Nature Kint Zak

8/18/2019 Nature Kint Zak

1/108

A URKIBIDEA


2/108

SARRERA

KREDITUAK

Eskura ezazu kirolari buruzko euskal bibliografia!

K I R O L A E U S K A R A Z

AURKIBIDEA

Mendizaletasuna

Eskalada

Orientazioa


3/108


Agur t´erdi, Josu:

Beti izan za gure proiektuei irudixa eta formia emon dotsazuna.

Hola ba, 1989xan Araozko eskalada eskolako lehen bidiak marraztuziñuzen eta bertako lehen eskalada gidatxua sortu. Modu berian jardunziñuan Urbixako Zabalaitzen eta Bergako kantera zaharrian.

Oinguan be, zure marrakixei esker irten die argitara fitxa didaktiko honek.

Adoretsu, kementsu jasan dozun gaixotasun madarikatuak eruan zaittu

gure ondotik, baña beti gogoratuko zaittugu alai, zintzo eta prest.

A URKIBIDEA «


4/108


A URKIBIDEA « «

Natura, gizartea, gu geu... bizitzak altxor berezia gordetzen du bere baitan:aniztasuna. Horregatik, ume edo gazte talde batekin natur ekintzak egiteragoazenean, aurkituko ditugu:

- trebeak direnak eta traketsak direnak- neskak direnak eta mutilak direnak- ezintasun edo urritasunen bat dutenak- ausartak direnak eta beldurtiak direnak

- ...

Har ditzagun kontuan gaitasun, ezaugarri eta izaera desberdinak etadenontzat eta bakoitzarentzat ludikoak eta hezigarriak izango diren naturekintzak aurkituko ditugu.

NATUR EKINTZAK


5/108


Niretzat eskalada bizimodua da, lagunen topagune,

bizipen paregabe eta emozio iturriJon Lazkano

A URKIBIDEA «


6/108

K I R O L A E U S K A R A Z A URKIBIDEA

ERAGILEA:

LAGUNTZAILEA:

EGILEA: Damaso Gallastegi Agirre.

MARRAZKILARIA: Josu Mujika Gallastegi.

AZALEKO ARGAZKIA: Benito Cantero.

MAKETAZIOA: Maite Rementeria.

ARGITARATZAILEA: Debarroko Euskara eta Kirol Zerbitzuak.

INPRENTA: Gertu inprimategia, Oñati.I.S.B.N.: 84-932492-2-X

LEGE GORDAILUA:

2002ko abendua

Gipuzkoako ForuAldundia

DEBARROKO

EUSKARA ETA

KIROL ZERBITZUAK


7/108


ESKURA EZAZUKIROLARI BURUZKO EUSKAL BIBLIOGRAFIA!

Informazioa eta salmenta Deba Goieneko Mankomunitateko Kirol Zerbitzuan (943 79 55 87)

edo Bergarako Udaleko Kirol zerbitzuan (943 77 91 67).

Argitaratutako tituluak:

1. Futbol entrenatzailea. Christian Bourrel eta Maurizio Seno. (Liburua 6 euro )2. Kirol entrenamenduaren oinarriak. Ina Oiartzabal eta Aitor Zinkunegi. (Liburua 6 euro )3. Sasoian: zure kirol programa, etxerako ariketaz osatua. (Bideoa 6 euro )

4. Beroketa, saskibaloia, eskubaloia eta errugbiko fitxadidaktikoak. (Karpeta osoa 12 euro )5. Atletismo eta futboleko fitxa didaktikoak. (Karpeta osoa 9 euro )6. Igeriketako fitxa didaktikoak. (Karpeta 6 euro )7. Judoko fitxa didaktikoak. (Karpeta 6 euro )8. Karateko fitxa didaktikoak. (Karpeta 6 euro )9. Kirol alternatiboetako fitxa didaktikoak. (2 karpeta, 6 euro bakoitza)

10. Teniseko fitxa didaktikoak. (Karpeta 6 euro )

11. Herri Kiroletako fitxa didaktikoak. (Karpeta 6 euro )12. Gimnasia erritmikoko fitxa didaktikoak. (Karpeta 6 euro )13. Malabaretako fitxa didaktikoak. (Karpeta 6 euro )14. Aerobika fitxa didaktikoak. (Karpeta 6 euro )15. Prestakuntza fisikoa fitxa didaktikoak. (Karpeta 6 euro )

A URKIBIDEA


8/108

1. HISTORIA

2. IRTEERAREN PLANIFIKAZIOA2.1. Iraupenaren arabera2.2. Eguraldia2.3. Taldea2.4. Segurtasuna2.5. Baldintza bereziak

3. ELIKADURA3.1. Datu orokorrak3.2. Ibilaldia hasi aurretik3.3. Ibilaldian zehar3.4. Ibilaldia bukatu ondoren

4. MATERIALA4.1. Mendi ibilaldirako4.2. Motxilaren poltsikoan4.3. Eguraldi txarra egiten duenerako4.4. Nahi izanez gero4.5. Goi mendirako4.6. Kanpatzeko4.7. Botikina

5. HIZTEGIA

6. BIBLIOGRAFIA


MENDIZALETASUNA

A URKIBIDEA


9/108

Mendizaletasunaren hastapenen berri izatekoEuropako Alpeetara jo behar dugu, eta hortikdatorkio, hain zuzen ere, ALPINISMO izenajarduera honi. XVIII. mendea bere azkeneansartuta zegoen gailur horien inguruetan ingeleseketa frantsesek lehen urratsak eman zituztenerako.

Mende eta erdi beranduago, Alpeetan izandakobilakaera berdina jarraitu zuen mendizaletasunakHimalaian, Andeetan, Kaukason edota Afrikan;hasieran, gailur garaienak zapaltzeko gogoakbultzatu zituen mendizaleak, eta behin horilortuta, gailur horietara igotzeko bide zailagoakurratzeak akuilatu zituen.

Alpinismoa edo mendizaletasuna mendianibiltzeari edota haitzetan gora igotzeari,

eskalatzeari, esaten zaio.


1 MENDIZALETASUNA Historia

HAITZETAN IZOTZEAN MENDIAN ELURRETAN

IZOTZEANROKODROMOAN

ALPINISMOA

ESKALATZEA IBILTZEA

A URKIBIDEA «


10/108


Euskaldunok oso mendizale gara gaur egun,baina gure artean, XX. mendearen hasieransustraitzen hasitako jarduera da alpinismoa:

· 1929aren inguruan hurbildu ziren Alpeetaralehen mendizale euskaldunak (Angel Sopeña,Andres Espinosa...); baita, Afrikako gailurgaraienetara ere.

· 1967an iritsi zen lehenbizikoz euskalespedizio bat Peru aldeko Andeetara.

· 1974an abiatu ziren euskaldunak lehen aldizEverestera, nahiz eta 1980ra arte ez lortumunduko gailurreraino igotzea.

· Gaur egun, berriz, Himalaian dauden zortzimilako tontor garaienei nagusitu, mundukopareta zailenetan bideak ireki eta kiroleskaladan dagoen zailtasun nagusienamenperatu dugu.

Espedizio gehienetan, batez ere gizonezkoak

izaten dira, baina ezin dugu ahaztu 1925.urterako emakume batzuk ere azaltzen zaizkigulaEhun Mendiren Lehiaketako partaide moduan.

A URKIBIDEA «

http://prevpage/


11/108


Uda partea da, zalantzarik gabe, sasoirikaproposena mendi ibilaldiak egiteko: eguzkiakberotu egiten du, eguna luzeagoa da... Dena dela,negu parteko ibilaldiak ere badu bere xarma,eguraldiak laguntzen badu, behintzat, elurratopatuko dugulako eta momentu aproposa izangodelako eskiak eta erraketak erabiltzeko.Udazkenean, berriz, pagoek, aritzek,gaztainondoek eta abarrek arratseko eguzkigorrixkarekin hartzen duten koloreaz gozatzekomendi irteera oso politak egin daitezke.

Udaberriak, azkenik, mendian erakusten du bereindar eta edertasun guztia, bizitzarenesnatzearekin batera.

Ibilaldia antolatzeko, ondoko puntu hauekkontuan hartu behar ditugu:

2.1. IRAUPENAREN ARABERA

Ibilaldiak egun batetik gora iraun behar badu, lonon egin erabaki beharko dugu:

- Mendi-aterpea erabili nahi izanez gero,erreserba egiteaz gogoratu; telefonoagehienetan dago (1) . Gogoratu, baita ere,hondakinak norberak jaitsi behar dituela,ibilaldian sortzen dugun zaborrarekin batera.

- Aterpe batera jo nahi izanez gero ere, komenida erreserba egitea.

- Kanpadenda.

Irteera-ordua erabakitzeko, kontuan hartu datuhau: mendizale arrunt batek ordu bete behar du300-350 metroko desnibela igotzeko eta bestehorrenbeste 450 metrokoa jaisteko. Ibilaldianjende askok hartzen badu parte, erritmoa motelduegingo da.

2 MENDIZALETASUNA Irteeraren planifikazioa

(1) Mendi-aterpeak, Euskal Herria eta Pirinioak. Alberto Etayoeta Alfredo Torreblanca - Euskal Herriko Mendizale Elkargoa.

A URKIBIDEA «


12/108


Goizean goiz ibiltzeak baditu abantailak:

- goiz parteko argitasuna dastatzea.

- igoeran eguerdi aldeko beroa ekiditea.- arratseko lehen orduetarako itzuli eta

indarberritzeko aukera handiagoa izatea.- udako arratsaldeetan sortzen diren ekaitzak

saihestea.

2.2. EGURALDIA

Eguraldi iragarpena entzutea komeni da eramanbeharrekoak erabakitzeko.

Adi eguzkiarekin! Bi dira arriskuak,deshidratazioa eta erredurak, eta horiei ihesegiteko gogoratu: behar beste edan eta eguzkitikbabesteko krema erabili.

Argi ibili eguraldi txarrarekin ere: ekaitzasaihestu eta jantzi egokiak eraman.

A URKIBIDEA « «

http://prevpage/


13/108


2.3. TALDEA

Mendira umeekin joanez gero, horien jarrera etamotibazioa sustatu beharko ditugu: animaliak, ur-jauziak, eskalada-saio txikiak gure laguntzazegitea... Nagusientzat motibagarriak direntontorreraino iristea, ariketa fisikoa egitea edoikuspegi ederrez gozatzea sarri ez dira nahikoaumeak akuilatzeko.

Nagusiontzat ere jarraitu beharrekoak direnzenbait aholkuk garrantzi berezia hartzen duteumeekin goazenean:

- hidratazioak- eguzkirako babesak- ibilaldia zatika banatzeak, atsedenaldiak eginez

eta gustuko janari eta jarduerak eskainiz.- ibilaldiaren iraupena eta intentsitatea umearen

gaitasunetara egokitzeak.

Umeekin bezala nerabeekin ere kontuanhartuko dugu motibazioa, nahiz eta hauen

gaitasun fisikoa helduena baino hobea izan.Ibilaldia erakargarriagoa egingo zaie zailtasunaktartekatzen badira: eskalada-saioak, rapelak,burdineztatutako bideak...

Mendira bakarrik joateak baditu arriskuak,esaterako, ibilaldiaren beraren balizko zailtasunteknikoa, eskalada-pasoren bat egin beharra,lekuaren arriskua, harri solteak, ekaitza... Baina,mendira bakarrik joatea bizitasun handikoa etaoso aberatsa ere izan daiteke. Horrelakoetan,etxekoek nora goazen, non ibiliko garen eta noizkobueltatuko garen jakin beharko lukete.

2 MENDIZALETASUNA Irteeraren planifikazioa

A URKIBIDEA « «


14/108


2.4. SEGURTASUNA

Euskal Mendizale Federakundearen iturrietatikdakigu mendian gertatzen diren istripuetatik %85mendizalearen deskuiduz direla eta beste %15arrazoi objektiboengatik, mendiaren ezaugarriakedota eguraldiaren baldintzak direla medio, alegia.

Hau horrela, arreta berezia jarri beharko genukegure mendi ibilaldia programatu, antolatu etaegiterakoan:

- Mendia eta bere ingurua ezagutu beharkogenuke, gutxienez mapen bidez.- Ekipo eta jantzi aproposak eraman beharko

genituzke- Jan eta edan egokiak hartu beharko genituzke

hasi aurretik, ibilaldian zehar eta ondoren.- Egoera fisikoak eta prestakuntza teknikoak bat

etorri beharko lukete egin behar dugun

irtenaldiarekin.- Ahal bada, lehen sorospen teknikak ezagutu

beharko genituzke.

2.5. BALDINTZA BEREZIAK

Arreta berezia jarri beharko genuke gure ibilaldiaegiterakoan elurra eta izotza baleude:

- Baldintza horietan nekea areagotu egiten da,zailagoa egiten delako elurretan ibiltzea.

- Tenperatura baxuan aritzeak hipotermia izateraeta hoztera eraman gaitzake.

Izotzetan aritzen bagara, ez ahaztu sokazlagunarekin lotzea, granpoiak jartzea eta eskuanpioleta hartzea.

Ezohiko baldintza horietan arreta berezia jarribehar dugu istripuak ekiditeko eta inguruneramoldatzeko.

A URKIBIDEA «


15/108


3 MENDIZALETASUNA Elikadura3.1. DATU OROKORRAK

Elikaduraren inguruan kontuan hartu beharkoditugu zenbait datu:

Ibilaldiaren iraupenak, mugimendu-erak (ibili,eskalatu...), tenperaturak..., horek guztiek etabeste zenbaitek baldintzatu egingo dute irteeranizango dugun kaloria-gastua edota glukogenokontsumoa.

Mendiko haize lehorrak deshidratazioa sortzenduela eta, likidoen kontsumoa ere zorrotz zaindubeharko dugu.

Altitudean mugitzeak gose sentsazioa motelduegiten du.

Motxila arinagoa eraman nahi izateagatik,beharrezkoak diren jaki eta edariak hartu gabeirten gaitezke, eta ondoren erabat ahulduta

gelditu, hipogluzemiari aurre egin ezinik.

Ezertan hasi aurretik, jardueraren kaloria-gastua hartuko dugu aintzat:

- Oinez ibiltzeak 250 kaloria orduko- Eskailerak igotzeak 280 kaloria orduko

- Alpinismoa egiteak 700 kaloria orduko

- Mendiko eskiak 850 kaloria orduko

- Kirol eskaladak 850 kaloria orduko

- Mendiko bizikletak 1000 kaloria orduko

Hori jakinik, zer jan-edan beharko genuke egunbateko mendi irteera batean? Egunean zeharelikagai hauek hartu beharko ditugu:

- %60 karbohidratoak, gorputzaren erregairikgarrantzitsuena. Asimilazio-abiaduradiferentetakoak badirela eta, honela hartzeakomeni da:

* %20 asimilazio azkarrekoak: fruta, fruitu

lehorrak, azukrea, eztia, gozokiak,txokolatea...

* %80 asimilazio motelekoak: arroza, pasta,soja, osoko ogia, irina, zerealak, lekariak,patatak...

A URKIBIDEA «


16/108


- %25 lipido edo koipeak, hauek ere erregaibezala erabiltzeko. Neurriz hartzeagomendatzen da; guztien artean lipidosaturatuak saihestu egin beharko genituzke(txorizoa, margarina...).Beste elikagai hauetan ere bada koipea: olioa,gazta, txokolatea, olibak...

- %15 proteinak, energiaren %10/15en iturri,nahiz eta berezko funtzioa egituretan partehartzea izan. Besteak beste, gaztan, sojan,arrainean, haragian, arrautzetan, lekarietan,

fruitu lehorretan, esnean, esnekietan eta bestehainbat jakitan azaltzen da.

Hori horrela, egun osoko mendi irteerarenelikagaien kontsumoa honela bana dezakegu:

Gosarian %25Goizeko ibilaldian %10

Bazkarian %25

Arratsaldeko ibilaldian %10

Afarian %30

A URKIBIDEA « «

http://nextpage/http://nextpage/http://prevpage/


17/108


3.2. IBILALDIA HASI AURRETIK

Ahalegin handiko ibilaldi batean, prestatzedietetikoa pare bat egun lehenago hasten da.Karbohidratotan aberatsa den dieta egingo dugugorputzeko erreserbak betetzeko. Digestio-arazoaksaihesteko, jarduera fisikoaren eta azkenjatorduaren artean ordubete edo bi utzi behar dira.

Gosariak gluzidotan aberatsa, proteina apurbatzuekin eta koipetan eskasa izan behar du:fruta-ale pare bat edo fruta-zukua / zerealak, ogiaedo tostadak / eztia, konpota edo mermelada / jogurta, esne gaingabetua edo gazta.

3.3. IBILALDIAN ZEHAR

Gorputzak ura behar du hidratatuta egoteko, etakarbohidratoak, berriz, energia lortzeko. Beraz, osogomendagarria da kantinplora bete ur nahiz edarienergetiko eramatea. Ordu oro, 500ml likido hartubehar dugu hiruzpalau txandatan, baina inoiz ez250ml baino gehiago aldiko.

Bestalde, jan ere zerbait jan behar da noizean

behin, egokien karbohidratoak: fruta, mahaspasak,okaranpasak, datilak, pikuak, intxaurrak, urrak,pistatxoak, almendrak, ogia...

2 MENDIZALETASUNA Elikadura

A URKIBIDEA « «


18/108


3.4. IBILALDIA BUKATU ONDOREN

Galdutako likidoak berreskuratzeko, ura edotaedari bikarbonataturen bat hartu beharko dugulehendabizi. Ondoren, gluzidoak jan behar ditugu:fruitu lehorrak, fruta, gailetak, edateko jogurta...

Zeharo suspertzeko, afariak karbohidrato ugari etaproteina batzuk eduki beharko ditu: barazki-zopa,entsalada, fruta / arroza, pasta, lekariak, ogia / arrautza egosia, gazta, txorizoa, oilaskoa, arraina,soja, esnekiak...

Hurrengo goizean ondo gosaltzea ere komenida.

Etxean prestatzeko moduko edari isotonikoa, hauda, gorputzak galdutako gatz eta mineralakberreskuratzeko edaria:

Litro bat urLimoi baten zukuaLaranja baten zukua6 koilarakada azukreKoilaratxo erdi itsas gatz

OHARRA:

Aholku horiek mendi irteera guztietarako baliobadute ere, iraupen eta indar handikoetan hartukoditugu kontuan batez ere, sei ordu edogehiagokoetan, orduak eta ahaleginak pilatuazdoazen heinean errendimendua asko jaisten baita.

A URKIBIDEA «

4 MENDIZALETASUNA


19/108

Mendi materiala gordetzeko tokian osoerabilgarria izaten da premia desberdinenaraberako zerrendak edukitzea.

4.1. MENDI IBILALDIRAKOMotxilaMendiko botakGaltzerdiakKamiseta termikoaJantzi polarra edo jertseaTxamarraPraka motzak eta luzeakTxanoaEguzkitako betaurrekoakKantinploraMakila(k)

Botikina

4.2. MOTXILAREN POLTSIKOANEguzkitik babesteko krema

Ezpainetako kremaJanari energetikoakZabor-poltsakLabanaKoilara/sardexkaZapiakKomuneko papera

MetxeroaMapakNAN, federatu txartela,Dirua


4 MENDIZALETASUNA Materiala

A URKIBIDEA «


20/108


4.3. EGURALDI TXARRA EGITENDUENERAKO

EskularruakAldatzeko arropak eta zapatilak (autoan)Kapa/txamarraTxanoa

4.4. NAHI IZANEZ GEROPrismatikoakLinternaIparrorratzaAltimetroa

4.5. GOI MENDIRAKOPioleta

KranpoiakKordinoaAzpantarrakArnesaMosketoiakBagakZortzia

KaskoaEskularruakTxanoaBiziraupenerako manta

A URKIBIDEA « «

2 MENDIZALETASUNA


21/108


4.6. KANPATZEKOKanpadenda

LozakuaIsolatzaileaMahai-tresnakTarteraXaboi neutroaLata-irekitzekoaSu txikia eta aldatzeko karga

Linterna + aldatzeko pilaKandelaKomuneko paperaMetxeroaToailaNezeserraZabor-poltsak

4.7. BOTIKINA

Txikia eta arina izanda ere, botikina ahalik etaezbeharren gehiengoari aurre egiteko modukoaizango da:

- Analgesikoren bat, aspirina, esaterako- Zaurientzat antiseptikoa (merkromina,

adibidez), gasa, esparatrapua, tiritak,koagulatzailea, zauriak josteko puntu-tiritak...

- Bihurrituetarako zinta zabal elastikoa,Reflexa...

- Hanketako babetarako apositu elastikoa.- Beherakoaren kontrakoa.

2 MENDIZALETASUNA Materiala

A URKIBIDEA « «


22/108


OHARRA: Mendian ahalik eta material gutxieneta arinena erabiliko dugu, baina era berean, ezzaigu ezer falta izan behar. Guztiaren artean,botek dute garrantzi berezia. Hona botak erostekozenbait irizpide:

- Itsaspen egokia izatea ez labaintzeko.- Moteltze ona edukitzea.- Malguak izatea.- Iragazkorrak izerdia kanporatzeko, baina

iragazgaitzak kanpotik oina ez bustitzeko.

- Ahalik eta arinenak izatea.- Hanketan eroso sentitzea.

A URKIBIDEA «

5 MENDIZALETASUNA


23/108

Ahulaldi: PájaraAlpinismo: AlpinismoAsimilazio azkar: Rápida asimilaciónAsimilazio motel: Lenta asimilaciónAterpetxe: Albergue

Baga: Cinta de escalarBiziraupenerako manta: Manta de supervivenciaBurdineztatutako bide: Vía ferrata

Deshidratazio: Deshidratación

Edari energetiko: Bebida energéticaErraketa: RaquetaErredura: QuemaduraEskalatu: Escalar

Gantz: Lípido, grasaGlukogeno: GlucógenoGluzido: Glúcido

Iragazkaitz : ImpermeableIragazkor: TranspirableItsaskor: Adherente

Janari energetiko: Barrita energética Jantzi termiko: Camiseta térmica

Kanpadenda: Tienda de campañaKarbohidrato: CarbohidratoKasko: CascoKranpoi: Crampón

Lekari: LegumbreLosako: Saco de dormir

Malgu: FlexibleMendi-aterpe: Refugio de montañaMoteltze: Amortiguación

Piolet: PioletPolaina: PolainaProteina: Proteina

Rapelatu: Rapelar

Rokodromo: Rocodromo

Isolatzailea: Esterilla


5 MENDIZALETASUNA Hiztegia

A URKIBIDEA

6 MENDIZALETASUNA


24/108

- "Caminar por la montaña"Catherine Elzière. Edit. Desnivel.

- "Biografia sentimental del montañismo vasco"Antxon Iturriza. Edit. Egin

- "Goimenditan zehar"Antxon Narbaiza. Edic. Mensajero

- "Vascos en el Himalaya"Edit. Pyrenaica

- "Cocina de montaña".Pablo Bueno. Edit. Desnivel

- "Fichas Alimentación".Decathlon

- "Guia nutricional de los deportes deresistencia"

Denis Riché. Edit. Hispano Europea

- www.uzei.com


6 MENDIZALETASUNA Bibliografia

A URKIBIDEA

ESKALADA


25/108

1. SARRERA

1.1. Historia1.2. Eskalada modu desberdinak

2. ESKALADAKO JOLAS ETA ARIKETAK

2.1. Eskaladako lehen urratsak gimnasioan2.1.1. Saioak hasi aurretik:

Segurtasuna

MaterialaEskuak eta hankak erabiliz eskalatuBerotzeaHorma-barretan nola atseden hartu

2.1.2. Saioak2.1.3. Eskalada-saioaren amaierarako erlaxazioa

2.2. Rokodromoa hiru metroraino eskalatzea2.2.1. Saioak hasi aurretik:

SegurtasunaMateriala

2.2.2. Saioak


ESKALADA

A URKIBIDEA «


26/108


2.3. Rokodromoa osorik eskalatzea2.3.1. Saioak hasi aurretik:

Segurtasuna

MaterialaMaterialaren erabileraBidearen zailtasuna

2.3.2. Saioak TopRop-ean eskalatuz (soka zintzilik dela)2.3.3. Saioak eskalatzailea buruan doala igoz

2.4. Eskalada-saioak ingurune naturaleanSegurtasunaMateriala

2.5. Rapelatzea

3. HIZTEGIA

4. BIBLIOGRAFIA

A URKIBIDEA «

1 ESKALAESKALADA


27/108


1 ESKALA Sarrera

A URKIBIDEA «

Ingurune naturalean burututako ekintzen gaiaezohiko edukia dugu ikastetxeetakocurriculumean; are gehiago eskaladarena. Zaila da

material didaktikoa eta informazioa aurkitzea.Sarri, irakasleak ez du inoiz eskaladarekinharremanik izan. Hau dela eta, gehientsuenetaneskalada baztertuta dago Gorputz Hezkuntzatik,eta oro har, kirol ekintzetatik.

Ondoren aurkezten dugun proposamena eskaladazez dakien irakaslearentzat egina da. Ariketa etajolas guztiak bost mailatan daude sailkatuta:

· Lehen urratsak gimnasioan· Rokodromoko behe aldean (3 metroraino)· Rokodromoa osorik.· Ingurune naturalean (eskalada-eskolan)· Rapelatzea

Segurtasuna ere oso kontuan hartu da jarduerakprestatzerakoan: errazenetik zailenerako progresioa

dago, horma-barren azpian koltxonetak jarrikodira, eta beharrezkoa denean, lokarria, kaskoa etaarnesa erabiliko dira. Baita ere, rokodromoa osoriketa ingurune naturalean eskalatzerakoan monitorekualifikatu baten laguntza aurreikusten da.

Amaitzeko, kontuan izan arduradun bakoitzarekinbost ikasle baino gehiago ez edukitzen.Gimnasioan egingo diren jardueretan kopurua

handiagoa izan baitaiteke ere, rokodromoan etaingurune naturalean talde txikiekin ibiliko gara.

1.1. HISTORIA

Mendizaletasuna eta eskalada, sorreratik duelahogei urte arte, eskutik joan dira. Batean zein

bestean, mendia da ezinbesteko agertokia, etabertan aukeratutako bidearen zailtasunak edotajardueraren ezaugarriek mugatzen dute kirolbataren edo bestearen praktika.

80ko hamarkadan eskaladaren inguruan izandakoaldaketa eta berrikuntza handien eraginpeanmodu berriak sortu ziren:

· Frantziar Alpeetako mendi-gidariak haranetan

zeuden haitzak ekipatzen hasi ziren, bezeroakgoi mendietara igo aurretik eskaladarenhastapenetan treba zitezen. Horrek kirol-eskaladaren sorrera ekarri zuen.

ESKALADA Sarrera


28/108

A URKIBIDEA «K I R O L A E U S K A R A Z

· Amerikarrak boulder txapelketak egiten hasiziren.

· Errusiarrek abiadura probei ekin zieten.· Eskalatzaileak, entrenamendu gogorrei esker,

ordura arte pentsaezinak ziren zailtasun mailaklortzen hasi ziren; horiek neurtzeko, akotazioberriak proposatu ziren.

Eskaladaren kontzeptu berri horrekin batera,ekipamendu-teknika berriak ere agertu zireneskalatzaileen segurtasunerako, ziriak eta

paraboltak, esaterako.

1.2. ESKALADA MODU DESBERDINAK

Eskalada-modu hauek bereizten dira:

Eskalada librea: horma laguntza artifizialik gabegainditzea. Eskuak eta oinak baino ezin diraerabili, eta lokarria, espresak eta gainontzekomaterialak segurtatzeko baino ez dira.

- Kirol-eskalada: eskalada librearen aldaera da,baina honetan garrantzia ez dauka gailurralortzeak edota horma amaitzeak, zailtasun

jakin bat gainditzeak baino.- Eskalada garbia: ekipatu gabe dagoen horma

batean aurrera egitea litzateke; hau da,norberak ipini eta kentzen ditu aseguruak.Horma garbia zegoen eta garbia gelditzen da.

Eskalada artifiziala: horman aurrera egiteko,eskuak eta oinak erabiltzeaz gain, katigalekuakedota ointokiak ere erabiltzen dira.

Ondoren garatzen dugun proposamena kirol-eskaladari dagokio eta ez eskaladaren bestemodalitateei:

- jarduteko orduan seguruena delako.- edozein ikastetxe edo kiroldegitan egin

daitekeelako.- jolas moduan planteatuta, edozein

hasiberrirentzat egokia delako.- katigaleku guztiak jarrita egoten direlako

partaideen segurtasunerako.

2 ESKALA

http://prevpage/http://prevpage/


29/108


2 Jolas eta ariketak

A URKIBIDEA «

2.1. ESKALADAKO LEHEN URRATSAKGIMNASIOAN

2.1.1. SAIOA HASI AURRETIK

- Segur tasuna

Ariketa guztiak horma-barren erdi aldeko altueranegingo dira (bizpahiru metro). Koltxonetak lurreanjarrita.

Ariketak egiten hasi aurretik, jardueran erabilikodiren material, ekipamendu eta gainontzekoakaztertu behar ditugu: horma-barrak paretara etabarrak egiturara ondo finkatuta dauden,elementuren bat falta zaien...

- Materiala

Gimnasioan egingo ditugun jarduera guztietanhonakoak beharko ditugu:

- horma-barrak.- oinetako aproposak (zapatilak).- ohikoak diren plintoa, jauzi-zaldia eta eserleku

suediarrak.

- Hanka eta eskuen erabilera

Hankak finkatzeko erabiltzen diren puntuak

euskarriak dira. Ez baditugu oinak zuzenerabiltzen, askoz ere lan handiagoa egin beharkodute besoek eta eskuek. Beraz, oso garrantzitsuada oinen erabilera egokia, eta bereziki, hiru atalhauena: punta, kanpoalde eta barrualdearena.


30/108


Heldulekuak eskuekin heltzeko erabiltzen direnlekuak dira. Horiei heltzerakoan, gorputza paretarafinkatu behar dugu ez erortzeko edo atzera joatea

ekiditeko. Eskuak oreka mantentzeko edoheldulekuak aurkitzeko erabiliko ditugu.

Heldulekuak hainbat modutakoak izan daitezke:

- Arruntak

- Alderantzizkoak

- Albokoak

- Atzamarrekin pintza egitekoak

A URKIBIDEA « «

2 ESKALADA



31/108


- Berotzea

Berotzearen bidez, gihar, tendoi eta lotailuetan

min hartzeko arriskua gutxitu eta mugikortasunahobetzen da. 5 edo 10 minutuko iraupena etahonako garapena izan beharko luke luzaketak:

· Bihotz-hodietako sistema suspertu korrika edomugimendu biziak eginaz.

· Atzamarretako zirkulazioa bizkortu, eskuekingomazko pilota bat sakatuz adibidez.

· Gerri, sorbalda eta besoetako giharrak mugitu.

· Toki errezetatik igo.· Denbora gutxiz, bizpahiru segundo, helduleku

txikiak indar handiz oratu.

- Horma-barretan atseden nola hartu

Besoak gogortuta eta nekatuta sentitzean,

momentu ona da atsedena hartu eta horma-barretatik jaitsi gabe besoak erlaxatzeko.

- Horma-barretan zutik, beso batekin horma-barrari helduz postura eroso bat aurkitu.

- Hankak zuzen eta erlaxatuta utzi.- Gerria paretara hurbildu.- Bizkarra zuzen ipini.- Aske gelditzen den besoa astindu, zintzilik

utzita zein gora eramanda.- Zintzilik dagoen besoa erlaxatu denean, aldatu

eta ariketa errepikatu.

Erlaxazio ariketa hau egiten den bitartean ondolegoke arnasketa kontrolatzea:

- Airea sudurretik hartu, poliki eta sakon.- Airea ahotik kanporatu, poliki-poliki, ezpain

artetik.- Arnasketa hainbat aldiz errepikatu eta

bitartean giharrak lasaitu.


A URKIBIDEA « «



32/108


2.1.2. SAIOAK

1.saioa

Beroketa:

Bi lagun. Batak besteari baloi baten gaineraigotzen lagunduko dio. Laguntzarekin eta urratstxikiak emanaz, baloiaren gainean alde batetikbestera mugitu. Txanda.

Bakarka. Esku bietako atzamarrak katigatuz,

eskuok banandu nahirik bezala elkarren kontraraindarra egin: eskuak bularraren parean jarrita,buru gainean, bizkarrean...

Eskuak eta hankak erabiliz horma-barretan alderikalde. Ariketak:

Ariketa egin aurretik gimnasioa prestatuta edukibehar dugu guztiari lurra ukitu gabe itzuli emanahal izateko: horma-barretatik eserlekusuediarretara, hortik plintora..., azkenik hasiera-puntura itzuliz. Itzulia edozein altueratan etaedozein horma-barratik zehar egin daiteke.

A URKIBIDEA « «

Horma barrak

Eskalatzailea

Plintoa

Lokarriak

Eserleku suediarrahankaz gora

GurpilakEserlekusuediarra

2 ESKALADA



33/108


Zirkuitu edo gimnasioari itzulia eman oinaklurrean jarri gabe, nahi diren euskarri etaheldulekuak erabiliz, baina bidean topatuko diren

uztaien barrualdetik pasatuz.


A URKIBIDEA « «



34/108


Taldea bitan banatuta, erdi batek zirkuituaezkerretik eskuinera egingo du, eta besteak,alderantziz. Bi lagun elkartzen direnean, bata

bestearen azpialdetik gurutzatuko dira, etahurrengoarekin elkartzean, berriz, kontrara.Horrela, berriz ere hasierara iritsi arte.

Harrapaketetan. Gimnasioko itzuli guztian zehareta horma-barretatik jaitsi gabe, taldeko batzukihesi eta beste bat harrapatu nahian. Harrapariaknorbait ukitzen duenean, rola aldatzen da.

2. saioa

Beroketa:

Eserleku suediarrak lurrean hankaz gora jarri.Banku gainetik aurrerantz, atzerantz, alborantz,begiak itxita... pasatu.

Bi lagun. Batak bestea punta batetik bestera(15 bat metro) gainean eraman. Itzulerarako,txandatu. Guztira lau itzuli eman behar dira,bakoitzean joan-etorria modu ezberdinez eginaz.


Lehenengo saioan aditzera eman direngomendioak kontuan izan.

Oinentzat bi koloretako zinta isolatzaileak jarrikoditugu horma-barretan: zuriak eta beltzak. Zintazuria dagoen puntuan oin punta jarriz mugitukogara. Zinta beltza dagoen puntuan, berriz, oinenbarrualdea zein kanpoaldea erabiliz.

Eskuentzat hiru koloretako gometsak (haurrekerabiltzen dituzten pegatak) jarriko ditugu.Mugitzeko, gometsa gorria dagoen puntuan goialdetik helduko diogu barrari, behe aldetik berdeadagoen puntuan eta, azkenik, pintza eginez horiadagoen puntuan.

A URKIBIDEA « «

2 ESKALADA



35/108



A URKIBIDEA « «



36/108


Jaurtiketa hartzea. Binaka, bat horma-barretanigota eta bestea lurrean gimnasio osoari itzuliaegin. Lurrean dagoenak uztaia jaurtiko dio

lagunari, erori gabe hark airean har dezan. Itzuliaburutu ondoren, lanak trukatu.

Esku bakar batez lagunduta, itzuli osoa egingimnasioko zirkuituari. Tarteka eskuz aldatularregi ez nekatzeko.

Aurreko ariketa bera, baina oin bakar baterabiliz.

3. saioa

Beroketa:

Bi lagun. Batak zenbait oreka-modutan jarrikodu bestea: hanka baten gainean, hanka eta eskubaten gainean... Horrela 15 bat segundo egon

beharko da. Txanda.

Binaka. Elkarren parean, aurrez aurre. Batakbestaren gerri parera eskumako hanka altxatukodu. Besteak hankari heldu eta bertan 15segundoz mantenduko du. Ondoren, beste hanka.


Lehenengo saioan aditzera eman zien gomendioakkontuan izan.

Horma-barretan alderik alde joan biatzamarrekin helduz. Hankak nahi bezala erabili.Oin puntetan. Hanka bien barrualdea erabiliz.

Horma-barretara igo esku-orpoa barranpausatuz. Hankak eskuak baino lauzpabost barrabeherago jarri. Lehenengo hankak igo, eta ondoreneskuak.

A URKIBIDEA « «

2 ESKALADA J l t ik t k



37/108


4. saioa

Beroketa:

Lurrean marra bat margotu. Metro erdi ingurutikhanka biak marra gainean jarriz bertara salto egin.Euskarri gisa bi puntu erabiliz, oin baten azpia etabestearen punta, marra gainera salto egin. Marraribizkar emanda, hanka biekin zapaltzeko saltoegin.

Lurrean kleraz borobiltxoak eskuentzat etatriangeluak hankentzat marraztu. Zirkuituarenluzera, 15 bat metro.

Hankak triangeluetan eta eskuak borobiltxoetanjarriz, zirkuitua alderik alde pasatu. Aurrerantz etaatzerantz.

Grabitate-zentroarekin jolasean. Ariketak:

Ondoren azaltzen diren ariketak aurrekoak bainozailagoak dira, eskalada-teknika zehatzagoeidagozkien praktikak baitira.

Lehenengo saioan aditzera emandako gomendioakkontuan izan.


A URKIBIDEA « «



38/108


Horma-barretan, hankak beheko barrara etaeskuak aurpegi parekora igo. Eskuin hanka aldebatera luzatu, eta ondoren, gorputz osoa hanka

hori dugun tokira desplazatu, gerria etagorputzaren pisua hanka horren gainean geldituarte. Ezkerreko hanka bildu, eta berriz ere, orekalortu. Ariketa gerriaren eta gorputzaren pisua aldebatetik bestera aldatuz joatean datza.

Hankak behealdeko barretan eta eskuak aurpegiparekoetan. Gerria eta gorputzaren pisuaezkerreko hankaren gainean. Eskumako hankaaurpegi pareraino jaso eta bertako barran orpoakatigatu. Eskuaz lagunduta eta orpoarekin indarraeginaz, gorputza altxatzen saiatu. Ondoren, bestehankarekin ariketa bera errepikatu.

A URKIBIDEA « «

2 ESKALADA Jolas eta ariketak



39/108


Igelarena. Horma-barretako beherengoan hankakjarri. Makurtuta eta eskuak hiruzpalau barragorago jarriz, urrats hauek jarraitu: ezkerreko

eskua altxatu; ondoren, ezkerreko hanka.Eskumako eskua ezkerrekoa dagoen barraraaltxatu, eta eskumako hanka ezkerrekoadagoenera, gorputz osoa altxatuz.

Buruz behera. Horma-barretara igo. Hankakgoiko barretan finkatu eta eskuekin beheragokoakheldu, eta norbaiten laguntzarekin buruz beherakoposizioa probatu.


A URKIBIDEA « «



40/108


2.1.3. ESKALADA-SAIOAREN AMAIERAKOERLAXAZIOA

Gimnasioko zoruan etzanda, gora begira, begiakitxita eta musika lasai batekin, ondorengoa egin:

- Banan-banan, honako gorputz-atalak bostsegundotan eta indarra eginaz uzkurtu;ondoren, erlaxatu.

· atzamarrak uzkurtu· ukabila itxi eta beso osoa uzkurtu· sorbalda altxatu eta lepoa uzkurtu· koadrizepsak uzkurtu

· behatzak uzkurtu.

2.2. ROKODROMOA HIRUMETROTARAINO ESKALATU

Gaur egun, herri gehienetako kiroldegietan daudehorrelako instalazioak (www.mendikoweb.com).

2.2.1. SAIOAK HASI AURRETIK

- Segurtasuna

Ariketa guztiak lurra eta rokodromoko hirumetroko altuera bitartean egingo dira. Koltxonetak

jar daitezke lurrean. Jarduera hasi aurretik,erabiliko diren material, ekipamendu etagainontzekoak aztertu behar ditugu: helduleku etaeuskarriak paretara ondo finkatuta dauden,elementuren bat falta den...

Zer eskatu beharko genioke rokodromo bati?

- Nahikoa helduleku eta euskarri edukitzea,ikasleak behetik gora zein alboetara eskalatuahal izateko.

- Paneak (aurrerantz etzandakoak eta bertikalak)edukitzea.

- TopRop-ean (lokarria zintzilik dela) edo norbaitburuan doala eskalatzeko aukerak izatea.

A URKIBIDEA « «




41/108


- Eskalada-materiala alokatzeko aukera izatea.- Zailtasun maila guztiak izatea.

Rokodromoan gimnasioko horma-barretan egindaitezkeen ariketa berberak buru daitezke. Beraz,lehen atalean zerrendatu ditugun ariketa guztiakerrepika daitezke hemen. Dena den, rokodromorapasa aurretik egokia da aipatutako ariketa etaoinarrizko teknikak gimnasioan lantzea.

- Materiala

Rokodromoan egingo ditugun jarduera guztietanbeharko ditugu:

- Horman, lurretik 3 metrotara, marra batmarkatuta bertatik inor pasa ez dadin.

- Helduleku eta euskarri asko, neurriguztietakoak

- Oinetako aproposak (zapatilak edo, izanez gerokatu-oinak)

- Esekitoki bat, uztaitxoak (15), bi zapi, marrazkibat, paper zuria, arkatza, klera, tenisekopilotak.

2.2.2. SAIOAK

5. saioa

Beroketa:

5 edo 10 minututan ondorengo taula honetanagertzen diren ariketak egitea oso egokia litzateke:

- Berotze orokorra.

Jolas eta ariketak

A URKIBIDEA « «



42/108

K I R O L A E U S K A R A Z A URKIBIDEA « «



43/108


Jolas eta ariketak

A URKIBIDEA « «


44/108


Jolasak:

Rokodromoaren ikerketa. Taldekide guztiek,banan-banan, lauzpabost metroko tartea utzirik,rokodromoa alderik alde gurutzatuko dute ahaliketa helduleku eta euskarri gehien ukituz. Bateaneskumatik ezkerrera egingo da; bestean, ezkerretikeskumara.

Taldea bitan banatu. Talde batek ezkerretikeskumara egingo du ibilaldia, eta besteakeskumatik ezkerrera. Ezkerretik eskumaradatozenak, beste taldeko norbaitekin elkartzean,pareta eta lagunaren artetik pasako dira, azpitik,alegia. Hurrengo itzulian, hau da, eskumatikezkerrera datozenean, paretara helduta lagunarengainaldetik pasako dira.

Igogailua. Esekitokia eta 15 uztai txiki. Taldeahirutan banatu eta euren arteko erresistentziafroga.

Lurretik hiru metrotara esekitokia jarriko da.Honen azpian, lurrean, uztai txikiak. Eskalatzaileahormara igo eta bi minututan ahalik eta uztaigehien jarriko ditu esekitokian, lurretik banan-banan hartu ondoren.

Esekitokiak jartzeko arazoak baleude beste moduhonetan ere egin daiteke: Lurretik hiru metrotaraborobiltxo bat marraztu. Lurretik abiatuta, ikasleek

borobila ukitu beharko lukete. Ondoren jaitsi, lurraukitu eta berriz rokodromoan gora abiatu borobilaukitzera.

A URKIBIDEA « «




45/108


Rokodromoan hiru bide markatuko dira eta biminutu oro talde bakoitzeko kide bat egongo dabide bakoitzean bere taldearentzat puntuak

gehitzen.Saio bakoitzean garrantzitsua da bai rokodromoanbertan atseden nola atseden hartu ikastea eta baieskalada-saioaren bukaeran erlaxazioapraktikatzea.

6. saioa

Beroketa:

Aurreko saioko beroketa bera.

Jolasak:

Oilanda itsua. Bizapi.

Taldekideak binakajarri. Ikasle bat begiakestalirik rokodromoraigoko da. Lurretik

gelakide batek bideajarraitzeko eta bukaeranzintzilik dagoen zapira iristekoeskuak nahiz oinak nora mugitubehar dituen adieraziko dio.

Jolas eta ariketak

A URKIBIDEA « «


46/108


Marrazkilariak. Marrazki bat, paper zuria etaarkatza.

Lauko taldea. Rokodromoko bidearen hasieranmarrazki bat. Hiru metro gorago,paretan zintzilik, paper zuria etaarkatza. Taldeko bat igo etamarrazkiaren elementubat marraztuko du.Lehenengoa jaitsiondoren, bigarrena igoeta marrazkiari beste

elementu bat erantsikodio. Horrela, txandakamarrazkia osatu arte.

Uztai barruan. Klera.

Rokodromoan, lurretik metro eta erdira, klerazmetro bete diametroa duen borobila marraztu;bertan, sei edo zazpi helduleku edo euskarriegongo dira. Ikaslea borobil barruan kiribildutajarri behar da.

Saio bakoitzean garrantzitsua da bai rokodromoanbertan atseden nola atseden hartu ikastea eta baieskalada-saioaren bukaeran erlaxazioapraktikatzea.

A URKIBIDEA « «


47/108


48/108


2.3. ROKODROMOA OSORIK ESKALATU

Ondoren proposatzen diren jolas eta ariketak

rokodromoan egingo dira, altuera guztia erabiliz.

2.3.1. SAIOAK HASI AURRETIK

- Segurtasuna

Hemendik aurrera, altuera nabarmen handitukodenez, segurtasun neurrietan ere arreta bereziajarriko dugu.

Koltxonetak jar daitezke lurrean. Jarduerekin hasiaurretik, erabiliko diren material, ekipamendu etagainontzekoak aztertu beharko genituzke:

- helduleku eta euskarriak paretara ondofinkatuta dauden.

- elementuren bat falta den.- lokarriak, arnesak, mosketoiak, espresak,

zortzia eta gri-gria baldintza egokitan dauden,asko erabili gabe eta urratu edo maspildurikgabe.

- eta, ahaztu gabe, monitore kualifikatu batenlaguntzarekin kontatu.

Materialaren erabilerari dagokionez, honakoakkonprobatuko ditugu:

- arnesa ondo jartzen duten.

- lokarria arnesera lotzeko korapiloa ondodagoen.

- lokarria arnesera lotzeko segurtasun-mosketoiabadarabilten.

- lokarria ondo erabiltzen duten: zapaldu gabe,eta aseguruan katigatu aurretik, haginek heldugabe.

- laguna aseguratzeko gri-gria ondo erabiltzenduten.

- aseguratzailea hormatik bizpahiru metrotarakokatzen den.

- katigalekuetan lokarria inoiz ez dela baga edokordino batetik zuzenean pasatzen, erre egitenbaita.

- katigalekua zeharo fidagarria den.

A URKIBIDEA « «



49/108


- Materiala

· Arnesa. Eskalatzailea horren bitartez dagolokarrira lotuta. Gure kasuan gerrikoak eta

erregulagarriak erabiliko ditugu, horrelabakoitzaren neurrietara hobeto egokitzeko.

· Oinetakoak. Gehienetan, goma egosizko zoladuten oinetakoak erabiltzen dira, katu-oinizenekoak. Zola zenbat eta bigunagoa, orduaneta itsaskortasun handiagokoa. Katu-oina osojustu egokitu behar zaio oinari; ezinbestean,gure ohiko oinetakokoa baino zenbaki battxikiagokoa erabili. Baina, adi, behatzak txikitugabe!

· Lokarria. Rokodromoan jarduteko, hormarenaltueraren luzera bikoitza eta 10'5 edo 11mm sendo dauzkan lokarri dinamiko bakarraerabiltzea gomendatzen da. Lokarri dinamikoaluzatu egiten da eroriz gero, erorikoarenenergia indargetuz.

· Mosketoiak. Bi eratakoak izan daitezke:- Asegurudunak, segurtatze-lanetarako

erabiliko ditugunak. Asegurua automatikoaedo harizkoa izan daiteke.

- Arruntak, espresak egiteko eta lokarriahorman dauden katigalekuetatik pasatzekobalio dute.

Aproposenak D formadunak dira, ez osohandiak, ezta txikiegiak ere (hauek lokarrialarregi bihurritzen dute erorikoetan). Haustura-kargak gutxienez 2.000 kp-koa izan behar du.

A URKIBIDEA « «


50/108



51/108


· Soka txukun biltzea garrantzitsua da. Modudesberdinak daude, hona hemen bat.

- Bideen zailtasunak

Eskalada-bideek, hainbat eragileren arabera,zailtasun desberdinak izaten dituzte: heldulekueta euskarri kopurua, pareta etzana edo bertikaladen eta abar.

III.a bide errezaIV.a bide zailaV.a bide oso zaila

Kirol-eskaladan, zailtasunak III. gradutik hastendira; errazenetik zailenera hona hemen progresioa:

III.a, IV.a, IV+, V.a, V+, 6a, 6a+, 6b, 6b+, 6c,6c+, 7a, 7a+, 7b, 7b+, 7b+, 7c, 7c+, 8a...

Gure kasuan, zailtasuna III. eta V. graduen artekoaduten eskalada bideak aukeratuko ditugu.

A URKIBIDEA « «


52/108


2.3.2. SAIOAK :TopRop-ean e skalatuz(soka zintzilik dela)

Eskalada-estilo hau oso aproposa dahasiberrientzat. Izan ere, eskalatzaileari lokarriagoitik datorkio eta, erorikoa izanda ere, zintzilikgeldituko litzateke lurrera erori gabe.

Normalean, rokodromoetan aukera izaten dalokarria goiko ainguralekutik nolabait pasatzeko;horrela, lokarria goian finkatzeko inork ez duburuan eskalatu behar. Bestela, laguntzera etorriden monitoreak pasa lezake.

TopRop-ean jarduteko, ohar hau aintzat hartubeharra dago:

- erabiliko den ainguralekua guztiz segurua delabaieztatu.

Aseguratzen duenak, berriz, honela jardungo dubidea amaitu duen eskalatzailea jaisteko:

- gri-grira edo kir-kilera doan soka eskuekinteinkatu eta lagunari lokarritik zintzilikgelditzeko esan.

- zintzilik dagoenean, gri-griaren kirtenetikteinkatuz joan poliki-poliki laguna jaitsi arte.

- gri-gririk ez izanez gero, maniobra berdina egindaiteke korapilo dinamikoa erabiliz, marrazkianagertzen den bezala.

A URKIBIDEA « «


http://prevpage/http://prevpage/http://nextpage/


53/108


8. saioa

Beroketa:


Jolasak:

TopRop-aren simulazioa horizontalean. Hormaraigo aurretik lurrean frogatuko dugu. Sokaainguralekutik zintzilik dagoela, eskalatzaileabehar den moduan lotuta eta aseguratzaileasokaren beste muturrean lotuta gri-griaren

bitartez. Eskalatzailea hormatik urrunduz etahormara hurbilduz ibiliko da, aseguratzaileak sokaeman edo soka batzen duen bitartean.

Kanpaitxoa jo. Kanpaitxoa eta klera.

Rokodromoko paretan elkarrengandik bospaseimetrotara bi puntu ezarri (A eta B). Bien erdian,baina rokodromoaren altuera gorenean,kanpaitxoa. A puntutik abiatuta, ikasleakkanpaitxoa dagoen tokira igo, jo eta B punturajaitsiko dira.

A URKIBIDEA « «


54/108

Mugan jolasean. Zinta itsasgarria.

Rokodromoan zinta itsasgarriarekin goitikbeherako marra bat markatu. Ikasleek, marrareneskuinaldeko heldulekuak eta ezkerraldekoeuskarriak erabiliaz, rokodromoaren gainalderairitsi behar dute. Ariketa zailegia baldin bada,posible da oina eskuen aldera pasatzea, betieretoki itsaskorretan eta ez euskarrietan.


9. saioa

Beroketa:


Jolasak:

Zailtasunak gainditzen.

Rokodromoan eskalatzean traba egingo dutenkartoizko pare bat kaxa itsatsi edo katigatu.Oztopoen gainetik pasatu.

K I R O L A E U S K A R A Z A URKIBIDEA « «



55/108


Urrats erraldoiak, urrats txikiak.

Rokodromoaren punturik gorenera igo, lehendabiziahalik eta euskarri eta helduleku gehien erabiliz,eta ondoren ahalik eta gutxien.

Izenaren bila.

Rokodromoan zenbaki bat jarri agerian, eta atzeanezkutuan kartoi meheak gelakoen izenekin.Ikasleak banan-banan igo eta norberaren izenaduen kartoi mehea topatu arte bertan arituko dira.Aurkitzean, atzean duen zenbakia ikasi, etabehera jaistean, irakasleari esango diote.


A URKIBIDEA « «


56/108



57/108


- lokarria hanka artetik edo aurretik pasatu beharda.

- lokarria ez da inoiz hankaren atzealdetikpasatu behar.

Aseguratzen duenak egin behar duena. Bidearenazpialdean segurtatzen ari denak honela jardungodu eskalatu duen laguna jaisteko:

- gri-grira edo kir-kilera doan soka eskuekinteinkatu eta lagunari lokarritik zintzilikgelditzeko esan.

- zintzilik dagoenean, gri-griaren kirtenetikteinkatuz joan poliki-poliki laguna jaitsi arte.

A URKIBIDEA « «


58/108


- gri-gririk ez izanez gero, maniobra berdina egindaiteke korapilo dinamikoa erabiliz, marrazkianagertzen den bezala.

A URKIBIDEA « «



59/108


10. saioa

Beroketa:

Aurreko saioko beroketa bera. Jolasak:

Beldurra galtzen:

Eskalatzen ari dena bigarren txaparaino heldu etabertatik lokarria pasa duenean, aseguratzen aridena jakinaren gain jarri eta atzerantz jauzi egingodu.

Ariketa bera errepika daiteke, txapa gerri pareandagoela, asegurua belaun parean edo oin pareandagoela.

Txandaka:

Jarri taldea binaka. Lehendabizi bikoteko batigoko da lehenengo txaparaino, bertan espresa

pasatu eta ondoren lagunak jaitsi egingo du. Gerotxandatu ondoren, aseguratzen egon dena bigarrentxaparaino igoko da, bertan espresa pasatu,ondoren lokarria, eta lagunak jaitsi egingo du.Horrela txandaka bide guztia egingo dute.

Saio bakoitzean garrantzitsua da bai rokodromoanbertan atseden nola atseden hartu ikastea eta baieskalada-saioaren bukaeran erlaxazioa

praktikatzea.

A URKIBIDEA « «


60/108


2.4. ESKALADA-SAIOAK INGURUNENATURALEAN

- Segurtasuna

Lurralde guztietan daude eskalada egiteko egokitudiren ingurune naturalak edo harrobi izandakoak,"eskalada-eskola" deituak. Leku horietan aspaldihasi eta egundaino ireki diren ehunka eskalada-bide aurki daitezke, asko, gainera, MendizaleFederakundearen laguntzarekin duela gutxiberrekipatutakoak dira (www.desnivel.com).

Ingurune naturalean altuera nabarmen handitzendenez eta arrisku zehatzak agertzen zaizkigunez,segurtasun-neurrietan ere arreta berezia jarrikodugu.

Zer eskatu beharko genioke eskalada-eskola bati?

- arrisku objektiborik ez izatea, amiltzeko edoharriak gainera erortzeko arriskurik ez egotea.

- zailtasun guztietako bideak egotea elkarrenondoan.

- boulderra, hau da, altuera gutxi eta heldulekuasko duten haitzak ere edukitzea

gomendagarria litzateke.- bide-amaieran ainguralekua edukitzea.

Materialaren erabilerari dagokionez, honakoakkonprobatuko ditugu:

- arnesa egoki jarri den.- buruko kaskoa uneoro jantzita dugun.- lokarria arnesera lotzeko egin den korapiloa

ondo dagoen.- lokarria egoki erabiltzen dugun, hau da,

zapaldu gabe, eta aseguruan katigatu aurretikhaginekin heldu gabe.

- laguna aseguratzeko tresnarik badagoen (gri-gria).

- aseguratzailea hormatik 2/3 metrotara kokatutadagoen.

- ainguralekuan lokarria inoiz ez dela baga edokordinotik zuzenean pasatu, mosketoi edometalezko eraztun batetik baizik; bestela,lokarria erre egiten da.

- katigalekuak zeharo fidagarriak diren.- katigaleku ez daudela ugertuak edo

zaharkituak.

A URKIBIDEA « «



61/108


- Materiala

Rokodromoa osorik eskalatzeko erabili dugunmaterial berak balioko digu ingurune naturalean.Dena den, ez dugu ahantziko beste elementu berribat:

· Kaskoa. Kirol-eskaladan erabiltzen ez bada ere,behar-beharrezkoa dugu eskalada klasikoan,haitzetan nahiz izotzetan. UIAAren (UnionInternational Alpinist Association) gomendioakjarraituta, gazte eta gaztetxo guztiek erabilibeharko lukete.

2.5. RAPELATZEA

2.5.1. Hasi aurretik kontuan hartu beharrekoak

2.5.1.a. Rapela teknikarekin hasteko, horma-barretan aritzea gomendatzen dugu. Horma-barraketa eserleku suediarrak erabiliko ditugu etaondoren azalduko ditugun pausoak jarraitukoditugu. Horma-barretan oinarrizko teknikakgeureganatu ditugunean rokodromo edo eskaladaeskolan rapelatu dezakegu.

2.5.1.b. Rapela muntatzeko ainguraleku guztizsegurua aurkitu behar da eta ez da inoiz asegurubakarrarekin jardun behar.

A URKIBIDEA « «


62/108


2.5.2. Norbait behean aseguratzen ari denean

2.5.2.a. Eskalatzaileak egin behar duena

a) Tresneria guztia muntatzen hasi aurretik, bagaedo kordino batez nork bere buruaainguraketan segurtatu.

b) Lokarriaren mutur bat ainguraketatik pasatueta bertatik tiratu lokarriaren erdira iritsi arte(gehienetan markatuta egoten da; bestela,norberak markatu beharko luke erostean).Erdia topatzean, lokarriaren mutur biak beherabota.

d) Zortzia eta asegurudun mosketoia prestatu.e) Ainguralekutik datorren lokarri bikoitza

zortziaren zulo handitik, behetik gora pasatueta zortziaren lepo inguruan jarri.

f) Zortziaren zulo txikia arnesean dugunasegurudun mosketoiari kateatu.

g) Oinazpiak paretan jarrita, arnesean eserita etabizkarra apur bat atzerantz botata, jaitsierariekin.

2.5.2.b. Aseguratzaileak egin behar duena

h) Aseguratzailea rapelatzen ari denaren azpianjarriko da.

i) Rapelatzen ari denarengandik datozen bi sokamuturrei eskuekin helduko die aseguratzaileak,gutxi gorabehera bere begien altueran.

j) Rapelatzen ari denak edo gelditu edo abiaduramantsotu behar duenean, aseguratzaileak sokabiei tira egingo die beherantz.

A URKIBIDEA « «

http://prevpage/http://prevpage/http://nextpage/


63/108

3 ESKALADA Hiztegia


64/108


Ainguraleku: Anclaje de reunión

Arnes: Arnés, boudrier

Aseguratzaile: Asegurador

Eskala: Escala

Eskalada artifizial: Escalada artificial

Eskalada-bide: Vía de escalada

Eskalada-eskola: Escuela de escalada

Eskalada libre: Escalada libre

Euskarri: Apoyo para los pies

Haustura-karga: Resistencia a la rotura

Helduleku : Presa para las manos

Horma-barra: Espaldera

Itsaskortasun: Adherencia

Katigaleku: Anclaje durante el largo de vía

Katu-oin: Pies de gato

Kir-kil: Gri-gri

Kirol-eskalada: Escalada deportiva

Kordada: Cordada

Kordino: Cordino

Mendi-gidari: Guía de montaña

Mosketoi: Mosquetón

Ointoki: Estribo

Zortzi: Ocho descendedor

A URKIBIDEA

4 ESKALADA Bibliografia


65/108


- "El manual del escalador"

Garth Hattingh.

Editorial Paidotribo

- "Escalada deportiva con niños y adolescentes"

Stefan Winter.

Desnivel

- "Manual de escalada"

Michael Hoffmann.

Ediciones Desnivel

- "Fichero de Juegos de scalada":

Hainbat autore.

INDE Publicaciones

- "Escalar en rocodromos"

John Long.

Ediciones Desnivel

- "Creditos variables de actividades en lanaturaleza: La escalada

Santiago Querol, Jose Mª Marco.

Editorial Paidotribo.

A URKIBIDEA

ORIENTAZIOA


66/108

1. SARRERA2. OINARRI TEORIKOAK3. ORIENTAZIOKO JOLAS ETA ARIKETAK

3.1. Maparen bidezko orientazioa3.1.1. Mapak irakurri3.1.2. Mapak irudikatu

3.1.2.a. Mapa3.1.2.b. Eskala3.1.2.c. Sestra kurbak3.1.2.d. Lerro koordenatuak

3.2. Iparrorratzaren bidezko orientazioa3.2.1. Iparrorratza3.2.2. Iparrorratzaren zatiak3.2.3. Toki zehatz batera iristeko norabidea aurkitzea3.2.4. Norabidea ezagututa toki jakin bat aurkitzea

3.3. Iparrorratza eta mapa batera erabiliz orientatzea3.3.1. Iparrorratzarekin mapa orientatzea3.3.2. Iparrorratzarekin mapan norabidea aurkitzea

3.4. Natur gunean egindako orientazio jardueretarakogomendioa

4 . SOLUZIOAK5 . HIZTEGIA6 . BIBLIOGRAFIA

MAPAK

K I R O L A E U S K A R A Z A URKIBIDEA

1 ORIENTAZIOA Sarrera


67/108


1.1 SARRERA

Orientazioak oinarri teoriko zabalak dituen arren,kapitulu honetan oinarrizko kontzeptuenazalpenak baino ez ditugu emango, ondorenariketa praktikoen bitartez lantzeko. Bestalde,orientazio jolas eta jardueretan aritzeko,ezinbestekoa da ipar hemisferioan gaudela etaipar magnetikoa erabiliko dugula kontuan hartzea.

Zenbait ariketetan ibilaldi eta leku jakinei egitenzaie erreferentzia. Bergarako Aranzadi Ikastolakogimnasio, jolastoki eta inguru hurbilari dagozkie.Adibide gisa eskaintzen dira, ariketak edozeinespaziotara egokitu baitaitezke.

1.2 HISTORIA

Antzina, gure arbasoek eraiki zituzten tumulu,trikuharri eta hilobiak ekialde edo sortalderaorientatuta zeuden. Begiratuz gero, gureherrietako elizen sarrera nagusia ere ekialderaorientatuta dagoela ohartuko zara.

XVIII. mendean egin ziren kontinenteenbarrualdeetako lehen esplorazioak eta Alpeetakozein Pirinioetako gailur garaienetara lehenahaleginak.

XIX. mendeko lehen erdian, azkenik, sestrakurbadun lehen irudikapenak agertu ziren. Ordutikhona, munduko bazter guztien kartografia egin da,bai lurretik bertatik, bai zerutik sateliteenbitartez.

Gizakiek betidanik erabili dituzte orientatzekoestrategiak, baina gaur egun orientazioa kirol erebihurtu da.

A URKIBIDEA


68/108


69/108

3 ORIENTAZIOA Jolas eta ariketak


70/108


3.1. MAPAREN BIDEZKO ORIENTAZIOA

3.1.1. Mapak irakur tzea

1. ariketa. Inguru hurbila paperean irudikatzea.

Materiala: arkatza, borratzekoa, erregela, paperkoadrikulatua.

Neska-mutikoek gimnasioko edo gelakoirudikapen grafikoa egin behar dute paperean:paretak, zutabeak, ateak, armairuak, bestelako

materiala... Guztia azaldu behar dute marrazkian.

Antzeko ariketa da beste hau, baina oraingoanikastetxeko kanpoko jolastokiaren irudikapengrafikoa egin behar dute: kirol instalazioen lurrekomarrak, ateak, saskiak, zakarrontziak, e.a. azaldubehar dituzte.

Bi talde eginda, marrazkilariena eta

korrikalariena, batzuek ibilaldi bat markatuko duteaurreko ariketan egindako irudian eta besteekibilaldi hori egingo dute antxintxika.

2.ariketa. Irudikapen grafikoa zuzen orientatzea.

Materiala: 3 eserleku suediar, 2 oin-oihal, 5 uztai,4 gurpil, 6 pibot.

Gimnasioko irudikapen grafikoa (1. mapa)

Irakasleak materialak gimnasioko irudikapengrafikoan marraztuko ditu modu jakin bateankokatuta (1. mapa). Ikasleek gimnasioa hutsiktopatuko dute, eta materiala irudikapeneanazaltzen den bezala kokatu behar dute.

Gimnasioa 1. mapak erakusten duen moduanantolatuta dagoenean, irakasleak 2. mapa emangodie ikasleei. Horretan, materialak 1. mapanbezala agertzen dira espazioan kokatuta, baina ezdago gelako erreferentzia fisikorik (pareta,zutabeak...). Ikasle bakoitza gelako gune jakinbatean kokatuko da eta, gune hori mapanidentifikatu ondoren, mapaz baliatuz behar bezalaorientatzen saiatuko da.

Ikasleak, banaka eta begiak itxita, gelako bestegune batera eramango ditugu. Han, begietakozapia kendu eta maparen bidez ahalik etaazkarren orientatu behar dute.

A URKIBIDEA «


71/108

5 Z b bid f b d j t d 3 1 2 M k i dik t



72/108


5. Zebrabidea semaforoa berde jartzen deneangurutzatu eta, zuzenean, aurre-aurrean duzuenzubipera joan. Zein ikastetxetako bi eraikuntzalotzen ditu zubi horrek?

6. Zubipetik abiatuta, aldapa igotzen hasiaurretik eskuman ikastetxeko jolastokirakosarrera dago. Bertara sartu. Norantz irekitzenda atea, ezkerrerantz edo eskumarantz?

7. Jolastoki-sarrera honetan zuhaitzak daude.Zenbat?

3.1.2. Mapak irudikatu

Aurrerantzean, kontzeptu baten azalpena etaberau lantzeko ariketak batera azalduko dira.

3.1.2. a Mapa

Mapa goitik ikusitako lurraren irudikapena da.Hegazkin batetik ateratako argazkiak bezala, mapabatek eremua adierazten du, eta horretarakoikurrez baliatzen da. Hainbat mapa mota dago:

- Geografikoak ( Atlasa... )

- Planimetriakoak ( turistikoak,errepideetakoak... )- Erliebezkoak- Mendilerro edo gangar-marrenak (

eskematikoak )- Topografikoak ( sestra kurbadunak )Orientazio lanetan garrantzi berezia dute mapa

topografikoek.

A URKIBIDEA « «


73/108

3 1 2 c Sestra kurbak



74/108


3.1.2.c Sestra kurbak

Mapa topografikoak erliebea sestra kurben bitartezadierazten du. Sestra kurba bakoitzak altitude

berean dauden puntu guztiak lotzen ditu, etamapari hirugarren dimentsio bat ezartzen zaio.100 metrotik 100 metrora, lerro lodiago batezmarkatzen da sestra-kurba eta bertan altuera ereadierazten da.

Goiko marrazkian azaltzen den bezala isurialdea

maldatsua denean, lerroak oso gertu agertzen dirabata bestearengandik; aldapa gutxiko maldadenean, aldiz, lerroak bereiziago agertzen dira.

A URKIBIDEA « «

8 ariketa Sestra kurbak erabiltzea Lotu esaldi bakoitza dagokion sestra kurbarekin


75/108


8. ariketa. Sestra kurbak erabiltzea.

Materiala: 5. irudia, arkatza, papera

5. n, 50 metrotatik abiatu eta gailurrera (250m.) iristeko, zein litzateke isurialderik motzena?Maldatsuena? Aldapa gutxienekoa?

Atera ondorengo sestra kurben profilak.

Lotu esaldi bakoitza dagokion sestra kurbarekin.

1. Ipar eta hegoaldeko isurialdeek aldapa handiadaukate.

2. Mendi honek hego-mendebaldea osoaldapatsua dauka.

3. Hego-mendebaldeko isurialdea bakarrik ez damaldatsua.

4. Mendi honek bi gailur ditu eta hegoaldekoagaraiagoa da.5. Mendi hau alde guztietatik igo daiteke erraz.6. Mendi hau hobe ekialdetik ez igotzea.

A URKIBIDEA « «


76/108


77/108

3.2. IPARRORRATZAREN BIDEZKO Kapitulu honetan ez dugu ipar geografikoa eta ipar



78/108


3.2. IPARRORRATZAREN BIDEZKOORIENTAZIOA

3.2.1 IparrorratzaOrratz imanduaren bidez beti iparra adieraztenduen tresna da. Puntu horri 0º edo 360º deritzo.Iparra non dagoen jakinda, beste norabideak ereerraz antzeman daitezke:

Iparra (I) 0º, 360ºEkialdea, sortaldea(E) 90ºHegoaldea (H) 180º

Mendebaldea, sartaldea (W) 270ºIparrorratzak linbo izeneko zirkunferentziamugikorra ere badu; linboa erlojuaren orratzennorabidean 0ºtik 360ºra banatuta dago.

p g p g g pmagnetikoaren arteko desberdintasuna landuko.Hala ere, honakoak jakin beharrekoak dira:

- Ipar geografikoa maparen goiko aldea da.- Ipar magnetikoa, aldiz, iparrorratzak adierazten

duen gunea.- Eta irudian ikusten den bezala, ez datoz bat.

Bata eta bestearen arteko deklinaziomagnetikoa mendebaldera 3º 40´koa da, hauda, 800 km-ko tartea Ipar Poloan (1995.urteko datua, distantzia hau aldatuaz doa eta).

A URKIBIDEA « «

3.2.2 Iparrorratzaren zatiak 10. ariketa. Iparrorratza erabiltzea


79/108


Iparrorratz bat egitea.

Materiala: imana, artilea josteko orratza,palankana eta kortxoa.

1. Orratza imanaren gainetik pasatu, betinorabide berean.

2. 8 mm-ko zabalera duen kortxo zatia moztu.Kortxoaren zabalerak orratzaren luzerarenherena behar du izan. Alderik aldeko ebakiaegin kortxoan bertan orratza sartzeko .

3. Ondo zentratu ondoren, orratza ebakiduranitsatsi.

4. Kortxoa eta orratz imandua uretan utzi;berehala, orratza N-S aldera orientatuko da.

A URKIBIDEA « «

Benetako iparrorratza hartuta, orratzak beti



80/108


iparra markatzen duela baieztatu, nahiz eta birakeman edota norabidea aldatu.

Iparrorratza metalezko objektu edo tokietarahurbildu: auto baten gainera, burdinazko egituraduen mahai batera, saskira, e.a. Iparrorratzakaldaketak jasaten dituela ikusiko dugu.

3.2.3 Toki zehatz batera iristeko,norabidea aurkitzea

1. Goiko marrazkian ikusten den bezala, tokizehatz batera iristeko hartu behar dennorabidea jakiteko, markatutako puntuarenpare-parean jarri. Horrela kokatuta,iparrorratzaren norabide-gezia puntuari begiraipini.

2. Ondoren, linboa mugitu iparra markatzenduen orientazio-geziaren edo orratz

imantatuaren gainean geratu arte.3. Iparrorratzaren norabide-geziaren azpian

markatuta dauden graduek norabideaadieraziko dute.

A URKIBIDEA « «

11. ariketa. Iparrorratza erabiliz norabidea Ikastetxeko jolastokiaren erdi-erdian jarrita,


81/108


aurkitzea.

Materiala: Iparrorratza, ikastetxeko jolastokikomapa (3. mapa), papera, arkatza

Ikastetxeko jolastokiaren erdi-erdian jarrita, tokihauetara joateko norabidea aurkitu:

Hego-mendebaldean dagoen saskira.Ipar-ekialdean dagoen atera.Jolastokiko mendebaldean dagoen irteerako

atera.

bertatik 15-20 metrotara pibotak jarri, etahorietan txartel hizkidunak. Talde bakoitzari hitzbana eman, hitza osatzen duten hizki guztien

norabidea gradutan topa dezaten.AMONA - ITSASO - MENDI - ZEZEN - KATU - TXORI

A URKIBIDEA « «

3.2.4 Norabidea ezagutu

ta toki jakin bat aurkitzea 12.ariketa. Norabidea ezagututa toki jakin batki



82/108


1- Norabide-geziak etagradutan emandakonorabideak bat egin artelinboa mugitu.2- Iparrorratzaren iparraketa linboarenak bat eginarte iparrorratza mugitu.3- Une horretan, norabidegeziak aurkitu nahi dentoki zehatzera joatekojarraitu beharreko

norabidea markatuko du.

aurkitzea.

Materiala: Iparrorratza, papera, arkatza.Ikastetxeko jolastokiaren erdi-erdian kokatuta,ondoko norabideetan zer dagoen esan.

230º60º45º

310º

A URKIBIDEA « «

Materiala: Pibotak, iparrorratza, papera, arkatza, Ikasle talde bakoitzaren fitxan irteera puntutikbi t t t b it lik d i k it it i


83/108


mapa.

Ikastetxeko jolastokian marrazkian ikusten den

bezala pibotak jarri. Aurrez, horietako bakoitzarennorabidea eta distantzia zehaztuta izango ditugu.

abiatu eta puntu berera itzuliko den zirkuitu itxiazehaztuko dugu. Adibidez:

- Irteera, 45º 3 urrats, 90º 8 urrats, 45º 8urrats, 360º 5 urrats,

- 310º 8 urrats, 270º 9 urrats, 225º 8 urrats,157º 15 urrats,

- 135º 3 urrats.

Fitxan pibotak baino ez dira agertuko, etaikasleek, ibilbidea egiten diharduten neurrian,zein pibotetatik zein pibotetara doazen marraztukodute. Amaieran, fitxa entregatzean, txantiloibatekin konprobatuko dugu.

A URKIBIDEA « «

Materiala: Egin beharreko zirkuituko fitxa,iparrorratza papera arkatza koltxonetak pibotak



84/108


iparrorratza, papera, arkatza, koltxonetak, pibotak.

Zirkuituan orientazio froga eta ariketa fisikoatartekatuko dira. Helmugatik irtetean, ikaslebakoitzak iparrorratza, papera eta arkatzadaramatza. Zirkuituan zehar pibotak eta oin-oihalak daude.

Lehenengo hiru piboten norabidea asmatu etapaperean idatzi beharko du.

Hirugarrenetik helmugara iristeko, aurrezemandako norabidea duten pibotak ukitu beharkoditu.

Piboten arteko bitarteari dagokion froga fisikoagainditu beharko du, adibidez, (1) 10 abdominal,(2) 5 flexio besoekin.

A URKIBIDEA « «

13. ariketa. Altxorraren bila. 3. Aranzadi Ikastolako anagrama duenetxetxoaren ertz batean teilatuaren altueran


85/108


Ariketa honetan orain arte ikasitako teknikaguztiak erabiliko ditugu.

Materiala: egin beharreko zirkuituaren fitxa (10.mapa), iparrorratza, papera, arkatza.

Agindu hauek emango zaizkie umeei idatziz:"Jarraitu mapan zehar markatu zaizuen ibilbidea1. puntutik hasita. Puntu bakoitzean, ondorendoazkizuen galderen erantzunak aurkitukodituzue. Bete ezazue fitxa erantzunekin."

Adibide gisa azaltzen diren galderak X maparidagozkio eta Bergarako zenbait toki, kartel etatxokori egiten diote erreferentzia:

1. Zein da Alkortagas enpresak Donostian duenhelbidea?

Eta zein da Hernaniko bulegoko telefonozenbakia?

2. Puntu honetan Euskal Herrian oso ezaguna

den zuhaitz bat topatuko duzu. Zein da bereizena?

etxetxoaren ertz batean, teilatuaren altueran,tresna bat dago. Zertarako balio du?

4. Puntu honetan kartoi mehe bat dago zintzilik;

bertan agertzen den marrazkia kopiatu.5. Zein eraikin ezagunaren aurrean zaude? Zein

da bere anagrama? Marrazkia egin.6. Pasealekuari jarraituz, aurrez aurre Santa

Marina eliza duzu. Zein norabide daukakanpandorreak?

7. Zein lora klase da Nagusien Elkartearensarrerako ate gaineko arkua osatzen duena?

8. Zer zenbaki dauka atari honek? Nor bizi da3.D-n?

9. Zer zenbaki dauka atari honek? Nor bizi da2.A-n?

10. Hilerriko ate aurrean zaude. Aurre-aurreankapera duzu; zenbat kristal falta zaizkio ategaineko beirateari?

Jaiegunetan zer ordutegi dauka hilerriak?11. Puntu honetan kartoi mehe bat dago

zintzilik; bertan, hurrengo puntura joatekojarraitu behar duzun norabidea eta eman behardituzun urratsak aurkituko dituzu.

A URKIBIDEA « «

http://nextpage/http://prevpage/http://nextpage/


86/108

3.3.2. Iparrorratzarekin mapannorabideak aurkitzea

2. Iparrorratzaren linboa mugitu bere (N) iparraeta maparena (N) bat etorri arte.


87/108


norabideak aurkitzea

Mapako zein puntutan gauden (A) eta zein

puntutara joan nahi dugun (B) jakinda, urratshauek egingo ditugu iparrorratzaren norabide-geziak B puntua seinala dezan.

1. Mapan A eta B puntuak iparrorratzarenertzarekin lotu. Adi, iparrorratzaren norabide-geziak B puntua seinalatu behar du.

eta maparena (N) bat etorri arte.3. Ondoren, iparrorratza maparen gainean jarri.

Iparrorratza manipulatu gabe, bion iparrek (N)

bat egin arte mapa mugitu.

15. ariketa. Maparekin eta iparrorratzarekinnorabideak aurkitzea

Materiala: bost kontrol-gune dauzkan auzokomapa (9. mapa), iparrorratza eta kontrol fitxa

Irteera gunetik abiatuta, mapan markatuta daudenpuntuetara joan. Kontrol fitxan puntu batetikbestera dagoen norabidea eta distantzia idatzi;horretarako, kontuan izan urrats bakoitzeko metrobat dela.

Materiala: herriko mapa (8. mapa), kontrol fitxaeta iparrorratza. A 148m. puntutik abiatuta, B250m. puntura iritsi behar duzu. Zein duzu bidemotz eta zuzenena? Errazena eta luzeena?

Zein norabide dago A-tik B-ra?

A URKIBIDEA « «

4.4. NATUR GUNEAN EGINDAKOORIENTAZIO JARDUERETARAKO

- Txirrinak: ibilaldian zehar azkarrago mugitzeko.Ibilaldiari dagokionez:



88/108


ORIENTAZIO JARDUERETARAKOGOMENDIOAK

Naturan egindako orientazio jarduerak hainbatarrazoirengatik garrantzi berezia dauka:

- Ikaste prozesuko unerik motibagarriena izandaiteke

- Ikasi den guztia erabil daiteke- Ingurune ezezagun batean arituko dira

Horregatik, oso kontuan hartu behar diraibilaldiaren antolamendurako gomendioak:

- Konfiantza hartzeko, talde guztia batera abiadaiteke.

- Ibilaldirako hiru bat irakasle-arduradun egoteakomeni da. Bat, irteera eta helmugaantolatzeko, toki berean egingo baitira hasieraeta amaiera. Beste biak ingurunean mugitzekoarazoak izan ditzaketen taldeei laguntzeko.

- Sorospenak: botikina izatea eta gertuen dagoensorospen etxea ezagutzea komeni da.

- Ibilgailuak: kotxeren bat edozeinezbeharretarako.

- Ibilaldiari dagokionez:- Ibilaldiaren diseinua eta zailtasuna ikasleen

araberakoa egingo da.- Hasierako kontrolak edo frogak errazak jarri;

aurrerago eta zailagoak izan daitezke.- Segurtasunari dagokionez:- Partaideek argi eduki behar dute zer egin

beharko luketen galduz gero.- Ibilaldia egingo den ingurua arrisku

geografikorik gabekoa izatea.

- Istripu bat izanez gero, partaideek tresnarenbat izango dute jakinarazteko: txilibitua, walkia...

A URKIBIDEA «

4 ORIENTAZIOA Soluzioak5. Ariketa

1 H i t l

-


89/108

K I R O L A E U S K A R A Z A URKIBIDEA «

1. Hogei eta lau2. Homz

3. Bilintx-Etxepare4. Hiru5. Migel Altuna Institutua6. Eskuinerantz7. Zortzi

7. Ariketa

- 1:10.000 Errealitatean 1 km, mapan 10 cm1:25.000 Errealitatean 1 km, mapan 4cm1:50.000 Errealitatean 1 km, mapan 2cm

- 1:50.000 eskala izango da. 2 km errealitatean,4 cm mapan

8. Ariketa

- Isurialderik motzena: (W) mendebaldekoaIsurialderik maldatsuena: (W) mendebaldekoaIsurialderik aldapa gutxienekoa: (IE) iparekialdekoa

- 1-E, 2-C, 3-B, 4-F, 5-A, 6-D.

- 1-B, 2-C, 3-E, 4-A, 5-D.

1-E, 2-D, 3-A, 4-C, 5-B.1-C, 2-E, 3-B, 4-A, 5-D.

9. Ariketa.

1 Bilbo

11. Ariketa.

AMONA: 330º 60º 15º 220º 330º


90/108


- 1. Bilbo2. Iruñea

15. Donostia16. Donibane Garazi

- 1. Mendebaldera2. Iparraldera3. Ekialdera4. Hegoaldera17. Ipar mendebaldera18. Hego ekialdera19. Hego mendebaldera20. Ipar ekialdera

- AMONA: 330º, 60º, 15º, 220º, 330ºITSASO: 157º, 112º, 90º, 330º, 90º, 15º

MENDI: 60º, 270º, 220º, 345º, 157ºZEZEN: 292º, 270º, 292º, 270º, 220ºKATU: 190º, 330º, 112º, 38ºTXORI: 112º, 140º, 15º, 247º, 157º

12. Ariketa.

- 230º Zakar ontzi zuria60º Patioko ate handia45º Frontisa310º Haurtzaindegia

-

A URKIBIDEA « «

13. Ariketa.

1 Calle Ferrerias 19

15. Ariketa.

1 292º 57 urrats

4 ORIENTAZIOA Soluzioak



91/108


- 1. Calle Ferrerias 19943550571

2. Gorostia3. Haizearen norabidea markatzen duen haize-orratza

4.5. Anbulatorioa6. 210º7. Arrosa8. 7 zenb. Almorzatarrak9. 9 zenb. Zuazolazigorragatarrak10. 12:00etatik 15:00etara11. 315º, berrogei eta bost pauso12.13. Bietara14. Erlojuaren orratzen norabidean

- 1. 292 57 urrats2. 150º 102 urrats

3. 270º 89 urrats4. 22º 95 urrats5. 135º 71 urrats

A URKIBIDEA «

Iparrorratza: Brujula

Isurialdea: Vertiente

5 ORIENTAZIOA Hiztegia


92/108


Isurialdea: Vertiente

Norabidea: Rumbo

A URKIBIDEA

- Créditos variables de actividades en lanaturaleza: La orientación

5 ORIENTAZIOA Bibliografia


93/108


Santiago Querol CarcellerJose Mª Marco García

Editorial Paidotribo

- OrientaciónEusebio Garcia GómezEdiciones Desnivel

- Carreras de Orientación

Eusebio García GomezEdiciones Desnivel

- OrientazioaIñaki Zuza Zabalegi

- Orientazioa

Felipe Uriarte Lasarte

A URKIBIDEA

1. mapa


94/108

A URKIBIDEA «

2. mapa


95/108

A URKIBIDEA « «

3. mapa


96/108

A URKIBIDEA « «

4. mapa


97/108

A URKIBIDEA « «

5. mapa


98/108

A URKIBIDEA « «

6. mapa


99/108

A URKIBIDEA « «


100/108

8. mapa


101/108

A URKIBIDEA « «

9. mapa


102/108

A URKIBIDEA « «

10. mapa


103/108

A URKIBIDEA « «

Mapa planimetrikoa


104/108

A URKIBIDEA « «

http://prevpage/http://nextpage/http://prevpage/


105/108

Mapa Geografikoa


106/108

A URKIBIDEA « «

Mapa Eskematikoa

http://prevpage/http://nextpage/http://prevpage/


107/108

A URKIBIDEA « «

Erliebezko mapa



108/108

A URKIBIDEA «

Nature Kint Zak

Documents

Transcript of Nature Kint Zak