30/05/2017

1

OPTIMALISEREN EN ONDERSTEUNEN VAN PRE- EN

POSTNATALE ZORG DOOR MIDDEL VAN MOBIELE APPLICATIES

Prof. dr. Inge TencyOpleiding Vroedkunde Odisee Hogeschool

STUDIEDAG VROEDKUNDE

30 mei 2017

Universitair Centrum Verpleeg- en Vroedkunde (UCVV)

Korte voorstelling

• Vroedvrouw (1999)

• ASZ Wetteren en AZ Lokeren

• Master in gezondheidsvoorlichting en opvoeding (2002)

• Doctor in de medische wetenschappen (2013)

• Infectie en vroeggeboorte• Vakgroep Uro-Gynaecologie UGent

• Odisee Hogeschool, Opleiding Vroedkunde• Sint-Niklaas, lector en onderzoeker

• Universitair Centrum voor Verpleeg- en Vroedkunde• Gastprofessor en postdoctoraal medewerker, Master Verpleeg- en

Vroedkunde

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 2

Introductie: mHealth

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 3 30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 4

Wat verstaat u onder mHealth?

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 5

(Voka Health Community mobile Health, 2014; PWC, 2014)

Definitie mHealth

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 6

(WHO, 2011)

30/05/2017

2

Kenmerken mHealth

• Voorzien van sensoren om parameters te

monitoren

• Data lokaal opslaan of doorsturen naar een

centraal platform

• Diverse toepassingen, maar TECHNOLOGIE

is essentieel

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 7

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

Kenmerken mHealth

• ‘Mobiele’ interactie en dienstverlening

tussen zorgverstrekker en zorgvrager

• Drie koppelingen

• Met een mobiele device/toestel

• Tussen zorgvrager en zorgverstrekker

• Met data

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 8

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

Kenmerken mHealth• Soorten toepassingen

• Voor eindgebruiker (zelfmanagement, empowerment)

• Interactie eindgebruiker met zorgverlener (telemonitoring, telecoaching, telemedicine)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 9

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

Wat zou volgens u de meerwaarde

van mHealth kunnen zijn?

Welke mogelijke obstakels ziet u?

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 10

Meerwaarde mHealth

mHealth

Preventie

Grotere bewustwording

Kwaliteit van leven verhogen

Verhogen betaalbaarheid en efficiëntie

GZHzorg

Verlagen drempel GZHzorg

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 11

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

Obstakels mHealth

mHealth

Gebrek aan proactieve,

coherente en systematische

sturing

Wantrouwen eindgebruiker en

zorgsector

Gebrek aan coherent

wettelijk kader

Traditioneel ander

onderzoekskader en R&D tussen

industrie en zorgsector

Gebrek aan kwaliteitslabels voor kwaliteit,

veiligheid en toegankelijkheid

Gebrek aan standaarden van interoperabiliteit

Gebrek aan publieke

financiering en terugbetaling

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 12

(Voka Health Community mobile Health, 2014)

30/05/2017

3

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 13 30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 14

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 15

Digitale ondersteuning van de pre-en postnatale zorgverlening

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 16

Business team ‘e-zwangerschap’

• Of ‘digitale pre- en postnatale zorg’

• VOKA Health Community

http://www.zorganderstv.be/reportages/kwaliteit-

de-spil-van-de-zorg-het-digitaal-moederboekje-33

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 17

Achtergrond en probleemstelling

• PRENATAAL: Moederboekje

• Wetenschappelijk gevalideerd, bundeling medische data, informatie en administratie

• Schriftelijk: kans op fouten, tijdsintensief, gefragmenteerde data, enz.

• POSTNATAAL

• Versnippering postnataal zorgaanbod + niet gekend door de ouders (Benahmed et al, 2014).

• Verkorting ligduur (www.maggiedeblock.be)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 18

30/05/2017

4

Achtergrond en probleemstelling

• Bezorgdheid van zorgprofessionals om de

kwaliteit van informatie vrij beschikbaar op

het Internet en via (commerciële) mobiele

applicaties

• Beperkt en vaak onvolledig

• Niet altijd evidence based

• Belang van multidisciplinaire opvolging

• Diverse stakeholders complex

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 19

Achtergrond en probleemstelling

• Nood aan een up-to-date, op evidentie

gebaseerde digitale tool om (toekomstige)

ouders te ondersteunen tijdens de

zwangerschap en het postpartum

• Efficiënte inzet van mobiele technologie kan

bijdragen aan een geïntegreerd pre- en

postnataal zorgaanbod, informatie en

communicatie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 20

Wat zegt de literatuur?

Zwangeren en kersverse ouders:

• Toegang tot brede waaier aan digitale

informatie over gezondheid en welzijn (Steen &

Kingdon, 2014)

• Gebruik Internet om gezondheidsgerelateerde

informatie te raadplegen als belangrijkste bron

van informatie (Larsson, 2009; Lagan et al, 2010; Sparud-Lundin, Ranerup

& Berg, 2011; Steen & Kingdon, 2014)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 21

Wat zegt de literatuur?

• Gigantisch aanbod aan mobiele applicaties

omtrent zwangerschap, bevalling,

postpartum en ouderschap

• Gemiddeld 1200 apps in Apple store op en 700 in Google Play store (Hendricks, Ireson & Pinch, 2016)

• meerderheid van zwangere vrouwen zou gemiddeld drie zwangerschapsapps downloaden tijdens de zwangerschap (Frazer, Hussey, Bosch & Squire, 2015)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 22

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 23

Doelstelling ‘e-zwangerschap’

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 24

30/05/2017

5

Doelgroep ‘e-zwangerschap’

30/05/2017Digitale tool pre- en postnatale zorg 25

• ALLE zwangeren en kraamvrouwen (en

partner)

• Later uitbreiding naar specifieke doelgroepen

• Basispakket gratis toegankelijk

• Afgeleide producten evt. betalend

• Transmurale gegevensdeling als prioriteit

• Uitbreiding met andere functies zoals vb. gezondheidsboodschappen

Stand van zaken business team

• Minimale dataset voor gegevensdeling (K&G)

• Online bevraging kraamvrouwen 6 weken

postpartum (Odisee)

• IT user experience, psychische weerbaarheid, tevredenheid, kwaliteit van leven, gebruik thuiszorg

• AZ Nikolaas + sociale media

• Opmaak ‘Proof of concept’ (POC) pre- en

postnatale data-uitwisseling

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 26

Bevraging bij kraamvrouwen omtrent IT-user experience

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 27

Doelstelling

In kaart brengen van het huidig Internet

gebruik, de toegang tot digitale informatie en

communicatie en behoeften en verwachtingen

hierover van kraamvrouwen

• IT user experience

• Algemeen en postpartum gelinkt internet

gebruik

• Interesse in een beveiligd internetplatform

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 28

Methodologie en studiepopulatie

• Exploratieve en beschrijvende studie bij

kraamvrouwen ≤ 12 weken, gerekruteerd via

de materniteit van een regionaal ziekenhuis,

flyers en sociale media

• Online bevraging

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 29

Resultaten: Algemene kenmerkenVariabelen

Leeftijd (gem, SD) 28.3±3.9

Opleiding (n,%)Lager en secundair onderwijsHoger/universitair onderwijs

37 (30.8)83 (69.2)

Pariteit (n,%)P=1P≥2

62 (51.7)55 (45.8)

Normaal verloop zwangerschap (n,%) 106 (88.3)

Zwangerschapsduur< 37 weken≥ 37 weken

17 (14.1)103 (85.9)

Wijze van bevallenVaginaalKeizersnede

80 (66.7)26 (21.7)

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 30

30/05/2017

6

Resultaten: IT user experience

• Alle vrouwen hebben toegang tot Internet via een

computer/smartphone

• 81% consulteert regelmatig gezondheidsgerelateerde

websites

• 80% maakt gebruik van applicaties (apps) op hun

smartphone

• ‘slechts’ 49% maakt gebruik van gezondheidsapps

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 31

Resultaten: IT user experience

• Gebruikte functies voor dagelijkse communicatie

• SMS: 90%

• E-mail: 64%

• Sociale media: 74%

• Chat: 19%

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 32

Resultaten: Internet postpartum

94% zoekt postpartum gerelateerde informatie op

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 33

Resultaten: Internet postpartum

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 34

Resultaten: Internetplatform

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 35

INTERESSE IN BEVEILIGD INTERPLATFORM OM GEM±SD

vragen te kunnen stellen aan uw zorgverlener (te vergelijken met e-mail)

6.3±3.3

gezondheidsgegevens uit te wisselen met uw zorgverlener 5.7±3.3

extra informatie te verkrijgen specifiek gericht op uw situatie via een online folder

5.4±3.4

te communiceren met andere recent bevallen moeders via gewone chat of forum

4,1±3.4

extra informatie te verkrijgen specifiek gericht op uw individuele situatie of probleem via video

3.3±3.1

vragen te kunnen stellen aan uw zorgverlener via videochat 2.6±3.0

te communiceren met andere recent bevallen moeders via videochat 1.1±1.8

Resultaten: Internetplatform

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 36

30/05/2017

7

Conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 37

• Eerste inzichten in IT user experience van

kraamvrouwen• Internet gebruik, toegang tot digitale communicatie en

informatie en interesse in een beveiligd internetplatform

• Nuttig voor ontwikkeling van mobiele applicaties in de pre-en postnatale zorg

• Belang om de zorgvrager door te verwijzen naar

kwaliteitsvolle digitale bronnen rond

zwangerschap en postpartum• Als zorgverlener hierover samen in discussie gaan met de

zorgvrager

Conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 38

• Verder onderzoek is noodzakelijk

• Grotere studies + combinatie kwalitatief en kwantitatief onderzoek bij zowel zorgverleners als zorgvragers

• Specifieke groepen bv. bij kwetsbare zwangeren

Algemene conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 39

Algemene conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 40

• De mHealth revolutie is een feit …

WE KUNNEN ALS VROEDVROUW MAAR BETER MEE

OP DE KAR SPRINGEN

• Realiseren van geïntegreerde zorg

• Optimale en consistente samenwerking tussen verschillende actoren en stakeholders, inclusief overheid, kenniscentra, industrie, zorgsector, zorgvragers, enz.

• Aanleveren van ‘big data’ voor onderzoek en zorg

Algemene conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 41

• Ombuigen van bestaande obstakels tot

opportuniteiten is hierbij noodzakelijk

• o.a. door erkenning, integratie en terugbetaling van mHealth diensten en producten

Algemene conclusie

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 42

• Verder onderzoek over ‘mHealth en

reproductieve gezondheid’ is noodzakelijk• ‘Harde’ en ‘zachte’ uitkomstenmaten of indicatoren

zoals

• Zorguitgaven/betaalbaarheid, efficiëntie, hospitalisaties, heropnames, ambulante zorg, enz.

• Kwaliteit van leven, preventie, tevredenheid, ‘patientempowerment’, enz.

• Marktonderzoek bij zorgvragers en zorgverleners

• Ontwikkeling en implementatie van mobiele applicaties samen met de zorgsector en zorgvragers

30/05/2017

8

Toekomstig onderzoek

• Masterproef• Screenen van zwangerschapsapps (kwaliteitsbeoordeling)

• mHealth toepassingen en postnatale depressie

• PWO project ‘PremApp’: start in oktober 2018

• Ontwikkeling van een gepersonaliseerde applicatie ter bevordering van ouderparticipatie en communicatie op een neonatale intensieve zorgen met UZBrussel en UZGent als case-in-point.

• VOKA project: POC realiseren• Zoeken naar financiering….

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 43

Contactgegevens

Inge Tency, Odisee Hogeschool, Vroedkunde,

Sint-Niklaas, Inge.tency@odisee.be

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 44

Referenties

Benahmed, N., Devos, C., San Miguel, L. Van kelst, L., Lauwerier, E., Verschueren, M., …,

Christiaens, W. (2014). Caring for mothers and newborns after uncomplicated delivery: towards

integrated postnatal care. Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). KCE Reports

232. D/2014/10.273/81

Frazer, C., Hussey, L., Bosch, E., Squire, M. (2015). Pregnancy apps: A closer look at the implications

for childbirth educators. International Journal of Childbirth Education, 30(3), 12-16.

Isetta, V., Lopez-Agustina, C., Lopez-Bernal, E., Amat, M., Vila, M., Valls, C., Navajas, D., Farre, R.

(2013). Cost-effectiveness of a new internet-based monitoring tool for neonatal post-discharge

home care. J Med Internet Res, 15(2):e38. doi: 10.2196/jmir.2361

Lagan BM, Sinclair M, Kernohan WG. (2010). Internet use in pregnancy informs women’s decision

making: a web-based survey. Birth, 27: 106-115. doi:10.3390/healthcare3020310

Larsson M. (2009). A descriptive study of the use of the Internet by women seeking pregnancy-

related information. Midwifery, 25:14-20.

Ledford, C.J., Canzona, M.R., Cafferty, L.A., Hodge, J.A. (2016). Mobile application as a prenatal

education and engagement tool: A randomized controlled pilot. Patient Educ Couns, 99(4), 578-82.

doi: 10.1016/j.pec.2015.11.006

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 45

Referenties

PricewaterhouseCoopers (2014). Emerging mHealth: Paths for growth. Geraadpleegd op 7 oktober

2016 via https://www.pwc.com/gx/en/healthcare/mhealth/assets/pwc-emerging-mhealth-full.pdf

Sparud-Lundin, C., Ranerup, A., Berg, M. (2011). Internet use, needs and expectations of web-based

information and communication in childbearing women with type 1 diabetes. BMC Medical

informatics and Decision Making, 11:49. doi: 10.1186/1472-6947-11-49

Steen M, Kingdon, C. (2014, Jul-Aug). Maternity Assist: new midwifery-led digital information and

communication support system to enhance maternity care. Pract Midwife, 17(7):7

VOKA Health Community Mobile Health. (2014). mHealth als sleutel tot kwaliteit en betaalbaarheid

van zorg [Whitepaper]. Geraadpleegd op 11 februari 2015 via

http://www.healthcommunity.be/sites/default/files/u195/W hitepaper%20Health%20Community%2

0'mHealth'_lowres.pdf

WHO (201&). mHealth. New horizons for health through mobile technologies. Second global survey

on eHealth . Geraadpleegd op 7 oktober 2016 via

http://www.who.int/goe/publications/goe_mhealth_web.pdf

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 46

Interessante website

http://www.plan-egezondhei d.be/

http://www.healthcommunity.be/

30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 47