, rnetire tenr,þIum Dei et altøre. De posteriori zCor r tl,zil: ter v'írgis ca,€sus swm,. Haec sunt officia principumecclesiasticorum et saecularium.

25. M;ensuratores enim sunt. Nam tria maxime debent men-

surar,e. Unum est: ipsorum est leges, statuta, constitutiones etcanones condere. Mensuret ergo et metiantur subditos, an se-

cundrtrm illa vivant, an defic,iant in atiquo, et cttrent adaeq'uare

singulos secund6rn eoruñr statum regulis statutis vivendi. Alte-rum ,est: neq,ueunt principes p€r se ipsos om'nia efficere, quae ad

rçgimen pertinent; indigent ministris et officialibus et coadiuto.ribus. Ipse Pontifex romanus, qui universalis Ecclesiae est epi-scoþns, a Domino accepit episcopos multos ut in partem sollicitu-dinis vocatet illos. Metiantur rergo quando aliquern constituuntin aliquo officio, an sit ,talis, qualis esse debet pro eo recte adrni-nistrando, ne accidat eis q,uod sartoribus, qui antequam nrìensu-

rent pannum, scindunt. Tertiufrh €st: solent et clebent principespraemia largiri iis quos dignos inveniunt. Metiantur ergo anpraerniunl sit aequurn merito, ne iis, qui aut nihil aut parum rne-

riti habent, reddan't quod, non oportet. Utantur ergo virga men-

sur¿tionis.e6. Sunt etiam principes castigatores et per'cussores. Debent

enirn malefactores corrigere, '€t paenis retrahere a malo, etexemplo castigationis bonos conservare. Utantur ergo virga. At-tende auternr in virga druo esse: et subtilris est, et l'ornga. Subtili-tate docentur ut rnodum servent, ne plus qua,m opOrtet castigent.

T'

178 órno. roLÊoo

virga en'im facile potiest homo comrparare se ut plus aut r¡¡i¡ugpercutiat. Longitudine docentur ut om,nres maleiactores co,rri-gant. virga enim longa' p,rures sirnul pcrcuti possunt Magisenim necessarium.

-om,ne! castigare leviori p¿enå, g,üâm unumaut alterum, quando multi suni malefactor.r,-srr;ioiil qoi. *u-g:s trment hornines

-et a. nlalo perpetrancl0 retrahuntur, quandovident onnnes castigari d,elinquentes saltem moderate, quamunuîr aut alterurn severe.

- Recte ergo.iustitia in virga .ig"ifi.u-

tur, tam j-n uno q,uam in altero officio pr,aedicto.27.

-Yirga etiam repraesentat intentionem, nam debet essie

recta. sceptra eninrr omnia r,ecta sunt, non curva. Accipe virgamçø^4^^ ^L:-^ :,- -- 1¡LriL*rrr, tr¡rHc rr.r {Jucrurur: extrelnltas resplclt coelum; converte inhomines : respicit hornines; si vero curva est, quocumque vertasrespicit ma,num habentis eam. Debet ergo princeps inientionemr;eÊtani habere, ut.si tractat cliv,ina, [Fol.-9óv] quåerat, quocl estin honorem Dei, si humana, quc,rJ esiin utilft;te; homínüm. euipropriam q,uaerit utilitatem, virgam habet curvam, et solet acci-dere iis, quodi evenit illis qui iniurvant virgam vibrando eam,nann manum propriam percu,tiunt. Sic qui propriarnr inquirunt inregimine util'itatem, sáepe quaerentes itilitutu*, dammum pa-tiuntur. Eadem virga modurn ostendit conserváncli potestatemet dignitatem: teneat eam, rectam. Virga enim si r,ecà ænetur,

"ullo poncler,e frangi;tur. Ihcurvatio .õt culrsu fractionis. Dum

principes tenent iustitia rectitudinen¡ in om¡ribur, "o*ervanturin sua potestate et auctoritate; q,uando incurvant eam, frdngun-

tur, ret nninoris fiunt, et saepe per'eunt et caduht a potestate. Vit-ga nostra, (uae eg'fessura prarenunciatur, recta omni ex par-te esit.

Finis

fSigwe :en la.ç pá,gi,na"s sigøaíentes un øþérudôce ,histór,ico çl,e

TolMo a,ñdd,e ø este S,ermónf .

':1 ; \lSPR]TIOw¡S SOBRE IS. I I, I-5 r79

r9. Ioachaz ñ filius losiae.zo. Eliachim frater eius

seu loachim cum m seuIeconias o primus 2a

zr. Ioachin cum n seu Ie-Ieconias fiÍius eius.

ze. Sedecias eius patruus,Ad ingressu in terram

promissionis usque adunctum David anni 397,nam ab ingressu usque adaedificationem templi suntanni 48o. Fuit enim anno3." Salomonis P ut habetur3 Reg 6, Deme 4o de Da-vid, deme J de Salornone,remanent 397 usque adunctionem.

t. Davidz. Salomon3. Roboam4. Abias5, At46. Iosaphat7. Ioram8. Ochozias9. Ioas

ñ Ms Ioathan þor erroro ToIeiXo qìemþre escrìbep Jl4s Salorr¡o

Io Amasias 40I I. Ozias vel Azarias Jztz. Ioethan 16t3. Achaz 16t4. Ezechias 29t !. Manasses 55.16. Amon 2

17. Iosias 3I18. Ioachaz eius filius

maruföesto,Iechonias

que rnós abaio comige

4o4ot7

34o25

6I6

'Io,sias habu'it gres filios, Ioachaz, Eliacim, Sedecias. Primuscaptus est a regre Aegyp'ti, et ibi mortuus est [Rg 4, 34f. Locoeius regnavit frater eius Eliacim, clicttts loachim ctTm rn, dictusest Ieconias 's. FIic captrls est a baby'loniis et occisstls in m,uro,de quo habetur lre,remia 22lrrl: et regnaztit fili.us eius þro eo

dictus loachin clJmr n, sive leconias secuncllls '6. Hic translatusest a Nabuchoclonosor in Babyloniam, qui fuit pater Salathieletc., de quo feremia zzl3al ltor'tc ztitt,r'nc isttØn, stØ,ri\ern, qlti nonprosþ,era,hitwr d,n dfu,bws suis; nec eni,vn erit de se'rnine diws quõ,

'4' En,realidarl sólo hubo un Yeconíasr, qqe fué Joaquín' Bl-misnp.Toledo al tin-

..irti * qï. Joaquírn, padlb de Joaqrrí* (--Yeconías),. lleva r'¡¿ frnal, asienta la ra¿6n'de

p"rqué'no hu;bo o,ino un iolo Yeconías, pues Yeconîbs -puecþ vonir de-lJbaquúfi" po-

Ë."O å"-¡ã"qrtt". t" razón de poner Toledo d.os YeconÎds, es üna confu.siór¡r dúi'd,a

ã ,u r.goí*idtt" de 'los LXX, q,lu, ol efecto, tanto en 4 Rg 24, 6',8' )r2, etc'1, como

en 4 Rc 25, 27, ler 52,3r, Ez t, e, identifrca,lr el nombre de arr¡bos reyes' aunque

¿tstinto,-¡aùianáó <le dãs Jàaqu{m. Como uno de ell'os, es {'egir, e1_. segundo, o Sea

j*S"r"i t*o por nomlbre- ta,mbien Yeconías, de aguí que Toledo djs!¡¡Ua enfre Ye-

óorúãs prrirneto y se.gu$db. Esta' misma confusión se enc{rentra qn el libro r.' .de Es'tlras griego (3.'fiatino) c. h, 4r y tarnbien en Josofol Ant. rq 7r r'

þ5, Cfr, nota anterior.ú. Cfr. nota anterir{r. :

r& CARD. TOLùDÓ

[Fol.9Er] ET FLOS DrÐ.RADITCE ErUS ASCENDET

Concio jP

q Iìl resto rîel folio en blanco

sed,ea't sr,tþer soliwn Dazit. Regnavit pro eo patruus eius, filitrsIosiae tertius, dictus Sedecias, qui poit undecim, anno's et quin-que menses regni eius captus et exoculatus est, et tunc fuit þr-fecta captivitas babylonica. Su't ergo viginti irrr. ,.g., ,, bu-vid inclusive: decem et novem per lìneam rectam, duo transver-:-ulu:-: lempg roachaz et Sedecias patrui l,econiae secundi, steri-lis_ dictí, quia non genuit reges, sedt privatos, fuit tamen servatusa babylo,niis, quia iuxta consiliunr

-I,eremiae se tradidit baby,

loniis.' HrBno¡,rvruus Isa go "7 affirmat inter prophetiam Isaiae etIeremiae intercessisse annos r 5o, qmi si cåmrputentuç ab exor-diis, cum lror'cmias incoeperii p"i'opiietrrre anrlo r3." Tosiae, ut ip-se dicit "T. r[z], necesse est Isaiam incoepisse änno,-3ã'O;iu'.,ab [gc-.njy¡]sque ad 13 losiae interoeduni an,nì rqo.

"[Fol. 97r] Isaiam seira lignea occissum a Mä',asse refert

Hrcnouvuus Isa. sz in fine "s et idbm Hrnnouvuus Isa. r acluas causas affert occissionis, unarn secundrurn heb,raeos, quiapro.tulit illa verba Isa. r : aud,ite, princiþes sod,otncorw* zrerbwm

?ü; ,o:or:Uws þerciþe, poþwlu^r Gonoorrltae. Alteram, quia dixìtIsa, 6[ r]: aidi Dorninwm seld,entem in solio etc, q.

- r. Supponendrum nobis unum est: proph,etas non omnia quaefutura rerant clare et aperte pronunciasr.. E, enim quae ad aid-ventum Christi et ad eum adrvenientern cognoscendum necessaiia+

12. o. c. lib. 9 c. 30, r. PL 24, g4g,28. o. c. l, ¡S.o c. :SZ, t-2, PL 24, 568.tæ, o. c. l. r,o c. rl.o v. lo." PL 24,,g3. Es.dþ uotar Oue S. Jejrónimo attiþyc

a los fudfos las dos causas. aiunt hebraei ob daaj cøtsas íite'rfeclurn'Isa¡fu,m, Eod,,'.,et quod Domìno dôcente oil Moyspm: non þoteris aiilere fac;ient meqm ø*rs sit dö-ccre: VMð Domítþm,.

sERr\{oNDS soBRE rs, r r, I-5 I8I

erant, palam annunciarunt, ut q.ttod venturus esSet, et de tribuIuda, de familia David, de Bjethlehem' quanclo omnis potestas a

Iuda esset ablata, et similia. Cajetera vero rnysteria quae futuraefant, tnnc tamen noir necessaria cognitu, sub m,etaphoris 'et fi-guris verborum et sententiarum prophetarunt, quia non omnes

Iunc intelligebant, secl quibus Spiritus Sanctus clignatus est sig-

nificare, quae postea in ecclesia ipSe eve,nttls aperuit et Sancttts's.piritus per eðchsiam et sacfos doctores et sapienües homintes

aperuit. imo prophetae tunc non asseq,uebantur ollnies sensttd

,rärborum ,rroiu*, quos Sanctus Spiritus praetendebat signili-care, ut clocet AucusnNus lib. / civi. c. 32 to. Intelligebant tclui-

dem quae clricebant, et assequebantur sellsum Spiritus Sancti,

contf; Montanum qui eos arreptitios iet non intelligentes qiuae

loquebantur putabat, ut ref'ert EprpnaNrus haeresi 48 3t' Atnoä sic. Inteiligebant enim, at non ornnia, quae Spiritus Sanctus

pi.aetenclebat, sãcl quidam, plnra, quidam o pauciora, sicttt et nunc

,ron o*"., áocto,res asseq,uuntur in Scripturis omnes sensus, sed

his hos, illis alios Spiritui Sanctus aperit; hinc varia et multa

sacri doctores docuerunt, q,tlae invicem non sunt contrafia.2. I{oc srrpposito, acl expositionern accedamus. Postquatn

Isaias noster praedixit regnum Christi, cluomodo familia Iesse

in qua fregnum erat deperditum, erat iterum evehenda ad coro-

nam et rËþi"* potestatern in Christo, exponit quae erit iSta vir-gá,,.t q,uiã sit iste in quo reparandum "tt

t*gtru*''..Flop, inqr'iit'irln'nod,i,iu eius, scilícet Íesse,

-ascenddt. F,lorenr appellat Christum

ratione suae humanitatis. In hebraeo est .l* ) quod, ut ref€rtHrpnoNvnr,us 3', quiclanl hebraeorum sapientes existimarunt les-

se appellativum, að si dicer etur naso,r,eus de rad,icà eíus ascendet,

,rt signincaretur Christurn de Nazareth patria futururn, et a'd

hunc"locum allusisse divum Vlatthaeum quando capite zlzg\ di-

xit: aenit in þatriwn strd,yy, Nozavetlo, u,t ítot'þIeretur quod d'ictum

r Ãls þcircce dccir quaedhm

30. o.c. . PL 41, 221. Es más probaþle que el lugar alegaclo ctre, S' Ägustíin no

fr.,i.tr lo rl'e prete'rle f:J.¡", 'ues

allí lo t¡uc_.rlice e.s qtle ¡rr quosdrtttt. scictt'te's' þei

,trtitd,otì, niscíintes se anrurció en el prreblo judío 1o tlue había de silceder en la I-ev

Ñueva. Ahota bie¡, esos nescì¿ntes probablemente son aquellos que con stl p€rboila o

;;;i"*, frs";aban ias p€rsonas o 1os aco¡tecimieltos d'e la. Nueva Le¡', ¡o los o¡o-

;;;;il;" ãejaban rle alcan ar todo el sentido ffofético de sus palabras''-ài.'iorr"i¿où. I!øe,r. +Å',-h.X' ÞC ¿t, ss6-Bzz' GCS 3r (tùze) zøt'23¡ (ed' K'

'Ho11).'-io.'' Coruu,ttrtanionnn in Isaiam' lib. 4," c. tt' t-2' PL 24, t48'

t8z

:3J. o. c. PL 24, t47-r48.34. D¿ comet Cfuísti c. z35. Cfr. S. Cynrr,r.us. /r¡

rus, /r¿ lsai¿rrr. XI, r PG 8r,t¿, II, zo4t,

CARD. TOLEDO

est þ.er þroþhetas, quowí,a,n, noãa,re,ts..üocabitlw. At ipse el Zo acvulgata et sacri doctores n-on ap,pellativurn, ,.¿l ioãàune, essecensuerunt, sic autem significat flãrern, q,uenl ratione humánita_tis christum exponunt Hr'no¡qvuus 13 hic, Trnrur,Jra¡¡us ribrode carne Clrristi 3a et multi alii ¡s.

3. Esse autenr dictum C,hri-stnm florenr, scrinfrr. 3li¿ etiairi*o:.1 cantic' zl r): e so flos ir*p¿ 1"aür";î*r"h'oc nominespiritus Sanctus rnulia mysteria tu'c futura. prirno sumrptu.rum' christum carnem *out"l.rn ac passibilem, ,¡*ii.- nobis,P'trilipp. zlil: in sinailitudi,ment, Itin¡wm fac:t*s. r.io, *ni,' ."r-nis mortalitaten significat. Miulto

"nim ante Irol"*-ãi*urat lob

I4l IS l'. h,nl'u,nt tnn.*nt.e .ln n¡¡,¡'l,inn,^ L,.^-.: -.:-.,.. - , , .: r

ryù,:;*;od,ü;oii"näio"î;;:';;;;;di';':::;.itr#.''{r:{:i::_vislsimo tempors clurat et facile ãorrumpitur. Taris .ri *ro ,rr..tra; bre'issima est r,it-a

-et exposita rnuriis periculis, [uiuu facil-Iimis cle causis d,lssolvitur, .t .,,r- hoc ita attenrlimus rebushuius carnis, ac si victnri essemus mille annis et clifficillime dis-so'lver'emur. Dicens ergo Isaias; flos erit, eum p*;ibiÈ-, morta-Iem et pauco tempo's in hoc saecuro futirrum praenurrciavit.

. tFgl:_98v1 +. Secundo: flos emittit odorem, et c11m in uno sitloco, diffunclit sui notitiam, p,er odorem. Significatur per hocChrilstum, srlrlml nomen et fidem per loca multã sparsurum,. Fi,desbnim et evangelium, e,u†est christi notitia, ,,nuàào erant ri,otifi-canda, sic z Cor. zlr4'sl dicitur: od,orqnt, noti,ti,ae su,ae nmruifes_pù þ:er nos itc omni,loco. Bonus enim, oclor cl¡ri,sti sortnts Ì)eo.Er3nt,enirn apostoli, quorum, t'r'rlls Anclrrea.s, veluti ventus quisolet deferre oclo'es florum in roca clirstantia. si. pe, munrlumChnisti.fi9.* aporstoli portarunt, Rom. rofr8l : iq'àtnnent, ter-rann eriaìt soa,u^ç eoyut,l,. oclor hic vivificus erat ii.s qui eo ute-þ3ryur; sLt?nus, inq,uit, lz Cor z¡6f alüs odor øtàin o¿ aitøn.Huius odoris_ frequens est sermo in scriptura et ,"""i*l in can-ticis cant. +[r_o] : odor ue.çtirnemtortr,vn trortrrn x,tper omtria oro-rnatø. G2n. lZ[zZ], .od,9r fitü tryiei, sicu.t od,or agií þ,l,urí.i S. Tertio: flos indicat et efficit fructum. Fi"" dle causa flos

t_.YL 1.!SS1S3a. CSEL Zo (ed. Kròymann) 24¡-244.Isaìntn f ,ih. II, Tom. I pG zo, 3rá-f¡3;'Trrfrpoonn_3r3, Pnocorrus G,tzacus, Couunentdrü lt; Isl.1l¿a,*: pG

'' r i.-

f

SERMOÌ,¡ÞS SOB'RE rS. rr, f-5 r83

dicitur Christus indicans imimrensttrn fructum per ipsunr p,rodu-

cendnm, Rom. 6lzzl: laobetis frttctonn, ùc sanctifi,cøtioùetø, fi-1t1dw, ztv:ro z,i,tam ãetirnatn. Convet:sio tot horninurn ad Dêum

fructus huius floris est: ,cofportlm resurrectio, aeterna vita, fruc-

tus eius est. foan. 15[16. 5l: þosrøi z)os, nt eøtis et fru,cttum affe'ratis et'fÌuctus UntlA, twyleai. Qui nuanet õn rne, ilu"ûltuno fruc-tttn+ affert..

6,.'þuarto: flos non facit fructum nisi sui cor:ruptione. Si

enim nr-anet integer, non fit f ructtts; ut hic flat, fructtts cof ruln-'

pitur. Sic futurùs praedicitûr Christus: ut fructum in nobis fa-

iiat, nnori dlebuit. io^n' t"lz+ sl: nisi gron'u/tn fru'menti cad'ats

in terra;n4, tøorturmt,'f uerit, fructuno nwllttrn f øc-i,t ; _sd' autern tnor-

t;,,,^ fuøri,t, lnultur; ¡mítíun affert. Isa' 53frol : si þosoaeri't

þr o þ e c c at o anitntt rn s uo!.n, aid?bit- I ong eawn -

s emØ"'' "

í.-gui"tor flos uno tem,¡rore floreC et alio üemrpore fructus

eius maturatur et perficitur. Hoc in c,hristo factttm est. venit;;;J;; npp"iuii, cl'octtit, mortutts est pro nobis' pretittg r'e-

demptionis "o.tt". solvit, at tunc non fuit frttcttts matttrus'

Posi ipsius ascensionem et aclventttm lliritus Sancti uissi sunt

åp"Jrii, üt ir, ,nnndo fructum huius floris operarentur. Temptts

pir.r.rriire Christi fuit ut prinrrurn ver, quand-d -florent arbories,

Ë;ã-ffi ãciunt fruótttm, sed postea' Ioan' 16 " Í7l t etpedi,t zro--'bii

ut øgo aød,o,no; si' eni,m non o'bi^é'ro, lar2.cl"e.tyt noy wfiiet ad'

olio,' "rZi

Recte, igitur ratione hurnanitatis Christus ut flds futu'rus praedicitur. ', d. Èi" flor, de radice lesse dïcitur futurus. Repetam,us quod,dictum est: Iesse habuit truncum, et hic fuit regia prosapia post

ñ;.r* succedens, -qu".

abscissa fuit jn captivitate babylonr'ica-'

Radix eius fueruni fro..l".essores ipsitìs, nempg patriarchae illia quibus orttts est, ,,'rqn," ad prim-urn Adap, un.de in hoc loco est

ãisiinctum .'o.ubril,,á- hebraËum \¡J: T lÀl quod radicem signi-

ficat. Humanitas Christi, seu caro' 'b ips" radice procedit: ut

rex est, a trunco,.jdu t.g.t fuerunt; tt[ ho*o-ts:.." radïce ipsa

in.*fit'.utrri, orígå.-Quoã Matthaeus capr rIrl aliis verbis sig-

nificavit , gu*nr"iio, iniquit, Ies,, Clnristi fitü Dazti!,, filii Abra'

Inaøt. Filii David, quiå ut rex a otgt tit ; at. tlt horno etiarn ab

Abraham, ,et Lucas'.u0. ¡[zS-¡B.l ttqtt" ad Aclam processit'

s Ms tl|

r8+ CARD. TOLEDO

tþ! 99rl g, D'icitur autem ascend,et. euod nrulta 'obis

indi-Tt Prim,o quidem progressum carnis, qñ;

"b ilfåîtiu

"a p*-ritiam et per alias aetaies progre.ssura eiat, Isa. Sj t"l a,scen-det sict't airgultun coranr, eo, Luc. z lqol: pìer'ìrrìn* *escc-bat et .conf ortabotu.r. secundo. quia år.."¿åi

-roprå radicem,quia erit rnaior omnibrrs patriarchil et patribris eitis. Roin. g ISj :

(Ix't'o't"u?tx smat þatres, ,ct v.fr quí,bw.t est clor,ístus, qwi, e;t swþer otm-nia b'ened'ictus Deu-ç iu, saecu,rlø. Tertio "..."a.É ffiu tr,rr.u-,

quia r'eg'nnrn christi m¿rlto perfectius et amplius .äi,-q.ru. ,.g-num David. Isa. 9-lZl: nrultiplicabitrn, eí,u,s inoper,h,wn, et þacistoan erít finis. PsaL zr [Bl dotnina,bitta ,a øtari'x{,squ,e' ad rnnre,lol n Sln',,,n,i ^ -J L--....,'v Lv Jv'o",autav tLnqt/Lþ uu t/'e'ru'triTnos o,roxs terroru/nc. puarto tndicatmirandum progressum christi, nan, a principi,is luiuir in hocsaeculo prog'ressus est q,uantum arl ,.gr,r* eius in maximos; in_cipit hodie vocare cluatuor homines ei alios p*r.o. u¿¿i¿it, etsic par_vo tempore eius regnum d.ilatavit per' mundum. Matth.13 ß2J: sicut gronn;nx sinaþis minim,qnn est ommíb*s oieribus,c,tøo au,hønr cttez)erit, etc. Praeterea ascenclit, quia incipiens reg-num in hoc saeculo, consummabit in aeternurn in altero. Regnãthic in terra in hominibus, regnaturus in eis in cael,is sine fine.-Isa.9 [7): swþer soliuno Daaid,it super regnuilL eiu,s sedeb,í,t, ut con-serüet et corrobonet illud, irt, iastitiø et zteri,tate,'ø tnodo, et tæqudim aeternwm. Nata atnocl,o et in detenwrl,n L;c. , liz sl: rL,g,_toobit ito dom,o lacob im aetenrum, id" est, usque ad fiiæm mundiin.ecçfs5i¿, ,et yegni:eirs non erit finß.

'Ascändet ,.rg", fui;i;

quiclem, sedr mir,andas progressiones faciet. proptereã recte flo-ri in principio cornpar,atur, ,secl flori, non cadenti, .sedi ascendenti,ro. Hliric fit, ut si progr,essus in hoc saeculo cqnferatur as-

censioni altqrius saeculi, totum hoc sit flos, et primum, ver; at siprogressus huius saecul,i comparatur principio, q,uandq advenit,sit fructus, illud autem principium sit flos; i¿oiö i*ti dricunturnunc fructificare, et florere, Colos. r [ro]: in oonnti oþere bowofrwctificantes. Psalmo. 9r [r+] : ¡ttantøti i,n douoo Dom,ini, inaträs.Donaini t

florebruot. Floreht resppctu eiurs, quod sperant;fructificant_respectu^eius qtiocl acceperunt, ac respectu utiiusquáadveniens Christus flos est, et templs eius primu* uur.

rr. Idcirco sub hac metaphora adventus eius descriptus est

t Asl el Ms, dotde ra söüo-crettaentina dice: in atriis doràus Dei nostri

SERMONIES SOBRE IS. II, I.5 r85

rnirabiliter a Salomone Cant. zltz sl flores, ínquit, aþþa-yt¡Øt utot ito terra nostra, tetn,þtts þutotiortis adaenit; aor ûu'rt'uVús

a'tl'd,'ita c-çt itt, terrø nogtro,; ficus þrottilí't qrossos s¿,ois; r-tíndo,e

floateîntes dederwot ocloûøno sLt'ttt44. Flores hi Beatissima Virgo etChristus sunt. Vere flos illa quae fructum feoit, cle q,uo dictumest Luc. t l+21: beneclictws fntc[;tls zløott'is tui. Hic vlero vere

fl,os, qui fructurn vitae aeternae attulit. Recte atttem aþlrq-ruerm+t, quasi numrquam antea visi, homo detls, et virgo mater.mulier sine peccato.

12. Putationi's tert'lþlt's acluenit. Solent enim in prinoipio .ve'rís putari arbores; sic tempor,e adv'entus Christi putata est lìex,

praecissi rami illi caer,emoniartlm, sacrificiorum, et iuclic'iorttm,

rnanente trunco fidei in Christum et ram,is rnandatorttmr mofa-Iium. No,m,en hebraeum hlÞlsignificat etiarn cantus. Tunc

enim solent aves cantare; tempus cantus Sr.qo advenit, canttts, in-quam, illi¡s angelorum n¡tnqrlam aúditi 'r ç¡loria in, ercelsís

beo; et ùt' ten'a þo'r loon+itoibrts bonoe aol'Lttttøtis lLo z, r4f ' t

[Fol. 99v] Vor twturis uttdíta e.çt. Turtur hic lohanne5

Bapiista est, gemerls ut turtur. Vox eius erat: þoenitgl¡tiatn agi-te, øþþroþùncluatti,t regil,uvw' caelortøto [Mt' 3, z].

í3, n;rui prottt'tii grossos sxto;s. Ficus synagogam significatillaml sic enim Gnuconlus lib. 8 cp. 42 t6 interpretatur illucl

Matthaei rr Ir9; Mc. rr, r3l : inzlenít f,í,awn, n,l¡14'íl \'loabentel4't,

pr6eter f olio,, fi.tt. q.tn. non f-aciebat fructtts perf ectos ", q'uia

nihil ad'perfectttm adduxit lex. Haec iarn protulit grossos sttos,

nimirum apostolos et clìscipulos Domini, qui cle media erant sy-

nagoga, vere grossos, qui nondurn acceperant_ dulcedinemr p€f-

feciaä,-Spirìtui Sancti, clonec Christus ascende¡et. Tales erant,

quando hoclie vocati sunt Fetr'us et Andreas lacobtts et

fo*nnu.; nunc grossi, sed postea clulcissimi frctts 'et fructtts Deo

et mundo; dum autem tempus veris est, Clhristo praesente, gros-

si ,erant m,aturescentes, seã nonclum matttri, donec sol Lfíristusascendleret. Faciatn', in'qui't, [Mt. 4, tgf aos þiscatot'es, 'çed no'n

modo.

u Ms auditusv Ms perfectunr

'56, No hemos. iencontradb esta cita'

r86 CARD, TOLEDO

. 14. vineøe florentes d,eclerunt od,orctn suurm, ,v[nreae sunt,il-lae figurae, sacrificia, umbrae, prophetiae, pio'-trrion". quaechristunr' contirebant et adurnbiabint, qui ïitis erat futuì.us,Tcan. I5 lrl: r:go sunt. ztitis uc,rü,, et.Num. ,S l"+l signilìcabaturillo paJmite u\¡arurn v,gcte ac duobus portato ,.* ter."-promissio-lric l-l.tiof^ .'1.,^,"i^-+^ ã^....^----^L ^. - t,v¡a¡ ¡uLv o\Lv L'rLlrLc r lul Llsl urrL cL oororem emlserunt, qulaiam irnplebantur et verificabantur illa omnia; iclcirco totiesChristus allìegabat pro,phetas et scrip,turas, Luc. 4 | ztl : lndieímþ.leta c'st haec þroþk_etia. oþortet Ltiam incþIeri onarí,o, q"fuscniptø surrt de ,,te lLc. 24, 44f , et l\{atthaéo r I [4. ,r,1 i iic,äeIoant'ti: caeci, vidiùot, etc. Ecce florent vineae, ..c. odiooè* emit-rurrr. r(ccre tglr.ur ilos de ractlce ascendet.

Et requí,escet suþat, ewn. spi,ritu,s Dotnini,

r5. Hoc est srecundum quodr prophetia docet, nimirum, quaeet quanta sit huius virgae et floris perfectio. Inquit ergo, re-qtû'escet sþiritus Domini sr¿þer dtun. Hic spiritus- lest Spíritussanctus, qui Dom,in'i dicitur, quia a patre ei Filio proceclit, etq,uia eis est consub,stantia.lis. De hoc ipso christus dicit per Isai.cap. 6r [r .J,'et Luc. + [r8J interpretatus est: spí,nitr,ts Ddtttiittí,.tn:þ,¿r' nrc. H'ic est ille cle quo angelus Luc. r [¡.ll dixit d,e con-ceptione Chr,isti loquens S¡t'iritti,r Sau.ctu,s su,¡rìrzúniet in, te.

16. Hic requiescere super Christum, hominem clicitur prop-tqr quatuor. Primum est: unio ipsa realis i narn essen,tia et natu-ra Spiritus Sanc'ti, quae ead'em est Patris et Filii, unita est. illihumarìitati norr in persona Sp,iritus Sancti. sed, in persona Filii,et hac cle cau.sa clicitur christus unc.tus Spiritu sanito, Actorumto [38]: quo m,,o'!,o unre,yit euxn Deus Sþiri,ttt, Sancto, et Ida..6r [r s]: Spií,rí,tu"s Dorynini snlTer tne, eo.qxtod, unïerit ynle, psdl.44181: urorit te Deus tutts oleo la.entiae þrae parti,cipibtís ltuis.De hac requie dicitur Eccl,i. z4lrzlz qui creaví,t naà, requíeztitin, tabernaculo nceo, et Colos. z lil i,tt, quo lnabito,t ltlenitido dí-vinitatis c ot þoralitpr

r7. secundum est plenitudo virtutum et effectuum spiritusSancti. Illa ,epim hum;anitas accepit ornnem gratiamt, virtutem,clonum, et perfectionern Spirìtus sancti; si,cut enim liqmor chci-tn. cluiescere in vase, quanclo, imrptret vas, quando enim non ;estimpletum, agitatur aqua seu liq'uor infusus, sic propter hancplenitudinenr dicitur Spiritus Sanctus r,eq,uiescere in eo. Ioan.

STRMO\ÍES SOBRE IS. II, I-5 f87

r [r4. ßl: loa,bitaz¡it in nobis þlenuno gratíoe et gerítotis. D'e

plenitucl'ine eius acceþí'm,us otnn6s.

r8. T,ertium, est inseparabilitas et permanentia. Ut enim' i,d

non dicitur quiescere in alic¡tto, a quo modo [Fol, l00rl r,ecedit,

modo aclvenii, sed in quo manet, sic Spiritus Sanctus manebat

in Christo; nam unio naturae inseparabilis erat, quia, sem'el fac-

ta, numq,uam dimota €st nec dimoveb,itur. Dona etiam et gratiae

"" .fife"itts Spiritus Sancti permanserunt et pernr,anebun in

C[rristo. Iusti ìon habent irnmobiflitatern: moclo peccant, m'odo

itrste pgunt; qtt't: staú vid'eot ne caclat [r Cor'-ro, r21'Ideo in'eis

hoc saãculo non perfecte quiescit Spiritus Sanctus; in Cft.rlsto

,.ro .i.. foan. r Ï¡¡lr .nr¡rn, quenî, z¡ideris Spiri'tuno desce'nden'

tdm et m,anentcno, í,pse est qt'ti baþtimt i'n Spí'ri'tøc Sancto'

rg. Quartu* .* libertas perflecta operationis. Quando ali-

qri, íst-ittllrrrr. in carcere, ,,o11 dicitur requiescere, sed dtetihe-

ii, qu""¿" verq lriber est, ut qrlocrltï'qtle voltterit ,.{r. :t quod li-

¡ri.iit facìat, tunc quiescit, Sic Spiritus Sancttts in CTrristo quïes-

;;il; g.rin qun".r*q.r" operabatttr, loquebatur, cogitabat' et

agebat 'Chri.iu, ut homo, totum erat a Sp'ìritu Sancto. Iusti ha-

¡Ëni intr" se Spiritum per gratiarn, tamen, non qttidquiri faciunt,

a Spiritu Sancto est. .Tclcirco nofl, clicitur Spiritus Sanctus per-

i".iå qr;"...r. in .ir; leqwiescet, ergo, stt,þer eNt,I,r S¡tí,rínr D,-nani.

-

zo. îvfbgna profecto necessariaque principi virtus et perfec-

tìo lrabere ,Cpioiiu,,,' San.tum ;¡ 5s req;iescentem. Nerno quideq

est in quo Sòìritus Sanchrs requiescat, ut in Christo, cúm omnles

simns ho,m,ines puri et inrferioies nr,rtlto Christi prerfectione et

Oi"ti" Tam,en etiam ìn nobis moclo qn'od'am' recnriesoit et habi-

iat Spìrìtus Sanctus, Si enìm ita non esset, n11r dïceret Petrus'r

*ni.t.' ". ¿ I r¿.1 : Sp|r|ttts^ qti, e.çt eùt.t, reqtti,øscit i'tc z¡o'bis ''Etianr Pa,uftls nom. 8 [rrI

'su,sc'í,tobit ttt'ortalia cot'þo'ra zgstrø'

lir Sttínítutn, eí,rc h,abitantcnt i,n ¡,obi.ç. Est ergo S'piiritrrs Sanc-

tus in homine : non solum est, sed etianr habitit: non so[rm ha-'

bitat. serl etiam q,uiescït. Est per ficl'em r Cor. tzlll'.nenn'o þot'est dideøq Domi,ni-ç lestts, nls;,í it+ Sþi,rittt, Sa'ncto.I-I,abiitat Þ..t fi-

clem, gratiam et ciilectionem perfeciam. Ephes tlrZlt ¡16bitatÞ.

x I4s nobisy ly's nostra

Ckristum þer fida,, in cord,,ibu,s a,es.tr,ís, Rom. S ISJ: diffussaøst ç¡ratia in cord,i,bus, r¡estyjs. per Sp!,ritrím 5aicíuil,' q*i dattæest uohi^ç. Onrcrr,uis hom. 6 in Nunt. 3z clicit non dicí requiescereaut habitare Spiritun¡ sanctunr nisi i" ¡L"ir."" nlî"if..it eninr

5: :-"":.:':i^ :,lll'i::'::11: in sra.lia accepta persåverat, atq,uer!\fq¡LSLlL pcr xri4Lrae ex'ercltrum pertectum. rn aliquibus

llT^" l-11,it:1 ?"î hal¡itat; in aliis habitai, sed non,elt,iescit; inauls omnta habet.

. zr. Qua'r autenr' necessa,rium sit spiritum Sanctum haberequiescentenr in se omnibns, maxime vèro principibus, ostenrdit

111: *r*irs princeps er rex psalmo

So tr¡i q"i"'diä at sþiri-t't/Ltrb su't'Lcttr,t, t"uLr141,14,e-O*fieï.as a.

''.oe, et filius Salomon Sap. gIi7] :

senslt't?L tuuno qu,ís sci,et, ni,si t* d,ècrørís saþíentianø, et nù,seri.ç-tþirritr,ntt. sa¡cctt¿no tuunt, cre altissi,t¡,tis? sunt enim i" o*"i princi-patu et gubernatione quatuor praecipua quae faciunt ditricilli_llum.eyr. ef nequeunt exerceri convenicnter sine spiritus Sanc-rr assrstentra.

zz. Pri.*urrÌ €st incertitudo remediorunl quae infinitis nego-tiis occurrentibus applicantur: hoc enim ..i uår,* pinå.ipuu* ingubernatione, iis quae occurrunt apta remedia äppficare, velquae impccliant futuru* malum,, \¡el q,uae praesens avertant, vdquae acl bonum futurnm , prorrrorrennì, ,oai pa"a.arra conservent.Est maxima clifficultas in iis appricandír'"..rrrr*oJate, sicut me_clicus in acco,rnrnoclatione mediorum infiim,itati et nrorbo iuxtacomplexi'onbm aegroti magnam habet difiictiltatem. euiu murtatgnorantur' et ex parte remediorum ,et €x partê negãtiorum etÞ-x parte circrnstantiarrrm, necessaria est spiritus sincti direc_tìo; quae alicluando facit, ut, qrrae m,inu, ,ri.r.b"nt.r,

"a.o**ortlata, prosint;.et q,uae cleterminet principis voluntatem ;-ã"id;_,piendum, quod acl rem facit. I' hunc sensrm, est illr;cl .SalornonisProverbioru* ?r ltf : sícttt diz,i.çionøs aqr,{dru,m,, sic co,, regisin ¡nanott Dom,íni; Qr.tocxtmQrtte aolet inítinabi;t iilwd. Flumanaprud.entia, consilia, p'rosuntf secl in multis omn,ino deficiunt, etSpiritus Sa'cti alssistentia opus est. pruclentia

"ni-, quae una estex necessariis. in principe, destituta hoc spiritu sancti auxilliopârum potest, imo aliquando nocet.

r88 CARD. TOLEDO

z l.cctut a þrobaltle

37 Itr Nutneros Horn .6,a pG rz, 60g. GCS 3a, 32-33.

SERM()NDS SOBRII rs. 11, r-5 r&

[Fol. l00v] 23. Sec¡rrdur11 est clif{'icultas in marl,cl'anclo ex-

secr,rtioni quae Ordinata sunt; occurrunt enim rnulta irnpeclimen-

ta, quae sãlent retr-ahere animos principum ab exsecutione, Sap.

git¡l: cogitotiotrcs loonaint,wt, titn,idoe, et þro7tídentiaø eortnn ïn-

inirto. l)iõuntur incertae providentiae propter incertituclinelll re-

rnediorutn, timiclae propter clifficultates retrahcutes. At Spirittrs

Sancttrs suo auxilio faiilitat exsecutiotiem et viam' aperit ut lìat

quod clifficillimum et saepe impossibi'le appar'ebat'

24. Tertirrm est exitus eofum quae exsectltioni manclantur.

Non est irr principum manu ulla ¡rosittts exittts eorrLlm quae dtis-

pon¡nt, saepe contrarium eyenit ôotut qttae intenclunt, at S¡r'i-

iit.r, Sanctus est in cuitts 1ïliâ1111 positi sunt exittts, Prov'er'

zr lgrT:1eqtnts farotu,r atl dient, belli, I)onti,nus altfunt dat;çalu-

t ni,"et'Psalmo i" l,rZ1: f oilar eqr1xts ad saltttent., itr, ubt'tndan'tio'

uirttúis xrae [.nonl satr'znbitlu'.25. Novefunt gentes sine fic|e tres has clifficultates. Iclcirco

dixerilnt principem clebere esse prttdentem et incft:strirrm et for-

tunatum. bun priota possrlefunt in hominibus, at tertium nove-

runt esse l)ei, finxeruìlt tamen fortunam Deatn, cuitts erat exiJ

tus et eventus rrerum cttrare. Tamen in øn'nibus 'd'eceptae sn1 '

nam nec humana prudentia, nec inclustria sufficit, nisi l)leus di-

tigut unit"um principum' Fortuna autem vanum figrnentum est'

Eãt numen Del et Spiritus Sanctus qui clat exittts rierunt, quos

non pertingit humana Potentia'

"'6. çuãrt.rm, est rectituclinis cognoscenclae et {acienclae diffi-

cultas ; ii.r om,nibus eni'r dispositionibus qua'er'enclum'.est r'\ectum

et iustum, nam gubernatio, q,uae iniquis utitur mecliis, tyrannis

quaedam. est; reðtum a,utem .onseruáte in omnibus gubernatio-

nem, efficit arduam; ideo in principe est necessaria iustitia. Ath"u. ,"n s,ufficit ni.li a.lsit spiritus iustitiae, de qua dicebat I-)a-

"iã p*oi*o So[ rzl: sþi,r,ittwø rectutn ttulou!, itt zt'isceríbrts tnei'ç'

Nota verb,rri. Ño' satis ,est ore et verbis habere rec.titttcfi'uenr'

nel scriptis, conclenclo leges sanctas, etc', nec operibus operando

recta, secl habere rl..iitu,tin"m in viscerilttts, qttocl tttnc fit, cluando

rectum fit amore rectitUdinis, non httmanis r'espectibtts, aut pro-

priis comm.clis, ef piin"i.r,.o iuancl,o semper fit; sicut enim gerit

iro*o semper secum viscera, ita 'et rectttrn sefÌ-Iper facere debet'

Valde ergo necesrrrirÀ est principìbus habere q,uiescentem Spi-

ritum in iis, eo rnodo q.ro qol.r.it in homine. Nemro enim ascen-

1gò c¡n¡. mltpó

det ad eam perfectionem.sec_undrum quam dicturn est: resqtr,iescetsuþø em Spiritus Dominí, ..

[Fol. l0lr] SPIRTTUS SAPTENïIAE ET TNTTELLECTUS

Comcio 4P

a, Stgue fol roo bô.s totølnente en blaneob Jl4s fi}|ìr

S8. S. Hrnno¡cvÀ{us, In Is. lib. 4," c. tt, t-a PL e4, ¡4g, S. Gnuconrus N.rz.,Orrat. 4t,a (in Pentccostem) PG 36, 432, MS; On¡crNns o. c. PG ra,6o8-6o9 GCS3q 33; Trnru¡¿¡.¡¡¡sus, Adzt. X[.arc. lib. S.o c. t7 PL z, 373, e<1. O,etiler II, r45, S.Auonosrus, Erþosì.tôo ôn PsøImaqn rr8, 38 PL rg rgø CSEL &4 to4; S. Gn¡co-ntus M., Mqra'Iìa in Iob lib, zgp e. Sr PL 76,.5,15-ì519 (es el c. 16 dn thB edô¡. nà-ce,ntöores¡ es decir, desde la d'e Coccü lKochl a. ¡55r Þn aüdante).

. t' Explicat propheta, qros effectus efficiat Spiritus Sanctus r,e-q'uiescens in humbnitate christi. sunt autern ìiq"" praenotan-da. llnum est hos enumeratos spiritus esse septem, seu septiesnumerari Spiritum. I_ta penserurit o-ne, antiqui pátres, Hrnno_NYMUS in praesenti, Gnnconrus Nazianzenus oratione in sanctamPentecost., et ante eos Onrcnl¡rs hom. 6 in Num., et Trn_"uLLrANUs

lib. 3 contra Marcionem,, AMnRosrus sermone.5 i' P'salnrum t r-8 versic-. 6, et postremo Gnnconrus lib. z9jVloraliumr capite 16 cunr aliis multis'sa. Nec refert .rrru- bis re.peti. Illud enim spit'í,tus þietøtis in hebraeo est idenr nornren cumilla sþirítus tirnor,ìs. Quod recentiores quosdanr frefellit, nanl no-men timor in hebraeoF Sll u et pro,pietate r.u t.iigirne, etpro tim'ore accipitur in Scriplura, ut ibi ostenclemus.

z. Alterunr est unum et eundiem esse Spirituml sanctumr, quihaec omnia 'Efficit; quae enim effecta sunt, sreptem sunt, intellãc-tus, sapientia, etc. Tamen fons et principium, eorum unicunr efsdSpiritus Sanc.tus, r Cor. rc[4-6]: d,ivíiiones grotian,mt, .eunt,id'cnt. acúern, Spiritu.*, et di'¿¡isioØes m,ùui,strationwn+ ywnt, id,etnau.twn, Donøinr,rc, et cliztí.siones o!þratiom,m sunrt, ,úd.ern -úeroD'eü,ç, etC.

sDRMol{þs soB,RE is. rr, r-5 i91

3. Tertium est hunc septemrplicem spiritum ab Isaia enarra-tum proprium fuisse Christo, nem,ini praeter ipsurn ColtcsSstltllr.

Ita 'expresse clocent Patres allegati, Onrcnxns, TEnrur-r-re-NUs, Hrrno¡¡vlrus et Gnrconn¡s 3s. Significatur enim pleni-

tudinem om,nittm gratiarum et donorttm ac virtutum Spiri-tus Sancti, hoc ftglrlr€fo significatam, Christo cofìcessam fuisse,

caeteris per partes r Cor rz [8-rol : aIü d,atur sern¡o saþient'i,ae.,

alìi senio siíentia,e .çecultclttttt, ettnd'cnr S pi'r'itrtno, a'Iü gratia sawí-

tøtunc, alä oþeratio vi,rtwtwn, etc. l)ivefsa ergo sun,t collalta do-

na et gratiaé diversis. Hfuec, inquit oþeratu,r utous atqu.e id@m

Spiritãs, d,iqtidens singu,lis þrou,t attlt. Al ir, Christo omnïs ptreni-

túdo est, Ioa. r [ra. i6]: habitaz¡it in *oþis þî'enwrn grat'i'ap¡ e,t

zteri,totií. fu úe þt*it*d,í,tr* eíu,s o,ym,es acceþiwtts, nü1- pl'enitu'dtïr-

""tr" ...1 .1,. pieáitudine. Simile est illud Vachfuiae 3 [9] idle-pe-

tra illa in clua erant septern octtli, ttt l{rnnoNvtuuS et Gnn-

coRÌUS locis citatis ao affirmant. Icl etiam ratio .demonstrat' Si

enim Christus prae caeteris onrnibu.s habuit in se Spiritum r'e-

quiescentem, cum illa humanitas esset ttnita clivinitati Spiritus

Sancti in unitate persollae Ve:rbi, ciebuit supra ornries participa-

re effectus ipsius. Flabuit enim in se :fontem i¡1sum _gratiarum.Textus icl etiam indicat, nanr de iis quae propria huius regis

sunt, loquitur.a. Non tamen per hoc neganclum est in iustis in quibus spi-

rituÅ Sanctus per ficlem et gratiam i¡habitat, etiam hauc sep-

te,mplicitatem reperiri, si non-ita perfecte et eo moclo quo irrChristo stlnt, tam,en quodam modo, unde theologi 'et sancti sep-

tem dona Spiritus-- Sancti iustis concessa confiten'tur, et idenl

G*r"ã*t,6, qui loco citato o' affirmavit soli Christo sep-

templicitaté* ^hutt. :esse concessaln, tarnen libro r Moralium c.

iã;: ;;trrut hunc eunclem locum et applicat septem clonis iusto'

rüm, dicìtq,ue esse figurata septem füliis lob, curn quibus erant

tres filiae. Sic ista dõna septem coniuncta reperiuntur yirtutibus

iffir p¡i*"riis, fide, spe et charitate, imo multa ex iis' si non ita

perfecte, taryen ú¿ir- etiam modo in peccatore sunt' qttamvis

$-".t*tt¡s I' c. PG rz,609 GCS 30,33; Tontrnr-r¡Nus l' c'; S' Hrenoxv'

¡¡uì l. c., S. Gnrconrus I ' c. col . 5¡9 '4a.. ll. cc.

4r. Cfr. nota 39'ì;: M;rñ; ùn-iob I¡b. t'" c. z7 PL 75, s+¿ (el ca'p' 1o cita mal Toledo' pues €s

ol iz dc Recør$oret, no el ¡3).

Ì92

c Lectttra dudosa

CARD. ToLÊDo

1on t]t clo'a Spiritus Sancti" qrae iustorrlm sunt. Aggrecliiamurgj¡sula.explicarq incipiem,usquã ab imperfecrir- ;.i ñ;i;cta, c1uùilla notiora sunt, q,uomodo sciricet si't in, r.o-i*,'iuomodo ininsto, quonroclo cleniqrre in Chris,to.

5. spiritus, inquit saþienfioe et ùrteilectøs. Sunt haec d,istinc-tn ê+ rnrrlf i-li^i^ T-¿^11^^¡--- ^ r, - r rLL '¡,i¿¡Lir'rL¡d. iiiLc'ccrlis I10c roc,or non stgnihcat poterrtiaman,imae quae clicitur inteilectus; sic eninr, est in omni hornineetiam ínsensatq et in i'fanti. Ubi enim,,est anim,a raiionaris, ibiest intellectus potentia. secl significat quanclam perspicacit"í.rn,capacitatem, eüâ hom,o facire cóncipit quod aucrit, aui regit , autinvenit, iuvatqu'e multum ad crisciplinam, et inventionem et adrruËuLr.lLrurrcrfl er conversatlon,em, humranatÏl. Etiam italice clicì_mus: cist homo

-nragni irrteilectus a3. Sic accipitur For. roivlY*,ltt. I5 f 16-17] , ørlh,ot, et zto.ç sine itttelilect.tt, e.çti,s? *ot+,ímtel_l'þitis t|uia ontwe quod, p,r os íntrat, im ztentretn vacri,? s"pit*-tia autemr accipitur pro quadam prâmptitud,in,e ...iü. iucricandide rebus occurrentibus.

-\/ocaniüs hómin,em bo'i i'ii.ii-äJi

promptus.est rectam facere exsistimationem de rebus. Sic'acci_pitur Proverbiorurnt,2r [zz): 'íaitaúørn f

ortiwm, àscencr,it r4-þierr.r et Prov. rofSl : saþiøt,.s corcle praicepta nuorí.¡rlt. Haeccluo ad'eo sunt distincta, tit .rnr,r-.in. ärio, inïeniri por.it. lva-sunt hornines bonae capacitatis et qui penetrant omrni¿ qu¿saucTiunt, et inveniun't

'ruita per se, tamen nesciunt iudricare etrecte existimare cle singulis;- solemus enim interrogare et res-

pondere sic: itotelldristi? et responclenti sic, iterurn ãicimu, , qøtidtðbi uídetur? et aiiqrranclo r.rpãnã.t toescio,; sunt ergo dristinc-ta, imo unum sine alio aut nocet, aut inutilá

"*t, -*tüo audem sep.erficiunt. Quid enirn prodest capere et penetrare multa, nisi ad-sit iudicancli

'irtus? -It

scriptirra vero utrume,ue disiinguittrr,quia diistincta sunt,. ut psal'ro 93tg:l int¡e:ttigiti, ùcsl¡ríentes irøþ o fuú o ;,eg stulti, ali,qu,arct\o s a þit.e,- et Deuteroäo

^io 3"' l zql uñ-nãa,t sa,tleneil,t et itotellig,prqct. Simul autem coniunggntui'quiamutuo se perficiunt, ut in clictis locis, et tunc spiritüs'sap,iieniia"et intellectus utrumque simul " perfectum quid habent.

6. Quantum autem in gnbernatore et p,ri*cipe haec sint ne-

49, No ponç la frase en it4liano.

f i ' sÉRùtot{És soBRrN Is. I I, 1-5 Ïq¡}

cessaria, ut intellectu polleat et iuclicio seu sapientia, Scripturadocet Sap. 6 [26]: rer sctþiens, þoþuli stabilim+etttrtut', et E'ccl'

+ [r¡] : ntclior est þu'ø1' þatt:þer et søþ|¿ns rege se%e 9t ,stulto¡nË.fi,'ro [3] : rÞr iitsipieris ¡rerdet þoþttltm+ su':xLt't/t'; et onitct'tes

inhabitebrlniur ¡ter sensu,lux ltrud,øúir,tna. De intellectu vero Psal-

rna zfro] ef nlurc, rege'ts, intelligite; entclim,ini, E'¡i irl'di'catis ter-

rwm,. Reõta connexio êst: qui po let intellectu, facile ertrditur, et

capit ornnia quae proponuntur negcrtia. Sic intellecttts et sapien-

tii inven,irrntur in malis etiam hominibus, sed non spiritus sâ-

pientiae et intellectus.

7. Est tamen alia sapientia et alius intellectus spiritualis, de

quiÉus dicitur Colos. r [g]: þostwløntes ut irnþlga.n'titci øgnltiyx9aoluntatis ei.us it+ otn*'saþientiø et intellpctn, sþirituø[i. F;dt

autem intellectus spiritualis, quoddam lumen spirituale, quo res

clivinas et spirituales penetramÍ.rs; si sicut auclimus et intelligi-rnus intellecius potentia quae legimus et sentimus de spirituali-bus, ita penetraienr.us et quadam perspicacia intueremur, mul-

tum aliter operaremur. Audimus et fatemur vanitatem, rerum

ternporalium, et intelligirnus pondus et magnitudinem rerum spi-

ritu;lium, vitae incertitudinemi periculi rnagnitudinem; at non

penetrarrnus; quancl'o Lìeus aliquanclo dignatur lutnen aliquod in.

i,rp¡d.r., q;arrl diversa haec appar'e't ab iis, q'uae com'muniter

p*rrpi.i'niut. Intellectus ig.itui spiritualis est quo perspicimus

åt p*r.trum,us spiritualia, iapie'tia autem qua recte et perfecte

existimamus et ludicamus ¿e iis rebus, quod iudiciurn' nemo fa-

.it ni.i qui intetlectu spirituali pollet. Haec sunt quae Paulus de-

siderabai colossensibttt, qnu* renr- Ephes. r [r7 ss] optime ex-

posuit clicens: De6s þoit, Dosciu,i n'astri lesu Cl;l"isti glorine ,"fut

"rtobis sþi,ritunr, sapientiae et reuel;atio'ttis ön .,agnitione eiu¡r':

,ilhm,í,na,tos oculos to¡rti,t vestri, ut scí'a'tis quae sit sþgb ztocøtio-

ruis eius et quoe dtiztitiae glori,øe ha,ered,ita,tis eiws in sonctis, þtquad sit superetniìoem,s mã,gnitwd,o virtutis eius irt,.nos, qwi'pye(i-

fu.ir*r, id est quanti referät, et qua¡r ffi,âg11t1111 sit esse christia-

,r,r*, .t cluanta sint borna prom'issa, et quanta virtute Deus us.us

sit ad exiollendum intellectum nostrum ad fidem et irr','audani in-

firn¡itatem voluntatis nostrae ad Dei dilectionem. Nota loqui

cum credentibus et eis desiderare sapientiarn hanc et intellectum,

qou* appellat revelationem, quia non gmnes cred-qntes haec ha-

r3

TÞ4 ôenD. for,n¡cr

bent: haec a solo Spiritu sancto sunt, ideo spiritus sapientiae etspiritus intellectus'd'icuntur.

8. christus Dominus noster mu{to aliter habuit intellectumet sapientiam hanc, q,ui omnia non solum in verbo et visione di-vina penetrabat et viclebat, secl etiam in seipsis, lumine perfectis-simo, et adep lucido ut occulta corclinm [Fô1. t02r] inspiceret etintelligeret apertíus quann unusquisque intèlligit, quu. in propriocorde habet; iuclicinm, eius et sapientia generalissima et infallibi-lia ac adaequatissimra. Icleo dictum est de eo Ieremia z¡ [-5]:.çuscitobo Døvicl genrxg.l¡ ittstum,, et re gnabit r,e"r, et søþiens erit.Requiescst ergo sr_r.pe!- errm s¡iritus sapienties et intellectrrs, etsicut habet super omûes sapientiam et intellectum, ita rex regumomnium.

9. Spiritus consilii et fortitudircàs.

Consilium est actus quidam prudentiae. Est auteqr quae-danr inquisitio mecliorum ad prorpositum aliquem finem coflsê-quendum, quo media inquiruntur et conferuntur in orcline acl fì-nenr, cuitts finis seu term'in,us est mecfii electio accommodati ad fi-nem, illum. Ecclesiastico 3z [z+): fili, sine con.çíJio, niltil føciøs;et post factum non þøenitbbis. Recte autem co¡rnsctitur consi-lium cum praecedentibus, nam acl media inquirencla necessariusest intellectus, et acl election€ril n€c€ssârium est iucliciunr, et sa-pient'ia. Aliter enim recta et accommodata electio non efficitur.Praeterea qui recte intelligit et sapit, consilio utitur et suo etaliorum, iudricat en,im sibi esse rflecessarium. Prov;erbiorumrz [t5]: qui saþ,iens est, aud,it consilia. Proverbiorum 13 [ro]:qwi a.gunt ornnia cu,ln cons'il,io, rógwtctotr søþþntia. Quantumautem sit necessarium consilium et proprium et aliorum guberna-toribus et principibus, docet Salomo Proverbiorßm 24 fr6f : er,i,t,inquit, salus wbi rnøIta, consilia, st Proverbiorum 15 [zz]: dissi-þantur cogitationes, tLb.í non est cotcsilium; ubi nmt þlw^es con-siliørä, coaofirrnantur. TJt enirn discursus acl scientiam, ita consi-lium ad rem asseque,ndarn necessaria sunt.

ro. Est autem fortituciq vigor animi adi aggrecliendum etperficiendum, quod consilio stabilitum est. TBnTuLLTANUS li-bro 3.' contra Mar,qionem legit: spiri,tws ztigo1ts. AMsnosrussei'naone 5 in Fsalmum rr8 versic. 6legit spirðtws ztirtwtis. Si-

sÈnuo¡t,rs soBRE rs. ri, t-5 i9$

rniliter InrN¡rus libro 3 c. Io 44. Coniungitur autem. recteconsilium fortitudini, nam fortitudo sine consifio, in temeritatemceriit, co,nsilium autern sine fortitucline inutile est, quod elegan-ter Gnnconrus lib. r moraliurn c. 16 o' docpns incluit : vile .estcottsilitwø, cui forti,tudi,nis ro.bur deest, quia quod tractando ih-venit, viribus carensr rlsqtle acl perfectionem operis non perdu-xit. Haec ,Gregorius. Complementum ergo prutientiae est infortitudine qua ad opus perducitur, quod prudentia agnitum est.Atque in principe non mintts est necessaria fortitudo haec, quamcmtsilium, nec -unurÌ sine altero perfectum esse potest, et hoc ex

I'raecendenti sequitur. Proverb. 24151: qui sa,þí,ens est, for'tis est-

r r. At est aliud consilium, et fortitudo spiritualis, quae ap-pellantur spiritus consilii et spiritus fortitu,clinis. lïoc enim con-silium non respicit media in ordine tantum ad frnes ¡atural,es,sed etiam in ordine ad Deum ipsum; rursus aliquando pertingitin eisdem rebus tem,poralibus, quo consilium naturale so'lum nqnpertingit, et invenit, q,uae ratio naturalis non attingit; rursus inspiritualibus rebus inquirit, quae ad finem verum faciunt, çLuo

cãnsilio perfecto iusti sofi giaudent, omnis enim peccator sine

consilio èst, qui non sibi consulit, nec media capit, quae capienda

sqnt. Hoc facit spiritus consilii.rz. Est etiam fortitudo spiritualis, quae innititur Deo et ip-

sius virtute. Proverb. 14 lz6l: in timore Dorrui,ni fiduciø f orti-tudinis, per quam dicitur [Ex. 15, zf fortitctd'o lnea, pþ løus mqo

Dominøs, qua' vincuntur tentationes et ardua opera gratiaeperaguntur, et temporalia etiam miro vigore tentantur, ,pertingit-q"" ãa ea quae fortitud,o naturalis et nrroralis non attingit, dc qua

P[rilip. + ti¡] dicitur: om,taiø possrun ùt, eo Eti m9 ¿snfortat'Haei *ri ipiiit.ts {ortituclinis et perfecte .non est nisi in iustis.

13. At longe alio modo spiritus co'silii et fortudinis inChriJto requieriit. I{atec enim sunt duo illa inter alia nom'ina,

quae ChriJto f,ttut" idem Isaias capite 9 t6] praecedenti prae'

U. Tpnrrcrrlr¡nus, Atlø. Marc. lib, 3," c.

AIrr¡nosrus, E'rþositio òn Plqlnøwtt rr8, 38 PLAilzt. Ha¿'r.lib. 3.' c. ,¡o (PG c; 9:o) PG 7, 87r

¡rp, Galla¡rdi, ,eic., poncn "ziwhûôs" en vez de

1

q l?L z, 373, ed. Oehler 1I, r45' S'

15, 13326 CSEL 62, to4' S. Inrxerus,(eri nota'dice qrre las ediciones de Eras'- " f ortítudítis" ), ecl. W . Harve¡r II,

p. 31.'' î5.' Uorolio In lob lib' r." c. 3z PL 75, 547 (c. 15 dé Recentiores, no 16 como

dicc Toledo).

r96 C.ÀRD, TOLÞÐO

dixit: aocabõtur, inquit, non^en eùæ adrnirabilis, cmtsil,ínri,w,?u*!, fortis. consilþrius_,^qula spiritus consilii .equievit in

"å,{o'ytis propter for-[Fol. l02v]tituainis spiritum. ôànri.ler.*usigitur quare dictus rsit consiliãrius. ft¿ prirni,s in christo hom,inenon fuit consilium sicut in rrobis, ut docet D¡n¡scaNus lib.? rl'e fide nerr ¡,t 46 l\Inc o-i- ,,+i*".- i-^..i^i+i^-^ --¡^li.. iìur çrr¡rir LiLiltr.Lil- tilqutS¡tiUne nIe(lll, qiUia ig_1o1aqus mu{ta, invento autem medio frt electio; at ctrristus nonindigehat inquisitione, utpote nihil ignorans, sed clicebatur con-silio uti r¡uantum ad medi'orum, iudicium et usum. Non ergo spi-ritus consilii fuit in eo, ut in nobis. pra,etev.ea ipse novit consi-lium illud Dei admirabile et occultum redemptionis nostrae. Ele-oif o-i- a+ J.-^-^-,lr ^^l--^.-^ 1- ^---t-^ - , ... fl.¡..õ¡L ç¡¡¡¡rr çL uvLr u v rL ùcr¡ v¿l c rrulrulrcrrr per rn'O,I'telll ulllgenltr -tr lllrsui .in surnrp,ta carne, quod consilium novit ab aeterno] ut Deus,novit ut homo in instanti carnis assumptionis, et aduítus maqi-festavit nobis, ob idqr-re clictus est rnac¡ni consiiü. antctelns, ut rec-te dixit 'fonr:ur,r.reNus lib. de carne christi o,. i)t øvterre,a no-vit omnia Patris consilia, quae clisposuit in slngulorum om¡riumsalutre; de quo consilrio dictum est Ephesios r [ll: proed.estinø-ti secwnd;um, þroþosí,tunc, eiu,s, qui oþel,attr,r onuuia-.çgiundwm con-siliwrn z¡oluntatis suae. Praeterea ipse consilia patris ad opusperduxit, et perducet. Ideo consiliarius est, nt clicit Arunl¡e-srus libro de beatitudine filii Dei +8. Denu,rnc. consiliarius restquia ornnia media, quae ad salutem nostrarn necessaria sunt, etfecit et docuit. Requievit ergo in eo spiritus consilii super orn-nes homines.

r4. Requievit etiam spiritus fortitucli'is in €o, q,ia fortisvocabitur. Fortis est ìn prinùs, clria fortem daemonem et a ne-rnine superabilem ipse 'icit et superavit. Math. rz lzgl: quo?lto-do poiest quisquam. intrare iil tLontt,t,nt fortis et ztøsø eíus-d,í,ri,pe-re, _nisi þrius øll,í,gøverit f ort,fnr, et tturc d,ornurn illiu,.r diripiet?,,et Luc tt nzt sl: cutto f ortis armatu,s cu,sto'dit atriomt, su:u'm, itipøce swnt ea qwdae þossi,det, si atúem, fortior illo sufuveniens'ztí-cerit. illotm' wmiaersø arma, eiws a,u,feret. Praetereä fortis, quiaita suos electos sustentat ac protregit, ut nulla adversaria poi.r-tas praevalere contra eos possit, Ioan, ro[28]: ego uitarn a,etenoant,do eís, et non þ:eribunt ù,t aetenutm., et nenl,o eripiet ea.ç d,e jnØnt

46. De fide orthodora lib. 3.o ". t4 PG 94, ro44, to4t.

4Z^. De cørne Christí c. r4.o PL z, B4-Bz4 CSOL 7o, zz6 (ú., Kroymann r94e).48. No hemos encontrado ,este esciito entre ios de

'S. Atanàsio.

SERIÍOAiES SOBRE IS. II, I-5 t97

mea. Pfaeterea, fortis, quia clttarnvis mortali carne indtri voluit,ita tamen fortiter agebat, ut nisi animarn ipse deponlere a cor-pore yoluisset, nihil posset idr unq,uam efficere. Ioan. ro [t8]:yùenno tollit cano a nile; poteitateno Inabeo þotaend,i att"íartanø il4,e'Q,vn,

et i,teru,rn sutnendj ¿a,nc. Praeterea fortis, qttia mortem et passio-

nem acerbissirnam pro nostra salutte non fecusa\¡it, ut vere dicipossit illucl Canticorum I [6 sl : fortis tLt mors dilectio; aquae

øattltae,tnotr, þotú,erunt,ersti,u,guvre ch,aritatern, rl,ec flu,nacna

obnttent illam. Requiescet ergo stlpef eum spiritus fortitudinis.

15. Sþ'iritrls scientio,e et þietatis.Scientia quae est reftlm humanarttm cognitio, quae etiam

com,plectitur rexperientiam, et pielas, quae est cultus. et religio

veri Dei, in hominibus feperiuntur fidelibus, etiam, si peccatores

sint. I{oc loco pro pietate habetur timor in hebraeo, sicttt s€Qüefl:

ti sente¡tio, .*1 hil accipitur pfo cultu et r,eligione veri Dìei, tttin Scripttrra saepe flt. Gãn. zo[rr]: forsitan yo,,n,9st tintor Dei

ìn loco isto. psålmo SSl.tzl: tiil,torenc Domi,ni 'docebo ztos, 2

Cor. .5 [ r r I : sc'ierutes ti,rworent, D,li. Recte autem connexa sunt

haec cluo, rlnrllti enim perficit ct perficititr altero; scientia sine re-

iigi"o" vera po,tins in rerrorem cltrcit, ut videre est in illis philo-

*o-pt i, antiquis, qui in pervefsa dogmata incid,erunt suis specu-

laiionibus. -Co.r.ãt.rr.

autem et modificatur religione. Reüigio

;i;;.t .ultu., si scientia nou aclest. vitittm gignit, Bo*' ro þ] :

aøntnrlationem Dei kaben:t, j,ecl ttoto secxmldLtm scìeñ,tì'am. Scientia

etiam sine charitate inflat. r Cor. 8[ll.' [Fol. l03r] 16. Quantum autem haec in princilç et guberna-

tofe necessariå sint, dìocet Salomon, qui stto exemplo ittssus pe-

tere a Deo, quocl vellet impetraturus, scientiam petiit, qtta sciret

pop.rlo, ,.g.i., icique ,.r*,*op."e placuit Deo, ut habetur 3 Reg'

i iq, trl.'iìatio autern id[eml ostendit. Intellectus 'eninr, et sã-

piåíii". icl est, iuclici'm ei capacitas, parum prosunt, nisi adsit

flerrlm scientia et cognitio. De religione antem et pietate ipsemet

Þr".,.rb. zB lrsl ctixit: leo nry1ieì,r,s þt wrsus esuri-e.ns rer ítttþícts

i,rt' þoþtt.ltrn+ l,ia*'f;eren'' tlbi non est scientia ilec religio' omnis cst

iniustitia et tyrannis.ry. Alia tãm,en est scientia et pietas c1e clua nunc cl,icitur spi-

ritus scientìae et spiritus pietatis. .Scientia enim haec est spiri-

tualis, cle qua clìcit Paul.t. fhitip. r [q] : oro u^t cln'aritas ztestra

r98 CARD, TOLEDO

rntr'(s...ac tnagis abundet ùt, omni .çcðentia et in o,noni senstc,et Fhilip. ¡ [8] : eristi*to oatni,ø d,et,tm;e*tttm- nrrn lruoprer emi_nenl.,etm sclentiam lesu C'hristi. lFraec auterrl rest quaeciam notltiadivinarum et spírituarium, rerrm gustu quocram et experientia

::.:11i.li; * nn'." d,icitur^ psatmo ¡¡Jql , si*oûu ,i ,idurn, quam,cntnãÉã aal I l^^.-),----

^ r

'Lr'u"¿Ìr's esr uo1t1r11,'r"r, ,gt Apocaiypsi z lt71 : ùt cølculo lLOlrLelL nofztwc' qttoyl iùe,mo rco{it, [nisil qui accipiit. Rom. rc fz]: ref or_*namíni in n,ovítotd .îenfliñ,uistri ttt þro,betis, qu,oe si,t ztoruntasDøi bona. Haec scientia a spiritu sancto ,..i, iã.o spiritus scien-tiae est.

18. Est etiam pietas et spiritus pietatis: qui enim Deo cultrrmexhiiret, secÍ ex r¡uociam affãctrr filiali erga þ"tr.rn. pietas enirrradr-parent-es est, qui igitur indut's

"tr.ciu nìioti n.i, eum, coli.t.

in.hoc_spiritus pietati._.lglt,in quo impletur ilfud óarat. 4 t6Imisit Deu,.r Sþirí,tunr Filùí swí ,ín cord,a uestra, çlam,anteüt: ¿UUi,Patvr,

19. At in christo longe aliter hi spiritus sunt; in eo enirn spi-ritus^ scientiae requies,cere clicitur. non tantum propter scientiameiu.s inexplicabilem super omnes, secl quia ipse alctår et magisterscientiae nostrae acl salutern necesiario futurus ,erat. Ioan.t [r8l: Dew't' ixen^o uirlit moqu.anc. unitenitus q,i 4rt i.n sl,tu¿ Potris, íþ.úe e¡oo,rratsi,t d et lrTlaeritøs ei sra,tia þer Ckrístu,*n'fagt?

est. Ioan. 13 l-r3 sf : ego .ri-,tna ntaç¡isteï æ Dinnin*s, Iaan.s lzl: aenísti a Dto m,artíster. In eo etiam fuit pietatis spiritus,no_n solurn quia Patriem ut homo coluit super orr¡n.r, Io"n.Z.l+91:. h,onu'ifico Patrteno tt4,exw., non solum .1úia nos filíi adoptionis, ille verr: filius naturalis ,erat, et ipse paticm ,ratrralern

"o-lebat in humranitate, sed etiam dicitur spiriius pietatis in eo fu.turus' quia veram et perf,ectam pietatem, cultum et rerigioneminstituit, mirabile sacrificium, sacramenta efficaci.ssima, legemcompenc{iosam. }faec propter,ea sunt Christo.

zo. Et reþil,ebi,t eum sþir,i,tu.s ti,moris Doncini,.Non im,merito mrirabitur et interrogabit aliquis. quïd e.st

quocl c{e sex praece,clêntìbus clictum est roquiescet suþw eu,?nsþiní,tus so.þi,e,,t,í,ae et ùctellectr{$, €tc., at cle timore sof,o'm,utathriverbum et d'icitur t eplebít etum sþiritus timorí,s Donuln'i. Nonenim sine carlsa hoc dictum est. Acrverte mystenrm passionis et

,]

d Ms revelavit

SERMONES SOBRE rs. I¡, r-5 Tg9

mrortis C[rristi signifrcari a propheta. Hic est timor ille, dìe quo

passione immineãte pvange,listae clixerunt i cleþit tiuÛùre et þa'

îWu; ,t merito rep,,lenclt{s ìli.ittr, quia fuit maxinrus et horribi-

ii., q.to*"is voluniarie assurnptrrt, ob icl clicitur sþiritít's tdpl'e'

U¿i, àt non tirnor røþl;ebit ewtc, alnt tö'tnor irruit naþer etum; non

,,ri.* duravit, quia',pro illo brevi tempore sumptus. est timor il-

h; ;t *.". áfi¡i ã"pfi.atas; idciroo nott dicitur spiritus timori's

i iqrøutant, sed' rcplebiú . ettm, magnus qttidern' t-td^ bi:Tit'^:ütl j:'

paåsio, quae ob id torr''enti confertur Psalmo ro9 l7l' qtlu' lm*

þetu magno lfertur, sed parum durat'

[Fot. toSv] zr. Huius timoris magnittrclinem.illucl Dom'itci

indi,cat. Tim,or enim hominum, n,on est cur sit mnrltus, quia par-

vum est et breve rn¡"- qrrocl infligere possttnt'-¡l ti.T"t Domi-

ni gravissi*u. ..i. bicesi quis fuil ille'timor Christi? Attende:

Ct iirtu, sucepit omnium, honiinurn peccata in se prrnientla et

solvenda, Isa. 53'l-Sl a¿ir,plina pa.cii *,strfu swþer ennt. Const'

deravit ergo ex ,riä'purt"'illa sánctissinra httrnanitas, quae in.s'e

*u...p.t"t'castigancta, ex altera p.a.rte horrendam 'et severis-

simam iustitiam Patris. Ex hac corriicleratione timdr inexplicabi-

lis consecrrtus est. Si ,enim inte. honrines gravis culpa co'nsicle-

r¿Ltione severi iudicis multum timrere facit, quantus ergo. fuit.il-le timor, qtri ,ex consicleratione omnittrn peccatorumr et iustitiae

infinitae Dei consequebatur cle qlra clicitur [Hb' 19'!t]: horren-

d,um est ðncí'd'ete iì-i**", D'ei zsi'atentis'? Replebit igitur eum spi-

ritus timoris Dornìni.

zz.Ndnminusestinprincipìbtrsnecessariustimort¡iominiad rectam administrationem clttam sit intellecttts, sapientia et

.*t.* praedicta, crrm .nim minus.habent quod homines timeant

tanlo mågis tin¡ere <l'ebent Dettm. Hic enim timror est fraenum'et

stim,ulus; fraenum retrahens a perpetrandiis rnølis' stimultts in

bona et i.,.to "*ÅIq;;;à;. Úncle'Salomo Proverb. r [7] ririncí-

;ir* ; *piuntl*ã"iil;;;* Domini esse praenunciavit, et ubi

non est timor tti., o*"it est iniustitia' Luc' 18 [z] : ero't í'u'der"ir'

qiã¿o* ciaitat,e, qt.ú Dewn. nort, 'timebat , nec l'totuñca^Øs Ye.)ere-

hatw. Si hominum' ti*ot ne detrahant, ne mürqüre:t' ne insur-

ääïî, ,ãl.i-;;i;rh.r;; ;"ii; multis, qúanto masrs tin,or Domini

e Ms initium

200 CARD. TOLEDO

id efficiet? Est etiam necessarius timor hic in unoquoque nostro,omnes enim indigemus fraeno et stinr,ulo.

23. Huius timoris clefectu fit, u,t cum omnes fidleles habeantspirittim sanctum in se, nemo enimr crecrit nisi i" sfirit,, S¿rnc-,^o,. t. C"l 12 ßl: ?e14!0, þotes't

tcliqere Dowinus leirs, tt,ì,si in'strti't't1u sancto, principibirs aritern ratione s"bãt""tiãnis Spiri-tus san'ctus assistit etiam malis, Ioan. r r [ir 1, qi; lnrot ponti-fpr awci itrlx'f, p.roþh,,etavir. ubí igitur tim,åi hi. äon .r,t, conse-quitur q'uocl Paulus clocet et Scripìur¿. Sunt enim qui constris-tantur Spiritum sa'ctum. Ephes. + [¡oJ : norite coitristari sp,í-

:::,y..1:rrryy, i:, !ro,sisnatì^es.t,y n gA, redemjtio,nis. Atiqui

¡ çòrùLLrrL. r\ul. / l Sr | : aos J þ,tn,t|n J.ancto resistitis , sicut elþat.t'es ztestyi; aliqui .exstinguunt r Thessal. 5 [zo] | sþlirí;nn'r,olitc e r.rtinguctlc; aliqui vituperant, Sap. r l"S]', ,i;r;ti, so,14,c,_tus corriþietu,t, a, ntperzteníønti iniquitat¿. Sunt'haec per frguramdicta, nam Sp,iritus sanctus in se imrpassibilis est. r -

24. Ílli contristantur spiritum sanctum, q,ui, cnm erlm ha-beant in be rnoclo praeclictå, *ulta facirnt q.rå."spiiitui sanctoclisplicent et aclversantur, et quamtum in se åst, .",,.on' tristitiaeilli ingerunt. Illi resistunt, q,ii spitit,rm cramantem in eis, et ar-guentem facta eorurrl,, et suggerentem bona, norunt audire. si-mile illtrd est Rom'. r [rB] :ïeritaten+ Dei ín inùrstitd,a d,etínwot.o qu9_!. principes contristantur Spiritu- sânctum .l-.ii"- resis-tunt

-illi ! Exstinguunt, qui etiam, abiciunt clamor,es hos et cons_cientiam avertunt a cogitanclis_.inspirationitü, li*qrrarllrr,qr" ..sris affectibu.s exseclu,endis. Ilri cråmum, .'it,ip.r"r.i; fiui gravi,peccata committunt, locum, in se dantes- diaho;lå tentanti, uËi spi-ritus Sanctus adiest. Haec ornnia maxime ;;;";ãil-quia timo-rem Domini in se non habent falso putantes securos se esseapud Deurn, sicut sunt apucr rromines. ir....rnm Deum omnipo-J:ntl-: ut repleat nos timore sr1o, ,rlt per hunc requi,escat ìn no_bis Spiritus Sancti septemplex g:ratia et postremo groria im-pleamur s.

: t Ms restitistisi g El fol rq bås estâ, Nodo en blønco

SERÀ{ONES SOBRE rS. rr, I-5 20\

[Fol. l04r] NoN SECUNDUM VISIONEI\{ oCULoRUI\'f

IUDTABiT, NEQUT SECUNDUM AUDITUNI AURIUI{ ARGUET

conclo s

r. Tria sunt supponenda i¡ huius loci explicationem. Ijnumest totam, hanc seni,ántiam ctlm sequenti de Christo rationte hu-'

nr,anitatis Suae esse intellig'endam. Hic enim est qtti non Secun-

dum visionem oculorurn iuáicavit, 'et qui in iustitia iudicavit pau-

f.res et in aequitate arguet pro mansuetis. Hoc dixerim', quia

i*"*ou,r, lib. : cap. ó on interpretandam censet ratione di-

vinitatis, at i{ruuo*t*,6 et Õvnrr-r-us so aliter sentiunt,

,,,iÀiruni ratione humaáitatis int'elligendam, et ratis' contexttts

icl probat. Nam verba om,nia antececlentia, nempe c1uocl virga

.gå.li"tu, et flos ascendat ,et spirittts stlper ettm.requiescat, cttm

rãquentibus, ratione humanitatis in Christo verifrcantur; imo et

seq,uentia. Ígitur haec etiarn sunt eodem modo explicanda, Qúafn;.,ris hoc 1raau-* sit, haec omnia no,n ,esse in i1la htlmanitate ¡isiquia erat clivinitati conittncta, sicut Christtts ut holo sua tn'orte

öro nãnir satisfecit, secl non utique satisfacere potttisset, nisi es-

set Detls' ^nn,4\o^ contpr¡fiâr ,hetae ve-e. Alterum est eandem sententiam ad mentem prop

rificari in Christo in priori adventu suo, quando venit múndum

r.¿i*.n.. Hoc clicirnus contra hebraeorum opinio,nem, qui, 'tttref ert HrnnoNvllrus, existimarunt intelligencla es:e et com-

plencla in fine ¡rundi. At ipse Hrano¡¡vttlus et Cvnrr-rus sr

ot;t.. sentiunt. Erit q,uiclem in posteriori illo adventu iudicatu-

rus in iustitia ,et argúttirus in aequitate, non autem secunclunt.visionem, oculorum,, ãut auclitum attriunri; tam,en longe cliversum

sensumhab,enthaecverbapraesentia,rlaminverbisantececlen-tibus, uti tlixirnus, propheta loquitur cle priori adventtt.

1

49. 'Adlt" lIaer, lib.3.o c' ro.o fPG ". s.") PG /,87t, ed" V/' larvw II' ls'so. S. Elrpnovvlrlvs, itt' Isaia'tn lìb' 4'o "-

ir, 3 PL z+' t+g-tío; s' cvuÍ-lus' IdIsqaamrPG 7o, 3t6. BtS.

5,r. S, HrnnoNv¡rvs, In Isaiam lib. 4.o c. rr, 3. PLz4, t4g; S' Cvnu'r'us AluK'In, Isaiant. ll, r,-3 P.G 70, 3I$'319.

2c/à CARD. ÎOLEDO

. 3. Tertiúffrr Bsf noinine adve'tus prioris cluo tempora intelli-gi, unum est illud in quo apparuit

"obir.u* in terra ante m(r-

tem, et post resurrectionem suarn anté in caelos ascensionem;alteru'r est post ascensione*r, et quic{ern in hoc ,n..uro-iir¿i.ãihornines et per se et per minist'oi suos, regnat enirn in terra,^.."*.,:^

:- ^^^Í:.- -lL ^--- - -.- r.,rflr.¡.rrrvr¡ rrr Ldclrr slL pr¿teserts corporallter, multo magls quamrex in una civitate reiid¡en,s régnai et iudiåat in toio ,:.g.rro. T"-naen propheta hisce. v-erbis praesentibus loquitur cl'e tempore quof¡-rit.in terra et iuclicia quaedam mirancla ,exercuit, ut- Hrpno-Númus et Cvnrr,lus exponunt t", quamvis Cr,rlrnws Ar_B-xANDRTNtTS libro I paedagogi capite 7 ss ad sêcnnclnm hoctempus videatur haec verba referre. At non videtur accomfilo-data exposìtio¡ cum propheta cle hoc particulari adventu sermo-nem, in praecedentibus 'urcrbis habeat.

4. His igitur suppositis, superest sensum horum verborum etsccl'ucntium interpretari, in quo non t¡mnino sequemur Hrpno-NyMrJru et Cynrl.r,unr to, sed qrlac rnagis verbis accommoda-ta vidretur interpr,etationern, adferenlus. Adverte, igitur, prophle-tam mirabili exþrcssione cluo officia regis huius, lt€nlp:e Christi,praeclixisse; lulllm fuit redime re {{enlls hnmanunr a captivitatediaboli et peccati, Luc. rg [lol: veu,it fit,futs hontìnì,s quaerer,ø et-çaluwrn, fa.aere qu.ovl psrisrøt, Propter quocl rlictus est redemptor,Isa. 54 l5l: ûeQenøþtor tuus Sonctus Israel. Alterumr fuit dbce-re viam salutis; parum enim erat redimere, nisi viam ,et modiuminstitueret, quo fructum redemptionis huius pafticiparemus,Ioan. r8 lSZl, in h.o'c ttattts .rttttn, tLt t,estitno*íu,m'þerld,b;ettnt, ad-\ritati, FIac cle cour;a Gnrcouus ilibro r.",Rcgum cap. r i5 dt-cit noluisse infantiae tempore occicli, q,uando Herod,es in eumsaeviebat, quia futurus erat praeclicator veritatis et salutis. Luc.r [78 s]: þer aírtceta mi,se,t'icorrliae Dei [Fot. l01v] roostri, dnquibus visitaaít nos, oriems er alto,; ilhnninoîe laí,s quí in tenebriset in, u+nbrø mortii seV,ent acl cí;ítigetorlos þddbs noitros tn z¡iarn

52. S. HrBnowvuus, In. Isøíanr pL 24, ¡4g; S. Cvn¡r,r,us A¡,¡x,, In Isaìo,ru pG70, 3t5-319.

53. Pdedago¡1ns lib. r." c. Z. pG B, 524. 323. GCS ra (Cletn.. r. Bd.) lzó:s.l. I.l. cc.

,. SS. In Ptinutn, Re¡¡tm Erþosifio¡tts lib, r,o c. r, 3. pL 79, e8, La; obra no esdlirectamente del misnro s, Gregorio, sino, tal vez, de-claudio'ãe Rqlvenâi, Abad quefué dliscípulo_de s. füegqriq, o, tal vez, sin esta teracién siqutera.

'cir. o. Bin-DENITEWEa, Geschíclúe tler oltkírchlícher, Lìterrøtuw Y tg3z, p. ,SS.

. SERMONIES SGBRE iS. lr, r-5 2o3

þoc'í,s. Propter hoc dictus est cloctor, Ioele 2l7S7,t fíliae Sion'

Iaetam,ini in Doutino Deo vestro, quiø d,ed'i,t z¡obis d,octoretn íoL*

titioø. Haec duo noster propheta praedicit non solttm pfaenun-

ciando sim,pliciter, secl mirarllilern modurn qdlo eâ peregit expri-

mendo, secl his ãìuobus verbis, ù,tdícabit itt' ittstitiø Pa4r'Per,ets, a/r'

àuet in aequ,ítaüe þro nrønsletis terrac: iudicabit reclirlìendo, ar'guet docendo h.

[Fol. t07v] 5. I{aec cluo officia miralrili artificio Esaias sig-

nifrcat duobus verbis, ittc[,i¿øb'it prius, øt'clttdt posterius. Sumitur

u¡¡g; hic \rerbum itidtcandi ptõ .o qttocl est ferre sententianr,

.¡.r¡t. ¿rguenclii pro ieo quocl est convincere, ut constat ex Ioan'

;f f ;;l ;rf.i zs iz1illucl, hoc vero. Ioan' 8 I+61 et z Tim + lzlr;utitirr autem negatiòne et affirmatione: negatio est" tt'oto secüYt'-

rJum. zti si ottleqn o cøtLl; orwm, suor l,ctn, it¡d,'í c obi,t, n e qùI c s e c woduno audi'-

tum auri,uno s¡'l,orw,n, o,rqx't\et.In hebraeo enim' est illttd st'tortnn et'

sr!,ar\í144,. Senstts est: erit quiclem ittd'ex, vìrga et rex; tamle¡ non

"".t..¡it istucl iucücium ià hotnines, .sicut solìent exercere caete-

ri principes. . i'6. Hi iudicant feruntque sententiam' qttan'do res est manr-

festa, quando vqfo non .it, "rgo.rnt

au<littt, icl est per testimonia

convincnnt; et quamvis aliqtraáclo in hoc moclo sit fallacia' ta-

;;; Jd;;t princifes sequi hunc tnoclnm, ttt 'icleant, et irr"¿ice't'

audiant et arg'uani. etiam ecclesiastici' et hic est senstts illius r

Tirn .5 lz4l quortm+ftlanr'l þeccata mmtifestø s.r'mt, þroecedentio ncl

iudôcíu,¡n, quo***,"ndonal a'ero sequt'n:tt,'r, icl tL!' quorumdam

p".."t, .unt ito rrlanifresta, üt non incligeant discttssione" aut

exanrine et argumento, qttáedam vero qtlae non agnoscuntttr' ni'

,i ." ï"m,r*'dir.,rrsione, rrtrumgue tam,en clebet fieri' Illtld est

iudicare secttnclnm visionem octtlontm' hoc I'ero arguere secun-

clum auditttm auriumr. -

TAtincluobttsprincipesdefrcitrnt.Prirnoqui.demnonvi-,l.rrí qu"" viclendla ,ttnt, "t clissìmulant qtlae.notissima sunt,- nec

"i*nrr;.,t ex iis q.t"r ï.iti¡us sufficie'tissirnis probantur. z3 '¡i-

h Et tIWs o,uotw al f írta.t del ltt.o .l.o i scquitur qrrod est in frne contionis'

A¡í, cn ,trrr". tià'rio ü',,,,ìi*it¿it"itI ioz o. tic,tp tttto.s þâ.naf-os,.q*e ancabe'sa

Òotr iln, n.o 5.o ! qrn, ,i"b'¡'in-,ro cotúinúa""u'"'ld'*lo' tiin:en' lats iw'fi'cícntes ilåltfurcio;

,,(,s þûra, ir colocando,'r;;;,'; 'i;

i,oìrr,,o, o, ot îîrtL, ¡or- rrri,t,uros sí¡¡tìcntes lløsto el

g.o, þttes trt,,n,htodo ¿*ii'ri)î.i" i)- tl t1:.-q.' de tï' iùtrneraciön con¿huta que lleao e'l

!¿rto, r.os tnr'. 5-8 qr.ú,i' ,iäi',i,o'uin-i'¡t¡í, loìs dotnos al fín d¿ este Serm6tt'

2o'4 CARD. TOLEDO

d'ent quae videnda non sunt et audiunt guae non audiendã, quiaoculos po'nunt et aures appricant uã ,a" quae acl causam, non fa¡ciunt, nec ;rcl finem qui dåbet iutenài, s*.1'iu*to .irol""pp.titus etvoluntates feruntur. At Deus ,.ddii illi, ;i;;l-ö,å enim non'icle't quae

'iclenda, et. vident qroã ,ron vide'd.a, sim,iliter se ha-bent in' audiendo, _permittit ¡.,", .tt quanclo aliqua videre voruntet audire, rron videant, sed excaec,entur et no.n audiant, nec sitqni illis rnanifestet.

B' christrs r:ex noster non venit iudicar,e secund,um visionemoculorurn, suorum, nec arg.uere secundum attrium suarum audi_tum, quia, quamvis rex esset, non venit ";.;a,ar;" i,r¿;¡,'* !1F.

agere _iudicem, secl salvato,rem,, ih mundo; si ".ni...f iuîio""sec,ndum ocurorum suofum' visionem, et argu,erle secundumauditum aurium suarum, nemo sarvus fierer; iffi;;;; sensus ho-rum verbornm et illorum loan. 3 I tzl: ,oo, løi¡t-"nøu, F,i,tiurn

su/î't',rr', ,t iud,icet normd,tØn. Rectà connectitur ¡i" ,.1*, praece-dentibus, I)ictum est virgam, ,ess,e et ,.g.Ã,-¿i.il;; Spirit'msanctum super erlm mansurum, statim" cricitur timor repleturuseumi. Quomodo si tantrrs rex sit plenus Spiritu snr,.tq tirnebit ?quia non venit hanc potestatem .*.raure in homines. no, iucrica-bit secundum visionem ocul,orum; si ".r¡...i-rì *ü;, tunc nul_lo timore qua,teretur.

Idem est sensus ilíus Isa. 4z l3l 'et Matth rz fzol: carø-?n'unt quassatt,tnø trdn co?bteret, et linuno fuuniç\ot,ts tc.onietstùtot.ret,qurem locum Hrrnorryuus epístola ad Algaã, q,ruãrt.- ,.' se ,cl,egentili et iudaico exponii, at Gnpconrus iibro 33 ,nori_lium c. z s7 illucl ,c{ic poiestate regia, hoc cle *u..iããnl; interprre.tatur, quae Cftrristus invenit in maxima pennersion,e, Jlatïl eratpopulus sub iclbtratris, et sub inqrio Herocle, ,o..rãot.. pleni am-bitione, avaritia, etc.,- et contra legem, instituti. Àt no" cfestru-xit eos, quia non ven,it iudic.n ogur. contra homines, si,ed eossalvare. Quo'r,oclo ,ergo iste ,..* 'i,r,.li.oa¡l

¿ii¡-rüi,]'itt, ít.rstit,iafauþef¡es, etc.

[Fol. 105 r medioJ cs, sed, iudicabit ín, ittstitia þau,þertes. euirl er-go- faciet? Iuldicabi,{ in ius'titio þauþer's. Aclverte'tria-praecipuaiuclicia christrnr fecisse in terra et tres mraxìrri monrcnti. scn-

S6. E.þås'talø tzr âo.d, A'Iga.s¡tùïn) q. 2.. pL 22, rút2. CSEL g6,. rr-r3.sz, No licmos poàicb encontr", .ìt. pasaje.

tentias tulisse, quarurn etiarn Isaias meminit in aliis locis. Una

fuit contra cliaþum in favorem mundi, qui per Adae peccatutn

tenebatur ab eô captivus; erat enim propter peccatum ius'te ho-

mo a Deo trad.itus -dãemonis

potesitati, a qua non se poterat ulla

rationre pef se ipsum liberar'ei quia nec habebat pretium,, qudd

solveret et via satisfactionis se liberaret; nec hablebat vires, qui-

bus se ,exim,er€t et per potentiam in lil¡ertatem revocaret. Hac

de causa homiines ¡i Sciiptura dicti surrt pauperes et ínopes. ItaAunnosrus Luc. 4. ss in{erpretatur illucl Isa' 6t I t ] : p'awþ'e-

ribus øangeiizøre wis,it me. Ita Gnaconrus homilia 2 ev¿n-

geliorum, tí'clicit genrls humanum_ sign'ificari per illum',caecum let

iu"p.r.- rnendicäntem Luc. r8 [¡S]. Hac de causa. David rex

àt dirr., ," pauperem et inopem tt egenu* ap^p-ellat' Psalmo

8iÌ;i; l;oit a pà*pur sltnr' e(Jo' Psalm'o ¡q lrsl m:end'îcus elpht\ír ego sl,nm, Psalmo to9lzzli ggenns et *þaufrr dqo su'qn''Est'

enirn egenus cui necessariã vitae -desunt. Erat aut'em homo¡

egenus, purip., 'et inops, et mendicus, quia ab alio libcrari opor-

Ëb"t il;.'q"ulit"r tenebantur hom,inei sub potestale daemortis

propter peccata.- to. Ouoniam autenr iuste tenebantttr iustitia ex parte Dei

tradentis itlos, voluii Christus et iudlex noster liberare nos ab

hac potestate et privare daemonem dominio et potestatb hac per

i,irtiiiu* et per iustarn slententiam latam c-o1tr1 daemonem' quod

sic factum est. Honro propter peccatum fuit daemdnis potestati

traclitus, daemon .rriponi actmisit novam' propter q'uam iubte etiam

pri'atus est potestaie traclita in horninem'. I)1emon enim exce-

dens termino. pioptiae podestatis, et facultatis .co'ncessae in fi-

riã.-n!"., qou.iirrit Christun"¡ innocentem et qui non erat ryb

eius potlestate occide* .i persequi, qttasi essefr.rttus .* ceterTs'

il;pi;. hoc crimen privatus és.t . u Chtitto' Deo et homine et

iudice suprenÌo, potestät'e et dominio qucid ^in

omnes habebat' et

haec est sententiå lata contra eum in m'uncli favorern'-ri Fluiu's ' itrcl'icii mcminit Domintts loan. tz [¡t]:

-11"tt'11c

iutlicfuqn est rnu,m.d,.i, nunc þrincdþs futirts rrnamdi, ei'cutur fwøs'

SË,RMONES SOBRE, IS, II, T-.5 205

i Ms hoc

58. Erþosítôo Evøngc'liô secund*m Lucom lib' IV .in caput 4' 18' PL t5' t7a9

CSEL ¡2, IV, rór.59. o. c. PL 76, r&2,

2oB c.ARt). loLDDo

ú, Recte autem gentes clicuntur pauperes, ut notat Onr_crÌNES hom. 3z in Luc. 6o, quae nec legem, ncc scripturas, rlecprophetias, nec veri Dei notitiam, habebant; hos pauþ,er,es iucli_cavit Christns ñ in iustitia, iuste excludendo iudaeo,s, et iustifi.cando gentles. De hoc iudicio est illucl psalmi ro9 [6] : iøldicctbit'itt' natiotuíbr+s, incþlebít ru,ínas. Appeilat ruinas

-"å.o- iudaeo-

rtlm, loco quorum gentes accesserunt, iuxta illud ad Rom.rtl[t7): aliqui ex rami.s fracti sw,tt, et tw cum tileastgtr esses, in-slr|ws e.ç in i,llis, atque hoc vocabulo usns est simeon Luc. z 134)acl iclern significandum: positu,s h,íc est in rwinanc et im t,esurye'c-tiotcem çnultoru.ryn. Meminit Isaias huius'capite r [g] dicens: re-uvt'qlrctutr lr'lxa 5(Lo1î, s,icttt tøtguriurn in cttcctnterørio, et sicwt ttrn-braculttm ùr uirye'o, et caþ.5 ts] ; cli,rtta,t,mocerionc eitr,s, etc. Dehoc iudicio Hrono¡¡vrrrus 6¡ intelligit hunc locum, et qrlam-vis rrere hoc iudlcium factum sit, tamen accomm,odatius lesi illudprimum, quo exprimitur officium redemptionis factae fler chris.tum, cle qua hoc in loco propheta agerre videtr-rr.

t7. Tertium iudiciurn, Qüocl Christus fecit, illucl rest, q,uodfactum est contra illos pharisaeos, scribas et sacerdo(es, et pri-mos iucla,eorurll, ilt far,orem parvulorum et r-ninorurn, .et eorumqui.d,e pTebe erant; illi enim ob suam ambitionern, avaritiarn þtinvicliam permisi sunt lexcaecari et labi in tenþbras infidelitaiiset ignorationis christi, parvulis vero et inferioribus datum estipstrm agnoscere, 'de quo iudicio dictum est loan. g ïSgl: itt. ittdi-iium ego i,tt, h,wnc mwnd.onn üÊøi, tr,t qui, non vid"ent, aídøuy¡t, etqui vident, coeci fiønt, et Matth. ir fz5] : confiteor tilti, pøter,quio, ahscovrklisti kaec a' sapigyttibus at þmd,etot,ibøts et rm.¡el,ø,ctieø þarvu,li,s. Ita. Pøtvr. Luc. 14124] de invitatis ad, caenam dici-tttt' : netno illortnt, gustobit caend,rn, nempe, qui se ,excusarunt;pauleres autem et claudi, etc., accedunt.

-HoC praedixit Isaias

cap. 6 [ro]: eficaeco cor populi hwir,r,s, et a"ures ei,us øggrøva,,

It ^Al morgetr anotøi Non sunt dlicta haec duo iudicia, imo non s6nt iud cia faptaper Chfistumi in totna, narn prius est pra€dictio eius quoâ futururn erat post Ascen-sionern, tunc e¡rirn "lata est sententia. Posterius non a Christo hornine factu,m est, seda Deo ipse, unde Christus ut homo non egit iudicem contra hom,ines durn ir¡ hoc sáecu-1o r.isibiliter conversatus €st,

Ij:

t6o. o. c, PG 13, rr83.û: Coinn'\entøfiorwn in Issìont lib. 4" c. rr, 3ss. pL 24, rgo. ;

sÈI{MoNrÉs soBRD is. r l, r-s 2ú)

quo testimonio usus est ipse Dominus [oan. tz [¡g s] i Dicun-tur autem itauperes spiritu hi, quibus datum est Christurn agno,visse, et de talibus pauperibus interpretatur Hrnnonyuus 6a

illud Isai. 6r [rl: pau,þeribws e,uangelizare rni,si,t me D, et de jeis-clem \{atth. S tS] clicitur : beati þawþeres sþiritu, qtto¡raiarn ipso.ruun lest reg?uu4ru coelorunu ludicabit ergo in iustitia 'pauperes.

Quod, etiami si verum sit, ad rem magis videtur facere primumiuclicium, quo redemrptio significatur.

IB. .E¿ argu,et in, aeqtúta,tc ltys nco,tts'trctis terragr. Hoc rest a,l-t,erum officium virgae huius, quo ret praedicatio et vis seu effica-cia praeclicationis significatur. Sensus intelligentia pendet exlectione. Adverte ergo in hebraeo legi: arguet in anqwdtøtþman-lFol. l06vl su.etos terrale, sicque vertunt L X X et IJrn-RoNvMUS 6r, imo ipsa Vulgata captte z L+l vertit: ørguet ,þe-

fulos nml'to1,s, et ibi est idern verbum,, et nompn est cum gadernpraepositione seu ¿rticulo, qui est autemr artiòulus dativi casus,quasi dicerþtur, arguet mansuetis; aut test q,uia verbum eum ca-sum postttlat. Existimo Vulgatarn legisse in dativo, et in decla-rationem vertisse þro nøønntetís,i6 est arguet in utilitaþm ffÌan-suetorunr. Inuxeuus l. III c. ro 6o legit orguet gloriosos ter-rap; priora enim verba non, secLtltdutuo aisionaem ocwlorwm,, legitnon . sernndttnt, glorianc judicøbit. Et Hrononvuus eandemprobat versionern, sed dicit tunc non, ieosdêm mansuetos iesse ar-gutos, sed alios in defensioneût mansuetorumr, nirnirum, quiaChristus saepe repf,ehendit iud'aeos in favorem apostolorum suo'-rum. At accommodatior erit expositio, si dicamrus Christum ar-guisse rnansuetos, at quia contingit argurere in condemnationem,sicut arguitur ,et convincitur reus, ut damnet-ur :et sic Psalmro

+9I2r] dicitur : ørgwam te, et stø,twa,m contra føclem, tu,0,u0,

contingit etiam arguere in utilitatem eorunclernr, qui arguuntur,e Timoth. Ï+, zl ergue, obsecrø,,etc., ne in malam partem hoc

o En el lugor de S. Iuøn Ete Toledo øtø, no es eI Seííor qltien usø e'l ttestiilorti.o

& Isalos, sino-el Eztongelôsta, Peyo ès aerdad que el ntinno lesús lo ctsó. Cfr. ''/út

r3,r4s, / . ,p El teilo tal como lo trae Toled,o es ls" referencia que de Isaías se eficu,entra en

Lc 4, r8, Isøí,a.s según la Vu.Igata díce: ad a¡nuntiandium mans|.retis rnrisit me'

'6ø.'ibid¡. lib. r7.o c. 6r, rps. Pl. z4,6zz.ó¡. ibid. lib. 40 c. rr, Jss. PL 24, tíz (Se tratq de S. Je¡ónimp en el Comenrtario).61 Adzt, Hael. tib. 31.c. ro (PG c. 9.9 PG 7,87r', Etl; ltrarvey II,3z-39.t4

2\o C.ARD. TOLEDO

acciperetur, interpres vertit wguet þro n+ansuet,is, et in hebraeoporsitns est artictîlus casus danäi.

r9. verbum hoc. significat praedicationern christi, no' nude,sed 'explicanclo ipsius virtutrem et efficaciam. sunt enim triapraedi'care, persua'cler,e, et argu,ere sen convincere. Minus estpraedicare, plus est persuadere praeclicatione, quia in persuassio^ne virtus praedicationis exprimitur, at multo maius èst convin*cere. sae¡l,e enim rationibus mrinus efficacibus fit persuassio, retaliquanclio nititur aliis m,otivis; at arguere et corivincere mag_nam virtutem indicat

-verb_i et pr4eclicationis. Significat eriomagnam virn verbi ipsius ckrristi. ouocr Evanseliùm confirmltloann. 616gl: verba, h,q,bes uitøc aeier.ttac,Ioain. Z l+6j, urriì_qua?n, sic locu,tus ,est hovno,I.,ac. z4 [rq] , fttit zti,r proìpheta po-tens oþlere et sermone.

zo. Aliucl etianl lroc verbum, inclicat. Nam clui praedicat, srer-monem srlum rnanifestat simpliciter aut exhortando, aut docen-do, aut reprehenclenclo; at qui arguit, contraclictionem erudien-tis indicat, hoc enirn est arguere Tit. r [g] : eos qui contrad,i-ctntt, a,reuere, quod est maioris 'efficaciae verbi et praedicationis.contradicebatur ctrristo et eius dorctrinae, q.tnd etiam paulopost facturn ess,e ostenditur Act. e8 lzz): Qa iecta, lm,c notwn+est nobis, qu,dcl, ub,íque contrad,icrlttu,, Rorn. ro lzrl tota, d,i,e er-þand,i ,n&!rus meaí ad, þoþotlwo non, credçntern gi ícontrød,icën-tprn m,il,ui. Arguet ergo sua praeclicatione.

zr. Altertrm verbum test *nønsuetos. Non om,nes convincen-tur verbo et praediicatione christi in terra praedicantis, sed man-sueti. Adverte: in Scriptura tam nova quã* veteri tria generapersonarum mraxime cotrnrmenclantur, tanqnram Deo grata, ,etevangelio suscipiendo acco,mmodata. Prinrum ,est paupeium spi-ritu. Matth. S I¡] : b,eati, þauþergs sþiritu, qwom,,iarn iþsorwrn est

Tegnu,rn cøelorwm,. Matth. rr [5] : pauþerðs eztangelizørLtu,,r, letIsa.6r\[r]: þawþeribu,s eaøngetizari,rnisi,t me n. Sicundurn estmansuetorum Math. S [+] : beøtí, mites, quoniøm ipsi, ,pqssid,e-

bunt lerrøm. Matth. rt fzgl: discit,e a. md, quowiørn mitis sunt,.Psal. z4 [g]: diriEet m,ønsuetos in iu,d,icio, docebit m,í,tøs viøssøøs. Iacob. r lztf : susc,ipite insitwnt" zterbum in ma,nsoþtud,fuùe.Tertium est humilium corde seu spiritu. Matth. rt lzgl: disci-

S Cfr, la notø anlqìor

te cr rne, qttotticun h'lnní'lislu,nni'Mnt, salznrm^ fttcies.milium.

sÞRMON'Ðs SOBRE IS. rr, r-5 2It

swm cord,e, Psalm,o ry [28]: þoþrt'lurnIsa. 57 lr51 ahrificøt sþ'írituø+ ,hu-

[Fol, l07rl zz. I:1oc quiclern' non sine catlsa magna factttmest. Þrim,o quid'em, evangelica doctrina postulat unum quord sine

hac paupertáte non potesi effici, nempe ut homo praeponat Domi-ni m,andatum omnibus Suis. c6gnatis, amicis, pecuniis, honori-bus et vitae propriae adeo, ut paratissil¡tts sit omnia climittlere

potins quam ãliquid faoere contra Domini mandatum'. Debet er-go ho*ã ,.nunciar. omnibus affecttt, et, quanclo opus rest' effec-

Iu; hoc autem est ess,e parlperem spiritu. Hoc docuit Dominus

I-uc. cap. 14 [3r. z8] illis similituclinibus: qøis rrtr þarratus est

cot¡uníttere bàIluut, a:ut qús aeclific'at turri,rn, etc., et concluditsic [33]: oe'nwi,s qni nqn rem'mciot ornttibt'ts cltt'oe þoss'õdet, nolc

¡to¿e.çl-rn4rrs esse djscì¡tul,rrc. þ.oc retardavit multos a stlscipi'en-

do .uot g.lium, ob id þauperibus ertangelizatur. Hoc idbm est

quo¿ ttuñc retardat " piogi..ru in bono, et in sttscepto verbo, quia

sunt homines astrictissimi his rebus ternporalibus, vix vel mini-

rnum tlimittunt, malunt suis com,moclis et af{ectibus inservire,

non ,enim habent paupertatem spititus'23. Secun.lo, ìuangelica cloctrina alterit peccata exactissime

et reþrehendit ac comrr¡inatur. Opus est in auditore sit mansue-

tudo, quae tpmperet iras, nam correcttts statim irascitur; sal

.nim est Verbunr Dei, ,pungit et dolorem incutit. Rursus a prin-

;i;i;, qui evangeliu* åoriípiebat, exposittts. erat mnrltis iniuriis

homínr-rm, et pðrsecutionibus, erat necessaria mansuetudo, pel'

quam facile tålerabantur; icleo mansueti 'evangelizantttr et argu-

rintur. Hoc etiam nitnc impetlit progressttm in bono, vix homo

sustinet corrigi, sustinet admoneri. Hipocrates i¡ infirmor postu-

lat obeclientiarn perfectam et patientiam: quae mansuetudo quae-

clam est, ,et sunt multi qui omnia tolerant propter sanitatem cor-

forir, uí vi* tol,eratur 'eritas,

quae prodest acl saltttem animae.'

24. T,ertio evangelica cloctrilta excedit captttm humanum, nec

ratione humana comprehenditur, iclcirco m'ulti'repulerunt'evan-gelium; propterea nËcesaria est humilitas cor,cle, q.tae suppo'it

ä.rtu-, et subdit verbo Dei; humilibus ergo cord,e _evangeliumpraedìcatur, cum fructu. Hac cle callsa haeretici repulerunt veri-

i"t.*, quia suo ingenlo volunt omnia metiri, et hum'ilit'ate hac

carent. !.

- ..F. Arguet ergo mansuetos, qui corrígi non abhorrent, q,uiiniurias otrnnes illatas sufferunt. eui maniuetus est, humilis est,et pauper spiritu; non enim sine his potest consistere vera man-suetudo; sunt hae tres virtutes unitissimae.

26. At quid est, quod acliungitur terrae? Nam psalmos6 [ r r | .

" dictum etiam 'est rn;a,nswiii loaered,itabunt terrm+. euisunt isti mansueti tprrae, aut quid nobis indicat propheta üo.verbo? _Forsan praenunciat cl,orctrinam christi, qui- docturuserat [Mt S, 4]: beøti, mi,tes, qwonia,rn iltsi possi,ddùøuct t*ran4^,terram illamç nimirum, cle qua clictum est psalmo r4r 16l: þortio,nea " ùn terra ztiztaatiurn, et Psalmro z6 [ tzi crerlo ,rirl,o*o bou,o,in terra z¡í,ztentiu,rn. Aliud tamen .rt .tiàni iuod haec uo* ro¡itsignificat, nimirum christo praeclicanti non ãredituros nisi man-stletos, et hoc homines plebeios et inferioris conditionis, qualesfu,erunt apostoli, de quibus dicitur r Cor. lr, zZ sl:'i,nfirmanowncli.el,øgit Deus,\et contet+rþ,tibi,tiø et igroobi,lin, ù ,e,ã,iquab nonsunt; in pltrrimis enim tal,es fuerunt illi primi, quos christustraxit. Noverunt adversarii hoc et dicebant, Ioan. i l+g sl num-qu,id er ltrinc,iþiba"s aliqwis cred,it in. eurn? [Fol. l0?vf sed turbahaec, quap non novi,t legen+. Quamvis enirn aliqui ,ex nobilibuscrecli'derint, tam€n maiorr et maxima pars fuit horum,; ideo clic-tum est: argttet m,answetos térra'e . Paupertas haec exterior, si-cut et divitiae et cetera huiusmodi, nec virtus nec vitia sunt, sedinstrumenta quaedam, tamen paupertas securius ,est instrumen:tum ad virtutem. O quot nìelius se l.rabebant cum Deo et in spi-ri'tu, quando m,inus habebant hortim temporaliurn, et in loco in,feriori crant ! z\rguet ergo nlansu,etus terLae. Forsan ad litte-rarn clici posset mansuetos terrae dici, quia mansuetuclo facit ho-mir¡es amabiles, et velnt dominos terrae iuxta illud EcclesiasticiS l[rg] : fili, in ncanswetwd,ine fac opdrø tua, et suþer gloriam loo-rninum diligeris.

z/. Sup'erest ultimum verbum,. at,gu,6t, inquit, ía a,eqaitote.Aequitas haec est ipsius evangelii et legis c.hristi rationabilitas,quae tanta est, ut nihil mali non clÞclaret, et omne peccatum vrellevissimunr, demonstret; continet enim onurem virtutem, et reicitomne vitium, Psalmo rr8 [r72.]: aeqwitorç rna¡rdata tua. Admo-

2'r.2

r Ms35s il4s Docrinus

c¡nn. rol-Épo

SERI\ÍO}Í.ES SOBRE IS. TT, I-5 2t3

net ergo hominem' omnis errati; est etiam ad'eo in se ratioïrabi-

iiã, ri-'\,ìgl ipsa rationabilitate persuadeat, et credibilem se r-aciat,-lVi'r)",, gf testinronia ttw ,rid,i,bitio facta su,nt wìm,i,s. Aequitate

ãrgo arguet mansuetols. Finis t'

5.Quiaverohominibuscompetunthaecverbaiwd,icareetar.guØe, nam r,eges et potentes ac iudiaes etiarn iudicant et ar-

ili|j¿ .ofu¿it"ptophetå hos et separat ac distinguit a nostro re-

;;; ; virga hac .i flore, qui multo aliter iudicat et arguit. Ex-

ãfì..*ur ilitur hanc prio'rern partem. Verburn iuclicandi 'in-

;i;;¿,.;, nãqet sig'ifrcaiiones in Scriptura; tam'en una est cl'uae

ad praesent.* ,.m -iacit,

nimiro'n, pio eo, quocl .ttj -:itltltl"Ïi.rii tiu. absolventlo, sive condemnando; sic accipitur saepe in

S.ripi"t"- Ioan. 18 [¡t]t ac-cipite aos et secuncïw'tø bgty...y:!;trani iudicate g'u'no. Act' z3 | 3l tu sedens it¿dica's nue secu'ndu'l+t

teEem, et i,wbes *'i p[;;:rt;r" io\oin'o tesw' Isa' $ 'l3f : ztíri Iuda'

iffic'øte inter m:e ei a'i'near'a ?neatn' Verbum 'etiam argtlendi in

pä-*"ti "l.ipitut

io"o ','etbi convincendi' Ioan' S [+6.| : qui's er'io6l, argr,røt nte rIø þeccato?, z Thimot. +lz1i argLte, obsecra'

i,*t]¡n., ioon 16 t81 : arqwet 'tt'ttmclutao\de þ'eccato'-In hac sig-

,.;n."aio,rr" accipitur Isa. z'[+] in simili hoco: i'udi'cabí't genteb -e.t

o,relþnt þo\þuûos 'ttottltos, ui -recte

exposuit Trntur-r-resus [t-

brä 3 contra Marcionem 65'

6. Haec duol sunt officia omnium principum et potestatum'

.iudicare ut "rgrr.r;,

iulicare ferenclo sententiam'' quando cons-

tat de veiitate, et q,uando non constat' arguendo et convincen-

do eds, qoi n.gaát]- Ñoti enim est ferenda sententia' 'nisi post-

õa; ¿"ö;tat ãe veritate. At moclus eam cognoscendi est duplex:

Ë.r-"iri"r"* o.otoru,o "t p.r auditum aurium. Visio oculorum

|igrifr""i facti notolrietatpm, quo casu sententia f,ertur absque

"iî" .o',ui.tione, nec enim testibus nec accusatore opus est quan-

do delictum sst notorium. At si tale non est, arglritur per t'estes,

aut per pr.opriam-iei confessionem, qmod significattu flef a..li-

ã,,itt'lt,a'cíótt'danrcsIostttt,.5-8il¿lared'acciónþrínt'a¡d,qtæf,uegoco,mbió,Toleilo þor to" ,n. ,tnto" iii''"t"'a"ai ío 'i 'a tiü'o" v q*i t' nnt*u'trott' ett' los f olios

ro4a-royr. vÍL('ttvÕ t ]

6S. Adz,. Maryci:. lib. ¡." c' zr PL z, 37g'38o, ed' Oehter II' I5r-r5?'

2ï4 CARb. TOLEDO

tum aurium. IJterque modus est fa'ax, et aLquando decipiunturhomines in suis luãiciis et ¿rgumentis, et loco iusti 1ìt iniustum11^:-"1 nuuTvis. insi e,xcusenttir a peccato, si recte faciant quodlpsortlttl est. Ea est causa, cur legres horuinum, rnultas circums_tantias in facti

'dtorietate, i. ftãtibus et in confessione statue_runt; tamcn aclhuc .'on officiunt quo'r,inus aliqman¿o .it fallacia.

7. Huius failaciae exempra i' Scripturu nï¡""ìrs. euantumenirr¡ ad evicl,e,tiam facti Esth,er 7lg rrl. À.r".r;;;";." invenitNaaman super lectnm in quo iacebat ,.girru, et statim ¿rccrama-

fit' .etiayl re¡1i,nar'r attltt oppnhm,ere ht crotno i,tea., et occidi statimiussit; ille vero ceciclerat 's'per

lectum pro. unálr,i",-"* autem'i aiiq'uiri maii faceret. I)e iallacia te"siium ."ã*plr- est mani_festum in Susanna, Daniere t3lzt-62L contra qnil duo, pres-byteri testimonium reddi'dierant, et occidi *am ciecreverunt: atDaniei divino spiritu irnpedivii. confessionis i"il".i"å-';;;:plum est z Reg. r lz-$,1 in anralecita o illo, ,¡.,i .it gi;ti"_ n"_vicl aucuparetur clìxit [Fol. r0srl se occidi.." s"rit.',o, et Davidiussit erm occidi dlcens fv. 16l :'sangui,s t,.ur* ,rr?rir-ü¡rrt trnun;os druím, tutrrn contra te lonttun+ est,"dic'en.ç: ocritli ckiistwtt, Do-øíni. At ille amalecita rnentitus est, ut recte dicit ibi pnoco-prus 'u; non enim occiderat, secl Saul se ipsum occidit.

8.. His ergor verbis propheta praedicit christum non exercitu-rumr iudícia humana, q,uae his moclis solent proceclere; ubi negatrnodum et usum, et ita factum est. euamvis enim christus ìre-.rus esset Dominus quantunrr acl potestatenr et dominium omniumregnorunl et hominum, tamen no\n exercuit ista temporalia iudi-.cia humana, iqrâe reges et iudices inter nos exerccnt; quod ipse-met Ctrristus in evangelio docuit, nam Luc. t?ltl ,\ qroíào*de ttt,tba tXir,it illi,: nrac¡i^r,ter, d,ic frotri, mÊo, ut dí;wõdat ,neclûrmtrtøàredi'tateno; at ille dinit eí: h,oino, qu,is mc cottst,íttñt íttdíceno,øut diais.ovpm suþer ztos? et loann. 8 [rt]: zos secu,ttrhrm co,t_nltn iwd,í,cøt-i,s,.ego anûenn non i,ttclico-qinnoqrnor*, et ibi [g. rIIadulterae clixit: nec ,wo tc condenntabo, quoa u.ibum Lno serjmione r r ' cle passione 6t interpretatur clicium qrria non rrenit ai!

u Toledo cscfibe sienþre amalechitav M-cz

66. Pnocopr:^G¡zew, soþhístae cru,ístianì, cotunøúariö ön ribrunt. s¿cundum Rê-(/u',tt. c. t, rS. PG 87, rttg-nzo,62. Se trata del Senno I:XII, De passíone Doníní XI c; ly, pL 54, i5¿.

SERMOì{ES SOBRE rS. II, I-5 215

ad iudicandum, aut ut iuclex. Non igitur iudicabit, nec argtlet,quia humana ista iudicia non exercebit.

[Fol. t08r] ET PERCUTIET TERRAIVI VIRGA ORIS SUI

Cotocio 6P

r, Potentiam regis exponit, et per terram hanc homines mo,r-

tales qui in terra sunt signifrcat per qttanclarn metonym'iam; con-

tiriens enim pro contento accipitur. Sic solent homines appellari

Isa. r lzl: ùtríbu,s þerciþe, te¡'rø.. Teremia zz [29]i tcrr1', terra,

terro, audi. IF.oc uoi.* tribus de causis, tum quia cle terra est,

tum maxirne quia,'dum hic est, est in terram convertendus, ttlm

ut in me,moriam inducat sententiam Dei latam Gen. 3ftgl: clo'

nec. rezterta'ris ôn ferrant, tle qrn sr'ttooþtus es, qtriø þttlais es et i'n

þ t tla; e rdnc ren e rt erí,s .

2. ESt aUtem duplex percussio: unâ est quae ad salutena' al-

¡era'ai ãårt 1¡, illá utitirr chirurgus erga infirrnum, etiam, pa-

t., .rgu fi'lium; hac hostis contra hôstem¡ et iudex contra male-

factorËm,. Etiam hac utraq,ue Deus utitur cum horninibus. De

priori dicitur Isa. r I S1 f im quo uos þer*ttiøtn ultra? , Iere.

it¡l' þercu^rsi"rti. eo.ç, et non, dol,u,e*unt: est enim medicus et pa-

iã¡'"ort., Degs. De posteriori, Psalmó r¡4 [rol: þrcu.rsit g.en-

tes mt,t,ltas, et occiili,t'reges foytes;est enim Deus iudex et inimi'crts peccatorllñÌ impaenitentium'.

3. Christus verbo suo percussit homines, quosdam in mor-

teml'quo.sdam in sanitatem. Respectu ill'orum, verbum eius dici-

tui 'gfr¿i"s, Apocalipsi I I 1611: gtaldi^cs u,tra,qu'e þort'e acutus cle

ïrn7¡*, enibøi. Resiectu posterió,ris virga dicitur,_nam virga 1e-

,r"- p.r.ussionem .i in bãmtm indicat. Prov. 29 lJgi: vi'rgo et

cone;ñ;o tribuit'saþ¡entian4, et Isa. ro lzq.l: zti'rga ltdrcrt'tiet,

te etc,

x Ms tribuunt

216 C.ARD. TOLEDO

4' Priorem christus in terris exsistens non exerc*it in horni_nes, s'ed coram oculis eorrlm aciem et^virn tt"n. ,r.rtì sui proba_vit in crearuras iiratiorrales, Matrh. g [t, ;i-; -r;iîi rios ,n por_cos; íte-, inquit, et occissus est magnus grex porcofum. Matth.

::,t i:I;, ::: y:"'! .Í !,^'Í,' {: :i :':. * !: i y :i',' t, .ä *ili,ii a,e r ø c t a'

I api cl e ""t r.' ri"' ;;;,r ; " å",'ï,' i: J :i.:'Å'1Ï'"'J::,ff.ii i.::äiÏ i:Ia dluo exercebít contra homines maros; tr"l -ä.rrr."

arescet,quia ablato omni humrore gratiae et viriutun nil¡i ¡oni facient,Ioan. rq 16l: nittet.ur_fotäs ú þøtmes ;;;.;;;;;,'.;* tradretur

i:::::'*:"1:1.ry^':i L:r. n,.",,.ion.n .tio_, -,ro,,'

*rr,o post,LLrùrrulrçrrr. Nr¿tuu pcr- rOfiranos exercuit contra iudaeos.

. 5' christus ergo Dominus verbo suo tanquanr, virga triprici-::i^ï.r:i::l l*il:s.. Lrnius mocli menrinii Hru*àirr,r, u",drLçrrLrs \_) KTLLUS ",,,.h1s,sl conlungamus tertium, erit comple_ta ccctrina et expositio. primo igiùlr rnocro percussit reprehen-d.endo et arguend:o. Reprehensio inim quaedam est percursio etaliquanclo gravior,qnani quae fit virga materiali. Duiricem enimincutit dolorem. primus est quem cãtrcipit ,.pr"nãn.L, de ipsareprehensione, nam.agnoscit apud eunr qui rËpreh;ãil, se nonhabere.bonanrr opinio,nem, et rurs,s in Ëo i" ;ìä örehenditurillum sib'i 'esse- superiorem, et meriorem, quia eo vitio caret, deq,uo_ ipse-reprehenditur, si reprehensio fit, ut fieri debet, et droletde hoc. secunclus e1t crrl! concipitur de ipso viri" J-ãä" oö:tr.ato, 9. qu-o reprehenditur, nam qui ieprehension. ,..ipi.ðit,arfvertit malum, commissum ct dohtl ob 1r".. tluo reprehensiopercussio quaedam est.

.6. Reprehensio,ne non omnes percutiuntur. Advertendu'renim 'est m,alos multos percuti, sed no, perfecte, quia ctolent aereprehensione, non tamen de vitio repr,ehenso; incle

'est q,uocl oclio

habent reprehensor,em, et per.equur.,irlr erlm. ruì"r-ãrnnt illi cleqtribtrs

-Act. / [5+l clicitui, orà¿nrúes h.aec dissùabatotan, corùi-bus suí's et strí;d'ebant ito eunc d,entibus. nolebant .nirn J. Stepha-ni reprehensione; non bene; quia de

'eprehensione áJ"b"nt, non

cle vitio et crimine, ideo in .,r* ínstrrrexerunt. De eis etiam dici-tnr Proverbioru'r 9 I8l : noli o,rguøre dø.isorern, ne ocx,erit tê,id est, ne argïas stiperbum, supãrbia enim [esti ud.'oer."ria oe-

9. I_, Isøíam lib, 4.o c. rr, 3ss. pL a4, r1o69. In Isaiun. rr, 3ss. pG 70, 3zo, gtg,'

SERMONTS SOBRE rS. rr, r-5 2r7

prehensioni. Bon,i et perfecti percutiuntur, quia dolent quiclem,

sed c,le vitio et peccato, cttius reprehenduntur; de quibus clicebatPaulus z Cor.7 [8 ss]; gaud,eo; noro quia'cott'tristati estis, sød

c¡uio contrí*tati, estis od þoen;í,tentiøm; qulae etoí,rn secund,ttmo

Deuvn tristitia est, þoenitetùaut' i,to saloúem' stab'í,I:e'no oþeratur;saecul'i a¡lJemo tristìti'a n'torteøt o'þera'tuüt. Reprehenderat Pauluscorinthios et doluerunt non cle repr,ehensione, sed d'e vitio; et

icleo Paulus duas has tristitias clistinguit, quae secunclttm l)eum,et qrrae est saecttli: illa salutem,, ista mortem, operatur. Quiclanlalìi etïam perctttittntttr, q,ui cloient de'utroque secl principaliterde vitio, et isti sunt boni quiclem, secl imperfecti; quidam alìi nonpercntiuntur, quia ¡ihil dolent, secl contemrnttnt utrumque. I'stisrrnt pessi-lFol. l08vlmi, cle quibus dicitur feretn, S t¡]: þe'rcu-sisti eos, et nott, dolor'erunt: attrfuísti eos, e't renaìwutot accipere

d,ùsci,plínana v. De quibus dicitur i,noþld'bit ru,inas Ps' ro9 [6]' Ni-mirum, vastatis ltrclaeis vocab-it gentes ad se. Etiam exercet in-tra gentes. O quot Christus punit, cluot regna everti.t et proVin-

cias ,ct ¡rbes per peccata, bello, peste, ferro, mille moclis, cle cltti-

brrs <licitr.rr coctrem Psalmo 16l canqtta,c.çabi.t c&þi,td i,1 terra, nutl'tQ"or.,et has etiam ruinais imptet alias gentes advocando. v'ide cluot

peleunt apucl nos et q,uot ex lo,¡ginquis terris acl Ecclesi4m aclvo-

cat; non .1" h". perclssione est nunc sermo, qtrae fit g"laclio, secl

ql;e posteriori quáe fit virga; hac Cllristus in terris verbo stto

exercuit et posiea per suos Apostolos. Reprehensio igitur perctls.

sio, quaedam est.

7. Chrîstus Dlo,minus nosteí in terris exsistens verbo oris slri

t"piehenclít acriter fttclaeos et maxìme maiores et primos itlo-

rrä,, qui vehemtentissime doluerunt, et ita ,exar'serunt corde. ut

morti traclerent ieprehensorem. De quibus praedixit Salorno Sa-

pientia z ltz. 14. 16l: cototrar|,tr.e est.olieribus ttostt'js, inofroþe'

tat nobis þeccatø tegiis, iet cl,iffam,a¡ tn- nos þe.ocd't¡, ct|sci,fl,ùaog

nostrae ; iactus est toobí,.ç ùo traclucti'on¿tn co¡7i,ta-ti'ototØn' n'o\çtrd'-l

ru,ø\; ta'nqu'an lnuga'ce'ç s1't114us apoocl illu'nt, etc' frzl i círcu"m'ae'

niannus eu,m, et: I zol n't6rtie ttt't'þi'ssi'rno'cand;ctnwtnuß ettqn'

s. n.pr"h.ndit christus vitam, pessimam eqftlm, falsam doc-

trinam .å.rrn,, in rnultis, pessimum exemplttm eorüm, et incredn-

y El sigu,ieúte párrafo hasta. Apostolos inclus,ive se encuenfra at matgen

¡ bis I/ulgatø Clcmctúìna: tnrultolum

2r8 CARD. TOLEDO

litatenl eorum' quia ei non crediderunt. Longum esset naÍtaresingulas re¡rrehensiones. I{oc tamen adverten?u; il christumeos arguisse norl tanturn propter ilro.s, quos inemendabilcs scire-bat,- sed propter turbarn, 'q.rå* ,u. auctoritate retrahbbant acredienclo in christum; icrcirco coram turba .". ¡lp,:.rrendit, uttnrba et pussillí scirent ilros non esse crigno, r"ru; ;ñ est quodclrristus illis obiciebat Matth, z¡ [rsJ ïroi ;;i;r-rrrit,o" et þroa-yisaøì,, .h,yþocrí,tae, qwi cløuditir'ni¡¡rr,t* caelot tmc atúe troomines ;uos enino noto i¡otrot'ís, nec introuurtu, sí,níti,s i,ntrarle,. r,ege totumcaput hoc. in quo horum quatuor christus ilr;r-,.p;;hendit et

:iriii insinuat reprehensionis. percutiet urgo d;m,-_¡i,:Isq

', ¡*cl.' f)ice's: cfrae.potentia in hoc apparet? pro{ecto magna. Ar-

$1:r: enim primates et magnate.s migni animi'ro¡ori, :est, quiaqui bello aggr,editur pote'tem, habet äilit.r, q*i¡r. .ã defenc{it,et offenclit. Tamen verbo argrlere, est offiensil sine ìefensione,et _aliq'anclo rnagnates magis drorent de reprehension. quam dehello excitato contra-^ se iosos. praeterea quia repr,ehenrlebatchristus ecculta cordium et cogitationes illoru*, quoJlest virtu_tis divinae. Et attencle rnrm: snperbia et neo,uitia. iilãrun., ta.nraf.it quod nrlrlrqrlam sustimrisseni t¿ntam christi refrehensio-nern. nec tanto,tempore nerdura.ssent. quin cle meclio sustulissentChristrrr¡, nisi 'i'irtute rlit,ina dþtinuisset rlsqu,e a<l tempu.s ab eo'statrtunr, Sicut chirtrrgus crr.rì ligat homincm clum abscinclitnlernh.rm, postea so;lvit, sic christus sua clivina ootentia im,pe_<livit' clonec prae<licaret toto tenrpore statrto ab i¡rso. postea.II-uc. zz. \1: ltaec e.çt loorø ue.çtrà et þatesta.r tr,,,)lrin*,olirrr, ;;;äin evangelio apparet; saepe enim contia reum .,rr."*.r'rnt et ip-se de medio eorum se .subtraxit

'irtrte di'ina.. A.'l;c$e qrrocl neesermonis seriem audire continuassent, nec 'expectassent, ,secl di-vina virtns eos compellebat. Agnoscc virtrrtem ct fodcntiamchristi etiam in peccatis arguenrfis, tum quia liber. '*gn"t".arguit, tum cluia nullorexteriori ,-se protegebat, turn- .,r"ro- q,ui"tanto tempòre, cum quia tam lonqo .termon. sine interruptione.Hic est rrrimus moclns percussionis.

ro. Secttndr$ modus percussionis notatur a Cynrr,r,o 70.

- ..-t

z Lectu,ra þrobøble

Zo. S. Cvnrr.r,us, ìn Isøíønt, pG 7o, 3rgri2o

SERilIO\TES SOBRE rS. rl, r-5 219

Percussit renim Christus comminatione, Saepe enim gravissimam

comminatus est poenam et spiritualem et tempora[em, suo rterbo

et praed,icatione. Math. 21 143 sl auf,òretttr a a-ol¡is rcgnlmt

Dei et d,a.bitttr gcnti facicnti f ru,ctrts eiu,s. Qrui ccciderw.mþer la-

þidenr, lstul, cínfrít,tr1etta,, st't,þer quenL t,ero ,cc<:íd,ctrit lap,ds cortr'-'ntínuet

ewm. Math. ãS t¡8.1 ; reli,nr1ttettr,r vo'bis d,ottttls t.test¡'a tle-

serta, et Luc. rq [++i ,- ,o,o,rgr.r.rtibtntt tnttlíque, et ad tù'¡'ant

þrosternen,t te , co qtLod, tlott cogttot'\Lþis tailLþus ztisi'tatiottis ttta¿'

Áccommoclata est åuteni post reprehensionem, illis quibus re-

prehensi6 ¡tr¡ procle,st, co,mnlinatio. Eccli. 19 [ 18]: coryibe þrci-"*itnttrnr,

onteqnano cotwøínpV'i.s. Reprehensio culpae _ malum, cont-

minatio poenär' restrricit, et cluamvis plus cleberet hominem mo-

t"r. ,tpt.hensio q.tå* co,m,minatio, 'uia

mâit1s est malum culpa

quam jo.nr, [Fot. tOlrl saepe tameìr solent homines r'etrahi aäãr" rj*ptei

'pdenanl, q-uae ser,sibilior est; i.lcirco praecedit re'

prehensio, haec vero, nempe conrminatio, seqttitttr'' rr. pripticer.r-, poÉrr*m comminatns iest iuclaeis Christus' IJna

est spirítuolir, qrr". fuit ablatio fegrli et lìcclesiae, cle qtta allega-

tum Lst illucl Math. zt l+51: attfìretu'r u.z'obis 1'egt1xnn Dei' Se-

cunda temrporalis, de qua âictum est illucl Lttc. i9 [44] citatum'

qr, ,.g"no, libertate ei patria snnt privati per romanos usque iu

hodiernum dlem. Tertia fttit oinnenr com'1ilccten's poenaril' flem'pe

aeterna cliamnatio, et exclusio a fegno cadlesti, cle qua clictttm est

Ivfrift. gitr] r fi,tii re c¡tuí e,ücieütìr in, tettiebrgs erteríore.ç, i'Ad

*A ¡lnt", ,i .rtiid,or iettthtrn. Luc. r3 [z8l : ctmt"_z,irlcritis Abra-

hann" Isøac lacob., et omnes þraþhetas itt, 'reqno D.ei z os auteØ,

nr:pu¡¡¿ foras. percussit ergo tórram Verbo com,minationis.'nr. "Di..r,

-qüae potentia haec est? partlm enim viclettlr corn-

minari. Dico: -åpucl

homines paftlm est, qttia saepe m'inantur 'ea

quae inferr" ,.on possunt. et. qttamvís itl'[crant, partlm est' quocl

possunt inferre rnalum. christus arltem,, quae comminattts est,

inferre potest, et gravissima sunt mala, et quae non poterant in-

ferri niii ab infinita potentia. Quis potest inferre areternam poe-

nam'nisiDetts.etquaepotestpoenaillicotrfrerri?}dath.i" f r8l : nolite tim,ar,e

'eos, qiú occid,tlttt cor'fttts, etmt thnidte qrú

paüist à*irun* ncittet.e .in c¡eiterntrLøø. Qute lotenl.ia poterat iu<lae-

orrltll immens¿un multituclìin¡elll superaie? Nisi divina virttrs ad-

fuisset contra iudaeos, lttltfiQllaln: romani. eos tam facile et tanta

strage clevastassent. I\{ira ergo poterrtia legis lruius est, qtti quae

220 CARD. TOLEDO

comminatur, inferre -qote¡t,

et quae comminatur, nullus homo,nec.angelns potest.efficerìe; qui non infirmis hom,inillus, secl pri-matibus et principibus com,rninatur et eos punit,

'terilb'ilís,

q"r! attf ert sþir,ituno .þrincipu,r,u,, terribilis aputl r/Çtles ten,avt[Ps.ZS, rz s].

13. Tertius moclus, q{-ro percussit terram notatur a }rrnno-NvMo ,' : est perc'ssio separationis, .de qua dicitur Math.ro [3+ sl non aeni pacent, mi,ttere,in terraut, sed, çltaclitt:yt,; ztsiniseþarat'e lco:mi'iraQru adaus*s þatrem sNnnn, et ¡iiia,ry, arxaerstt.çmatreno snanû, et nt¿.n¿tn ad,z¡wsu.ç soct.uur, sud,ni. eu.í, ìmlenit',arwlíanù su¿.apr, þer.det ,ilkm't. etc. Mira \est seDara_tionis huius ef-ficacla. vultis-hoc videre? perpendite f#em ;;iunctionremamoris humani. Nimium filius amãt patremret contra, amat remsuam, honorem suum, vitam aclhuc *ira-: quis poterií haec divi-clere? christi verbum et praeclicatio accedit et ctividit, ut proptercrrristum homo relinquai patrem. matrem, amicos, ..nn, hono-riern. vitam, propriam.-Foriissima est .percussio .i acutissimnsglr.di:]r sgparationis. Hebr. a | rcr : r¡íaw,ç est sennio Dei et þenc-trabilior ornní,glaclio anci¡>iti, ¡tertinç¡erc usque ød, diz¡ísiotdsryn ani-,nøe et corþori.r, contþogmn, qxcoqu,e

"ê,t medwlilaryurn onrcn-¡tps libro z cantra celsum in ñne 7" in hoc divinam potentiamchristi agnosci dicit, qui tantam multitudinem pnt,iii. suis affec-tibus cler{itam et coniunctam ad se convertef,e .t ab affectibuspropriis separare.

, r4. Dices: qrlare haec percussio dicitur? Respondeo, quìa do-lorem incutit; nam quamvis homines rerinquani sibi carissimapropter christum, tamen a prirrcipio quand,oimperfecti sunt, ali-qtlo dolore afficiuntur in privatione, clonec clulcectide spiritusimpleantur. Sic AucusrrNrïs lihro r cle .sermone nomini in mon-te cap. 4 73 exponit illud Matth. s [.çl: beati, qwí lu,qemt, nimirumin separatione ab iis quae sibi cara sirnt pro,pi., c.'üti.it m. faeta.,quia etiam si dolore afficiantur. non tarnen ab affectu 'eorum vin-cuntur, quod' egregie Gnrconrus libro 7 Moral{'m capite 14 za

clocet intrer,pretans illucl r Reg. 6 [ro ss]: quanclo 'philistiim

7t, o,, c, lib. 4.o c.. rr, 3ss. pI z4, rgo,72. c. celsnm' I'ih. 2." t1. /g: pG i, úz,9zo: GCS z (o{rigenes werke r: Btl,)p. aor. q73. De' sertnone Dominö ín mant:e sec,tudtmt lltatthaumt tíbrí dho. pL 34, tz3g,24. Morolìa ín Iol¡ lib, 7,o c, 3., pI- 75,79r (es

"l .. ,¿ ¿"-nu'ruüínirr>. -""

SERMONÞS SOBI{Iì is. rÎ, l-3 22I

[Fol. l09v] arcam domini rem,iserunt per viam Bethsames, tule-

runt d.uas vaccas qoa. tactabant vitulos, et conclusìerunt vitulos,

et illis imposuerunt arcam; vaccae autem ibant mugientes et p'er-

;;;ï;;,;;-ãeclinantes aci clexteram nec acl sinistramr. Isti sunt

i*il lt".¡rles qtri fii"ãnt se suis voluptatibus et rebus sibi caris,

ui bo*l"o'in.ãruiunt; mugiunt, cluia dolent in privatione, ta-

*.r, p.rgont marlata Domlni exsequentes' Rect'e ergo percussio

clicitur haec seParatio.15. Hanc percirssiorlern Dominus incepit-in terris verbo suo

facere et exemplo*ù.r¡o roo, quia ol,oitolot separavit [Mt'

i, ,g s,l: aewiti post me; illi, retictis retibt't's et þatre' seqwti sunt

euan,. Separavit a lebus suis, separavit a parentibus' separavit

ab huius saeculi rebus, nam propter Christtim ocliurn, persecutio-

nem, iniurias iudaeori* poii'.bäntur. Exemplo etiam suo, quia

rrodierna lectione eva'gelica zs separationem flecit, per triduum

pt.t- it"¿..ir' unorri*i ignorantibtts parentibus'..se abcluxit' fu-

turam hanc abstractionem per suuf,n evangelium significans

**.rrrpto..t v'erþo'-fic.. z, +,1i;tt üs c1uøe.pa'trís n¡c; stmt' oþortet

* ;;*, ñ.. å.fuit dolár'ín hac pìerlussione: ecce þø,er tuws et.

ego d'olBrttu, qrr*ir:ilrittts t,ø' QuL poterit ta'ti clolonis magtri-

tudinern, exprimerei" rá. .¡Ë¿.iã .l.bänt.,, Christum ipsum -ttotsensissedolorem;imomaiorem,quiamaioridilectiorleamabat'quam ¿*øbâtur, .f .r.i.r. luo trid^uo clolorem matris et loseph,

inirurn in modurn'.rtttputi.¡utur. Si euiur viclerrs vicluam flpre' ct

,.iräJ nfirm statim, suscitandum, adhuc misericorclia commotus

est, et videns taciimas Marthae et Mariae et iudaeorum flievit,

quanto putatis d;l"r;-"ff.ctum sclens dolorem matris inexplica-

bilþm? At ita "p;tt.b;t

fieri, ut suo exemplo firmaret' quod clo-

c,qbat, et quod ¿o.t"t"t leral gantes per suum evangelium' Per"

cutiet ergo terra;;-;i;g, Àiir i"i, 'ón tsolu'r reprehensioue et

comminaiionle, secl separatione etiarn'

r6. I{as tries*pãtiuttionts ipse verbo suo incoepit' sed ascen-

clens in caelos p.r'*p"rtolos prosecutus est rnirabili potentia ,et

efficaiia; percusseru,'t enirn ierram apostoli YtÍb" evangelii ìet

adhuc percussio ;;;á;t;t in multis' piimo quidem reprehensio-

ne, cle qua dictårìr .ti r"* 16 [8] : ille' 'yry Yt'yr'ft' orguet

m,í,md*no' de pecca,to. Mirabilis reprehensio fuit hdec per apos-

;O ,. *.ta de la Dominica r" después de Epifanía'

tolos facta, Çuâ. orbem pervagantes praedicarunt onxnies ess,e inpeccato et a via iustitiae.aberrare, si.rrã reges, .ru. *¡¿itor, *ug.-nos et par'os, sapientes 'et insipientes, et demunr omnes cuius_cumque conditionis, aetatis et sexus, neminernque fiberari posse,nisi per ficlem chrisri, De hu. ráp.àn;#;;;Terali diciturR,ntr. .t f¡ ,a1rlurrr. J Ly. rzJ: c.au,sati sxtt.¡,Lus or41,1,tes sub. þeccattõ, esre, iuctøeoi,et gradcos, sicut scriptt,*n est: oîiux.e.ç decr,iinaeruroi, t*itttu,, fiilt'i st¿tct. Et mira efficacia tot gentilrut "t påpriiir'ìã p.r.oarsissel,

de qua praedixit Isaias capite-z lü, ¡r,¿¡iiuü gpüwîri""îsrr',þapulos mnltos. Terra el-go p...,r.ru e.st verbo et doctrinaC-hristi.

Õr!r/. rcc'llclo, c,mnllnatlone percusstts est munclus iuxta ver_bum,_Domini, n4c. ".ultimo [t6i qtt,í rro,r rro,4àAüü, roqrAun**a,Ui_tur. Dle hac percussione inquit Þaulus Rom. r' ¡16l'inon erwbes-c.o az,an,geliu,tn; zrirtu,s enim, , Dei est itt. ,salt¿iena- onuoi ,creclentiiøtd.otøo þrirnuao et graeco,. subdit aliamr .uuru* f ,gj , rea,elaturenim" ira dei icle coilo .,t,Tter onu,Lenn" inøþietatena d; ininßtitia,no ho-mi*uyr. d,ru,rn,, qrñ verita*eut, Dei in iníwstitia, detinent. ,

¡8.. Te.rtio percussrs est mundus separatione admirabili. oquot divitias, honores, ¡rarentes, vitam Ët sanguineÀ proprium,quibus erant coniunctissimi, longe a se proieceJunt, ut christi fi-

_ dþq et mandata reciperent í guät etiam'mod;;a*q;;nt sibi ca_rissima et in m'onasteria se

'iecipiunt, abnegati" o,nrri¡r, ! vereprofecto prercussa est terra, clé qua paulJinferius dicit Isaias

[tr,6l: habi,tabit h,tþrt.s clutL o,g,xo, et Ttarch,s arnc ltcteclo acc6b*-bdt; uí,twlus et leo et ouis siù+u,I rnorabuntu:r. euid þc "st¡[Fol. ll0rJ. Non aliud profecto quam hominum affrectus ita esseimmutatos, ut habeant pecunia. .i honores, et tamren non cofire-dant eos, quibus prius viescebantur, sicut lupus *unJ cum ,agno,quem antea cle'orabat; quia sic faciunt b ut non collocent

"'ñe.-tus i' eis: habcarrt multi occassionem peccandi, et suas vo,lup,ta-tes et desidreria explendi, ret non expleànt, habeant cibos et noncotnedant propter__evangelium. percussa igitur terra est percus-sione verbo oris christi per apostolos in mändum cleportato ".

Et spiritw ls,biorum suorutln interficic,t imþi,urn.er. Hoc est alterunl quo regis potentia significatur. In quo

2à2 öenu. roLÉ,no

a Ms Mathb Lectura þrobable

c Los wt. rq.o y 2o:o cst6n .tachúos þQr et n4ismo Toledo

sER['IoNlls s0r]l{tì IS. r r, l-! 223

tria sunt explicancla: quis est iste im,pitts, 'et q'uae interfectio, etquis spiritus labiorum. Quantum acl primum, advert'enclum estin Scriptura quaclrupliciter accipi. Prirno genera'li¡er pro qLlo-

cumqlre peccatore. Omnis ,enim peccator generaliter clicitur im-pirrs. Iìzcclriei,e 3 lrSl: si dit'ctttc rtt,c irttþitt, ttttn'tc ntot'ict'í,s, ttotto,ntntciaztet'is ei, øLt øaertat se a sua,aio inoþi,a, et víaa,t, d,n+þius itt,

stn irnþietatte naor'i,etur. Ezechiele r8 lzSlt nu,ncquî'tl, aoltuotatC's

noeae est mors intþü? ,et lztl .ci im,fius eç1erit þaënitentiam.Rom. 5 t8] : Ckristu,r secttt'tcltun ternþtts þ o int'lti,'is rnortutt's êst.

ïlonr. [+, S.l d: c4eclenti in, du,tn,, qú, iltstifit:at int,þíwn^ Suut mul-

ta huiusmocli testimonia.zz. Fst autenl notauda causa cur omnis peccator dicatur im-

pius. Pietas enim est quaeclam virttts, quae excitat affectttm ad

àiligenclum et benefaciènclurn nobis conittnctos secttnclttm caf-nem, ea ratione, quia coniuncti sttnt; incle rest pietas erga paren-

tes, qui sttnt nobis coniunctissimi, erga cognatos, erga proxi-',mos; et clui coninnctos non cliligit, 'eisque malefacit, impius dici-tur. Im,clê translata est erga l)eum. Pi'etas enim est erga l)ettm,quae excìtat ¿rcl affectttlrl efga etll1l, c¡tta iatior-re noster est patet',

uin"*tt, omnem sanguinis coniunctionem; nam Detts sic nobis

declit resse, ut totttm esse cleclerit; rttrsus illucl perpettto cotrscrvat,

non ut patres, de quibus <licitur Psalmo z6 [to]1 o:

þater rneus et

mq,ter rnea, rlereliquerwnt il/üe, Dorni,nws atúern øssu,mþsit rne.

Continuis enim, m,onitis nos conservat et bona impertit; pietas

ergo est affectus erga Deum, ut nostet' est_pater et^auctor. Quia.rfu omnis peccatðr, non se gerit erga [Fol..llgv] I),eum nt

opórlet erga patrem, ei non obeãiendo, legem.;eius transgredien-

dä, honori- illius non consulenclo, clicitur impius, generaliter ta-

rrten vocabulo sumpto.23. secundo enim modo sumitur particulariter, quo flo'fì olllr-

nis feccator est impius, secl ille qui peccat c:outra c:r qttae l)iei

sunt, quia non sentil cle Deo rrt oportet, non loq'rritur ut oportet,

nec colit eum ut oportet; sic idolátrae, inlìcleles,.-pagani, iudaei,

haeretici et blasphåmi dicuntur impii, quanr,vis d.iversis gradibus

irnpietatis. Iuxtâ hanc significationem non omnis peccator im-

pius est, ut constaf Þr"itão r I5l i non resurgumt imþü in iudù-'Ì-'

e IvIs zgd Ms¡o

224C.{rìD. ToLúDð

c'ío, nldque þeccatores in concilio r iustorurn et Ir] beattus tuir,rq%ùttotc a.bät in consilio s imþiorwn.z4' Tertio modo accipitur particularius pro q,uodarn hor'inerlicto inrrpio per qua'clani ;d;;riam intär-rr"äiär, quia il_lius .impi'etas superat omnem hominurn irpì.r"ìä,"., hic estAntichristus, de quo 2 T,hessalonice,". a re.r

i t t e ùtiquu',' qãu,ìi D onritu ts ¿;i*i¿iìå, :o;,irt_' "#:'r,;:"ríliWmus nos : itte iniau ll.:.lidi- resú11 ¡*ø^ ¿tti,;îae; äv,, ¡to;.erler' Hic dicit'r impius pe, e*c.tentiam, quia non sorurr¡ nonsentit, loquitur, aut corit n.u*-.ii åportet, secr quae sunt Dei si_bi ustrrpat z Thessato " ¡+1, ,.irÃot,,, ,n;;;; Ër;;i," ¡,iti,*, pro_cl;itionís, qt.'t,i, "adz.vrscttur et ,intor,r¡ito¡r (ü&versws orntue, quocl dicd_tow Deu's au't cor'itur,.itø.ut sdd.ea,t-in ternpra,..ostencûens se tanL

luan: sit D;ers; impius igitur per quandJ* ;";;;;;;;iam iirterhomines est.z5' Quarto mod'o dicitur impius simpriciter et absolute, et hicj*Tl"r es|..,De quo psalmo ,O ii31 : enst,wge, Domìme, þrøeue_i't¿, er¿tn, ntþþlanta

-6um, eriþe atcitnã.tn m,e-a;,ntâU .i,^pto,. Hrnnomy_iuus, epistola ad Sunniam èt Fretelam 26, hunc locum interpre_tatur de diabolo, qui impius dictus ert. FÍi. .ni- trãfàì quendamgradum imrpietatis super omnes homines, qgil;*" "i.".", qui-d'em et offendit Deunl s{'on p.1."ì, ut offendat Deum; at cria-bolus omnia mal¿ quae fa.cir, Ëo ìãlit, ut Deum ú;;i, afficiat,quae imrpietas est summa iet abominanda.

^-_19_His sup,positis quaerimus, de quo impio sit hic s€rmo.r HEODORETUS 2 Thessar. z 77 interpnetatur de Antichristo eomotus, quia ibi paulus usurpasse uiã*tu, v,erba il. ã; eo [g],'4welabitwr., inquit, iile ini,qius, quern Dominws inter¡;ç¡st' ,i;Å;tu oris swí.. At revera d,urá est expositio, ;;-"#u'ir".".d.n_tia et s'Iequentia verb¿ db uau^.nto- prioii christi inåtugantur.Accommodatior est cvnrr.rr " .t Hiu*ã;;;'4",;*itio accipihoc in loco impium pro diabolo.

27. At quae est interfectio halec ? certum enim est non €sse

f Ms consiliog lMs concilium

V6. Eþìst. rc6n.o g. pL zz,g4r CSEL 55, 2S*.2SS.27. Inte,'þreîatio eþístorae ti oà rnttt"lon¿Lrilrr,

". It. pc gz, 66s.28. In Isaiant. rr, 4. pG 7o, 3rg_3"o.-

79. Lomntentoriorum in Isatøm lib. 4,, c. rr, 3ss. pL zl, t5o.

225

interfectum cliabolum, quantum ad substantiam, quia immorta-lis est, et peruranebit i1 aeternttm. Dico cluplicelll esse interf.ec-tionem. Una est, qua eiectus est a corporibus hominum, quale

nrtrltum ante adveutum Christi possidebat, bt de hac interpreta-tur cvnrr-Lus 8o' christus enim verbo suo expellìebat daemoniainnttmerabilia, virtute et potentia sua divina, qua eiectione usus

est ut argumento se ess'e verum Christum Luc. r r lzol: si in d,i-

to Dei uliri,o d;ou*onia, þrof gcto þervenit ön ztos regqt/no Dei. Sa-lemus enim interfectionem app'ellare, quando aliqua gravi dis-plicentia alium afficimus, et quando virtutem et potentiam eius

enervafflus.28. Altera est interfectio, qua reiectus est a suo regno et im-

perio, quocl habebat in animas, et sic Hrpnor¡vmus t' exponit,

äuutn Cïristus inco,epit et per Apostolos et successores eq'rum

frosecutus est. Eiecif enim a populo $entium diabolum, idolatriaIt peccatis expulsis et conv.isis ñominibus ad s€, de' qua

[Foí. illr] interfectione habetur Psalmo g 161: incnêþøsti gpn-

ies et yreril,t itnþitts. Haec duo iespondent cluo,bus praecedentibus,

incre¡tãsti gent'es, þercr,tti¿t tdt"rünt. virgo oris stti, períit imþi.ws,

inter'fi,ciet "inQùmt'

sþi,rittt, labíorum,. p,tsî enim manet nunc im-pius, manìet acl exercitium et acl victoriant tiostram contra eum,

nec habet \rires, quas olim habebat, vinci,t enim volentem vinc'i'

zg. sed quicl est sþi,ritu labiortm,tÍ non 'enim dicitur ,verbo,uo, i..1 spit:ittt, labioituto s't'L¡t"x¡144. Spiritus labiorum est flatus;

int rn..ru'spiritu labiorum est interfrCere flatu, sicut lucerna flaltu exstinguitrrr, quocl propter metaphoram. et propter prophle-

tiam clìctãm esi. Metapho¡a in hoc est posita: flatu -lucerna ex'

stinguitur hoc.moclo, quia flamma illa durat et nutritur hunrrido

extiäcto ab oleo, vel'ligno, vel aliquo un¿tuoso; qui flat, lemovet

illtrcl humidum vel illaä éxhalationem,, et sic perit flamma, quia

nutrimlentum aufertuf a quo pendet. Optima metaphora. Chris-

tus interfecit claemonem 'aufårendo peccata hominum' quibus

regnum et imperium daemonis sustinebatur et alebatur; conver-

tit hominem u.l ,.,-.i ,i. rr-ror.rit claetnolr destrttcttts. Ioan. rc l3zl:onmia trakant, ad me iPsum.

i;. Prophetia in hoc est, q'ttia Christt-ts, per po'testatem clatam

8o. In Isai.qm. PG 7o, 3t9-32o.8r, Comm in Isaio¡tt lib. +.' c. rr' sss' PL 24' r5o'

sonuoNns soBRE rs, rI, r-5

r5

226

hominibus remittendi peccata, vicit et eiecit dia,borum ab impe-rio in homines; noll eni- aríis armis eiiciend,us erat, quam hacpotestate, qu,a renrittitur peccatum et doriatur Spìritr.' Sanctus;hanc instrfflanclo dedit, loån. zo o fiz s) insuffraz.,it ,in eos, øt di-rit : a c ci þitø. .5 !11it w1c S am.c t uøt, ; [r orrr* r emis erit i,s þ e c c(r,t d,, r e -m'ûtt untur øs. propterea cricituí i p,irt t, míri ;;;;;r"

"

;;{; fic,ìet iyn-þium' Profecto magna potentia tantu* rrãr,ã-"ä""irå'.t .*p.t-lere, et tain facili instrun¡ento t.

cAn¡. :roLu¡o

[FoI. II2T] NT ERIT IUSTITIA CINGULUM LUMBORUM EIUS

Concio 7P

h Mszti La mìta¡I sígwíentc del fot trv y tado el uw en blanco

ornamentum regis huius proposita ret sequenti sententia des-cribitur. Est autern in hebraeo ,ìnun' et iclem vocaburum, quodlatine -dicitur cingulum et cinctorium, apud hebraeos iírrtquod diversis adiunctis diiversa cingula'significat, sicut si latinrediceremus cingulum lumborumr seu

-laterum et cingulum renum.cingulum lumborum es,t cingurtrm m,ilitarre, ,ratinË baiteus, ha-

bens. ad latera penclentia qnu.ã.rn. qrlae ensem sustine't, icl cir-co dicitur cingulum lum,boium seu laderum. 3 Reg. z lsl: þoswitcru'orern. bellí in halteo .rwo, quod erat circatiotm.bTs

"rJr. c\r,gu-lum autem renum est quod cãmmnrniter rest in usu, p".i, etiamtempore. Rex igitur hic habebit balteum militartem¡ et cingulum;ti,am pacis. cingulum milita¡e erit ius'titia, cingulhrm pacis eritfidles.

z. Yenit ergo christus et bellator et pacificus, sic praedicturne¡t per prophetas Isa. 8 | 3l : voca nomgn eiws: uelociter sþoliadetrah,e', f.estirca ¡traedo,ri;Iia. 9 l4l: iu.gwrn otceris lius et viigs,rn4y*"*teùts et scdptn.u+r. eractoris eius'¡swperøsti sdlcwt in d,ie Ma-dian: Ieremia zo ltrl: Donoírrro, ,^erwri est qua.ri bellator for_

sEnluonps sotsRÐ ts. I r, i-5

fis. De pace etiam dicitur Isa. p f6l: vocobitur nomen eius þri.nr-cefs þacis, ubi etiam habetur nomen fortfu, quod est belli, et ibi.dem [7] : þacis toon, ørit f,inis. Bellum enim gestum est contrainimicos: diabolum, mortem et peccatum, et victi sunt. Pax estnobiscum facta, quia i pacifrcavit nos cum Deo Luc. z lr4l: iruterra þar lcominibus; habetìergo cingulum belli et cingu,lum pa-cis. Talis est vita iusti: oportet bene agere, quod pacis est, ,et

contra tentationes ,et inimicos interiores et exteriores pugnatre,quod est belli spiritualis. Explicemus primum.

3. Iustitia Christi duplex est: una qua parte judex est; sicest instus quia iuste iudicat rlnrlrllqrlemque secundum opera sua.De qtta z Tirnotheum 4 l8l øedd.e't uqí,lní, iutstus iudþLv. Alterac¡ua in se iustus et sanctus est, ut redemptolet homo de qua rPetr. 3 [r8l: Ckristtts sen+el þro þeccati.ç toost¡'is noortuus ebt,i,tt.çttls .þt'o ittittsti.s, Ncxr est de priori s,erÍno; hoc balteo tttetur in2." advienttt, quando venerit ittclex. I)e posteriori est sermo. Haecest iquae cingulum dicitur laterum,, seu lumborttm Christi. Pãtriaet-erno gratrrs et acceptus fuit ut ho.mo et iu se ittsttts fuit et

est. Haec clicitur iustitia etiam in nobis, quia itts est acl aliud,c¡trocl itrstitia iudicis':exigit redclj. z Timoth. 4 l8l i cororl,d, iust'i-tiae, qtmm^ redfut nøi'lci itt.çttn.ç ìuder. Iustitia ergo in Clrristo, q,ui

meruit"et obtinuit a Patre nostram reciemptionem' Haec iustitiaChristi tanta est, ut excecliat omnem iustitiam creaturab ptlrae;nam trt probe <lìcit l)¡vlescitlNt;S libro 3 cle ficle c. 22 8" [ron eratC*rristus ut homo grattts Dleo per solam gratiamr in{usam, sed

per unionem acl Verbum, a qtla illa, ut a fonte, procedebat; quocl

èt Pater ipse signifrcavit Math . 17 l5l : Hic etst Fi'li't'ts nceus di-lectt,ts, in, qtto t*'ilni h,nt n cornþland. Nota qttasi cauBam compla-

centiae esSe quia Filius erat, ut enim dicit l)roNvsrus, cap' z de

divinis nominlbus ss, sicut Christus deus et homo, ita eius operâ-

tiones theanrlricae, icl est, cleiviriles. E,rgo ita etiarn iustitia eius

cleivirilis. Quod in loco Matthaei 17 l5l indicatum est; nam no-

ta illud bene, Aliud est enim sibi complaCere in aliquo, aliud be-

j Ms qui

8e. o. c. PG 94, ro88. ro87.

ü, Ën et sitií ln¿i."áo pri ttf.go, no se encu,entra alusión a lars operaciones d¿'Ë

,¡iittt. li en\a Eþirtolo IV a Caio Monocho,PG 3, ro7z, C'

228 CARD. TOLEDO

ne complacere. Complacet in aliquq cum illu'd' placet et gratumest, etiana si habeat aliqua quae non omnino plaCent; at bene com-placet in aliqtto, quando illucl est omni ex parte et omni perfiec-tione perfectum. Comrplacet Detr in iustis, at norl bene, quia autalicltticl habent, quod ncrn placet, aut non ita divinam voldntatetrtimplent, cum possint esse gratiores. At Christus omni ex parteplacuit, Psalmo rro [z] : nnagna, oþera Domini, erqu,ísito in om.-

¡qes aohuúa,tes eius. Nota iø ontnã zto,lu,ntates iøz¿s. Solet aliq,uo$opus homini placefe, secl sunt ¿liqui ita exquisiti gustus, ut sbm-per aliqui'd clesiderent; ita et Deus. At Christus in omnes volun-tates eius piacuit; ista iustitia, ista innocentia est, quae fuit cin-gulum laterum eius. Haec etiam magnitudo iustitiae notatur ibi:Iurnborum,. Nemo hominum in lumbis habuit iustitiarn Rom.

Z lzSl i nønte serztio le gi Dei, ca,rn,e tegi þeccati. At Christusruent€ et carne, ratione et appetitu.

4. Haec iustitia fuit iuxta ,tres voluntates Patris, quas solusipse efficere potuit. Priøro q,uidem Pater aeternus voluit satis-fieri sibi; erat enim creditor hominis, quia iniuriam acceperat ab

homine et satisfactio ei debebatur, a qua facienda erat homo itaelongatus, ut non solttttt illanr facere uecluir,et, secl nec pro bene-

ficiis acceptis gratias sufficientes ageie posSet. E;tat etiq,m Pateriratus contra hom'inem, et sententiam protul'erat contra þuuraeternae mot'tis. Venit Christus, filius Dei in carne, iet hac suajustitia mirabili effecit haec duo, ut Patri pro nobis debitam sa-

tisfactionern exhibuerit sed eurn placatum no,bis reddiclerit et chi-rogra¡hum sententiae cleleverit. De priori Rom. t [zSl t ql'4'eln

þroþosuit Dews þroþitiationem !)er fictern in sangu'i,r+e ipsiws ød

[Fol. ll?vl ostensíonem iustitiae suae; de posterio'ri Colos.

z [t+]'. \delens Etod ad,vers'ùts vuos erat chirograþlourn d,ecneüil,

tlrtod, erat contrariun+ nobis, et iþsuuc tulit d,el rnedio :offigens tl-lwd, cruci, et Ephes. z 116l: faciens paceno ut r'econciliet avnltos

ùt, uno. corþore Deo l)er cr!ícem,, interficiens iní,rniciti,as 'itt,tsewae-

tiþso. IJinõ itrtellig.s illud r Ioan. z [r]: si quis þeccøverit, od-

aiac'atuuo ltabemlu¡s aþud Pøtrena Iesutn Ch,risturn iwstu'm. Quateest haec conexio: si quis þeccaverit, advocøtu.rn høbèruus 'í'ws-

tutm,? F,rgo si iustus est peccantes non defendet, secl puniet. Nonde hac iustitia loquitur Ioannes, sed detea qua Cfrrristus fuit itaPatri gratus et tantae iustitiae, ut pfo nobis satisfecerit, nobisveniarn obtirruerit; propterea subdit lzl : et iþse ast þroþí,tiotitt

SERMONE'S SOBITE IS. II' I-5 229

þro þeccatis tt'ostris. Eccà iustitia' De hac dictum est Isa' 6z lzl:,nttir*l Çentes iustuto+ ttturn, et cuncti' regds inclitwm ttttt'4*':

5. Secundo "oiull p"tt' tlut"-'onii condem'nationem' unde hac

iustítia effecit Christus ut hom,o liberaretur a daemonis potrestate

iusto iudicio; quia enim tentanti claemoni ho,mo acqruievit, iusto

Dei iudicio traditus est in eius potestatem. Potuit Deus eripere

hominem ab eo i-;.ti; tt ¿o*¡ttio, quia Dominus .est omnium'

"i'påI.r,"i., quia' omnia potest; noiuit, secl sicut iuste traditus

fuithomodaemoni,itaiusteprivatttsestdaemonpotestatetra-dita in eum. Hoc ifi..fi'-itttiiio Ct'ttitti, ttt explicuimus iu quar

dam praece¿.rrti con.io*' Si enirn Christus non sic iustus esset'

sed sicut unus ex hominibus caeteris, 'on. transilisset daemon

suam potestatem þt terminos suae iurisdictionis in eum perse-

quenclo,; at quia itttiii" Chrìsti'ea erat' ut nihil daem'on haberet

contra eum,propt.t* l; to tlotrto" initiste egit' et privari meruit

potestatre ¿ot" .ortìrã ho'ni"t', Ioan' i4 ko] : aen'i't þrí'n;ceþs

'l*im ttttr,n'tcl,'i', et íto rne nopo habet qtr;ícquant^ -r

6. Tertio voluit pater nostram iirstifrcationem. Hac eadem

iustitia obtinuit, ;; *; solum liberare'rur a pote.state daemonis,

nonsolumsententiacontrânoscleleretttretclebita-satisfactio'sofveretur,

"..1 .tirrå; ;;. iusti efficeren'ltlr et grati Deo et dig-

ni vita aeterna; ta; ù;trunt cltto priora fieri absq'ue hoc' si ho-

m,o maneret 'e*trJ poit-'tott- claemónis' Deo autem non inimicus

nec debitor pro lleccato perpetrato; at adiunxit tertium' t1t nos

etiam iustificati .t..*'s to'"- Deá' grati ipsi et filii Dei effecti

et haeredes vitae ;;ä;.. ú. s lzôl : u,t sit iþse it'tstus' et ius-'

tíficans eos qui, ,îlî'r, i¡ie ckrìsti,, -i

cor. r ilol : facttæ \est

nobis ittstiti,a, ,*rrl"¿¡¿'ini¡o tt rcclcwþtio: I'*. 6z.lz;lz þt'o.þtev

Sion ,t01,r, tornUo, li-'"¡.,,.áptt', lTiertis,aleno non quiùc.cwn, donetc

îiiå¿¡:,åíiìr rii rpti,raot,'i,otsitn., eitrc eü satao,tot, eius,tonqu,mn, lam-

þas accendor*,. o¡'ritur-iustus christus splendere et lampas ac-

iensa, p", ,pt.niãrãfn ., farticipationem lucis et iustitiae suae

[quaml in nos iin"dii.niciendo iustos et sanctos. Meritd ergo

iustitia est cingulum lumborttm, quia per hanc contra inimicos

nostros haec om'nia fecit.

7. ohiciet ".u'ira.*"gabit aliquis: si'iustitia haec est balteus

.irr','qoi, loit 4uai.r, seriensis? nam balteus sustinet ensem' non

autem e.st ipse .n.i''. Merito hoc qttaeritur' nam ensis et gnadius

Christi fuit potenti* ¿iui"itutis eùs. Hac potentia potuit per se

sola n uti sine ullo balteo, nam absolute poterat condonare onniapeccata.hominum et tiberare a captivitai. ¿n.-ori.*ãl p".in.nr"nos sibi gratosque facere, et vitani aeternam dare, etsi homo fac_tus nor esset; ct rromo :tiq* facttrs, icrem pot,il;,'ä non minorest facta potre'tia divinitatis propter carnem assumptam; at no-Iuit; secl haec facere olacuit ,ì"r'*.,.1,,,- c-+i^r^^rj^---._tiae, et no' tanturn på, n'ir.ii;"';i;;ï öäïå,"i,"."!.'::ï:sa balteo iustitiae l-urius se cinxit in sua hurnanitat.'.t;;..*ï_tentiae suae f'oruitl r,estrìng... .t rig"r. ¡"lt*," quoir f it mi_ranclae lrotentiae .t r¡irtutis, er cnm å".-rpõillJ3;Ë;* et con_tra inimicos puguaturus noruit .,,r. .,,ugirato nec åãnr. vagina-tO ntlq'nn-fe, Ser:l, eti:lm in h-r!+o.^. .-.^..i+- | ,.,.e t v i r' r or r i.s ¿. ¿ i e'' "i.,i ;äÏ,. i "ìï:,'äå"

i ;, jå ;ì'. fi " llïriliTevaginare, s'ecl cum.vagina et cum penclentibus ¡attei slmul illumpercutit et r¡incit, sic contra inimict¡.s nostros fecit chris;., p;ltentia sna in vagina humanitatis et in balteo iu.titì"ì festrictaeos omnes

'icit et superavit, et honori patris consìrrt it ut iei fie-,ret sa.tisfactio tanti debiti et cecleret in hominis .-.I.r{äm nt dicerepossit.: nobis q''iclem abratum est crebitunl, non à¡.'tut. per con-rlonationten-i_, secl çrer solutionem. quia homo in".ntt, .st qui proomnibus .so[ver'et. nimirrrm ipse Dåus factus ho.o, .i creditor'ip_se induens naturarn debitoris 'et in ea solvens. niir eigo iustitiacingulum lumboium eius.

8. Hoc principes terrae debent imitari: habbnt ensem, qui estpotentia temporalis, qï1. est in principibus temporaribus, ef spiri-tualis, quae est in spiritualibus. Acuiissinrus ei roriir.i*us hicgladius. est, nt ipsa ex¡Jerientia docet, sed opus est eum habere inbalteo iustitiae. Sol'et balteus d"uas partes irabere, superiorem etrnferiorem, qrribus ensis appenditur, quae significant iustitia'rad proximum et iustitiam ad Deum, quae est' religio. pote'tiaprincipum i' hoc clebet esse balteo. Dolendum tanien est quorlprincipes glaclium potentiae non in balteo iustitiae, secl in balteopropriae utilitatis, vo,luptatis, humani fespectus, et aliquanclo inbalteo iniquit:ltis et impietatis habent, dum påtentiae' gladiurnpessime rexercent, et si aliqui,cl iustitia faciuát, imperfeéte q,ui-dem, sicnt illi qui habent ensenì irt nna particula baltei.

9. t Ut autem qnantum principes ieneantur potentiam suam

23Ð CâRD. TOLEDO

k r'l4s sdl4mI Este .núnæt'o y et ¡íguíente tienen, lø noto matgínal: non diçtum

IS. r,r, r -5 \ 23t

secundum iustitiam et religionem administrar'e, explicemus, dicoiustitiamr Drei esse valde a nostra distinctam. Dei iustitia'est ge-

neralissima, quidquid enim vult facere, iuste facit, quia voluntas

eius lex est, non habens aliam supra legem, et cum sit omniumDominus, pro beneplacito suo,omnia iuste facit; si punit mrale-

factorem, iuste facit, et si non punit. etiam itrste facit, qttia Do-

minus est et condonat, qtlae stla sunt; nam si quis occiclit homi-

nem, quod Dei est aufert, nam_ille hom,o D'ei,erat, ttncle'condonat

rnori.. illius; cleniqrre qtridqulcl facit, iuste facit. At iustitia ho-

minis non,est sic, sed.habet"supra se legem, nempe Dei vo'lunta'-

tem dlisponentem atlt p'ei' legei divinas aut per fationis dictami-

na, clebàtqtÍe homo se conform,are, aliter iniuste agit, nec habret

prá sua vàluntate legem, secl alteri subor'clinatur. tlnde non est in

pot'estate eius semper non punire cl,elicta, nec condonare noctl-

.menta facta, c¡rria dominrts absolute non est' 'ro. Perpencle ergo rem notanclam. Cttm Deus potuisrsret ittste

liherare hominem iustitia süa stlprema, etiam sine morte filii, sine

satisfactione et solutione, rroluit tamen servare itlstitiam homi-

nüm. fit non liberaretur sine satisfactione et sine claemonis culpa

et damnatione iusta. Quanto magis homines. et principes clebent

servafe iüstitiam, ,et cingi hoc balteo ctlm non habeant aliam itts-

i;ti.ro q,ua inste agant. ni.i hon. quae eis est imposita ! Profecto

argumentttmr e,St'efficaci ssimum'rr.Attend.o.rt.*quoclglacliusprincipis'quinonestinbal-

teo hoc, scinclit qrii,t..,'tamen hebetatur, et minttitttr r¡irttts eius'

et aliquanclo rumpii,r; quin potentia contra iustitiam exercita.

"i;qirrr¿o minuitur "t p"rit: quan<lo 'ero

eht in balteo ì'stitiae.

scindit. non tamen hebetatur, nec perit, serl potitts augetttr et sta-

bilitur: cfuia in eo. qroct ittste facit, minister Dei est, et I)eus est

qiri scinclit per et1m, quis autem est qui ptaerraleat l)eo?

[Fol. I l}vl Et'fi'cl'ert cinctorit'rttt rentw't' eiu's'

r:. Hoc est alterum cingttlttm, q'uod pacis 'est' quo sio;nifican-

tttrnonnullanrysteria.Tnprimisnornenficleinonexplicattotamsignificatior.*, ,r.,ltr; lr"brui.i, nisi multipliciter eiiag ficl.s acci-

;å;t;. In h.braeå ..i ''r¡lls$.quod quatttor significat' primo

fidem et credulitui.*, q.,u* n.ä.rib.*nr d,,ictis alterius, qu? sig-

nificatione ficlem -."tldi.o*

rlicim,us. qtta credimus .tnysteri" "9-bis re'elata. Secunclo sígnificat .reracitãtenl, clfJa qttis vere loqui-

tur dicens verbo, quod sentit mente. Tertio significat veritatêmqua quisque sentit nt_res se habet, nec d,ecipitri; i.-.nin' d,iciturvèrus' Quarto significat ficrelita,terr qua quae promittu'tnr i'r-ple'tur; qui igitur loquitur ut sentit, verax est; qui sentit, ut resse habet, v.rtls est; qui impfet q,uo.l pron ittit ficlelis e.st et cons-tans. omnia haec 'ocabulum

hebracrirn sigirificat, et brevitatiscausa loca Scripturae pra,etermitto. u¡¡)r¡¡r¡L4L' uL

13. Qui dictis suis fidem aclhiberi ab aliis postulat, necesse'est ipse habeat has tr,es conclitiones, seu qui porlt rnt ab aliisemund'' in prima sig'ificatione, necesse est ui ipse habeat in tri_bus significatio'ir'rs cttuttt(t. Su't cirinr _q.rri ,rån-ii*nt nt sen_t2--,-t- ' 1LrurrL, eL nol-urìr ctlctrs nemo rure credit; sunt qui clicunt ut sen_tiunt,. tamen saepe falluntur, nec etiam his iurË creclitur; sunt quiprom,ittunt et aut no,n habent animum implencli,

"irt,-.i habent,mutabiles sunt, nu-. his creditur, ,r.. fi-ditur. eui ergo fidempostulat, debet cingi ern ,r+ã,; ¡et attencle non satis Ãse hofr.r", ..Jcingi undequaque, sunt enim ql1i crlm ariquibus ú; virtutesexercent, non cum aliis, aliquanclo sic, aliqrrindo non; nec etimistis plene cr,edì íure potest.

14. Attendte ergo: christus Dominus in hunc,mundum, ve-niens docuit, quae necessaria ratione non constabant, ñarrabat,guae non videbantur, promìsit quae non erant praesentia, s'edfutura; idcirco exegit' ab omnibus ficlem, .i crredulitatem,lk.-t6, 16": qtti, ueclicleri,t et baþtizatns ftrcri,t. Ioan. fzo, zgl:,,bèoti qu,i, non aidertm,t .et crecliderunf, troan. t lrzl: dedit patintd"tern fi-lios Dei, f'í,eri, üs qrñ ueclunt ito emt+ o. cum igikur rfidemab ornnibtrs postul,ct ct dlt¡uttwlr, clebLrit ipse cingi emütalo et fideundequaque et perfecte, n'empe veracitate, veritate et ficlrelitate:sic enim iure ficlêm petit et creclulitatem nostram, et iur,e ei cle-betur. Talis enim, erat ipse: non habebat ficlem primo rnoclo, quiavidebat Deum'et omnia quae clocebat mysteria, fides autem estnon apparentium; tamen verax erat, quae sentiebat clicebat,roan. 8 [ssl': si' d,isero, qtñd, raoro .çcío euqaa,, dro sirtilis aobi,s men-dar;.cecl sci'o eum., et sern4toneno eius s\erz)o, i'cl est, non sum m,en-dax; Ioan. 3 lrrf : qucte v'i,clinous. testauu,Lr; r petri z fzzl; nott,

232 CARD. TOLEDO

m El mbrayailo ès ilel Ms, el cual esuibe lø r." ! 3,' uez ,etmunactt, emfùnah /arslestontes

n Ms Ma+h z8lt sic

rs, Ir, r-5 233

est ònøentus d,olws in ore eius. E;raf vefus, sciebat, dec falli pote-

rat, Ioan. 4 16l: ego sxmr aia, zteritøs e't zti,to; Ioan' 8 [t4]: sitestirnoniurn þerluíbeo' cle ,nøe ípso, testitnoni,ttrn mV't¿un aerutn est,

quí.ø scio, unde aeni. Fidelis est, quae promisit, implet, nec mu-tattrr: Luc. zt lzS1, caeluno et terr(L tt'ot't's'ibtutt, zterba d,u't€cnl

yneo y;on trnsibt"r,ttt;z Th'essal " ¡ [g] : ficl,elis Donuí,tcus est, qui

confi,rmøbit nos et custod,íet ø tnalo,. Cr,rm igitur sit verax nn vd-

rus et fidelis cum omnibtts credentibus irr 'etlm' en1,1,Lna'clo cincto-

riurn est fentlm eius. Talelrl enim'esse oportebat, qtti cunctos ho-

mines ad fid'em vocaturus erat; icl enim mysterium frdei vocatio-

nis insinuat nunc hisce verbis propheta, et dum cingulunr' dicit,

generalem vocatio,nem gentium et ittdaeorum acl fidern significat.

1.5. q Alterum etiam mysteritlrn hoc eodem verbo significa.

tur, in cuius declarationem attende esse triplex sponsalitium in-

ter Deum et hominem. Hoc enim no,mine dignatus est misericors

noster Deus homines honorare. [Fol. I l4rl. Quia enim in eam

elignitatem provexit homìnes, rrt filios snos acloptionis faceret et

b,çátitudìnis haerecles, iclcirco Ecclesianr nomine sponsae et se

viri ac sponsi nomine appellari voluit, et unionem ficlei et chari-

t"tis sponsalitium. Alteä etiam catlsa 'est, q,uia ttt uxor solum

virum debet agnoscere, ita De¡s soltts est v'enerandus, f1êt1o' s11'

pranecaequ'eacDettsestanranclus,seclipsesttperomniaclebetiomplecti. Quod triplex esl, Prinottnr ceTebravit Deus cum Syna-

gog;,.r* þ, fidrem et clilectionem dec{it legem lllam mofrlm,

iudiciorum et caeremoniarum i uncle illucl sllonsalitium fuit in

iri.titi" et iuclicio; cui etiam cledit promissionem r¡enturi Christi

å;*;fur "urn. et semine, et m,ulta beneficïa contulit temporalia-et

,fi.ito"ti". uncle .¡."*ntitl,tm fuit-in rnisericorclia et miseratio-

nibus. S.ecundum fuit multo perfectitts cum Ecclesia nostra,..'ju] nfi* O.f in ."rn" exsisiens spolrstls est, Psalmo 18 [6]:

i,þse tanquor* ,poi"*, þr'ocerlens dtc ^tlt'alanoo

st¿o' Hoc non in lege

illa veteri, ,"d, ,.-o,tis úrnbris et figuris, celebratur in frc1e viva

"t-dit.ctione perfecta. Est autem magntlm cliscrimen, nam illu'd

,po*"iiti.tm iuit .rrro ,..un, clttia iusti in statu l'egis servi erant,

at no.strum "u* fi¡.t^, ltiia Ecclesia, stattt scrvitutis abiecto, in

o Ms t Tir¡oth 3pAlnnr{tetta,lotaiapplicafrdemhanctriplicemprincipibus;dignaenitneisest

inte.r homines ceteros quibus est necessafla

g Al nlorgen ¿, ,*'i"r*üirr'ldr-l* dos sìgrúenles crrotø: no* dictut¡

234 CARD. TOLEDO

libertatem est transrata, cuius merninit.paurus Galat 4 [3r f : nonsu,?nut ancillae f,il,ü, sed,.liberae, Qü& tiberta,M ïhr;ri^ ,nos libe_raztit. Fig,ra huirs. in AbrahaÁ,'qri nuptias cum ribera ct cumancilla celebravit, et ex utrague'd¡uit nrio.. ruriiunì ..a spon-salitium consum'ïnatum, quanåo firii nalr.&t"t.."ö;"nt, quorrest in gloria.

. t6. Huius triplicis meminit Oseas cap. 2 llq rJ : d,esþonsaboin'Eût, D&rs, te tniki ùo ¡emþiten*ir*; et cresponsabo te ito .krcti-tia et iu'dicio et in-m,rdserl'iroid,iø, et lníserøtt¿iøiä;"et"'deipo:utsa-,bo te miki-iy, fidø.^Il:lud primum'est, quod tertio láco posuimus,quod est aliorum finis, quasi dicerei: åecrevi, o ...tari" ñderium,d'espon-"are te mihi in o^ro*-..* !:- ,.-r

bo ie in i"¿i.iå ål i;!,iil:ìäi"jl'"Ë,.'liï":ü:i i,'åi,:::å,"1'i;est, promissione christi, et miseratiánibus,'id .rt, ¡ãi.n.iis mul_tis, postea in ficle per evang'erium¡. Hoc .râo ¡nrinJ"-n; Isaias dii-cit: citoctoriuøo renutn àiul ¡ddns, veniet på.in.". i.", ut spon_sus celebraturus nuptias cum Ecclesia, nån in 1.g., ;.d in fideevatgelica et gratia et sacramentis gratiae,

"t fidåì.'Hác est illudverbum Emunalc, quod est apud Oseam.

r7..Huius sponsalitii quaecram aclumbratio est in hocliernoevangelio. Nuptiae celebrantur, cluibus interfuit christus signi-ficare volens se esse sponsrlm,etiam, secrr non quarìs ille, qui iivi-tavit, nec similes nuptiae erant. In his vinum erat irnpeif,ectum,et cum hoc clefecit, quia lex imperfecta, et adhuc cËssavit; atnuptiae_ c.hristi perf'ectae, in quibus vinum multo periectius ,etnon.cleficienp, quia_evangeliurrr continet gratiam, et ïon cessabit,ut ei superv'eniat aliqua alia lex. Ila,ec eiiam .rí diff.r.ntia interbona huius saeculi et spiritualia: gauclia imperfecta huius saecu-li sunt et 'evanescunt, spiritualia solicta et pårfecta clnrant.

r8. Dices, quiclem, quocl r,enes cinguntur, quare cingulurnnon est ad pectus'et mamas, sicut Apocalipsi r [rsJ' þtoecìnctusad matnil[ot soqxcr ailtretr,, secl acl renes? Altende rðner'significareirascibilem', und€ r l\{acchab. z lz+l dicitur cle Mathatñi^, ,or-trencueru,nt renes eiu:s; et acc,utstt.ç est fm,o,t, eit,t.s .çectntã,umtí,rrcli_ciam, leçtis, et insilitøtls tnLcidflait íuum. Hoc ergoi significatr.rr.finlrm mirabile: cingitur christus circum renes acl significanclunrchristianorum tot ac tanta sceler¿r futura, ut in eos'írasci meri-to. posset. et a sponsalitio recederje, tamen non idr faciet, secl iramruisericorclia ct fidelitatc tenrperabit, acl Rom, 3 l3l: nimc,cluid in-

rs. rr, r-5 2e5

credulit,a,s eoru,nl, fidèm D'ei eztacuøbit? absit lta nunc nt/lla sce-

lera facient ut Ecclesiam suam dimittat; iracetur castigando, sed

non repellendo, quia {ides et iìdelitas cinctorium rentlm eius est.

Psalrn.-88 [Stl:-si d,ereliqwerint fitü øius, etc.

[Fol. I l4vl 19. Adverte postremo quod non ponitur aliud or-nam,entum, quam cingu,lum, ut denotetur divinitatis exsistentis

in christo, et unitae humanitati incomprehensibilitas. cingulumcclrpus totttm cingit, non tam,en totttttt comprehendit, aut conclu-

ctit, quia extra cingulum est. Ita humanitas unita toti divinitatierat,

-et tota divinilas in Christo uniebatur humanitati, no¡ ta'

*.í .n*prehenc{,ebatur, quia divinitas est etiam extra humanita-

tem illam in caelo, lerri, etc.; idcirco cingulum est humanitas'

non vestimentum cooperiens ,et comprehendens totam divinita-

tem', guae incomprehensibilis est.