Dissertatio inauguralis medica

ùc

~orbi$ capillorum quam

Consens u e t Auc t.oritate

Illustrissimi ac Magni fici D omini

$,ar::Jtt'l.1 ,w ti:;·ec/onj, pcrillustris ac spcc t a bil is

DOMINI DECANI,

Clai·issirnorurn ac Ce leberrimorwn D.D. Professorum , pro

D octoris l\'ledicinae Laurea cl surnrnis in med icina honorihus ac p1·ivilcgiis r ite et legilin1e

obtinen dis

in

antÌquis sima ·ac celeberrima Universi.tate Vindobonensi puhlica <li5q_uisitioni suLmittit .

Ant. Mart. Brich ta , Boltenws ](lentsclt.

In Thcscs a1lncxas disputabitur in acùibus UnÌl'crsitatis dic 23 . . Mensis Junii .MDCCCXXXVIII.

Ex typographeo viduae Antonii Picltlei·.

)ium tu 1 quae tcnuit dive.s. Achaemenes, A.ut p inquiJ Phrygiae l\'lygdonlas opes: Permuta1·e velis criue Licymnlae 1

Phnas aut AraLum domos'f

llornt. Il. Od. H.

Magna sane sunt emolumenta, quae amoenae conciliant corporis fonnae, sat notum illml imperium, quod venustas atquc pulchritudo in mortalillln exerceut an imos, quin vi­tuperaremus illum, qui pro virìlrns ailnitcrctur, hacc ilona in sua conservare integri tate aut ab arte extorquere, quae severa ilenegavit natura. lntc1;ea fateamur oportet, pulchri­tuiline vera ut quispiam gloriari posset, ritc tlesiùcrari, amoenas has formas sanus ut gubernet animus, animus ut co­puletur cum hac vcnustatc scientiis cxcdtus acque ac morum et inno centiae canilore nobili s. Hanc partcm, quae omni­bus irriilet temporis injuriis, cui omnia sponte ccùunt pal­mam, proh do lor ! fcre ubique a morfalibus ncglcctam de­ploramus ; dum illam assequenilam genus humanum frustra consumerc vires intucmur. Phi losoph i quidcm contcnùunt, verae ac pcrfcctac pulchrituilini reluctari, frustaneum sem­per manere nostrum conamcn; effatum minime ncgarnus, si mo ilo Veneris nova ex mari emcrgere t Dea, cunctis cxor­nata cllecebris, quac lloriùam phantasiam ionge superarcnt ; ast casta vcritas, pulchrituilinis conccptus nimis lluctuarc, nos convincit; quaelibet enim gens, singulum in iliviùuum , imo idem subjectum pro varia aetate alii imagini suam per­solvit venerationem. Si illa amplitmlo conceptuum, guae, nos hic amplectitnr, confusionem minatur, tunc plane in labyrintho errabimus filo Ariailuae destituii, si quaestio ori­tur, quaenam pars rite principatu gamlet.

Capnt, coronam organismi humani, quae nobilissimum reconùit organon, benigna natura peculiari ùecorc exorna­vit-capillitio. Coma justae quantitatis et amoenae decolo­rationis tam intime init conceptum pulchrituùinis, ut ipsa Venus, si illius capiti hoc ailimeretur ornamentum, paucas certe nunrnrat victimas , spontequc cvauescerent insignes illius illecebrae. Vel'Ìtatis omnes gentes convictas ailspici-

1 *

- 4 -

rnus, quu_rn certe nerno, capillorurn lugens jacturam, ve­nu~tus cele~r~tn_s est. Magnac illae curac atque solertia, quae ub1~ue :ap1lh_s rn1_Pensae erant, ex i mii illi honorcs, quo

8 flonùns JUVcllls nti senex rugosus bello capillitio larga spar­ser~ '.nanu,. sunto no bis argumento, venustatem corporis capdlts plurnnum ùebere. Duce historia ad canam ùescen­damus antiquitatem et dieta paucis diluciùemus cxemplis.

Graeciae pervolvens historiam, frustra quaero, quae relatis atlversarentur, <lum large occurrunt, quae pro mea pugnant domo. Pindar <lecantat Gracias belle capi llatas. graer.us contra pictor Furiarum caput serpentibus terribil: redtli<lit. Homeri phantasia Jovem con<lecorat venustis cri­ni bus. Sapiens .Lycur_qus, bella coma venustos homines fieri pulchriores, fatetur. Graecus in summis versans angustiis, ali ultimam salutis metam detrusus, Diis immolavit caris­simum - comam. Gracci caros mortuos lugentes, crines aut evellehant aut ton<lebant, sic Elcctrn probrum Helenae in­fert, quo<l suis parcens crinihus, mortuos fdfelerit. Alexan­(ler magnus , . Haephaestionc a<l inferos misso, <letonùebat capillos et Pelopi<la <lefuncto cuncta Thessalia in lnctu ver­sans, neque equorum pepercit pilis.

Apu<l Israelitas haud minori aestimatione frnebatur ca­pillitium et Ahsolon venustis emincns crinibus in ùeliciis versaliatur. Ju<laea !ex, suffulta ohscrvatione, feminarn alia non superhire parte, quae capillis frequentius seùuctorem allicit, sancivit, ut juvcnis marita comam aut ùensis obruc­ret velamentis aut piane ahscin<lcrct. In sacri.s libris lc­gimus, Dominum Moab et superbia inllatas filias Zions cal­vitie punivissc. Apud veteres Aegyptios omnes infantes rufis notatos capillis morti fuisse <li cato s , legitur.

Romaiii poetae prae aliis Ovidius venustos feminarum capillos usque ad siùera extollunt cncomiis. Martialis arctoa tle gente comam Lesbiae mis it, nt scire~, quanto _s1t sua flava magis et Terentius rufam illam virgmem Cae.;1am r_c­

pu<liavit. Tonsus capillorum hahebatur poena et contumch~: Calvus J. Caesar victis Galliis flavam comam ùeton<leu

- 5 -

jussit in tesseram amissac libertatis. Matrona romana ar­tcm jam caluit, spuria uti coma.

Initio monarchiac frankicae liccntia, longis lactanùi cri­nibus, solum filii principum frnebantur. Pliarmuntl verbis:

11E,ice regem crinitnrn" aù solium regale vocabatur. Hex

Cloùion gauùebat cognominc le chevetu. ChaL1ùcbauù jus filii Clotharis longa coma vinùicare nitcbatur; ast capto, crinibusquc spoliato, argumentum aùimebatur. Cruùclibus illis temporibus~ uhi christianam fiJem amp lectentes, igne ferroque exagitabantur, fcminae cliristianae capillitio spo­liatae sunt; simili poena imperatores gracci afficiebant ima­ginibus sanctis arma inl"crrentes.

Nec tlesunt aevo nostro argumcnta, neque veteri rcpu­gnans reperitur. Anno 1685 in Ducatu J}lagùclrnrgensi !ex lata fuit, ut imputlica meretrix tonsis capillis ùe territorio exterminaretur: casta contra Germaniae virgo, fioribus ca­pillitium coronare potuit. In Saxonia sancte fuit servatamos, ,in aùultcrio tlepreliensae conjug-is caput ùepilanùi et fiagris e pago obj urganùi. Aù cxtremum sane trusit rcm Le Gros Pari1iis, qui peculiari praesiùcbat Acadcmiae, in qua ali perl'ectionis culmen · evccta ars, crines ornanùi doccbatur. Anno l 765 conscrips1t tractatum, in quo trcccntae varieta­tes capillaturae tlemonstrantur.

Aù hoùiernos propero dies_; ast immensa rerum ampli­tuùo mihi occurrit, ubi ordiar? Quis innumcros illos cri­nium oppcxus tlepingere auùeat ? Patranturne miracula ante oculos mcos? En annosus juvcnis cum venustis nigris ca­pi llis, qucm tamcn Proserpinia canum scit, amplcctitur ami­cum cxoptanùi capiilitii, qucm taciturna luna calvum adspi­cit. Estne illa rufa virgo, quae nigra superbit coma. Ycram viti es , ast . ritlens ille capillorum concinnator fatcri hautl cunctatur, se hoc ornamento se pulchra spoliasse. Ubi illa­haris p!Jantasia? Non tlevclcm magnum illutl mysterium; transcam illas enormitates subtilium et textilium capillamcn­torum; taceam illa damnanùa arcana, qnae in gigantcis schc­ùulis cum enormibus literis tlcpicta ubicumquc ùeprcdicantur.

- 6 -

:Magna illa selertia, quam exaggeravimus, eximii ho­nores quibns crincs pulchri fruebantur, facile aù opinionem setlucerc possent", pathologiam capillorum jam ùudum per­fectio'nis cnlmcn occupare. Ast qui non obliviscitur, talibus dc partibus hic agi, quas organa nominare ùiu cunctati sunt cruùiti, et quarnm physiologica relatio aù organismum non solum non tlevclata, imo vix tentata est; hic certe patholo­giam in cunabulis in venire non mirabitur. A temporibus Ga­lcni et Avicennae, qui multum ipsi insuùarnut, ne l1ilmn lu­crata est. De plica polonica, quae nostro aevo originem dcbet, verba non faciam. Duo millia anno rum labuntur et cum intcrea rcìiquae scientiae nostrae partes giganteis 'lae­tantur progrcssibns et celeri passu pcrfectioni properant, pathologia capillorum in eotlem puneto aùhuc versatur, in quo illam jam cana villit antiquitas, In illo puncto? minime, illa potius regressum fecisse vidctur ; nam libros nostrorum artis heromn perlustrans, vix nomina morborum capillitii offendo, ùum veteres medici tota volu'mina illi tlicaverc, Singulis corporis partibus, uti oculis, ùentibus imo ipsis eia vis permultt operam navarunt, ùe pilis vix ullus cogita­,•it , et ab hoùiernis ùiebus hanc partem artis nostrae me­llicis piane ereptam, agyrtisque et rugosae aniculae concrc­ditam moereo.

Ad nostrum reùiens op!!sculum, commemorare ncces­sarium <luco, quoti plicam polonicam, in multis scriptis clas­s-ico calamo exar,,tam, hic frustra quaesiturns sis. Divisio­m1111 sequutus sum, iliam , guae principalibus capillorum functionibus ùepro mpta est.

Vitia nisus plastici capillorum.

H y p e r t r i e h o s i s.

Sub ho c nomine ille nobis consideranùus v,enit status vitiosus, si ca pillorum nisus formativus, quantitate~ aequ~ ac longituùinem incluùens, limites transgreùitur ; lune _ub1 multi atque longi progerminant capilli, 'Secunùum sententiam

- 7 -

Cel. Jahn 12 unciarum ponùus requiritur, ut hoc nomine dignum sit capillitium. Narrantur cxempla, quac hoc pon­ùus !ouge superarunt, ut iuuotuit illu<l dc Absolo11c; quando euim tondcbat capillitium, semel in armo, quia iilum, gra­vubat caesaries, ponderabat capillos capitis sui duceutis sic­lis ponùcre publico. Siclus ferc unciae aequaiis censclur. Ante nonnulla <lecennia in Anglia puer uconatns vidcri po­tuit, qui longis gauùehat capillis.

Licet hic status intra Iimitcs sanitatis atllrnc Hrsatur et origiucm plermnque tali bus tlebet causis, quae si agunt et in aliis notabile efficiunt capillorum incrcmentum; niio­minns <lLtbitarc 11011 possumus, quin illa insueta pìlorum progcnuinatio contingat ·sub certis circumstantiis, 1uae a norma plus minusvc <leflcctunt, quoti co majorem vcritatis aùipiscitur graùum, si caeterum normalcs capilii tam long·i et multi eYa<lunt, ut in aliis organis nocivi nascantur cffcc­tus. Causam frequentissimam mali in gcnerationc latere et a_genitore aù prolem liereùitatis Iegc transferri, longa evi­cit experient_ia. Cl. Platcr Parisiis virum cognovissc refert, !Jlli enormi capillitio nec non barba insignÌs, cum formosa l'emina, quam <luxcrat uxorem, gencravit sibi similcs hir­sutos infantcs. Inculpantur certae potcntiae, quac in matrcm, prolem gestautem, suos nocivos exserunteffectus. Sapius con­genitum observatur, quin causam assignare valeamus. Homo in tenera aùhuc aetate inimicis potentiis climatis atque tem­pestatis expositus, a uenigna natura Iongis et ùensis pil is munitur, quoù in ilio puero _Joanne de Leige, nti Diyba'eus refert, acciùit, qui per longam annorum seriem in sii vis commemoratus est. Si eminenti <lispositioni fausta e aqce­ùunt caus;i.e occasionales, vitium nasci posse, quis dubitare!.

'l'herapia

in nostro casu aùhibetur aut gm1eralis aut specialis. Therapiae generali, qnae processum vitalcm perfr in-­

gemli, simulqne impc<liendi, quominus capil!i tic novo pro­pullulent, scopnm sihi praefixit, respomlent omnia temetlia

- 8 -

dcbilli tant!~; inter quae selige~,. p~1rga1'.tia, _rc:clleutia atque metasyncnttca, porro balnea fngHla, unpnm10 lotiones ca­pillitii cum aqua putci. His acccdit seduta cvitatio omnium illorum remediornm, quae pilorum incrarnento favcnt; uti • omnia oleosa, rnucilaginosa, pinquia sub quacumque forma nota atqne usurpata. Metl1odus liaec roro prospero corona­tur eventu, quia vitium congcniturn ve! hercditarium ple­rumque occurrit, , •e! profundius iu organismo raùicans, diu rcsistit arti.

Therapia spccia!is, qua e praesentem tollit ùcformitatem Yaria aù suum fin ern properat via. Tonsum capillorum, qui saltem neminem latct, sicco transeam pcde. Rcmcd ium ma­giscelehratum sistit e1,ulsio, quam exseq uimur ; aut manu, imprimis si quidq1rnm longiores captlli singulatim aliquam defoeùant partem ; aut opc pinzctti, operati o qtÌiùem labo­riosa, seù laeto compensata cffectu; aut meùiantc cmplastro, cnjus necessitatem major mult.itudo pilorum subtilium viu­dicat. Formula, ad quam parar i consuescit, sequcns est. Surne Resinae Mast. une. scmis, Pulv . Colophon. <lrach. sex, cci-ae flavae une. sernis, levi igne sub continua agitatione in vase fictiti liqu efiunt. M assa adirne caliùa super alutam extcnsa, parti pilis obsitae adplicatur. Elapso aliquo tcm­pore, pili emplastro firmitcr atlhaeréntes, vi cvell11ntur.

Enurneratis magis ·decantantur atque frequentius aùhi­hentur remedia chemica, quae sibi id privum habent, ut absque dolore et intra pauca minuta majores plagas depi­lent. Cana antiquitas jam gaudebat · rerneùiis cl1emicis et mulièl' romana illornrn bene novcrat usum. Galenus no­minai. lixiviam, Arsenic., cale., pilos exstirpantia et Al)i­

cenna sua<let calcem cum Arsen. Alcorani ass eclae, qui totius corporis pilos exstirpant,

si capi llitium et harbam eximas, utnntur si c <lieto Jlu,mw

seu Nitret, quod cum meùia parte calcis vivac commiscent et in aqua maccrant, ut ftat Jinimcntmn. Balncum ingressura l'emina illinit corporis partem, et per ternpus, quoù expostu­latur, ut igne ovum fiat durum, intactum inhaeret. Siin balneo

- 9 -

suùor prorumpit, pili ùcfluunt et cutis, si aqua frigiùa Ia­vatur, i!lasa cemitur. Rusmam pro maxima parte componit J1epar sulfurico-arscnicosum.

Rccentiorcs rccipiunt calcis vivac drach. quinque, Au­ripigrnt. ùrach. unam, miscc cxacte et adfunde aq uae ehul­Jicntis une. unam et semis, tere ut fiat unquentum mollius et bene asscrvatur. Rcmeùium in usum vocantes, calcfacimus i!lud aù 24° R. et ope penicilli parti, ab omni colluvie mun­datae, infricamus, quod elapsis septem minutis, in facie si adhihetur, quatuorjam sul'lìciunt minuta, per spongiam Jactc imhutam obstergitur et aqua bene lavatur. Al ii recipiunt Albumen trium ovorum, quoù cum calcis vivae une tribus, Auripig une. unat, et lixiviae solutae q. s, coqu itnr, ut fiat unquenturn molìe. Parti illinitum intercapeùine quadrantis horae moùo vix enodato eluitur.

Mentionem injiciam oportet saponis pharmacopolae Mondet, quia per aliquot tempus summis fuit in lauJibus. En formulam. Rp: Gumi arab. une. duas, Ichthioc une. semis, Cochenil. drach. unam, pulv. Curcum. Jrach. ùuas, Alum. dracl1. unam, Crem. tart. et tart. tartaris. q. s. coq. cum aquae ca\cis lib. quatuor per nnam horam, colatur et fiat cum pumicis pulverisati lib. semis et Album. tluorum ovorum massa, ex qua formantur tabulae N°· 12. quae prius sub Jo,ve et tunc in fornace bene cxsiccantur. Cum hac ta­bula, aqua quiJquam matl efacta, barba per quatnor minuta teritur ; ac 11011 ùnbito, quin alium spes fallat uti me feffellit.

In sale culinari, teste Cet Jahn, pracclarnm possitle­mus psilotl1ron. Sai culinare in11irnicam suam vim in capil­los jam exercet, si ventriculo majori copia ingcritur, qua e vei:o co luculentius emcrgit, si immeùiate pilis atlplicatur. Juvat sa! in spiritu ,·ini rectificato s. q. solvere. Linteum solutione imprai,gnatum setlulc parti atlplicatur c,x. g. labio superiori fcminae. Quo· frequentius imponitur, eo citius optatam contingemus metam, nam nonisi setlula atque in­<lefcssa, imo per 111e11ses pro tra eta lintei atlp licatio, pros~

- 10

pero coronatur cvcntu, si fors nattira pulchcrrinnnu labium quitlqnan: fortior_i mistace contlecorare ùignf\ta est. I.anugo, qnae saprns femrnarum manus aut faciem de[oetlat, optime· amoYetur ope vitri tcnuissimi sic tlicti Basierfla.~chen.

Singnlas has metho<los attento sì perlustramus animo simulque experientiam consulimns; vix in dubiis versabimur' quin cunctae palliativam snppetlitcnt opem. Capil!orum ton~ sum silentio praetericus, ad illorum propern evulsionem, quam sive manu, sive ope pinzetti, sive ernplastro patra­tam, scrnper novum etsi levius scquitur incremcntum, quo<l uonnisi saepius repetita operati o impedit. Decantatarn Bus­mae virtutem votis non satisfaccrc, scaturi! ex frcqucntiori ipsius usu. Dieta tle rcliquis valcnt arcanis. l<'ir;no quispiam si insisterei animo ra<li_cali capillonuu amotioni, aù ultimum refugimus remetlium - ad manum chirurgicam, quae aut Jcstructione aut bnlborum exstirpatione certam fcret opem.

O li g o t ri e lii a - A lr i e Id a.

Vitium priori plane oppositum coguoscitur inopia aut plenaria cappillorum absentia, huic acccùit serotina illornm evoluti o. Atrichia ve! perfecta esse po test, uullisque cor­poris parccns pilis ve! vero imperfecta, singulas tantum plec­tens partes. Origiuem causasque exspiscari conantes, ma­lum fere scmper congenitum esse, nanciscimur; serius si cvolvitur, plerumqu c e morbo pracgresso, quasi fonte efluit, cujus ultimam causam ignoramus. Cel. Heister histo­riam ùuorum Yirorum refert, uhi in toto corpore ne unicus pilus tlesignari potuit, et Danz duos vitlit Israelitas, qui tlentibns et capillis a part11 fuere privati. Ludovicus, Uu­gariae rex, omnibus pilis munùus luccm adspexissc, nal't'a­tur. Infantes, qui absque capillis pa'riuntur, bene constituti esse so!ent, atqne cutis vix degenerata; intrn unum anuum capilli plerumqne prorumpunt. Atrichia plenaria <JUÌII prae­currcrit morbus, ex quo puluiavit, est argumcnto, quam manca atlhuc sit capillorum physiologia. Comlolcndum est, quoti isti medici rei snmmi momenti curiosita ,i~ tantum gra­tia pauca ùicarint verba.

- 11 -Thcrapiam morbi cxplanare, cujus causam proximam

ignoramus, nostras superat vires. In spec ia li quolibct casi11

gcncsis, symptomata praescntia, et proprium juùicium edo­cebunt mcùi~um, quem potissimum capessa! viam. Experien­tia dcstitui solum gcncralia adhibcmus re media, quuc vi­tam cutis suscitare, nisum formativum a<l illas partes di­rigere valcnt; juvabuut simul et illa me<licamina in cavlitic laudata.

P t i l o g e n e s i s.

Aùmi ranùa illa dicitur nisus formativi deflexio, si locll pilorum pennae progerminant. Panca in scriptis reperiunt111· exempla, ubi natura tam luculenter a norma truditur. Cet. Eòle in suo praeclaro opera commemora! exemplum ùuorum caniculorum, qui pcnnis obsiti erai1t. Ratlii pcnnae subtilcs fuere pili. Baeuertc (Wiener Originalbiatt fiir Kunst, Lit­tcratur un<l Mo ùe 1831) indica!: Bremac puer ,•itleri pot­est, cujus caput innumeris tectum cernitur pcnnis, quae variis et amoenis sp lenù cnt coloribus. Neque pennarum nm­tatio aùpropinquante hieme ùesitlcratur.

D efluv iurn e a7J pillo non.

Morbus capillorum frequentis simus; pauci enim nume­rantur mortales, qui rnultos per ann os inco lumne servant hoc capitis ornamentum. Morbus in plerisque casihus pe­ùetentim ingretlitur; ab initio singuli ùctluunt capilli, cres­ci! illorum numerus et tandem i'asciatim fcre maternum de­serunt so lum, si in culmine ve1lsatur morbus. Legi huic minime scmper obetlit hostis; dantur cnim exempla, qui­bus lucet, calvitiem intra paucos dies ortam esse. Depilatio e syncipite scmper initium ùncit, proserpit inùe atl tem­pora, parcit occipiti, quod per totum vitae curriculttm omni resistit vi inimicae. Causa hujus phoenornenis in itlo latere vide tur , quoù synciput rninimis vasis et ncrvis in­structum, omnibus potentiis infensis expositum jacet. -Ma­lum , pro varia capitis parte, cJuam dcpiJat varia acquil'it

12

nomina: Phalacrosis s. cafoitie.~ amlit' si synci]Hlt' occi­pnt vero si calvnm atlspicitur, Opistophalticrosis appella­tur; Ophùtsis_ adsit si capilli ita deOuunt, ut duormn digi­tornm lata onatur stria, quae ali tempora dccurrit cx ver­tice . .fleiniphalacrosis dimiòiu n1 caput si capil!is spoliatur.

Aetioloyia. Quum Physiol11gia naturam capillorum scru­tari vix atlhuc dignarctur, sponte lluit, quam denso velo illornm tegitur Pat.hologia. Causam proximam invenisse jactant multi, modo in peculiari humornm acrimonia, moùo in singulari bulborum atlfectione vel siccitate, motlo in cu­tis deg·,·ncratione. Si ornncs hypothcses comp utamus, si causas nocivas in memoriam revocamus, cum aliqua ve­ritatc pl'Oferre audeamus: Debilitatcm efficieutiae vitalis, junctam cum languore nisus plastici in capillitio causan<lam esse. Intcrea in plerisque casibus, qui observantur, ìmbe­cillitas cutis capitis, cum retanlato sanguinis torrente in hac parte, sola inculpanda vcnit, quo fit, ut _cap illi , adve­henJi alimenti penuria pressi, delhiant. Existere peculiarcs materias acres, capillis imfensas, negare non possumus.

Cate rvarn causarum fusius quiùquam explanarc, sup er­vacaneum non censemus, quia malum faci lius praccaveri, qL1am ing-ruens pro[Jigari potcst; praeterea multae causae, quae intcr nocentes sibi vin dicant locum, vulgo capillis pro­ficuae habentur. Dispositionem prius exponam et tunc aù excit.antes accedam causas.

Aeta.~ inf"antilis, in qua metamorphosis progreùiens l'Ì­gct, favet _imp rimis 1,apillis, qui ante pubertatem rarissime defluunt, crescit dispositio CLllll annis et in senectute aù­ipiscitur fastigium. Vitium libcnter hereditutis le_qe a paren­tibus atl prolcs transire, q uis ignorare!. Corporis const-itu­tio hautl minorem cxserit iniluxum. Inùividua pinguia citins capillorum lapsu laborant; ]10mines a fronte acumi_n atis craniis ferc semper paucos in syucipite possitlent cap1llos, sicuti illi in ver tice , <Jui alte fornicato gaudent cranio. l\la­nifcstam differantiam alit se:rus; feminae enim in genere mc­liori oblectantur capillitio, quoti ctiam folicius tempuri re-

- 13 -

Iuctatur. Causa quaerebatur in vitae ratione magis modera­ta, majori capillorum cura, constitutione corporis semper pinquiori, et illa observatione, V cnerem suis sororibus mi­nus esse inimicam. Ex longa experientia cvictum est, ocu­Jorum Iumine ab incunabulis orbatos, <lifficilius capi llorum succumbere <lcfiuvio . Temperament11 m phlcgmaticum et cho­Jericum capillis infcrius quam sanguincum. Morbi praegrcssi sapius disposition cm relinguunt.

A<l causas excitantes animum sì atlvertimus, 1iobis oc­curit: Puerperium non immediate quidcm malum provocai, sed si infans provectus altilibus partibus <litius exposcit lac ; matrcs, quac mox post partum iufantem ub cri bus removent, vix acpillorum patiuntur jacturam; fcbris nervosa, phtyses omnes in ultimo stadio vcrsantes, kephalalgia diuturna, fcbres malignac, tlinnhoca exl1auriens, crysipclas capitis, phthi­riasis ; si nimis frequenter V cncri Bachoque libatur. Longa series romauorum innotu it impcratorum, qui omnes calvi crani. Meditationes profonùae. Luculcntissimum exemp lum illu<l N obilis ùe Epcrnay, qui post lugubrationes in men­scs ùurantes, omnes corporis pi!os per<lidisse dicitur. Curae atrae, tristitia diuturna, timor magnus, teÌ'ror inopinatns, paupertas urgcns, annonae caritas. Aet· siccus , caliuus no­cet capillis, moùerate humidus ipsi s conducit ; l1inc in An­glia, Dania et Belgio bene crinitos offcnùimus homincs, quos in slcca Germania frustra quaerimus. Aerem humi­ùitate nimis exsupàantem infensc agcrc, corbium tcxtorcs et lotricis testantur ; si lrnmiùitati simul magnus se adfo-:­ciat calor, majorem simul aer nauciscitur vim inimicam, veritatem comprobant aùvenae in Batavia, Jamaica, et Java; cuncti cnim mox naturali hoc ùecore spoliantur. Venti, pluvia, nimis frequcns illorum lavati o curn aqua frigiùa, atque fluidis .spirituosis, calamistrum caliù um, mundities ncglecta, sud or , largc in capillitio prorumpens. Sirius ar­dens , fumus, pomatae tempo re coruptac aut noci vis ma­teriis onustac et acus crinales. Signantur certi morbi quam crinium hostes: Lues universalis, lepra orientalis, tinea

- 14 -

ca piti:s <lecalvans, cancer horremlus, plica polonica ar. thritis, profluvia diut11rna cujuscumq11e generis, conll~gra­tio capillorum usque ad c11tem. Porro nonnulla metalla, in­ter quae plumbum, mercurius, Arsenicum, cuprum et sai culinare excellunt. Omnia Iegumina, caseum, pisces, pilis non contlucere , lego in libris Dr, Jahn.

Thera pia.

Metlelae magnas opponi <litricultates, omnes confiten­tur meùici, minores in floriùa juventute, senium contra in­gruens et spem nobis aùimit. Quo major mali extensio eo remotior sanatio. Morbi universales laetiori superbiuntspe, quam locale vitium, Cutis calvitiei ùensa, pinquis atque Iae~·is, malum o men, aeque ac insensilis et cicatricem a·equans ; cutis contra, quae fricanùo rubra evatlit, sanatio­ne1n atlmittit. Depilatio cui impudica Venns aut ebrius Ba­chus ansam ùetlere , difficilius tlebellenda; non minus ini­det medico, profundis provocata lugubrationibus. Eruptio­nem mali hereditarii prolongare guitlem, vix umquam impe• dire valebimus. Novum capillorum incrementum semper

priori inferius. Cura nil specifici incluùit et generalibus obediens regu­

lis, sequentes adimplentlas relinquit indicationes. Prima re­quirit culturam floridi adhuc capillitii, atque causae ut amo­ycantur vcl enerventur jubet altera; tertia incipienti tleflu­

vio obicem ponere nititur; quarta amplectitur tentamina cal­

nun synciput crinire. Pronti candida atque sana cutis pecnliarem sihi expos­

cit culturam, non minus capilli snnt fo\'en<li. Quem natura bello donavit capillitio, hoc ornamentum incolumne asser­,·are atllaboret. Pulvìs, sutlor, et squamulae in capillis ac­cumulantur et nutritionis processum turbant; primum reme­tlium sit mmulitics. Q110tidie mane capilli leni peniculo mo­<lerate hum i<l o ornantur, bene siccantur aut linteo defend un­tur. Qui comam aqua lavant et sub Jove ùissolutis crinibus ùeambulant , valùe errant atque mox facti poenas luent,

- 15 -

Aqua saponacea ad canitiem ùisponit. Hac ratione capilli omni squalo.re 1inmùantur, simulqne ope pcniculi in cute saÌutaris exseretur stimulns. Facilior capillormn ùetluxus, molliorem peniculum scligerc, mouet. Quia evitari non po­test, ne cum ilia colluvie simul et naturali pingneùine ùe­nnilentur capilli, necessitas emergit, liane restituenùi. Olea pingueilinibns p1·cfernntur, quia illa capillorum ailipi simt magis sim'ilia·, ·facilins resorbentur et per pilum melius ui's­tribuuntur •. Inter ·olea blanila. uti oleum amygil. ilulc., oleum ùe Provence, oleum lini, oleo cucurbitarum palmam tri­linimus. Olea restituunt quiùem naturalem illam pinguedi­nem, ast si crispanùi causa, capillorum desiùeratur firmitas, aù Pomatam rcfugimus. N on absque jure monetur, ut se·­metipsi quisque po ma tani ùomi paret, qui a ad venales non rite purgatae assumuntur pinguetlines, quae facile ranciùae cvaùunt et frcquentius aliènis impracgnantur inateriis, guae non solum nil prosunt imo obsunt. Pinguetline.s, quibus uti­mur sunt: Adeps ursi, leonis, cervi, rupicaprac, bo vis, suis aut arietis. Priorcs , essent praestantiores, si illas atl­huc recentes obtineremus, quotl atl pia pcrtinet vota; fa­cilius quiùern cervi ant rupicaprae adipem no bis conciliamus, ast tam libentcr fraus se insinuai, ut potius illa bovina aut suilla utamur, quae semper reccntes pracsto sunt.

Non dcsunt methodi, pomatas facienùi. Nos sequimur illam quam Dr. Jahn docuit, quia semplìcitate excellit et vere rationalis -' tlici rneretur. Pro vario tempore aliam pa­rare, suadetur. Tempore aestivo snrnitur sebum bovillum et ab adhaerentibus ftbris atque textu celluloso bene purg·a­tur. In partes 1rncem avellanam aequantes ùiscissum cum aqua iluviatili tam Jiu Jepsitur, ùonec ciara aqua tleiluit; se­bum mmc sufficienti quantitate aquae miscetur, et in vase fictili moderato igne sensim sensimque atl ebullitionem us­quc calefit, ì.',,c sustinemla sub continua agitatione spuma oricns amovetur. Despumatione quater quinquicsve patrata, tota massa per linteum colatur et per horam levi igne quieti

relinquitur, ut omnis praesens squaliditas funùum petat et

- 16 -

petletentim refrigefiat; refrigerata nunc, aqua.tlefun<litur. Ma­joris puritatis causa, et ut i psi 1omnis o<lor atlimeretur, cuni a~ua Lavenùulae at~t Rosarum commiscetur et moderato igne au aquae ~orporat10nem usque tractatur. Massae refri•e­ratac aliqu itl olei atltlitur sub continua tritur atione et ; 0_

mata bene asscnatur. Gallici et Itali in ùeliciis liabent po­rnatas odoratas, _quae a<ltlentlo oleum aliquoù grateolens sine tlifficul~atc paratur. Per lougiorem tri turationem can­ùitla fit. Tempore hibemo nil o.best, si axungia porcina su­mitur, nisi quoti purgationi majori incumbi tlebet <liligentia, Aestivis ùiebus, quantum pomatae intra viginti <lies consu­mitur, parare sufficit, hieme vero vix in sex heb<loma<li­bus corruptio continget.

N onnisi per aùmixtam ceram et olea suaveolentia <lif­fert iìla pomata, quam lautlat Tronisdorf

Cel. Eble suam pomatam, quae non tam facile conuru­pitur, couftcere jubet ex sex aut octo pomis tlulcihus , Ci­nam . . Caryoph. arornat. aa une. semis, pulv. Benzoe drach. tluabus, fior. Lavenù. tlrach. una, cerae albae une. semis, aq. rosarum lib. una, axung. porc. une. octo. Axungia.prius consueto munùatur moùo , poma ùeglabrantur et in minima frustula seccantur. Cinarn., Caroph., et fior. Lavenù: in pul­veres rediguntur. Ornnes hac partes, exccpta cera et axun­gia, in aqua rosarurn pr,r quatuor tlies macerantur. Cera et

. axungia tunc liquefiunt et illis, Jluiùufi1 percolàtum adJitur. J\'Iixtio refrigerata supernatantern ostentlit pomatam, quae

amovctu,·. Licet cum qualibet pomat;i, si in usnm ùucitur, capil­

!itiurn solum leviter est infricantlum; per longiorum usum tamen evi tari non po test, quin ca pilli polluantur simulque subtillima obtlucantur cru8ta, guae impedim ento sit, qLw­minus pili rite nutriantur, hinc ùomna parantur, ubi emo­lurnenta capienùi, fulgebat spes. IHalum dictt,m ut praeca­veatu'r, necessias emergit, pilos saepius emaculan<li. Huic scopo opti me satisfac1t ovi viteilum, cum quo vesperi ca­pillitium bene infricatur et elapsa hora aqua t~pida caput

- 17 -

abluitur, quo<l etiam altero <lie mane fieri po test, quo in casu caput per noctem aliquo velamento defeuùi debere, moneam, l1au<l opus. Remoto vitello, capi llis exsiccatis il­linitur ant oleum aut pomata, si mores jubeut.

])ispositio hereùitaria si timorem incuti!, aut pertiua­cius malum nomiuatis resistit r eme<liis , fortioribus succur­rere fas est. Mucilaginosa atquc nutricntia hic sibi viuùi­cant locum. Capilli sulitiles, teuuatim progerminantcs expos­cuut, ut cutis una cum capillis iu[ricatur cum oleo cucur­bitarum , aut c1·emore lactis dulci. H is meli ora lamlautur: Cremor l1orùei, cerevisia nonùum fermentata Bierwiirze aut cerevisia bene ùefecata, irnprirnis si cum oleosis salu­tare iueunt couubium. Majoribus adirne commoùis foservit succus e pomis assatis expressus. Si haec reme<lia aùhi­hentur, necesse est ut capilli prius purgentur, -tunc mane oleum illinitur et vesperi nnum nominatorum capillis et cuti bene infricatur. Omne nimium no cere, memento.

Major quantitas pinquedinis in cute capillistii aùcumu­latae saepius in causa est, quoù capi lii tenuatim propullu­lent, hic opcm non ùenegaliit levis circumlitio aceti pomati. Summo studio simul invigilemus, ne pulvis, fumus et aliac causae fructus <l esi<leratos auferant. J Ltvat noctu caput levi linteo ùefent!ere, atque in certum orùiuem redigere crines, ne implicentur.

Remedia nominata nostram in illis collocatam spem si feffelere, corporisque emaciati o plenariam minatur jactu­ram, capillis alimenta magis nutrientia aùvel1ere cogitemus. Cel. Jahn proponit pomatam meùullarem, sequentem aù normam paratam. Trcs qµatuorve peùcs buliulae commi­nuuntur atque cum aqua in vase fictili per quatuor J1oras bene coquuntur. Massam hauc refrigeratam supernatans me­ùulla amovetur et modo jam ùescripto ab omni immunùitie, lilieratur. P urgatae aùmiscentur sex limaces , qui evulsis intestinis in minima frusta disseccati sunt, atque sachari canù. une. semis. Cunctae partes bene invicem depsuntur et levi igne usque a<l Jiquefactiouem calefiunt, quae per me-

2

- 18 -

diam hoi-am sustinetur et tunc per linteum mundum colatur, Colaturae jam jam refrigeranti s ub continua agitatione in­funditur v ini generosi albi lib. scmis. Majorem ut acquirat mollitiem libenter copulatur cum pomata simplici. Quoaù usum _valent prius dieta, et illam intra hebdomadem his aut ter adplicasse sufficit. '

Landihus exornant hi tlecoct~ Chinae saturaturn , illi mixturam conllatam ex medullae une. una et semis, succi citri dracl1. tribus, tinct. Canthard; gutt. viginti, ter re exacta, ut fiat ung·uentum.

Saepius quam id exoptamus depilatio comitatur morbum universalem, qui localem moderat curam. Herpes si ùe­foedat cutem, lotiones cum aqua hydrothionica et inunctio­nes ex sùlfure et calomelano conllati unguenti, proficuae fiunt.

In puerperio, ne mater capillorum patiatur jacturam, necessitas emergit, ultimo graviditatis tempore cutim una cnm pilis oleo atque cremore hordei rohorandi, quae cura et post partum minime est negligenda, si tamen capilli ùe­flnunt, succurrimus pomata medullari cum succo pornorum. Omnem implicationem sedule evitemus.

Ex febri nervosa raro counlescunt mortales, quiuMorti capillos immolassent. Jnvenis mox novis gaudehit, vir aù­juvet naturam oleo et cerevisia; senex plerumquejam calvus ad Acherontis p·roperahit undas.

Calvities, quam Venus et Bachus provocat, pertina­cius omnibus remediis resistere cousucscit, et nonisi por mata metlullaris adjectis granulis Storacis auxilium ferre potest. Simile medicamen et illa exposcit calvities, quae profuntlarum lugubrationum premium sistit.

· Largi prorumpcntes sudores lintco desiccentur, quin ahstergantur. Juvabit caput saepius lavare decocto herbne

Salviae aut aqua pura. In tinea capitis major e:xpostulatur cura. Capilliti!illl

saepius lavatur lacte dulci, infuso thcato, aut aqua tep i~a; crustae praesentes oleo prius emolliantur, oportet. Capilli conglutinati petletcntim sunt abscin<lendi. Pediculi enccan•

- 19 -

tur Mercurio, ve! Seliaùilla, quaè D'· Jahn improbat, quia saepe tineam rctropellunt et suatlet pomatam cum oleo Anisi, Camphorae 'aut Petrosellini. Debelleta tinca, capillornm in-' crementum oleo et cerevisia aùjuvatur. l\'Ialo, profundii1s pe­netrans bulbos si ùeprel1ensit, optime mèùcmur per evulsio­nem bulbornm ope pinzctti. Calvitics tunc tenui solutione lixivae lavatm· et mo x novi progerminant capi lli, si ùiligens olei et cremoris hordei aùplicatio hauù negligcbatur. Vinum, spiritum vini, succum taba-ci aùplicare, amice ùehortamur.

Cel. Jilibert utitur unguento llX axungia porcina et Oo­riùus sufruris , porro lotionibus cum aqna hyùrothionica. Aù evellenùos capillos suaùet Poniate epilatoire quam ex potassa et calce carbonica parare jubct. Hac ratione multos sanitati restituisse aùfirmat.

Si magna cutis siccitas praetlominatur aut tonus fractus; tunc in casu priori onlinat Eble aquam Selteranam cum lacte dulci, inunctiones olei amygùarum atque ùiaetam emo­lientem; in altero casu, qucm cognoscimus, si capilli absque dolore et cum facilitate eratlicantur, ad stringenti a sua gau­dcnt inùicatione, uti: Dccocta putam nucis jugl., herbae Millcfolii, Absinthii, porro Ratanniae, Gcntianae atque Chinae. Cel. Eble adhibet solutionem Aluminis in aqua Ro­sarnm et Pittoni sua collauùat porna.

In casu ùcsperato, ubi ars omnia in cassum tentavit, auxiliurn feret ùexteritas capillaturae structoruni.

Mentionem injiciam nonnullorum remetliorum, quae unico casui aùaptata, omnibus meùeri solent et quae magno prctio venùuntur. Primo hic commemorem adipis rnelis, cui specifici aliqui(l tribuitur; simile v·aiet de oleo J1elvetico ex variis herliis expresso, et ùe oleo Macasser <lieto. Pomata limacum, essence des l-imaceaua:, per aùjectum sa] culinare benigna sua virtute spoliatur. Poma.de dii lion etsi in Gal­lia natali1 collauùare non possum; nam a1lcps leonis aut sumitur aut non. In priorì casu nil valct, quia arti nondum contigit, atlipem per tam longum ternpus incolumem ser­vantli, Media quibus hoc tentatur, naturam pingueùines ·plane

2*

- 20

pervcrtunt et nos loco allipis aromata fortia , capillis in­f~nsa, accipimus. In altero casu sponte lluit 1 1 q1111ù alia pmguetlo loco leonis magno auri ponllere venllatur.

Vitia apparatus secretionis.

L e u e o p a t 11 i a.

Notae characteristicae hujus mali exprimuntnr per ino­piam principii colorantis, quae inopia ctsi ubique obser­vata , in illis partibus tamen luculcnter emergit, guae aut oculis patent, aut alio a natura sunt tinctae colore, uti oculi, capiHi atque cutis externa. Praeter illum colorem album animallvertitur lanugo subtilis, quae universum ob<lucit co1·pus atque exanthema crustosum·, quoll mollo prorumpit mollo evanescit. Pili totius C'orporis sunt sat longi, coloris flavo-albiùi et qui pullenlla tegunt obscuriori gau<lent colore; capilli tanguntur lini aù instar molles , llelluentes, atque calomistro minime obellientes, crispi non evaùunt. Cilia atque supercilia sunt mollia, iris cum pupilla aùparet rubra oculus lucem allversatur solarem cerniturque magna illius agilitas.

Jam canae antiquitati bauli ignotum allparet hoc vitium et Albania, Kaukasum inter et Armeuiem sita, inùe nomen tlepromsisse ùicitur, Isogen es enim Nicaeensis ait : Gigni ibillem quostlam glauca oculorum acie, a pueritiae statim canos, qui noctn plus quam interùiu cernant. Inter animalia Albinismus quoque observatur, uti inter simias, talpas, mures et corvos. Rullolphi malum semper esse congenitum creùit, quia nullum possitlemus exemplum serius acquisiti. A pareu­tibus ad p r oles propagari evictum est, et Cel. Schle,qel ùuos vitlit Albjnos, quorum avus quoque laboravit Lencopathia. Casus, _çujus cognitioncm Cel. P ickel ùebemus, albo notari meretur lapillo , ubi parcntcs nigris gauù entes capillis treùe­cim progenuere liberos, quorum septem perfecti erant Al­bini. Hic accensentur ctiam homincs maculosi sic ùicti Ae­thiopes versicolores, quorum ocnli, cupilli et cutis albi,, tin-

gùntur maculis , in aliis casibus singulae maculac tantum iii facie aùparent, quem colorcm etiam ibi siti capilli partici­pant. Veronac vixit mercator sericarius, cujus alterum ùi­miùinm caput a lbis, alterum nigris notatum fuit capilli~ ; simili rationc et filii, quorum habuit duos, fuere distincti. Ccl. Ruùolphi et Eble noverant virum, cujus iris medi fuit alba. Capillos Albinorum etiam ratione chemica discrepare Clar. Sachs in suis propriis capillis luculente1· demonstravit.

Autores lugubrationcs in natura lrnjus pl1oenomeuis ùe­fixere et tamen illu<l <lcnsum ve luni; sub quo miras opcra­tur natura res, intactum mansit et nil nisi hypotheses lectori proponcre possum. Liuné a<l peculiarem classem Albinos relegat. Blumenbach chemicam elegit viam cl ex inopia car­bonis praecipitati natura in Leucopathiae eruere stuùet. l\fans­felù rcm obscuram obscuriori a<lhuc <liluchlare molitur et vitium ex interrupta principii colorautis formatione <lerivat; causis remotioribus atlnumàat, potentias psychicas, animi affectus, et <las Versehcn ;lcr Mutter. Hensler, maguam affinitatem inter Albinismum et lepram vigere, contcnùit at­que cunctas has atlfectiones in unam referre classem hau<l aùversus; opinioni huic magnus Sprcngl a<lnuere viiletur.

Qui<l <le Therapia ùicam, si sanati o mali horizon nos­trarum scientiarum tangit. In partiali Lcucopathia ars qui<l­quam tentare vix aliquiù praestare valebit.

e ani ti es ; po z. i o ti s.

Sub Poliosis nomine ille occurrit status, si naturalis capillorum color in canum mutatur. Senectutis fiùelis comcs esse consuevit; exstant cx empia qui bus fluit, malum flori­ùam jam actatem infestasse. Imbecilli fiunt ca pi ll i convcnieu­tis alimenti penuria. Jam calvi fiuut homines cum sencscunt ex syncipite magis, canescunt a temporibus, quorum illu<l omnium capitis partium siccissimum, tempora humilliora sunt. Hospes certe non exoptanùus sub Yariis circumstan­tiis se insinuare solet. Ab initio singuli hinc inùe canes­cunt capilli et qui<lem ab apice ra<licem versus progre<litur

~ _22, -

malu~n et ~.cr lon?ius tempus 11011'.muquam_ in meùio pili figi­tur; m alus cas1bus vero e radice 11asc1tur canities, Cani capilli crcscunt, bine etiam vivunt.

Actiologia. Foutem, e quo Poliosis pullulat, vix alie­irnm ac in ùefluvio, statuere valcmus; eaepissime <lefluvium praece<lit et sequitur canitics, aut intimo uexa vinculo in ca. pillitio saeviunt. Licet meùici causa proximac in<laganùae gratia in varias abierunt hypotheses, tamen fere omnes ilio consentiuut, canitiem dcpendere a penuria principii colo­rantis, minime vero ab acc_e<lente aliqua materia alba pi­lum tingente. Principium colorans modo aliorum humorum in organismo ope secretionis paratur; prout in scnectute sive anni sive vitae ratio ipsam provocarunt,· onmcs secre­tiones exarescunt, reprotluctio nutritioque lanquescunt atque torrens cunctatur sanguinis, p_eculiq,1·ibus materiis spoliati aut saltem egeni; sic etiam in capillitio processus plasticus corruit; qui<l mirum si cancscunt.

Aù remotiores causas animum si advcrtimus, <lispositio consideran<la occurrit, q uam repetere superfluum censeo, quia in <lepilatione exaggerata fuit. Hoc adjiciam . oportet, Poliosim frequentissime hereùitariam observari, quin mali cougeniti <lesint exernpla; sic teste l1istoria <le Numa Pom­pilio et Tarquinio scimus, canos lucem atlspexisse. Fcmina aùspcctu barbae, sapone illinitac, perterrita, puerum canis capi llis pcperit. ·

1'fomenta proegumena notantur: Kephalalgia <lira, leprn alba, tinea capitis, haernorhagiae efliaurientes aliaquc pro­fluvia <liuturna, Sypl1ilis universahs, tristis rnclancholia et .proteiformis hypochondria, sirius ar<lens, frequentior la­vati o capillitii cum a qua frigida, a qua saponacea, fiuiuis spirituosis, calarnistrum nimis ca!illum. Multo citius hosti januam apperiunt, omnes animi affectus vehementiores, ter .. ror summus, cura e a trae, timor pallillus, amor frustratus, spes falsa, torquentes conscfontiae morsus, rarius ira. _T_b 1-

rnas !Vlorus capitis <lamnatus per noctem canuisse d1c1tur. Infelix Maria Antoinette veritatcm <lieti comprobat, Hen-

- 23 -

ricus quartus Ifrancogalliac rex in illa fatali nocte St. Bar­tholomaei canos acccpit crines. Magnac intentiones animi et corporis. Intlefcssa tliligelitia qui in literarum stutlia fc­ritur, canos plerumque metit capillos, quotl eo promptius evenit, si libitlini simul litat. Anno 1781 gallicus juvenis 24 annorum in una nocte, qua omnibus amoris galllliis insta­bat avitlc, hemipoliosi adfectus fuit, quae pertinaciter arti restitit.

Juvenis aut vir robustus, canitics si plectitur, semper Iaetiori gautlet spe, <1uae cum annis 1lecrescit. Caniticm esse signum mortis atlpropinquantis ante nonnulla tlcceuuia cret!ebatur, ast historia asservavit senes, qui juveues at!­huc cum poliosi incet!ebant. Quae lepram sequitur, frustra tlebellabis canitiem. Persuasus csto, comam nigram flava prius canescere, sicut coma crispa t!iutius resistit, aeque ac illa feminarum.

T h crapia.

Quoti ab arte expectare fas est, auxilium duplex sit, ra<licale et palliativum.

Il'leùelaraùicalis certe summi momenti, semperquc prac­forenùa, uhi spes boni cventus fulget, molitur, augmentum polioseos impedire atque progerminationem normalium ca­pillorurn pro viribus atljuvare. Sane res <lictu facilis ac ubi­quc summis pressa tlifficultatibus. Malum ratlicibus ut evel­lamus nccessitas emergit, causis occasionalibus occursan<li, ipsasque enervantli. Licet amotio causarum semper pro­ficua manet, malmn tollere valebit, si leve tantum atque in ovo aùhuc versans cx causis externis ortum tl uxit. Qui se­cretioni principii colorantis incumbit processus, altera cx parte est alljuvantlus. Natura vero illum internum proces­sum no bis rabscon<lit, simulque nostros sensus effugiunt conùitiones, sub qui bus operatur, hinc sponte scaturit, nos­tram me<lelam manere problematica111. Quac ex expericntia, artis magistra, hausimus, consistunt in ilio ·, ut proccssum vitalem incitemus , quo major quantitas sanguinis his par-

- 24 -

tibus advel'.itm·. _Progr:ssus, q1'.ibus hodierilÒ teinpore-lae. tatur cl1emia_,_ ahquam m t:nebris spargunt lucem. Hac <lo­cente expertt sumus, pecuharem capillorum colorem <lepeu­de1~e a ferro, sul!ure_ct cum l1is intime conjuncto oleo. Ana­lys1 hacce suffult1 rat1oueque ducti, principia illa capillis aù­ducamus, interna et externa utimur via, simulque nisum fo _ rnativum in capillis cvehcre totamque vitam plasticam r:_ borare, non obliviscimur.

Si poliosis hcreditaria timctur, -aut singuli capilli Jiinc imle jam canescunt, propl1ylaxis sua dictat praecepta, Oleum ovorumrectotempore usurpatum, raro denega,•it opem. Cel. Jahn oleum seguenti obtinet ratione: Sumuntur aliquot vi­tellaovorum igne induratorum, in minimas,particulas seccan­tur aut cornprimuntnr et per quadrantcrn )1orac levi igne sub continua agitatione ~alefiunt, ut omnis evaporetur aqua, quo facto calor tamdm augetur, donec pinqnem aùipiscun­tur splendorem atque digetis comprimendo oleum· clicitur. Tota massa nunc in sacculum lintcum defertur, et ope tor­cnlaris rnoùerate calefacti oleum exprimitur. Oleum, nisi ornnes circumstantiae bene observabantur, id sibi privum habet, ut facile rancescat. Aùjiciam mcthodum Ccl. Chan­ùelicr. Vitella ovormu recentium sufficienter percussa, in­funùuntur spiritus vini rectificati drachmis duabus aù sin­gulum vitellum et cum decem partibus aquae adteuuantur. In tra nicthemerum, quo omnia quieti relinquuntur, oleum supernatans colligitur. Cum hoc oleo capilli, ab omni spur­citic liberati, bis aut ter de hebùomaùe inunguntur.

Canities dispositione suffulta majores si jam fecit pro­gressus, aut proYectiorem plectit actatem, fortiora sibi cx­poscit rem"edia, qua e no bis in ferro exstant, eo magis si ipsum sulfure. copulamus. Capillis fixa absorberi metalla , testantur virides , aut coerulei crinis illorum, qui cuprum aut kobaltum tractant, hinc nil obstat, quod ferrum in so­lntione aùhibitum, citius sccuriusque capillos intret. Ferrum cum aci<lo acetico conjungere placuit; sai, quoù facile <lo,~i paratur aut ex pharmacopolio praescribitur. Cupro ne s1t

-- , 25 -

inquinatum, cura. Adplicationem quod attinct, sai in aqua solvitur et bis terve de l1ebdomade capillis inungi tur. Bene facict, qui simul illud oleum aut aliquoù balsamum sulfn.:. ri s' in usum ducit.

Nimis saepe remcùia recensita opem recusant et au­xilio palliativo succurre cogimur, quod per breve ternporis spatium amoenum capillis conciliat co!orem. Inùiviùua, quae florida aetatc jam canescunt et viam raùicalem impatientia amplexa, spcrnunt, aut vero isti miserculi, qui in minutiis veram scrutantes felicitatem, naturae dona emeliorare au­ùent, plerumque prcmunt tramitcm. Misericorùiam ùona­remus seni, qui elapsis sexaginta annis veneranùos illos crines <lenigrare niteretur et cum Scnnert exclamarem: Na­turac hocce decus fucis aut pigmentis tegere velie, meretri­cium est et luxuriosum.

Haec artis cosmeticae pars jam in cana antiquitate ad altum perfectionis fastigium cvectum fuit. Galcnus collau­ùat Cadmiam et illa propl1ylactica olca, quorum innunctio-· 11cm sequebatur lotio capellitii cum levi solutione lexiviac, in qua pulva Colocy11tl1idu111 cocta est. Magna fama glo­riabatur remcùium sequcns. Rp. Calcis, Lytliarg. vehement. cont., Cr.etae aa part. aeqnales Aq. s. q. ut fiat. tinct. quac cooperiatur foliis betae. Avicenna refert casum, ubi reg­nante rege Sensaleùnla leoparùus stcrcore suo barbam ùon­mientis contaminavit custoùis, en miraculum ! barba evasit uigra. Argumcntum sat valiùum, stercus inter dcnigrantia collocanùi. Opinionem qui iniret, Veteres incommoùa mc­ùionim non innotuisse, valde crrarct simulque magnam an­tiquitatis ignorantiam testaretur. Galenus ùicit : Cum enim rcmedia denigrantia, p lcrnmquc vim atlstringenùi l1abcnt, ut sint frigida, apoplexiam, epilcpsiam, suùorem gravem, catarrl1os, similiaqne mala inducere possnnt.

Nòstrum aevnm scatet quiùcm remediis, quae in poliosi ùepreùicantur ast pauca voto competunt, plurims1, agmen cau­sarnm nocivaruìn augent. Praestantiora minusque nociva nominaturus sum. Prudentiorem aùspicimus contentum, si

- 26 -

flava aut ruhra coma quiùquam fuscior reùditur. In hoc casu inunctiones olei cucurhitarum, · olei ovonum, solutionis ace­tatis ferri, balsami sulfnris profìcuae inveuiebantur. Bis remelliis et illa levis cedet canities, qua laboraut capilli ve. getes. Hic optime locum sihi vindicat illa decantata Pomaùc végétale ou beurre de Cacao.

Per haec remeùia fuscus quiùem minime vero nigerpro­ùucitur color, qui si cxoptatur, solum per conubium ace­tatis ferri cum tinctura gallarum quercus provocatur. Cel. Jahn sequenti mo<lo illam ellicit. Gallae quercus purgatae atque in pnlverem redactae, infunùnntur cum aquae frigiùae partibus octo et per quatuor dies saepius agitantnr. Solutio tunc levi igne ad succi tenacis spissitudinem evaporatur, qui r"efrigeratus cum <luabus tertiis partibus aceti pomati aut vini sub continua agitatione commiscetur. Mixtio per octo <lies quieti relicta a seùimento <lecantatur, sic illa tinc­tura obtiuetur. Aù auxilium vocata, capilli purgati prius in­fricantur solutione acetatis ferri, quam si jamjam sicces­cit sequitur inunctio illius tincturae. Totam curam aùjuva­bit apuù flavos capillos oleum apuù canos vero balsamum sulfuris aut Pomade végétale.

In senectute decrepita, ubi resorptio aegre suo fuugi­tur officio, meùicamina opem non . semper adlatura esse, Jiquct. Magisterium Bismuthi forma pomatae pilis illinitum priorem suplebit me<lelam, et una cum balsamo sulfuris saepius atlhibeantur, necesse est. N ominatis mollo remcùiis praeclara competit illa virtus, quod organismo nocivam ma­teriam non inferaut et per longum tempus absque noxa aù­hiheri possunt. Quae moùo sequuntur remetlia, spoliatacon­

siùeres hac virtute. Ce!. KrUniz utitur sequenti unguento. Rp. Putam. une.

jugl. une. duas, gal!. querc. une. semis, aq. cort. salicis une. unam, sai. cui. une. semis, cort. auran t. une. unam, suf. quan. aq. tamlliu coquuntur, doncc spissius evaùit ~nguc~1: tum, cum CJUO mane et vesperi capilli inunguntur. Ut ca~tlh amoenum illum flavum inùuant colorem, snaùct autor lot10-

- 27 -

nem capillorum cum hac aqua. Rp. Sap. alb. une. unam et semis, Gumi arab. une. semis, aq. Plantag. une. octo rnisce cxacte invicem et exl1ibe.

Ccl. Thenarù in suo opere Traité ùc Chimie praescri­bit: Rp. Lytharg. partem unam, cale. cxstinct. part. semis, crctae part. unam, misccantur et fiat cum s. q. aq. puls, guae super chartam, cxtenùitur et hac crines involvuutur. Elapsis quatuor aut quinque l1oris, capilli denigrantur.

Secuudilm Gmelin utuntur feminae in Astrachan rcme­dio, quod ex oleo gallarum quercus et sulfate cupri coustat. Capillitimn et supercilia quolibet mense denigrentur, oportet.

Adjiciam adirne remeùium illius vetulae rugosae, quoti cum prospero eventu aùplicari solct. Sumitur cornu cervi calcinat., Crem. tart., tiuct. gall. querc., et aq. rosarum. l\'liscc. Remedium, quo plurimi utuntur, sistit pecteu ex plumbo et Dect. putam. nuc. JUgl. rarius vero nitras argenti cxpostulatur; et finem impouarn cum verb. Ce!. Lorry: nHae salutareni artem nulla ratione spectare possunt, unile ùe iis prorsus sìlere melius est. Vana enim cosmeticorum ars, sanitati potius officit, quam proùest.«

1'-lutatio coloris capillorum.

Normalis capillorum color in alium si transit, praesens emergit malum. Ex innumeris exemplis, quae hinc inùe in scrip tis notantur, pauca tantum sig·nem. Glisson novit virum, qui ùurante itinere, in quo cum variis rniseriis atque tem­pestate pluviosa luctabatur, canus evasit. Finito itinere, · corporeque per quietem et alimenta roborato, priscum ca­pilli recupera vere colorem. Alibcrt annotavit . casum, ubi mulier nobilis post exantlatam febrim et ùifficilem partum flavam suam perùiùit comam, sim ulque materia tenax un­quinosa inmHlavit capillitium. Sanitati restituta cum aùmi­ratione uigros progerminantcs aùspexit capillos.

Hic relegari merentur et illi casus, ubi jam cani capilli iterum juveni lem induebant co lorem. Sinclaire aùùucit virum, qui centum et quinque agens annos itcrum nigros recupe-

- 28 -

ravit capillo ,s et feminam 11011agi11ta aunormu, cuj us' canities in fuscum mutahatur capillitium, quoil vero clapsis quinque annis iterum canescerc coepit. Franciscus Hupazoli vir ille trium seculorum, vixit cnim ab anno 1587 usque atl annu,u 1702 in scnectute centum annorum, uovì cap ut exornabant nigri crines. Vieunae vixit vir, qui actate centum quinque annorum florchat juvenili capillorum colore.

- Cuncti moilo enumerati casus, totidem suppeditant ar­gumenta, quam intimo no bis proh ilolor ! piane ignoto nexu versatur secretio principii colorantis cum processu vitali ; simul nos impellit, omne uti occasione, quac hoc phocno­menon ùevelare posset. Dolendum multos atlhuc cxistere meùicos, qui capitlos flocci aestiment.

Liparotrichin et Xerolricltia.

Capilli in normali casu semper certam quantitatem ma­terici unqninosae secernunt, quae illorum illinit superfi ciem; si haec secretio a tramite. quem benigna i psi praescripsit natura, in plus aut minus ùetruilitur, nominata propullulant vitia. In priori casu capilli molles, nitiùi, ùcflucntes atqnc tractabiles oboriuntur facileque defluunt. Vitium amat iu­ùiviùua aùiposa et in agmine rnagnam proclivitatem in su­ùores ù ucit. In aliero casu si cci flacciùi, firmiores et 11011-

:unmquam setnmcati observantur capilli. Ex ùebilitate semper profluunt nostra vitia. Constitutiu

pinquis, capilli nigri, suùores largi praecipuam alunt Jis­positionem aù liparotrichicam; tlum inopia aùipis, sacpius repetita capillorum lavatio, atque coma flava xerotrichiae

imprimis favent. Tota meùela ahsolvitur, si causae nocentcs enervantul'

atque ùispositio perfringitur. In liparotrichia saepius repe­titae lotiones cnm aqua in xerotrichia vero pomatae atque

olea in auxilium vocantur.

- 29 -

Vitia oi·ganica.

Schizotrichia. Sub, hoc nomine intelligitur vitiosus status. quo pilus

humanus suam exuens formam plus miuusve aequat setam, quae in apice setruncata cernitur. Setruucatiouem, quae in plerisque casilrns in apice cernitur Ce!. Eble etiam in meùio pili observavit, ita quiùem, ut primo intuitu opinionem fo­veremns, progcrminarc ibi pilos latcrales. Capillos in ùuas partes ùiviùi saepius, occurrit, ast fausta occasio saepius eùocuit meùicos, fissuram in quatuor aut quinque contin­gere fila. Talem .capillum intcr et setam haec vcn it ùifferen­tia, quoù rami illius 11011 suut rotunùati, hinc 11011 integri, seù aperte a tnmco fissi, et in illa parte, quae ohvestiente illa tenui corticala spoliata est, hirsuti tanguntur. Aùjiccre aùhuc ùcbeo, firmitatcm et crassitiem setarum, quas sutores in ùeliciis habc11t, in pilis semper ùesiùerari, llexiles ma­ncre, setasque lo11gituùiuc superare. Semel fissos non am­plins crescere moxque ùelluere, experie11tia evicit. In ca­pillis frequentissime observatur, etsi reliqui pili ab hoc vitio non eximuutur.

Veteres setruncatiouem ùerivaruut a majore capitis sic­citate, observatione ùucti, capillos fissos semper siccos esse; neque ùeerant, qui humores acres iuculparint. Vi­tium varios comitatur morhos, quihus aùnumerantur: Ar­thritis, rachitis, scrofula, kephalalgia vehemens, major ca­pitis refrigeratio, impctigines cutim deroeùantes atque febris hectica. Nulli quiùcm aetati parcere viùetur, tamen aetatem aùultam praeùiligit. •

Spes sanationis a causis ùcpemlet. Rcfrigeratio, kepha­lalgia rccuperandae sauitatis spem fo_vent, quae in rcliquis casibus piane evanescit. Vetcres aùhibuere remedia cmol­licntia, oleosa. Avenzoar cum oleo lini propulsasse rnalum aùscrit. Avicenna collaudat olea blanùa, mucum Altheac, Psyllum. Sennert apicem pilorum fele tauri inungere et tunc ùecocto Abrotani lavare snaùet. Eble capillos ùetonùet et in causas agit, Capillitium . pomatis fortioribus inungitnr,

- 30 -

quannu vh-ttitem rcmediis internis adjuvamus. Rari casus et qui aderant, non debita exliausti diligentia, mancam re<l<lunt therapiam.

Ti n e a p il o 1' u m.

Malum primo intuito conspicuum cognoscitur ex ìllis vermiculis, qui capil!os, in illorum apice praesertim hae­rentes, rodunt, atque in dies breviores reddunt. Capilli­tium, si longius tempus tinea saeviebat, torrido campo hautl absimile evailit, et prius exòptandi capilli cinereum in<luimt colorem. Momento, quo vermiculi rodere incipiunt, capillos crescere desinunt. Vix aliud datur, per quod venustas ilio majus patiatur detrimentum, praescrtim si barbae non par­cit tinea.

O rigo animalculorum, uti aliorum in organismo ni<ln­lantium in teuebris versatur, et nonnisi per conjecturam· ali­quam adipiscimur verosimilitudinem. Inùivi<lua pl1legmatica, muco pituitaque o bruta, homiues obesi, lautam <l ucentes vìtam magis aù hunc inclinant morbum, prout vermium in­testinalium generationi favent. Opinio suffulcitur observa­tione, qua evictum, libentissime infestari infantcs, subjecta juvenilia imprimis sexus scquioris, raro a<lultiores, nisi ventriculum farinosis nimis opplent cibis simulque vitae iu­dulgent seùcntariae. En momcnta generationis vermium in­

testinalium . · Veteres medelam hujus mali tentantes, utebantui' re­

me<liis iocalibus ad <lebellanùos vermièulos et qui<lem loti­onihus cum a qua ex Genista, Myrrha et aceto; Decocto foenu - Graeci ve! Scabiosae cum soluti on e lixiviae; Ra<l, Squillae cum l\'Iyrrha ve! Salvia in oleo cocta; Apio in aceto cocto cum fele tauri. Interne purgantia porrigebantur.

Cnram, quam in Tinca capitis exposuimus, nos atlhibemus,

Chaito sis.

Morbo hoc capilli laborare dicuntur, si normali bus cras­siores, firmiores, fortiores eva<lunt et hac ratione setae a<l- , propinguant. Eble originem hujus moli in lahe metamorpho-

- 31 - .

sis progretlientis perscrutatur, convictus enim est, malum imprimis illos plectere mortales, qui repr'oùuctionem pro­stratam iùoneis remeùiis elevare impotentes, ruùibns atque parum nutricntibus fruuntur alimentis, qui in juvcntute scro­fula aut rachitiùe laborarunt atque domesticis cum aerumuis gravitcr luctanter. Nisus formativus, in a\iis nobilioribus partibus fere aù ·imum redactus antagonistice ad tantum g-radum assurg·it in capillis, ut insuetam adipiscantur cras­sitiem et Jìrmitatem, setisque similes Jìant. Rarioribus in casibus illorum setruncatio obscrvatur.

Malum, quoù tam profunùas in reproùuctione Jìgit ra­ùices, talia exposcere remeùìa, quae universam vi tam pla­sticam per vertere valent, sponte liquet.

L e p t 1' o t ri e h i a.

Malum priori oppositum comp\ectitur capillos, tenues subtilesque lini adinstar tangenùos. Habetur signum l\oren­tis juvcntutis atqne tcnerae organisationis, altei'um amans sexum. Tenuitas morbosa scaturit ex evolutione totius or­ganismi praepedita ve! vero bulbi atrophiae originem ùebet. Saepenumero leptrotrichiam alepekiae se aùsciare, expe­rientia nos docuit et sic videmus quod pedetentim evolvens cal\·ities in lcptrotrichia fidelcm nanciscitur comitern. Vix: urnquam e Chaitosi praesens assurgit vitium.

Quum malum fere ex eoùem ac ùepilatio pullulat fonte, etiam thcrapiam diferre non possè,hautl opus, ut faciam verba.

1' 1· i e h o m a.

Auùit illud vitium si capilli coactilis ailinstar invicem plicantur. Aliis placuit vitium plicam spuriam denominare, quia constans plicae polonicae sistit, symptoma; Germani ex morbi forma dcsumsere nomcn Filzhaar. -

Trichoma observatur in feminis, ctiam in illis viris, qui longis gauùent capillis munùitiemque negliguut, in con­valescentibus ex morbo gravi, in senectute decrepita; porro post repentinum terrorem capilli inviccm nexi conspicie-

- 32 -

bantur, ut omnibus irri1fobant conaminibus, natural em resti­tuen<li or<linem , et Petit ingeniose commemora!, tales capillos se invicem suffocare, quia inopia alimenti pressi <lefluunt.

Conditiones, quae concurrant oportet, ut malum pro­vocetur, essent: Laxitas cutis atque secretio materiae te­nacis unguinosae; a capillorum pa1·te, notabilis longituùo. Plicam veram inter et trichomam hoc <liscrimcn essentiale notari meretur, quo<l in nostro casu bulbi capillorum num~ quam sint correpti.

Ce!. Garrnann signat casum, in quo capilli concreti erant et malum Rhopalosis a<lpelavit.

Therapia simplex esse consuevit. Capilli <letondentur summaque servatur mun<lities. Praesentem laxitatem aù­stringentilrns corrigimus.

Capilli crispi et defluentes.

Gens Immana vix um q uam sua sorte contenta, inùc­f essa falsam venatur fortunam. Jam antiquitatis gentes re­meùiis insu<larunt, delluentes crispanùi crines, crispos vero solvenùi.

In scriptis Avicennae sequens invenimns remedium in­crispativum Rp. Gallarum, fruct, tamarisci, fol. cupressi, grano rum ejus, granor. cy<lon., Lytharg., J?ragaganthi, Boli, En<liviae silvest aa part. unam, calcis non exstinct,, part. semis. Conficiatur cum aq. siclae et aùministretur.

In scriptis periodicis nostri aevi magnis encomiis ja­ctantur rerne<lia incrispantia. Sumitur albumen ovi unius, pulv. sach. <lrach. una et vini albi gener. coch. unum, misce exacte ut fiat unguentum , quo infricantur çapilli et tunc involvun­tur. Ali o loco. Rp. Sap. arrnen. une semis, aq. Rosarum <lracli. <luas coqucn<lo fiat unguentum; vel capilli lavantm·. inf. vinos. sern. Canabis et serius pomata inungitur.

Decrispantibus numerantur, omniarnucilaginosa, oleosa,

viscosa, mollificantia et ipsa aqua,

THESES DEFENDENDAE.

, I.

T onsus capili o rum o~ganismo plus nocet quam creditur.

II. Tracheotomia in angina membranacea nunquam proficua.

III. Autocheiria non sempe1· radicatur in morbo psychico.

IV. lnfectio dentis per cariem alterius non creditur.

V.

Anatomia pathologica est summum adjumentum patho­logicac specialis.

VI. Ctmctatio in ai·te obstetricia in genere plus adfert emo­

lumenti quam damni. VII.

Stethoscop qui in eruenda diagnosi contemnunt, valde errant.

VIII.

Divisio medicaminum chemica, nil valet,

IX. Catarrhus epidemicus plures numerat victimas quam

cholcra morbus. x.

Pro cui a medicina sacris estote profani!