New People's Armykawan ang salakyan nga lulan si Puno. Suno kay Banua, nakuha nila ang eksaktong mga...

ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas

Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

Edi syong H i l i gaynon

Tui g XLI X N o. 2 0

Oktubre 2 1 , 2 01 8

www. phi l i ppi nerevol uti on. i nfo

Ang kada higad sang mga uma kag kabukiran sa malapad nga kaumhan sangPilipinas napun-an sang kaimulon kag kagulutmon. Wala'y untat ang gina-antus nga pagpanghimulos kag pagpamigos sang mga imol nga mangungu-ma, mga mamumugon sa uma kag iban pang sektor sang masang anakbalhas. Ma-baskog ang ila handum nga tapuson ang masobra isa ka siglo nga sistemang malap-yudal nga daw gapos sang nagligad kag sablag sa pangkatilingban nga kahilwayan.

Sa bug-os nga pungsod, nagadaba-daba ang diwa nga mapang-away sangmasang mangunguma para iduso angila interes, pangapinan ang ila kina-matarung kag isulong ang ila paghima-kas para sa tunay nga reporma sa du-ta. Labi pa nga nagatambok ang dutapara mas madasig kag malapad ngamagsulong ang inaway banwa sa maa-bot nga mga panahon.

Indi na mabatas sang masang ma-ngunguma ang pagginahum sang mgadaku nga agalon nga mayduta, mga hi-gante nga kapitalista nga nagapanag-

Matambok ang dutasa kaumhan para paigtingonang inaway banwa

EDITORYAL

iya sang malapad nga plantasyon kagmga kumpanya sa pagmina kagpagtroso. Nagabukal ang ila kaakig sapasistang pagpanalakay sang mga ar-madong pwersa sang reaksyunaryongestado para tapnaon ang ila paghima-kas para sa duta kag hustisya sosyal.

Nagalala ang lapnagon nga prob-lema sang kawad-on kag pagpang-a-gaw sang duta. Makaligad ang halospito ka dekada sang mga paltik nga re-porma sa duta, ara gihapon sa mgakamot sang pila ang mga dalagku nga

Komboy sang

PNP, gin-ambus

sang BHB sa

CamSurMADINALAG-ON NGA gin-ambus sang Bagong HukbongBayan (BHB)-West CamarinesSur (Norben Gruta Commando NGC) ang 1st Camarines SurProvincial Public Safety Com-pany (PPSC) sang PhilippineNational Police (PNP) sa ka-habaan sang MaharlikaHighway, Barangay Napoli-dan, Lupi, Camarines Sursadtong Oktubre 18, 2018,alas-8:55 sang aga.

Ang nasambit nga yunitsang PNP kabahin sang kom-boy pangseguridad ni Bureauof Foods and Drugs AuthorityDirector General Mila Puno.Tatlong pulis ang napatay kagapat ang napilasan. Naagawhalin sa ila ang isang riplengM14, lima ka magasin sang

"Komboy...," sundan sa pahina 3"Matambok...," sundan sa pahina 2

Oktubre 21 , 2018 ANG BAYAN2

Ang Ang Bayan gi nabantal a duha ka beses sang Komi te Sentral

sang Parti do Komuni sta ng Pi l i pi nas

Tui g XLI X N o. 2 0 | Oktubre 2 1 , 2 01 8

Kaundan

Ang Ang Bayan gi nabantal a sa

l enggwahe nga Pi l i pi no, Bi saya,

I l oko, H i l i gaynon, Waray kag I ngl es.

N agabaton ang Ang Bayan sang mga

kontri busyon sa porma sang mga

arti kul o kag bal i ta. Gi nabuyok man

ang mga bumal asa nga magpaabot

sang mga saway kag

rekomendasyon sai kauswag sang

aton pahayagan.

ANG

instagram.com/sine.proletaryo

@prwc_info

fb.com/groups/prwcnewsroom

[email protected]

Editoryal: Matambok ang duta sakaumhan para paigtingon ang inawaybanwa 1

PNP, gin-ambus sa CamSur 1

9 nga mangunguma, ginmasaker 4

Konsultant sang NDFP, gin-aresto 5

Pagpanday sang Partido sa FX 6

Pagpangbarat sa mga mangunguma 7

Nagapadayon nga gera anti-Moro 8

Mga protesta 10

Operation Pacific Eagle-Philippines 11

Kolonyal nga edukasyon sa Pilipinas 13

asyenda kag plantasyon. Agud ma-buhi, milyun-milyong mangungumaang nagasulod sa labaw nga ma-panghimulos nga areglo sa pagpa-renta sang duta o indi gani magsu-lod bilang mamumugon sa uma ka-baylo sang tuman kanubo nga su-hulan.

Pinakamalala ang amo sini ngaareglong pyudal sa malapad ngapalayan, niyugan kag tubuhan. Pa-las-anon sang mga mangungumaang mataas nga gasto sa produk-syon. Ginahigot sila sa mga binhinga mahakog sa malahalon ngapestisidyo kag iban pang kemikalnga ginabaligya sang mga dumulu-ong nga agribisnes.

Ang pagpanguma sobrang tra-bahuso. Nagapabilin nga atrasadoang sistema sa indibidwal kag gag-mayan nga pagpanguma nga ginat-rabaho lang sang simple nga mgamanwal nga kagamitan kag mgahayop pagpanguma kag nagasaligsa tubig ulan. Limitado ang pagga-mit sang makinarya kag manuboang produksyon. Subong nga tuig,halos 750,000 na ang nadulaan

sang pangabuhian sa agrikultura.Ang manggad nga ginatuga

sang masang mangunguma gina-hukhok sang mga agalon nga may-duta nga wala sang amot bisan isaka tulo sang balhas sa pagkultibarsang duta. Ginahugakum nila ang30, 50 tubtub 90 porsyento nga anisang mangunguma bilang renta saduta. Agud may panggasto sa pag-panguma kag sa matag-adlaw ngakinahanglanon, nagakapilitan angmga mangunguma nga iprenda angila duta kag kinamatarung ngamagrenta agud mangutang sa mgausurero, aryendador, mga ruralbank kag ahensya sa microfinancenga labaw kataas ang interes. Pitosa napulo nga nagabayad sangamortisasyon sa duta ang napilitannga isurender ang ila titulo.

Daku nga patong sa gasto saproduksyon ang renta sa duta kaginteres sa pautang. Sensilyo na langang mabilin sa bulsa sang mangu-nguma pagkatapos baklon sang ba-rato sang mga komersyante ang ilamga produkto--humay man, kopra,abaka o mais. Labing naggrabe paang ila kahimtangan sa atubang

sang pagtimbuok sang presyo sangmga balaklon subong nga tuig tugasang mga ginpataw nga buhis niDuterte.

Lapnagon ang mga kaso sangpagpalayas sa mga mangunguma,mangingisda kag masang minoryasa ila duta nga ginatalauma o du-tang ansestral. Ginatos ka libo gektaryas ang ginahawan ni Duterteagud hatagan-dalan ang ekspan-syon sang mga operasyon sa pag-mina, o mga negosyo sa real estate,turismo, enerhiya, mga proyektopang-imprastruktura kag mgaplantasyon sang pinya, saging, oilpalm kag iban pang produktongpang-eksport kasosyo ang mga da-ku nga kapitalistang dumuluong.

Sa idalum sang Oplan Kapaya-paan sang rehimeng Duterte, kag saduso kag suporta sang imperyalis-mong US, wala untat ang paggamitsa AFP, PNP kag mga grupong pa-ramilitar para likupan kag sakuponang ginatus-gatos nga komunidadsa kaumhan, lakip ang mga lugarsang Moro. Wala untat ang pag-pang-abuso sa mga tawhanong ki-namatarung ilabi na sa Mindanaonga masobra isa ka tuig na nga arasa idalum sang layi militar. Walasang basehan nga ginaakusar angmasa kag ginabilang sila nga iligalkag tagasuporta sang armadongkahublagan. Masobra 4,000 na angginpwersa nga pumarada bilangmga "sumurender nga NPA." Na-pulo'g tatlo na ang kaso sang brutalnga pagmasaker. Indi magnubo sa170 mangunguma ang ginpatay saidalum ni Duterte. Lampas 500,000ang napwersa nga magbakwit.

Pero napaslawan ang todo gerasang pagtapna sang rehimeng US-Duterte batuk sa masang mangu-nguma. Sa baylo nga makugmat kagmagluhod, labi nila nga ginapataasang ila agtang kag ginakuom angkamumuo, bangud nga mas grabenga kapigusan kag pagpanghimulosang maabtan kon magyaob sila satiraniya kag terorismo sang mgaagalon nga mayduta, mga daku ngadumuluong nga korporasyon kagmga kahimbon nga kapitalista kagpasista.

"Matambok...," halin sa pahina 1

"Komboy...," halin sa pahina 1

ANG BAYAN Oktubre 21 , 2018 3

mga bala sini kag duha ka magasinsang kalibre .45 pistola.

Baliskad sa ginapaggwa sangArmed Forces of the Philippines(AFP) kag PPSC, maid-id nga gina-pili sang Pulang hukbo ang mgatarget sini sa kada taktikal ngaopensiba. Partikular sa insidente saLupi, ang mga armadong elementolang sang PNP ang gintarget sangpagpalupok sang command-deto-nated nga eksplosibo, siling ni Ka.Ma. Roja Banua, tagapamaba sangNational Democratic Front (NDF)-Bicol. Bangud kontrolado ang pag-lupok kag tumod ang target, nali-kawan ang salakyan nga lulan siPuno. Suno kay Banua, nakuha nilaang eksaktong mga detalye sa


Matambok ang duta sa kaum-han para mas mabaskog nga isulongang armadong rebolusyon. Uyatanlunsay ang obhetibong kahimtangankag suhetibong kusog agud isulongnga wala kaparis sa kadasig kag ka-lapad ang inaway banwa sa bilognga pungsod.

Dapat todo-todo nga isulongang mga paghimakas sang masangmangunguma. Malig-on nga isulongang paghimakas antipyudal, antipa-sista kag anti-imperyalista kag pa-hulagon ang milyun-milyong masanganakbalhas sa kaumhan. Tigayunonang maid-id kag malaparan ngapagpanayasat sa kahimtangan kagmga problema sang masa kag tumu-ron ang mga solusyon kag tikangpara masabat ang ila kaayuhan saatubang sang malala nga krisis saekonomya kag nagalubha nga ka-himtangan pangkatilingban. Isulongang tanan nga porma sang pagbatopara iduso kag pangapinan ang ilakinamatarung sa duta, halin sasimple nga kinamatarung magtanumsang makaon tubtub sa pag-angkonsang pagpanag-iya sa duta.

Buyukon ang malaparan ngapag-entra sang mangunguma, ilabina ang mga pamatan-on, sa hukbongbayan agud mas labi pang pabasku-gon ang BHB bilang ila hukbo. Sige-sige nga palaparon kag paigtingon

ang pagpakig-away gerilya sa base-han sang madalum kag malaparannga suporta kag pagpahulag sangmasa. Malaparan nga ilunsar angmga taktikal nga opensiba batuk samalaut nga pasistang kaaway.

Labing palaparon kag palig-u-non ang mga rebolusyonaryong or-ganisasyong masa kag ang mga ko-miteng rebolusyonaryo halin sa le-bel barangay pataas bilang mga or-gano sang gahum pangpulitika. Sakada lebel, ipatuman ang mga prog-rama para sa edukasyong masa,kultura, ikaayong lawas pangpubli-ko, depensa kag pag-amlig sa kali-nungan, ekonomya kag iban pangpatag para lubaron ang ila mgaproblema. Matinugahon nga batuanang todo gera sang kaaway kagkampanya sang iligalisasyon sa ma-sa.

Padayon kag mas malaparannga ipatuman ang minimum ngaprograma sang Partido sa repormasa duta para panubuon ang renta saduta, dulaon ang usura kag idusoang matarung nga presyo sang mgaprodukto. Ipatuman ang maksimumnga programa sang kumpiskasyonsang duta kon sa diin pwede ini pa-ngapinan sang BHB. Sa kada halin-tang, sistematikong planuhan angekonomya agud siguruhon ang pro-duksyon sang pagkaon, sige-sige

nga pataason ang kita sang masangmangunguma kag suportahan anglabing pagdaku sang hukbong ba-yan.

Sa tanan nga ini, yabi ang pag-palapad kag pagpalig-on sang Par-tido. Dapat mas labi pang padalu-mon kag palaparon ang pag-ugatsang Partido sa kubay sang masanganakbalhas sa kaumhan, agudepektibong makahanas kag maka-panday sang mga lider sa proletar-yong panan-awan, panindugan kagpamaagi. Labing palaparon, palig-unon kag padamuon ang mga sangakag seksyon sang Partido.

Isaysay sa mga pabrika kageskwelahan sa kasyudaran ang mgaisyu kag paghimakas sa kaumhan.Ang kadre kag katapu sang Partidokag mga aktibista sa kasyudaranginabuyok nga madamuan ngamagkadto sa kaumhan kag mag-a-mot sa pagpasulong sang inawaybanwa. Labaw sa tanan, ginakina-hanglan ang mga kadre nga mamu-mugon kag mga intelektwal, paramag-amot sa ila kinaalam kag ka-hanasan sa pagpasulong sang mgapaghimakas mangunguma kag re-bolusyong agraryo, pagpalig-on kagpagdumala sa gubyerno sang pu-muluyo kag pagpabaskog sang huk-bo kag pagpasulong sang armadongpaghimakas.

"Komboy...," sundan sa pahina 4

komboy halin mismo sa sulod sangPNP.

Antes sini, gin-ambus man sangBHB si Teodoro Adaptante sadtongOktubre 17, isa ka CAFGU nga na-kadestino sa Barangay Alanao sangpareho nga banwa.

Ang PPSC kag iban pang mer-senaryo nga armadong pwersasang reaksyunaryong gubyernoimbolbado sa indi maisip nga mgakrimen sang paglapas sa tawha-nong kinamatarung sa rehiyon sangBicol. Luwas sa wala'y kaluoy ngapagpatay sa mga sibilyan sa tabonsang gera kontra droga, imbolbadoman sila sa mga kaso sang pagpa-tay sa mga rebolusyonaryong akti-bista.

Camarines Norte. Sadtong

Oktubre 14, duha ka M14 assaultrifle ang naagaw sang BHB-Camari-nes Norte makaligad ambuson nilaang 96th IB sa Purok 7, BarangayDumagmang, Labo, Camarines Norte,alas-4:00 sang hapon. Walo ang na-patay kag duha ang napilasan sakaaway.

Gintigayon ang ambus malapitlang sa temporaryo nga ginakampu-han sang 96th IB.

Agusan del Sur. Naglunsar angBHB-Agusan del Sur sang aksyongpagsilut sadtong Oktubre 4 batuk kayCharity Ampong, isa ka despotikonga agalon nga mayduta nga naga-panag-iya sang ginatos ka ektaryangtalamnan sang kalamansi sa Bara-ngay San Luis, Agusan del Sur. Gin-


9 nga mangunguma,ginmasaker sa Negros

Siyam ang patay, lakip ang duha ang duha ka menor de edad kag apat ngababaye, sa isa ka masaker sa Hacienda Nene, Purok Fire Tree, BarangayBulanon, Sagay City, Negros Occidental sadtong Oktubre 20.

Ginpaulanan sang bala sangnagalab-ot sa 40 armadong lalakiang mga mangunguma nga nagapa-huway mga alas-9:30 sang gab-i saisa ka payag sa nasambit nga as-yenda. Ginkilala ang mga napataynga sanday Iglicerio Villegas,Angelipe Arsenal, kag MorenaMendoza nga mga residente sangBarangay Plaridel, kag sanday Pe-ter Ras, Dodong Laurenio, NecnecDumaguit kag Bingbing Bantigue.Upod man sa napatay sanday Joe-marie Ughayon Jr., 17, taga-Bara-ngay Rafaela Barrera, kag MarchtelSumicad, 17, taga-Purok Maho-gany, Barangay Bulanon.

Suno sa mga report, halos ta-nan nga biktima nag-angkon sangigo sang bala sa ulo. Tatlo sa mgabiktima ginsunog ang mga bangkaysamtang apat ang nakalibre sapagpangluthang.

Ang mga biktima mga katapusang National Federation of SugarWorkers (NFSW) na nagsugod sangbungkalan o kelektibong pagtalau-ma sa lugar sadtong Oktubre 19.Ang duta ara sa sulod sang 75-ek-taryang asyenda nga ginaagawsang isa ka Atty. Barbara Tolenti-no, kag ginarentahan sang Con-pinco Trading.

Ang nasambit nga asyenda may"notice of coverage" halin sa De-partment of Agrarian Reform(DAR), pero wala maumpisahan angpagpanagtag sini.

Tuig-tuig ginalunsar sang mga

mangunguma diri ang bungkalanhalin 2008 agud makatibawas sa"tiempo muerto" o patay nga pa-nahon sa tunga sang anihan kag li-wat nga pagtanum sang tubo.

Sa isa ka pahayag, ginsaysaysang NFSW nga ang mga lalaki nganagluthang sa mga mangungumamahimo mga mersenaryong katapusang "Revolutionary ProletarianArmy," isa ka armadong grupo saNegros nga nagbulag sa PartidoKomunista sang Pilipinas sadtong1993.

Gintum-ukan naman sang Kilu-sang Magbubukid ng Pilipinas naindi ini ang una nga insidente sangpagpatay sa mga mangunguma saSagay City.

Sadtong Disyembre 21, 2017,ginpatay sa buno sang ginaduda-han mga katapu sang 12th IB-CAFGU si Flora Jemola, tagapa-ngulo sang NFSW-Sagay City. Sad-tong Pebrero 21, ginluthang kagnapatay man sang ginasupetsahanmga katapu sang CAFGU si RonaldManlanat, katapu sang NFSW saHacienda Joefred, Barangay Gene-ral Luna.

Suno sa pahayag sang Unyonng mga Manggagawa sa Agrikultu-ra, ang nasambit nga mga pagpa-tay direktang resulta sang kam-panya nga "red-tagging" sang AFPsa mga mangunguma sa Negros.Sadtong Abril 20, nagpaggwa sangpeske nga report si BGen. EliezerLosanes, kumander sang 302nd


paralisa sang mga Pulang hanga-way ang isa ka trak kag ginsunogang sako sang abono kag 18 ek-taryang ulumhan. Ang tikang ngapagsilut sabat sa reklamo kaangutsa tuman kanubo nga suhol kagindi makatawo nga kundisyon sapagtrabaho sa asyenda.

Sa tion sang tigtalanum, gina-suhulan ni Ampong sang P250 ka-da adlaw ang mga mangunguma.Wala sila ginatugutan nga mag-pahuway luwas kon udto. Konmag-untat sila sa pagtrabaho ngawala sa panahon, ginabuhinan angila suhol. Kada anihan, ginabaya-ran lang sila sang P90 kada sakosang napupo nga kalamansi.

Masunod nga adlaw, gin-am-bus sang BHB ang mga elementosang CAFGU Active Auxiliary ngapataratas sa pagpalupok sa bara-ngay. Walo ang kumpirmado nganapilasan sa mga ini. Ginpasi-dunggan sang BHB-Surigao delSur si Joel Seguero nga namartirsa nasambit nga inaway.

Northern Samar. Gin-ambussang mga Pulang hangaway halinsa Special Operations Group sangBHB-Northern Samar (ArnulfoOrtiz Command) sanday AnaniasRebato, anay alkalde sang banwasang San Jose de Buan upod angiya mersenaryo nga si SeverinoTesoro Jr. sadtong Oktubre 8 saBarangay Babaclayon, San Jose deBuan. Napatay sa nasambit ngainsidente si Tesoro kag grabe nganapilasan si Rebato nga iya ginka-matay sadtong Oktubre 13.

Kilala si Rebato sa pagka-ku-rakot kag despotiko. Ginpasakaansiya sang 31 kaso sang pagpang-abuso kag paglugos sa kababain-han. Bilang isa ka aktibo nga ta-gasuppota sang AFP, ginpanguna-han niya ang pagsabwag sang ka-kugmat sa mga komunidad sangamo nga banwa kag ang pagpala-yas, pagpang-ipit kag pagpamataysa mga mangunguma nga nagapu-yo diri.

Ang aksyong pagsilut pagha-tag sang rebolusyonaryong husti-

sya indi lang para sa mga direk-tang biktima ni Rebato kundi paraman sa pumuluyo sang San Jose deBuan nga grabe nga nag-antus saidalum sang iya tiranikong pagpa-muno.

Samtang, isa ka pamatan-onnga mangunguma ang iligal nga gin-

aresto nga gindalahig sang militarsa nasambit nga opensiba.

Naghatag sang Pulang saludoang BHB-Eastern Visayas (EfrenMartires Command) kay Ambie Ga-bane (Ka Mati/Ka Mamoy) nga na-martir samtang ginatigayon angambus.


IBde, nga ang mga duta nga ginata-lauma sang mga mamumugon sauma kag mangunguma sa tubuhansa Negros mga "komunal nga ulum-han" sang Bagong Hukbong Bayan(BHB).

Sa kabilugan, 45 na ang napa-tay nga mangunguma sa NegrosIsland sa idalum sang rehimeng Du-terte.

Pagpatay. Isa ka mangungumanga B'laan ang ginluthang kag na-patay sang mga elemento sang 73rdIB sa Sityo Mahayag, BarangayUpper Suyan, Malapatan, Saranganisadtong Oktubre 7, mga alas-7 sanggab-i.

Nakilala sang biktima nga siJimmy Ambat, nga ginaakusahansang militar nga katapu sang BHB.Ara sa ila balay si Ambat upod angiya pamilya sang siya ginpatay. Gin-luthang siya sang magtabang sa iyahinablos nga sadto ginabakol sangmga suldado.

Sadtong Oktubre 15, ginpatahysang ginadudahan mga elementosang militar si Victor Villafrancia,katapu sang Haligi ng Batangue-nong Anakdagat (HABAGAT) saLian, Batangas. Aktibo si Vil-lafrancia sa kampanya batuk sapagbaylo-gamit sang duta kag mili-tarisasyon. Suno sa Pamalakaya, siVillafrancia ang ika-anum na ngamangingisda nga ginpatay sa idalumsang rehimeng Duterte.

Sa Albay, ginluthang sang mgaelemento sang 22nd IB-CAFGU simario Pantoja Maritana, 40, sad-tong Oktubre 2 sang aga samtangpauli sa ila balay sa Barangay DonaMercedes, Guinobatan.

Sakay sang iya motor si Marita-na halin sa pagdul-ong sang iyaanak sa eskwelahan sa kaingod ngaBarangay Malobago sang siya gin-lambatan. Napatay si Maritana saospital makaligad ang duha ka ad-law.

Madugay na nga ginapasibang-dan sang militar ang biktima bilangtagasuporta sang BHB kag imbolba-do kuno sa ginhimo nga ambus sangBHB sadtong Septyembre batuk sa22nd IB-CAFGU sa ila barangay.

Sa katambi nga syudad sang Li-gao, ginkadtuan sang mga tinawosang 22nd IB-CAFGU ang balaysang mangunguma nga si ArmadorOrfano, 59, sa Barangay Pandaysadtong Oktubre 7, mga alas 3 sangkaaganhon.

Ginpamangkot sang mga krimi-nal si Orfano kon diin ang balay niKagawad Grace Ocfemia. Pagkata-pos sini, ginluthang ang biktima kagnapatay.

Makaligad ang krimen, nagkad-to ang mga kriminal sa masunodnga barangay sang Pinamaniquiankag ginsunog ang balay ni Ocfemia.

Maluwas sini, duha pa ka balaysang pamilya Quinalayo ang magka-sunod nga ginsunog sang mga pa-sista sa pareho nga barangay sad-tong Oktubre 14 kag 16. Nagpama-hug pa ang 22nd IB-CAFGU nga pa-gasunugon nila ang tanan nga balaysa lugar.

Pagpangbungkag. Napulo'g pi-to nga katapu sang NagkahiusangMamumuo sa Suyapa Farms(NAMASUFA), lakip ang isa ka na-gabusong, ang napilasan sa halossunud-sunod nga pagbungkag sangila piket-layn sang Sumitomo FruitCorp. (SUMIFRU) sadtong Oktubre11. Sa sulod sang 13 oras, ginsala-kay sang 300 gwardya, bayaran ngahurong kag eskirol sang kumpanyaang mga piket-layn sa SUMIFRUPacking Plant (PP) 370 sa mga ba-rangay sang Pilar Babag, PP 98 kagPP 340 sa Osmena, PP 92 sa Aleg-ria, PP 90 sa Gabi, PP 99 sa San Mi-guel kag PP 115 sa Magarat, tanansa Com[ostela, Compostela Valley.

Ginsamad sang mga nagsalakayang gintukod nga hayub-hayob,ginsunog ang mga istruktura kagpagkaon kag ginpangbakol sangmga welgista. Samtang ginahimoini, iligal man nga ginsulod sangmga suldado sang 66th IB ang mgabalay sang mga mamumugon.Imbes tabangan, gin-aresto pasang mga pulis ang duha ka mamu-mugon. Bangud sa ila pag-inister,gilayon man nga ginhilway sandayJimboy Cagas kag Ramil Monte.

Suno kay John Paul Dizon, pa-

ngulo sang NAMASUFA, gintilawananay sang militar kag pulisya ngapwersahan sudlon ang iya balay ngamalapit sa piket-layn antes umpi-sahan ang pagbungkag.

Ang pagdeploy sang mga dis-persal team sa nagkalainlain ngapiket-layn sang nagawelga nga ma-mumugon sa SUMIFRO natabo pilaka adlaw matapos ibasura sangCompostela Valley Regional TrialCourt 11 Branch 56 sadtongOktubre 6 ang petisyon sangSUMIFRO para punggan ang mgamamumugon nga mag-abang sapaggwa kag pagsulod sang mgaproduktong saging sa nasambit ngaplantasyon.

Samtang, sadtong hapon sangOktubre 18, mapintas man nga gin-bungkag sang mga gwardya kagpulisya ang ginatukod nga kampu-han sa atubang sang DAR sang mgamangunguma nga naghalin saNorzagaray kag San Jose del Mon-te, Bulacan. Nagtukod ang mgamangunguma sang isa ka balaligya-an sang mga utanon nga la gin-anihain sa mga duta nga ila ginbungkalkag ginapakig-away. Nagkadto silasa DAR agud makigdayalogo sa pa-munuan sini. Pero pagkatapos langsang dayalogo sang umatake angmga gwardya kag pulis agud bung-kagon ang gintukod nila nga mgahayub-hayob.

Pagpang-ipit. Sige-sige ngaginaipit kag ginasamaran sang mili-tar kag ila mga bayaran nga troll sainternet ang mga aktibista sa NuevaVizcaya, Isabela kag Cagayan.Baynte'y sais ka indibidwal angginhingadlan "katapu sang NPA" samga sinulatan nga ginpalapta sang5th ID sa Tuguegarao City kagAmulong, Cagayan.

Sa Ilocos, gin-akusaran sangmga troll sang AFP si Mary Ann Ga-bahan sang Ilocos Human RighrsAliance bilang "tagapangapin sangNPA" kag "kabit sang konsehal".

Wala man makalibre sa pag-pang-ipit kag pagpanamad ang mgamanunulat kag istap sang Nordis,isa ka alternatibong makuhaan sangbalita sa Northern Luzon.


Ang Pagpanday sang Partido sa FXAng artikulo nga ini amot sang mga myembro sang Partido

sa rehiyon sang Bicol sa serye sang Ang Bayan (AB) bahin samga tampok nga inagihan sa pagtukod sang sanga sang Partidosa nagkalainlain nga patag sang rebolusyonaryong hilikuton.Nagapanawagan ang editoryal istap sang AB sa iban pang ko-

mite sang Partido nga mag-amot sa serye nga ini paagi sang pagsumite sanginyo nga tampok nga mga sugilanon.

Ang pagtukod sang Partido una sa tanan amo ang pagtukod sa ideolohiya--ini ang ginpamatud-an sang sanga sang Partido sa FX. Sa pagkuha sangkumpyansa sang Partido sa pagpamuno sa kumprehensibong hilikuton, yabiang mapagsik nga edukasyong teoritikal kag pagtinguha nga ipadapat sa ma-tag-adlalw nga hilikuton sa rebolusyon sang sanga.

Tuig 1974 una nga naorganisasa pungsodnon demokratikong re-bolusyon ang mga residente sangbaryo FX. Mga rebolusyonaryo ngahalin sa Sorsogon ang una nga na-kalab-ot sa lugar. Sa masunod ngatuig, natukod ang Komiteng Pang-organisa, ang Sanga sang Partido sa

Lokalidad (SPL) kag ang yunit mili-sya. Ang baryo FX ang isa sa mgakonsolidadong baryo nga una na-pundar sang mga kaupod sa pru-binsya. Ang sanga sa FX nag-agi sapila ka bagyo kag unos tuga sangnagkalainlain nga kampanya"kontra-insurhensya" sang reak-

syunaryong estado.Kapares sa inagihan sang iban

nga natukod nga SPL, nag-agi angsanga sa FX sa mga pagsulong kagpag-atras. Paagi sa pag-uyat samayor nga mga leksyon sa kasaysa-yan, nagsulong kag nagbaskog angPartido sa FX. Isa mga leksyon ngaini ang importansya sang pagpa-pagsik sa hilikuton edukasyon sapagtukod sang sanga.

Sambit ni Ka Liz, sekretaryosang SPL sa FX, sa sulat niya sakaupod nga "... sa subong nakatak-da kami nga magtukod sang komi-teng rebolusyonaryo sa baryo. Da-pat madugay na nga nakatukod sini,ugaling lang nangin mahinay angpagpataas sang lebel sang mga or-ganisasyong masa sa pihak sang

"Pagpapanday...," sundan sa pahina 7

"Pagpapanday...," halin sa pahina 6

Konsultant sang NDFP kag 4 nga iban pa, iligal nga gin-arestoILIGAL NGA GIN-ARESTO sang militar kag pulisya angkonsultant sang National Democratic Front of the Phi-lippines (NDFP) nga si Adelberto Silva, kag apat ngaiban pa ,mga alas-2 ng hapon sa Barangay Pagsiwatan,Sta. Cruz, Laguna sadtong Oktubre 15.

Upod ni Silva, 71, sanday Hedda Calderon, 63,sang Gabriela Women's Party; Ireneo Atadero, 55,sang Kilusang Mayo Uno; Ediciel Legazpi, 60, isa kamangunguma; kag ang drayber nila nga si Julio Lusa-nia, 53.

Pagkatapos abangan ang ila salakyan kag papa-naugon sila, nagtanum ang militar sang mga baril, gra-nada kag iban pang eksplosibo bilang ebidensya. Ma-sunod nga adlaw, ginkasuhan sila sang illegal possesi-on of firearms and explosives. Nabasura ang kaso ba-tuk kanday Calderon, Atadero kag Legazpi kag tempo-raryo sila nga nahilway sadtong Oktubre 18.

Mabaskog nga ginkundenar sang NDFP ang pag-a-resto kay Silva, nga isa sa pangunahon nga katapusang NDFP Reciprocal Working Committee on Socialand Economic Reforms. Pahayag ni Fidel Agcaoili, chiefpeace negotiator sang NDFP, si Silva kag iya mga kau-pod nagatigayon sang mga konsultasyon sa nagkalain-lain nga sektor sang sila arestuhon. Bilang konsultant,nagakadapat tani nga hilway si Silva sa pagpaniktik,pag-aresto kag pagpamahug sa idalum sang GRP-NDFPJoint Agreement on Safety and Immunity Guarantees.

Sadto naman nga Oktubre 15, gindakup sang pulissa Misamis Oriental si Alfredo Abao, katapu sang Mi-

samis Oriental Farmers' Association. Si Abao ang pa-ngatlo nga lider mangunguma nga gin-aresto sa na-sambit nga prubinsya.

Iligal man nga gin-aresto sang mga suldado sang7th ID kag pulis ang apat nga aktibista sa Sityo Bang-kusay, Barangay Talabutab Norte, Natividad, NuevaEcija sadtong Oktubre 13.

Ginkilala ang mga gindakup nga sanday YolandaDiamsay Ortiz, 46, sang Anakpawis; kag Eulalia La-desma, 44, sang Gabriela Women's Party. Nagpaida-lum sila sa interogasyon kon sa diin may marka sangtortyur sa ila mga guya. Gin-aresto man sanday RachelGalario, 20, kag Edzcel Emocling, 23. Gin-akusahannga mga katapu sang Bagong Hukbong Bayan ang apat,nga sadto ara sa lugar para magbulig sa mga mangu-nguma nga ginhalitan sang Bagyo Ompong. Ginpaan-daman man sang militar ang ila mga himata.

Naghiwat sang wala-tuo nga protesta ang mga es-tudyante sang Polytechnic University of the Philippinesbilang suporta sa pareho nila nga estudyante nga siEmocling kag mga upod niyang gin-aresto. Temporaryonga nahilway sanday Emocling kag Galario sadtongOktubre 16.

Sadtong Oktubre 17, gindakup man sang siyam ngadi nakilal-an nga lalaki si Ceasar Carreon, katapu sangAnakpawis sa Mexico, Pampanga. Sini naman ngaOktubre 18, nahibal-an nga pila ka semana na nga na-dula si Joey Torres, Sr., pangrehiyon nga organisadorsang Bayan Muna sa Nueva Ecija.


madugay na nga may sanga sangPartido kag mga lubos nga asosa-syong masa. Ang nangin paktor amoang mahinay nga paghatag sangpagtuon sa nagligad. Bunga man inisang kakulangan sa mga ginhanasnga mga instruktor."

Bangud sa pagkilala sa mayornga mga paktor nga kahuyangan sanagligad, ginbuligan sang sanga kagsang komite sang Partido sa rehiyonang hilikuton edukasyon sa lokali-dad. Tuga sini, ginlab-ot diri angrelatibo mataas nga porsyento sangmga nakatapos sa Basehan kagIntermedyang Kurso sang Partido(BKP kag IKP). Nakatapos sang IKPang tanan nga myembro sang ko-miteng tapatuman o KT sang SPL saFX. Samtang, 48% naman sa bilognga katapuan sang sanga nakata-pos man sini. Ara sa 92% sang ka-tapuan sang Partido sa lokalidadang nakatapos sang BKP.

Nalab-ot sang sanga ang mgakadalag-an nga ini bangud sa pag-paandar sang makinarya sainstruksyon sang SPL. Napulo kainstruktor ang ara sa kwerpo sangmga instruksyon sa BKP kag duhaang para sa IKP. Nangin pagsulun-dan sang komite sang Partido saprubinsya nga pangunahon buyukonang mga sekretaryo sang SPL ngamagtindog nga mga instruktor agudsa sini mangin muklat sila nga pa-ngunahan ang hilikuton edukasyonsa sanga. Samtang may kapasidadang SPL sa FX nga paganahon angkaugalingon nga makinarya sangBKP, ginahanda man sini ang mgarekisitos para sa pagtukod sangkaugalingon nga makinarya saIKP.

Suno kay Ka Jing, isa samga nagapamuno ngainstruktor sa FX, sang unanabudlayan sila nga ilunsarang mga kampanya sa eduka-syon sang Partido ilabi na angBKP, pero umpisa nga maha-nas sila nangin madali na angpaghatag sang pagtuon.

"Una, nakipagkonsulta-han kami sa KT sang SPL para

sa pagpreparar sa pagtuon. Sam-tang, ang milisyang bayan ang na-gaasikaso sang seguridad. Sa mgakabalayan sang baryo ginalunsarang pagtuon para madali para samga residenteng instruktor. Ba-ngud ara sa baryo lang ini, pleksibleang nangin iskedyul sang pagtuon.Pwede nga seminar o istagard (u-tod-utod), depende sa mga tumulu-on,'' suno kay Ka Jing.

Masunson nga ginaparte sa du-ha ka sesyon nga tig-tatlo ka adlawang BKP. Nalubad sini ang sadtonga problema nga indi makatam-bong ang kababainhan nga iloy ba-ngud may magagmay pa sila ngaanak nga indi pwede bayaan konmadugay kag malayo ang pagtuon.Bisan ang mga pamatan-on nga na-gasulod sa eskwela may kahigayu-nan man nga magtuon sang BKPbangud mahimo ini nga ilunsar ka-da Sabado kag Domingo.

Bangud sa sistematiko kagpleksible nga paglunsar sang pag-tuon, nalikawan ang madamu ngabacklog sang mga indi nakatapossang pormal nga kurso nga katapusang Partido. Ang badyet sa pagka-on para sa pagtuon masaranganman suportahan sang pondo sangSPL halin sa mga kontribusyon kaghalin man sa natipon nga pondo saamot sang mga sang benepisyaryosang rebolusyong agraryo. Malaha-lon man nga masiguro ang mga ka-sangkapan sa hilikuton edukasyon,pareho sang librarya sang kina-hanglanon nga mga teksto kag mgahand-out sa pagtuon. Para sa ma-talunsay kag madasig nga paghatagsang edukasyon, naggamit ang sa-

nga sang kompyuter kag projector.Bangud sa relatibo nga nalab-

ot nga lebel sang konsolidasyon saideolohiya, nalampuwasan sangsanga ang sadto ginaatubang ngamga problema. Lakip diri ang pag-kapasibo sang sanga kag pagkaat-rasar sang madamu nga hilikutonkon malayo ang yunit sang hukbongbayan nga nagahulag sa erya. Na-pamatud-an sang inagihan sangSPL sa FX nga ang kumpyansa sangmga kaupod sa pagtungod sang hi-likuton sa pulitika kag organisasyonbangud sa mapagsik nga hilikutonsa ideolohiya. Luwas sa pagpatapossa mga pormal nga kurso, mapagsikman ang kolektibo nga pagplanokag pagsaway kag pagsaway-sa-kaugalingon (PPS) sa sulod sangsanga.

Suno pa kay Ka Liz, "bangud samaayo kag mapagsik nga kolekti-bong paghulag, matalunsay mannamon matungdan ang mga hiliku-ton pang-organisasyon. Kon mayhilikuton, nagapulong ang KT kagginalatag sang maayo sa bilog ngasanga ang hilikuton nga nakabasesa programa sa tatlo ka patag--i-deolohiya, pulitika kag organisa-syon. Kag syempre, para may di-reksyon kag matalunsay nga na-gailig ang pulong, kinahanglan ita-lana ang katuyuan kag adyenda si-ni.

Isa pa sa malahalon nga sang-kap sa aton amo ang regular ngaPPS. Wala sang perpektong tawo,kag kita nagakasayup bisan sapagtungod sang hilikuton pang-or-ganisasyon. Gani nagtuon kita ngamagbaton sang saway kag tadlu-

ngon naton ang mgasayup. Ini ang maga-pukaw sa kaugalingonkag kolektibo bahin sakada pagkulang."

Bangud sa mabas-kog nga operasyonsang kaaway, may mgation nga nabungkagang mga natukod ngamga asosasyong masasa FX. Pero bangudmay nalab-ot nga ka-

"Pagpapanday...," halin sa pahina 6


Pagpangbarat sa mga mangunguma

sa Mindanao

GINPANGIN-WALA SANG NATIONAL Democratic Front of the Philippi-nes-North Eastern Mindanao Region (NDFP-NEMR) ang pahayag sangrehimeng US-Duterte nga kon ngaa mataas ang presyo sang bugas ba-ngud sa mataas nga presyo sang lokal nga humay.

lig-on ang SPL, nasarangan sini ngatukuron liwat ang mga organisa-syon. Isa ka halimbawa ang pana-hon sang Oplan Bantay Laya I kagII sang rehimeng Arroyo kon sa diinginapaidalum sa mabaskog nga mi-litarisasyon ang lugar. Makaligadang pila ka panahon, liwat nga na-tukod sang sanga ang mga asosa-syon sang tatlo ka sektor—mangu-nguma, pamatan-on kag kababain-han. May ikasarang man ang SPL sapagdumala sang eleksyon sang mgaasosasyon. Bangud sa kalig-on ngaginlab-ot kag pagkumpleto sangmga rekisitos, gintukod na ang ko-miteng rebolusyonaryo sa baryosang FX.

Sa pagpamuno sang sanga, ma-pagsik nga nalunsar ang mga kam-panyang masa sa FX. Madamu ngakahigayunan na namobilisa sangPartido ang mga residente sini paramanindugan indi lang sa lokal ngamga isyu kundi pati sa mga isyupungsodnon.

Sang tukuron ang lokal nga yunitgerilya sang BHB, isa ang SPL sa FXnga gilayon nakahatag sang tawo nahalin sa ila yunit sang milisyang ba-yan. Muklat ang SPL sang FX sa ka-tungdanan sini para sa rekrutmentsang mga pultaym sa hukbo. Bangudnapanday sang madugay nga paghi-makas, wala man ginbatyag sang FXang mga operasyon militar, kag walaman nakugmat sa mga saywar sangkaaway. Ang mga kadreng lokal sangFX may malapad nga pag-ugat indilang sa hilikuton sa kaugalingon ngabaryo. Bal-an nila nga may katung-danan sila sa iban pang mga kaingodnga baryo nga relatibong naulihi. Pilasa mga kadre sang FX ang ara samga komiteng subseksyon nga na-gasakup sa baryo nga nakapasulodsa klaster.

Pamatuod ang inagihan sang FXsa importansya sang hilikuton saideolohiya sang Partido sa tanannga lebel. Nagahatag ang partikularnga inagihan mnga ini sang direk-syon sa iban pang teritoryal ngaorgano sang Partido sa pag-uyat samayor nga hilikuton sa konsolida-syon sa basehang nga lebel.

Sa isa ka pagtuon bahin sa ka-himtangan sang mga mangungu-ma sang humay sa NEMR, ang 50kilo nga humay ginabakal sang ko-mersyante sa balor nga P900 (P18kada kilo) halin sa mga mangu-nguma sa tion sang ani. Masami,ang ginagaling nga 50 kilo humaynagaprodyus sang nagalab-ot sa32-35 kilo nga bugas. Nagagastoang komersyante sang kabilugannga P145—P 50 para sa pagbulad,P75 para sa paggaling kag P20para sa transportasyon. Ginaba-ligya sang komersyante ang nap-rodyus nga 35 kilo nga bugas halinsa 50-kilo nga humay sangP55/kilo o P1,925 kada sako. Konibuhin ang ginpangbayad sa ma-ngunguma (P900) kag gasto sapagpagaling (P145), magaguwanga P880 ang netong kita sangkomersyante sa kada 50-kilo ngasako sang humay. Kon magbakalang komersyante sang 100 sakonga humay, magakita siya sangP880,000 kada anihan.

Sa North Central MindanaoRegion, lapnagon man ang baratonga pagbakal sang mga pro-dukto sang mangunguma. Inisa atubang sang nagamahalnga sangkap sang produk-syon, mataas nga renta saduta, mataas nga sukot sapautang, manubo nga suholkag iban pang mapanghi-mulos nga kundisyon.Halimbawa sini ang ka-himtangan sang mgamanug-abaka sa SanFernando, Bukidnonkon sa diin nagakitalang ang kada mangu-nguma sang P106 kadaadlaw sa ginbaligya ni-ya nga abaka. Samtang,nagakita sang tubtub

P7,643 ang mga komersyante saginabaligya nga abaka sang mgamangunguma.

Grabe man nga ginahimuslanang mga mamumugon sa uma sangDole Stanfilco sa Dangcagan kagKitaotao, Bukidnon nga nagabatonlang sang P291 kada adlaw oP4,365 sa 15 adlaw nga trabaho.Bangud sa mga kaltas sang kum-panya sa sweldo, nagalab-ot langsa P3,765 kada bulan ang ilaaktwal nga ginabaton.

Ang mga kundisyon nga iniang nagduso sa mga mangungumanga maghimakas para sa ila kina-matarung nga mabuhi. Sa Bukid-non, nangin madinalag-on angmga kampanya sang mga mangu-nguma sa 10 ka magkaingod ngabaryo para pataason ang presyosang ila mga produkto. Sa isa kalugar, napataas sang mga ma-ngunguma sang saging ang presyosang produkto halin P7.50 pakad-to P10 kada kilo sining bulan.

Sa Agusan del Norte, napata-as man sang mga mangungumasang kape ang presyo sang ila anisang P10 kada kilo.


Nagapadayon ang gera batuk sa Bangsamoro

Wala pa natapos ang gera sa Marawi kag Bangsamoro bangud sige-sigeang pagpang-atake sang Armed Forces of the Philippines sa kabuhi,kinamatarung kag mga komunidad sang pumuluyong Moro. Ini ang sabat sangSuara Bangsamoro sa pahayag sang rehimeng US-Duterte nga "tapos na" anggera sa Marawi, sa okasyon sang anibersaryo sang "paghilway" sang syudadsadtong Oktubre 17.

Sa tantya mismo sang AFP kagila mga amo nga Amerikano, may214,000 lang sa mga napalayas sainaway sa Marawi ang nakabalik saila mga lugar (lakip ang mga resi-dente sang katambi nga banwa)samtang may 208,000 pa ang walanakabalik sa ila mga puluy-an. Ang127,000 sa ila ginatantya nga indimakabalik sa Marawi sa masunodnga duha tubtub tatlo ka tuig. May24 komunidad sang syudad ang gu-ba na gid dulot sang ila mga bombakag eroplano panggera kag wala pamaumpisahan ang rekonstruksyontubtub subong.

Maathag para sa kadam-an ngaang kadalag-an nga ini indi sa pu-muluyong Moro, kundi kadalag-anpara sa mga kahimbon sang rehi-meng US-Duterte, sa mga kumpra-dor kag dumuluong nga negosyo, samga dalagku nga burukrata-kapi-talista nga subong nakabenepisyosa mga kontrata gamit ang banderanga "Bangon Marawi". Kadalag-anman ini sa tropa sang AFP kag USnga nag-agaw mga ektarya sangduta sa Marawi para patindugansang kampo militar.

Sa ila protesta sadtong Oktubre16, nananawagan ang mga resi-dente kag mga pamatan-on ngaMoro nga pabalikon na sila sa Ma-rawi agud liwat nila matindog angila mga puluy-an.

Siling nila, napuno na sila samga pangako sang gubyerno. Pila kabeses nga nauntat ang nakatalananga groundbreaking ceremony sasyudad, nga senyas tani sang um-pisa sang rehabilitasyon, tuga sangsalalakot nga kabangdanan. Angulihi nga palusot sang Task ForceBangon Marawi (TFBM) amo ba-ngud wala kuno makalab-ot si Du-terte sa "groundbreaking".

Suno kay Agakhan Sharief, li-der Meranaw, madugay na nganangako sang rehabilitasyon anggubyerno pero ni isa ka bildingwala pa ini sang napatindog. Inibangud indi matapos-tapos angnegosasyon sang mga burges-kumprador, mga burukrata-kapi-talista kag ila dumuluong nga ka-sosyo sa partehanay sang benepi-syo kag kurakot. Pila ka beses nanga nagbaylu-baylo ang mga kum-panya nga ginhatagan sang mgakontrata sa proseso sang pagpilisang napun-an sang anomalya kagkorapsyon. Bisan ang pondo parasa ayuda ginabulsa sang lokal ngaahensya kag mga kroni ni Dutertekag indi na makalab-ot sa mgabakwit.

Padayon nga ginabalewalasang TFBM ang mga residente sang27 barangay sa ground zero. Ma-yorya sa ila nagapabilin sa mgaevacuation center kag nagaantussang malala nga gutom kag kabud-lay. Pas-an nila ang padayon ngapagtimbuok sang presyo sang pa-ngunahon nga mga balaklon. Sad-tong Agosto, nagalab-ot sa 8.1%ang implasyon sang rehiyon.

Luwas sa kagulutmon, gingubaman sang gera ni Duterte ang kul-tura sang pumuluyong Moro.

Tuga sang wala untat nga pag-pamomba kag gera ni Duterte, indimagnubo sa 37 moske, 44 pasilidadsang madrasah kag 22 eskwelahanang nasamad. May masobra 3,000kabalayan ang ginkawatan sangmga suldado sang AFP nga nabilinsa sulod sang ground zero.

Para pakalmahon ang kaakigsang mga residente, naglunsar sangprograma nga Kambisita ang TFBMkag lokal nga gubyerno, nga nag-pahanugot sa mga residente ngabisitahon ang ila mga puluy-an kagisalbar ang iia nabayaan nga mgapropyedad.

Pero siling ni Faykha KhayrlyyahAlonto Ala, residente sang Bara-ngay South Mandaya Proper, indibastante ang Kambisita, bangudtemporaryo nga solusyon lamang inisa madugay na nila nga panawagannga magbalik sa ila mga pukkuy-an.

Magapadayon ang armadonginaway

Wala nagtapos kundi labi panga ginpasingki ang pagpanggerasang AFP batuk sa pumuluyongMoro. Sa subong, may 75% tropasang AFP ang nakadeploy sa Min-danao. Paagi sa layi militar, ginha-tagan lisensya ang mga suldado kagpulis nga magpatay kag mang-a-resto sang mga sibilyan sa tabonsang pag-akusa sa ila bilang katapusang grupong Maute, Abu Sayyaf oanumang grupo nga ginabansaganterorista.

"Nagapadayon...," sundan sa pahina 10


Mga protesta sa Bulan sang mga Mangunguma

Nagmartsa padulong Mendiola ang nagkalainlain nga grupo kag organi-sasyon, sa pagpanguna sang mga mangunguma sadtong Oktubre 19,bilang kabahin sang komemorasyon sang "Bulan sang mga Mangunguma".

Bitbit ang isa ka myural ngaginbansagan "Death-erte", dalasang mga mangunguma ang pana-wagan batuk sa kaimulon, kagulut-mon kag pasismo.

Suno sa Kilusang Magbubukidng Pilipinas (KMP), daw wala kata-pusan ang mga pamaagi ni Dutertepara patyon ang mga Pilipino-- ha-lin sa Oplan Tokhang kag Oplan Ka-payapaan, tubtub sa pagpatay sakabudlay kag gutom bunga sang iyamga paantus nga polisiya. Pinakag-rabe diri ang wala-untat nga pagta-as sang presyo sang balaklon ba-

ngud sa TRAIN Law, samtang na-gapabilin nga gamay ang sweldosang masang anakbalhas.

Gintumod sang KMP kon paanokahinay kag daw wala labot angDepartment of Agrarian Reform(DAR) sa idalum sang bag-o sini ngasekretaryo nga si John Castriones,labi na sa pagresolbar sa masobra10,000 kaso sa duta kag kansela-syon sang mga Certificate of LandOwnership Award (CLOA) sang libu-libong mangunguma nga padayonnga ginatabog sa ila duta nga gina-talauma. Mas ginatum-ukan pa sang

DAR ang pagbaylo-gamit sa dutakag ginapabay-an nga manghalitang Oplan Kapayapaan sa madamunga komunidad sang mga mangu-nguma.

Ginkaakig man sang mga ma-ngunguma ang nakahana nga pag-paggwa sang rehimeng Dutertesang isa ka bag-o nga mandamyentonga magapalawig sa paltik kagkontra-mangunguma nga Compre-hensive Agrarian Reform Program.

Lakip sa mga nagmartsa angmga mangunguma sang CentralLuzon nga una na nga gingamitansang pwersa sadtong Oktubre 18 saatubang sang DAR, kon sa diin nag-

"Protesta...," sundan sa pahina 11

"Protesta...," halin sa pahina 10

Magapadayon kag magabaskogang gera batuk sa pumuluyong Mo-ro samtang nagasingki ang pagpa-tuman sang rehimen sang mgaprograma sa ekonomya pabor samga dumuluong kag lokal nga bur-gesya. Padayon nga ginabomba angmga komunidad sang Moro sa tabonsang pagkontra sa terorismo, sam-tang ginatabunan ang pataratasnga pagpamatay, pagpangguba kagpagpangawat sa pribadong mgapropyedad.

Sadtong Hunyo 2018, isa ka na-gabusong ang namatay mataposmaigo sang mortar halin sa AFP.

Pataratas nga ginagamit subongsang AFP ang "paglighot sa teroris-ta" agud hatagan rason ang mgaatake sini sa pumuluyong Moro.Sadtong Septyembre, pito ka ma-ngungumang Tausug ang ginpataysang AFP samtang ginalighot kunoang mga elemento sang Abu Sayyaf.Pati ang Oplan Tokhang gingamitsang AFP sang salakayon sini angsiyam nga katapu sang MILF sa105th Base Command sang Bangsa-moro Islamic Armed Force sa Mata-lam, North Cotabato. Ginluthangkag napatay man sadtong nagligadnga bulan sa Mamasapano, Maguin-danao si Babu Merium Uy Acob, li-

der Meranaw kag kilala nga tagapa-ngapin sang tawhanong kinamata-rung.

Hustisya ang panawagan sangpumuluyong Moro sa pagwasaksang Marawi. Nagakadapat langnga manabat ang rehimeng Dutertesa grabeng kahalitan nga gintugasini sa syudad. Ang pagkapataysang 1,000 sibilyan bunga sang pa-dayon nga operasyong militar, samga sibilyan nga gin-aresto, gin-tortyur agud mapilitan mag-ako ngamga katapu sang grupong Mautekag tagasuporta sini, kag sa tanannga biktima sang mga abuso sangmilitar kag kapulisan. Husto manang panawagan sang pumuluyosang Marawi nga gilayon suguranang rekonstruksyon sang syudad sabaylo nga magtukod sang tempo-raryong kabalayan agud lubos kagpermanente na nga makabalik sa ilamga puluy-an.

Hayag ang pagkainutil sangBangsamoro Organic Law sa pumu-luyong Moro. Indi tubtub san-o manmasabat sini ang mga kabangdanansang armadong pagbato sang Moro.Gingamit lang ini sang trehimenagud ihigot ang kamot kag lubosnga paluyahon ang Moro Islamic Li-beration Front (MILF).

Kadungan sang pagpirma sangpaltik nga layi, pilit man nga gina-pasurender ni Duterte ang mga ar-mas sa kada munisipyo sang Lanaodel Sur agud madulaan sang ikasa-rang ang pumuluyo nga pangapinanang ila kaugalingon batuk sa pag-panghalit sang armadong tinawosang rehimen.

Ang pagpahigad sang rehimengDuterte sa kinamatarung kag kaa-yuhan sang pumuluyo, kag ang walauntat sini nga pagpanggera sa pu-muluyong Moro amo nga itib-ongang armadong paghari sini sa bilognga Bangsamoro kag agud dambu-ngon ang ila manggad kag resorsaang dahilan kon ngaa magapadayonang armadong pagbato sang mgaMoro.

Wala sang iban nga pagapilianang pumuluyong Moro kundi angmag-armas agud depensahan angila kabuhi kag pangabuhian kag du-tang ansestral batuk sa pagsalakaysang pwersa sang estado kag sangrehimeng US-Duterte. Ang pumulu-yong Moro labi pa nga makighiliusasa mga rebolusyonaryong pwersa saMindanao agud padayunon ang ilapaghimakas para sa ila kinamata-rung sa kaugalingon determinasyonkag kahilwayan.

"Nagpapatuloy...," halin sa pahina 9


OPE-P: Nagapasingki nga pagpasilabot militarsang US

Sa idalum sang pagginahum ni Rodrigo Duterte, labi nga nagadalum kagnagalapad ang pagpasilabot militar sang US sa Pilipinas. Siya mismo angnaghawan sa mas hugot nga kontrol sang US sa pungsod, ilabi na sa AFP,sang ipanaog niya ang layi militar sa Mindanao sadtong Mayo 2017 para"tapnaon ang teroristang grupong Maute".

Halin umpisa tubtub katapusansang iya "gera kontra-terorismo"batuk sa grupong Maute, ginapa-munuan sang US ang mga opera-syon sang AFP sa sulod sang Mara-wi City. Ginbangdanan sang US anginaway sa syudad para pormal ngatukuron ang Operation Pacific Eag-le-Philippines (OPE-P) sadtong

Septyembre 1, 2017. Ginbaylo angOPE-P sa Operation Enduring Free-dom-Philippines (OEF-P) bilang"ginhingadlan nga operasyon" sangUS sa pungsod. Nagkaporma angOPE-P sa 900-kataong Joint SpecialOperations Task Force-Philippinesnga nakabase sa sulod sang basesang AFP sa Zamboanga City halin

2002 tubtub 2015. Pareho sangOEF-P, nakabalayon ang OPE-P saoverseas contingency operations(OCO) sang US (sadto ginatawagnga "global war on terror") nga gi-napondohan sang higanteng badyetsang Pentagon.

Sadtong Disyembre 2017, gin-deklarar ni Duterte nga mga gru-pong "terorista" ang Partido Komu-nista sang Pilipinas (PKP) kag Ba-gong Hukbong Bayan (BHB) parahatagan dugang nga rason ang

"Protesta...," halin sa pahina 10

tukod sila sang kampuhan. (Basa-hon ang kaangut nga artikulo sa pa-hina 5.)

Naghimo man sang kapares ngaaksyon protesta para sa libre ngapagpanagtag sang duta, hustisya,kag pag-untat sa militarisasyon samga komunidad sang mga mangu-nguma sa mga syudad halin Luzontubtub Mindanao.

Sa Camarines Norte, nagtiponang magagmay nga mangunguma saniyog agud liwat ipamilit ang pag-balik sang pondo sa coco levy, kagpataason ang presyo sang kopra.

Sa Kabisay-an, naghiwat sangLakbayan Kontra Kagutuman, Kai-mulon kag Pasismo ang mga mangu-nguma kag mangingisda. UmpisaOktubre 18, naglakbay ang mga or-ganisasyon sang mangunguma halinCebu, Negros Oriental, kag Boholpara magtipon sa atubang sang ka-pitolyo sang Cebu sadtong Oktubre19 kag ginhayag ang ila mga pana-wagan.

Sa Negros, naglunsar sang mgabungkalan ang mga mangungumakag mamumugon sa uma sa masob-ra 30 asyenda sa rehiyon.

Sa Eastern Visayas, naglunsarsang dayalogo ang mga grupo sangmga mangunguma sa ila mga lokalnga gubyerno agud ipanawagan ang

pagkuha sang mga tropa sang AFPnga nakahukmong sa ila mga komu-nidad.

Sa Mindanao, salalakot nga ak-tibidad kag mga caravan ang gin-lunsar sang mga mangunguma, ma-mumugon sa uma kag mamumugonsa plantasyon.

Kalampagan kontra kagulutmonSadtong Oktubre 16, naghiwat

sang mga protesta sa Metro Manilaang mga progresibong grupo sapagpanguna sang Bagong Alyan-sang Makabayan kag Gabriela ka-dungan sang komemorasyon sangUnited Nations World Food Day. Si-ling nila, dapat tawgon ini nga"World Foodless Day" sa atubangsang pagtimbuok sang mga presyosang balaklon.

Bitbit ang mga kaldero kag ka-laha nga wala sang unod, naghimosang mga "kalampagan" ang mgagrupo sa mga balaligyaan sang Ne-pa-Q Mart sa Quezon City, BagongSilang Market sa Caloocan City,Marikina Clock Tower, Pasig CityPublic Market, kag Alabang Marketsa Muntinlupa City.

Suno sa Gabriela, indi makatili-ngala nga wala sang makaon angmayorya sang mga Pilipino bangudwala nagauntat ang pagtimbuok

sang presyo sang balaklon, labi nanga nagrehistro ang tantos sangimplasyon sa 6.7% sadtongSeptyembre. Pinakaapektado siniang masobra 2.2 milyon nga pina-kaimol sa pungsod.

Waay sapayan nga ginsilingsang rehimeng Duterte nga igasus-pendir sini ang dugang nga buhis samga produktong petrolyo sa idalumsang TRAIN Law, indi magpati angmga raliyista bangud wala o gagmaylang ang nangin epekto sini sa pre-syo sang mga balaklon.

Samtang, sa pagpanguna sangmga progresibong grupo sang pa-matan-on, naghimo man sang wala-tuo nga protesta batuk sa pag-ap-rubar sa P2 taas-sukot sa minimumnga pasahe sa dyip. SadtongOktubre 18, naghimo sang mgaprotesta sa nagkalainlain nga mgaunibersidad kag sakayan sang dyipsa Metro Manila.

Suno sa Anakbayan, ang pag-antus sang mga drayber kag ope-reytor sang dyip bunga sang pagta-as sang 40% o masobra P14 kadalitro sa presyo sang diesel umpisaEnero. Sa baylo nga sabton sangrehimen ang nasambit nga proble-ma, ginpasa lang sa mga pasaheroang bug-at paagi sang taas-sukot sapasahe.

"OPE-P...," sundan sa pahina 12


pagluntad sang OPE-P kag palapa-ron ang mga operasyon sini sa guwasang Mindanao.

Sa report sang Lead InspectorGeneral sang US Defense De-partment para sa Enero-Mayo 2018,may 200-300 tropang US ang OPE-Pnga permanente nakabase sa pung-sod para maghatag kuno sang ad-bays, paghanas kag bulig sa mgatropang Pilipino. Tapos na ang ina-way sa Marawi sa panahon nga inikag talagsa na lang ang mgaengkwentro sa tunga sang AFP kagmga armadong grupong Moro.

Sa sulod sang subong nga tuig,nagreport ang OPE-P sang gastonga $32.4 milyon (P1.8 bilyon sabayluhanay nga P55=$1). Kadam-ansang pondo nga ini nagkadto sapaghatag sang suportang sarbey-lans halin sa kahawaan gamit angmga unmanned aerial vehicle (UAV odrone) sa mga operasyong kombatsang AFP.

Waay sapayan ang "ISIS-Phi-lippines" ang gintumod nga pangu-nahon nga target sang OPE-P, mar-kado ang paglupad sang mga droneantes ang mga pag-atake sang AFPsa mga erya nga ginadudahan gina-hulagan sang BHB subong nga tuig.Halos permi may nagauna nga sar-beylans sang drone sa 59 insidentesang istraping kag pagpamombahalin sa kahawaan nga narekordsang National Democratic Front-Mindanao umpisa Enero 2018. Mgadrone man ang nauna sa mga lugarkon sa diin may nakapokus nga ope-rasyon militar sang AFP. Para sa2019, nagpangayo sang $108.2 mil-yon (P5.95 bilyon) o triple sa subongnga pondo sang OPE-P para sa mgaoperasyon sini sa pungsod.

Gingamit man sang US ang OPE-P para palaparon ang paghanas mi-litar sang mas daku nga pwersa mi-litar sa sulod sang pungsod. Naka-paidalum sa OPE-P ang Balikatan 34nga ginapasakupan sang 8,000 tro-pa (3,000 Amerikano kag 5,000 Pi-lipino) sadtong Mayo. Ginsundan inisang duha pa nga dalagku nga pag-hanas militar: ang MTA Sama Sama

"OPE-P...," halin sa pahina 11

"OPE-P...," sundan sa pahina 13


sadtong Hulyo kag Kamandag 2(sadto Phiblex) sining Oktubre. Ka-bahin sang paghanas nga ini angmga paggamit sang live-fire kag"amphibious landing" (paghanas sapag-atake sa mga baybay-dagat),baliskad sa unang deklarasyon niDuterte nga "pagabuhinan" konindi man hayag nga dumilian angmga ini.

Ang mga daku nga paghanasnga ini kabahin sang maikit ngapresensya sang mga tropa sang USsa kadutaan kag kadagatan sangPilipinas. Halos adlaw-adlaw, maynagakatabo nga gagmayan kag da-lagkuan nga paghanas, kumperen-sya, pagpulong o iban pang aktibi-dad nga ginapangunahan sang mgatropang Amerikano sa nagkalainla-in nga bahin ang pungsod. Halin sa258 sadtong 2017, nagtaas pakad-to sa 261 ang nasambit nga mgaaktibidad militar sa 2018 kag ma-gataas pa pakadto sa 281 sa 2019.Tuig-tuig, nagadamu kag nagadakuang mga ginatalana nga paghanassa nagkalainlain nga aspeto militar.

Kadungan sang mga ini angpagpalayag sang mga barko de ge-ra sang US sa kadagatan sang Pili-pinas kag sa South China Sea satabon sang "freedom of navigationopertions" kag ang pagdungka sang

pila sang mga ini para sa pagkum-punir, paghaboy sang mga basurakag pagkarga sang paggatong, amoman para sa paglugayawan sang ilamga tropa.

Sa pangkabilugan, nagapadamukag nagapasunson ang pagsulod-guwa sang mga tropa kag armassang US. Luwas sa mga paghanas,pinakamadamu diri ang mga tro-pang sakay sang mga barko de geranga "nagbisita" sa pungsod. Sa ka-bilugan, napulo ka barko de gerasang US ang nagdungka sa ManilaBay, Subic Bay kag iban pang dakunga dulungkaan halin Enero. Sakaysang mga ini ang indi magnubo sa17,500 tropang militar, pila ka do-sena nga eroplano panggera kagiban pang armas. Ang pinakadakusa mga ini ginapaandar sang ener-hiyang nukleyar. Mas daku pa angnumero sang mga tropang Ameri-kano nga naggwa-sulod sa teritoryosang Pilipinas kon ilakip ang mgatropa sang mga barko nga naghimosang indi magnubo sa 15 paglayagsa palibot kag sulod sang mga ka-dagatan sang pungsod sa salalakotnga dahilan, lakip ang "freedom ofnavigation operations". Isa diri angUSS Essex nga nabuyagyag nga na-kahukmong sa Philippine Sea sad-


Siyen anyos nga kolonyal nga edukasyonsa Pilipinas

Sa sulod sang masobra isa ka siglo, instrumento ang US sa edukasyon, ka-tuwang ang iban pang mga institusyon sa kultura kag midya, konsolida-hon ang kontrol kag dominasyon sini sa lokal nga ekonomya kag pulitika.

Halin sa unang mga manunudlonga Amerikano tubtub subong ngaprograma K-12, ginagamit sang USang sistema sang edukasyon paraihurma kag hanason ang pamatan-on nga Pilipino sandig sa mga esra-rehiko sini nga interes sa sulod sangpungsod kag sa rehiyon.

Gingamit sang US ang kolonyalnga gubyerno kag ang magkasunodnga papet sini nga rehimen halin1946 para sistematikong i-ayon sa"American Dream" ang kultura, ga-wi kag pagkakilala sang pamatan-onnga Pilipino. Gintigan-an sini sangresorsa ang edukasyon para pat-u-ron nga nagaserbi ang mga eskwe-lahan, lunsay ang mga pribado kag

publiko, para sa mga kinahanglanonsang mga kumpanya kag institusyonsini sa sulod kag guwa sang pung-sod, amo man sa burukrasya sibilkag pangseguridad sang papet sininga estado.

Edukasyon nga AmerikanoGintukod ang sentralisadong

sistema sang pangpubliko nga edu-kasyon sa Pilipinas sadtong 1901 sagahum sang Act No. 74 sang Philip-pine Commission, ang kolonyal ngagubyerno sang US sa pagpamuno niWilliam Howard Taft. Gintukod siniang Department of PublicInstruction nga nagpasulod sapungsod sang 500 manunudlo halin

tong Agosto bangud nahulog sa barko kag nadula ang isasa mga Marino sini. Katuwang sang mga barkong US angmga barko nga Hapones kag Australyano.

Labaw sa pagpasilabot sa internal nga mga halam-balanon, liwat ginaduso sang US ang estratehikong pla-no sini nga himuon nga permanente kag mas malapadang pagbase sang tropa kag pag-istak sang gamit sini saPilipins sa idalum ni Duterte.

Gamit ang daan na nga mga kasugtanan militar, gin-umpisahan sang US ang hayag nga konstruksyon sangmga pasilidad para sa mga tropang Amerikano sa sulodsang daan nila nga base militar. Sadtong 2017, gin-ina-gurahan sang US kag AFP ang bag-o nga bilding sa sulodsang Basa Air Base sa Pampanga nga kuno para sa mgaoperasyon bulig-sa- aluoy pero sa aktwal para sa istakansang ila materyal panggera. Gin-anunsyo man sang USkag AFP ang gilayon nga pag-umpisa sang konstruksyonsang pareho nga pasilidad sa Fort Magsaysay MilitaryReservation, Lumbia Air Base, Antonio Bautista Airbasekag Benito Ebuen Air base. Subong nga tug, umpisahanang konstruksyon sang isa ka base militar sa residensyalerya sang Marawi City makaligad ipakatkat kag ideklararsang US sa rehimeng Duterte bilang military reservationang daku nga bahin sang syudad. Isa ini sa mga dahilankon ngaa wala pa ginapauli, kag limitado lang ang gina-pabisita, nga mga residente sa ila anay mga lugar.

Sige-sige nga nakatambak ang US sang mga eropla-no, helikopter, barko, bala, bomba kag iban pang mater-yal panggera sa pungod. Sa tabon sang modernisasyonsang AFP, ginsulod sang US sa pungsod ang armas kagusado na nga kagamitan nga nagabalor sang P5 bilyonhalin Enero 2017. Dugangan pa ini sang iban pang gamitmilitar, pareho sang anti-missile radar system nga naka-talana "baklon" ni Duterte halin sa Israel kag anum ngaF-16 fighter jet nga halin sa US nga kuno para sa depen-sa sa kadagatan sang Pilipinas. Ang "pagbakal" sangamo nga armas para kuno sa pangapin sa South ChinaSea kabahin sang plano sa depensa sang US batuk sanagatuhaw nga gahum militar sang China.

Sige-sige ang pagbisita sang kumander sang Indo-Pacific Command sang US sa pungsod, amo man angpagkakigpulong ni Defense Secretary Lorenzana saWashington D. C. kag pagpakigkita sang matag-as gaupisyal militar kag State Department sang US sa pung-sod. Regular nga nagapulong ang Security EngagementBoard, ang komiite nga nagadesisyon sang mga aktibi-dad sang US sa pungsod.

Luwas sa patag sang militar, ginasulod man sangmga ahensya sang US ang nagkalainlain nga aspeto sangpungsodnon nga seguridad pareho sang mga programasang Philippine National Police, pagbantay sa social me-dia, pagdumala sang puerto, hulugpaan kag iban pa.


"Edukasyon...," sundan sa pahina 14


sa United States nga ginkilala bilangmga "Thomasites".

Gintukod sang US ang sistemasang primaryang edukasyon sa Pili-pinas, amo man ang Philippine Nor-mal School (subong Philippine Nor-mal University) para hanason angmga Pilipino nga manunudlo ngasang ulihi nagbulos sa pagtudlo samga publiko nga eskwelahan. Gin-patuman ang paggamit sang Inglesbilang lenggwahe sa instruksyonkag mga libro base sa kultura ngaAmerikano ang gingamit.

Ginpalapad ang pangpublikonga edukasyon sa pagtukod sangUniversity of the Philippines sad-tong 1908 sa gahum sang Act.No.1870. Gingamit ang unibersidad pa-ra maghanas sang mga Pilipino ngabatid sa pulitika kag ekonomya san-dig sa disenyo sang US agud magta-wo kag mamuno sa kolonyal nga bu-rukrasya.

Sadtong 1927, sa gahum sangCommonwealth Act (CA) No. 337,ginsuguran ang teknikal-bokasyunalnga edukasyon sa pungsod. Ginsun-dan ini sang CA 313 nga nagtukodsang mga bokasyunal kag agrikultu-ral nga hayskul sa mga rehiyon.

Ginpasar man nga layi angEducation Act of 1940 nga katuyu-an kuno nga buhinan ang iliterasiyasang tigulang nga Pilipino. Pero ba-se diri, ginpatuman ang isa ka "ci-tizenship training program", isa kaprograma para sa paghanas sa mgatrabahong manwal. Katuyuan sangmga ini nga sabton ang pagpadalasang mga Pilipino sa US, ilabi na saHawaii, para mangin mamumugonsa agrikultura.

Edukasyon sa idalum sang mgapapet nga rehimen

Halin 1946, sunud-sunod nganagpatuman ang mga papet nga re-himen sang mga polisiya para sapagpadayon kag labi pang palig-u-non ang kolonyal nga edukasyon sapungsod. Sa partikular, ginsigurosang mga ini nga masabat ang kina-hanglanon para sa barato kag masi-nulundon nga kusog-sa-trabaho sangmga kumpanya nga imperyalista.

Ginhimo nga layi ni Pres. Dios-dado Macapagal ang Republic ActNo. 3742 sadtong 1963 nga magtu-kod sang Bureau of VocationalEducation para dumalahan ang pag-pauswag sang kahanasan sa agri-kultura, industriya, teknika kag ibanpang bokasyunal nga kurso. Kadu-ngan ini sang pag-umpisa sang pa-muhunan sang mga dumuluong ngapabrika sa tela kag bayo.

Sa payong sang World Bank(WB), gintukod sang rehimengMarcos sadtong 1969 ang PhilippineCommission to Survey PhilippineEducation (PCSPE) para i-ayon angedukasyon sa pungsod sa "pung-sodnon nga kauswagan". Halin samga rekomendasyon sini, ginpatu-man ni Marcos ang Ten-YearEducational Development Plan, isaka P500 milyong programa nga gi-napondohan sang WB nga nagaha-tag tum-ok sa edukasyong naka-sentro sa manubo nga klase sangkahanasan. Ginasabat sini ang sad-to partikular nga kinahanglanon pa-ra sa barato nga kusog-sa-pagtra-baho sa mga export-processingzone. Ginatulod man ni Marcos angpagluwas sa ibang pungsod sangmga gradweyt sang mga eskwela-hang bokasyunal-teknikal bilang so-lusyon sa malala nga problema sangdisempleyo.

Gintukod ni Marcos ang mgasentro para sa paghanas sa mga re-hiyon kag ginpaidalum sa Upisinasang Presidente ang pagpanalaw-saw sa mas madasig nga treyning,partikular sa mga pamatan-on ngawala nagatuon kag wala sang tra-baho.

Sa pagpasa sang Education Actof 1982, gintukod ni Marcos angBureau of Technical and VocationalEducation para tasaron ang mgaprogramang teknikal kag bokasyu-nal kag liwat i-ayon ang mga kurso,gamit kag pabrika sa sadto nagasu-god na nga neoliberal nga areglo.

Kabahin sini ang pagsistematisasang rehimen sa pagpadala sangmga Pilipino sa luwas sang pungsodpaagi sa Executive Order No. 797nga nagtukod sang Philippine Over-

seas Employment Agency (POEA).Suno sa datos sang POEA, nag-

daku sang halos 1,035% ang numerosang OFWs halin 36,029 sadtong1975 padulong 372,784 sang 1985.Kadam-an sa ginpadala sa MiddleEast kag nagtrabaho bilang mgamamumugon sa proyektongkonstruksyon sadtong dekada 1980.

Sa idalum sang rehimeng Co-razon Aquino, gintukod ang NewSecondary Education Curriculumsang 1989 nga kasugpon sang ka-pareho sini nga kurikulum sa ele-mentarya. Ginpakilala diri angasignatura nga Technology andHome Economics (THE) nga gina-tudlo ang pagluto, pagpanahi kagpagpamanday. Amo man, ginapaki-lala ang Values Education nga nag-dulot sa mga estudyante sang pag-ka-"masinulundon" kag "matandossa pagtrabaho".

Kasugpon sini, ginpasar nga layiang RA 6655 o Free Public Secon-dary Education Act of 1988 parahimuon nga libre kag obligasyon angpagsulod sa hayskul. Isa sa mgaprobisyon sini ang pag-angkon sangmga kursong bokasyunal kag tekni-kal sa kurikulum para gilayon ngamakatrabaho ang mga gradweytsang hayskul.

Tuig 1994, gintukod angTechnical Education and SkillsDevelopment Authority (TESDA),kag ginseparar sa Commission onHigher Education ang mga teknikal-bokasyunal nga pagtuon. Halin ngagintukod ini, nadugangan kag na-gabag-o ang klase sang mga kursosa ginatudlo sang TESDA dependesa kinahanglanon para sa partikularnga kahanasan sa pangkalibutanonnga merkado.

Sadtong 1998, nagpaggwa sangpagtuon ang World Bank kag AsianDevelopment Bank, ang PhilippineEducation for the 21st Century: The1998 Philippine Education SectorStudy (PESS). Kaundan sini ang su-hestyon nga buhinan ang mga asig-natura sa elementarya. Suno sa ila,ang kinahanglan sa panahon nga iniamo ang pagpauswag sang kahana-san sa pagbasa kag komunikasyon


kag basehan nga kinaalam sa matematika o aritmetik.Nagasanto gid ang reporma nga ini sa nagatuhaw ngabusiness process outsourcing sa pungsod nga nagsugodsadtong 1992 kag naglapnagon halin 2001.

Pagkapungko ni Arroyo bilang pangulo, gintukod kagginpatuman ang 2002 Basic Education Curriculum (BEC)o mas kilala sa tawag nga Millenium Curriculum. Ginba-lay sini sa lima ka asignatura--Ingles, Matematika, Syen-sya, Filipino kag Makabayan (Pag-SIKAP o Araling(Pag)pahalaga, (S)ining, (I)nformation and Communica-tion Technology, (K)ultura, Kalusugan at Kabuhayan, at(A)raling (P)anlipunan at Araling Pangkalusugan).

Ginpalip-ot sini ang pagtalakay sa syensya sosyalnga labing nagpakitid sa espasyo para masugilanunanang kasaysayan kag kahimtangan sang katilingban sangpungsod. Amo man sa BEC, ginbalik bilang lenggwahe sapagtudlo ang Ingles para i-ayon sa kinahanglanon sangpangkalibutanon nga mmerkado. Pero bangud sa nanginlapnagon ang pagpamatuk diri, ginbalik ang lenggwahengPilipino pero katuwang lamang nga lenggwahe sa pag-tudlo.

Sa pagdumala ni Benigno S. Aquino III, gilayon nga

gindisenyo ang programang K-12 kag ginpatuman sa ga-hum sang Enchanced Basic Education Act of 2013. Dakunga bahin sang K-12 ang nagtum-ok sa mga kurso kagpaghanas, pareho ang teknikal-bokasyunal kag prope-syunal, para sa mga trabaho kag pusisyon sa luwas sangpungsod. Sa idalum sang programa, gindugangan sangGrade 11 kag 12 o Senior High School nga may apat ka"track" o direksyon: Technical-Vocational-Livelihood(TVL), Academic, Arts and Design and Sports.

Lakip sa mga kurso nga napasulod sa TVL ang pag-hanas sa pagka-manikyurista, welder, matansero, mgakahanasan kaangut sa infomation and communicationstechnology kag iban pang kinahanglanon sa Canada,Middle East kag ibang pungsod.

Mayorya sang mga estudyante sang hayskul ginbu-tang sa direksyong Technical-Vocational Livelihood, kagginaenganyo nga indi magderetso sa kolehiyo. Sa sini,awtomatiko sila nga ginapasulod sa malapad nga kubaysang wala trabaho. Kon gusto nila nga makatrabaho, angmapilian lang nila amo mangin kontraktwal nga may ma-nubo nga sweldo kag wala benepisyo sa sulod o di gani saguwa sang pungsod.

New People's Armykawan ang salakyan nga lulan si Puno. Suno kay Banua, nakuha nila ang eksaktong mga...

Documents

Transcript of New People's Armykawan ang salakyan nga lulan si Puno. Suno kay Banua, nakuha nila ang eksaktong mga...