Namma Kalvi - The No.1 Educational Website for …...Namma Kalvi - The No.1 Educational Website for...
Transcript of Namma Kalvi - The No.1 Educational Website for …...Namma Kalvi - The No.1 Educational Website for...
Namma Kalvi - The No.1 Educational Website for 9th, 10th,11th, 12th, TRB TET & TNPSC Materials
www.nammakalvi.weebly.com
(ii)
Kidt®. Ïuh. _®¤ÂÏiz¥nguhÁça®
fâj¤Jiw
khãy¡fšÿç (j‹dh£Á) jäœehL muR, br‹id – 600 005
Kidt®. F.g. Ítuh{Ïiz¥nguhÁça®
ÏuhkhD#‹ ca®fâj
MuhŒ¢Á¡ fHf« br‹id¥
gšfiy¡ fHf«, br‹id-5
K. kÂthz‹jiyik MÁça®
muR ca®ãiy¥ gŸë bgh«kmŸë, fhçk§fy«
j®kòç kht£l«-635 111
Kidt®. r.M. nr£L Ïiz¥nguhÁça®
fâj¤Jiw
D.G. itzt¡ fšÿç
mU«gh¡f«, br‹id -106
t. Kåa‹jiyik MÁça®
br‹id ca®ãiy¥ gŸë
#hg®fh‹ng£il, br‹id - 600 083
Át. ghòg£ljhç MÁça®
muR kfë® nkšãiy¥ gŸë
éG¥òu« - 605 602
m. brªÂš Fkh®g£ljhç MÁça®
muR nkšãiy¥ gŸë
ÂU¤Jiwô®, flÿ®- 607 205
Ó.kh. mç»UZz‹g£ljhç MÁça®
b#duš fça¥gh nkšãiy¥ gŸë
rhè¡»uhk«, br‹id - 600 093
k. FHªijntYg£ljhç MÁça®
muR kfë® nkšãiy¥ gŸë
éG¥òu« - 605 602
k. bršyK¤Jg£ljhç MÁça®
muR ca®ãiy¥ gŸë
Tå¥ghisa«, ÂUtŸq® - 602 026
Á. g‹Ü®bršt«KJfiy g£ljhç MÁça®
muR nkšãiy¥ gŸë
v«.í.M®. ef®, br‹id- 600 078
nkyhŒths®fŸ
üyhÁça®fŸ
© jäœehL bg‰nwh® MÁça® fHf«
Kjš gÂ¥ò - 2011
Ϫj ò¤jf« gŸë¡ fšé¤ Jiw
têfh£Ljè‹go jahç¡f¥g£lJ.
bt¥ M¥br£ Kiwæš m¢Á£nlh® :
éiy. `
fâå j£l¢R, tiufiy k‰W« m£ilgl« totik¥ò: î› Mdª
FG¤jiyt®
(iii)
Kidt® g. kâ fšÿç¢ rhiy,
gŸë¡ fšé Ïa¡Fe® br‹id-600 006.
thœ¤J¢ brŒÂ
muR bghJ¤ nj®éš fyªJ bfhŸS« 10M« tF¥ò khzt®fS¡F« k‰W«
f‰Ã¡F« MÁça®fS¡F« cjéL« tifæš, édh t§» cŸë£l ò¤jf§fis
cUth¡» btëæL« e‰gâia jäœehL bg‰nwh® MÁça® fHf« Áw¥ghf¢ brŒJ
tU»wJ.
10M« tF¥ò fâj ghlüyhÁça® FGédiu¡ bfh©nl, ‘SCORE BOOK’ v‹w
üš jahç¡f¥g£LŸsJ. bghJ¤ nj®éš fyªJ bfhŸS« 10M« tF¥ò khzt®fŸ
j§fŸ f‰wš miléid jh§fshfnt kÂ¥Ãl cjéL« tifæš ò¤jf¤ÂYŸs
édh¡fS¡fhd Ô®ÎfŸ, tif¥gL¤j¥g£l édh¡fë‹ bjhF¥ò, khÂç F¿¡nfhŸ
édh¡fë‹ bjhF¥ò, cUth¡f¥g£l édh¡fë‹ bjhF¥ò, khÂç édh¤jh£fŸ
k‰W« kÂ¥ÕL KiwÍl‹ Toa muR khÂç édh¤jhŸ M»a mid¤J Áw¥ò
m«r§fisÍ« cŸsl¡»a ò¤jfkhf ‘SCORE BOOK’ mikªJŸsJ ghuh£L¡FçaJ.
khzt®fŸ Ï¥ò¤jf¤Âid¡ T®ªJ go¤J, fâj m¿éid¥ bgU¡»¡
bfhŸtnjhL, bghJ¤ nj®éid e«Ã¡ifÍl‹ v®bfhŸs KoÍ« vd e«ò»nw‹.
Ï›btëpL khzt®fS¡F C¡f¤ijÍ«, c‰rhf¤ijÍ« c©lh¡FtnjhL
mt®fŸ eš bt‰¿¡F« têtF¡Fbkd cWÂahf e«ò»nw‹. khzt, khzéfŸ
bt‰¿ bgw ešthœ¤JfŸ.
ä¡f m‹òl‹,
(g. kâ)
gŸë¡ fšé Ïa¡Fe®
www.nammakalvi.weebly.com
Namma Kalvi - The No.1 Educational Websitefor 9th, 10th, 11th, 12th,
TRB TET & TNPSC Materials
(v)
10M« tF¥ò fz¡F¥ ghlüèYŸs gæ‰Á édh¡fS¡F¤ Ô®ÎfŸ,
ghlüš mo¥gilæš jahç¡f¥g£l édh¡fë‹ bjhF¥ò, Ô®ÎfSl‹ Toa
F¿¡nfhŸ édh¡fŸ, kÂ¥bg©fS¡nf‰g tif¥gL¤j¥g£l édh¡fë‹
bjhF¥ò, kÂ¥Õ£L KiwÍl‹ Toa bghJ¤nj®Î¡Fça khÂç édh¤jhŸ
M»at‰iw cŸsl¡»a SCORE BOOK vD« Ϫüš cUth¡f¥ bg‰wik¡F
ghlüyhÁça® FG ä¡f k»œ¢Áail»wJ.
fâj¤Âš fz¡FfS¡F ԮΠfhQ«nghJ x‹W¡F« nk‰g£l
têKiwfis¡ ifah©L rçahd¤ Ô®éid¥ bgwyh« v‹gJ eh« midtU«
m¿ªjnj. fz¡FfS¡Fça ã%gz§fis vëikahfΫ Áw¥ghfΫ tH§»l,
eh§fŸ Ka‰Á brŒJŸnsh«.
fz¡FfS¡F Ô®Îfhz K‰gL« khzt‹, òÂa c¤Âfis¡
ifah©L rçahd¤ Ô®éid¥ bgWtj‰F Ka‹¿l cjÎtJ
x›bthU MÁçaç‹ jiyaha¡ flikahF«.
Ï¥ò¤jf¤ÂYŸs jahç¡f¥g£l édh¡fë‹ bjhF¥ò KGik bg‰wjšy.
mt‰iw khÂçahf¡ bfh©L nkY« gy édh¡fis jahç¤J bghJ¤nj®éš
Ïl«bgw¢ brŒayh«.
khzt¢ rKjha¤Âl« fâj M‰wiy C¡Fé¡F« fUéahf Ϫüš
mikÍ« vd e«ò»nwh«. fz¡FfS¡F Ô®ÎfŸ fhz jhkhfnt xUt® Ka‹W,
gy Kiw gæ‰Á brŒJ rçahd Ô®Îfis¥ bgWtjhš k£Lnk, mtç‹ fâj
M‰wš nk«gL«. M®t¤JlD« k»œ¢ÁÍlD« khzt¢ rKjha«, fâj¤ij¥
gæy SCORE BOOK cjΫ vd e«ò»nwh«.
Ï¥ò¤jf¤Âid cUth¡»l všyh tifæY« Jizòçªj gŸë¡ fšé¤
Jiw¡F v§fsJ kdkh®ªj e‹¿æid¤ bjçé¤J¡ bfhŸ»nwh«. nkY«
Ϫüèid btëæL« jäœehL bg‰nwh® MÁça® fHf¤Â‰F v§fsJ
e‹¿æid¤ bjçé¤J¡ bfhŸ»nwh«.
Ϫüèid nk«gL¤j cjΫ MnyhridfS« fU¤JfS« bgçJ«
tunt‰f¥gL»‹wd.
Ïuh._®¤Â
FG¤jiyt®-üyhÁça® FG
KfÎiuwww.nammakalvi.weebly.com
(vi)
bghUsl¡f«
Ô®ÎfŸ
1. fz§fS« rh®òfS« ...... 1
2. bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« ...... 23
3. Ïa‰fâj« ...... 57
4. mâfŸ ...... 121
5. Ma¤bjhiy toéaš ...... 141
6. toéaš ...... 171
7. K¡nfhzéaš ...... 190
8. mséaš ...... 211
9. brŒKiw toéaš ...... 234
10. tiugl§fŸ ...... 255
11. òŸëæaš ...... 273
12. ãfœjfÎ ...... 285
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ ...... 302
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ ...... 379
khÂç édh¤jhŸfŸ ...... 404
muR khÂç édh¤jhŸ - kÂ¥ÕL Kiw ...... 429
www.nammakalvi.weebly.com
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 1
1. SETS AND FUNCTIONS
gæ‰Á 1.1 1. A B1 våš, A B B, = vd¡ fh£Lf (bt‹gl¤ij¥ ga‹gL¤jΫ).
Ô®Î: A B B, =
2. A B1 våš, A B+ k‰W« \A B M»at‰iw¡ fh©f. (bt‹gl¤ij¥ ga‹gL¤Jf).Ô®Î: A B A+ = \A B z=
3. { , , }, { , , , } { , , , }k‰W«P a b c Q g h x y R a e f s= = = . våš, ËtUtdt‰iw¡
fh©f:
(i) \P R (ii) Q R+ (iii) \R P Q+^ h
Ô®Î: (i) P = { , , }, { , , , }a b c Q g h x y= k‰W« { , , , }R a e f s= vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
Ï¥bghGJ, \P R = { ; }t P t Rg! , P -š cŸs, R-š Ïšyhj cW¥òfŸ.
= { , }b c . (ii) Q R+ .
Q R+ v‹gJ Q k‰w« R M»a Ïu©L fz§fëY« cŸs cW¥òfŸ.vdnt, ,Q R+ Q= bt‰Wfz«.
(iii) \R P Q+^ h. ϧF, P Q+ v‹gJ bt‰Wfz«. vdnt, \( ) { , , , } .R P Q R a e f s+ = =
4. { , , , , }, { , , } { , , , , , }k‰W«A B C4 6 7 8 9 2 4 6 1 2 3 4 5 6= = = ,
våš, ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(i) A B C, +^ h, (ii) A B C+ ,^ h, (iii) \ \A C B^ h.Ô®Î: (i) B C+ = {2, 4, 6} + {1, 2, 3, 4, 5, 6} = {2, 4, 6}. vdnt, ( )A B C, + = {4, 6, 7, 8, 9} , {2, 4, 6} = {2, 4, 6, 7, 8, 9}.(ii) B C, = {2, 4, 6} , {1, 2, 3, 4, 5, 6} = {1, 2, 3, 4, 5, 6}. vdnt, ( )A B C+ , = {4, 6, 7, 8, 9} + {1, 2, 3, 4, 5, 6} = {4, 6}(iii) \C B = {1, 2, 3, 4, 5, 6} \ {2, 4, 6} = {1, 3, 5} vdnt, \ ( \ )A C B = {4, 6, 7, 8, 9} \ {1, 3, 5} = {4, 6, 7, 8, 9}.
fz§fS« rh®òfS« 1www.nammakalvi.weebly.com
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«2
5. { , , , , }, { , , , , }A a x y r s B 1 3 5 7 10= = - , vd¡ bfhL¡f¥g£LŸs fz§fS¡F,
fz§fë‹ nr®¥ò brayhdJ, gçkh‰W¥ g©ò cilaJ v‹gij rçgh®¡fΫ.
Ô®Î: { , , , , }, {1,3,5,7, 10}A a x y r s B= = - vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
A B B A, ,= v‹gij rçgh®¥ngh«.Ï¥bghGJ, A B, = { , , , , } {1,3,5,7, 10}.a x y r s , -
= { , , , , , , , , , }a x y r s 1 3 5 7 10- g (1) B A, = {1,3,5,7, 10} { , , , , }a x y r s,-
= { , , , , , , , , , }a x y r s 1 3 5 7 10- g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ, A B B A, ,= MF«. vdnt, fz§fë‹ nr®¥ò gçkh‰W¥g©ò cilaJ.
6. { , , , , , , , } { , , , , , , , }k‰W«A l m n o B m n o p2 3 4 7 2 5 3 2= = - M » a t ‰ ¿ ‰ F
fz§fë‹ bt£L, gçkh‰W¥ g©ò cilaJ v‹gij rçgh®¡fΫ.
Ô®Î: A B B A+ += v‹gij rçgh®¥ngh«.Ï¥bghGJ, A B+ = { , , , , , , , } { , , , , , , , }l m n o m n o p2 3 4 7 2 5 3 2+ -
= { , , , , }m n o2 3 g (1) B A+ = { , , , , , , , } { , , , , , , , }m n o p l m n o2 5 3 2 2 3 4 7+-
= { , , , , }m n o2 3 g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ, A B B A+ += MF«. vdnt, fz§fë‹ bt£L, gçkh‰W¥g©ò cilaJ.
7. A={ 42v‹gJx x; -‹ gfh¡ fhuâ}, { , }B x x x5 12 N1; # != k‰W«
{ , , , }C 1 4 5 6= ,våš, A B C A B C, , , ,=^ ^h h v‹gij rçgh®¡fΫ.
Ô®Î: {2,3,7}, 6,7,8,9,10,11,12 {1,4,5,6}A B C= = =" ,
( ) ( )A B C A B C, , , ,= v‹gij rçgh®¥ngh«. Ï¥bghGJ, B C, = {6, 7, 8, 9, 10, 11, 12} , {1, 4, 5, 6} = {1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12} vdnt, ( )A B C, , = {2, 3, 7} , {1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12} = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12} g (1) Ï¥bghGJ, A B, = {2, 3, 7} , {6, 7, 8, 9, 10, 11, 12} = {2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12} vdnt, ( )A B C, , = {2, 3, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12} , {1, 4, 5, 6} = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12} g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ, ( ) ( )A B C A B C, , , ,= .(F¿¥ò: fz§fë‹ nr®¥ò nr®¥ò¥g©ò cilaJ)
8. { , , , , }, { , , , , } { , , , }k‰W«P a b c d e Q a e i o u R a c e g= = = .M»a fz§fë‹ bt£L,
nr®¥ò¥ g©ò cilaJ v‹gij rçgh®¡fΫ.Ô®Î: { , , , , }, { , , , , }P a b c d e Q a e i o u= = k‰W« { , , , }R a c e g= vd bfhL¡f¥
g£LŸsJ.
( ) ( )P Q R P Q R+ + + += v‹w bt£L¡fhd nr®¥ò¥ g©ig rçgh®¥ngh«.
P Q+ = { , , , , } { , , , , } { , }a b c d e a e i o u a e+ =
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 3
vdnt, ( )P Q R+ + = { , } { , , , } { , }a e a c e g a e+ = g (1) Q R+ = { , , , , } { , , , } { , }a e i o u a c e g a e+ =
vdnt, ( )P Q R+ + = { , , , , } { , } { , }a b c d e a e a e+ = g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ ( ) ( )P Q R P Q R+ + + += .vdnt, fz§fë‹ bt£L nr®¥ò¥ g©ò cilaJ.
9. { , , , }; { , , , , } { , , , , , }k‰W«A B C5 10 15 20 6 10 12 18 24 7 10 12 14 21 28= = = , M»a fz§fS¡F \ \ \ \A B C A B C=^ ^h h v‹gJ bkŒahFkh vd MuhŒf. c‹
éil¡F j¡f fhuz« TWf.
Ô®Î:{ , , , }, { , , , , }A B5 10 15 20 6 10 12 18 24= = k‰W« { , , , , , }C 7 10 12 14 21 28= vd
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
\B C = { , , , , }\{ , , , , , }6 10 12 18 24 7 10 12 14 21 28
= {6, 18, 24}vdnt, \ ( \ )A B C = {5, 10, 15, 20} \ {6, 18,24} = {5, 10, 15, 20} g (1) \A B = { , , , }\{ , , , , } { , , }5 10 15 20 6 10 12 18 24 5 15 20=
vdnt, ( \ ) \A B C = {5, 15, 20}\{7,10,12,14,21,28} = {5, 15, 20} g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ, \ ( \ ) ( \ ) \A B C A B C! .
10. { , , , }, { , , }, { , , }k‰W«A B C5 3 2 1 2 1 0 6 4 2= - - - - = - - = - - - v ‹ f . \ \ ( \ ) \k‰W«A B C A B C^ h . M»at‰iw¡ fh©f. ÏÂèUªJ »il¡F« fz
é¤Âahr¢ brašgh£o‹ g©Ãid¡ TWf?Ô®Î: { 5, 3, 2, 1}, { 2, 1,0}A B= - - - - = - - k‰W« { , , }C 6 4 2= - - - vd
bfhL¡f¥g£LŸsJ. \B C = { , , }\{ , } { , }2 1 0 6 4 2 1 0- - - - - = -
vdnt, \( \ )A B C = { , , , }\{ , } { , , }5 3 2 1 1 0 5 3 2- - - - - = - - - g (1) \A B = { , , , }\{ , , } { , }5 3 2 1 2 1 0 5 3- - - - - - = - -
vdnt, ( \ )\A B C = { , }\{ , , } { , }5 3 6 4 2 5 3- - - - - = - - g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ, \( \ ) ( \ )\A B C A B C! . vdnt, fz§fë‹ é¤Âahr« nr®¥ò¥ g©ò cilajšy.
11. { , , , , , , }, { , , , , , }A B3 1 0 4 6 8 10 1 2 3 4 5 6= - - = - - k‰W«
{ , , , , , },C 1 2 3 4 5 7= - M»at‰¿‰F ËtUtdt‰iw rçgh®¡fΫ. (i) A B C, +^ h= A B A C, + ,^ ^h h (ii) A B C+ ,^ h= A B A C+ , +^ ^h hbt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â rçgh®¡fΫ
(iii) A B C, +^ h= A B A C, + ,^ ^h h (iv) A B C+ ,^ h= A B A C+ , +^ ^h h
Ô®Î: { , , , , , , }A 3 1 0 4 6 8 10= - - , { , , , , , }B 1 2 3 4 5 6= - - k‰W«
{ , , , , , }C 1 2 3 4 5 7= - vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
(i) B C+ = { 1, 2,3,4,5,6} { 1,2,3,4,5,7}+- - -
= { 1,3,4,5}- g(1)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«4
vdnt, ( )A B C, + = { , , , , , , } { , , , }3 1 0 4 6 8 10 1 3 4 5+- - -
= { , , , , , , , , }3 1 0 3 4 5 6 8 10- -
A B, = { , , , , , , } { , , , , , }3 1 0 4 6 8 10 1 2 3 4 5 6,- - - -
= { , , , , , , , , , }3 2 1 0 3 4 5 6 8 10- - -
A C, = { , , , , , , } { , , , , , }3 1 0 4 6 8 10 1 2 3 4 5 7,- - -
= { , , , , , , , , , , }3 1 0 2 3 4 5 6 7 8 10- -
( ) ( )A B A C, + , ={ 3, 2, 1,0,3,4,5,6,8, } { 3, 1,0,2,3,4,5,6,7,8,10}10 +- - - - -
= { , , , , , , , , }3 1 0 3 4 5 6 8 10- - g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ , ( ) ( ) ( )A B C A B A C, + , + ,= .
(ii) B C, = { , , , , , } { , , , , , }1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 7,- - -
= { 2, 1,2,3,4,5,6,7}- -
vdnt, ( )A B C+ , = { , , , , , , } { , , , , , , , }3 1 0 4 6 8 10 2 1 2 3 4 5 6 7+- - - -
= { , , }1 4 6- g(1) A B+ = { , , , , , , } { , , , , , }3 1 0 4 6 8 10 1 2 3 4 5 6+- - - -
= { , , }1 4 6-
A C+ = { 3, 1,0,4,6,8,10} { 1,2,3,4,5, }7+- - -
= { , }1 4-
vdnt, ( ) ( )A B A C+ , + = { , , } { , } { , , }1 4 6 1 4 1 4 6,- - = - g(2)(1) k‰W« (2) èUªJ , ( ) ( ) ( )A B C A B A C+ , + , += .
(iii) ( ) ( ) ( )A B C A B A C, + , + ,= -‹ bt‹gl«.
(2) k‰W« (5) èUªJ , ( ) ( ) ( )A B C A B A C, + , + ,= .
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 5
(iv) ( ) ( ) ( )A B C A B A C+ , + , += -‹ bt‹gl«.
(2) k‰W« (5) èUªJ , ( ) ( ) ( )A B C A B A C+ , + , += .
gæ‰Á 1.2
1. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs fz§fis, bt‹gl§fë‹ _y« fh£Lf.
(i) ,{ , , , , }, { , , , } { , , , , }k‰W«U A B5 6 7 8 13 5 8 10 11 5 6 7 9 10g= = =
(ii) { , , , , , , , }, { , , , } { , , , , }k‰W«U a b c d e f g h M b d f g N a b d e g= = =
Ô®Î: (i) (ii)
2. ãHè£L¡ (nfho£L) fh£l¥g£LŸs x›bthU gFÂiaÍ« F¿p£L Kiwæš vGJf.
U, , , , ,A B C , + , l k‰W« \ M»a F¿pLfis njitahd Ïl§fëš ga‹gL¤Jf.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«6
3. , k‰W«A B C M»a _‹W fz§fS¡F Ë tUtdt‰iw és¡F« bt‹gl§fŸ
tiuf. (i) A B C+ + (ii) k‰W«A B v‹gd C-æ‹ c£fz§fŸ. nkY« mitfŸ bt£lh¡
fz§fŸ. (iii) \A B C+^ h(iv) \B C A,^ h (v) A B C, +^ h (vi) \C B A+^ h
(vii) C B A+ ,^ h.Ô®Î:
4. bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â rçgh®¡fΫ \A B A B A+ , =^ ^h h .Ô®Î:
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 7
(1) k‰W« (5) èUªJ , ( ) ( \ )A B A B A+ , = .
5. {4,8,12,16,20,24,28}U = , {8,16,24}A = k‰W« {4,16,20,28}B = . våš, k‰W«A B A B, +l l^ ^h h M»at‰iw¡ fh©f.Ô®Î: { , , , , , , }, { , , }U A4 8 12 16 20 24 28 8 16 24= = k‰W« { , , , }B 4 16 20 28= vd
bfhL¡f¥g£LŸsJ. A B, = { , , } { , , , } { , , , , , }8 16 24 4 16 20 28 4 8 16 20 24 28, =
vdnt, ( )A B, l = \ ( ) {4,8,12,16,20,24,28} \ {4,8,16,20,24,28} {12}U A B, = =
A B+ = {8,16,24} {4,16,20,28} { }16+ =
vdnt, ( )A B+ l = \( ) {4,8,12,16,20,24,28} \ {16} {4,8,12,20,24,28}U A B+ = =
6. { , , , , , , , }U a b c d e f g h= , { , , , } { , , },k‰W«A a b f g B a b c= =
våš, o kh®få‹ fz ãu¥Ã éÂfis¢ rçgh®¡fΫ.Ô®Î: fz ãu¥Ã¡fhd o kh®få‹ éÂfŸ
( )A B A B(i) , +=l l l ( )A B A B(ii) + ,=l l l
{ , , , , , , , }, { , , , ,}U a b c d e f g h A a b f g= = k‰W« { , , }B a b c= .(i) A B, = { , , , } { , , } { , , , , }a b f g a b c a b c f g, =
( )A B, l = \ { , , , , , , , }\{ , , , , } { , , }U A B a b c d e f g h a b c f g d e h, = = g (1) Al = \ { , , , , , , , }\{ , , , } { , , , }U A a b c d e f g h a b f g c d e h= =
Bl = \ { , , , , , , , }\{ , , } { , , , , }U B a b c d e f g h a b c d e f g h= =
A B+l l = { , , , } { , , , , } { , , }c d e h d e f g h d e h+ = g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ , ( )A B A B, +=l l l.(ii) A B+ = { , , , } { , , } { , }a b f g a b c a b+ =
( )A B+ l = \ { , , , , , , , } \ { , } { , , , , , }U A B a b c d e f g h a b c d e f g h+ = = g (3) Al = \ { , , , }; \ { , , , , }U A c d e h B U B d e f g h= = =l
A B,l l = { , , , } { , , , , } { , , , , , }c d e h d e f g h c d e f g h, = g (4)(1) k‰W« (2) èUªJ , ( )A B A B+ ,=l l l.
7. ËtU« fz§fis¡ bfh©L o kh®få‹ fz é¤Âahr éÂfis¢ rçgh®¡fΫ.
{ , , , , , , , }, { , , , } { , , , , }k‰W«A B C1 3 5 7 9 11 13 15 1 2 5 7 3 9 10 12 13= = = .Ô®Î: fz ãu¥Ã¡fhd o kh®få‹ éÂfŸ
\( ) ( \ ) ( \ )( ) A B C A B A Ci , += , \( ) ( \ ) ( \ )( ) A B C A B A Cii + ,=
A = 1,3,5,7,9,11,13,15 , {1,2,5,7}B =" , k‰W« C = { , , , , }3 9 10 12 13
(i) B C, = { , , , } { , , , , } { , , , , , , , , }1 2 5 7 3 9 10 12 13 1 2 3 5 7 9 10 12 13, =
vdnt, \( )A B C, = {1,3,5,7,9,11,13,15}\{1,2,3,5,7,9,10,12,13} { , }11 15= g (1) \A B = {1,3,5,6,7,9,11,13,15}\{1,2,5,7} {3, ,9,11,13,15}6=
\A C = { , , , , , , , }\{ , , , , } { , , , , }1 3 5 7 9 11 13 15 3 9 10 12 13 1 5 7 11 15=
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«8
( \ ) ( \ )A B A C+ = { , , , , } { , , , , } { , }3 9 11 13 15 1 5 7 11 15 11 15+ = g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ , \( ) ( \ ) ( \ )A B C A B A C, += .(ii) B C+ = {1,2,5,7} {3,9,10,12,13}+ Q=
\( )A B C+ = {1,3,5,7,9,11,13,15}\ {1,3,5,7,9,11,13,15}Q = g (3) ( \ ) ( \ )A B A C, = { , , , , } { , , , , } { , , , , , , , }3 9 11 13 15 1 5 7 11 15 1 3 5 7 9 11 13 15, = g (4)
(3) k‰W« (4) èUªJ , \( ) ( \ ) ( \ )A B C A B A C+ ,= .
8. { , , , , , , , , }U 10 15 20 25 30 35 40 45 50= , {1, 5, 10, 15, 20, 30}B = k‰W« {7, 8, 15,20,35,45, 48}C = M»a fz§fS¡F \ \ \A B C A B A C+ ,=^ ^ ^h h h
v‹gij¢ rçgh®¡fΫ.Ô®Î: { , , , , , , , , }, { , , , , , }A B10 15 20 25 30 35 40 45 50 1 5 10 15 20 30= = k‰W« { , , , , , , }C 7 8 15 20 35 45 48= vd bfhL¡f¥g£LŸsJ. B C+ = { , , , , , } { , , , , , , } { , }1 5 10 15 20 30 7 8 15 20 35 45 48 15 20+ =
\( )A B C+ = { , , , , , , , , }\{ , }10 15 20 25 30 35 40 45 50 15 20
= { , , , , , , }10 25 30 35 40 45 50 g (1) \A B = { , , , , , , , , }\{ , , , , , }10 15 20 25 30 35 40 45 50 1 5 10 15 20 30
= { , , , , }25 35 40 45 50
\A C = { , , , , , , , , }\{ , , , , , , }10 15 20 25 30 35 40 45 50 7 8 15 20 35 45 48
= { , , , , }10 25 30 40 50
( \ ) ( \ )A B A C, = {25,35,40,45,50} {10,25,30,40,50},
= { , , , , , , }10 25 30 35 40 45 50 g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ , \ ( ) ( \ ) ( \ )A B C A B A C+ ,= .
9. bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â ËtUtdt‰iw¢ rçah vd¢ nrh¤J¥ gh®¡fΫ.
(i) A B C A B A C, + , + ,=^ ^ ^h h h (ii) A B C A B A C+ , + , +=^ ^ ^h h h
(iii) A B A B, += l ll^ h (iv) \ \ \A B C A B A C, +=^ ^ ^h h h
Ô®Î: (i)
(2) k‰W« (5) èUªJ , ( ) ( ) ( )A B C A B A C, + , + ,= .
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 9
(ii)
(2) k‰W« (5) èUªJ , ( ) ( ) ( )A B C A B A C+ , + , += .(iii)
(2) k‰W« (5) èUªJ , ( )A B A B, +=l l l.(iv)
(2) k‰W« (5) èUªJ , \( ) ( \ ) ( \ )A B C A B A C, += .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«10
gæ‰Á 1.3 1. A, B v‹gd ÏU fz§fŸ k‰W« U v‹gJ mid¤J¡ fz« v‹f. nkY« 700n U =^ h ,
, k‰W« våš,n A n B n A B n A B200 300 100 ,+ += = = l l^ ^ ^ ^h h h h I¡ fh©f.
Ô®Î: ( )n A B, = ( ) ( ) ( )n A n B n A B 200 300 100++ - = + -
= 500 100 400- =
( )n A B+l l = ( ) ( ) ( )n A B n U n A B 700 400 300, ,= - = - =l
kh‰WKiw: ( )n A B+l l = ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )n A n B n A B n A n B n A B, ++ - = + -l l l l l l l
= 500 400 600 003+ - =
2. , , , ,våšn A n B n U n A B n A B285 195 500 410, ,= = = = l l^ ^ ^ ^ ^h h h h hI fh©f.
Ô®Î: ( )n A B+ = ( ) ( ) ( ) 2n A n B n A B 85 195 410 70,+ - = + - =
( )n A B,l l = [( ) ] ( ) ( )n A B n U n A B 500 70 430+ += - = - =l
3. A, B k‰W« C VnjD« _‹W fz§fŸ v‹f. nkY«, 17n A =^ h , ,n B 17=^ h ,n C n A B17 7+= =^ ^h h , ( ) ,n B C 6+ = n A C 5+ =^ h k‰W« n A B C 2+ + =^ h
våš, n A B C, ,^ hI¡ fh©f.Ô®Î: ( )n A B C, , = ( ) ( ) ( ) ( )n A n B n C n A B++ + - -
( ) ( ) ( )n B C n A C n A B C+ + + +- + . = 17 17 17 7 6 5 2 53 18+ + - - - + = - = 35.
4. ËtU« fz§fS¡F n A B C n A n B n C n A B, , += + + - -^ ^ ^ ^ ^h h h h h n B C n A C n A B C+ + + +- +^ ^ ^h h h
v‹gij rçgh®¡fΫ.
(i) { , , }, { , , , } { , , , }k‰W«A B C4 5 6 5 6 7 8 6 7 8 9= = =
(ii) { , , , , }, { , , } { , , }k‰W«A a b c d e B x y z C a e x= = = .Ô®Î: (i) {4,5,6}, ( ) 3, {5,6,7,8}, ( ) 4A n A B n B= = = = k‰W« { , , , }, ( )C n C6 7 8 9 4= =
A B C, , = { , , , , , }, ( )n A B C4 5 6 7 8 9 6, , = g (1) A B+ = { , , } { , , , } { , }, ( )n A B4 5 6 5 6 7 8 5 6 2+ += =
B C+ = { , , , } { , , , } { , , }, ( )n B C5 6 7 8 6 7 8 9 6 7 8 3+ += =
A C+ = { , , } { , , , } { }, ( )n A C4 5 6 6 7 8 9 6 1+ += =
A B C+ + = {4,5,6} {5,6,7,8} {6,7,8,9} {6}, ( ) 1n A B C+ + + += =
Ï¥bghGJ, ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )n A n B n C n A B n B C n A C n A B C+ + + + ++ + - - - +
= 3 4 4 2 3 1 1 6+ + - - - + = g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ ,
( )n A B C, , = ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )n A n B n C n A B n B C n A C n A B C+ + + + ++ + - - - +
(ii) { , , , , }, { , , }A a b c d e B x y z= = k‰W« { , , }C a e x= ; ( ) , ( ) , ( )n A n B n C5 3 3= = =
A B+ = { , , , , } { , , } { }, ( ) 0a b c d e x y z n A B+ += =
B C+ = { , , } { , , } { }, ( ) 1x y z a e x x n B C+ += =
A C+ = { , , , , } { , , } { , }, ( ) 2a b c d e a e x a e n A C+ += =
A B C, , = { , , , , } { , , } { , , } { , , , , , , , }a b c d e x y z a e x a b c d e x y z, , =
vdnt, ( )n A B C, , = 8 g (1)
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 11
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )n A n B n C n A B n B C n A C n A B C+ + + + ++ + - - - +
= 5 3 3 0 1 2 0 8+ + - - - + = g (2)(1) k‰W« (2) èUªJ , ( )n A B C, ,
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )n A n B n C n A B n B C n A C n A B C+ + + + += + + - - - +
5. xU fšÿçæš nrUtj‰F 60 khzt®fŸ ntÂæaèY«, 40 ng® Ïa‰ÃaèY«,
30 ng® cæçaèY« gÂÎ brŒJŸsd®. 15 ng® ntÂæaèY« Ïa‰ÃaèY«,10
ng® Ïa‰ÃaèY« cæçaèY« k‰W« 5 ng® cæçaèY« ntÂæaèY« gÂÎ
brŒJŸsd®. _‹W ghl§fëY« xUtUnk gÂÎ brŒaéšiy våš, VnjD« xU
ghl¤Â‰fhtJ gÂÎ brŒJŸst®fë‹ v©â¡if ahJ? Ô®Î: C, P k‰W« B M»ait Kiwna ntÂæaš, Ïa‰Ãaš k‰W« cæçaš
ghl§fëš gÂÎ brŒJŸst®fë‹ fz§fŸ v‹f.
vdnt, ( ) 60, ( ) 40, ( ) 30n C n P n B= = = , ( ) , ( ) , ( ) , ( )n C P n P B n C B n C P B15 10 5 0+ + + + += = = =( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )n C P B n C n P n B n C P n P B n B C n C P B, , + + + + += + + - - - +
= 60 40 30 15 10 5 0 100+ + - - - + =
vdnt, VnjD« xU ghl¤Âš gÂÎ brŒJŸst®fŸ = 100.
6. xU efu¤Âš 85% ng® jäœ bkhê, 40% ng® M§»y bkhê k‰W« 20% ng® ϪÂ
bkhê ngR»wh®fŸ. 32% ng® jäG« M§»yK«, 13% ng® jäG« ϪÂÍ« k‰W«
10% ng® M§»yK« ϪÂÍ« ngR»wh®fŸ våš, _‹W bkhêfisÍ« ngr¤
bjçªjt®fë‹ rjÅj¤Âid¡ fh©f.
Ô®Î: E, T k‰W« H M»ait Kiwna M§»y«, jäœ k‰W« Ϫ ngRgt®fë‹
fz§fŸ v‹f.
vdnt, ( ) 85, ( ) 40, ( ) 20n T n E n H= = =
nkY«, ( ) , ( ) , ( ) , ( )n E T n T H n E H n E T H32 13 10 100+ + + , ,= = = = .( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )n E T H n E n T n H n E T n T H n H E n E T H, , + + + + += + + - - - +
100 = ( )n E T H40 85 20 32 13 10 90 + ++ + - - - = +
vdnt, ( )n E T H+ + = 100 90 10- =
Mfnt, _‹W bkhêfisÍ« ngr bjçªjt®fŸ = 10%.
7. 170 tho¡ifahs®fëš 115 ng® bjhiy¡fh£ÁiaÍ«, 110 ng® thbdhèiaÍ«
k‰W« 130 ng® g¤Âç¡iffisÍ« ga‹gL¤Â»wh®fŸ v‹gij xU és«gu
ãWtd« f©l¿ªjJ. nkY«, 85ng® bjhiy¡fh£Á k‰W« g¤Âç¡ifiaÍ«, 75 ng®
bjhiy¡fh£Á k‰W« thbdhèiaÍ«, 95 ng® thbdhè k‰W« g¤Âç¡ifiaÍ«,
70 ng® _‹¿idÍ« ga‹gL¤J»wh®fŸ vdΫ f©l¿ªjJ. bt‹gl¤Âš
étu§fis¢ F¿¤J, ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(i) thbdhèia k£L« ga‹gL¤Jgt®fë‹ v©â¡if.
(ii) bjhiy¡fh£Áia k£L« ga‹gL¤Jgt®fë‹ v©â¡if.
(iii) bjhiy¡fh£Á k‰W« g¤Âç¡iffis¥ ga‹gL¤Â thbdhèia¥
ga‹gL¤jhjt®fë‹ v©â¡if.
Ô®Î: T, R k‰W« M M»ait Kiwna bjhiy¡fh£Á, thbdhè k‰W« g¤Âç¡if
M»at‰iw ga‹gL¤J« tho¡ifahs®fë‹ fz§fŸ v‹f,
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«12
vdnt, ( )n U = 170, ( ) 115n T =
( )n R = 110, ( ) 130n M =
( )n T M+ = 85, ( ) 75n T R+ =
( )n R M+ = 95, ( ) 70n T R M+ + =
bt‹gl¤ÂèUªJ
(i) thbdhèia ga‹gL¤Jgt®fë‹
v©â¡if = 10
(ii) bjhiy¡fh£Áia ga‹gL¤Jgt®fë‹
v©â¡if = 25
(iii) bjhiy¡fh£Á k‰W« g¤Âç¡ifia ga‹gL¤Â
thbdhèia ga‹gL¤jht®fë‹ v©â¡if = 15
8. 4000 khzt®fŸ gæY« xU gŸëæš , 2000 ngU¡F ÃbuŠR, 3000 ngU¡F¤ jäœ k‰W«
500 ngU¡F Ϫ bjçÍ«. nkY«, 1500 ngU¡F ÃbuŠR k‰W« jäœ, 300 ngU¡F
ÃbuŠR k‰W« ϪÂ, 200 ngU¡F jäœ k‰W« ϪÂ, 50 ngU¡F Ï«_‹W bkhêfS«
bjçÍ« våš, ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(i) _‹W bkhêfS« bjçahjt®fë‹ v©â¡if.
(ii) VnjD« xU bkhêahtJ bjçªjt®fë‹ v©â¡if.
(iii) ÏU bkhêfŸ k£Lnk bjçªjt®fë‹ v©â¡if.
Ô®Î:
F, T k‰W« H M»ait Kiwna ÃbuŠR, jäœ k‰W« Ϫ bjçªjt®fë‹
fz§fŸ v‹f.
Ï¥bghGJ, ( )n U = , ( )n F4000 2000=
( )n T = , ( )n H3000 500=
( )n F T+ = 5 , ( )n F H1 00 300+ =
( )n T H+ = , ( )n F T H200 50+ + =
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )n F T H n F n T n H n F T n T H n F H n F T H, , + + + + += + + - - - +
= 2000 3000 500 1500 300 200 50+ + - - - + =3550.vdnt, ( )n F T H, , l = ( ) ( )n U n F T H 4000 3550 450, ,- = - = .
(i) _‹W bkhêfS« bjçahjt®fë‹ v©â¡if = 450
(ii) VnjD« xU bkhêiaahtJ bjçªjt®fë‹ v©â¡if = 3550
(iii) ÏU bkhêfŸ k£Lnk bjçªjt®fë‹ v©â¡if = 1850
9. 120 FL«g§fŸ cŸs xU »uhk¤Âš 93 FL«g§fŸ rikaš brŒtj‰F éwif¥
ga‹gL¤J»‹wd®. 63 FL«g§fŸ k©bz©bzæid¥ ga‹gL¤J»wh®fŸ.
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 13
45 FL«g§fŸ rikaš vçthÍit¥ ga‹gL¤J»wh®fŸ. 45 FL«g§fŸ éwF k‰W«
k©bz©bzŒ, 24 FL«g§fŸ k©bz©bzŒ k‰W« vçthÍ, 27 FL«g§fŸ
vçthÍ k‰W« éwF M»at‰iw¥ ga‹gL¤J»‹wd®. éwF, k©bz©bzŒ
k‰W« rikaš vçthÍ Ï«_‹iwÍ« ga‹gL¤J« FL«g§fë‹ v©â¡ifia¡
fh©f.
Ô®Î: F, K k‰W« G M»ait Kiwna éwF,
k©bz©bzŒ k‰W« rikaš vçthÍ
ga‹gL¤Jgt®fë‹ fz§fŸ v‹f.
( )n F` = 93, ( ) 63, ( )n K n G 45= =
( )n F K+ = 5, ( )n K G4 24+ =
( )n T H+ = 27, ( ) 120n F K G, , =
( )n F K G, ,
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )n F n K n G n F K n K G n F G n F K G+ + + + += + + - - - +
93 63 45 45 24 27 ( )n F K G& + ++ + - - - + = 120.
( )n F K G+ + = 120 105 15- = .
vdnt, _‹iwÍ« ga‹gL¤J« FL«g§fë‹ v©â¡if 15.
gæ‰Á 1.4
1. ËtU« m«ò¡F¿¥ gl§fŸ rh®ig¡ F¿¡»‹wdth vd¡ TWf. c‹ éil¡F¤
jFªj fhuz« TWf.
Ô®Î: (i) (ii)
P š cŸs c v‹w cW¥ò¡F Q š
ãHšcU Ïšiy.
vdnt ÏJ xU rh®gšy.
kÂ¥gf« Lš cŸs x›bthU cW¥ò¡F«
M š xnu xU ãHš cU cŸsJ.
vdnt ÏJ xU rh®ò MF«.
2. bfhL¡f¥g£LŸs F = { (1, 3), (2, 5), (4, 7), (5, 9), (3, 1) } vD« rh®Ã‰F, kÂ¥gf«
k‰W« Å¢rf« M»at‰iw¡ fh©f.
Ô®Î: kÂ¥gf« = { , , , , }1 2 3 4 5 , Å¢rf« { , , , , }1 3 5 7 9= .
3. A = { 10, 11, 12, 13, 14 }; B = { 0, 1, 2, 3, 5 } k‰W« :f A Bi
" , i = 1,2,3. v‹f. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸsit v›tif¢ rh®Ãid¡ F¿¡F«? éil¡fhd
jFªj fhuz« jUf.
(i) f1 = {(10, 1), (11, 2), (12, 3), (13, 5), (14, 3)},
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«14
(ii) f2 = {(10, 1), (11, 1), (12, 1), (13, 1), (14, 1)},
(iii) f3 = {(10, 0), (11, 1), (12, 2), (13, 3), (14, 5)}.
Ô®Î:{(10,1), (11,2),(12,3), (13,5), (14,3)}f(i)
1=
A š cŸs 12 k‰W« 14 v‹w cW¥òfŸ B-š xnu ãHš cU 3-I¥ bg‰WŸsJ.
vdnt, ÏJ x‹W¡F x‹W rh®ò.
B0 ! ¡F A-š K‹DU Ïšiy.
vdnt, ÏJ nkš rh®ò mšy. Mfnt, ÏJ x‹W¡F x‹W
rh®ò« mšy, nkš rh®ò« mšy.
{(10,1), (11,1), (12,1), (13,1), (14,1)}f(ii)2=
x›bthU x A! ¡F«, ( ) 1f x2
= .
vdnt, f2
MdJ xU kh¿è¢rh®ò MF«.
{(10,0),(11,1), (12,2),(13,3), (14,5)}f(iii)3=
f3‹ Ñœ A-‹ bt›ntW cW¥òfS¡F B-š bt›ntW ãHš
cU¡fŸ cŸsd. vdnt, f3 x‹W¡F x‹W rh®ò MF«.
nkY« ( )f A B3
= . vdnt, f3xU nkš rh®ò MF«.
Mfnt, f3 MdJ xU x‹W¡F x‹W k‰W« nkš rh®ò.
( f3 MdJ ÏU òw¢ rh®ò)
4. X = { 1, 2, 3, 4, 5 }, Y = { 1, 3, 5, 7, 9 } v‹f. X-èUªJ Y-¡fhd cwÎfŸ ÑnH
bfhL¡f¥g£LŸsd. Ït‰¿š vit rh®ghF«? c‹ éil¡fhd jFªj fhuz«
jUf. nkY«, mit rh®ò våš, v›tif¢ rh®ghF«? (i) R
1 = { ,x y^ h| 2y x= + , x X! , y Y! }
(ii) R2 = { (1, 1), (2, 1), (3, 3), (4, 3), (5, 5) }
(iii) R3 = { (1, 1), (1, 3), (3, 5), (3, 7), (5, 7) }
(iv) R4 = { (1, 3), (2, 5), (4, 7), (5, 9), (3, 1) }
Ô®Î: {( , ) | 2, , }R x y y x x X y Y(i)1
! != = +
y = x 2+ vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
2x = våš, y = 4 Yg .vdnt, R
1 xU rh®ò mšy.
nkY«, X-š cŸs 4-¡F Y-š ãHšcU Ïšiy. {(1,1), (2,1), (3,3), (4,3), (5,5)}R(ii)
2=
x›bthU cW¥ò¡F« xnu xU ãHš cU cŸsJ. vdnt, R2
xU rh®ò MF«.
1 k‰W« 2 M»a cW¥òfŸ 1 v‹w xnu ãHš cU bg‰WŸsJ.
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 15
vdnt, R2
x‹W¡F x‹W rh®ò mšy.
nkY«, 7 v‹w cW¥ò¡F K‹cU Ïšiy.
vdnt, R2
nkš rh®ò mšy.
Mfnt, R2
x‹W¡F x‹W rh®ò« mšy, nkš rh®ò« mšy.
{(1,1), (1,3), (3,5), (3,7), (5,7)}R(iii)3=
X1 ! ¡F Y-š 1, 3 M»a Ïu©L ãHš cU¡fŸ cŸsd.
vdnt, R3 xU rh®ò mšy.
{(1,3), (2,5), (4,7), (5,9), (3,1)}R(iv)4=
x›bthU cW¥ò¡F« xnu xU ãHš cU cŸsJ. vdnt, R4
xU
rh®ò MF«. X-‹ bt›ntW cW¥òfS¡F Y š bt›ntW ãHš
cU¡fŸ cŸsd. vdnt, ÏJ x‹W¡F x‹W rh®ò MF«.
Y-‹ x›bthU cW¥ò¡F« X-š K‹ cU cŸsJ.
vdnt, R4
xU nkš rh®ò MF«. Mfnt, R4
ÏU òw¢rh®ò MF«.
5. {( , 2), ( 5, ), (8, ), ( , 1)}R a b c d= - - - v‹gJ rkå¢ rh®ig¡ F¿¡F« våš,
, ,a b c k‰W« d M»at‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: R MdJ rkå¢ rh®ò vd¡bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, ( ) ,R x x x6= .Mfnt, 2, 5, 8a b c=- =- = k‰W« d 1=- .
6. A = { –2, –1, 1, 2 } k‰W« , :f xx
x A1 != ` j$ . våš, f -‹ Å¢rf¤ij¡ fh©f.
nkY«, f v‹gJ A-æèUªJ A-¡F xU rh®ghFkh?
Ô®Î: f = , 1xx
` j vd¡bfhL¡f¥g£LŸsJ. vdnt, ( ) .f xx1=
Mfnt, ( 2)f - = ; (1) 1.f21
21
11
-=- = =
( )f 1- = 1; (2) .f11
21
-=- =
vdnt, f ‹ Å¢rf« = , , ,21 1 1
21- -$ ..
nkY«, , A21
21 g- . vdnt, A-èUªJ A-¡F f xU rh®ò mšy.
7. f = { (2, 7), (3, 4), (7, 9), (–1, 6), (0, 2), (5, 3) } v‹gJ A = { –1, 0, 2, 3, 5, 7 }-æèUªJ B = { 2, 3, 4, 6, 7, 9 }-¡F xU rh®ò v‹f. f v‹w rh®ò
(i) x‹W¡F x‹whd rh®ghFkh? (ii) nkš rh®ghFkh? (iii) x‹W¡F x‹whd k‰W« nkš rh®ghFkh?Ô®Î: (i) A-‹ bt›ntW cW¥òfS¡F B-æš bt›ntW ãHš
cU¡fŸ cŸsd.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«16
vdnt, f MdJ x‹W¡F x‹W rh®ò MF«.
(ii) B-‹ x›bthU cW¥ò¡F« A-æš xU K‹ cU cŸsJ.
vdnt, f MdJ xU nkš rh®ò MF«.
(iii) (i) k‰W« (ii) èUªJ, f xU ÏUòw¢ rh®ò MF«.
8. f = { (12, 2), (13, 3), (15, 3), (14, 2), (17, 17) } v‹w rh®Ãš 2 k‰W« 3 M»at‰¿‹
K‹cU¡fis¡ fh©f.
Ô®Î: 2-‹ K‹ cU¡fŸ 12 k‰W« 14. 3-‹ K‹ cU¡fŸ 13 k‰W« 15.
9. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs m£ltiz MdJ, {5,6,8,10}A = -æèUªJ
{ , , , }B 19 15 9 11= -¡F f x^ h = 2 1x - v‹wthW mikªj xU rh®ò våš, a k‰W« b M»adt‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
x 5 6 8 10f(x) a 11 b 19
Ô®Î: ( )f x = ,x x A2 1 6 !- vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ
( )f 5 = 2 5 1 10 1 9# - = - =
( )f 8 = 2 8 1 16 1 15# - = - =
vdnt, a k‰W« b -‹ kÂ¥òfŸ Kiwna 9 k‰W« 15.F¿¥ò: ( ) 1,f x px x R!= + v‹w toéš cŸs rh®ò xU go¤jhd rh®ò MF«.
m¤jifa rh®òfŸ, x‹W¡F x‹W rh®òfŸ MF«.
10. A= { 5, 6, 7, 8 }; B = { –11, 4, 7, –10,–7, –9,–13 } v‹f.
f = {( ,x y ) : y = 3 2x- , x A! , y B! } vd tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
(i) f -‹ cW¥òfis vGJf
(ii) mj‹ Jiz kÂ¥gf« ahJ?
(iii) Å¢rf« fh©f
(iv) v›tif¢ rh®ò vd¡ fh©f.
Ô®Î:{5,6,7,8}, { 11,4,7, 10, 7, 9, 13}A B= = - - - - - vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ϧF, y ( )f x= = 3 2 ,x x A6 !-
vdnt, ( )f 5 = 7, (6) 9f- =-
( )f 7 = 11, (8) 13f- =-
(i) {( , ), ( , ), ( , ), ( , )}f 5 7 6 9 7 11 8 13= - - - -
(ii) Jiz kÂ¥gf« = { , , , , , , }11 4 7 10 7 9 13- - - - -
(iii) Å¢rf« = { , , , }7 9 11 13- - - -
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 17
(iv) f -‹ Ñœ bt›ntW cW¥òfS¡F bt›ntW ãHš cU¡fŸ cŸsd.
vdnt, f MdJ x‹W¡F x‹W rh®ghF«.
( ϧF f MdJ nkš rh®ò mšy )
11. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs tiugl§fëš vit rh®Ãid¡ F¿¡»‹wd? éil¡fhd
jFªj fhuz« jUf.
(i) bfhL¡f¥g£l tiugl« F¤J¡nfhL nrhjidia ãiwÎ
brŒ»wJ.
vdnt, ÏJ xU rh®ghF«.
(ii) bfhL¡f¥g£l tiugl« F¤J¡nfhL nrhjidia ãiwÎ
brŒ»wJ.
vdnt , ÏJ xU rh®ghF«.
(iii) tiugl¤Âš l v‹w F¤J¡nfhL tiugl¤ij A k‰W« B
v‹w ÏU òŸëfëš bt£L»wJ. vdnt, bfhL¡f¥g£l
tiugl« F¤J¡nfhL nrhjidia ãiwÎ brŒaéšiy.
Mfnt , ÏJ xU rh®gšy.
(iv) F¤J¡nfhL l MdJ tiugl¤ij ,A B k‰W« C v‹w
_‹W òŸëfëš bt£L»wJ. vdnt, bfhL¡f¥g£l
tiugl« F¤J¡nfhL nrhjidia ãiwÎ brŒaéšiy.
Mfnt, ÏJ xU rh®gšy.
(v) bfhL¡f¥g£l tiugl« F¤J¡nfhL nrhjidia ãiwÎ
brŒ»wJ.
vdnt, ÏJ xU rh®ghF«.
12. bfhL¡f¥g£LŸs rh®ò f = { (–1, 2), (– 3, 1), (–5, 6), (– 4, 3) } I (i) m£ltiz (ii) m«ò¡F¿ gl« M»at‰¿‹ _y« F¿¡fΫ.
Ô®Î: {( , ), ( , ), ( , ), ( , )}f 1 2 3 1 5 6 4 3= - - - -
(i) m£ltiz
x 1- 3- 5- 4-
( )f x 2 1 6 3
(ii) m«ò¡F¿¥ gl«
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«18
13. A = { 6, 9, 15, 18, 21 } ; B = { 1, 2, 4, 5, 6 } k‰W« :f A B" v‹gJ
f x^ h = x33- vd tiuaW¡f¥g£oU¥Ã‹ rh®ò f -I
(i) m«ò¡F¿ gl« (ii) tçir¢ nrhofë‹ fz«
(iii) m£ltiz (iv) tiugl« M»at‰¿‹ _y« F¿¡fΫ.
Ô®Î: { , , , , }, { , , , , }A B6 9 15 18 21 1 2 4 5 6= = vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.f ‹ ãHš cU¡fis¡ fh©ngh«.
Ï¥bghGJ, ( )f x = ,x x A33 !-
vdnt, ( )f 6 = 1,3
6 3- = (9) 2f3
9 3= - =
( )f 15 = 4, (1 ) 5, (21) 6f f3
15 3 83
18 33
21 3- = = - = = - =
(i) m«ò¡F¿ gl«
(ii) tçir¡nrhofë‹ fz« {(6,1), (9,2), (15,4), (18,5), (21,6)}f =
(iii) m£ltiz
x 6 9 15 18 21( )f x 1 2 4 5 6
(iv) tiugl«
(6,1), (9,2), (15,4),(18,5), (21,6) M»a mid¤J¥ òŸëfS« nr®ªJ rh®ÃDila
tiugl¤ij xy-js¤Âš F¿¡»wJ.
14. A = {4, 6, 8, 10 } k‰W« B = { 3, 4, 5, 6, 7 } v‹f. :f A B" v‹gJ 1f x x21= +^ h
vd tiuaW¡f¥g£LŸsJ. rh®ò f I (i) m«ò¡F¿ gl« (ii) tçir¢ nrhofë‹
fz« (iii) m£ltiz M»at‰¿‹ _y« F¿¡fΫ.
Ô®Î: ( )f x = ,x x A2
1 !+
vdnt, ( )f 4 = 1 3, (6) 1 4f24
26+ = = + =
( )f 8 = 1 5, (10) 1 6f28
210+ = = + = .
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 19
(i) m«ò¡F¿¥gl«:
(ii) tçir¢ nrhofë‹ fz«: {( , ), ( , ), ( , ), ( , )}f 4 3 6 4 8 5 10 6= .
(iii) m£ltiz:
x 4 6 8 10( )f x 3 4 5 6
15. rh®ò f : ,3 7- h6 " R Ñœ¡f©lthW tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
f x^ h = ;
;
;
x x
x x
x x
4 1 3 2
3 2 2 4
2 3 4 7
2 1
1 1
#
# #
- -
-
-
* ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(i) f f5 6+^ ^h h (ii) f f1 3- -^ ^h h (iii) f f2 4- -^ ^h h (iv) ( ) ( )
( ) ( )
f ff f2 6 1
3 1
-
+ - .
Ô®Î: njitahd Ïilbtëæš rh®Ã‹ kÂ¥òfis¡ fh©ngh«.
3, 2, 1x =- - - k‰W« 1 vD« nghJ ( ) 4 1f x x2= - .vdnt, ( 3) 35, ( 2) 15, ( 1) 3, (1) 3.f f f f- = - = - = =
x = 3, 4 vD« nghJ ( )f x = 3 2x - .vdnt, ( )f 3 = 7 k‰W« (4) 10f = .vdnt, 5x = k‰W« 6 våš, ( )f x = 2 3x - . ( )f 5 = 7, (6) 9f =
(i) ( ) ( )f f5 6+ = 7 9 16+ =
(ii) ( ) ( )f f1 3- - = 3 35 32- =-
(iii) ( ) ( )f f2 4- - = 15 10 5- =
(iv) ( ) ( )
( ) ( )f f
f f2 6 13 1
-+ - =
( )2 9 37 3
1510
32
-+ = = .
16. rh®ò f : ,7 6- h6 " R Ñœ¡f©lthW tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
( )f x = ;
;
; .
x x x
x x
x x
2 1 7 5
5 5 2
1 2 6
2 1
1 1
#
# #
+ + - -
+ -
-
* ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(i) 2 ( 4) 3 (2)f f- + (ii) ( 7) ( 3)f f- - - (iii) ( ) ( )
( ) ( )
f ff f
6 3 1
4 3 2 4
- -
- + .
Ô®Î: ,x 7 6=- - våš, ( ) 2 1f x x x2= + +
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«20
vdnt, ( )f 7- = ( ) ( )7 2 7 1 49 14 1 362- + - + = - + = k‰W«
( )f 6- = ( ) ( )6 2 6 1 36 12 1 252- + - + = - + = .
4, 3, 2x =- - k‰W« 1 våš, ( ) 5f x x= +
vdnt, ( )f 4- = 4 5 1,- + = ( )f 3- 2 , (1) 6f= = k‰W« ( )f 2 = 7.
x 4= våš, ( )f x x 1= - . vdnt, (4) 3.f =
(i) 2 ( 4) 3 (2)f f- + = 2 1 3 7 23# #+ = .
(ii) ( ) ( ) .f f7 3 36 2 34- - - = - =
(iii) ( ) ( )( ) ( )
f ff f
6 3 14 3 2 4
- -- + =
25 3 64 2 2 3
25 188 6
714 2
## #
-+ =
-+ = =
gæ‰Á 1.5
1. A k‰W« B , v‹gd Ïu©L fz§fŸ v‹f. A B, = A v‹gj‰F¤ njitahd k‰W«
nghJkhd f£L¥ghL.
(A) B A3 (B) A B3 (C) A B! (D) A B+ z=
Ô®Î:
( éil: (A) ) 2. A B1 våš, A B+ =
(A) B (B) \A B (C) A (D) \B A
Ô®Î:
( éil: (C) ) 3. P k‰W« Q v‹gd VnjD« Ïu©L fz§fŸ våš, P Q+ =
(A) : mšyJx x P x Q! !" , (B) : k‰W«x x P x Qb!" ,
(C) : k‰W«x x P x Q! !" , (D) : k‰W«x x P x Qb !" ,
Ô®Î: tiuaiuæ‹go { :P Q x x P+ != k‰W« }x Q! ( éil: (C) )
4. A= { p, q, r, s }, B = { r, s, t, u } våš, \A B =
(A) { , }p q (B) { , }t u (C) { , }r s (D) { , , , }p q r s
Ô®Î: \A B MdJ Bš Ïšyhj A‹ cW¥òfŸ MF«. ( éil: (A) )
5. ( )n p A6 @ = 64 våš, n A^ h =
(A) 6 (B) 8 (C) 4 (D) 5
Ô®Î: [ ( )] ( )n P A n A2 64 2 6( )n A 6 `= = = = . ( éil: (A) )
ԮΠ- fz§fS« rh®òfS« 21
6. A, B k‰W« C M»a VnjD« _‹W fz§fS¡F, A B C+ ,^ h =
(A) A B B C, , +^ ^h h (B) A B A C+ , +^ ^h h
(C) ( )A B C, + (D) A B B C, + ,^ ^h h
Ô®Î: ( ) ( ) ( )A B C A B A C+ , + , += . ( éil: (B) ) 7. A, B M»a Ïu©L fz§fS¡F, {( \ ) ( \ )} ( )A B B A A B, + + =
(A) Q (B) A B, (C) A B+ (D) A B+l l
Ô®Î:
( éil: (A) )
8. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸsitfëš jtwhd T‰W vJ?
(A) \A B = A B+ l (B) \A B A B+=
(C) \ ( )A B A B B, += l (D) \ ( ) \A B A B B,=
Ô®Î: \A B A B+= l vd m¿nth«. vdnt, \A B A B+! ( éil: (B) )
9. ,A B k‰W« C M»a _‹W fz§fS¡F \B A C,^ h =
(A) \ \A B A C+^ ^h h (B) \ \B A B C+^ ^h h
(C) \ \B A A C+^ ^h h (D) \ \A B B C+^ ^h h
Ô®Î: o kh®få‹ éÂ: \( ) ( \ ) ( \ )B A C B A B C, += ( éil: (B) )
10. n(A) = 20 , n(B) = 30 k‰W« ( )n A B, = 40 våš, ( )n A B+ =
(A) 50 (B) 10 (C) 40 (D) 70.Ô®Î: ( ) ( ) ( ) ( )n A B n A n B n A B 20 30 40 10+ ,= + - = + - = ( éil: (B) )
11. { ( x , 2), (4, y ) } xU rkå¢ rh®ig¡ F¿¡»wJ våš, ( , )x y =
(A) (2, 4) (B) (4, 2) (C) (2, 2) (D) (4, 4)Ô®Î: rkå¢rh®Ã‹ x›bthU cW¥ò« j‹ndhnl bjhl®ò bg‰WŸsJ. ( éil: (A) )
12. { (7, 11), (5, a ) } xU kh¿è¢rh®ig¡ F¿¡»wJ våš, ‘a ’-‹ kÂ¥ò
(A) 7 (B) 11 (C) 5 (D) 9Ô®Î: kh¿è¢ rh®Ãš mid¤J ãHš cU¡fS« rk«. ( éil: (B) )
13. ( )f x = 1 x-^ h v‹gJ N -èUªJ Z - ¡F tiuaW¡f¥ g£LŸsJ. f -‹ Å¢rf«
(A) { 1} (B) N (C) { 1, – 1 } (D) Z
Ô®Î: , ( )x f xN! = ( 1) .1x !- = ( éil: (C) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«22
14. f = { (6, 3), (8, 9), (5, 3), (–1, 6) } våš, 3-‹ K‹ cU¡fŸ
(A) 5 k‰W« –1 (B) 6 k‰W« 8 (C) 8 k‰W« –1 (D) 6 k‰W« 5
Ô®Î: 3 ‹ K‹ cU¡fŸ 5 k‰W« 6. ( éil: (D) )
15. A = { 1, 3, 4, 7, 11 } k‰W« B = {–1, 1, 2, 5, 7, 9 } v‹f. f = { (1, –1), (3, 2), (4, 1), (7, 5), (11, 9) } v‹wthW mikªj rh®ò :f A B" v‹gJ
(A) x‹W¡F x‹whd rh®ò (B) nkš rh®ò
(C) ÏUòw¢ rh®ò (D) rh®ò mšy ( éil: (A) )
Ô®Î:
16. bfhL¡f¥g£LŸs gl« F¿¡F« rh®ò, xU
(A) nkš rh®ò (B) kh¿è¢ rh®ò
(C) x‹W¡F x‹whd rh®ò (D) rh®ò mšy
Ô®Î: C2 ! - ¡F MdJ Ïu©L ãHš cU¡fŸ cŸsd.
vdnt ÏJ xU rh®ò mšy. ( éil: (D) )
17. A = { 5, 6, 7 }, B = { 1, 2, 3, 4, 5 } v‹f. ( )f x x 2= - v‹wthW tiuaiw brŒa¥g£l
rh®ò :f A B" Ï‹ Å¢rf«,
(A) { 1, 4, 5 } (B) { 1, 2, 3, 4, 5 } (C) { 2, 3, 4 } (D) { 3, 4, 5 }
Ô®Î: (5)f = , ( ) , ( )f f3 6 4 7 5= = . ( éil: (D) )
18. ( ) 5f x x2= + våš, ( )f 4- =
(A) 26 (B) 21 (C) 20 (D) – 20
Ô®Î: ( )f x = 5x2 +
& ( 4)f - = ( 4) 5 21.2- + = ( éil: (B) )
19. xU rh®Ã‹ Å¢rf« XUW¥ò¡ fzkhdhš, mJ xU
(A) kh¿è¢ rh®ò (B) rkå¢ rh®ò
(C) ÏUòw¢ rh®ò (D) x‹W¡F x‹whd rh®ò
Ô®Î: kh¿è¢ rh®ò. ( éil: (A) )
20. :f A B" xU ÏUòw¢ rh®ò k‰W« n(A) = 5 våš, n(B) =
(A) 10 (B) 4 (C) 5 (D) 25Ô®Î: A k‰W« B M»ait KoÎW fz§fŸ k‰W« f MdJ ÏUòw¢ rh®ò,vdnt ( ) ( )n A n B= ( éil: (C) )
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 23
gæ‰Á 2.1 1. n-MtJ cW¥ò bfhL¡f¥g£l ËtU« bjhl®tçir x›bth‹¿Y« Kjš _‹W
cW¥òfis¡ fh©f.
(i) a n n
3
2n=
-^ h (ii) c 1 3n
n n 2= - +^ h (iii) z n n
4
1 2n
n
=- +^ ^h h .
Ô®Î: (i) ϧF a n n
3
2n=
-^ h , n= 1, 2, 3,g .
n = 1, 2 k‰W« 3 våš
( ) ( )a
31 1 2
31 1
31
1=
-=
-= -
( ) ( )0a
32 2 2
32 0
2=
-= =
( ) ( )1a
33 3 2
33 1
3=
-= =
vdnt, bjhl® tçiræ‹ Kjš _‹W cW¥òfŸ Kiwna , 031- k‰W« 1.
(ii) ϧF ( 1) 3cn
n n 2= -
+ , n = 1, 2 k‰W« 3 våš
( 1) (3) (3) 27c1
1 1 2 3= - =- =-
+
( 1) (3) (3) 81c2
2 2 2 4= - = =
+
( 1) (3) (3) 243c3
3 3 2 5= - =- =-
+
vdnt, bjhl® tçiræ‹ Kjš _‹W cW¥òfŸ Kiwna –27, 81 k‰W« –243.
(iii) ϧF ( ) ( )z
n n4
1 2n
n
=- + , n = 1, 2 k‰W« 3 våš
( ) ( )( ) ( )( )z
41 1 1 2
41 3
43
1
1
=- +
=-
= -
( ) ( )( ) ( )( )2z
41 2 2 2
42 4
2
2
=- +
= =
( ) ( )( ) ( )( )z
41 3 3 2
4
1 3 5
415
3
3
=- +
=-
= -^ h .
vdnt, bjhl® tçiræ‹ Kjš _‹W cW¥òfŸ Kiwna , 243- k‰W«
415- .
2. x›bthU bjhl®tçiræ‹ n-MtJ cW¥ò ÑnH bfhL¡f¥g£LŸsJ. mit
x›bth‹¿Y« F¿¥Ãl¥g£LŸs cW¥òfis¡ fh©f.
(i) ; ,ann a a2 3
2n 7 9=
++ (ii) ; ,a n a a1 2 1
n
n n 3
5 8= - ++^ ^h h
(iii) ; ,a n n a a2 3 1.n
2
5 7= - + (iv) ( ) ( ); ,a n n a a1 1
n
n 2
5 8= - - +
bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS«
bjhl®fS« 2
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«24
Ô®Î: (i) ϧF, 1, 2, 3, .ann n2 3
2 forn
g=++ =
n = 7 våš, ( )
a2 7 37 2
179
7=
++ =
n = 9 våš, ( )
a2 9 39 2
2111
9=
++ = .
(ii) ϧF, ( 1) 2 ( 1) 1, 2, 3,,a n nn
n n 3g= - + =
+
n = 5 våš, ( 1) (2) (5 1) ( 1)(256)(6) 1536a5
5 8= - + = - =-
n = 8 våš, ( 1) (2) (8 1) (2) (9) (2048)(9) 18432a8
8 8 3 11= - + = = =
+ .
(iii) ϧF, 2 3 1 1, 2, 3,a n n nforn
2g= - + =
n = 5 våš 2(5) 3(5) 1 2(25) 15 1 50 15 1 36a5
2= - + = - + = - + =
n = 7 våš 2(7) 3(7) 1 2(49) 21 1 98 20 78a7
2= - + = - + = - = .
(iv) ϧF, ( 1) (1 ) 1, 2, 3, .a n n nforn
n 2g= - - + =
n = 5 våš ( 1) (1 ) ( )( ) ( )( )a 5 5 1 4 25 1 21 215
5 2= - - + = - - + = - =-
n = 8 våš ( 1) (1 8 8 ) ( 7 64) 57a8
8 2= - - + = - + = .
3. ( ),
,
k‰W« Ïu£il v©
k‰W« x‰iw v©
¥gil vD«nghJ
¥gil vD«nghJan n n n
n
n n n
3
1
2N
Nn 2
!
!=+
+*
vd tiuaW¡f¥g£l bjhl®tçiræ‹ 18-tJ k‰W« 25-tJ cW¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: n xU Ïu£ilgil v© våš, ( 3)a n nn= + .
vdnt, a18 = 18(18 3) 18(21) 378+ = = .
n xU x‰iw¥gil v© våš, an
n
1
2n 2=
+.
vdnt, a25
= ( )
25 1
2 25625 1
5062650
31325
2+
=+
= = .
4. ,
( ),
k‰W« Ïu£il v©k‰W« x‰iw v©
¥gil vD«nghJ¥gil vD«nghJ
bn n n
n n n n2
N
Nn
2!
!=
+)
vd tiuaW¡f¥g£l bjhl®tçiræ‹ 13 MtJ k‰W« 16 MtJ cW¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: n xU x‰iw¥gil v© våš, ( )b n n 2n= + .
vdnt, b13
= ( ) 13(13 2) 195n n 2+ = + =
n xU Ïu£il¥gil v© våš, 16 256.b n16
2 2= = =
5. 2, 3a a a1 2 1= = + k‰W« 2 5, 2,a a n
n n 12= +
- vd¡ bfh©l¤ bjhl®tçiræ‹
Kjš 5 cW¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: ϧF 2, 3a a a1 2 1= = + k‰W« 2 5 2,a a n
n n 12= +
-.
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 25
a2
= 2 53 + =
a3 = 2 5 2 5 15a 5
2+ = + =^ h
a4
= 2 5 2 5 35a 153+ = + =^ h
a5
= 2 5 7535 + =^ h
vdnt, bjhl®tçiræ‹ Kjš IªJ cW¥òfŸ Kiwna 2, 5, 15, 35 k‰W« 75.
6. 1a a a1 2 3= = = k‰W« a a a
n n n1 2= +
- -, 3n 2 , vd¡ bfh©l¤ bjhl®tçiræ‹
Kjš 6 cW¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: ϧF, 1a a a1 2 3= = = k‰W« a a a
n n n1 2= +
- - , n 32 .
a4
= 1 1 2a a3 2+ = + =
a5
= 2 1 3a a4 3+ = + =
a6 = 3 2 5a a
5 4+ = + =
vdnt, bjhl®tçiræ‹ Kjš MW cW¥òfŸ Kiwna , , , ,1 1 1 2 3 k‰W« 5.
gæ‰Á 2.2
1. xU T£L¤ bjhl®tçiræ‹ Kjš cW¥ò 6 k‰W« bghJ é¤Âahr« 5 våš,
m¤bjhl®tçirÍ«, mj‹ bghJ cW¥igÍ« fh©f.
Ô®Î: T£L¤bjhl®tçiræ‹bghJtot« , , 2 , 3 ,a a d a d a d g+ + + .
ϧF a 6= k‰W« .d 5=
vdnt, T£L¤bjhl®tçir 6, , 6 2 , 6 3 ,6 5 5 5 g+ + +^ ^ ^h h h
Mfnt, njitahdT£L¤bjhl®tçir 6, 11, 16, 21, gT£L¤bjhl®tçiræ‹bghJtot«
tn = ( )a n d1+ -
= n6 1 5+ -^ ^h h
= 6 5 5 5 1, 1 ,2 ,3 ,n n n g+ - = + = .
2. 125, 120, 115, 110, g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræ‹ bghJ é¤Âahr¤ijÍ«
15 MtJ cW¥igÍ« fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l bjhl® tçir 125, 120, 115, 110, g xUT£L¤bjhl®tçir.
våš, a = 125, d = t t2 1- = 120 125- = 5-
T£L¤bjhl®tçiræ‹bghJtot«
tn = a n d1+ -^ h .
vdnt, t15
= 125 125 14 125 70 5515 1 5 5+ - - = + - = - =^ ^ ^h h h .
3. 24, 23 , 22 , 21 ,41
21
43 g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræš 3 v‹gJ v¤jidahtJ
cW¥ò MF«?
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«26
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l bjhl® tçir , , , ,24 2341 22
21 21
23 g
ϧF, 24, 23 24a d41
43= = - = - k‰W« filÁ cW¥ò l 3= .
n v‹gJT£L¤bjhl®tçiræ‹cW¥òfë‹v©â¡if
n = 1d
l a- +
n& = 1
43
3 24-- + =
321 4 1 28 1 29#
-- + = + =` j
vdnt, Ϥbjhl®tçiræ‹ 29tJ cW¥ò 3.
4. , , ,2 3 2 5 2 g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræ‹ 12 MtJ cW¥ò ahJ?
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l bjhl® tçir , 3 , 5 ,2 2 2 g .ϧF, , 3 2a d2 2 2 2= = - =
xUT£L¤bjhl®tçiræ‹n tJ cW¥ò, ( )t a n d1n= + -
vdnt, t12
= 2 12 1 2 2+ -^ h
= 2 11 2 2+ ^ h = 2 22 2+
t12
= 23 2 .
5. 4, 9, 14, g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræ‹ 17 MtJ cW¥ig¡ fh©f. Ô®Î: , , ,4 9 14 g ÏJxUT£L¤bjhl®tçir. ϧF, 4, 9 4 5a d= = - =
T£L¤bjhl®tçiræ‹bghJtot«tn
tn = a n d1+ -^ h
vdnt, t17
= 4 17 1 5 4 16 5 84+ - = + =^ ^ ^h h h . 6. ËtU« T£L¤ bjhl®tçiræš cŸs bkh¤j cW¥òfis¡ fh©f.
(i) 1, , , , .65
32
310g- - - (ii) 7, 13, 19, g , 205.
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£lT£L¤bjhl®tçir 1, , , , .65
32
310g- - -
ϧF, 1, 1a d65
61=- = - + = k‰W« l
310= .
vdnt, n = 1d
l a- +
Mfnt, n = 310 1
61
1+
+ = ( ) 1 26 1 27313 6 + = + = .
vdnt, T£L¤bjhl®tçir 27 cW¥òfis¡bfh©lJ.
(ii) bfhL¡f¥g£lT£L¤bjhl®tçir 7,13,19, ,205g .ϧF, 7, 13 7 6a d= = - = k‰W« l = 205. T£L¤bjhl®tçiræ‹cW¥òfë‹v©â¡if,n =
dl a 1- +
= 6
205 7 1- + = 6
198 1+ = 34
vdnt, Ϥbjhl®tçiræšbkh¤j«34 cW¥òfŸcŸsd.
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 27
7. xU T£L¤ bjhl®tçiræ‹ 9 MtJ cW¥ò ó¢Áa« våš, 19 MtJ cW¥Ã‹
ÏUkl§F 29 MtJ cW¥ò vd ã%Ã.
Ô®Î: ϧF, t 09= & 8 0 8a d a dor+ = =- .
vdnt, t29
= a d d d d28 8 28 20+ =- + =
= d2 106 @ = d d2 8 18- +6 @ = a d2 18+6 @ = 2t
19
Mfnt, t29
= 2 t19
.
8. xU T£L¤ bjhl®tçiræš 10 k‰W« 18 MtJ cW¥òfŸ Kiwna 41 k‰W« 73
våš, 27 MtJ cW¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: ϧF, t 4110
=
& a d10 1 41+ - =^ h & 9a d+ = 41 g (1) t 73
18= & a d18 1 73+ - =^ h
& 17a d+ = 73 g (2)Ï¥bghGJ, (2) (1) 8d&- = 32 4d& = .nkY«, (1) 9(4)a& + = 41
& 41 36a = - = 5
vdnt, t27
= a d27 1 5 26 4 5 104 109+ - = + = + =^ ^h h .
Mfnt, 27 tJ cW¥ò 109.
9. 1, 7, 13, 19,g k‰W« 100, 95, 90, g M»a T£L¤ bjhl®tçirfë‹ n MtJ cW¥ò
rkbkåš, n-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: ϧFKjšT£L¤bjhl®tçiræš 1, 7, 13, 19, g .
,a d1 7 1 6= = - = vdntT£L¤bjhlç‹n tJ cW¥ò 1t n 1 6n= + -^ ^h h.
vdnt, Ïu©lhtJT£L¤bjhl®tçiræš100, 95, 90, g .
,a d100 95 100 5= = - =- .
vdnt, T£L¤bjhlç‹ n tJ cW¥ò 100s n 1 5n= + - -^ ^h h
bfhL¡f¥g£lãgªjidæ‹go t sn n
=
& n1 1 6+ -^ ^h h = n100 1 5+ - -^ ^h h
& 1 6 6n+ - = n100 5 5- +
& 11n = 110 10.n& =
10. 13Mš tFgL« <çy¡f äif KG v©fë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
Ô®Î: 13 Mš tFgL« Ïu©L Ïy¡f v©fŸ 13,26,39, 91.g
ÏJxUT£L¤bjhl®tçir. ϧF, ,a d13 13= = k‰W« l 91= .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«28
vdnt, n = d
l a 1- + .
= 13
91 13 11378 1 6 1 7- + = + = + = .
Mfnt, 13 MštFgL«<çy¡fäifKGv©fŸv©â¡if7. 11. xU bjhiy¡fh£Á¥ bg£o¤ jahç¥ghs® VHhtJ M©oš 1000 bjhiy¡fh£Á¥
bg£ofisÍ«, g¤jhtJ M©oš 1450 bjhiy¡fh£Á¥ bg£ofisÍ« jahç¤jh®.
x›bthU M©L« jahç¡F« bjhiy¡fh£Á¥ bg£ofë‹ v©â¡if ÓuhfΫ
xU kh¿è v© msΫ mÂfç¤jhš, Kjyh« M©oY«, 15 MtJ M©oY«
jahç¡f¥g£l bjhiy¡fh£Á¥ bg£ofë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
Ô®Î: x›bthUM©L« jahç¡F« bjhiy¡fh£Á¥ bg£ofë‹v©â¡if
ÓuhfΫ,xUkh¿èv©msΫmÂfç¥gjhšÏJxUT£L¤bjhl®tçiria
cUth¡F«.
vdnt, t 10007= k‰W« t 1450
10=
ÏÂèUªJ, t7 = 6 1000a d+ = g (1)
t10
= 9 1450a d+ = g (2)(2) (1) &- 3d = 450 & d = 150.d 150= æ‹ kÂ¥ig (1) š ÃuÂæl,
( )a 6 150+ = 1000
a = 1000 900- = 100.
Kjyh«M©Ljahç¡f¥g£lbjhiy¡fh£Ábg£ofë‹v©â¡if 100.
vdnt, 14 100 14 100 2100 2200.t a d 15015
= + = + = + =^ h
vdnt, 15 tJM©ošjahç¡f¥g£lbjhiy¡fh£Á¥bg£ofë‹v©â¡if
2200 MF«.
12. xUt®, Kjš khj« `640, 2M« khj« `720, 3M« khj« `800-I nrä¡»wh®. mt®
j‹Dila nrä¥ig Ïnj bjhl®tçiræš bjhl®ªjhš, 25MtJ khj« mt®
nrä¡F« bjhifia¡ fh©f.
Ô®Î: x›bthUKjš,Ïu©lh«,_‹wh«khj«nrä¤jbjhif`640, 720, 800, ... .
ÏJxUT£L¤bjhl®tçirvåš a = 640, d = 720 – 640 = 80.
vdnt, t25
= 640 25 1 80+ -^ ^h h
= 640 24 80+ ^ h = 640 1920+
= 2560 Mfnt, 25 tJ khj« mtç‹ nrä¥ò bjhif ` 2560.
13. xU T£L¤ bjhl®tçiræš mL¤jL¤j _‹W cW¥òfë‹ TLjš 6 k‰W«
mt‰¿‹ bgU¡F¤ bjhif –120 våš, m«_‹W v©fis¡ fh©f.
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 29
Ô®Î: xUT£L¤bjhl®tçiræ‹_‹WcW¥òfŸKiwna , ,a d a a d- + .
vdnt, 6 3 6 2a d a a d a a& &- + + + = = =^ ^h h
nkY«, a d a a d- +^ ^ ^h h h = 120-
a a d2 2& -^ h = 120-
2 d4 2& -^ h = 120 4 60d2&- - =-
& d2 = 64 & d 8!=
8d = våš, mªj _‹W v©fŸ , ,6 2 10- .
8d =- våš, mªj _‹W v©fŸ , ,10 2 6- .
14. xU T£L¤ bjhl®tçiræš mL¤jL¤j _‹W cW¥òfë‹ TLjš 18 k‰W«
m›ÎW¥òfë‹ t®¡f§fë‹ TLjš 140 våš, m«_‹W v©fis¡ fh©f.
Ô®Î: xU T£L¤ bjhl®tçiræ‹ mL¤jL¤j _‹W v©fŸ , ,a d a a d- + v‹f.vdnt,TLjš
a d a a d- + + +^ ^ ^h h h = 18 & 3a = 18 6a& =
nkY«, a d a a d2 2 2- + + +^ ^h h = 401
& 2 2a ad d a a ad d2 2 2 2 2- + + + + + = 401
& 3 2a d2 2+ = 401
& 3 2d36 2+^ h = 401
& 2 140 108 2d d2 2
&= - = 32 4d& !=
d 4= , vD«nghJ mªj _‹W v©fŸ 2, 6, 10. d 4=- , vD«nghJ mªj _‹W v©fŸ 10, 6, 2.
15. xU T£L¤ bjhl®tçiræ‹ m-MtJ cW¥Ã‹ m kl§F mj‹ n-MtJ cW¥Ã‹ n kl§F¡F¢ rkbkåš, m¡T£L¤ bjhl®tçiræ‹ (m + n)-MtJ cW¥ò ó¢Áa«
vd¡fh£Lf.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£lit m t n tm n
=
& m a m d n a n d1 1+ - = + -^ ^h h6 6@ @& am m m d na n n d1 1+ - = + -^ ^h h
& 0m n a m m n n d1 1- + - - - =^ ^ ^h h h6 @& m n a m m n n d 02 2
- + - - + =^ h 6 @
& m n a m n m n d 02 2- + - - - =^ ^ ^h h h6 @
& m n a m n m n d1 0- + - + - =^ ^h h6 @& a m n d1 0+ + - =^ h
& 0tm n
=+
.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«30
16. xUt® tUl¤Â‰F jåt£o 14% jU« KjÄ£oš 25,000-I KjÄL brŒjh®. x›bthU
tUl KoéY« »il¡F« mrš k‰W« jåt£o nr®ªj bkh¤j¤ bjhif xU T£L¤
bjhl®tçiria mik¡Fkh? m›thbwåš, 20 M©LfS¡F¥ ÃwF KjÄ£oš
cŸs bjhifia¡ fh©f.
Ô®Î: jåt£o I = P R T100# # =
10025000 14 1# #
= 250 14# = 3500
bjhif = mrš+t£o
= 25,000 5003+ = 28,500
Kjyh« M©L ÏWÂæš cŸs bjhif = ` 28,500
Ïu©lh« M©L ÏWÂæš cŸs bjhif = 28,500 + 3500 = ` 32,000
Kjyh«, Ïu©lh«, _‹wh« M©L ÏWÂæš cŸs bjhif `28,500, `32,000,
`35,500, g . ϧFmL¤jL¤jÏu©Lv©fS¡fhdé¤Âahr« 3500.
vdntÏJxUT£L¤bjhl®tçir.
ϧF, , ,d a3500 28 500= =
20 M©LfS¡FÃwF,KjÄ£ošcŸsbjhif t20
.
t20
= a d19+
= 28,500 + 19 (3500) = 28500 + 66500 = ` 95,000.
17. a, b, c M»ad T£L¤ bjhl®tçiræš ÏU¥Ã‹ ( ) ( )a c b ac42 2- = - vd ãWÎf.
Ô®Î: ϧF , ,a b c xUT£L¤bjhl®tçir.
vdnt, 2b = a c+ ..... (1)
& 4b2 = a c 2+^ h
& 4b ac4 2- = 4a c ac2+ -^ h
& 4 b ac2-^ h = a c 2-^ h
kh‰WKiw: L.H.S. = b ac4 2-^ h
= b ac4 42-
= 4a c ac2+ -^ h ((1)iaga‹L¤Â)
= a c 2-^ h = R.H.S.
18. a, b, c M»ad T£L¤ bjhl®tçiræš ÏU¥Ã‹ , ,bc ca ab1 1 1 M»ad xU T£L¤
bjhl®tçiræš ÏU¡F« vd ãWÎf.
Ô®Î: ϧF , ,a b c xUT£L¤bjhl®tçir.
vdnt, , ,abca
abcb
abcc M»adnkY«,T£L¤bjhl®tçir
& , ,bc ca ab1 1 1 M»adxUT£L¤bjhl®tçir.
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 31
19. , ,a b c2 2 2 M»ad T£L¤ bjhl®tçiræš ÏU¥Ã‹ , ,
b c c a a b1 1 1+ + +
M»adΫ
T£L¤ bjhl®tçiræš ÏU¡F« vd¡fh£Lf.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l , ,a b c2 2 2 M»adxUT£L¤bjhl®tçir
våš, b a2 2- = c b2 2
- (bghJé¤Âahr«)
& b a b a+ -^ ^h h = c b c b+ -^ ^h h
& b c c a
b a+ +
-^ ^h h
= a b c a
c b+ +
-^ ^h h
[ a b b c c a+ + +^ ^ ^h h h Mš tF¡f]
& b c c ab c c a+ ++ - -
^ ^h h =
c a a bc a a b+ ++ - -
^ ^h h
& b c c a
b c c a
+ +
+ - +
^ ^^ ^
h hh h =
c a a b
c a a b
+ +
+ - +
^ ^^ ^
h hh h
& c a b c1 1+
-+
= a b c a1 1+
-+
& c a2+
= a b b c1 1+
++
. vdnt, , ,b c c a a b1 1 1+ + +
xUT£L¤bjhl®tçir.
20. , , ,a b c x y z0 0 0x y z ! ! != = k‰W« b ac2= , våš, , ,
x y z1 1 1 M»ad xU T£L¤
bjhl®tçiræš ÏU¡F« vd¡ fh£Lf.
Ô®Î: ϧF , 0, 0, 0a b c x y zx y z ! ! != = . våš a b c kx y z= = =
& , ,a k b k c kx y z1 1 1
= = =
nkY«, b ac2=
vdnt, y
1 2
kc m = k kx z1 1
& k y2
= kx z1 1+
& y2 =
x z1 1+
Mfnt, , ,x y z1 1 1 xUT£L¤bjhl®tçir.
gæ‰Á 2.3
1. ËtU« bjhl®tçirfëš vJ bgU¡F¤ bjhl®tçir vd¡ fh©f. bgU¡F¤
bjhl®tçirfshf cŸsdt‰¿‹ bghJ é»j« fh©f.
(i) 0.12, 0.24, 0.48,g . (ii) 0.004, 0.02, 0.1,g . (iii) , , , ,21
31
92
274 g .
(iv) 12, 1, ,121 g . (v) , , ,2
2
1
2 2
1 g . (vi) 4, 2, 1, ,21 g- - - .
Ô®Î: (i) ϧF ..
.
. 20 120 24
0 240 48 g= = =
vdnt, bghJé»j«2. MjyhšÏ¤bjhl®tçirxUbgU¡F¤bjhl®tçir.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«32
(ii) . , . , .0 004 0 02 0 1g
ϧF, ..
..
0 0040 02
0 020 1 5g= = =
vdnt, bghJé»j«5. Mjyhš,Ϥbjhl®tçirxUbgU¡F¤bjhl®tçir.
(iii) ϧF
2131
3192
92274
32g= = = = vdnt, bghJé»j« .
32 .
MjyhšÏ¤bjhl®tçirxUbgU¡F¤bjhl®tçir.
(iv) ϧF 121
1121
121g= = = . vdntbghJé»j« .
121
Mfnt, Ϥbjhl®tçirxUbgU¡F¤bjhl®tçir.
(v) ϧF 2
2
1
2
12 2
1
21g= = = vdnt, bghJé»j«
21 .
Mjhš, Ϥbjhl®tçirxUbgU¡F¤bjhl®tçir.
(vi) ϧF 42
21!-
-- , Ϫjbjhl®tçiræšbghJé»j«rkäšiy.
vdnt, Ϥbjhl®tçirxUbgU¡F¤bjhl®tçirašy.
2. , ,1, 2,41
21 g- - v‹w bgU¡F¤ bjhl®tçiræš 10 MtJ cW¥igÍ«, bghJ
é»j¤ijÍ« fh©f.
Ô®Î: bjhl®tçiræ‹bgU¡Fé»j«
r
4121
211
12 2g=
-
=-
= - = =-
bjhl® tçiræ‹ Kjš cW¥ò 41 .
bjhl®tçiræ‹bghJtot« , , ,t a r n 1 2 3n
n 1 g= =-
vdnt, t41 2
1010 1= - -` ^j h = 2
2
1 22
9 7- =-^ h .
3. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš 4MtJ k‰W« 7 MtJ cW¥òfŸ Kiwna 54 k‰W«
1458 våš, m¤bjhl®tçiria¡ fh©f.
Ô®Î: ϧF t 544= k‰W« t 1458
7= .
, , ,t a r n 1 2 3n
n 1 g= =- v‹wN¤Âu¤ijga‹gL¤Â
a r 543= k‰W« a r 14586
=
& a r
a r54
14583
6
= & r r27 33&= =
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 33
våš, a r3 = 54
& a 33^ h = 54
& a2754= = 2
vdnt, bgU¡F¤bjhl®tçir , , ,2 2 3 2 3 2 32 3g^ ^ ^ ^ ^ ^h h h h h h
2, 6, 18, 54,& g
4. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš Kjš k‰W« MwhtJ cW¥òfŸ Kiwna 31 ,
7291
våš, m¥bgU¡F¤ bjhl®tçiria¡ fh©f.
Ô®Î: Kjš cW¥ò 31 k‰W« Mwh« cW¥ò
7291 . våš, a
31= k‰W« a r
72915
=
a r5 = 7291 & r
31
72915
=
r5 = 2431 & r
315 5
= ` j & r31=
vdnt, njitahdbgU¡F¤bjhl®tçir , , ,31
31
31
31
31 2
g` ` ` ` `j j j j j
, , ,31
91
271& g
5. ËtU« bgU¡F¤ bjhl®tçiræš bfhL¡f¥g£l cW¥ò v¤jidahtJ cW¥ò
vd¡ fh©f.
(i) 5, 2, , ,54
258 g , is
15625128 ? (ii) 1, 2, 4, 8,g , is 1024 ?
Ô®Î: (i) 5, 2, , ,54
258 g
15625128 xUbgU¡F¤bjhl®tçiræš
5,a r
52
254
52g= = = = =
, , , ,t a r n 1 2 3n
n 1 g= =- v‹wN¤Âu¤ijga‹gL¤Â
( )( )
a r15625128
625 252n 17
= =-
& 552
5
2n 1
6
7
=-
` j
& 52
52n 1 7
=-
` `j j & n 1 7- = & n 8=
(ii) bfhL¡f¥g£lit 1, 2, 4, 8,g1024 xUbgU¡F¤bjhl®tçir
Kjš cW¥ò a 1= k‰W«bghJé»j« r12
24 2g= = = =
, , ,t a r n 1 2 3n
n 1 g= =- v‹wN¤Âu¤ijga‹gL¤Â
a rn 1- = 1024 = 210
& 2 n 1-^ h = 210
& n 1- = 10 & n 11= . vdnt, 11 tJ cW¥ò 1024.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«34
6. 162, 54, 18,g k‰W« , , ,812
272
92 g M»a bgU¡F¤ bjhl®tçirfë‹ n MtJ
cW¥ò rkbkåš, n-‹ kÂ¥ò fh©f.
Ô®Î: 162, 54, 18, g xUbgU¡F¤bjhl®tçiræš
,a r16216254
5418
31g= = = = = .
vdnt, 162t31
n
n 1=
-` j ..... (1)
, , ,812
272
92 g v‹wbgU¡F¤bjhl®tçiræš
,a r812
812272
27292
3g= = = = =
t812 3
nn 1
= -^ h ..... (2)
n tJ cW¥òfŸ rkbkåš.
16231 n 1-
` j = 812 3 1n-^ h
& 3
162n 1-
= 3812 n 1-
& 3n 1 2-^ h = 2
162 81#
& 3n 1 2-^ h = 812
& 3 1n- = 81 34=
& n 1- = 4 & n 5=
vdnt, bgU¡F¤bjhl®tçirfëš 5 tJcW¥òrk«.
7. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræ‹ Kjš cW¥ò 3 k‰W« IªjhtJ cW¥ò 1875 våš,
mj‹ bghJ é»j« fh©f.
Ô®Î: xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹Kjš k‰W« IªjhtJcW¥òKiwna 3 k‰W« 1875 våš,
3, 1875a t a r5
4& = = =
& r3 4 = 1875
& r4 = 625 = 54 & r 5=
vdnt, bghJé»j«5.
8. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræ‹ mL¤jL¤j _‹W cW¥òfë‹ TLjš 1039 k‰W«
mt‰¿‹ bgU¡f‰gy‹ 1 våš, m¤bjhl®tçiræ‹ bghJ é»j¤ijÍ«,
m«_‹W cW¥ò¡fisÍ« fh©f.
Ô®Î: xUbgU¡F¤bjhl®tçiræ‹Kjš_‹WcW¥òfŸ , ,ra a ar .
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 35
våš, ra a ar+ + =
1039
ar
r1 1+ +` j = 1039
& r
r r 12+ +c m =
1039 g (1)
vdnt, ra a ar 1=` ^ ^j h h
& a 13= mšyJ a 1=
a 1= våš (1) &
r
r r 12+ +^ h =
1039
& r r10 10 102+ + = 39r
& r r10 29 102- + = 0
& r r2 5 5 2- -^ ^h h = 0
& r25= mšyJ
52
r25= våš _‹W cW¥òfŸ , ,
52 1
25 ; r
52= våš _‹W cW¥òfŸ , ,
25 1
52 .
9. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš mL¤jL¤j 3 cW¥òfë‹ bgU¡F¤ bjhif 216 k‰W« mitfëš Ïu©ou©L cW¥ò¡fë‹ bgU¡f‰gy‹fë‹ TLjš 156
våš, mªj cW¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: xUbgU¡F¤bjhl®tçiræ‹Kjš_‹WcW¥òfŸ , ,ra a ar .
våš 216ra a ar =` ^ ^j h h
& a 2163= & a 6=
nkY«, ra a a ar ar
ra 156+ + =` ^ ^ ^ ^ `j h h h h j
& ra a r a2
2 2+ + = 156
& ar
r1 12+ +` j = 156
& 36 1r
r r2+ +c m = 156
& r
r r 12+ + =
313
& r r3 3 32+ + = 13r
& r r3 10 32- + = 0
& r r3 1 3- -^ ^h h = 0vdnt, r 3= mšyJ
31
3r = våš _‹W cW¥òfŸ 2, 6, 18
r31= våš _‹W cW¥òfŸ 18, 6, 2
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«36
10. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræ‹ mL¤jL¤j _‹W cW¥òfë‹ TLjš 7 k‰W«
mt‰¿‹ jiyÑêfë‹ TLjš 47 våš, m›ÎW¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: xUbgU¡F¤bjhl®tçiræ‹Kjš_‹WcW¥òfŸ , ,ra a ar .
våš, ra a ar+ + = 7
& ar
r1 1+ +` j = 7
& ar
r r 12+ +c m = 7 g (1)
nkY«, ar
a ar1 1+ + =
47
& a
rr
1 1 1+ +8 B = 47
& a r
r r1 12+ +; E =
47 g (2)
(1) ' (2) »il¥gJ, a 7742
#=
& a 42= & a 2!=
a 2= xU äif v©,
( )1 & 2r
r r 12+ +c m = 7
& 2 2 2r r2+ + = r7
& r r2 5 22- + = 0
& r r2 1 2- -^ ^h h = 0
& r 2= mšyJ 21
,a r2 2= = våš _‹W cW¥òfŸ 1, 2, 4
,a r221= = , våš _‹W cW¥òfŸ 4, 2, 1.
11. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš Kjš _‹W cW¥òfë‹ TLjš 13 k‰W« mt‰¿‹
t®¡f§fë‹ TLjš 91 våš, m¤bjhl®tçiria¡ fh©f.
Ô®Î: xUbgU¡F¤bjhl®tçiræ‹_‹WcW¥ò¡s , ,a ar ar2 våš,
a r r1 2+ +^ h = 13 (1)
a r r12 2 4+ +^ h = 91 (2)
(2) ' (1) &
a r r
a r r
1
12 2 2
2 2 4
+ +
+ +
^
^
h
h = 16991
137=
& r r
r r r r
1
1 12 2
2 2
+ +
+ + - +
^
^ ^
h
h h = 137
& r r
r r
1
12
2
+ +
- + = 137
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 37
& 3 10 3r r2- + = 0
& r r3 3 1- -^ ^h h = 0
& r 3= mšyJ 31
r 3= våš _‹W cW¥òfŸ 1, 3, 9; r31= våš _‹W cW¥òfŸ 9, 3, 1.
12. xUt® M©o‰F 5% T£L t£o jU« xU t§»æš 1000-I it¥ò ãÂahf it¤jhš, 12 M« tUlKoéš »il¡F« bkh¤j¤ bjhifia¡ fh©f.
Ô®Î: mrš ` 1000. xUtUl¤Â‰fhdt£o = 1000 1005` j
KjštUlKoéšcŸsbjhif
100 100001005+ ` j = 1000 1
1005+` j
Ïu©lhtJtUl¤Â‰fhdt£o = 1000 15005
1005+` `j j
Ïu©lhtJtUlKoéšcŸsbjhif
= 1000 11005 1000 1
1005
1005+ + +` ` `j j j
= 1000 11005 1
1005+ +` `j j
= 1000 11005 2
+` j
Ï›thW bjhl®ªjhš 12M«M©LKoéš»il¡F«bjhif
= ` 1000 11005 12
+` j = ` 1051000100
12` j
F¿¥ò: nknycŸsKiwiaga‹gL¤jhkšT£Lt£o¡fz¡Ffë‹bkh¤j
bjhif¡fhQ«N¤Âu«A P i1 n= +^ h , A v‹gJbkh¤jbjhif, P v‹gJ mrš
,i r r100
= v‹gJM©Lt£oé»j«n M©Lfë‹v©â¡if.
A = 1000 11005 12
+` j = ` 1000100105 12` j
13. xU ãWtd« 50,000-¡F xU m¢R¥Ãu ÏaªÂu¤ij th§F»wJ. m›éaªÂu«
x›bthU M©L« j‹ k¥Ú 15% ÏH¡»wJ vd kÂ¥Ãl¥gL»wJ. 15
M©LfS¡F¥ ÃwF mªj m¢R¥Ãu ÏaªÂu¤Â‹ kÂ¥ò v‹d?
Ô®Î: KjštUlÏWÂæšm¢R¥ÃuÂÏaªÂu¤Â‹kÂ¥ò 50,000t10085
1#= ` j
Ïu©lh«tUlÏWÂæšm¢R¥ÃuÂÏaªÂu¤Â‹kÂ¥ò
t2
= 5000010085
10085
# #` j
= 5000010085 2
# ` j
vdnt, 15 M©LfS¡F¥ÃwFm¢R¥ÃuÂÏaªÂu¤Â‹kÂ¥ò
t15
= ` 5000010085 15
` j .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«38
14. , , ,a b c d M»ad xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš mikªjhš,
.a b c b c d ab bc cd- + + + = + +^ ^h h
Ô®Î: , , ,a b c d v‹gdxUbgU¡F¤bjhl®tçiræšmikªJŸsd.
Ïj‹bghJé»j«r v‹f. vdnt, , ,b ar c ar d ar2 3= = = .
vdnt, a b c b c d- + + +^ ^h h = a ar ar ar ar ar2 2 3- + + +^ ^h h
= a r r r r r1 12 2 2- + + +^ ^h h
= a r a r a r2 2 3 2 4+ +
= ab bc cd+ +
kh‰WKiw: , , ,a b c d xUbgU¡F¤bjhl®tçiræšmikªJŸsd.
våš, b ac2= , ad bc= k‰W« c bd2
= . j‰nghJ, a b c b c d- + + +^ ^h h
= ab ac ad b bc bd bc c cd2 2+ + - - - + + +
= ab ac b ad bc bd c bc cd2 2+ - + - + - + + +^ ^ ^h h h
= ab bc cd+ + .
15. , , ,a b c d M»ad xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš mikªjhš , , ,a b b c c d+ + + v‹gitÍ« bgU¡F¤ bjhl®tçiræš mikÍ« vd ãWÎf.
Ô®Î: , , ,a b c d v‹gdxUbgU¡F¤bjhl®tçiræšmikªJŸsd.
Ïj‹bghJé»j«r våš, , ,b ar c ar d ar2 3= = =
Ï¥bghGJ, a bb c
++ =
a arar ar2
++
= a r
ar r
1
1
+
+
^^
hh = r
nkY«, b cc d
++ =
ar ar
ar ar2
2 3
+
+ = 1
ar r
ar rr
1
2
+
+=
^^
hh
vdnt, , ,a b b c c d+ + + xUbgU¡F¤bjhl®tçir.
gæ‰Á 2.4
1. ËtUtdt‰¿‹ TLjš fh©f. (i) Kjš 75 äif KG¡fŸ (ii) Kjš 125 Ïaš
v©fŸ,
Ô®Î: (i) 1 2 3 75g+ + + + xUT£L¤bjhl®tçirvåš,
,a d1 2 1 1= = - = k‰W« n 75=
Sn = n a n d
22 1+ -^ h6 @ v‹wN¤Âu¤ij¥ga‹gL¤Â
s75
= ( ) ( )275 2 1 75 1 1+ -^ h6 @
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 39
= 275 2 74+6 @ =
275 766 @ = 75 38#6 @
vdnt, S75
= 2850
F¿¥òiu: nkYŸs fz¡»id S n a l2n
= +6 @ v‹w N¤Âu¤ij ga‹gL¤ÂÍ«
ԮΠfhzyh«. ϧF, 75, 1n a= = .
` S75
= 275 1 75+6 @ =
275 76 2850=^ h
(ii) 1 2 3 125g+ + + + xUT£L¤bjhl®tçirvåš,
, ,a d n l1 1 125= = = =
` S125
= 2
125 1 125+6 @ S n a l2n
` = +` j6 @
= 2
125 126# = 125 63#
S125
= 7875
2. n MtJ cW¥ò 3 2n+ v‹wthW mikªj xU T£L¤ bjhl®tçiræ‹
Kjš 30 cW¥òfë‹ T£l‰gyid¡ fh©f.
Ô®Î: xUT£L¤bjhl®tçiræ‹n MtJ cW¥ò n3 2+ .
tn = 3 2 ( )( )n n5 1 2+ = + - ( ( 1)a n d+ - v‹wtoéšcŸsJ )
S30
= 230 2 5 30 1 2+ -^ ^ ^h h h6 @ = 15 10 58+6 @ = 15 68#
S30
= 1020
3. ËtU« T£L¤bjhl®fë‹ T£l‰gyid¡ fh©f.
(i) 38 35 32 2g+ + + + . (ii) 6 5 4 2541
21 g+ + + cW¥òfŸ tiu.
Ô®Î: (i) 38 35 32 2g+ + + + v‹wT£L¤bjhl®tçiræš
, ,a d l38 35 38 3 2= = - =- =
( 1)l a n d &= + - nd
l a 13
2 38 1= - + =-- + =13
vdnt, S13
= 213 2 38+6 @ ( )S n a l
2n= +6 @
= 213 406 @ = 260=
(ii) 6 5 4 2541
21 g+ + + cW¥òfŸcŸsT£L¤bjhl®tçiræš
6, 5 6a d41
43= = - = - k‰W« n 25= .
Sn = n a n d
22 1+ -^ h6 @
vdnt, S25
= 225 2 6 25 1
43+ - -^ ^ `h h j8 B
= 3225 12 24
4+ -` j8 B =
225 12 18-6 @ 75=- .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«40
4. ËtU« étu§fis¡ bfh©l T£L¤ bjhl®fë‹ TLjš Sn fh©f.
(i) 5,a = 30,n = 121l = (ii) 50,a = 25,n = 4d =-
Ô®Î: (i) ϧF , ,a n l5 30 121= = =
Sn = n a l
2+6 @
S30
= 230 5 121+6 @ = 15 1266 @ = 1890.
(ii) ϧF ,a n50 25= = k‰W« d 4=-
Sn = n a n d
22 1+ -^ h6 @
S25
= 225 2 50 25 1 4+ - -^ ^ ^h h h6 @
= 225 100 24 4+ -^ h6 @ =
225 100 96-6 @ =
225 4 50=6 @
5. 1 2 3 42 2 2 2
g- + - + v‹w bjhlç‹ Kjš 40 cW¥òfë‹ T£l‰gyid¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l bjhl® tçiria Ñœ¡f©lthW vGj
1 4 9 16 25 36- + - + - +^ ^ ^h h h . . . 20 cW¥òfŸ
= 3 7 11- + - + - +^ ^ ^h h h . . . 20 cW¥òfŸ
Ï¡T£L¤bjhl®tçiræš, 3,a d 4=- =- k‰W« n 20= .
Sn = n a n d
22 1+ -^ h6 @
S20
= 220 6 19 4- + -^ ^h h6 @ = 10 82-^ h = – 820
kh‰WKiw: 1 2 3 4 39 402 2 2 2 2 2g- + - + + -
= 1 2 3 4 39 402 2 2 2 2 2g+ + + + + +
2 2 4 6 402 2 2 2g- + + + +^ h
= 1 2 3 40 2 2 1 2 202 2 2 2 2 2 2 2g g+ + + + - + + +^ ^h h
= 40
6
41 818
6
20 21 41-
^ ^ ^ ^ ^ ^h h h h h h
= 20 41 27 28 820- =-^ ^h h6 @
6. xU T£L¤ bjhlçš Kjš 11 cW¥òfë‹ TLjš 44 k‰W« mj‹ mL¤j
11 cW¥òfë‹ TLjš 55 våš, m¤bjhliu¡ fh©f.
Ô®Î: Sn = ( )n a n d
22 1+ -6 @
vdnt, S 4411
= 44a d211 2 11 1& + - =^ ^h h6 @ & a d5 4+ = (1)
nkY«, S S 5522 11
= + = 44 55 99+ =
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 41
& a d222 2 22 1 99+ - =^ h6 @ & a d2 21 9+ = (2)
(1) k‰W« (2) I Ô®¡f, a1139= k‰W« d
111= .
vdnt,njitahdT£L¤bjhl®tçir ( ) ( )a a d a d2 g+ + + + +
= 1139
1139
111
1139
112 g+ + + + +` `j j =
1139
1140
1141
1142 g+ + + + .
7. 60, 56, 52, 48,g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræ‹ Kjš cW¥ÃèUªJ bjhl®¢Áahf
v¤jid cW¥òfis¡ T£odhš TLjš 368 »il¡F«?
Ô®Î: 60, 56, 52, 48,g xUT£L¤bjhl®tçirvåš,
,a d60 56 60 52 56 4g= = - = - = =-
nkY«, S 368n= . våš, ' 'n ‹ kÂ¥ò
Sn = n a n d
22 1+ -^ h6 @
368 = n n2
2 60 1 4+ - -^ ^ ^h h h6 @
& n n2120 4 4- +6 @ = 368
& n n2124 4-6 @ = 368 & n n62 2-^ h = 368
& n n2 62 3682- + = 0 & n n31 1842
- + = 0& n n8 23- -^ ^h h = 0 & n 8= mšyJ 23vdnt, 8 cW¥òfŸ mšyJ 23 cW¥òfë‹ TLjš 368 »il¡F«.
8. 9 Mš tFgL« mid¤J _‹¿y¡f Ïaš v©fë‹ TLjš fh©f.
Ô®Î: 9 Mš tF¥gL« 3 Ïy¡f Ïaš v©fŸ , , , ,108 117 126 999g .
ÏJxUT£L¤bjhl®tçirvåš, ,a d108 9= = k‰W« l 999= .
nkY«, ( )l a n d1 &= + - n = d
l a 1- +
& = 9
999 108 1- + = 9
891 1+ = 99 1 100+ =
vdnt, ( )S n a l2n
&= + S100
= 2
100 999 108+6 @
= 50 1107 55350=^ h .
9. xU T£L¤ bjhlç‹ 3 MtJ cW¥ò 7 k‰W« mj‹ 7 MtJ cW¥ghdJ 3 MtJ
cW¥Ã‹ _‹W kl§if él 2 mÂf«. m¤bjhlç‹ Kjš 20 cW¥òfë‹
T£l‰gyid¡ fh©f.
Ô®Î: ϧF t 73= k‰W« t t2 3 23
7 3= + =
t a n d1n= + -^ h
a d2+ = 7 g (1) a d6+ = 23 g (2)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«42
( ) ( )2 1- & d4 = 16 & d = 4
d 4= våš (1) 2a 4& + ^ h = 7 & a = 1-
Ï¥bghGJ, { 2 ( 1) }S n a n d2n
&= + - S20
= 220 2 1 19 4- +^ ^h h6 @
= 10 740.2 76- + =6 @
10. 300-¡F« 500-¡F« ÏilnaÍŸs 11 Mš tFgL« mid¤J Ïaš v©fë‹
T£l‰gy‹ fh©f.
Ô®Î: xUT£L¤bjhl®tçiræ‹a = 308, l = 495 k‰W«
bghJé¤Âahr«, d = 11.
nkY«, ( )l a n d1 &= + - n = d
l a 1- + = 111
495 308 18- + =
S n a l2n
= +6 @ v‹wN¤Âu¤ij¥ga‹gL¤Â
S18
= 218 308 495+6 @ = 9 8036 @ = 7227.
11. 1 6 11 16 148xg+ + + + + = våš, x-‹ kÂ¥Ãid¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£lT£L¤bjhl®tçiræš 1a = k‰W« 5d =
bfhL¡f¥llit 1 6 11 16 148xg+ + + + + =
j‰nghJ, Sn = 148 & n a n d
22 1+ -^ h6 @ = 148
& 2 5n n2
1 1+ -^ ^h h6 @ = 148
& n n2
5 3-^ h = 148 & n n5 3 2962- - = 0
& n n5 37 8+ -^ ^h h = 0 & n 8= mšyJ 537-
vdnt, n 8= [ϧF, n537= - V‰W¡bfhŸsj¡fjšy]
Mfnt, x = t8 = a +7d = 1+7(5) = 36.
12. 100-¡F« 200-¡F« ÏilnaÍŸs 5 Mš tFglhj mid¤J Ïaš v©fë‹
T£l‰gyid¡ fh©f.
Ô®Î: T v‹gJ 100¡F« 200¡F« Ïilna cŸs Ïaš v©fë‹ TLjš.vdnt, 101 102 103 199T g= + + + + , xUT£L¤bjhl®tçirvåš,
101 , 199a l= = k‰W« 99n =
Mfnt, 99 150 14850T299 101 199 #= + = =^ h .
S v‹gJ 100¡F« 200¡F« Ïilna 5 Mš tFgL« Ïaš v©fë‹ TLjš.vdnt, 105 110 115 195S g= + + + + . ϧFÏJxUT£L¤bjhl®tçir
, ,a d l105 5 195= = = .
vdnt, ( )l a n d1 &= + - n = d
l a 1- + = 1955105 1- + = 18 1 19+ = .
S n a l2n
= +6 @ v‹wN¤Âu¤ijga‹gL¤Â
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 43
S = 219 195 105+6 @ = 19 150 2850# = .
vdnt, 100¡F« 200¡F« Ïilna 5 Mš tFglhj Ïaš v©fë‹ TLjš
T – S = 14850 2850 12000.- =
13. xU f£Lkhd FGk«, xU ghy¤ij f£o Ko¡f¤ jhkjkhF« nghJ, jhkjkhF«
x›bthU ehS¡F« mguhj¤bjhif¡ f£lnt©L«. Kjš ehŸ jhkj¤Â‰F
mguhj« `4000 nkY« mL¤JtU« x›bthU ehS¡F« Kªija ehis él `1000
mÂf« brY¤j nt©oæU¡F«. tuÎ bryΤ£l¤Â‹go m¡FGk« bkh¤j
mguhj¤bjhifahf `1,65,000 brY¤j ÏaY« våš, v¤jid eh£fS¡F ghy«
Ko¡F« gâia jhkj¥gL¤jyh«?
Ô®Î: ϧF ,a d4000 1000= = .
ghy«Ko¡F«gâiajhkj¥gL¤J«n eh£fë‹mguhj¤bjhif.
vdnt, Sn = 1,65,000 ( bfhL¡f¥g£lJ )
& n n2
2 4000 1 1000+ -^ ^ ^h h h6 @ = 1,65,000
& n n8000 1000 1000+ -6 @ = 3,30,000
& 7 330n n2+ - = 0
& 15n n22+ -^ ^h h = 0 & n 15= mšyJ 22-
mÂf g£rkhf 15 eh£fŸghy«f£L«gâiajhkj¥gL¤jyh«.
14. 8% Åj« jåt£o jU« ãWtd¤Âš x›bthU M©L« 1000 it¥ò¤ bjhifahf
brY¤j¥gL»wJ. x›bthU M©o‹ ÏWÂæš bgW« t£oia¡ fz¡»Lf. bgW«
t£o¤bjhiffŸ xU T£L¤ bjhl®tçiria mik¡Fkh? m›thW mik¡f
KoÍkhdhš, 30 M©Lfë‹ Koéš »il¡F« bkh¤j t£oia¡ fh©f.
Ô®Î: 8% jåt£o¡F`1000 x›bthUM©L«it¥ò¤bjhifahfbrY¤j¥
gL»wJ.
KjštUlt£o, t 10001008 80
1#= =
Ïu©lh«tUlt£o, t 20001008 160
2#= =
vdnt,t£o¤bjhif 80 , 160 , 240, g ÏJxUT£L¤bjhl®tçirvåš, a 80= k‰W« d 80= .
Mfntbkh¤jt£o { 2 ( 1) }S n a n d2n
&= + - S230 160 29 80
30= + ^ h6 @ = ` 7200
15. xU bjhlç‹ Kjš n cW¥òfë‹ TLjš 3 2n n2- våš, m¤bjhluhdJ xU
T£L¤ bjhl® vd ãWÎf.
Ô®Î: ϧF, Sn = 3 2n n2
-
nkY«, Sn 1-
= n n3 1 2 12- - -^ ^h h
= n n n3 2 1 2 22- + - +6 @ = n n3 8 52
- +
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«44
Ï¥bghGJ, tn = S S
n n 1-
-
= n n n n3 2 3 8 52 2- - - +6 @
= n n n6 5 6 6 1 1 1 6- = - + = + -^ h .
vdnt, tn
= a n d1+ -^ h .
Mifahš, ÏJxUT£L¤bjhl®tçirvåš, ,a d1 6= = .
16. xU fofhu« xU kâ¡F xU Kiw, 2 kâ¡F ÏU Kiw, 3 kâ¡F _‹W Kiw
v‹wthW, bjhl®ªJ rçahf x›bthU kâ¡F« xè vG¥ò« våš, xU ehëš
m¡fofhu« v¤jid Kiw xè vG¥ò«?
Ô®Î: xUfofhu«x›bthUkâ¡F«vG¥ò«xèxUT£L¤bjhl®.
1 2 3 12g+ + + +
vdnt,Sn= n a l2
+6 @& S12
= 212 1 12 6 13 78+ = =^ h6 @ .
xUehëšfofhu«vG¥ò«xèmsé‹v©â¡if = 2 78# = 156 Kiw. 17. Kjš cW¥ò a, Ïu©lh« cW¥ò b k‰W« filÁ cW¥ò c vd¡ bfh©l xU T£L¤
bjhlç‹ T£l‰gy‹ b a
a c b c a
2
2
-
+ + -
^^ ^
hh h vd¡fh£Lf.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£LŸsgo ,t a t b1 2= = k‰W« filÁ cW¥ò t l c
n= =
bghJé¤Âahr«, d = t t2 1- = b a-
vdnt, tn = a n d c1+ - =^ h & a n b a c1+ - - =^ ^h h
& n 1- = b ac a
-- & n =
b ab c a2
-+ -
Mfnt, Sn = n a l
2+6 @
= b a
b c aa c
2
2
-
+ -+
^^
^hh
h
18. xU T£L¤ bjhlçš n2 1+^ h cW¥òfŸ ÏU¥Ã‹ x‰iw¥gil cW¥òfë‹
T£l‰gyD¡F«, Ïu£il¥gil cW¥òfë‹ T£l‰gyD¡F« ÏilnaÍŸs é»j« :n n1+^ h vd ãWÎf.
Ô®Î: xUT£L¤bjhl®tçiræš n2 1+^ hcW¥òfŸcŸsd.
T k‰W« S M»ad x‰iwgil cW¥òfŸ k‰W« Ïu£il¥ gil cW¥òfë‹ T£L¥
gyid¡F¿¡»wJ.
våš, T = t t t tn1 3 5 2 1
g+ + + ++
= 21n t t
n1 2 1+ +
+` j 6 @ (n 1+ cW¥òfŸ)
= 21 { ( ) }n a a n d2+ + +` j 6 @
= na nd
2
12
++
^^
hh6 @ = n a nd1+ +^ ^h h.
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 45
våš, S = t t t tn2 4 6 2
g+ + + +
= n t t2 n2 2
+6 @ (n cW¥òfŸ)
= { } { }n a d a n d2
2 1+ + + -^ h6 @
= n a nd2
2 2+6 @ = n a nd+^ h
Mfnt, ST =
n a nd
n a nd
nn1 1
+
+ += +
^^ ^
hh h .
19. xU T£L¤ bjhlçš Kjš m cW¥òfë‹ T£l‰gyD¡F«, Kjš n cW¥òfë‹
T£l‰gyD¡F« ÏilnaÍŸs é»j« :m n2 2 våš, m MtJ cW¥ò k‰W« n
MtJ cW¥ò M»aitfŸ :m n2 1 2 1- -^ ^h h v‹w é»j¤Âš mikÍ« vd¡
fh£Lf.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£LŸsgo,
S
S
n
m
n
m2
2
= & 2n a n d
m a m d
n
m
22 1
2 1
2
2
+ -
+ -=
^
^
h
h
6
6
@
@
& a n d
a m d
nm
2 1
2 1
+ -
+ -=
^^
hh
& an mnd nd am mnd md2 2+ - = + -
& an nd am md2 2- = -
& a n m n m d2 - = -^ ^h h & a d2 =
vdnt, t
t
n
m = a n d
a m d
1
1
+ -
+ -
^^
hh =
a n a
a m a
1 2
1 2
+ -
+ -
^ ^^ ^
h hh h
= a n
a m
1 2 2
1 2 2
+ -
+ -
66
@@ =
nm2 12 1
-- .
20. xU njh£l¡fhu® rçtf toéš Rt® x‹¿id mik¡f £läL»wh®. rçtf¤Â‹
Ú©l Kjš tçir¡F 97 br§f‰fŸ njit¥gL»wJ. Ëò x›bthU tçiræ‹
ÏUòwK« Ïu©ou©L br§f‰fŸ Fiwthf it¡f nt©L«. m›totik¥Ãš 25
tçirfëU¥Ã‹, mt® th§f nt©oa br§f‰fë‹ v©â¡if v¤jid?Ô®Î: x›bthUtçiræY«ga‹gL¤Âabr§f‰fë‹v©â¡ifxUT£L¤
bjhl®tçiræšmik»wJ.
vdntbr§f‰fë‹v©â¡if = 97 93 89 g+ + + 25 cW¥òfŸ
,a d97 4= =- k‰W« n 25= .
nkY«, Sn = n a n d
22 1+ -^ h6 @
S25
= 225 2 97 25 1 4+ - -^ ^ ^h h h6 @
= 225 194 96-6 @ =
225 986 @
njitahdbr§f‰fë‹v©â¡if = 1225.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«46
gæ‰Á 2.5
1. 25
65
185 g+ + + v‹w bgU¡F¤ bjhlç‹ Kjš 20 cW¥òfë‹ TLjiy¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£lbgU¡F¤bjhl®tçir25
65
185 g+ + + våš,
,a r25
2565
65185
31g= = = = = k‰W« n = 20.
Sn =
ra r11 n
--^ h
vdnt, S20
= 1
31
25 1
31 20
-
- ` j; E = 2
5
32
131 20
- ` j; E =
415 1
31 20
- ` j; E
2. 91
271
811 g+ + + v‹w bgU¡F¤ bjhlç‹ Kjš 27 cW¥òfë‹ TLjiy¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£lbgU¡F¤bjhl®tçir 91
271
811 g+ + +
a = , r91
91271
31= = k‰W« n = 27.
vdnt, Sn=
ra r11 n
--^ h & S
27=
131
91 1
31 27
-
- ` j; E =
32
91 1
31 27
- ` j; E =
61 1
31 27
- ` j; E.
3. ËtU« étu§fis¡ bfh©l bgU¡F¤ bjhlç‹ TLjš Sn fh©f.
(i) 3,a = 384,t8= 8n = . (ii) 5,a = 3r = , 12n = .
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£lit ,a 3= 384,t8= n 8= .
t8 = a r8 1$ =- a r7
& a r7 = 384 & r3 7^ h = 384
& r7 = 128 & r 27 7= & r = 2
vdnt, Sn=
ra r11 n
--^ h & S
8 =
1 23 1 28
--6 @ = 3 256 1 765- =6 @ .
(ii) bfhL¡f¥g£lit ,a 5= r 3= , n 12=
vdnt, Sn=
ra r
11n
--^ h & S
12 =
3 15 3 112
--6 @ =
25 3 112
-6 @.
4. ËtU« KoÎW bjhl®fë‹ TLjš fh©f.
(i) 1 0.1 0.01 0.001 .0 1 9g+ + + + +^ h (ii) 1 11 111 g+ + + 20 cW¥òfŸ tiu.
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£lbgU¡F¤bjhl®tçir1 0.1 0.01 0.001 .0 1 9g+ + + + + ^ h
, .a r1 0 1= = k‰W« .t 0 1n
9= ^ h
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 47
Mfnt, tn = a rn 1
#- & ( . )0 1 9 = .1 0 1 n 1-^ ^h h
& 1n - = 9 & n 10= .
vdnt, Sn =
ra r11 n
--^ h & S
10 =
.
.
1 0 1
1 1 0 1 10
-
-^
^ ^h
h h6 @ =
.
.
0 9
1 0 1 10- ^ h .
(ii) bfhL¡f¥g£lbgU¡F¤bjhl®tçir1 11 111 g+ + + 20 cW¥òfŸ tiu
S20
= 1 11 111 g+ + + 20 cW¥òfŸ tiu
9 Mš bgU¡» tF¡f,
S20
= [91 9 99 999 g+ + + 20 cW¥òfŸ tiu]
= [91 10 1 100 1 1000 1 g- + - + - +^ ^ ^h h h 20 cW¥òfŸ tiu]
= 91 10 10 102 3 g+ + +^6 20 cW¥òfŸ tiu) 20- @
= 91
10 110 10 1
2020
#-
--
^ h; E' 1.
( ϧF, n cW¥òfë‹T£L¤bjhif r
a r11n
--^ h )
= 10 18110
92020
- -^ h6 @ .
5. ËtU« bjhl®fëš, v¤jid cW¥òfis¡ T£odhš
(i) 3 9 27 g+ + + TLjš 1092 »il¡F«?
(ii) 2 6 18 g+ + + TLjš 728 »il¡F«?
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£l n cW¥òfë‹ TLjš 3 9 27 t 1092n
g+ + + + = .
ÏJxUbgU¡F¤bjhl®tçir 3, 3.a r39
927 g= = = = = våš,
S 1092n=
& r
a r11n
--^ h =1092 &
3 13 3 1n
--6 @ = 1092
& 3 1 728n- = & 3 729n
= = 36
vdnt, bfhL¡f¥g£lcW¥òfë‹v©â¡if, n 6=
(ii) bfhL¡f¥g£lbgU¡F¤bjhl®tçir2 6 18 g+ + +
, ,a r226 3= = = k‰W« S 728
n= .
vdnt, Sr
a r11
n
n
=--^ h &
3 12 3 1n
--6 @ = 728 & 3 1n
- = 728
& 3n = 729 3 6n6&= =
vdnt, bfhL¡f¥g£lcW¥òfë‹v©â¡if, n 6= .
6. xU bgU¡F¤ bjhlçš Ïu©lhtJ cW¥ò 3 k‰W« mj‹ bghJ é»j« .54 våš,
T£L¤ bjhlçYŸs Kjš cW¥ÃèUªJ bjhl®¢Áahf 23 cW¥òfë‹ TLjš
fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«48
Ô®Î: bfhL¡f¥g£lit ,t r354
2= = k‰W« n 23=
3t2
&= ar = 3 .a
543
415& = =
vdnt, Sr
a r11
n
n
=--^ h & S
23 =
154
415
154
23
-
- ` j; E =
1415
5
154 23
- ` j; E
= 475 1
54 23
- ` j; E.
7. bghJ é»j« äif v©zhf cŸs xU bgU¡F¤ bjhlçš 4 cW¥òfŸ cŸsd. mj‹
Kjš Ïu©L cW¥òfë‹ TLjš 9 k‰W« filÁ Ïu©L cW¥òfë‹ TLjš 36
våš, m¤bjhliu¡ fh©f.
Ô®Î: bgU¡F¤bjhl®tçiræ‹eh‹FcW¥òfŸa ,ar , ar2 , ar3 .
bfhL¡f¥g£lit 9 ( ) ;a ar 1g+ = ( )ar ar 36 22 3 g+ =
vdnt, (2) & r a ar2+^ h = 36
& r 92^ h = 36 & r 42= & r 2!=
0, 2r r> = . vdnt, a + ar = 9 & a = 3.
Mfnt, njitahd eh‹F v©fŸ 3 + 3(2) + 3(22 ) + 3(23 ) = 3 + 6 + 12 + 24.
8. ËtU« bjhl®fë‹ Kjš n cW¥òfë‹ TLjš fh©f.
(i) 7 77 777 g+ + + . (ii) 0.4 0.94 0.994 g+ + + .Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£lbgU¡F¤bjhl®tçir 7 77 777 g+ + + n cW¥òfŸ
7 IbghJ¡fhuâahfvL¤J9 Mš bgU¡» tF¡f
Sn =
97 9 99 999 g+ + +6 n cW¥òfŸ tiu]
= 97 10 1 100 1 1000 1 g- + - + - +^ ^ ^h h h6 n cW¥òfŸ]
= (97 10 100 1000 g+ + +6 n cW¥òfŸ) (1 1 1 ng- + + cW¥òfŸ)
= n97 10 10 102 3 g+ + +6 cW¥òfŸ n- @
= 10 110 1 n
97 10
n
-- -c m; E
( bgU¡F bjhlç‹ TLjš r
a r11n
--^ h )
= n8170 10 1
97n
- -^ h
(ii) bfhL¡f¥g£lbgU¡F¤bjhl®tçir 0.4 0.94 0.994 g+ + + .
Sn = . . .0 4 0 94 0 994 g+ + + n cW¥òfŸ
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 49
Sn = . . .1 0 6 1 0 06 1 0 006 g- + - + - +^ ^ ^h h h n cW¥òfŸ
= (1 1 1 g+ + + n cW¥òfŸ) ( . . .0 6 0 06 0 006 g- + + + n cW¥òfŸ)
= n 6101
10
1
10
12 3
g- + + +; n cW¥òfŸ]
= 101
n 61
101
1101 n
--
- ` j8>
BH = n 6
91 1
101 n
- - `` j j8 B = n32 1
101 n
- - ` j8 B
( bgU¡F bjhlç‹ TLjš r
a r11n
--^ h )
9. bjh‰WnehŒ guΫ fhy¤Âš, Kjš thu¤Âš 5 ngU¡F clšey¡ FiwÎ V‰g£lJ.
clšey¡FiwΉw x›bthUtU« Ïu©lhtJ thu ÏWÂæš 4 ngU¡F m¤bjh‰W
nehia¥ gu¥òt®. Ï›tifæš bjh‰WnehŒ guédhš 15 MtJ thu ÏWÂæš
v¤jid ng®, m¤bjh‰Wnehædhš gh¡f¥ggLt®?
Ô®Î: bjh‰W nehahš gh¡f¥gL« k¡fë‹ v©â¡if thu« thçahf xU
bgU¡F¤bjhl®tçiriamik¡»wJ. våš, 15 M« thu ÏWÂæš bjh‰W
nehahšgh¡f¥g£lk¡fë‹v©â¡if
S15
= 5 4 5 4 20 4 80# # # g+ + + +^ ^ ^h h h 15 cW¥òfŸ
= 5 20 80 g+ + + 15 cW¥òfŸ
ÏJxUbgU¡F¤bjhl®tçirvåš, 5, 4a r= = , n 15=
vdnt, Sr
a r11
n
n
=--^ h & S
15 =
4 15 4 115
--6 @ =
35 4 115
-6 @. 10. e‰gâ brŒj xU ÁWtD¡F¥ gçrë¡f éU«Ãa njh£l¡fhu® Áy kh«gH§fis
gçrhf më¡f K‹tªjh®. m¢ÁWt‹ cldoahf 1000 kh«gH§fis¥ bg‰W¡
bfhŸsyh« mšyJ Kjš ehëš 1 kh«gH«, Ïu©lh« ehëš 2 kh«gH§fŸ,
_‹wh« ehëš 4 kh«gH§fŸ, eh‹fh« ehëš 8 kh«gH§fŸ g vDkhW 10
eh£fS¡F¥ bg‰W¡ bfhŸsyh« vd ÏU thŒ¥òfŸ më¤jh®. m¢ÁWt‹ mÂf
v©â¡ifÍŸs kh«gH§fis¥ bgw vªj thŒ¥Ãid nj®ªbjL¡f nt©L«?
Ô®Î: xU khzt‹ 10 eh£fS¡F bg‰W¡ bfh©l kh«gH§fŸ
S10
= 1 2 4 8 g+ + + + to 10 cW¥òfŸ
ÏJxUbgU¡F¤bjhl®tçirvåš, ,a r1 2= = k‰W« n 10= .
vdnt, Sr
a r11
n
n
=--^ h & S
10 = ( )
2 11 2 110
--6 @ = 2 110
- = 1023.
Mfnt, mªj khzt‹ 10 eh£fS¡F kh«gH« bg‰W¡bfhŸS« thŒ¥ig
nj®ªbjL¤jh‹. 11. Ïu£il¥gil v©â¡ifæš cW¥òfis¡ bfh©l xU bgU¡F¤ bjhlç‹
x‰iw¥ gil v©fshš F¿¡f¥gL« cW¥òfë‹ TLjè‹ _‹W kl§F,
m¥bgU¡F¤ bjhlçYŸs mid¤J cW¥òfë‹ TLjY¡F¢ rkbkåš, mj‹
bghJ é»j¤ij¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«50
Ô®Î:
bfhL¡f¥g£lit Sn2 = 3 (x‰iw¥ gil v©fë‹ TLjš)
& Sn2 = 3 t t t t
n1 3 5 2 1g+ + + +
-6 @
& 3arr a ar ar ar
11 n
n2
2 4 2 2g-- = + + + + -c m 6 @
& = a r r r3 1n2 2 2 2 1
g+ + +-^ ^h h6 @
& = 3ar
r
1
1n
2
2
-
- ^ h= G & 2r
r13 1 &+
= =
vdnt, bghJé»j« 2.
12. xU bgU¡F¤ bjhlç‹ Kjš n, 2n k‰W« 3n M»a cW¥òfë‹ TLjšfŸ Kiwna
, k‰W«S S S1 2 3
våš, S S S S S1 3 2 2 1
2- = -^ ^h h vd ãWÎf.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£LŸsgo ,Sr
a rS
ra r
11
11n n
1 2
2
=--
=--^ ^h h k‰W« S
ra r11 n
3
3
=--^ h
S S S1 3 2
-^ h = r
a rr
a rr
a r11
11
11n n n3 2
--
--
---^ ^ ^h h h; ;E E
= r
a rr r
1
11 1
nn n
2
23 2
-
-- - +
^
^
h
h= 6G @ = r
a rr r
1
1 nn n
2
22 3
-
--
^
^
h
h= 6G @
= r
a r r r
1
1 1n n n
2
2 2
-
- -
^
^ ^
h
h h = r
a r r
1
1n n
2
2 2 2
-
-
^
^
h
h (1)
nkY« S S2 1- = a
rr a
rr
11
11n n2
-- -
--c cm m
= r
a r r1
1 1n n2
-- - +6 @ =
ra r r1
1n
n
--6 @
& S S2 1
2-^ h = r
a r r
1
1n n
2
2 2 2
-
-
^
^
h
h = S S S1 3 2
-^ h . ((1)Iga‹gL¤Â)
gæ‰Á 2.6
1. ËtU« bjhl®fë‹ TLjiy¡ fh©f.
(i) 1 + 2 + 3 + g + 45 (ii) 16 17 18 252 2 2 2
g+ + + +
(iii) 2 + 4 + 6 + g + 100 (iv) 7 + 14 +21 g + 490
(v) 5 7 9 392 2 2 2
g+ + + + (vi) 16 17 353 3 3
g+ + +
Ô®Î: (i) ϧF 1 + 2 + 3 + g nn n
2
1+ =
+^ h .
vdnt, 1 + 2 + 3 + g + 45 = 2
45 45 1+^ h = 45 23 1035# = .
(ii) 16 17 18 252 2 2 2
g+ + + +
= (1 2 3 25 ) 1 2 3 152 2 2 2 2 2 2 2g g+ + + + - + + + +^ h
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 51
= k kkk
2 2
1
15
1
25-
==
// . { ( )( ).k
n n n6
1 2 1n2
1=
+ +/ }
= 6
25 25 1 50 1
6
15 15 1 30 1+ +-
+ +^ ^ ^ ^h h h h
= 6
25 26 51
6
15 16 31-
^ ^ ^ ^ ^ ^h h h h h h = 5525 1240 4285- = .
(iii) 2 + 4 + 6 + g + 100
= 2 1 2 3 50g+ + + +^ h = 2 k1
50/ . ( k
n n
2
1
k
n
1=
+
=
^ h/ )
= 25502
2 50 50 1+=
^ ^h h
(iv) 7 + 14 +21 g + 490
= 7 1 2 3 70g+ + + +^ h = 7 7k2
70 70 1
1
70=
+^ h; E/ ( kn n
2
1
k
n
1=
+
=
^ h/ )
= 7 35 71 17395# # = .
(v) 5 7 9 392 2 2 2
g+ + + +
= 1 2 3 39 2 4 6 38 1 32 2 2 2 2 2 2 2 2 2g g+ + + + - + + + + - +^ ^ ^h h h
= 2 10k 1 2 3 192
1
392 2 2 2 2g- + + + + -6 @/ = 4 10k k2
1
392
1
19- -/ /
{ ( )( ).k
n n n6
1 2 1n2
1=
+ +/ }
= 106
39 39 1 78 14
6
19 19 1 38 1+ +-
+ +-
^ ^ ^ ^h h h h; E
= 20540 9880 10 10650- - =
(vi) 16 17 353 3 3
g+ + +
= 1 2 3 35 1 2 153 3 3 3 3 3 3g g+ + + + - + + +^ ^h h
= k k3
1
353
1
15-/ / . k
n n
2
1
k
n3
1
2
=+
=
^c
hm) 3/
= ( )2
35 35 12
15 15 12 2+
-+^ h; ;E E =
235 36
215 162 2# #-8 8B B
= 35 18 15 82 2# #-^ ^h h = 630 1202 2-^ ^h h
= ( )( ) 382500.630 120 630 120+ - =
2. ËtUtdt‰¿‰F k-‹ kÂ¥ò¡ fh©f.
(i) 1 2 3 6084k3 3 3 3
g+ + + + = (ii) 1 2 3 2025k3 3 3 3
g+ + + + =
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£LŸsgo 1 2 3 6084k3 3 3 3
g+ + + + =
& nk
3
1/ = 6084
& k k
2
1 2+^ h; E = 6084 = 782
& ( )k k 1+ = 156 = 1312 # & k = 12 .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«52
(ii) bfhL¡f¥g£LŸsgo 1 2 3 2025k3 3 3 3
g+ + + + =
& nk
3
1/ = 2025
& k k
2
1 2+^ h; E = 2025 = 452 & k k 1+^ h= 109 #
vdnt, k = 9
3. 1 2 3 171pg+ + + + = våš, 1 2 3 p3 3 3 3
g+ + + + -æ‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£LŸsgo 1 2 3 171pg+ + + + =
& np
1/ = 171
p p
2
1+^ h = 171
& p p
2
1 2+^ h; E = 1712
& 1 2 3 p3 3 3 3g+ + + + = 1712 = 29241
4. 1 2 3 8281k3 3 3 3
g+ + + + = våš, 1 2 3 kg+ + + + -æ‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£LŸsgo 1 2 3 8281k3 3 3 3
g+ + + + =
& k k
2
1 2+^ h; E = 8281 = 912
& k k
2
1+^ h = 91
& 1 2 3 kg+ + + = 91 5. 12 br.Û, 13br.Û, g , 23 br.Û M»adt‰iw Kiwna g¡f msÎfshf¡ bfh©l
12 rJu§fë‹ bkh¤j¥ gu¥gsΡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l 12 rJu§fë‹ g¡f§fŸ
12br.Û, 13 br.Û, 14 br.Û, g , 23 br.Û,våš.
12 rJu§fë‹ gu¥ò = 12 13 14 232 2 2 2g+ + + +
= 1 2 3 23 1 2 3 1122 2 2 2 2 2 2g g+ + + + - + + + +^ ^h h
= k k2
1
232
1
11/-/ / { ( )( )
kn n n
61 2 1n
2
1=
+ +/ }
= 6
23 23 1 46 1
6
11 11 1 22 1+ +-
+ +^ ^ ^ ^h h h h
= 6
23 24 476
11 12 23# # # #-
= 4324 506 3818- = r.br.Û.
6. 16 br.Û, 17 br.Û, 18 br.Û, g , 30 br.Û M»adt‰iw Kiwna g¡f msÎfshf¡
bfh©l 15 fd¢rJu§fë‹ fdmsÎfë‹ TLjš fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l 15 fdrJu§fë‹ g¡f§fë‹
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 53
16 br.Û, 17 br.Û, 18 br.Û, g , 30 br.Û våš,
15 fd rJu§fë‹ fd msÎ = 16 17 18 303 3 3 3g+ + + +
= 1 2 3 30 1 2 3 153 3 3 3 3 3 3 3g g+ + + + - + + + +^ ^h h
= k k3
1
303
1
15-/ / k
n n
2
1
k
n3
1
2
=+
=
^c
hm) 3/
= 2
30 30 1
2
15 15 12 2+-
+^ ^h h; ;E E
= 15 31 15 82 2# #-^ ^h h = 465 1202 2-^ ^h h
= 216225 14400 201825- = f.br.Û.
gæ‰Á 2.7
rçahd éilia¤ nj®ªbjL¡fΫ.
1. ËtUtdt‰WŸ vJ bkŒahd¡ T‰wšy? (A) Ïaš v©fë‹ fz« N -š tiuaiw brŒa¥g£l bkŒba© kÂ¥òila¢ rh®ò
xUbjhl®tçirahF«.
(B) x›bthU rh®ò« xU bjhl® tçiræid¡ F¿¡F«. (C) xUbjhl®tçir,Koéèv©â¡ifæšcW¥òfis¡bfh©oU¡fyh«. (D) xUbjhl®tçir,KoÎWv©â¡ifæšcW¥òfis¡bfh©oU¡fyh«.
Ô®Î: x›bthU rh®ò« xU bjhl® tçiræid¡ F¿¡F«. ( éil: (B) )
2. 1, 1, 2, 3, 5, 8, g v‹w bjhl®tçiræ‹ 8 MtJ cW¥ò
(A) 25 (B) 24 (C) 23 (D) 21
Ô®Î: Ãnghdh» bjhl®tçir, , .F F F n 2>n n n1 2= +
- - ( éil: (D) )
3. , , , ,21
61
121
201 g v‹w bjhl®tçiræš, cW¥ò
201 -¡FmL¤jcW¥ò
(A) 241 (B)
221 (C)
301 (D)
181
Ô®Î: bghJ cW¥ò ( )
tn n 1
1n=
+ ( éil: (C) )
4. a, b, c, l, m v‹gdT£L¤bjhl®tçiræšÏU¥Ã‹ 4 6 4a b c l m- + - + =
(A) 1 (B) 2 (C) 3 (D) 0
Ô®Î: 4 6 4a b c l m- + - + ( ) ( ) ( ) 0a m b l c c c c4 6 2 4 2 6= + - + + = - + = ( éil: (D) )
5. a, b, c v‹gdxUT£L¤bjhl®tçiræšcŸsdvåš, b ca b
-- =
(A) ba (B)
cb (C)
ca (D) 1 ( éil: (D) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«54
6. 100 n +10 v‹gJ xU bjhl®tçiræ‹ n MtJ cW¥ò våš, mJ
(A) xUT£L¤bjhl®tçir (B) xUbgU¡F¤bjhl®tçir
(C) xUkh¿è¤bjhl®tçir (D) xUT£L¤bjhl®tçirÍ«mšybgU¡F¤bjhl®tçirÍ«mšy
Ô®Î: 100n + 10 = 110 + 100(n–1) v‹gJ a + (n–1)d v‹wtoéšcŸsJ.
vdnt, , 1,2,t an b nn
g= + = ,ϧF a k‰W« b v‹gJ kh¿èfŸ ( éil: (A) )
7. , , ,a a a1 2 3
gv‹gdxUT£L¤bjhl®tçiræYŸsd.nkY« a
a
23
7
4 = våš, 13tJ
cW¥ò
(A) 23 (B) 0 (C) a12 1 (D) a14 1
Ô®Î: 2( a + 3d ) = 3( a + 6d ) & 3a + 18d – 2a – 6d = 0
& a + 12d = 0 ( éil: (B) )
8. , , ,a a a1 2 3
g v‹gJ xU T£L¤ bjhl®tçir våš, , , ,a a a5 10 15
g v‹w bjhl®
tçirahdJ
(A) xUbgU¡F¤bjhl®tçir
(B) xUT£L¤bjhl®tçir
(C) xUT£L¤bjhl®tçirÍ«mšybgU¡F¤bjhl®tçirÍ«mšy
(D) xUkh¿è¤bjhl®tçir
Ô®Î: , , ,a a a5 10 15
g = a + 4d, a+ 9d, a+ 14d,g .
ÏJxUT£L¤bjhl®tçir,bghJé»j« = 5d . ( éil: (B) )
(Terms of an A.P. selected at equal intervals consecutively, again form an A.P. )
9. xUT£L¤bjhl®tçiræ‹mL¤jL¤j_‹WcW¥òfŸk + 2, 4k – 6, 3k – 2 våš, k -‹ kÂ¥ò
(A) 2 (B) 3 (C) 4 (D) 5
Ô®Î: (k+2) + (3k–2) = 2(4k–6) & 4k = 8k – 12 & k = 3. ( éil: (B) )
10. a, b, c, l, m. n v‹gdT£L¤bjhl®tçiræšmikªJŸsdvåš, 3a + 7, 3b + 7, 3c + 7, 3l + 7, 3m + 7, 3n + 7 v‹w bjhl®tçir
(A) xUbgU¡F¤bjhl®tçir (B) xUT£L¤bjhl®tçir
(C) xUkh¿è¤bjhl®tçir
(D) xUT£L¤bjhl®tçirÍ«mšybgU¡F¤bjhl®tçirÍ«mšy
Ô®Î: xUT£L¤bjhl®tçiræšx›bthUcW¥igÍ«xnukh¿èahšT£odhY«
fê¤jhY«m¤bjhl®tçirT£L¤bjhl®tçirahfÏU¡F«. ( éil: (B) )
ԮΠ- bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 55
11. xUbgU¡F¤bjhl®tçiræš3 MtJ cW¥ò 2 våš, mj‹ Kjš 5 cW¥òfë‹
bgU¡f‰gy‹
(A) 52 (B) 25 (C) 10 (D) 15
Ô®Î: bgU¡F¤bjhl®tçir , , , ,r
ara a ar ar
2
2 . _‹wh« cW¥ò a = 2.bgU¡f‰gy‹ a5= 25
(ϧF, (2n + 1) ) cW¥òfë‹ bgU¡f‰gy‹ 2( )n2 1+ ) ( éil: (B) )
12. a, b, c v‹gdxUbgU¡F¤bjhl®tçiræšcŸsdvåš, b ca b
-- =
(A) ba (B)
ab (C)
ca (D)
bc
Ô®Î: b ca b
-- =
1
1
bbc
aab
-
-
`
`
j
j =
( )( )
b ra r11-- =
ba . F¿¥ò: ,b ar c ar2= = ( éil: (A) )
13. ,x x2 2+ , 3 3x + v‹gd xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræèU¥Ã‹ ,x5 x10 10+ , 15 15x + v‹w bjhl®tçirahdJ
(A) xUT£L¤bjhl®tçir (B) xUbgU¡F¤bjhl®tçir
(C) xUkh¿è¤bjhl®tçir
(D) xUT£L¤bjhl®tçirÍ«mšybgU¡F¤bjhl®tçirÍ«mšy
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l bjhl®tçir ,x5 x10 10+ , 15 15x + , 5 Mš bgU¡»dhš
»il¡F«. ( éil: (B) ) 14. –3, –3, –3,g v‹w bjhl®tçirahdJ
(A) xUT£L¤bjhl®tçirk£L«
(B) xUbgU¡F¤bjhl®tçirk£L«
(C) xUT£L¤bjhl®tçirÍ«mšybgU¡F¤bjhl®tçirÍ«mšy
(D) xUT£L¤bjhl®tçirk‰W«bgU¡F¤bjhl®tçir
Ô®Î: xU kh¿è bjhl®tçir T£L¤ bjhl® tçiræY« bgU¡F¤ bjhl®
tçiræY«ÏU¡F«. ( éil: (D) )
15. xUbgU¡F¤bjhl®tçiræ‹Kjšeh‹FcW¥òfë‹bgU¡f‰gy‹256, mj‹
bghJ é»j« 4 k‰W« mj‹ Kjš cW¥ò äif v© våš, mªj¥ bgU¡F¤
bjhl®tçiræ‹ 3 tJ cW¥ò
(A) 8 (B) 161 (C)
321 (D) 16
Ô®Î: eh‹F cW¥òfŸ , , ,r
ara ar ar
3
3 ; a4 = 256 & a = 4. ar = 16. ( éil: (D) )
16. xUbgU¡F¤bjhl®tçiræš t53
2= k‰W« t
51
3= våš,mj‹bghJé»j«
(A) 51 (B)
31 (C) 1 (D) 5 ( éil: (B) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«56
17. x 0! våš, 1 sec sec sec sec secx x x x x2 3 4 5
+ + + + + =
(A) (1 )( )sec sec sec secx x x x2 3 4
+ + + (B) (1 )( )sec sec secx x x12 4
+ + +
(C) (1 )( )sec sec sec secx x x x3 5
- + + (D) (1 )( )sec sec secx x x13 4
+ + +
Ô®Î: nfhit ( )( )secsec
secsec sec sec
xx
xx x x
11
11 16 2 2 4
=-- =
-- + + ( éil: (B) )
18. 3 5t nn= - v‹gJxUT£L¤bjhl®tçiræ‹ n MtJcW¥òvåš,m¡T£L¤
bjhl®tçiræ‹ Kjš n cW¥ò¡fë‹ TLjš
(A) n n21 5-6 @ (B) n n1 5-^ h (C) n n
21 5+^ h (D) n n
21 +^ h
Ô®Î: ;a t 21
= =- Sn = ( ) ( )n a l n n2 2
2 3 5+ = - + - = ( )n n2
1 5- ( éil: (A) )
19. am n- , am , am n+ v‹wbgU¡F¤bjhl®tçiræ‹bghJé»j«
(A) am (B) a m- (C) an (D) a n-
( éil: (C) )
20. 1 + 2 + 3 +. . . + n = k våš, 13 n23 3
g+ + + v‹gJ
(A) k2 (B) k3 (C) k k
2
1+^ h (D) k 1 3+^ h
( éil: (A) )
ԮΠ- Ïa‰fâj« 57
3. ALGEBRA
gæ‰Á 3.1
Ú¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹gh£L¤ bjhF¥òfis¤ Ô®:
1. 2 7x y+ = , 2 1x y- = .
Ô®Î: x y2+ = 7 g (1)
x y2- = 1 g (2)
Ï¥bghGJ, (1) + (2) & 2x = 8 & x = 4.
x = 4 våš, (1) & y4 2+ = 7 & y = 23 .
vdnt, ԮΠ,423` j.
2. 3 8x y+ = , 5 10x y+ = .
Ô®Î: x y3 + = 8 g (1)
x y5 + = 10 g (2)
Ï¥bghGJ (1) – (2) & x2- = – 2 & x = 1
x = 1 våš, (1) & y3 + = 8 & y = 5
vdnt, ԮΠ(1, 5).
3. 4xy2
+ = , 2 5x y3+ = .
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò
xy2
+ = 4 g (1)
x y3
2+ = 5 g (2)
( )1 2 &# x y2 + = 8 g (3)
( )2 3 &# x y6+ = 15 g (4)
( ) ( )3 4 2 &#- y11- = 22- & y = 2
y 2= våš, (4) & ( )x 6 2+ = 15 & x = 3
vdnt, ԮΠ(3, 2).
4. 11 7x y xy- = , 9 4 6x y xy- = .
Ô®Î: 0x = våš 0y = k‰W« 0y = våš 0x = MF«.
vdnt, (0, 0) v‹gJ Ϫj bjhF¥Ã‹ xU Ô®Î.
Mfnt, k‰bwhU ԮΠÏU¥Ã‹ mJ 0, 0x y^ ^ vd¡ bfhŸnth«.
x›bthU rk‹gh£o‹ ÏUòw§fisÍ« xy Mš tF¡f
y x11 7- = 1 k‰W«
y x9 4- = 6
ϧF ax1= k‰W« b
y1= v‹f.
Ïa‰fâj« 3
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«58
j‰nghJ nk‰f©l rk‹ghLfŸ ËtUkhW mikÍ«
a b7 11- + = 1 g (1)
a b4 9- + = 6 g (2)
( ) ( )1 4 2 7 &# #- b19- = – 38 & b = 2
2b = våš, (1) & ( )a7 11 2- + = 1
& – 7a = 1 – 22 & a = 3
ϧF, 3a = våš ; 2x b31= = våš y
21= .
vdnt, bjhF¥Ã‹ Ïu©L Ô®ÎfŸ (0, 0) , ,31
21` j.
5. x y xy3 5 20+ = ,
x y xy2 5 15+ = , 0, 0x y! ! .
Ô®Î: 0, 0x y^ ^ v‹gjhš, bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò
x y3 5+ =
xy20 g (1)
x y2 5+ =
xy15 g (2)
0, 0,x y^ ^ våš x›bthU rk‹gh£o‹ ÏUòw§fisÍ« xy Mš bgU¡f. x y5 3+ = 20 g (3) ` x y5 2+ = 15 g (4) ( ) ( )3 4 &- y = 5
5y = våš (3) & ( )x5 3 5+ = 20 & x5 = 5 1.x& =
vdnt, ԮΠ(1, 5).
6. 8 3 5x y xy- = , 6 5 2x y xy- =- .
Ô®Î: 0x = våš 0y = k‰W« 0y = våš 0x = MF«.
vdnt, (0, 0) v‹gJ Ϫj bjhF¥Ã‹ xU Ô®Î.
Mfnt, k‰bwhU ԮΠÏU¥Ã‹ mJ 0, 0x y^ ^ vd¡ bfhŸnth«.
x y8 3- = xy5 g (1) x y6 5- = xy2- g (2)x›bthU rk‹gh£o‹ ÏUòw§fisÍ« xy Mš tF¡f
y x8 3- = 5 5
x y3 8& - =- g (3)
k‰W« y x6 5- = 2
x y2 5 6&- - = g (4)
ϧF ax1= k‰W« b
y1= , v‹f.
(3) & a b3 8- = – 5 g (5)
( )4 & a b5 6- = 2 g (6)
ԮΠ- Ïa‰fâj« 59
( ) ( )5 5 6 3 &# #- b22- = – 31 & b = 2231
b2231= våš (5) & a3 8
2231- ` j = – 5 & a =
1123 .
a1123= våš
xx1
1123
2311&= = .
b2231= våš .
yy1
2231
3122&= =
vdnt, bjhF¥Ã‹ Ïu©L Ô®ÎfŸ (0, 0) , ,2311
3122` j.
7. 13 11 70x y+ = , 11 13 74x y+ = .
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò
x y13 11+ = 70 g (1)
x y11 13+ = 74 g (2)
(1)-cl‹ (2)-I¡ T£l, x y 6+ = g (3)
(1) èUªJ (2)-I¡ fê¡f, x y 2- =- g (4)
(3) (4) 2x&+ =
2x = våš (4) & y2 - = – 2 & y = 4.
vdnt, ԮΠ(2, 4).
8. 65 33 97x y- = , 33 65 1x y- = .
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò
x y65 33- = 97 g (1)
x y33 65- = 1 g (2)
( ) ( )1 2 &+ x y- = 1 g (3)
( ) ( )1 2 &- x y+ = 3 g (4)
(3)-cl‹ (4)-I¡ T£l, x 2= . 2x = våš (4) 1.y& =
vdnt, ԮΠ(2, 1).
9. 17x y15 2+ = , , 0, 0
x yx y1 1
536 ! !+ = .
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò
x y15 2+ = 17 g (1)
x y1 1+ =
536 g (2)
ax1= k‰W« b
y1= v‹f.
( )1 & 15a b2+ = 17 g (3)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«60
( )2 & a b+ = 536 g (4)
( ) ( )3 4 15 &#- b13- = – 91 b& = 7
b = 7 våš, ( )4 & ( )a5 5 7+ = 36 & a = 51
a51= våš, 5.
xx1
51 &= = 7b = våš, 7 .
yy1
71&= =
vdnt, ԮΠ,571` j.
10. x y2
32
61+ = , 0, 0, 0
x yx y3 2 ! !+ = .
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò
x y2
32+ =
61 g (1)
x y3 2+ = 0 g (2)
ax1= k‰W« b
y1= , våš (1) & a b2
32+ =
61 g (3)
(2) 3 2 0a b& + = g (4)
( ) 3 (4) 23 &# #- 2b- = 21 .b
41& =-
b41=- våš, (4) & a3 2
41+ -` j = 0 3 .a a
21
61& &= =
a61= våš, 6x = k‰W« b
41=- våš, 4.y =-
vdnt, ԮΠ(6, – 4).
Exercise 3.2
1. FW¡F¥ bgU¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹ghLfë‹
bjhF¥òfis¤ Ô®¡f.
(i) 3 4 24x y+ = , 20 11 47x y- = (ii) 0.5 0.8 0.44x y+ = , 0.8 0.6 0.5x y+ =
(iii) 2,x y x y23
3
5
3 2 613- =- + = (iv) 2, 13
x y x y5 4 2 3- =- + =
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò
x y3 4 24+ - = 0
x y20 11 47- - = 0. FW¡F¥ bgU¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â
x y 1
4 24 3 4
11 47 20 11
& -
- - -
& ( ) ( )( )
x4 47 11 24- - - -
= ( )( ) ( )( )
y24 20 47 3- - -
= ( ) ( )( )3 11 20 4
1- -
ԮΠ- Ïa‰fâj« 61
& x452-
= y339 113
1-
=-
& x = 4,y113452
113339 3
-- = =
-- =
vdnt, ԮΠ(4, 3).
(ii) bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò
. . .x y0 5 0 8 0 44+ - = 0
. . .x y0 8 0 6 0 5+ - = 0
x›bthU rk‹gh£o‹ ÏUòwK« 100 Mš bgU¡f.
x y50 80 44+ - = 0
x y80 60 50+ - = 0.
& x y 1
80 44 50 80
60 50 80 60
-
-
& 80( 50) 60( 44)
x- - -
= ( ) ( ) ( ) ( )
y80 44 50 50 50 60 80 80
1- - -
=-
& x1360-
= y1020 3400
1-
=-
& x = .34001360 0 4
-- = ; y = .
34001020 0 3
-- =
vdnt, ԮΠ(0.4, 0.3).
(iii) 9 10x y6- = – 2, x y
62 3
613+
= .
bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ig ËtUkhU vGjyh«.
x y9 10 12- + = 0
x y2 3 13+ - = 0
& x y 1
10 12 9 10
3 13 2 3
- -
-
& x130 36-
= y24 117 27 20
1+
=+
& x = 2 ; 3.y4794
47141= = =
vdnt, ԮΠ(2, 3).
(iv) ax1= k‰W« b
y1= v‹f.
bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfë‹ bjhF¥ig ËtUkhU vGjyh«.
a b5 4 2- + = 0 a b2 3 13+ - = 0
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«62
& a b 1
4 2 5 4
3 13 2 3
- -
-
& a52 6-
= b4 65 15 8
1+
=+
& a46
= b69 23
1=
& 2 ; 3.a b2346
2369= = = =
2a = våš, ;x21= 3b = våš, .y
31=
vdnt, ԮΠ,21
31` j.
2. ËtU« fz¡FfS¡fhd¢ rk‹ghLfis mik¤J, mt‰¿‹ Ô®Îfis¡ fh©f: (i) xU v© k‰bwhU v©â‹ _‹W kl§ifél 2 mÂf«. Á¿a v©â‹
4 kl§fhdJ bgça v©izél 5 mÂf« våš, m›bt©fis¡ fh©f.
Ô®Î: bgça v© k‰W« Á¿a v© Kiwna x, y vd¡ bfhŸf.
bfhL¡f¥g£l ãgªjidfë‹go,
x y3- = 2 3 2x y& - - = 0 g (1)
y x4 - = 5 4 5x y& - + - = 0 g (2)
(1) cl‹ (2)I T£l y& = 7
y 7= våš, (1) & x = 23
vdnt, njitahd v©fŸ 23 k‰W« 7.
(ii) ÏU eg®fë‹ tUkhd§fë‹ é»j« 9 : 7. mt®fë‹ bryÎfë‹ é»j« 4 : 3. x›bthUtU« khjbkh‹W¡F ` 2000 nrä¡f Koªjhš, mt®fSila
khjhªÂu tUkhd¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: ÏUtç‹ khj tUkhd§fŸ Kiwna x k‰W« y v‹f.
bfhL¡f¥g£l ãgªjidfë‹go,
:x y = :9 7
x7& = y x y9 7 9 0& - = g (1)nkY«
( ) : ( )x y2000 2000- - = 4 : 3
& x3 6000- = y4 8000-
& 3 4x y 2000- + = 0 g (2)
(1) IÍ« (2) IÍ« FW¡F¥ bgU¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â¤ Ô®¡f,
x y 1
9 0 7 9
4 2000 3 4
- -
- -
ԮΠ- Ïa‰fâj« 63
& x18000 0- +
= y0 14000 28 27
1-
=- +
& x = 18,000 ; 14,000.y1
180001
14000-
- = =-
- =
vdnt, ÏUtç‹ khj tUkhd§fŸ Kiwna ` 18,000 k‰W« ` 14,000.
(iii) xU <çy¡f v©â‹ kÂ¥ò mj‹ Ïy¡f§fë‹ TLjš nghš 7 kl§F cŸsJ.
Ïy¡f§fis ÏlkhWjš brŒa »il¡F« v© bfhL¡f¥g£l v©izél 18
FiwÎ våš, m›bt©iz¡ fh©f.
Ô®Î: v©â‹ g¤jh« ÏlÏy¡f« k‰W« x‹wh« ÏlÏy¡f« Kiwna x k‰W« y v‹f. njitahd v© x y10 + .
bfhL¡f¥g£l ãgªjidfë‹go,
x y10 + = ( )x y7 +
x y2& - = 0 g (1)
nkY«, y x10 + = x y10 18+ -
x y 2& - + + = 0 g (2)
(1) cl‹ (2) I T£l y 2= k‰W« .x 4=
vdnt, bfhL¡f¥g£l v© 42.
(iv) 3 eh‰fhèfŸ k‰W« 2 nkirfë‹ bkh¤j éiy ` 700. nkY« 5 eh‰fhèfŸ k‰W«
3 nkirfë‹ bkh¤jéiy ` 1100. våš, 2 eh‰fhèfŸ k‰W« 3 nkirfë‹
bkh¤jéiyia¡ fh©f.
Ô®Î: eh‰fhèæ‹ éiy ` x k‰W« nkiræ‹ éiy ` y v‹f.
bfhL¡f¥g£l ãgªjidfë‹go,
x y3 2+ = 700 3 2 700 0x y& + - = g (1)
nkY« x y5 3+ = 1100 5 3 1100 0x y& + - = g (2)
(1) IÍ« (2) IÍ« FW¡F¥ bgU¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â¤ Ô®¡f,
x y 1
2 700 3 2
3 1100 5 3
-
-
x2200 2100
&- +
= y3500 3300 9 10
1- +
=-
vdnt, x = 100 ; 200.y1
1001
200-
- = =-
- =
2 eh‰fhèfŸ k‰W« 3 nkirfë‹ éiy
= 2(100) 3(200) 200 600+ = + = ` 800.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«64
(v) xU br›tf¤Â‹ Ús¤ij 2 br. Û mÂfç¤J mfy¤ij 2 br.Û Fiw¤jhš, mj‹
gu¥ò 28 r. br.Û Fiw»wJ. Ús¤ij 1 br.Û Fiw¤J mfy¤ij 2 br.Û mÂfç¤jhš,
br›tf¤Â‹ gu¥ò 33 r. br. Û mÂfç¡F« våš, br›tf¤Â‹ gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: br›tf¤Â‹ Ús« k‰W« mfy« Kiwna x br.Û., y br.Û. v‹f.
vdnt,gu¥ò = xy
bfhL¡f¥g£l ãgªjidfë‹go, ( )( )x y2 2+ - = xy 28-
& xy x y2 2 4- + - = xy 28-
& x y 12- + + = 0 g (1)nkY« ( )( )x y1 2- + = xy 33+
& xy x y2 2+ - - = xy 33+
& x y2 35- - = 0 g (2)
(1) cl‹ (2) I T£l, x = 23
x = 23 våš (1) & y = 11
vdnt, br›tf¤Â‹ Ús« = 23 br.Û, br›tf¤Â‹ mfy« = 11 br.Û.
Mfnt, br›tf¤Â‹ gu¥gsÎ = 253 r.br.Û.
(vi) Óuhd ntf¤Âš xU F¿¥Ã£l öu¤ij xU bjhl® t©o F¿¥Ã£l neu¤Âš
flªjJ. bjhl® t©oæ‹ ntf« kâ¡F 6 ».Û vd mÂfç¡f¥g£oUªjhš
m¤öu¤ij¡ fl¡f, F¿¥Ãl¥g£oUªj neu¤ij él 4 kâ neu« Fiwthf
m¤bjhl® t©o vL¤J¡ bfh©oU¡F«. bjhl® t©oæ‹ ntf« kâ¡F 6 ».Û
vd Fiw¡f¥g£oUªjhš, mnj öu¤ij¡ fl¡f F¿¥Ãl¥g£oUªj neu¤ijél 6
kâneu« mÂfç¤ÂU¡F« våš, gaz öu¤ij¡ f©LÃo.
Ô®Î: Ïuæè‹ ntf« x ».Û./kâ k‰W« mj‹ fhy« y kâfŸ v‹f. öu« = ntf« × fhy« = xybfhL¡f¥g£l ãgªjidfë‹go, ( )( )x y6 4+ - = xy
& xy x y4 6 24- + - = xy
& x y4 6 24- + - = 0
& x y2 3 12- + - = 0 g (1)
nkY« ( )( )x y6 6- + = xy
& xy x y6 6 36+ - - = xy
& x y 6- - = 0 g (2)
(1) (2) 2 &#+ y = 24
y 24= våš , (2) & x 30= .
vdnt, Ïuæš gaz¤Â‹ öu«, 24 30 720xy #= = ».Û.
ԮΠ- Ïa‰fâj« 65
gæ‰Á 3.3
1. ËtU« ÏUgo gšYW¥ò¡nfhitfë‹ ó¢Áa§fis¡ fh©f. ó¢Áa§fS¡F«
bfG¡fS¡F« Ïilna cŸs bjhl®òfis¢ rçgh®¡f.
(i) x x2 82- - .
Ô®Î: ( )p x = 2 8 ( 4)( 2)x x x x2- - = - + v‹f.
ϧF, (4)p = 0 k‰W« ( )p 2 0- = MF«.
vdnt, ( )p x = x x2 82- - -‹ ó¢Áa§fŸ Kiwna 4 k‰W« – 2.
ó¢Áa§fë‹ TLjš = 4 – 2 = 2 g (1)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = (4) (– 2) = – 8 g (2)
mo¥gil¤ bjhl®òfëèUªJ:
ó¢Áa§fë‹ TLjš = ( )2
‹bfG
‹bfG
x
x
12
2 -
-- =
- -= g (3)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 8‹bfG
kh¿è
x 18
2 -= - =- g (4)
rk‹ghL (1) k‰W« (3) nkY« (2) k‰W« (4)-èUªJ mo¥gil¤ bjhl®òfŸ
rçgh®¡f¥g£ld.
(ii) 4 4 1x x2- + .
Ô®Î: ( )p x = ( )( )x x x x4 4 1 2 1 2 12- + = - - v‹f.
ϧF, p x^ h = 0 våš ,x21
21= (Ïu©L ó¢Áa§fŸ).
vdnt, ( )p x x x4 4 12= - + -‹ ó¢Áa§fŸ Kiwna
21 k‰W«
21 .
ó¢Áa§fë‹ TLjš = 21
21 1+ = g (1)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 21
21
41
# = g (2)
mo¥gil¤ bjhl®òfëèUªJ:
ó¢Áa§fë‹ TLjš = ( )
‹bfG
‹bfG
x
x
44
12 -
-- =
- -= g (3)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = ‹bfG
kh¿è
x 41
2 -= g (4)
rk‹ghL (1) k‰W« (3) nkY« (2) k‰W« (4)-èUªJ mo¥gil¤ bjhl®òfŸ
rçgh®¡f¥g£ld.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«66
(iii) 6 3 7x x2- - .
Ô®Î: ( )p x = ( )( )x x x x6 7 3 2 3 3 12- - = - + v‹f.
ϧF, p23` j = 0 k‰W« p
31 0- =` j
vdnt, ( )p x = 6 7 3x x2- - -‹ ó¢Áa§fŸ Kiwna
23 k‰W«
31- .
ó¢Áa§fë‹ TLjš = 23
31
67- = g (1)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 23
31
21
#- =- g (2)
mo¥gil¤ bjhl®òfëèUªJ:
ó¢Áa§fë‹ TLjš = ( )
‹bfG
‹bfG
x
x
67
67
2 -
-- =
- -= g (3)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = ‹bfG
kh¿è
x 63
21
2 -= - = - g (4)
rk‹ghL (1) k‰W« (3) nkY« (2) k‰W« (4)-èUªJ mo¥gil¤ bjhl®òfŸ
rçgh®¡f¥g£ld.
(iv) 4 8x x2+ .
Ô®Î: ( )p x = 4 8 ( )x x x x4 22+ = + v‹f.
ϧF, (0)p = 0 k‰W« ( ) 0p 2- = .
vdnt, ( )p x = 4 8x x2+ -‹ ó¢Áa§fŸ Kiwna 0 k‰W« – 2.
ó¢Áa§fë‹ TLjš = 0 – 2 = – 2 g (1)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = (0) (– 2) = 0 g (2)
mo¥gil¤ bjhl®òfëèUªJ:
ó¢Áa§fë‹ TLjš = ‹bfG
‹bfG
x
x
48 2
2 -
-- = - =- g (3)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = ‹bfG
kh¿è
x 40 0
2 -= = g (4)
rk‹ghL (1) k‰W« (3) nkY« (2) k‰W« (4)-èUªJ mo¥gil¤ bjhl®òfŸ
rçgh®¡f¥g£ld.
(v) 15x2- .
Ô®Î: ( )p x = ( )( )x x x15 15 152- = + - v‹f.
ϧF, ( )p 15- = 0 k‰W« ( ) 0p 15 = .
vdnt, ( )p x = 15x2 - -‹ ó¢Áa§fŸ Kiwna 15- k‰W« 15 .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 67
ó¢Áa§fë‹ TLjš = 15 15 0- + = g (1)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = ( )( )15 15 15- =- . g (2)
mo¥gil¤ bjhl®òfëèUªJ:
ó¢Áa§fë‹ TLjš = ‹bfG
‹bfG
x
x
10 0
2 -
-- = = g (3)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = ‹bfG
kh¿è
x 115 15
2 -= - =- g (4)
rk‹ghL (1) k‰W« (3) nkY« (2) k‰W« (4)-èUªJ mo¥gil¤ bjhl®òfŸ
rçgh®¡f¥g£ld.
(vi) 3 5 2x x2- + .
Ô®Î: ( )p x = ( )( )x x x x3 5 2 3 2 12- + = - - v‹f.
ϧF, p32` j = 0 k‰W« ( ) 0p 1 = .
vdnt, ( )p x x x3 5 22= - + -‹ ó¢Áa§fŸ Kiwna
32 k‰W« 1.
ó¢Áa§fë‹ TLjš = 1 .32
35+ = g (1)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = (1)32
32=` j g (2)
mo¥gil¤ bjhl®òfëèUªJ:
ó¢Áa§fë‹ TLjš = ( )
‹bfG
‹bfG
x
x
35
35
2 -
-- =
- -= g (3)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = ‹bfG
kh¿è
x 32
2 -= g (4)
rk‹ghL (1) k‰W« (3) nkY« (2) k‰W« (4)-èUªJ mo¥gil¤ bjhl®òfŸ
rçgh®¡f¥g£ld.
(vii) x x2 2 2 12- + .
Ô®Î: ( )p x = 2 2 1 ( )( )x x x x2 2 1 2 12- + = - - v‹f.
ϧF, p2
1c m = 0 (ÏUKiw)
vdnt, ( )p x x x2 2 2 12= - + -‹ ó¢Áa§fŸ Kiwna
2
1 k‰W« 2
1 .
ó¢Áa§fë‹ TLjš = 2
1
2
1
2
2 2+ = = g (1)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 2
1
2
121=c cm m g (2)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«68
mo¥gil¤ bjhl®òfëèUªJ:
ó¢Áa§fë‹ TLjš = ( )
‹bfG
‹bfG
x
x
35
35
2 -
-- =
- -= g (3)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = ‹bfG
kh¿è
x 32
2 -= g (4)
rk‹ghL (1) k‰W« (3) nkY« (2) k‰W« (4)-èUªJ mo¥gil¤ bjhl®òfŸ
rçgh®¡f¥g£ld.
(viii) 2 143x x2+ - .
Ô®Î: ( )p x = ( )( )x x x x2 143 13 112+ - = + - v‹f.
ϧF, ( 13)p - = 0 k‰W« ( ) 0p 11 = .
vdnt, ( )p x x x2 1432= + - -‹ ó¢Áa§fŸ Kiwna – 13 k‰W« 11.
ó¢Áa§fë‹ TLjš = – 13 + 11 = – 2 g (1)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = (– 13) (11) = – 143 g (2)
mo¥gil¤ bjhl®òfëèUªJ:
ó¢Áa§fë‹ TLjš = ‹bfG
‹bfG
x
x
12 2
2 -
-- = - =- g (3)
ó¢Áa§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = ‹bfG
kh¿è
x 1143 143
2 -= - =- g (4)
rk‹ghL (1) k‰W« (3) nkY« (2) k‰W« (4)-èUªJ mo¥gil¤ bjhl®òfŸ
rçgh®¡f¥g£ld.
2. ËtU« x›bthU ÃçéY« bfhL¡f¥g£LŸs nrho v©fis Kiwna
ó¢Áa§fë‹ TLjyhfΫ k‰W« mitfë‹ bgU¡f‰gydhfΫ bfh©l
gšYW¥ò¡nfhitia¡ fh©f.
(i) 3, 1.
Ô®Î: ÏUgo gšYW¥ò¡ nfhit ( )p x -‹ ó¢Áa§fŸ a k‰W« b v‹f.
ϧF, a b+ = 3 k‰W« 1ab = vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
vdnt, ( )p x = ( )x x2 a b ab- + + = x x3 12- + .
(ii) 2, 4.
Ô®Î: ÏUgo gšYW¥ò¡ nfhit ( )p x -‹ ó¢Áa§fŸ a k‰W« b v‹f. ϧF, a b+ = 2 k‰W« 4ab = vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
vdnt, ( )p x = ( )x x2 a b ab- + + = x x2 42- + .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 69
(iii) 0, 4.
Ô®Î: ÏUgo gšYW¥ò¡ nfhit ( )p x -‹ ó¢Áa§fŸ a k‰W« b v‹f.
ϧF, a b+ = 0 k‰W« 4ab = vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
vdnt, ( )p x = ( )x x2 a b ab- + + = (0) 4 4x x x2 2- + = + .
(iv) ,251 .
Ô®Î: ÏUgo gšYW¥ò¡ nfhit ( )p x -‹ ó¢Áa§fŸ a k‰W« b v‹f.
ϧF, a b+ = 2 k‰W« 51ab = vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
vdnt, ( )p x = ( )x x2 a b ab- + + = x x2512
- + .
(v) ,131 .
Ô®Î: ÏUgo gšYW¥ò¡ nfhit ( )p x -‹ ó¢Áa§fŸ a k‰W« b v‹f.
ϧF, a b+ = 31 k‰W« 1ab = vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
vdnt, ( )p x = ( )x x2 a b ab- + + = x x31 12
- + .
(vi) , 421 - .
Ô®Î: ÏUgo gšYW¥ò¡ nfhit ( )p x -‹ ó¢Áa§fŸ a k‰W« b v‹f.
ϧF, a b+ = 21 k‰W« 4ab =- vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
vdnt, ( )p x = ( )x x2 a b ab- + + = x x21 42
- - .
(vii) ,31
31- .
Ô®Î: ÏUgo gšYW¥ò¡ nfhit ( )p x -‹ ó¢Áa§fŸ a k‰W« b v‹f.
ϧF, a b+ = 31 k‰W«
31ab =- vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
vdnt, ( )p x = ( )x x2 a b ab- + + = .x x31
312
- -
(viii) , 23 .
Ô®Î: ÏUgo gšYW¥ò¡ nfhit ( )p x -‹ ó¢Áa§fŸ a k‰W« b v‹f.
ϧF, a b+ = 3 k‰W« 2ab = vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
vdnt, ( )p x = ( )x x2 a b ab- + + = x x3 22- + .
Exercise 3.4 1. bjhFKiw tF¤jiy¥ ga‹gL¤Â ËtUtdt‰¿‰F <Î k‰W« Û fh©f.
(i) ( 3 5x x x3 2+ - + ) ' ( 1x - ).
Ô®Î: ( )p x = x x x3 53 2+ - + v‹f.
tF¡F« nfhit( )x 1- . vdnt tF¡F« nfhitæ‹ ó¢Áa« 1.1 1 1 –3 5
0 1 2 –11 2 –1 4 " ÛÂ
vdnt, <Î x x2 12= + - , ÛÂ = 4.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«70
(ii) (3 2 7 5x x x3 2- + - ) ' ( 3x + ).
Ô®Î: ( )p x = x x x3 2 7 53 2- + - v‹f.
tF¡F« nfhit( )x 3+ . vdnt tF¡F« nfhitæ‹ ó¢Áa« – 3.– 3 3 – 2 7 – 5
0 – 9 33 – 1203 – 11 40 – 125 " ÛÂ
vdnt, <Î x x3 11 402= - + , ÛÂ = – 125.
(iii) (3 4 10 6x x x3 2+ - + )' ( 3 2x - ).
Ô®Î: ( )p x = x x x3 4 10 63 2+ - + v‹f.
tF¡F« nfhit ( )x3 2- . vdnt tF¡F« nfhitæ‹ ó¢Áa« 32 .
32 3 4 – 10 6
0 2 4 – 43 6 – 6 2 " ÛÂ
Mfnt, x x x3 4 10 63 2+ - + = 3 6 6 2.x x x
32 2
- + - +` ^j h
= ( ) ( )x x x3 231 3 6 6 22
- + - + .
vdnt, <Î = ( )x x x x31 3 6 6 2 22 2
+ - = + - .
ÛÂ = 2.
(iv) (3 4 5x x3 2- - ) ' (3 1x + ).
Ô®Î: ( )p x = x x3 4 53 2- - v‹f.
tF¡F« nfhit ( )x3 1+ . vdnt tF¡F« nfhitæ‹ ó¢Áa« 31- .
31- 3 – 4 0 – 5
0 – 135
95-
3 – 535
950- " ÛÂ
Mfnt, ( )x x3 4 53 2- - = x x x
31 3 5
35
9502
+ - + -` `j j
= ( )x x x3 131 3 5
35
9502
+ - + -` j
vdnt, <Î = x x x x31 3 5
35
35
952 2
- + = - +` j .
ÛÂ = 950- .
(v) (8 2 6 5x x x4 2- + - )' (4 1x + ).
Ô®Î: ( )p x = x x x8 2 6 54 2- + - v‹f.
tF¡F« nfhit ( 1)x4 + . vdnt tF¡F« nfhitæ‹ ó¢Áa« 41- .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 71
41- 8 0 – 2 6 – 5
0 – 221
83
3251-
8 – 223-
851
32211- " ÛÂ
Mfnt, x x8 2 64 54 2- + - = x x x x
41 8 2
23
851
322113 2
+ - - + -` `j j
= ( )x x x x4 141 8 2
23
851
322113 2
+ - - + -` j
vdnt, <Î = x x x x x x41 8 2
23
851 2
21
83
32513 2 3 2
- - + = - - +` j
ÛÂ = 32211- .
(vi) (2 7 13 63 48x x x x4 3 2- - + - )' (2 1x - ).
Ô®Î: ( )p x = x x x x2 7 13 63 484 3 2- - + - v‹f.
tF¡F« nfhit ( 1)x2 - . vdnt tF¡F« nfhitæ‹ ó¢Áa« 21 .
21 2 – 7 – 13 63 – 48
0 1 – 3 – 8255
2 – 6 – 16 55241- " ÛÂ
x x x x2 7 13 63 484 3 2- - + - = ( )x x x x
21 2 6 16 55
2413 2
- - - + -` j
= ( ) ( )x x x x2 121 2 6 16 55
2413 2
- - - + -
vdnt, <Î = (2 6 16 55) 3 8x x x x x x21
2553 2 3 2
- - + = - - + .
ÛÂ = 241- .
2. 10 35 50 29x x x x4 3 2+ + + + vD« gšYW¥ò¡nfhitia 4x + Mš tF¡f¡
»il¡F« <Î 6x ax bx3 2- + + våš a, b M»at‰¿‹ kÂ¥òfisÍ« k‰W«
ÛÂiaÍ« fh©f.
Ô®Î: ( )p x = 10 35 50 29x x x x4 3 2+ + + + v‹f.
tF¡F« nfhit ( 4)x + . vdnt tF¡F« nfhitæ‹ ó¢Áa« – 4.– 4 1 10 35 50 29
0 – 4 – 24 – 44 – 241 6 11 6 5 " ÛÂ
Mfnt, ( )( )x x x x x x x x10 35 50 29 4 6 11 6 54 3 2 3 2+ + + + = + + + + +
vdnt, <Î x x x6 11 63 2+ + + . Mdhš, x x x6 11 63 2
+ + + = x ax bx 63 2- + + .
bfG¡fis x¥ÃLifæš, a 6=- k‰W« b 11= . Û 5.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«72
3. 8 2 6 7x x x4 2- + - v‹gij 2 1x + Mš tF¡f¡ »il¡F« <Î 4 3x px qx
3 2+ - +
våš, p, q M»at‰¿‹ kÂ¥òfisÍ«, ÛÂiaÍ« fh©f.
Ô®Î: ( )p x = x x x8 2 6 74 2- + - v‹f.
tF¡F« nfhit (2 1)x + . vdnt tF¡F« nfhitæ‹ ó¢Áa« 21- .
21- 8 0 – 2 6 – 7
0 – 4 2 0 – 38 – 4 0 6 – 10 " ÛÂ
Mfnt, x x x8 2 6 74 2- + - = ( )x x x
21 8 4 6 103 2
+ - + -` j
= (2 1) ( 4 6) 10x x x21 8 3 2
+ - + -
vdnt, <Î ( )x x x x21 8 4 6 4 2 33 2 3 2
- + = - + . ÛÂ –10.
Mdhš, 4 2 3x x3 2- + = 4 3x px qx3 2
+ - + . bfG¡fis x¥ÃLifæš, p 2=- k‰W« q 0= . Û – 10.
gæ‰Á 3.5 1. ËtU« gšYW¥ò¡nfhitfis fhuâ¥gL¤Jf.
(i) 2 5 6x x x3 2- - + .
Ô®Î: ( )p x = x x x2 5 63 2- - + v‹f.
( )p x -‹ bfG¡fë‹ TLjš, 1 2 5 6 0- - + = .
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x - xU fhuâahF«.1 1 – 2 – 5 6
0 1 – 1 – 61 – 1 – 6 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ x x 62- - = 3 2 6 ( )( )x x x x x2 32
- + - = + - .vdnt, 2 5 6x x x3 2
- - + = ( )( )( )x x x1 2 3- + - .
(ii) 4 7 3x x3- + .
Ô®Î: ( )p x = x x4 7 33- + v‹f.
( )p x -‹ bfG¡fë‹ TLjš, 4 7 3 0- + = .
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x - xU fhuâahF«.1 4 0 – 7 3
0 4 4 – 34 4 – 3 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ x x4 4 32+ - = ( )( )x x x x x4 6 2 3 2 3 2 12
+ - - = + - .vdnt, 4 7 3x x3
- + = ( )( )( )x x x1 2 3 2 1- + - .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 73
(iii) 23 142 120x x x3 2- + - .
Ô®Î: ( )p x = x x x23 142 1203 2- + - v‹f.
( )p x -‹ bfG¡fë‹ TLjš, 1 23 142 120 0- + - = .
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x - xU fhuâahF«.1 1 – 23 142 – 120
0 1 – 22 1201 – 22 120 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ x x22 1202- + = ( )( )x x x x x12 10 120 12 102
- - + = - - .
vdnt, 23 142 120x x x3 2- + - = ( )( )( )x x x1 12 10- - - .
(iv) 4 5 7 6x x x3 2- + - .
Ô®Î: ( )p x = x x x4 5 7 63 2- + - v‹f.
( )p x -‹ bfG¡fë‹ TLjš, 4 5 7 6 0- + - = .
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x - xU fhuâahF«.1 4 – 5 7 – 6
0 4 – 1 64 – 1 6 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ x x4 62- + .
vdnt, x x x4 5 7 63 2- + - = ( )( )x x x1 4 62
- - + .
(v) 7 6x x3- + .
Ô®Î: ( )p x = x x7 63- + v‹f.
( )p x -‹ bfG¡fë‹ TLjš, 1 7 6 0- + = .
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x - xU fhuâahF«.1 1 0 – 7 6
0 1 1 – 61 1 – 6 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ x x 62+ - = ( )( )x x x x x3 2 6 3 22
+ - - = + - .vdnt, 7 6x x3
- + = ( )( )( )x x x1 2 3- - + . (vi) 13 32 20x x x
3 2+ + + .
Ô®Î: ( )p x = x x x13 32 203 2+ + + v‹f.
( )p x -‹ x‰iwgil mL¡Ffë‹, bfG¡fë‹ TLjš 1 32 33+ = .( )p x -‹ Ïu£ilgil mL¡Ffë‹, bfG¡fë‹ TLjš 13 20 33+ = .
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x + xU fhuâahF«.– 1 1 13 32 20
0 – 1 – 12 – 201 12 20 0 " ÛÂ
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«74
k‰bwhU fhuâ x x12 202+ + = x x x10 2 202
+ + + .
= ( ) ( ) ( )( )x x x x x10 2 10 10 2+ + + = + + .
vdnt, 13 32 20x x x3 2+ + + = ( )( )( )x x x1 10 2+ + + .
(vii) 2 9 7 6x x x3 2- + + .
Ô®Î: ( )p x = x x x2 9 7 63 2- + + v‹f.
(1) 0, ( 1) 0p p! !- Mfnt ( 1)x - k‰W« ( 1)x + M»ad ( )p x -¡F fhuâfsšy.
Mfnt, x-¡F ntW kÂ¥òfis¥ ÃuÂæ£L ( )p x -‹ ó¢Áa§fis fhzyh«.
2x = Mf ÏU¡F«nghJ (2) 0.p = vdnt, ( )p x -¡F ( )x 2- xU fhuâ.2 2 – 9 7 6
0 4 – 10 – 62 – 5 – 3 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ x x2 5 32- - = ( )( )x x3 2 1- + .
vdnt, 2 9 7 6x x x3 2- + - = ( )( )( )x x x2 3 2 1- - + .
(viii) 5 4x x3- + .
Ô®Î: ( )p x = x x5 43- + v‹f.
( )p x -‹ bfG¡fë‹ TLjš, 1 5 4 0- + = .
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x - xU fhuâahF«.1 1 0 – 5 4
0 1 1 – 41 1 – 4 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ x x 42+ - .
vdnt, 5 4x x3- + = ( )( )x x x1 42
- + - .
(ix) 10 10x x x3 2- - + .
Ô®Î: ( )p x = x x x10 103 2- - + v‹f.
( )p x -‹ bfG¡fë‹ TLjš, 1 10 1 10 0- - + = .
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x - xU fhuâahF«.1 1 – 10 – 1 10
0 1 – 9 – 101 – 9 – 10 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ 9 10 ( )( )x x x x10 12- - = - +
vdnt, 10 10x x x3 2- - + = ( )( )( )x x x1 10 1- - + .
(x) 2 11 7 6x x x3 2+ - - .
Ô®Î: ( )p x = x x x2 11 7 63 2+ - - v‹f.
( )p x -‹ bfG¡fë‹ TLjš, 2 11 7 6 0+ - - = .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 75
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x - xU fhuâahF«.1 2 11 – 7 – 6
0 2 13 62 13 6 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ ( )( )x x x x2 13 6 6 2 12+ + = + + .
vdnt, 2 11 7 6x x x3 2+ - - = ( 1)( )( )x x x6 2 1- + + .
(xi) 14x x x3 2+ + - .
Ô®Î: ( )p x = x x x 143 2+ + - v‹f.
(1) 0p ! våš ( )p x ¡F ( 1)x - xU fhuâašy.
nkY«, ( )p 1 0!- . våš, ( )p x ¡F ( )x 1+ ¡F xU fhuâašy.
( )p 2 0= . våš, ( )p x ¡F ( )x 2- is a factor of ( )p x .2 1 1 1 – 14
0 2 6 141 3 7 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ x x3 72+ + .
vdnt, 14x x x3 2+ + - = ( )( )x x x2 3 72
- + + .
(xii) 5 2 24x x x3 2- - + .
Ô®Î: ( )p x = x x x5 2 243 2- - + v‹f.
( )p x -‹ bfG¡fë‹ TLjš, 1 5 2 24 0!- - + .
Mfnt, ( )p x -¡F ( 1)x - xU fhuâašy.
nkY«, ( )p 1- = 1 5 2 24 0!- - + + . vdnt, ( )p x -¡F ( 1)x + xU fhuâašy.
2x =- Mf ÏU¡F«nghJ ( ) .p 2 0- = vdnt, ( )p x -¡F ( )x 2+ xU fhuâahF«.
– 2 1 – 5 – 2 240 – 2 14 – 241 – 7 12 0 " ÛÂ
k‰bwhU fhuâ ( )( )x x x x7 12 3 42- + = - - .
vdnt, 5 2 24x x x3 2- - + = ( )( )( )x x x2 3 4+ - - .
gæ‰Á 3.6
1. ËtUtdt‰¿‹ Û. bgh. t fh©f.
(i) 7x yz2 4 , 21x y z
2 5 3 .
Ô®Î: x yz7 2 4 = x yz7 2 4#
x y z21 2 5 3 = 7 3 x y z2 5 3# #
Û.bgh.t. = x yz7 2 3 .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«76
(ii) x y2 , x y
3 , x y2 2 .
Ô®Î: Û.bgh.t. = x y2 .
(iii) 25bc d4 3 , 35b c
2 5 , 45c d3 .
Ô®Î: bc d25 4 3 = bc d52 4 3#
b c35 2 5 = 5 7b c2 5#
c d45 3 = c d5 32 3#
Û.bgh.t. = c5 3 .
(iv) 35x y z5 3 4 , 49x yz
2 3 , 14xy z2 2 .
Ô®Î: x y z35 5 3 4 = x y z7 5 5 3 4# #
x yz49 2 3 = 7 x yz7 2 3# #
xy z14 2 2 = xy z7 2 2 2# #
Û.bgh.t. = xyz7 2 .
2. ËtUtdt‰¿‹ Û. bgh. t fh©f.
(i) c d2 2- , c c d-^ h.
Ô®Î: c d2 2- = ( )( )c d c d+ -
( )c c d- = ( )c c d-
Û.bgh.t. = ( )c d- .
(ii) 27x a x4 3- , x a3 2-^ h .
Ô®Î: x a x274 3- = ( ) ( )( )x x a x x a x ax a3 3 3 93 3 3 2 2
- = - + +
( )x a3 2- = ( )( )x a x a3 3- -
Û.bgh.t. = ( )x a3- .
(iii) 3 18m m2- - , 5 6m m
2+ + .
Ô®Î: m m3 182- - = ( )( )m m6 3- +
m m5 62+ + = ( )( )m m2 3+ +
Û.bgh.t. = ( )m 3+ .
(iv) 14 33x x2+ + , 10 11x x x
3 2+ - .
Ô®Î: x x14 332+ + = ( )( )x x11 3+ +
10 11x x x3 2+ - = ( )( )x x x11 1+ -
Û.bgh.t. = ( )x 11+ .
(v) 3 2x xy y2 2+ + , 5 6x xy y
2 2+ + .
Ô®Î: x xy y3 22 2+ + = ( )( )x y x y2+ +
x xy y5 62 2+ + = ( )( )x y x y3 2+ +
Û.bgh.t. = ( )x y2+ .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 77
(vi) 2 1x x2- - , 4 8 3x x
2+ + .
Ô®Î: x x2 12- - = ( )( )x x2 1 1+ -
x x4 8 32+ + = ( )( )x x2 1 2 3+ +
Û.bgh.t. = ( )x2 1+ .
(vii) 2x x2- - , 6x x
2+ - , 3 13 14x x
2- + .
Ô®Î: x x 22- - = ( )( )x x2 1- +
x x 62+ - = ( )( )x x2 3- +
x x3 13 142- + = ( )( )x x2 3 7- -
Û.bgh.t. = ( )x 2- .
(viii) 1x x x3 2- + - , 1x
4- .
Ô®Î: x x x 13 2- + - = ( )( )x x1 12
+ -
x 14- = ( )( )( )x x x1 1 12
+ - +
Û.bgh.t. = ( )( )x x1 12+ - .
(ix) 24 x x x6 24 3 2- -^ h, 20 x x x2 3
6 5 4+ +^ h.
Ô®Î: ( )x x x24 6 24 3 2- - = 4 6 ( 1)(3 2) .x x x22
# # + -
( )x x x20 2 36 5 4+ + = ( )( )x x x4 5 2 1 14
# # + +
bghJ fhuâfŸ4, , (2 1)x x2+
Û.bgh.t. = ( )x x4 2 12+ .
(x) a a1 35 2- +^ ^h h , a a a2 1 32 3 4- - +^ ^ ^h h h .
Ô®Î: ( ) ( )a a1 35 2- + , ( ) ( ) ( )a a a1 3 23 4 2
- + -
Û.bgh.t. = ( ) ( )a a1 33 2- +
3. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs gšYW¥ò¡nfhitfë‹ nrhofS¡F tF¤jš go Kiwæš
Û. bgh. t fh©f.
(i) 9 23 15x x x3 2- + - , 4 16 12x x
2- + .
Ô®Î: ( )f x = x x x9 23 153 2- + -
k‰W« ( )g x = ( )x x x x4 16 12 4 4 32 2- + = - + , v‹f.
vdnt, tF¤Â 4 3x x2- + MF«.
x 5-
x x4 32- + x x x9 23 153 2
- + -
x x x4 33 2- +
x x5 20 152- + -
x x5 20 152- + -
0
ÛÂ = 0. vdnt, Û.bgh.t. ( ( ), ( ))f x g x = x x4 32- + .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«78
(ii) 3 18 33 18x x x3 2+ + + , 3 13 10x x
2+ + .
Ô®Î: ( )f x = x x x3 18 33 183 2+ + + .
k‰W« ( )g x = x x3 13 102+ + v‹f.
vdnt, tF¤Â x x3 13 102+ + MF«.
x35+
x x3 13 102+ + x x x3 18 33 183 2
+ + +
x x x3 13 103 2+ +
(–) (–) (–)
5 23 18x x2+ +
5x x365
3502
+ +
x34
34+
( 1)x34& + ! 0. (
34 v‹gJ ( )g x -‹ tF¤Âašy)
x3 10+
x 1+ x x3 13 102+ +
x x3 32+
(–) (–)
x10 10+
x10 10+ 0
ÛÂ = 0. vdnt, Û.bgh.t. ( ( ), ( ))f x g x = x 1+ .
(iii) 2 2 2 2x x x3 2+ + + , 6 12 6 12x x x
3 2+ + + .
Ô®Î: ( )f x = ( )x x x2 13 2+ + +
k‰W« ( )g x = ( )x x x6 2 23 2+ + + v‹f.
(2 v‹gJ ( )f x k‰W« ( )g x -‹ bghJ¡fhuâ)
vdnt, tF¤Â x x x 13 2+ + + MF«.
1
x x x 13 2+ + + x x x2 23 2
+ + +
x x x 13 2+ + +
1 0x2 !+
ԮΠ- Ïa‰fâj« 79
x 1+
1x2 + x x x 13 2+ + +
x3 x+
x 12+
x 12+
0
ÛÂ = 0. vdnt, Û.bgh.t. ( ( ), ( ))f x g x = ( 1)x2 2+ .
(iv) 3 4 12x x x3 2- + - , 4 4x x x x
4 3 2+ + + .
Ô®Î: ( )f x = x x x3 4 123 2- + -
k‰W« ( )g x = ( )x x x x4 43 2+ + + v‹f.
vdnt, tF¤Â x x x4 43 2+ + + MF«.
1
x x x4 43 2+ + + x x x3 4 123 2
- + -
x x x4 43 2+ + +
x4 2- 16-
( )x4 42& - + ! 0. ( 4- v‹gJ ( )f x -‹ fhuâašy)
x 1+
x 42+ x x x4 43 2
+ + +
x3 x4+(–) (–)
x2 + 4
x2 + 4 (–) (–) 0
ÛÂ = 0. vdnt, Û.bgh.t. ( ( ), ( ) )f x g x = x 42+ .
gæ‰Á 3.7
ËtUtdt‰¿‰F Û.bgh.k fh©f.
1. x y3 2 , xyz .
Ô®Î: ; .x y xyz3 2 vdnt, Û.bgh.k. x y z3 2= .
2. 3x yz2 , 4x y
3 3 .
Ô®Î: 3 ; 4 .x yz x y2 3 3 vdnt, Û.bgh.k. = 3 4 12x y z x y z3 3 3 3# = .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«80
3. a bc2 , b ca
2 , c ab2 .
Ô®Î: a bc2 = a bc2 ; b ca ab c2 2= ; c ab2 = abc2
vdnt, Û.bgh.k. = a b c2 2 2 .
4. 66a b c4 2 3 , 44a b c
3 4 2 , 24a b c2 3 4 .
Ô®Î: a b c66 4 2 3 = a b c11 2 3 4 2 3# # #
a b c44 3 4 2 = a b c11 2 2 3 4 2# # #
a b c24 2 3 4 = a b c2 3 2 2 2 3 4# # # #
vdnt, Û.bgh.k. = a b c11 2 2 3 2 4 4 4# # # # # = a b c264 4 4 4 .
5. am 1+ , am 2+ , am 3+ .
Ô®Î: am 1+ = a am# ; a a am m2 2
#=+
am 3+ = a am 3#
vdnt, Û.bgh.k. = a a am m3 3# = + .
6. x y xy2 2
+ , x xy2+ .
Ô®Î: x y xy2 2+ = ( )xy x y+
x xy2+ = ( )x x y+
vdnt, Û.bgh.k. = ( )xy x y+ .
7. 3 a 1-^ h, 2 a 1 2-^ h , a 12-^ h.
Ô®Î: ( )a3 1- = ( )a3 1- ; ( ) ( )a a2 1 2 12 2- = -
a 12- = ( )( )a a1 1- + .
vdnt, Û.bgh.k. = ( 1) ( 1) .a a6 2- +
8. 2 18x y2 2- , 5 15x y xy
2 2+ , 27x y
3 3+ .
Ô®Î: x y2 182 2- = ( )( )x y x y2 3 3+ -
x y xy5 152 2+ = ( )xy x y5 3+
x y273 3+ = ( )( )x y x xy y3 3 92 2
+ - +
Û.bgh.k. = 2 5 ( 3 )( 3 )( 3 9 )xy x y x y x xy y2 2# # + - - +
vdnt, Û.bgh.k. = ( )( )( )xy x y x y x xy y10 3 3 3 92 2+ - - + .
9. x x4 32 3+ -^ ^h h , x x x1 4 3 2- + -^ ^ ^h h h .Ô®Î: ( ) ( )x x4 32 3
+ - ; ( )( )( )x x x1 4 3 2- + -
vdnt, Û.bgh.k. = ( ) ( ) ( )x x x4 3 12 3+ - - .
10. 10 x xy y9 62 2+ +^ h, 12 x xy y3 5 2
2 2- -^ h, 14 x x6 2
4 3+^ h.
Ô®Î: ( )x xy y10 9 62 2+ + = ( )x y2 5 3 2
# +
( )x xy y12 3 5 22 2- - = ( )( )x y x y2 3 3 22
# + -
ԮΠ- Ïa‰fâj« 81
( )x x14 6 24 3+ = 2 7 (3 1)x x2 3
# # +
Û.bgh.k. = 2 7 5 3 (3 ) (3 1)( 2 )x x y x x y2 3 2# # # + + -
vdnt, Û.bgh.k. = ( ) ( )( )x x y x y x420 3 2 3 13 2+ - + .
gæ‰Á 3.8
1. ËtU« x›bthU nrho gšYW¥ò¡nfhitfë‹ Û. bgh. k fh©f.
(i) 5 6x x2- + , 4 12x x
2+ - Ït‰¿‹ Û. bgh. t 2x - .
Ô®Î: ( )f x = 5 6, ( ) 4 12k‰W«x x g x x x2 2- + = + - v‹f.
Û.bgh.t. = x 2- vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ϧF,
Û.bgh.k. # Û.bgh.t. = ( ) ( )f x g x#
vdnt, Û.bgh.k. = ( ) ( ) ( )( )Û.bgh.t.f x g x
xx x x x
25 6 4 122 2#
=-
- + + -
= ( )( )( )( )x
x x x x2
3 2 6 2-
- - + -
Mfnt, Û.bgh.k. = ( )( )( )x x x3 2 6- - + .
(ii) 3 6 5 3x x x x4 3 2+ + + + , 2 2x x x
4 2+ + + Ït‰¿‹ Û. bgh. t 1x x
2+ + .
Ô®Î: ( )f x = x x x x3 6 5 34 3 2+ + + + k‰W« ( )g x = x x x2 24 2
+ + + v ‹ f . Û.bgh.t.= x x 12
+ + vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, Û.bgh.k. = ( ) ( )Û.bgh.t.f x g x#
mjhtJ, ( )f x k‰W« ( )g x M»a Ïu©ilÍ« Û.bgh.t-Mš tF¡f ÏaY«.
vdnt, ( )f x -I Û.bgh.t-Mš tF¡f
x x2 32+ +
x x 12+ + x x x x3 6 5 34 3 2
+ + + +
x x x4 3 2+ +
x x x2 5 53 2+ +
x x x2 2 23 2+ +
x x3 3 32+ +
x x3 3 32+ +
0
Û.bgh.k. = ( )
( )( )( )
x x
x x x x x x x
1
1 2 3 2 22
2 2 4 2
+ +
+ + + + + + +
vdnt, Û.bgh.k. = ( )( )x x x x x2 3 2 22 4 2+ + + + + .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«82
(iii) 2 15 2 35x x x3 2+ + - , 8 4 21x x x
3 2+ + - Ït‰¿‹ Û. bgh. t 7x + .
Ô®Î: ( )f x = x x x2 15 2 353 2+ + - k‰W« ( )g x = x x x8 4 213 2
+ + - v‹f. Û.bgh.t.= x 7+ vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, Û.bgh.k. = ( ) ( )Û.bgh.t.f x g x#
mjhtJ, ( )f x k‰W« ( )g x M»a Ïu©ilÍ« Û.bgh.t-Mš tF¡f ÏaY«.
vdnt, ( )f x -I Û.bgh.t-Mš tF¡f
x x2 52+ -
x 7+ x x x2 15 2 353 2+ + -
x x2 143 2+
x x22+
x x72+
x5 35- -
x5 35- -
0
Û.bgh.k. = ( )( )( )x
x x x x x x7
7 2 5 8 4 212 3 2
++ + - + + -
vdnt, Û.bgh.k. = ( )( )x x x x x2 5 8 4 212 3 2+ - + + - .
(iv) 2 3 9 5x x x3 2- - + , 2 10 11 8x x x x
4 3 2- - - + Ït‰¿‹ Û. bgh. t 2 1x - .
Ô®Î: ( )f x = x x x2 3 9 53 2- - + k‰W« ( )g x = x x x x2 10 11 84 3 2
- - - + v ‹ f . Û.bgh.t. = x2 1- vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, Û.bgh.k. = ( ) ( )Û.bgh.t.f x g x#
mjhtJ, ( )f x k‰W« ( )g x M»a Ïu©ilÍ« Û.bgh.t-Mš tF¡f ÏaY«.
vdnt, ( )g x -I Û.bgh.t-Mš tF¡f
x x5 83- -
x2 1- x x x x2 10 11 84 3 2- - - +
x x2 4 3-
x x10 112- -
x x10 52- +
x16 8- +
x16 8- +
0
Û.bgh.k. = ( )
( )( )( )x
x x x x x x2 1
2 1 5 8 2 3 9 53 3 2
-- - - - - +
vdnt, Û.bgh.k. = ( )( )x x x x x5 8 2 3 9 53 3 2- - - - + .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 83
2. ËtUtdt‰¿š Kiwna p x^ h k‰W« q x^ h M»at‰¿‹ Û.bgh.k, k‰W«
Û.bgh.t nkY« p x^ h M»ad bfhL¡f¥g£LŸsd. q x^ h v‹w k‰bwhU
gšYW¥ò¡nfhitia¡ fh©f.
(i) x x1 22 2+ +^ ^h h , x x1 2+ +^ ^h h, x x1 22+ +^ ^h h.
Ô®Î: Û.bgh.k. = ( 1) ( 2)x x2 2+ + ; Û.bgh.t. = ( )( )x x1 2+ +
( )p x = ( ) ( )x x1 22+ + v‹f
mjhtJ, Û.bgh.k. # Û.bgh.t. = ( ) ( )p x q x# .
( )q x& = ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )( )Û.bgh.k. Û.bgh.t.p x x x
x x x x
1 2
1 2 1 22
2 2# =
+ +
+ + + +
vdnt, ( )q x = ( )( )x x1 2 2+ + .
(ii) x x4 5 3 73 3+ -^ ^h h , x x4 5 3 7 2+ -^ ^h h , x x4 5 3 73 2+ -^ ^h h .
Ô®Î: Û.bgh.k. = ( ) ( )x x4 5 3 73 3+ - ; Û.bgh.t. = ( )( )x x4 5 3 7 2
+ -
( )p x = ( ) ( )x x4 5 3 73 2+ - v‹f
mjhtJ, Û.bgh.k. # Û.bgh.t. = ( ) ( )p x q x# .
( )q x& = ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )( )Û.bgh.k. Û.bgh.t.p x x x
x x x x
4 5 3 7
4 5 3 7 4 5 3 73 2
3 3 2# =
+ -
+ - + -
vdnt, ( )q x = ( ) ( )x x3 7 4 53- + .
(iii) x y x x y y4 4 4 2 2 4- + +^ ^h h, x y
2 2- , x y
4 4- .
Ô®Î: Û.bgh.k. = ( )( )x y x x y y4 4 4 2 2 4- + + ; Û.bgh.t. = ( )x y2 2
-
( )p x = x y4 4- v‹f.
mjhtJ, Û.bgh.k. # Û.bgh.t. = ( ) ( )p x q x# .
( )q x& = ( )
( )( )( )Û.bgh.k. Û.bgh.t.p x x y
x y x x y y x y4 4
4 4 4 2 2 4 2 2# =
-
- + + -
vdnt, ( )q x = ( )( )x x y y x y4 2 2 4 2 2+ + - .
(iv) x x x4 5 13- +^ ^h h, x x5
2+^ h, x x x5 9 2
3 2- -^ h.
Ô®Î: Û.bgh.k. = ( 4 )(5 1) ( )( )( )x x x x x x x2 2 5 13- + = + - +
Û.bgh.t. = ( ) ( )x x x x5 5 12+ = +
( )p x = ( )( )x x x x x x5 9 2 5 1 23 2- - = + - v‹f
mjhtJ, Û.bgh.k. # Û.bgh.t. = ( ) ( )p x q x# .
( )q x& = ( ) ( )( )
( )( )( )( )( )Û.bgh.k. Û.bgh.t.p x x x x
x x x x x x5 1 2
2 2 5 1 5 1# =+ -
+ - + +
vdnt, ( )q x = ( )( )x x x2 5 1+ + .
(v) x x x x1 2 3 32
- - - +^ ^ ^h h h, x 1-^ h, x x x4 6 33 2- + -^ h.
Ô®Î: Û.bgh.k. = ( )( )( )x x x x1 2 3 32- - - + ; Û.bgh.t. = x 1-
( )p x = 4 6 3 ( )( )x x x x x x1 3 33 2 2- + - = - - + v‹f
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«84
mjhtJ, Û.bgh.k. # Û.bgh.t. = ( ) ( )p x q x# .
& ( )q x = ( ) ( )( )
( )( )( )( )Û.bgh.k. Û.bgh.t.p x x x x
x x x x x
1 3 3
1 2 3 3 12
2# =
- - +
- - - + -
vdnt, ( )q x = ( )( )x x1 2- - .
(vi) 2 x x1 42
+ -^ ^h h, x 1+^ h, x x1 2+ -^ ^h h.
Ô®Î: Û.bgh.k. = ( )( ) ( )( )( )x x x x x2 1 4 2 1 2 22+ - = + + -
Û.bgh.t. = x 1+ k‰W« ( )p x = ( )( )x x1 2+ - v‹f
mjhtJ, Û.bgh.k. # Û.bgh.t. = ( ) ( )p x q x# .
& ( )q x = ( ) ( )( )
( )( )( )( )Û.bgh.k. Û.bgh.t.p x x x
x x x x1 2
2 1 2 2 1# =+ -
+ + - +
vdnt, ( )q x = ( )( )x x2 1 2+ + .
gæ‰Á 3.9
ËtUtdt‰iw vëa toé‰F¢ RU¡Ff.
(i) x x
x x
3 12
6 92
2
-
+ .
Ô®Î: x x
x x
3 12
6 92
2
-
+ = ( )( )
x xx x
xx
3 43 2 3
42 3
-+
=-+ .
(ii) x
x
1
14
2
-
+ .
Ô®Î: x
x
1
14
2
-
+ = ( )( )x x
x
x1 1
1
1
12 2
2
2+ -
+ =-
.
(iii) x x
x
1
12
3
+ +
- .
Ô®Î: x x
x
1
12
3
+ +
- = ( )( )( )
x x
x x xx
1
1 11
2
2
+ +
- + += - .
(iv) x
x
9
272
3
-
- .
Ô®Î: x
x
9
272
3
-
- = ( )( )
( )( )x x
x x xx
x x3 3
3 3 93
3 92 2
+ -- + +
=+
+ + .
(v) x x
x x
1
12
4 2
+ +
+ + . (F¿¥ò: 1x x4 2+ + = x x1
2 2 2+ -^ h )
Ô®Î: x x
x x
1
12
4 2
+ +
+ + = ( )( )
x x
x x x xx x
1
1 11
2
2 22
+ +
+ + - += - + .
(vi) x x
x
4 16
84 2
3
+ +
+ .
Ô®Î: x x
x
4 16
84 2
3
+ +
+ = ( ) ( ) ( )( )
( )( )
x x
x
x x x x
x x x
4 2
2
2 4 2 4
2 2 42 2 2
3 3
2 2
2
+ -
+ =+ + - +
+ - +
= x x
x
2 4
22+ +
+ .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 85
(vii) x x
x x
2 5 3
2 32
2
+ +
+ - .
Ô®Î: x x
x x
2 5 3
2 32
2
+ +
+ - = ( )( )( )( )
x xx x
xx
2 3 12 3 1
11
+ ++ -
=+- .
(viii) x x
x
9 2 6
2 1622
4
+ -
-^ ^h h
.
Ô®Î: ( )( )x x
x
9 2 6
2 1622
4
+ -
- = ( ) ( )
(( ) )
x x
x
9 2 3
2 92
2 2 2
+ -
-
= ( )( )
( )( )( )( )
x x
x x xx
2 9 3
2 9 3 33
2
2
+ -
+ + -= + .
(ix) x x x
x x x
4 2 3
3 5 42
2
- - -
- - +
^ ^
^ ^
h h
h h.
Ô®Î: ( )( )
( )( )
x x x
x x x
4 2 3
3 5 42
2
- - -
- - + = ( )( )( )( )( )( )x x xx x x
xx
4 3 13 4 1
11
- - +- - -
=+- .
(x) x x x
x x x
10 13 40
8 5 502
2
+ - +
- + -
^ ^
^ ^
h h
h h.
Ô®Î: ( )( )
( )( )
x x x
x x x
10 13 40
8 5 502
2
+ - +
- + - = ( )( )( )( )( )( )x x xx x x
10 8 58 10 5
1+ - -- + -
= .
(xi) x x
x x
8 6 5
4 9 52
2
+ -
+ + .
Ô®Î: x x
x x
8 6 5
4 9 52
2
+ -
+ + = ( )( )( )( )
x xx x
xx
4 5 2 14 5 1
2 11
+ -+ +
=-+ .
(xii) x x x
x x x x
7 3 2
1 2 9 142
2
- - +
- - - +
^ ^
^ ^ ^
h h
h h h.
Ô®Î: ( )( )
( )( )( )
x x x
x x x x
7 3 2
1 2 9 142
2
- - +
- - - + = ( )( )( )
( )( )( )( )( )
x x xx x x x
x7 2 1
1 2 7 22
- - -- - - -
= - .
gæ‰Á 3.101. ËtU« é»jKW nfhitfis¥ bgU¡», éilia¢ RU¡»a toéš vGJf.
(i) x
x xxx
22
23 6
2
#+-
-+ .
Ô®Î: x
x xxx
22
23 6
2
#+-
-+ = ( ) ( )
3x
x xxx
x22
23 2
#+-
-+
= .
(ii) x
x
x x
x x
4
81
5 36
6 82
2
2
2
#-
-
- -
+ +
Ô®Î: x
x
x x
x x
4
81
5 36
6 82
2
2
2
#-
-
- -
+ + = ( )( )( )( )
( )( )( )( )
x xx x
x xx x
2 29 9
9 44 2
#+ -+ -
- ++ +
= xx
29
-+ .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«86
(iii) x x
x x
x
x x
20
3 10
8
2 42
2
3
2
#- -
- -
+
- +
Ô®Î: x x
x x
x
x x
20
3 10
8
2 42
2
3
2
#- -
- -
+
- + = ( )( )( )( )
( )( )x xx x
x x x
x x5 45 2
2 2 4
2 42
2
#- +- +
+ - +
- +
= x 41+
.
(iv) x x
xxx
x xx x
3 216
644
2 84 16
2
2
3
2
2
2
# #- +-
+-
- -- +
Ô®Î: 4 16x x
xxx
x xx x
3 216
644
2 8
2
2
2
3
2
2# #- +-
+-
- -- +
= ( )( )( )( )
( )( )
( )( )( )( )x x
x x
x x x
x xx xx x
2 14 4
4 4 16
2 24 24 16
2
2
# #- -+ -
+ - +
+ -- +- +
= x 11-
.
(v) x x
x x
x x
x x
2
3 2 1
3 5 2
2 3 22
2
2
2
#- -
+ -
+ -
- -
Ô®Î: x x
x x
x x
x x
2
3 2 1
3 5 2
2 3 22
2
2
2
#- -
+ -
+ -
- - = ( )( )( )( )
( )( )( )( )
x xx x
x xx x
2 13 1 1
3 1 22 1 2
#- +- +
- ++ -
= xx
22 1++ .
(vi) x x
x
x x
x x
x x
x
2 4
2 1
2 5 3
8
2
32 2
4
2# #+ +
-
+ -
-
-
+
Ô®Î: x x
x
x x
x x
x x
x
2 4
2 1
2 5 3
8
2
32 2
4
2# #+ +
-
+ -
-
-
+
= ( )( )
( )( )( )x x
xx x
x x x xx x
x
2 4
2 12 1 32 2 4
23
2
2
# #+ +
-- +
- + +-+ = 1.
2. ËtUtd‰iw vëa toéš RU¡Ff.
(i) x
x
x
x1 1
2
2
'+ -
.
Ô®Î: x
x
x
x1 1
2
2
'+ -
= ( ).
xx
x
x x
xx
1
1 1 12
#+
+ -= -^ h
(ii) x
xxx
49
3676
2
2
'-
-++
Ô®Î: ( )( )( )( )( )( )
.x
xxx
x x xx x x
xx
49
3667
7 7 66 6 7
76
2
2
#-
-++ =
+ - ++ - +
=--
(iii) x
x x
x x
x x
25
4 5
7 10
3 102
2
2
2
'-
- -
+ +
- -
Ô®Î:
( )
( )
( )
( )( 5)( )( )( )
( 5)( )( )( )
( )( )
.x
x x
x x
x xx xx x
x xx x
xx
25
4 5
3 10
7 105
5 12
5 251
2
2
2
2
# #-
- -
- -
+ +=
+ -- +
- ++ +
=-+
ԮΠ- Ïa‰fâj« 87
(iv) x x
x x
x x
x x
4 77
11 28
2 15
7 122
2
2
2
'- -
+ +
- -
+ +
Ô®Î: x x
x x
x x
x x
4 77
11 28
2 15
7 122
2
2
2
'- -
+ +
- -
+ +
= ( )( )( )( )
( )( )( )( )
x xx x
x xx x
xx
11 77 4
3 45 3
115
#- ++ +
+ +- +
=-- .
(v) x x
x x
x x
x x
3 10
2 13 15
4 4
2 62
2
2
2
'+ -
+ +
- +
- -
Ô®Î: x x
x x
x x
x x
3 10
2 13 15
4 4
2 62
2
2
2
'+ -
+ +
- +
- -
= ( )( )( )( )
( )( )( )( )
x xx x
x xx x
5 22 3 5
2 3 22 2
1#+ -+ +
+ -- -
= .
(vi) x
x x
x x
x
9 16
3 4
3 2 1
4 42
2
2
2
'-
- -
- -
-
Ô®Î: x
x x
x x
x
9 16
3 4
3 2 1
4 42
2
2
2
'-
- -
- -
-
= ( )( )( )( )
( )( )( )( )
( )x xx x
x xx x
xx
3 4 3 43 4 1
4 1 13 1 1
4 3 43 1
#+ -- +
+ -+ -
=++ .
(vii) x x
x x
x x
x x
2 9 9
2 5 3
2 3
2 12
2
2
2
'+ +
+ -
+ -
+ -
Ô®Î: x x
x x
x x
x x
2 9 9
2 5 3
2 3
2 12
2
2
2
'+ +
+ -
+ -
+ - = ( )( )( )( )
( )( )( )( )
x xx x
x xx x
2 3 32 1 3
2 1 12 3 1
#+ +- +
- ++ -
= xx
11
+- .
gæ‰Á 3.11
1. ËtUtdt‰iw ÏU gšYW¥ò¡nfhitfë‹ xU Ëdkhf (é»jKW
nfhitahf) vëa toéš RU¡Ff.
(i) x
xx2 2
83
-+
-.
Ô®Î: x
xx2 2
83
-+
- =
xx
x xx
2 28
223 3 3
--
-=
--
= ( )( )x
x x xx x
22 2 4
2 42
2
-- + +
= + + .
(ii) x x
x
x x
x
3 2
2
2 3
32 2+ +
+ +- -
- .
Ô®Î: x x
x
x x
x
3 2
2
2 3
32 2+ +
+ +- -
- = ( )( ) ( )( )x x
xx x
x2 1
23 1
3+ +
+ +- +
-
= x x x11
11
12
++
+=
+.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«88
(iii) x
x x
x x
x x
9
6
12
2 242
2
2
2
-
- - +- -
+ - .
Ô®Î: x
x x
x x
x x
9
6
12
2 242
2
2
2
-
- - +- -
+ -
= ( )( )( )( )
( )( )( )( )
x xx x
x xx x
xx
xx
3 33 2
4 36 4
32
36
+ -- +
+- ++ -
=++ +
++
= ( )x
x xxx
xx
32 6
32 8
32 4
++ + + =
++ =
++ .
(iv) x x
x
x x
x
7 10
2
2 15
32 2- +
- +- -
+ .
Ô®Î: x x
x
x x
x
7 10
2
2 15
32 2- +
- +- -
+ = ( )( ) ( )( )x x
xx x
x5 2
25 3
3- -
- +- +
+
= x x x51
51
52
-+
-=
-.
(v) x x
x x
x x
x x
3 2
2 5 3
2 3 2
2 7 42
2
2
2
- +
- + -- -
- - .
Ô®Î: x x
x x
x x
x x
3 2
2 5 3
2 3 2
2 7 42
2
2
2
- +
- + -- -
- -
= ( )( )( )( )
( )( )( )( )
x xx x
x xx x
xx
xx
2 12 3 1
2 1 22 1 4
22 3
24
- -- -
-+ -+ -
=-- -
--
= x
x xxx
22 3 4
21
-- - + =
-+ .
(vi) x x
x
x x
x x
6 8
4
20
11 302
2
2
2
+ +
- -- -
- + .
Ô®Î: x x
x
x x
x x
6 8
4
20
11 302
2
2
2
+ +
- -- -
- +
= ( )( )( )( )
( )( )( )( )
x xx x
x xx x
xx
xx
2 42 2
5 46 5
42
46
+ ++ -
-- +- -
=+- -
+-
= x
x xx4
2 64
4+
- - + =+
.
(vii) xx
x
xxx
12 5
1
11
3 22
2
++ +
-
+ ---` j> H .
Ô®Î: xx
x
xxx
12 5
1
11
3 22
2
++ +
-
+ ---` j= G
= ( )( )
( )xx
x xx
xx
12 5
1 11
13 22
++ +
+ -+ -
--
= ( )( )
( )( ) ( )( )x x
x x x x x1 1
2 5 1 1 3 2 12
+ -+ - + + - - +
ԮΠ- Ïa‰fâj« 89
= ( )( )x x
x x x x x x x1 1
2 2 5 5 1 3 3 2 22 2 2
+ -- + - + + - - + +
= ( )( ) ( )( )
( )x x
xx x
xx1 1
2 21 1
2 11
2+ -
- =+ -
-=
+.
(viii) x x x x x x3 2
15 61
4 32
2 2 2+ +
++ +
-+ +
.
Ô®Î: x x x x x x3 2
15 61
4 32
2 2 2+ +
++ +
-+ +
= ( )( ) ( )( ) ( )( )x x x x x x1 2
12 31
3 12
+ ++
+ +-
+ +
= ( )( )( )
( )x x x
x x x1 2 3
3 1 2 2+ + +
+ + + - +
= ( )( )( )x x x
x x1 2 3
2 4 2 4 0+ + +
+ - - = .
2. x
x
2
12
3
+
- cl‹ vªj é»jKW¡ nfhitia¡ T£l x
x x
2
3 2 42
3 2
+
+ + »il¡F«?
Ô®Î: ( )p x v‹gJ njitahd é»jKW nfhit v‹f.
Mfnt, 1 ( )x
x p x2
3
2+
- + = x
x x
2
3 2 42
3 2
+
+ +
& ( )p x = x
x x
x
x
2
3 2 4
2
12
3 2
2
3
+
+ + -+
-
= x
x x x
2
3 2 4 12
3 2 3
+
+ + - +
vdnt, ( )p x = x
x x
2
2 2 52
3 2
+
+ + .
3. vªj é»jKW nfhitia x
x x2 1
4 7 53 2
-- + -èUªJ fê¡f 2 5 1x x
2- + »il¡F«?
Ô®Î: ( )p x v‹gJ njitahd é»jKW nfhit v‹f.
Mfnt, ( )x
x x p x2 1
4 7 53 2
-- + - = x x2 5 12
- +
& ( )p x = ( )
( )x
x x x x2 1
4 7 5 2 5 13 2
2
-- + - - +
= ( )x
x x x x x2 1
4 7 5 4 12 7 13 2 3 2
-- + - + - +
vdnt, ( )p x = x
x x2 1
5 7 62
-- + .
4. P = x yx+
, Q = x yy
+ våš,
P Q P Q
Q1 22 2-
--
I¡ fh©f.
Ô®Î: P Q P Q
Q1 22 2-
--
= ( )( )P Q P Q P Q
Q1 2
--
+ -
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«90
= ( )( ) ( )( )P Q P QP Q Q
P Q P QP Q2
+ -+ -
=+ -
-
= P Q
x yx
x yy
x yx y
1 1 1+
=
++
+
=
++
vdnt, P Q P Q
Q1 22 2-
--
= 1.
gæ‰Á 3.12
1. ËtUtdt‰¿‰F t®¡f_y« fh©f.
(i) 196a b c6 8 10 .
Ô®Î: a b c196 6 8 10 = a b c a b c14 142 6 8 10 3 4 5=
(ii) 289 a b b c4 6- -^ ^h h .
Ô®Î: 289 a b b c4 6- -^ ^h h = ( ) ( )a b b c172 4 6- -
= 17 ( ) ( )a b b c2 3- - .
(iii) 44x x11 2+ -^ h .
Ô®Î: 11 44x x2+ -^ h = x x x x x22 121 44 22 1212 2+ + - = - +
= ( ) ( )x x11 112- = - .
(iv) 4x y xy2- +^ h .
Ô®Î: 4x y xy2- +^ h = x xy y xy x xy y2 4 22 2 2 2- + + = + +
= ( ) ( )x y x y2+ = + .
(v) 121x y8 6 ' 81x y
4 8 .
Ô®Î: 121 81x y x y8 6 4 8
' = x y
x y
y
xyx
81
121
9
11911
4 8
8 6
2 2
2 4 2
= = .
(vi) x y a b b c
a b x y b c
25
644 6 10
4 8 6
+ - +
+ - -
^ ^ ^
^ ^ ^
h h h
h h h .
Ô®Î: 25
64
x y a b b c
a b x y b c4 6 10
4 8 6
+ - +
+ - -
^ ^ ^
^ ^ ^
h h h
h h h
= ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
x y a b b c
a b x y b c
5
82 4 6 10
2 4 8 6
+ - +
+ - - = ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
x y a b b c
a b x y b c58
2 3 5
2 4 3
+ - +
+ - - .
2. ËtUtdt‰¿‰F t®¡f_y« fh©f.
(i) 16 24 9x x2- + .
Ô®Î: 16 24 9x x2- + = ( ) ( )x x4 3 4 32
- = - .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 91
(ii) x x x x x25 8 15 2 152 2 2- + + - -^ ^ ^h h h.
Ô®Î: 25 8 15 2 15x x x x x2 2 2- + + - -^ ^ ^h h h
= ( )( )( )( )( )( )x x x x x x5 5 3 5 5 3+ - + + - +
= ( ) ( ) ( ) ( )( )( )x x x x x x5 5 3 5 5 32 2 2+ - + = + - + .
(iii) 4 9 25 12 30 20x y z xy yz zx2 2 2+ + - + - .
Ô®Î: 4 9 25 12 30 20x y z xy yz zx2 2 2+ + - + -
= ( ) ( ) ( ) ( )( ) ( )( ) ( )( )x y z x y y z z x2 3 5 2 2 3 2 3 5 2 5 22 2 2+ - + - + - + - - + -
= ( )x y z x y z2 3 5 2 3 52- - = - - .
(iv) 2xx
14
4+ + .
Ô®Î: 1 2xx
4
4+ + = ( ) ( )xx
xx
1 2 12 2
2
22
2+ +d dn n
= xx
xx
1 122
2 22
+ = +c cm m .
(v) x x x x x x6 5 6 6 2 4 8 32 2 2+ - - - + +^ ^ ^h h h.
Ô®Î: 6 5 6 6 2 4 8 3x x x x x x2 2 2+ - - - + +^ ^ ^h h h
= ( )( )( )( )( )( )x x x x x x2 3 3 2 3 2 2 1 2 1 2 3+ - - + + +
= ( ) ( ) ( ) ( )( )( )x x x x x x2 3 3 2 2 1 2 3 3 2 2 12 2 2+ - + = + - + .
(vi) x x x x x x2 5 2 3 5 2 6 12 2 2- + - - - -^ ^ ^h h h.
Ô®Î: x x x x x x2 5 2 3 5 2 6 12 2 2- + - - - -^ ^ ^h h h
= ( )( )( )( )( )( )x x x x x x2 1 2 3 1 2 2 1 3 1- - + - - +
= ( ) ( ) ( ) ( )( )( )x x x x x x2 1 2 3 1 2 1 2 3 12 2 2- - + = - - + .
gæ‰Á 3.13 1. ËtU« gšYW¥ò¡ nfhitfë‹ t®¡f_y¤ij tF¤jš Kiw _y« fh©f.
(i) 4 10 12 9x x x x4 3 2- + - + .
Ô®Î: x x2 32- +
x2 x x x x4 10 12 94 3 2- + - +
x4
x x2 22- x x4 103 2
- +
x x4 43 2- +
x x2 4 32- + x x6 12 92
- +
6 12 9x x2- +
0
vdnt, x x x x x x4 10 12 9 2 34 3 2 2- + - + = - + .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«92
(ii) 4 8 8 4 1x x x x4 3 2+ + + + .
Ô®Î: x x2 2 12+ +
x2 2 x x x x4 8 8 4 14 3 2+ + + +
x4 4
4 2x x2+ x x8 83 2
+
x x8 43 2+
4 1x x42+ + x x4 4 12
+ +
x x4 4 12+ +
0
vdnt, x x x x x x4 8 8 4 1 2 2 14 3 2 2+ + + + = + + .
(iii) 9 6 7 2 1x x x x4 3 2- + - + .
Ô®Î: x x3 12- +
x3 2 x x x x9 6 7 2 14 3 2- + - +
x9 4
x x6 2- x x6 73 2
- +
x x6 3 2- +
6 2 1x x2- + x x6 2 12
- +
x x6 2 12- +
0
vdnt, x x x x x x9 6 7 2 1 3 14 3 2 2- + - + = - + .
(iv) 4 25 12 24 16x x x x2 3 4
+ - - + .
Ô®Î: x x4 3 22- +
x4 2 x x x x16 24 25 12 44 3 2- + - +
x16 4
x x8 32- x x24 253 2
- +
x x24 93 2- +
x x8 6 22- + x x16 12 42
- +
x x16 12 42- +
0
vdnt, x x x x x x16 24 25 12 4 4 3 24 3 2 2- + - + = - + .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 93
2. ËtU« gšYW¥ò¡nfhitfŸ KGt®¡f§fŸ våš, a, b M»at‰¿‹ kÂ¥òfis¡
fh©f.
(i) 4 12 37x x x ax b4 3 2- + + + . (ii) 4 10x x x ax b
4 3 2- + - + .
(iii) 109 60 36ax bx x x4 3 2+ + - + . (iv) 40 24 36ax bx x x
4 3 2- + + + .
Ô®Î: (i) x x2 3 72- +
x2 2 x x x ax b4 12 374 3 2- + + +
x4 4
x x4 32- 12 37x x3 2
- +
x x12 93 2- +
x x4 6 72- + 2 x ax b8 2
+ +
x x28 42 492- +
0bfhL¡f¥g£l gšYW¥ò¡nfhit xU KG t®¡fkhjyhš a 42=- k‰W« b 49= .
(ii)
x x2 32- +
x2 x x x ax b4 104 3 2- + - +
x4
x x2 22- x x4 103 2
- +
x x4 43 2- +
x x2 4 32- + x ax b6 2
- +
x x6 12 92- +
0bfhL¡f¥g£l gšYW¥ò¡nfhit xU KG t®¡fkhjyhš 2a 1= k‰W« 9b = .
x x6 5 7 2- +
(iii) 6 36 60 109x x bx ax2 3 4- + + +
36
x12 5- x x60 109 2- +
x x60 25 2- +
x x12 10 7 2- + x bx ax84 2 3 4
+ +
x x x84 70 492 3 4- +
0bfhL¡f¥g£l gšYW¥ò¡nfhit xU KG t®¡fkhjyhš a 49= k‰W« b 70=- .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«94
(iv)
x x6 2 3 2+ +
6 x x bx ax36 24 40 2 3 4+ + - +
36
12 2x+ x x24 40 2+
x x24 4 2+
12 4 3x x2+ + x bx ax36 2 3 4- +
x x x36 12 92 3 4+ +
0bfhL¡f¥g£l gšYW¥ò¡nfhit xU KG t®¡fkhjyhš a 9= k‰W« b 12=- .
gæ‰Á 3.14
fhuâ¥gL¤J« Kiwæš ÑnH bfhL¡f¥g£l ÏUgo¢ rk‹ghLfis¤ Ô®¡f.
(i) 81x2 3 2+ -^ h = 0.
Ô®Î: ( )x2 3 812+ - = 0 kh‰WKiw:
& x x4 12 9 812+ + - = 0 ( )x2 3 92 2
+ - = 0
& x x4 24 12 722+ - - = 0 (2 3 9)(2 3 9)x x& + + + - = 0
& ( )( )x x6 4 12+ - = 0 (2 12)(2 6)x x& + - = 0
& x 6 0+ = or x4 12 0- = 6x& =- or x = 3
6x& =- or x = 3
vdnt, ԮΠfz« {– 6, 3}.
(ii) 3 5 12x x2- - = 0.
Ô®Î: x x3 5 122- - = 0
& ( )( )x x3 3 4- + = 0 3x& = or x34=-
vdnt, ԮΠfz« ,34 3-$ ..
(iii) 2 3x x5 52+ - = 0.
Ô®Î: x x5 2 3 52+ - = 0
& ( )( )x x5 5 3+ - = 0 x 5& =- or x5
3=
vdnt, ԮΠfz« ,55
3-' 1.
ԮΠ- Ïa‰fâj« 95
(iv) 3 x 62-^ h = 3x x 7+ -^ h .
Ô®Î: ( )x3 62- = ( )x x 7 3+ -
& x x x3 7 18 32 2- - - + = 0
& x x2 7 152- - = 0
& ( )( )x x5 2 3- + = 0
5x& = mšyJ x23=-
vdnt, ԮΠfz« ,23 5-$ ..
(v) 3xx8- = 2.
Ô®Î: xx
3 8- = 2
& 3 2 8x x2- - = 0
( )( )x x2 3 4- + = 0
2x& = mšyJ x34=-
vdnt, ԮΠfz« ,34 2-$ ..
(vi) xx1+ =
526 .
Ô®Î: xx1+ =
526
& x x5 26 52- + = 0
& ( )( )x x5 5 1- - = 0
5x& = mšyJ x51=
vdnt, ԮΠfz« ,51 5$ ..
(vii) x
xx
x1
1+
+ + = 1534 .
Ô®Î: x
xx
x1
1+
+ + = 1534
& x x
x x x2 12
2 2
+
+ + + = 1534
& x x30 30 152+ + = x x34 342
+
& ( )( )x x2 5 2 3+ - = 0
x25& =- mšyJ x
23=
vdnt, ԮΠfz« ,25
23-$ ..
(viii) 1a b x a b x2 2 2 2 2
- + +^ h = 0.
Ô®Î: ( )a b x a b x 12 2 2 2 2- + + = 0 & ( 1)( 1)a x b x2 2
- - = 0.
xa
12
& = mšyJ xb
12
= . vdnt, ԮΠfz« ,a b
1 12 2' 1.
(ix) 2 5x x1 12+ - +^ ^h h = 12.
Ô®Î: ( ) ( )x x2 1 5 12+ - + = 12 kh‰WKiw: Let y x 1= + . Then,
& ( )x x x2 2 1 5 5 122+ + - - - = 0 y y2 5 122
- - = 0
& x x2 152- - = 0 ( )( )y y2 3 4& + - = 0
& ( )( )x x3 2 5- + = 0 ( )( )x x2 5 3& + - = 0
Mfnt, 3x = mšyJ x25=- Mfnt, 3x = mšyJ x
25=- .
vdnt, ԮΠfz« ,325-$ ..
(x) 3 5x x4 42- - -^ ^h h = 12.
Ô®Î: ( ) ( )x x3 4 5 42- - - = 12 kh‰WKiw: Let y x 4= - . Then,
& x x x3 24 48 5 20 122- + - + - = 0 3 5 12y y2
- - = 0
& x x3 29 562- + = 0 ( )( )y y3 4 3& + - = 0
& ( )( )x x3 8 7- - = 0 ( )( )x x3 8 7& - - = 0
Mfnt, x38= mšyJ x 7= Mfnt, x
38= mšyJ x 7=
vdnt, ԮΠfz« ,38 7$ ..
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«96
gæ‰Á 3.15
1. t®¡f¥ ó®¤Â Kiwæš Ã‹tU« rk‹ghLfis¤ Ô®¡f.
(i) 6 7x x2+ - = 0.
Ô®Î: x x6 72+ - = 0
& ( )x x2 32+ = 7 (
26 3= )
& ( )x x2 3 92+ + = 7 + 9 ( ( )3 92
= )
& ( )x 3 2+ = 16
& x 3+ = 4! 1x& = mšyJ x 7=- .
vdnt, ԮΠfz« {– 7, 1}.
(ii) 3 1x x2+ + = 0.
Ô®Î: x x3 12+ + = 0
& x x223
492
+ +` j = 149- +
& x23 2
+` j = 45
& x23+ =
25!
& x = 23
25!- & x =
23 5- - mšyJ x
23 5= - + .
vdnt, ԮΠfz« ,2
3 52
3 5- - - +' 1.
(iii) 2 5 3x x2+ - = 0.
Ô®Î: x x2 5 32+ - = 0
& x x25
232
+ - = 0 (ÏUòwK« 2-Mš tF¡f)
& x x25
16252
+ + = 1625
23+ F¿¥ò:
21
25
16252
=` j8 B .
& x45 2
+` j = 1649
& x45+ =
47! & x =
45
47!-
x21& = mšyJ x 3=- . vdnt, ԮΠfz« ,3
21-$ ..
(iv) 4 4x bx a b2 2 2+ - -^ h = 0.
Ô®Î: ( )x bx a b4 42 2 2+ - - = 0 (ÏUòwK« 4-Mš tF¡f)
& x bx2+ = a b
4
2 2-
& x bx b4
22
+ + = a b b4 4
2 2 2- +
ԮΠ- Ïa‰fâj« 97
& x b2
2+` j = a
4
2
& x b2
+ = a2
! & x = b a2 2!-
Mfnt, x a b2
= - mšyJ ( )x
a b2
=-+
vdnt, ԮΠfz« ( ),
a b a b2 2
- + -' 1.
(v) x x3 1 32- + +^ h = 0.
Ô®Î: ( )x x3 1 32- + + = 0 ÏUòwK«
23 1
2+c m T£l
& ( )x x3 12
3 122
- + + +c m = 2
3 1 32
+ -c m
& x2
3 12
- +c m; E = 4
3 2 3 1 4 3+ + -
& x2
3 12
- +c m; E = 2
3 12
-c m
& x2
3 1- +c m = 2
3 1! -c m
& x = 2
3 12
3 1!+ -c cm m
Mfnt, x 3= mšyJ x 1= . vdnt, ԮΠfz« { , }1 3 .
(vi) xx
15 7
-+ = 3 2x + .
Ô®Î: xx
15 7-+ = x3 2+
& x5 7+ = ( )( )x x3 2 1+ -
& x x3 6 92- - = 0
& x x2 32- - = 0 ( F¿¥ò
22 1
2- =` j )
& x x2 12- + = 1 + 3
& ( )x 1 2- = 4
& x 1- = 2! & x = 1 2!
Mfnt, x 3= mšyJ x 1=- .
vdnt, ԮΠfz« { , }1 3- .
2. ÏUgo¢ N¤Âu¤ij¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹ghLfis¤ Ô®¡f.
(i) 7 12x x2- + = 0.
Ô®Î: x x7 122- + = 0. ax bx c 02
+ + = v‹w ÏUgo rk‹gh£o‹go.
ϧF, , ,a b c1 7 12= =- =
x = a
b b ac2
42!- -
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«98
= 2
7 49 482
7 1! !- =
& x = 28 mšyJ x
26= & x = 4 mšyJ x = 3.
vdnt, ԮΠfz« , .4 3" ,
(ii) 15 11 2x x2- + = 0.
Ô®Î: x x15 11 22- + = 0. ax bx c 02
+ + = v‹w ÏUgo rk‹gh£o‹go.
ϧF, 1 , ,a b c5 11 2= =- =
Mfnt, x = a
b b ac2
42!- -
= ( )2 15
11 121 12030
11 121 12030
11 1! ! !- = - =
& x = 3012 mšyJ x
3010= & x =
52 mšyJ x
31= .
vdnt, ԮΠfz« ,52
31$ ..
(iii) xx1+ = 2
21 .
Ô®Î: xx1+ = 2
21
& 1x
x2 + = 25
& x x2 5 22- + = 0 , ax bx c 02
+ + = v‹w ÏUgo rk‹gh£o‹go.
ϧF, , , 2a b c2 5= =- =
Mfnt, x = a
b b ac2
42!- -
= 4
5 25 164
5 94
5 3! ! !- = =
& x = 2 mšyJ x21=
vdnt, ԮΠfz« ,21 2$ ..
(iv) 3 2a x abx b2 2 2
- - = 0.
Ô®Î: a x abx b3 22 2 2- - = 0. 0Ax Bx C2
+ + = v‹w ÏUgo rk‹gh£o‹go.
ϧF, , ,A a B ab C b3 22 2= =- =- .
vdnt, x = A
B B AC2
42!- -
= ( )
( )( )
a
ab a b a b
2 3
4 3 22
2 2 2 2! - -
= a
ab a b a b
a
ab ab
6
24
6
52
2 2 2 2
2! !+ =
ԮΠ- Ïa‰fâj« 99
& x = a
ab abab
6
52
+ = mšyJ x = .a
ab abab
6
532
2- = -
vdnt, ԮΠfz« ,ab
ab
32-$ ..
(v) a x 12+^ h = x a 1
2+^ h.
Ô®Î: ( )a x 12+ = ( )x a 12
+
& ax a2+ = ( )x a 12
+
& ( )ax x a a12 2- + + = 0. 0Ax Bx C2
+ + = v‹w ÏUgo rk‹gh£o‹go.
ϧF, , ( ),A a B a C a12= =- + =
vdnt, x = A
B B AC2
42!- -
= ( ) ( )a
a a a2
1 1 42 2 2 2!+ + -
= ( )a
a a a a2
1 2 1 42 4 2 2!+ + + -
= ( ) ( ) ( )a
a a aa
a a2
1 2 12
1 12 4 2 2 2 2! !+ - +=
+ -
= ( ) ( )a
a a2
1 12 2!+ -
Mfnt, x = aa a22 2
= mšyJ x = a a22 1=
vdnt, ԮΠfz« ,a
a1$ ..
(vi) 36 12x ax a b2 2 2- + -^ h = 0.
Ô®Î: 3 12 ( )x ax a b6 2 2 2- + - = 0. 0Ax Bx C2
+ + = v‹w ÏUgo rk‹gh£o‹go.
ϧF, , , ( )A B a C a b36 12 2 2= =- = -
vdnt, x = A
B B AC2
42!- -
= ( )
( )( )a a a b2 36
12 144 4 362 2 2! - -
= a a a b72
12 144 144 1442 2 2! - +
= a b a b72
12 14472
12 122! !=
Mfnt, x = ( ) ( )a b a b72
126
+=
+ (m) x = ( ) ( )a b a b72
126
-=
-
vdnt, ԮΠfz« ,a b a b6 6- +$ ..
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«100
(vii) xx
xx
11
43
+- +
-- =
310 .
Ô®Î: xx
xx
11
43
+- +
-- =
310
& ( )( )
( )( ) ( )( )x x
x x x x1 4
1 4 3 1+ -
- - + - + = 310
& x x
x x x x
3 4
5 4 2 32
2 2
- -
- + + - - = 310
& x x
x x
3 4
2 7 12
2
- -
- + = 310
& x x6 21 32- + = x x10 30 402
- -
& x x4 9 432- - = 0 ( 0ax bx c2
+ + = -‹ go)
ϧF, , ,a b c4 9 43= =- =-
vdnt, x = a
b b ac2
42!- -
= ( )( )( )
2 49 81 4 4 43
89 769! !- -
=
Mfnt, x = 8
9 769+ mšyJ 8
9 769-
vdnt, ԮΠfz« ,8
9 7698
9 769- +' 1.
(viii) a x a b x b2 2 2 2 2
+ - -^ h = 0.
Ô®Î: ( )a x a b x b2 2 2 2 2+ - - = 0. 0Ax Bx C2
+ + = v‹w ÏUgo rk‹gh£o‹go.
ϧF, , ,A a B a b C b2 2 2 2= = - =-
Mfnt, x = A
B B AC2
42!- -
= ( )
( ) ( ) ( )( )
a
a b a b a b
2
42
2 2 2 2 2 2 2!- - - - -
= ( ) ( ) ( )
a
b a a a b b
a
b a a b
2
2
22
2 2 4 2 2 4
2
2 2 2 2! !- + +=
- +
Mjyhš, x = a
b a a b
a
b
2 2
2 2 2 2
2
2- + + =
mšyJ x = a
b a a b
21
2
2 2 2 2- - - =-
vdnt, ԮΠfz« ,a
b12
2
-) 3.
ԮΠ- Ïa‰fâj« 101
gæ‰Á 3.16
1. xU v© k‰W« mj‹ jiyÑê M»at‰¿‹ TLjš 865 våš, mªj v©iz¡
fh©f.
Ô®Î: njitahd v© x k‰W« mj‹ jiyÑê x1 vd bfhŸf. ( )x 0!
bfhL¡f¥g£l ãgªjidæ‹go
xx1+ =
865
& x
x 12+ =
865
& x x8 65 82- + = 0
& ( )( )x x8 1 8- - = 0
& x8 1- = 0 mšyJ x 8- = 0 & x = 81 mšyJ x = 8
vdnt, njitahd v© 8.
2. Ïu©L äif v©fë‹ t®¡f§fë‹ é¤Âahr« 45. Á¿a v©â‹ t®¡f« MdJ,
bgça v©â‹ eh‹F kl§»‰F¢ rk« våš, mªj v©fis¡ fh©f.
Ô®Î: x k‰W« y Ïu©L äif v©fŸ v‹f.nkY«, x y< .
bfhL¡f¥g£l ãgªjidæ‹go
x2 = y4 g (1)
k‰W« y x2 2- = 45 g (2)
& y y4 452- - = 0 [ (1)-‹ go ]
& ( )( )y y9 5- + = 0
& y 9- = 0 mšyJ y 5+ = 0 & y = 9 mšyJ y = – 5
bfhL¡f¥g£l v© äif v© våš y = 9.
y = 9I (1)-š ÃuÂæl, x2 = 4 9, 6x&# =
vdnt, njitahd v©fŸ 6 k‰W« 9.
3. xU étrhæ 100r.Û gu¥gséš xU br›tf tot¡ fhŒf¿¤ njh£l¤ij mik¡f
éU«Ãdh®. mtçl« 30 Û ÚsnkÍŸs KŸf«Ã ÏUªjjhš Å£o‹ kšRtiu¤
njh£l¤Â‹ eh‹fhtJ g¡f ntèahf it¤J¡ bfh©L m¡f«Ãahš _‹W
g¡fK« ntèia mik¤jh®. njh£l¤Â‹ g¡f msÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: AB = x Û k‰W« BC = y Û, br›tf tot fhŒf¿ njh£l¤Â‹ g¡f§fŸ v‹f.
CD v‹gJ kšRt®.
KŸf«Ãæ‹ Ús« = 30 Û
& y x y+ + = 30
& x y2+ = 30
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«102
& y = x2
30 -` j g (1)
fhŒf¿ njh£l¤Â‹ gu¥gsÎ = 100 r.Û.
& xy = 100
& x x2
30 -` j = 100 ( (1)-‹ go )
& x x30 2- = 200
& 30 200x x2- + = 0
& ( )( )x x20 10- - = 0
& x 20- = 0 mšyJ x 10- = 0 & x = 20 mšyJ x = 10
x 10= I (1)-š ÃuÂæl y = 2
30 10 10- =
nkY«, x 20= våš, (1) & y = 2
30 20 5- = .
vdnt, br›tf taè‹ Ús, mfy§fŸ Kiwna 10 Û, 10 Û (mšyJ) 20 Û, 5 Û.
4. xU br›tf tot ãy« 20 Û Ús« k‰W« 14 Û mfy« bfh©lJ. mij¢ R‰¿
btë¥òw¤Âš mikªJŸs Óuhd mfyKŸs ghijæ‹ gu¥ò 111 r.Û våš,
ghijæ‹ mfy« v‹d?Ô®Î: AB = 20 Û k‰W« BC = 14 Û v‹gd ABCD v‹w br›tf ãy¤Â‹ Ús,
mfy§fŸ v‹f. x Û v‹gJ ghijæ‹ mfykhF«.
PQ = x20 2+ k‰W« QR = x14 2+ v‹gd PQRS v‹w br›tf¤Â‹ Ús, mfy§fŸ
.ghijæ‹ gu¥ò = 111 r.Û.
& PQRS-v‹w br›tf¤Â‹ gu¥ò – ABCD -v‹w br›tf¤Â‹ gu¥ò = 111 r.Û.
& (20 2 )(14 2 ) (20 14)x x #+ + - = 111
& x x x20 14 40 28 4 20 142# #+ + + - = 111
& 4 68 111x x2+ - = 0
& ( )( )x x2 37 2 3+ - = 0
& x = 237- mšyJ x
23=
Ús« äif v© våš, x23= .
vdnt, btë¥òw ghijæ‹ mfy« 1.5 Û.
5. Óuhd ntf¤Âš xU bjhl® t©oahdJ (train) 90 ».Û öu¤ij¡ flªjJ.
mjDila ntf« kâ¡F 15 ».Û mÂfç¡f¥g£oUªjhš, gaz« brŒÍ« neu« 30 ãäl§fŸ FiwªÂU¡F« våš, bjhl® t©oæ‹ Óuhd ntf« fh©f.
Ô®Î: Ïuæè‹ tH¡fkhd ntf« x ».Û./kâ.
T1 v‹gJ x ».Û./kâ ntf¤Âš 90 ».Û. öu« fl¡f MF« neu«.
T2
v‹gJ x + 15 ».Û./kâ¡F ntf¤Âš 90 ».Û. öu« fl¡f MF« neu«.
fhy« = ntf«öu« , våš T
1 =
x90 k‰W« T
2 =
x 1590+
.
ԮΠ- Ïa‰fâj« 103
bfhL¡f¥g£l ãgªjidfë‹go
T T1 2- =
6030
& x x90
1590-+
= 21
& ( )
( )x xx x
1590 15 90
++ - =
21
& x x
x x
15
90 1350 902+
+ - = 21
& x x15 27002+ - = 0
& ( )( )x x60 45+ - = 0
& x = – 60 mšyJ x = 45
ntf« äif v© våš, x = 45.
vdnt, Ïuæè‹ tH¡fkhd ntf« 45 ».Û./kâ.
6. mirt‰w Úçš xU ÏaªÂu¥gl»‹ ntf« kâ¡F 15 ».Û. v‹f. m¥glF Únuh£l¤Â‹
Âiræš 30 ».Û öu« br‹W, ÃwF v®¤ Âiræš ÂU«Ã 4 kâ 30 ãäl§fëš
Û©L« òw¥g£l Ïl¤Â‰F ÂU«Ã tªjhš Úç‹ ntf¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: Úç‹ ntf« x ».Û./kâ.
ÏaªÂugl»‹ ntf« 15 ».Û./kâ.
vdnt, Únuh£l Âiræ‹ ntf« k‰W« v®Âiræ‹ ntf« Kiwna
( )x15 + ».Û./kâ¡F k‰W« ( )x15 - ».Û./kâ
T1 v‹gJ 30 ».Û. öu¤ij Únuh£l¤ Âiræš fl¡F« neu«.
T2
v‹gJ 30 ».Û. öu¤ij Únuh£l¤Â‹ v®Âiræš fl¡F« neu«.
fhy« = ntf«öu« , våš T
1 =
x1530+
k‰W« T2
= x15
30-
.
mjhtJ, T1 + T
2 = 4 kâ. 30 ãäl« = 4
21 kâ.
& x x15
301530
-+
+ =
29
& ( )( )
( ) ( )x x
x x15 15
30 15 30 15- +
+ + - = 29
& ( )x9 225 2- = 1800
& x225 2- = 200
& x = 5!
ntf« xU äif v© våš .x 5= vdnt, Úç‹ ntf« 5 ».Û./kâ.
7. xU tUl¤Â‰F K‹ò, xUtç‹ taJ mtUila kfå‹ taij¥nghš 8 kl§F.
j‰nghJ mtUila taJ, kfå‹ ta‹ t®¡f¤Â‰F¢ rk« våš, mt®fSila
j‰nghija taij¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«104
Ô®Î:kf‹ jªij
j‰nghija taJ x M©LfŸ y M©LfŸ
Xuh©L¡F K‹ taJ ( )x 1- M©LfŸ ( )y 1- M©LfŸ
bfhL¡f¥g£l‹ go y = x2 g (1)
k‰W« y 1- = ( )x8 1-
y& = x8 7- g (2)
(2)-I (1)-š ÃuÂæl x8 7- = x2
& x x8 72- + = 0 & ( )( )x x7 1- - = 0
& x 7= mšyJ x 1=
x 1= vd ÏU¡f ÏayhJ,vdnt x 7= .
vdnt, jªijæ‹ taJ kfå‹ taijél mÂf« våš kfå‹ taJ 7 M©LfŸ
k‰W« jªijæ‹ taJ = 7 492= M©LfŸ.
8. xU rJu§f¥ gyifæš 64 rk rJu§fŸ cŸsd. x›bthU rJu¤Â‹ gu¥ò
6.25 r.brÛ. v‹f. rJu§f¥ gyifæš eh‹F¥ g¡f§fëY« btë¥òw rJu§fis
x£o 2 br.Û mfy¤Âš g£ilahd Xu« cŸsJ våš, rJu§f¥ gyifæ‹ g¡f¤Â‹
Ús¤Âid¡ fh©f.
Ô®Î: rJu§f gyifæ‹ g¡f« = x br.Û. v‹f
rJu§f gyifæš xU rJu¤Â‹ gu¥ò = 6.25 r.br.Û.
vdnt, 64 rJu¤Â‹ gu¥ò = .64 6 25#
& ( )x 4 2- = 400
& x 4- = 20! & x = 24 mšyJ – 16
vdnt, rJu¤Â‹ g¡f« äif v© våš x = 24 br.Û.
9. xU ntiyia¢ brŒa A-¡F B-ia él 6 eh£fŸ Fiwthf¤ njit¥gL»wJ.
ÏUtU« nr®ªJ m›ntiyia¢ brŒjhš mij 4 eh£fëš Ko¡f ÏaY« våš, B
jåna m›ntiyia v¤jid eh£fëš Ko¡f ÏaY«?
Ô®Î: B xU ntiyia brŒa vL¤J¡ bfhŸS« eh£fŸ x v‹f.
vdnt, A xU ntiyia brŒa vL¤J¡ bfhŸS« eh£fŸ ( 6)x - v‹f.
A xU ehëš brŒÍ« ntiy = x 61-
B xU ehëš brŒÍ« ntiy = x1
A k‰W« B ÏUtU« xU ehëš brŒÍ« ntiy = 41
vdnt, x x61 1-
+ = 41
& ( )x x
x x66
-+ - =
41
ԮΠ- Ïa‰fâj« 105
& x x14 242- + = 0
& ( )( )x x12 2- - = 0
& x 12 0- = mšyJ x 2 0- = & x 12= mšyJ x 2=
x 2= mDk¡f¥glhjjhš, x 12= .vdnt, B xU ntiy Ko¡f vL¤J¡bfhŸs eh£fŸ 12.
10. xU Ïuæš ãiya¤ÂèUªJ Ïu©L bjhl® t©ofŸ xnu neu¤Âš òw¥gL»‹wd.
Kjš t©o nk‰F Âiria neh¡»Í«, Ïu©lh« t©o tl¡F Âiria neh¡»Í«
gaz« brŒ»‹wd. Kjš t©oahdJ Ïu©lhtJ t©oia él kâ¡F 5 ». Û
mÂf ntf¤Âš brš»wJ. Ïu©L kâ neu¤Â‰F¥ ÃwF mt‰¿‰F ÏilnaÍŸss
bjhiyÎ 50 ».Û. våš, x›bthU t©oæ‹ ruhrç ntf¤Âid¡ fh©f.
Ô®Î: Ïu©lh« Ïuæè‹ ntf« x ».Û./kâ¡F våš
Kjyh« Ïuæè‹ ntf« = ( )x 5+ ».Û./kâ¡F
O v‹gJ Ïuæš ãiya«.
Kjš Ïuæš 2 kâ neu¤Âš flªj öu« = 2 (x + 5) = OA
Ïu©lh« Ïuæš 2 kâ neu¤Âš flªj öu« = 2x = OB
Ãjhfu° nj‰w¤Â‹go, OA OB2 2+ = AB2
& [ ( )] ( )x x2 5 22 2+ + = 502
& x x8 40 24002+ - = 0
& x x5 3002+ - = 0
& ( )( )x x20 15+ - = 0
& x 20 0+ = mšyJ x 15 0- = & x 20=- mšyJ x 15=
ntf« xU äif vdnt, 15x =
Mfnt, Ïu©lh« Ïuæè‹ ntf« 15 ».Û./kâ¡F
k‰W« Kjš Ïuæè‹ ntf« 20 ».Û./kâ¡F.
gæ‰Á 3.17
1. rk‹ghLfë‹ _y§fë‹ j‹ikia MuhŒf.
(i) 8 12 0x x2- + = .
Ô®Î: x x8 122- + = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš , ,a b c1 8 12= =- =
Ï¥bghGJ, D = b ac42- = ( ) ( )( )8 4 1 12 64 48 0>2
- - = -
vdnt, _y§fŸ bkŒba©fŸ k‰W« rkk‰wit.
(ii) 2 3 4 0x x2- + = .
Ô®Î: x x2 3 42- + = 0
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«106
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš , ,a b c2 3 4= =- =
Ï¥bghGJ, D = b ac42- = ( ) ( )( )3 4 2 4 0<2
- -
vdnt, _y§fŸ bkŒba©fŸ mšy.
(iii) 9 12 4 0x x2+ + = .
Ô®Î: x x9 12 42+ + = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš , ,a b c9 12 4= = =
Ï¥bghGJ, D = b ac42- = ( ) ( )( )12 4 9 4 02
- =
vdnt, _y§fŸ bkŒba©fshfΫ rkkhfΫ ÏU¡F«.
(iv) 3 2 2 0x x62- + = .
Ô®Î: x x3 2 6 22- + = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš , ,a b c3 2 6 2= =- =
Ï¥bghGJ, D = b ac42- = ( ) ( )( ) ( )2 6 4 3 2 4 6 24 02
- - = - =
vdnt, _y§fŸ bkŒba©fshfΫ rkkhfΫ ÏU¡F«.
(v) 1 0x x53
322
- + = .
Ô®Î: x x53
32 12
- + = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš , , 1a b c
53
32= =- =
Ï¥bghGJ, D = b ac42- = 4 (1)
32
53
94
512
4588 0<
2- - = - =-` `j j
vdnt, _y§fŸ bkŒba©fŸ mšy.
(vi) 4x a x b ab2 2- - =^ ^h h .
Ô®Î: ( )( )x a x b2 2- - = ab4
( )x x a b ab2 2 42& - + + = ab4 ( )x x a b22
& - + = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš 1, ( ),a b a b c2 0= =- + =
Ï¥bghGJ, D = b ac42- = [ ( )] ( )( ) ( )a b a b2 4 1 0 4 0>2 2
- + - = +
vdnt, _y§fŸ bkŒba©fŸ k‰W« rkk‰wit.
2. ËtU« rk‹ghLfë‹ _y§fŸ bkŒba©fŸ k‰W« rkkhdit våš, k Ï‹
kÂ¥òfis¡f©LÃo.
(i) 2 10 0x x k2- + = .
Ô®Î: x x k2 102- + = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš , ,a b c k2 10= =- =
_y§fŸ rk« våš,
D = b ac42- = 0 & ( ) ( )( )k10 4 22
- - = 0
& k8 = 100 k225& =
ԮΠ- Ïa‰fâj« 107
(ii) 12 4 3 0x kx2+ + = .
Ô®Î: x kx12 4 32+ + = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš 2, ,a b k c1 4 3= = =
_y§fŸ rk« våš,
D = b ac42- = 0 & ( ) ( )( )k4 4 12 32
- = 0
& k2 = 16144 9=
vdnt, k = 3! .
(iii) 2 5 0x k x 22+ - + =^ h .
Ô®Î: ( )x k x2 2 52+ - + = 0
& 2 4 5x kx k2+ - + = 0
& ( )x kx k2 5 42+ + - = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš 1, ,a b k c k2 5 4= = = -
_y§fŸ rk« våš,
D = b ac42- = 0 & ( ) ( )( )k k2 4 1 5 42
- - = 0
& k k4 52+ - = 0
& ( )( )k k5 1+ - = 0 & 5k =- mšyJ k 1= .
(iv) 2 1 0k x k x1 12
+ - - + =^ ^h h .
Ô®Î: ( ) ( )k x k x1 2 1 12+ - - + = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš
, 2( ),a k b k c1 1 1= + =- - =
_y§fŸ rk« våš,
D = b ac42- = 0
& [ ( )] ( )( )k k2 1 4 1 12- - - + = 0
& 4( 1) 4( 1)k k2- - + = 0
& ( ) ( )k k1 12- - + = 0 & k k32
- = 0
vdnt, k = 0 , 3.
3. 2 2 0x a b x a b2 2 2+ + + + =^ ^h h v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ bkŒba©fŸ mšy
vd¡ fh£Lf.
Ô®Î: ( ) ( )x a b x a b2 22 2 2+ + + + = 0
0Ax Bx C2+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš
1, 2( ), 2( )A B a b C a b2 2= = + = +
Mfnt, D = 4B AC2-
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«108
= [2( )] 4(1)( )( )a b a b22 2 2+ - +
= ( )a ab b a b4 2 8 82 2 2 2+ + - -
= a ab b a b4 8 4 8 82 2 2 2+ + - -
= 4 8 4 4 ( 2 )a ab b a ab b2 2 2 2- + - =- - +
= 4( )a b 0<2- - , 6 a, b R! .
vdnt, _y§fŸ bk©ba©fŸ mšy.
4. 3 2 0p x pqx q2 2 2
- + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ bkŒba©fŸ mšy vd¡
fh£Lf.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghL 3 2p x pqx q2 2 2- + = 0
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš , ,a p b pq c q3 22 2
= =- =
mjhtJ, D = b ac42-
= ( ) ( )( )pq p q2 4 32 2 2- -
= 4 12 8 0p q p q p q <2 2 2 2 2 2- =-
vdnt, _y§fŸ bk©ba©fŸ mšy.
5. 0ad bc !- vd mikªj 2 0a b x ac bd x c d2 2 2 2 2+ - + + + =^ ^h h
v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ rkbkåš, ba
dc= vd ãWÎf.
Ô®Î: ( ) ( )a b x ac bd x c d22 2 2 2 2+ - + + + = 0
0Ax Bx C2+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš
, 2( ),A a b B ac bd C c d2 2 2 2= + =- + = +
mjhtJ, D = 4B AC 02- = ( _y§fŸ rk« )
& [ ( )] ( )( )ac bd a b c d2 42 2 2 2 2- + - + + = 0
& ( ) ( )ac bd a c a d b c b d4 42 2 2 2 2 2 2 2 2+ - + + + = 0
& a c abcd b d a c a d b c b d22 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2+ + - - - - = 0
& a d b c abcd22 2 2 2- - + = 0
& 2a d abcd b c2 2 2 2- + = 0
& ( )ad bc 2- = 0 & ad bc- = 0
& ad = bc
& ba =
dc . ( , , ,a b c d v‹gd ó¢Áak‰w v©fŸ)
6. 0x a x b x b x c x c x a- - + - - + - - =^ ^ ^ ^ ^ ^h h h h h h -‹ _y§fŸ v¥bghGJ«
bkŒba©fŸ v‹W«, a b c= = vd Ïšyhéoš k£Lnk m«_y§fŸ rkk‰wit
v‹W« ãWÎf.
Ô®Î: ( )( ) ( )( ) ( )( )x a x b x b x c x c x a- - + - - + - - = 0
ԮΠ- Ïa‰fâj« 109
& x ax bx ab x bx cx bc x cx ax ca2 2 2- - + + - - + + - - + = 0
& ( )x a b c x ab bc ca3 22- + + + + + = 0
0Ax Bx C2+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš
, 2( ),A B a b c C ab bc ca3= =- + + = + + .
mjhtJ, D = 4B AC2-
= [ ( )] ( )( )a b c ab bc ca2 4 32- + + - + +
= ( ) ( )a b c ab bc ca4 122+ + - + +
= 4[( ) 3( )]a b c ab bc ca2+ + - + +
= [ ]a b c ab bc ca4 2 2 2+ + - - -
= [ ]a b c ab bc ca2 2 2 2 2 2 22 2 2+ + - - -
= [( ) ( ) ( ) ]a b b c c a2 2 2 2- + - + - > 0
vdnt, _y§fŸ v¥bghGJ« bkŒba©fŸ.
nkY«, a b c= = våš 0D = . vdnt, _y§fŸ rkkhdit.
7. rk‹ghL 2 0m x mcx c a12 2 2 2
+ + + - =^ h -‹ _y§fŸ rk« våš,c a m12 2 2= +^ h
vd ãWÎf.
Ô®Î: ( )m x mcx c a1 22 2 2 2+ + + - = 0
0Ax Bx C2+ + = v‹w rk‹gh£il x¥ÃLifæš
( ), 2 ,A m B mc C c a1 2 2 2= + = = -
bfhL¡f¥g£l _y§fŸ rkbkåš,
D = 4B AC2- = 0
& ( ) ( )mc m c a2 4 12 2 2 2- + -^ h = 0
& 4 ( )m c c a m c a m42 2 2 2 2 2 2 2- - + - = 0
& m c c a m c a m2 2 2 2 2 2 2 2- + - + = 0
& c a a m2 2 2 2- + + = 0
vdnt, c2 = ( )a m12 2+ .
gæ‰Á 3.18
1. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs rk‹ghLfë‹ _y§fë‹ TLjš k‰W« bgU¡f‰gy‹
M»at‰iw¡ fh©f.
(i) 6 5 0x x2- + = .
Ô®Î: x x6 52- + = 0.
ax bx c 02+ + = ax bx c 02
+ + = v‹w rk‹gh£o‹ go , ,a b c1 6 5= =- = .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«110
a k‰W« b v‹gd bfhL¡f¥g£l rk‹gh£o‹ _y§fŸ v‹f.
vdnt, _y§fë‹ TLjš, a b+ = ( )6
ab
16
- =--
=
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ab = ac
15 5= =
vdnt, _y§fë‹ TLjš k‰W« bgU¡f‰gy‹ Kiwna 6 k‰W« 5.
(ii) 0kx rx pk2+ + = .
Ô®Î: kx rx pk2+ + = 0.
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£o‹ go , ,a k b r c pk= = = .
a k‰W« b v‹gd bfhL¡f¥g£l rk‹gh£o‹ _y§fŸ v‹f.
vdnt, _y§fë‹ TLjš, a b+ = ab
kr- =-
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ab = ac
kpk
p= =
vdnt, _y§fë‹ TLjš k‰W« bgU¡f‰gy‹ Kiwna kr- k‰W« p.
(iii) 3 5 0x x2- = .
Ô®Î: x x3 52- = 0.
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£o‹ go , ,a b c3 5 0= =- = .
a k‰W« b v‹gd bfhL¡f¥g£l rk‹gh£o‹ _y§fŸ v‹f.
vdnt, _y§fë‹ TLjš, a b+ = ( )ab
35
35- =-
-=
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ab = ac
30 0= =
vdnt, _y§fë‹ TLjš k‰W« bgU¡f‰gy‹ Kiwna 35 k‰W« 0.
(iv) 8 25 0x2- = .
Ô®Î: x8 252- = 0.
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£o‹ go , ,a b c8 0 25= = = .
a k‰W« b v‹gd bfhL¡f¥g£l rk‹gh£o‹ _y§fŸ v‹f.
vdnt, _y§fë‹ TLjš, a b+ = ab
80 0- = = F¿¥ò: x
8
252= ,
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ab = ac
825=- vdnt, ,x
8
25
8
25= -
vdnt, _y§fë‹ TLjš k‰W« bgU¡f‰gy‹ Kiwna 0 k‰W« 825- .
2. bfhL¡f¥g£LŸs _y§fis¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghLfis mik¡fΫ.
(i) 3 , 4 (ii) 3 7+ , 3 7- (iii) ,2
4 72
4 7+ -
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£l _y§fŸ 3, 4.a k‰W« b v‹gd bfhL¡f¥g£l rk‹gh£o‹ _y§fŸ v‹f.
_y§fë‹ TLjš, a b+ = 3 + 4 = 7
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ab = 3 (4) = 12
ԮΠ- Ïa‰fâj« 111
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0.
vdnt, njitahd rk‹ghL x x7 12 02- + = .
(ii) bfhL¡f¥g£l _y§fŸ ,3 7 3 7+ - .a k‰W« b v‹gd bfhL¡f¥g£l rk‹gh£o‹ _y§fŸ v‹f.
_y§fë‹ TLjš, a b+ = 3 7 3 7 6+ + - =
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ab = ( )( )3 7 3 7 9 7 2+ - = - =
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0.
vdnt, njitahd rk‹ghL x x6 2 02- + = .
(iii) bfhL¡f¥g£l _y§fŸ ,2
4 72
4 7a b= + = - .a k‰W« b v‹gd bfhL¡f¥g£l rk‹gh£o‹ _y§fŸ v‹f.
_y§fë‹ TLjš, a b+ = 2
4 72
4 728 4+ + - = =
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ab = 2
4 72
4 74
16 749+ - = - =c cm m
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0.
vdnt, njitahd rk‹ghL x x449 02
- + = & 4 16 0x x 92- + = .
3. 3 5 2x x2- + = 0 v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ a , b våš, ËtUtdt‰¿‹
kÂ¥òfis¡ fh©f.
(i) ba
ab
+ (ii) a b- (iii) 2 2
ba
ab
+
Ô®Î: (i) 3 5 2x x 02- + = . ax bx c 02
+ + = v‹w rk‹gh£o‹go
, ,a b c3 5 2= =- = .
vdnt, a b+ = ( )ab
35
35- =-
-= k‰W« ab =
ac
32= .
Mfnt, ba
ab
+ = ( ) 22 2 2
aba b
aba b ab+
=+ -
= 32
32
35 2
925 12
23
613
2-
= - =` `
`j j
j .
(ii) vdnt, ( )2a b- = ( ) 42a b ab+ -
= 35 4
32
925 24
912
- = - =` `j j
Mfnt, a b- = 31!
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«112
(iii) 2
2 2
b
aab
+ = ( ) ( )33 3 3
aba b
aba b ab a b+
=+ - +
=
32
27125
930
27125 90
23
1835
#-
= - = .
4. a , b v‹gd 3 6 4x x2- + = 0, v‹D« rk‹gh£o‹ _y§fŸ våš,
2 2a b+ -‹
kÂ¥ò¡ fh©f.
Ô®Î: x x3 6 4 02- + = . ax bx c 02
+ + = v‹w rk‹gh£o‹go
3, ,a b c6 4= =- = .
vdnt, a b+ = ( )ab
36
2- =--
=
ab = ac
34=
Mfnt, 2 2a b+ = ( ) 2 2 234
342 2a b ab+ - = - =` j
2 2a b+ = 34 .
5. a , b v‹gd 2 3 5x x2- - = 0-‹ _y§fŸ våš,
2a k‰W« 2
b M»at‰iw
_y§fshf¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghL x‹¿id mik¡f.
Ô®Î: x x2 3 5 02- - = . ax bx c 02
+ + = v‹w rk‹gh£o‹go
, ,a b c2 3 5= =- =- .
vdnt, a b+ = ( )ab
23
23- =-
-=
ab = ac
25= -
njitahd _y§fë‹ TLjš, 2 2a b+ = ( ) 22a b ab+ -
= 223
25
49
210
4292
- - = + =` `j j
nkY«, _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ( )( ) ( )25
4252 2 2 2
a b ab= = - =` j
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0.
& x x429
4252
- +` j = 0
vdnt, njitahd rk‹ghL x x4 29 25 02- + = .
6. 3 2x x2- + = 0-‹ _y§fŸ a , b våš, a- k‰W« b- M»at‰iw _y§fshf¡
bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghL x‹¿id mik¡f.
Ô®Î: 3 0x x 22- + = . ax bx c 02
+ + = v‹w rk‹gh£o‹go
, 3,a b c1 2= =- = .
a b+ = ( )ab
13
3- =--
=
ab = ac
12 2= =
njitahd rk‹gh£o‹ _y§fŸ a- k‰W« b- .
ԮΠ- Ïa‰fâj« 113
_y§fë‹ TLjš = ( ) 3a b a b- - =- + =-
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = ( )( ) 2a b ab- - = =
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0.
& 3 2x x2+ + = 0.
F¿¥ò: 3 2x x2+ + = 0 v‹w rk‹gh£il mila x-¡F gÂè –xI x x3 2
2- + = 0
v‹w rk‹gh£oš ÃuÂæl »il¡F«.
7. a , b v‹gd 3 1x x2- - = 0-‹ _y§fŸ våš, 1
2a
k‰W« 12b
M»at‰iw
_y§fshf¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghL x‹¿id mik¡f.
Ô®Î: x x3 1 02- - = . ax bx c 02
+ + = v‹w rk‹gh£o‹go
1, 3,a b c 1= =- =-
mjhtJ, a b+ = ( )3
ab
13- =-
-= k‰W« ab =
ac
11 1= - =-
njitahd rk‹gh£o‹ _y§fŸ 12a
k‰W« 12b
.
_y§fë‹ TLjš, ( )
1 12 2 2
2 2
a b ab
a b+ =
+
= ( )
( )
( )
( )2
1
3 2 11
9 2 112
2
2
2
ab
a b ab+ -=
-
- -= + =
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, 11 1 122
2
a b ab= =c c cm m m
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0.
& (11) 1x x2- + = 0
vdnt, njitahd rk‹ghL x x11 1 02- + = .
8. 3 6 1x x2- + = 0 v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ a , b våš, Ñœ¡fhQ« _y§fis¡
bfh©l rk‹ghLfismik¡f.
(i) ,1 1a b
(ii) ,2 2a b b a (iii) 2 , 2a b b a+ +
Ô®Î: 3 0x x6 12- + = . ax bx c 02
+ + = v‹w rk‹gh£o‹go
3, ,a b c6 1= =- =
vdnt, a b+ = ( )ab
36
2- =--
= k‰W« ab = ac
31=
(i) njitahd rk‹gh£o‹ _y§fŸ 1a
k‰W« 1b
.
_y§fë‹ TLjš, 1 1
312 6
a b aba b
+ =+
= =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«114
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, 1 1 1
311 3
a b ab= = =` cj m
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0 x x6 32
& - + = 0
vdnt, njitahd rk‹ghL x x6 3 02- + = .
(ii) njitahd rk‹gh£o‹ _y§fŸ 2a b k‰W« 2b a .
_y§fë‹ TLjš, ( ) ( )31 2
322 2a b b a ab a b+ = + = =
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ( )( ) ( )31
2712 2 3 3 3 3
a b b a a b ab= = = =` j
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0
& x x32
2712
- +` j = 0
vdnt, njitahd rk‹ghL x x27 18 1 02- + = .
(iii) njitahd rk‹gh£o‹ _y§fŸ 2a b+ k‰W« 2b a+ .
_y§fë‹ TLjš, ( ) ( ) ( ) ( )2 2 3 3 2 6a b b a a b+ + + = + = =
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, (2 )(2 ) 4 2 22 2a b b a ab a b ab+ + = + + +
= [( ) ] (2) 2322 2 5 2 5
3122a b ab ab+ - + = - +` `j j8 B
= 3
12 2235
325- + =8 B .
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0
& (6)x x3252
- + = 0
vdnt, njitahd rk‹ghL x x3 18 25 02- + = .
9. 4 3 1x x2- - = 0 v‹w rk‹gh£o‹ _y§fë‹ jiyÑêfis _y§fshf¡ bfh©l
rk‹ghL x‹¿id mik¡f.
Ô®Î: x x4 3 1 02- - = . ax bx c 02
+ + = v‹w rk‹gh£o‹go
, ,a b c4 3 1= =- =- .
vdnt, a b+ = ( )ab
43
43- =-
-= k‰W« ab =
ac
41= -
njitahd rk‹gh£o‹ _y§fŸ 1a
k‰W« 1b
.
_y§fë‹ TLjš, 31 1
4143
a b aba b
+ =+
=-
=-
ԮΠ- Ïa‰fâj« 115
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, 1 1 1
411 4
a b ab= =
-=-` cj m
njitahd rk‹ghL, x2 - (_y§fë‹ TLjš) x + _y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ = 0
& ( 3) ( 4)x x2- - + - = 0
vdnt, njitahd rk‹ghL 3 4x x 02+ - = .
F¿¥ò: x ¡F gÂyhf x1 I x x4 3 1 02
- - = v‹w rk‹gh£oš ÃuÂæ£lhš
»il¡F« òÂa rk‹ghL 3 4x x 02+ - = .
10. 3 81x kx2+ - = 0 v‹w rk‹gh£o‹ xU _y« k‰bwhU _y¤Â‹ t®¡fbkåš, k-‹
kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: a k‰W« 2b a= v‹gd x kx3 81 02+ - = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ.
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£o‹go , ,a b k c3 81= = =- .
_y§fë‹ TLjš a b+ = ab k
32
& a a- + = - g (1)
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹ ab = ( ) 27 ( 3)ac
3812 3 3
& &a a a= - =- = -
vdnt, a = – 3
3a =- våš (1) ( ) ( ) 18.k k3
3 3 2& &- = - + - =-
11. 2 64 0x ax2- + = v‹w rk‹gh£o‹ xU _y« k‰bwhU _y¤Â‹ ÏUkl§F våš,
a-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: a k‰W« 2b a= v‹gd x ax2 64 02- + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ.
0Ax Bx C2+ + = v‹w rk‹gh£o‹go , ,A B a C2 64= =- = .
_y§fë‹ TLjš, a b+ = 2( )
AB a a
2 2& a a- + =-
-= .a
6& a = g (1)
_y§fë‹ bgU¡f‰gy‹, ab = (2 ) 2 32.AC
264 2
& &a a a= =
& a6
2` j = 16 ((1)‹ go)
vdnt, 24.a !=
12. 5 1x px2- + = 0 v‹w rk‹gh£od _y§fŸ a k‰W« b v‹f. nkY« a b- = 1
våš, p-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghL x px5 1 02- + =
ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£o‹go , ,a b p c5 1= =- = .
vdnt, a b+ = ab p
5- =` j g (1)
ab = 51 g (2)
bfhL¡f¥g£LŸsgo, a b- = 1 g (3)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«116
vdnt, ( ) 42a b ab+ - = ( )2a b-
& p25 5
42
- = 1 ( (1), (2) & (3)I ga‹gL¤Â )
& p 202- = 25 & p2 = 45
vdnt, p = 3 5! .
gæ‰Á 3.19
rçahd éilia¤ nj®ªbjL¡fΫ.
1. 6x – 2y = 3, kx – y = 2 v‹w bjhF¥Ã‰F xnubahU ԮΠc©blåš,
(A) k = 3 (B) k 3! (C) k = 4 (D) k 4!
Ô®Î: ,x y kx y6 2 3 2- = - = . våš, 6, 2, , 1a b a k b1 1 2 2= =- = =- .
xnuxU ԮΡF, a
a
2
1 ! b
b
k6
12
2
1 & !-- k& ! 3 (éil. (B) )
2. ÏU kh¿fëš cŸs neçaš rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò xU§fikahjJ våš, mt‰¿‹
tiugl§fŸ
(A) x‹¿‹ ÛJ x‹W bghUªJ« (B) xU òŸëæš bt£o¡ bfhŸS«
(C) vªj¥ òŸëæY« bt£o¡ bfhŸshJ (D) x-m¢ir bt£L«
Ô®Î: rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò xU§fikahjJ våš Ô®Î VJäšiy. (éil. (C) )
3. x – 4y = 8 , 3x – 12y =24 v‹D« rk‹ghLfë‹ bjhF¥Ã‰F
(A) Koéè v©â¡ifæš Ô®ÎfŸ cŸsd
(B) ԮΠϚiy (C) xnubahU ԮΠk£L« c©L (D) xU ԮΠÏU¡fyh« mšyJ ÏšyhkY« ÏU¡fyh«.
Ô®Î: , , , , ,a b c a b c1 4 8 3 12 241 1 1 2 2 2= =- =- = =- =- .
a
a
b
b
2
1
2
1= =c
c
31
2
1 = . (våš, Koéè v©â¡ifæš Ô®ÎfŸ cŸsd) (éil. (A) )
4. p x^ h = (k +4)x2+13x+3k v‹D« gšYW¥ò¡nfhitæ‹ xU ó¢Áa« k‰bwh‹¿‹
jiyÑêahdhš, k-‹ kÂ¥ò
(A) 2 (B) 3 (C) 4 (D) 5
Ô®Î: ( )k x x k4 13 32+ + + . våš, 4, 3, 3a k b c k1= + = = .
a k‰W« 1a
v‹gd gšYW¥ò¡ nfhitæ‹ ó¢Áa§fŸ våš,
( )( ) .k
k k14
3 2&aa
=+
= (éil. (A) )
ԮΠ- Ïa‰fâj« 117
5. 2 ( 3) 5f x x p x2
= + + +^ h v‹D« gšYW¥ò¡nfhitæ‹ ÏU ó¢Áa§fë‹ TLjš
ó¢Áabkåš p-‹ kÂ¥ò. (A) 3 (B) 4 (C) –3 (D) –4
Ô®Î: ( 3) 5x p x2 2+ + + . våš , ,a b p c2 3 5= = + = .
ó¢Áa§fë‹ TLjš = ( )0 3 0.
ab p
p2
3& &-
- += + = (éil. (C) )
6. x x2 72- + v‹gij x+4 Mš tF¡F« nghJ »il¡F« ÛÂ
(A) 28 (B) 29 (C) 30 (D) 31Ô®Î: Û nj‰w¤Â‹go
( )f 4- = ( ) ( )4 2 4 7 16 8 7 312- - - + = + + = . (éil. (D) )
7. 5 7 4x x x3 2- + - v‹gij x–1Mš tF¡F« nghJ »il¡F« <Î
(A) 4 3x x2+ + (B) 4 3x x
2- + (C) 4 3x x
2- - (D) 4 3x x
2+ -
Ô®Î: bjhFKiw gF¤jè‹go
1 1 – 5 7 – 40 1 – 4 3
<Î " 1 – 4 3 – 1 " ÛÂ
(éil. (B) )
8. x 13+^ h k‰W« 1x
4- M»adt‰¿‹ Û. bgh.t
(A) x 13- (B) 1x
3+ (C) x +1 (D) x 1-
Ô®Î: ( )f x = ( ) ( )( )x x x x1 1 13 2+ = + - +
( )g x = ( )( )( )x x x x1 1 1 14 2- = + - +
Û.bgh.t. = x +1 (éil. (C) )
9. 2x xy y2 2- + k‰W« x y
4 4- M»adt‰¿‹ Û. bgh.t
(A) 1 (B) x+y (C) x–y (D) x y2 2-
Ô®Î: ( )f x = ( )x xy y x y22 2 2- + = -
( )g x = ( )( )( )x y x y x y x y4 4 2 2- = - + + (éil. (C) )
10. x a3 3- k‰W« (x – a)2M»adt‰¿‹ Û. bgh.k
(A) ( )x a x a3 3- +^ h (B) ( )x a x a
3 3 2- -^ h
(C) x a x ax a2 2 2- + +^ ^h h (D) x a x ax a2 2 2
+ + +^ ^h h
Ô®Î: ( )f x = ( )( )x a x a x ax a3 3 2 2- = - + +
( )g x = ( ) ( )x a x a2 2- = -
vdnt, Û.bgh.k. = x a x ax a( ) ( )2 22- + + (éil. (C) )
11. k Ne vD«nghJ , ,a a ak k k3 5+ +
M»at‰¿‹ Û. bgh.k
(A) ak 9+
(B) ak
(C) ak 6+
(D) ak 5+
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«118
Ô®Î: ( )f x = ; ( ) .a g x a a ak k k3 3#= =+
( )h x = a a ak k5 5#=+
vdnt, Û.bgh.k. a 5k+ . (éil. (D) )
12. 6x x
x x5 62
2
- -
+ + v‹D« é»jKW nfhitæ‹ äf¢ RU¡»a tot«
(A) xx
33
+- (B)
xx
33
-+ (C)
xx
32
-+ (D)
xx
23
+-
Ô®Î: x x
x x
6
5 62
2
- -
+ + = ( )( )( )( )x xx x
3 23 2
- ++ + (éil. (B) )
13. a ba b-+ k‰W«
a b
a b3 3
3 3
+
- M»ad ÏU é»jKW nfhitfŸ våš, mt‰¿‹ bgU¡f‰gy‹
(A) a ab b
a ab b2 2
2 2
- +
+ + (B) a ab b
a ab b2 2
2 2
+ +
- + (C) a ab b
a ab b2 2
2 2
+ +
- - (D) a ab b
a ab b2 2
2 2
- -
+ +
Ô®Î: a ba b
a b
a b3 3
3 3
#-+
+
- = ( )( )
( )( )
( )( )a ba b
a b a ab b
a b a ab b2 2
2 2
#-+
+ - +
- + + (éil. (A) )
14. x
x325
2
+- v‹gij
9x
x 52-
+ Mš tF¡F« nghJ »il¡F« <Î
(A) (x –5)(x–3) (B) (x –5)(x+3) (C) (x +5)(x–3) (D) (x +5)(x+3)
Ô®Î: x
x
x
x325
9
52
2'
+-
-
+ = ( )( ) ( )( )x
x xx
x x3
5 55
3 3#
++ -
++ - (éil. (A) )
15. a ba3
- cl‹
b ab3
- I¡ T£l, »il¡F« òÂa nfhit
(A) a ab b2 2+ + (B) a ab b
2 2- + (C) a b
3 3+ (D) a b
3 3-
Ô®Î: a ba
b ab3 3
-+
-= ( )( )
a ba
a bb
a ba b a ab b3 3 2 2
--
-=
-- + + (éil. (A) )
16. 49 ( 2 )x xy y2 2 2- + -‹ t®¡f_y«
(A) 7 x y- (B) 7 x y x y+ -^ ^h h (C) 7( )x y2
+ (D) 7( )x y2
-
Ô®Î: ( )x xy y49 22 2 2- + = ( ) ( )x y x y7 72 4 2
- = - ( éil. (D))
17. 2 2 2x y z xy yz zx2 2 2+ + - + - -‹ t®¡f_y«
(A) x y z+ - (B) x y z- + (C) x y z+ + (D) x y z- -
ԮΠ- Ïa‰fâj« 119
Ô®Î: x y z xy yz zx2 2 22 2 2+ + - + -
= ( ) ( ) ( )( ) ( )( ) ( )( )x y z x y x2 5 2 2 2 22 2 2+ - + - + - + - - + -
= ( ) | |x y z x y z2- - = - - ( éil. (D))
18. 121 ( )x y z l m4 8 6 2
- -‹ t®¡f_y«
(A) 11x y z l m2 4 4
- (B) 11 ( )x y z l m34 4
-
(C) 11x y z l m2 4 6
- (D) 11 ( )x y z l m32 4
-
Ô®Î: ( )x y z l m121 4 8 6 2- = ( ) | |x y z l m x y z l m11 112 4 8 6 2 2 4 3
- = - ( éil. (D))
19. ax bx c 02+ + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸrk« våš, c-‹ kÂ¥ò
(A) ab2
2
(B) ab4
2
(C) ab2
2
- (D) ab4
2
-
Ô®Î: rk‹gh£o‹ _y§fŸ rkbkåš b ac42& - = 0
b2 = 4ac cab4
2& = ( éil. (B))
20. 5 16 0x kx2+ + = v‹w rk‹gh£o‰F bkŒba© _y§fŸ Ïšiybaåš,
(A) k582 (B) k
582-
(C) k58
581 1- (D) k0
581 1
Ô®Î: x kx5 16 02+ + = . våš, , ,a b k c1 5 16= = = .
rk‹gh£o‹ _y§fŸ bkŒa‰wit b ac4 0<2& -
( ) ( )( )k5 4 1 162- < 0 25 64
58k k< <2 2 2
& & ` j k58
58< <& - . ( éil. (C))
21. 3 -I xU _ykhf¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghL
(A) 6 0x x 52- - = (B) 0x x6 5
2+ - =
(C) 0x x5 62- - = (D) 0x x5 6
2- + =
Ô®Î: (A) k‰W« (B) M»at‰iw fhuâgL¤j KoahJ.
(C) 5 6x x2- - = ( )( )x x6 1- + (D) 5 6x x2
- + = ( )( )x x3 2- - . ( éil. (D))
22. 0x bx c2- + = k‰W« x bx a 0
2+ - = M»a rk‹ghLfë‹ bghJthd _y«
(A) b
c a2+ (B)
bc a2- (C)
ac b2+ (D)
ca b2+
Ô®Î: b c2a a- + = b a2a a+ -
vdnt, a = b
c a2+ ( éil. (A))
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«120
23. ,a 0=Y vd mikªj rk‹ghL ax bx c 02
+ + = -‹ _y§fŸ k‰W«a b våš,
ËtUtdt‰WŸ vJ bkŒašy?
(A) a
b ac22
2
22
a b+ = - (B) acab =
(C) aba b+ = (D)
cb1 1
a b+ =-
Ô®Î: a b+ = ;ab
acab- = ( éil. (C))
24. ax bx c 02+ + = v‹w ÏUgo¢ rk‹gh£o‹ _y§fŸ a k‰W« b våš,
1a
k‰W« 1b
M»adt‰iw _y§fshf¡ bfh©l ÏUgo¢rk‹ghL
(A) ax bx c 02+ + = (B) 0bx ax c2
+ + =
(C) 0cx bx a2+ + = (D) 0cx ax b2
+ + =
Ô®Î: x-¡F gÂyhf x1 I ax bx c 02
+ + = v‹w rk‹gh£oš ÃuÂæl »il¡F«
rk‹ghL cx bx a 02+ + = ( éil. (C))
25. b = a + c v‹f. 0ax bx c2+ + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ rk« våš,
(A) a c= (B) a c=-
(C) a c2= (D) a c2=-
Ô®Î: 4 4 0 .b ac a c ac a c a c2 2 2& & &= + = - = =^ ^h h ( éil. (A))
ԮΠ- mâfŸ 121
gæ‰Á 4.1
1. xU bghGJ ngh¡F Ú® éisah£L¥ ó§fhé‹ f£lz é»j« ËtUkhW:
thu eh£fëš f£lz« (`) éLKiw eh£fëš f£lz« (`)taJ tªnjh® 400 500ÁWt® 200 250_¤j¡ Fokf‹ 300 400
taJ tªnjh®, ÁWt® k‰W« _¤j¡FokfD¡fhd f£lz é»j§fS¡fhd
mâfis vGJf. nkY« mt‰¿‹ tçirfis vGJf.
Ô®Î: taJ tªnjh®, ÁWt® k‰W« _¤j FokfD¡fhd f£lz é»j§fis mâ
toéš ÏUtêfëš Ã‹tUkhW vGjyh«
(i) A = 400
200
300
500
250
400
f p. mâ A-‹ gçkhd« (tçir) 3 # 2 MF«
(ii) B = 400500
200
250
300
400c m. mâ B-‹ gçkhd« (tçir) 2 # 3 MF«
2. xU efu¤Âš 6 nkšãiy¥ gŸëfŸ, 8 ca®ãiy¥ gŸëfŸ k‰W« 13 bjhl¡f¥
gŸëfŸ cŸsd. Ϫj étu§fis 3 1# k‰W« 1 3# tçirfis¡ bfh©l
mâfshf F¿¡fΫ.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l étu§fis 3 # 1 tçirÍŸs mâahf A = 6
8
13
f p vd vGjyh«.
nkY«, bfhL¡f¥g£l étu§fis 1 # 3 tçirÍŸs mâahf B = 6 8 13^ h vd
vGjyh«
3. ËtU« mâfë‹ tçirfis¡ fh©f.
(i) 1
2
1
3
5
4-
-e o (ii)
7
8
9
f p (iii) 3
6
2
2
1
4
6
1
5
-
-f p (iv) 3 4 5^ h (v)
1
2
9
6
2
3
7
4
-
J
L
KKKKK
N
P
OOOOO
Ô®Î: (i) 1
2
1
3
5
4-
-e o v‹w mâæš 2 ãiufS« 3 ãušfS« cŸsd. vdnt,
Ï›tâæ‹ tçir 2 # 3 MF«.
(ii) 7
8
9
f p v‹w mâæš 3 ãiufS« 1 ãuY« cŸsJ. vdnt, Ï›tâæ‹ tçir
3 1# MF«.
mâfŸ 4
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«122
(iii) 3
6
2
2
1
4
6
1
5
-
-f p v‹w mâæš 3 ãiufS« 3 ãušfS« cŸsd. vdnt,
Ï›tâæ‹ tçir 3 # 3 MF«.
(iv) 3 4 5^ h v‹w mâæš 1 ãiuÍ« 3 ãušfS« cŸsjhš, Ï›tâæ‹ tçir 1 # 3 MF«.
(v)
1
2
9
6
2
3
7
4
-
J
L
KKKKK
N
P
OOOOO v‹w mâæš 4 ãiufS« 2 ãušfS« cŸsjhš, Ï›tâæ‹
tçir 4 # 2 MF«.
4. 8 cW¥òfŸ bfh©l xU mâ¡F v›tif tçirfŸ ÏU¡f ÏaY«?
Ô®Î: 8 cW¥òfŸ bfh©l xU mâæ‹ tçir 1 # 8, 2 # 4, 4 # 2 k‰W« 8 # 1 vd ÏU¡f ÏaY«.
5. 30 cW¥òfŸ bfh©l mâ¡F v›tif tçirfŸ ÏU¡f ÏaY«?
Ô®Î: 30 cW¥òfŸ bfh©l xU mâæ‹ tçir
1 # 30, 2 # 15, 3 # 10, 5 # 6, 6 # 5, 10 # 3, 15 # 2 k‰W« 30 # 1 vd ÏU¡f
ÏaY«.
6. ËtUtdt‰iw¡ bfh©L 2 2# tçirÍila mâ A aij
= 6 @-ia¡ fh©f (i) a ij
ij= (ii) 2a i j
ij= - (iii) a
i ji j
ij=
+-
Ô®Î: bghJthf 2 # 2 tçirÍŸs mâ A = a
a
a
a11
21
12
22
e o v‹w toéš ÏU¡F«.
(i) a ijij
= , ϧF i = 1, 2 k‰W« j = 1, 2
(1)(1) 1, (1)(2) 2, (2)(1) 2, (2)(2) 4a a a a11 12 21 22= = = = = = = =
Mfnt, njitahd mâ A = 1
2
2
4c m
(ii) 2 –a i jij= , ϧF i = 1, 2 k‰W« j = 1, 2
2(1) 1 1, 2(1) 2 0, 2(2) 1 3, 2(2) 2 2a a a a11 12 21 22= - = = - = = - = = - =
Mfnt, njitahd mâ A = 13
0
2c m
(iii) ai ji j
ij=
+- , ϧF i = 1, 2 k‰W« j = 1, 2
0, , , 0a a a a1 11 1
20
1 21 2
31
2 12 1
31
2 22 2
11 12 21 22=
+- = = =
+- =- =
+- = =
+- =
ԮΠ- mâfŸ 123
Mfnt, njitahd mâ A = 0
31
31
0
-J
L
KKK
N
P
OOO MF«.
7. ËtUtdt‰iw¡ bfh©L 3 2# tçiria¡ bfh©l mâ A aij
= 6 @-æid¡ fh©f.
(i) aji
ij= (ii) ( )
ai j
22
ij
2
=- (iii) a i j
2
2 3ij=
-
Ô®Î: bghJthf 3 × 2 tçirÍŸs mâ A= a
a
a
a
a
a
11
21
31
12
22
32
J
L
KKK
N
P
OOO v‹w toéš ÏU¡F«
(i) aji
i j= , ϧF i = 1, 2, 3 k‰W« j = 1, 2
1,a a11
21
11 12= = = , 2, 1a a
12
22
21 22= = = = , 3,a a
13
23
31 32= = =
Mfnt, njitahd mâ A =
1
2
3
21
1
23
J
L
KKKKKK
N
P
OOOOOO
MF«.
(ii) a i j
2
2ij
2
=-^ h , ϧF i = 1, 2, 3 k‰W« j = 1, 2
,a2
1 2
21
11
2
=-
=^ h a
2
1 4
29
12
2
=-
=^ h , 0,a
2
2 221
2
=-
=^ h
2a2
2 4
24
22
2
=-
= =^ h , ,a
2
3 2
21
31
2
=-
=^ h a
2
3 4
21
32
2
=-
=^ h
Mfnt, njitahd mâ A = 0 2
21
21
29
21
J
L
KKKKKK
N
P
OOOOOO
MF«.
(iii) 2 3a
i j
2ij=
- , ϧF i = 1, 2, 3 k‰W« j = 1, 2
| | | | ,a2
2 321
21
11= - = - = | | | | 2a
22 6
24
12- = - = , | | ,a
24 3
21
21= - =
| | 1a2
4 622
22= - = = , | | ,a
26 3
23
31= - = | | 0a
26 6
32= - =
Mfnt, njitahd mâ A =
2
1
0
21
21
23
J
L
KKKKKK
N
P
OOOOOO
MF«.
8. A
1
5
6
1
4
0
3
7
9
2
4
8
=
-
-f p våš, (i) mâæ‹ tçiria¡ fh©f. (ii) a24
k‰W« a32
M»a
cW¥òfis vGJf (iii) cW¥ò 7 mikªJŸs ãiu k‰W« ãuiy¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«124
Ô®Î: A = 1
5
6
1
4
0
3
7
9
2
4
8
-
-f p
(i) mâ A-š 3 ãiufS« 4 ãušfS« cŸsd. vdnt, mâ A-‹ tçir 3 × 4 (ii) a
24 v‹w cW¥ò Ïu©lh« ãiuæš eh‹fh« ãuèš ÏU¡F«. vdnt, a
24= 4
MF«.
a32
v‹w cW¥ò _‹wh« ãiuæš Ïu©lh« ãuèš ÏU¡F«. vdnt, a32
= 0 MF«.
(iii) cW¥ò 7 v‹gJ Ïu©lhtJ ãiuæš _‹whtJ ãuèš cŸsJ. mjhtJ
7a23
= MF«.
9. A
2
4
5
3
1
0
= f p våš, A-æ‹ ãiu ãuš kh‰W mâia¡ fh©f.
Ô®Î: mâ A-æ‹ ãiu ãuš kh‰W mâ AT v‹gJ A-æ‹ ãiufis ãušfshfΫ,
ãušfis ãiufshfΫ kh‰¿ vGj »il¥gjhF«.
Mfnt, AT = 2
3
4
1
5
0c m
10. A
1
2
3
2
4
5
3
5
6
=
-
-f p våš, ( )A AT T= v‹gjid¢ rçgh®¡f.
Ô®Î: A = 1
2
3
2
4
5
3
5
6-
-f p. g (1)
mâ A-‹ ãiufis ãušfshfΫ, ãušfis ãiufshfΫ kh‰¿ vGj, eh«
bgWtJ
AT = 1
2
3
2
4
5
3
5
6-
-f p
mâ AT -‹ kh‰W mâ
AT T^ h = 1
2
3
2
4
5
3
5
6-
-f p g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, AT T^ h = A
gæ‰Á 4.2 1. ËtU« mâ¢rk‹gh£oèUªJ x, y k‰W« z-fë‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
x y
z
5 2
0
4
4 6
12
0
8
2
+ -
+=
-e co m
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l mâfŸ rk mâfŸ v‹gjhš, x¤j cW¥òfŸ rkkhF«. x¤j
cW¥òfis x¥Ãl, eh« bgWtJ
ԮΠ- mâfŸ 125
5 2 12x + = & 5 10 2x x&= =
4 8y - =- & 4y =-
4 6 2z + = & 4 4 1z z&=- =-
Mfnt, 2, 4, 1x y z= =- =-
2. x y
x y
2
3
5
13
+
-=e co m våš, x k‰W« y-fë‹ Ô®Îfis¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l mâfŸ rk mâfŸ v‹gjhš, x¤j cW¥òfŸ rkkhF«. x¤j
cW¥òfis x¥Ãl
2 5 2 5 0x y x y&+ = + - = k‰W« 3 13 3 13 0x y x y&- = - - =
FW¡F¥ bgU¡fš Kiwæš rk‹ghLfis¤ Ô®¥ngh«.
x y13 15 5 26 6 1
1- -
=- +
=- -
x y28 21 7
1&-
= =-
Mfnt, 4, 3x y728
721=
-- = =
-=-
3. A2
9
3
5
1
7
5
1=
--
-e eo ovåš, A-‹ T£lš ne®khW mâia¡ fh©f.
Ô®Î: A = 2
9
3
5
1
7
5
1--
-e eo o 2
9
3
5
1
7
5
1=
-+
-
-
-e eo o
= 2 1
9 7
3 5
5 1
1
16
2
6
-
- -
-
+=
-
-e eo o
–A v‹gJ mâ A-‹ T£lY¡fhd ne®khW MF«. Mfnt, T£lš ne®khW
A- = 1
16
2
6
1
16
2
6-
-
-=
-
-e eo o
4. A3
5
2
1= c m k‰W« B 8
4
1
3=
-c mvåš, 2C A B= + v‹w mâia¡ fh©f.
Ô®Î: A3
5
2
1= c m k‰W« B
8
4
1
3=
-c m vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, C = 2A + B
= 23
5
2
1
8
4
1
3
6
10
4
2
8
4
1
3+
-= +
-c c c cm m m m
= 6 8
10 4
4 1
2 3
14
14
3
5
+
+
-
+=e co m
5. k‰W«A B4
5
2
9
8
1
2
3=
-
-=
- -e eo o våš, 6 3A B- v‹w mâia¡ fh©f.
Ô®Î: A4
5
2
9=
-
-e o k‰W«B
8
1
2
3=
- -e o vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«126
A B6 3- = 6 34
5
2
9
8
1
2
3
-
--
- -e eo o
= 24
30
12
54
24
3
6
9
24 24
30 3
12 6
54 9
0
33
18
45
-
-+
- -=
-
+
- -
- +=
-
-e c e eo m o o
6. a b2
3
1
1
10
5+
-=c c cm m m våš, a k‰W« b M»adt‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: a b2
3
1
1
10
5+
-=c c cm m m vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
a
a
b
b
a b
a b
2
3
10
5
2
3
10
5& &+
-=
-
+=c c c e cm m m o m
x¤j cW¥òfis x¥Ãl, eh« bgWtJ
2a – b = 10 g (1)
3a + b = 5 g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰iw¡ T£l¡ »il¥gJ 5a = 15 & a = 3.
a = 3 vd (2)-š ÃuÂæl, eh« bgWtJ 9 + b = 5 & b = – 4
Mfnt, 3, 4a b= =-
7. 2 3X Y2
4
3
0+ = c m k‰W« 3 2X Y
2
1
2
5+ =
-
-e o våš, X k‰W« Y M»a
mâfis¡ fh©f
Ô®Î: X Y2 3+ = 2
4
3
0c m g (1)
X Y3 2+ = 2
1
2
5-
-e o g (2)
Kjèš Y-I Ú¡Fnth«,
X Y1 2 4 6&# +^ h = 22
4
3
0
4
8
6
0=c cm m g (3)
3 9 6X Y2 &# +^ h = 32
1
2
5
6
3
6
15-
-=
-
-e eo o g (4)
(4)-èUªJ (3)-I fê¡f »il¥gJ
5X = 6
3
6
15
4
8
6
0
6
3
6
15
4
8
6
0-
-- =
-
-+
-
-
-e c e eo m o o
= X2
11
12
15
52
511
512
3&
-
-=
-
-J
L
KKKK
f
N
P
OOOO
p
X-I (1)-š ÃuÂæl, eh« bgWtJ
ԮΠ- mâfŸ 127
Y3 = 2 2X2
4
3
0
2
4
3
0 3
2
4
3
0 6
52
511
512
54
522
524
- = - = +--
- -J
L
KKK
J
L
KKK
f f f
N
P
OOO
N
P
OOO
p p p
= 2
4
3
0 6
54
522
524-
+
+
-
J
L
KKK
N
P
OOO =
6
56
542
539
-
J
L
KKK
N
P
OOO
Mfnt, Y = –3
1 56
542
539
6
J
L
KKKK
N
P
OOOO =
–
52
514
513
2
J
L
KKKK
N
P
OOOO
8. Ô®¡f : x
y
x
y3
2 9
4
2
2+
-=
-f e ep o o.
Ô®Î: 3–
x
y
x
y
2 9
4
2
2 + =-
e e co o m vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
& –x
y
x
y
6
3
9
4
2
2 +-
=e e co o m x x
y y
6
3
9
4
2
2&+
-=
-e co m
x¤j cW¥òfis x¥Ãl, eh« bgWtJ
6 9x x2+ =- 3 4y y2
- =
& 6 9 0x x2+ + = 3 4 0y y2
& - - =
& 0x 3 2+ =^ h 0y y1 4& + - =^ ^h h
& 3, 3x =- - ,–y 1 4& =
9. , k‰W«A B O3
5
2
1
1
2
2
3
0
0
0
0= =
-=c c cm m m våš, ËtUtdt‰iw
rçgh®¡f : (i) A B B A+ = + (ii) ( ) ( )A A O A A+ - = = - + .
Ô®Î: , k‰W«A B O3
5
2
1
1
2
2
3
0
0
0
0= =
-=c c cm m m vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
(i) A + B = 3
5
2
1
1
2
2
3+
-c cm m = 3 1
5 2
2 2
1 3
4
7
0
4
+
+
-
+=e co m g (1)
B + A = 1
2
2
3
3
5
2
1
-+c cm m = 1 3
2 5
2 2
3 1
4
7
0
4
+
+
- +
+=e co m g (2)
(1) k‰W« (2)-èUªJ, eh« bgWtJ A B B A+ = +
(ii) A + (–A) = 3
5
2
1
3
5
2
1
3 3
5 5
2 2
1 1+
-
-
-
-=
-
-
-
-c e em o o = O
0
0
0
0=c m g (3)
(–A) + A = 3
5
2
1
3
5
2
1
3 3
5 5
2 2
1 1
-
-
-
-+ =
- +
- +
- +
- +e c eo m o = O
0
0
0
0=c m g (4)
(3) k‰W« (4)-èUªJ, eh« bgWtJ A + (–A) = (–A) + A = O
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«128
10. ,A B
4
1
0
1
2
3
2
3
2
2
6
2
0
2
4
4
8
6
= - =f fp p k‰W« C
1
5
1
2
0
1
3
2
1
=
-
-
f p våš,
( ) ( )A B C A B C+ + = + + v‹gjid¢ rçgh®¡f..Ô®Î:
B + C = 2
6
2
0
2
4
4
8
6
1
5
1
2
0
1
3
2
1
+
-
-
f fp p =2 1
6 5
2 1
0 2
2 0
4 1
4 3
8 2
6 1
3
11
3
2
2
3
1
10
7
+
+
+
+
+
-
-
+
+
=f fp p
Mfnt, ( )A B C+ + = 4
1
0
1
2
3
2
3
2
3
11
3
2
2
3
1
10
7
- +f fp p
= 4 3
1 11
0 3
1 2
2 2
3 3
2 1
3 10
2 7
+
+
+
+
- +
+
+
+
+
f p = 7
12
3
3
0
6
3
13
9
f p g (1)
nkY«, A + B = 4
1
0
1
2
3
2
3
2
2
6
2
0
2
4
4
8
6
- +f fp p= 4 2
1 6
0 2
1 0
2 2
3 4
2 4
3 8
2 6
6
7
2
1
0
7
6
11
8
+
+
+
+
- +
+
+
+
+
=f fp p
vdnt, (A + B) + C = 6
7
2
1
0
7
6
11
8
1
5
1
2
0
1
3
2
1
+
-
-
f fp p
= 6 1
7 5
2 1
1 2
0 0
7 1
6 3
11 2
8 1
7
12
3
3
0
6
3
13
9
+
+
+
+
+
-
-
+
+
=f fp p g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, eh« bgWtJ ( ) ( )A B C A B C+ + = + + .
11. xU ä‹dQ FGk« jdJ é‰gid¡fhf th§F« ä‹dQ¥ bghU£fis
f©fhâ¡F« bghU£L jdJ _‹W é‰gid¡ Tl§fëš é‰gid brŒa¥gL«
bghGJngh¡F¢ rhjd§fŸ g‰¿a étu§fis¥ gÂÎ brŒjJ. Ïu©L thu§fëš
eilbg‰w é‰gid étu§fŸ ËtU« m£ltidæš F¿¥Ãl¥g£LŸsd.
T.V. DVD Videogames CD Players
thu« Ifil I 30 15 12 10fil II 40 20 15 15fil III 25 18 10 12
thu« IIfil I 25 12 8 6fil II 32 10 10 12fil III 22 15 8 10
mâfë‹ T£liy¥ ga‹gL¤Â Ïu©L thu§fëš é‰gid brŒa¥g£l
rhjd§fë‹ TLjiy¡ fh©f.
ԮΠ- mâfŸ 129
Ô®Î: Kjš thu¤Âš, _‹W é‰gid¡ Tl§fëš é‰gid brŒa¥gL« rhjd§fŸ
g‰¿a étu§fë‹ mâ mik¥ò
TV DVD Video CD
A = 30
40
25
15
20
18
12
15
10
10
15
12
f p filfilfil
I
II
III
Ïnjngh‹W, Ïu©lh« thu¤Âš _‹W é‰gid¡ Tl§fëš é‰gid brŒa¥gL«
rhjd§fŸ g‰¿a étu§fë‹ mâ mik¥ò
TV DVD Video CD
B = 25
32
22
12
10
15
8
10
8
6
12
10
f p filfilfil
I
II
III
Mfnt, Kjš k‰W« Ïu©lh« thu§fëš _‹W é‰gid¡ Tl§fëY« é‰gid
brŒa¥g£l rhjd§fë‹ TLjè‹ mâ mik¥ò
A B+ = 30
40
25
15
20
18
12
15
10
10
15
12
25
32
22
12
10
15
8
10
8
6
12
10
+f fp p
= 30 25
40 32
25 22
15 12
20 10
18 15
12 8
15 10
10 8
10 6
15 12
12 10
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
f p
TV DVD Video CD
= 55
72
47
27
30
33
20
25
18
16
27
22
f p filfilfil
I
II
III
12. xU Ú¢rš Fs¤Â‰F xU ehS¡fhd EiHΡ f£lz« ËtUkhW
xU ehS¡fhd EiHΡ f£lz« ( ` ) cW¥Ãd® ÁWt® bgçat®
Égfš 2 kâ¡F K‹ò 20 30Égfš 2 kâ¡F Ëò 30 40
cW¥Ãd® mšyhjt®
Égfš 2 kâ¡F K‹ò 25 35Égfš 2 kâ¡F Ëò 40 50
cW¥Ãd® mšyhjt®fS¡F V‰gL« TLjš f£lz¤ij¡ F¿¡F« mâia¡ fh©f.
Ô®Î: Ú¢rš Fs¤Âš xU ehS¡F cW¥Ãd®fS¡fhd EiHΡ f£lz¤ij
F¿¡F« mâ A v‹f.
ÁWt® bgçat®
A = 2030
30
40c m ™
™
2
2
Égf kâ¡F K‹ò
Égf kâ¡F Ëò
Ú¢rš Fs¤Âš xU ehS¡F cW¥Ãd® mšyhjt®fS¡fhd EiHΡ f£lz¤ij
F¿¡F« mâ B v‹f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«130
ÁWt® bgçat®
B = 25
40
35
50c m
™
™
2
2
Égf kâ¡F K‹ò
Égf kâ¡F Ëò
Mfnt, cW¥Ãd® mšyhjt®fS¡F V‰gL« TLjš f£lz¤ij F¿¡F« mâ
B – A = –25
40
35
50
20
30
30
40c cm m = 25 20
40 30
35 30
50 40
-
-
-
-e o
ÁWt® bgçat®
= 5
10
5
10c m ™
™
2
2
Égf kâ¡F K‹ò
Égf kâ¡F Ëò
gæ‰Á 4.3 1. ËtUtdt‰WŸ x›bth‹¿Y« mâfë‹ bgU¡f‰ gy‹ tiuaW¡f¥g£LŸsjh
vd¤ Ô®khå¡f. m›th¿U¥Ã‹, bgU¡f‰gyå‹ tçiria vGJf.
(i) AB, ϧF ,A a B bx xij ij4 3 3 2
= =6 8@ B (ii) PQ, ϧF ,P p Q qx xij ij4 3 4 3
= =6 6@ @ (iii) MN, ϧF ,M m N n
x xij ij3 1 1 5= =6 6@ @ (iv) RS, ϧF ,R r S s
x xij ij2 2 2 2= =6 6@ @
Ô®Î: (i) A-‹ ãušfë‹ v©â¡ifÍ«, B-‹ ãiufë‹ v©â¡ifÍ« rk«.
Mfnt, bgU¡f‰gy‹ mâ AB tiuaW¡f¥gL»‹wJ k‰W« AB-æ‹
tçir 4 × 2 MF«.
(ii) P-‹ ãušfë‹ v©â¡ifÍ«, Q-‹ ãiufë‹ v©â¡ifÍ« rkkhf
Ïšiy.
Mfnt, Ï›éU mâfë‹ bgU¡fš PQ-I tiuaW¡f ÏayhJ.
(iii) M-‹ ãušfë‹ v©â¡ifÍ«, N-‹ ãiufë‹ v©â¡ifÍ« rk«.
Mfnt, Ï›éU mâfë‹ bgU¡fš MN tiuaW¡fgL»wJ k‰W«
MN-‹ tçir 3×5 MF«.
(iv) R-‹ ãušfë‹ v©â¡ifÍ«, S-‹ ãiufë‹ v©â¡ifÍ« rk«.
Mfnt, bgU¡f‰gy‹ mâ RS tiuaW¡fgL»wJ k‰W« RS-‹ tçir
2×2 MF«.
2. ËtUtdt‰¿‰F mâfë‹ bgU¡fš tiuaW¡f¥gLkhdhš, mt‰iw¡ fh©f.
(i) 2 15
4-^ ch m (ii) 3
5
2
1
4
2
1
7
-c cm m
(iii) 2
4
9
1
3
0
4
6
2
2
7
1-
--
-
e fo p (iv) 6
32 7
--e ^o h
Ô®Î: (i) A = (2 –1) k‰W« B = 5
4c m v‹f.
mâ A-‹ tçir 1 × 2 k‰W« mâ B-‹ tçir 2 × 1.A-‹ ãušfë‹ v©â¡ifÍ«, B-‹ ãiufë‹ v©â¡ifÍ« rk«. Mfnt, AB tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
nkY« AB = (2 –1) 5
4c m = ( (2)(5) + (–1)4 ) = ( 6 ).
ԮΠ- mâfŸ 131
(ii) A = 3
5
2
1
-c m k‰W« B = 4
2
1
7c m v‹f.
mâ A-‹ tçir 2 × 2 k‰W« mâ B-‹ tçir 2 × 2.A-‹ ãušfë‹ v©â¡ifÍ«, B-‹ ãiufë‹ v©â¡ifÍ« rk«.Mfnt, AB tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
nkY« AB = 3
5
2
1
4
2
1
7
-c cm m
= ( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
( )( )
3 4
5 4
2 2
1 2
3 1
5 1
2 7
1 7
+
+
- +
+
-e o = 12 4
20 2
3 14
5 7
-
+
-
+e o = 8
22
11
12
-c m
(iii) A = 2
4
9
1
3
0-
-e o k‰W« B =
4
6
2
2
7
1
-
-
f p v‹f.
mâ A-‹ tçir 2 × 3 k‰W« mâ B-‹ tçir 3 × 2. A-‹ ãušfë‹ v©â¡ifÍ«, B-‹ ãiufë‹ v©â¡ifÍ« rk«.Mfnt, AB tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
nkY« AB = 2
4
9
1
3
0
4
6
2
2
7
1-
--
-
e fo p = 8 54 6
16 6 0
4 63 3
8 7 0
- +
+ -
+ -
- +e o = 40
22
64
1
-c m
(iv) A = 6
3-e o k‰W« B = (2 – 7) v‹f.
mâ A-‹ tçir2 × 1 k‰W« mâ B-‹ tçir 1 × 2.A-‹ ãušfë‹ v©â¡ifÍ«, B-‹ ãiufë‹ v©â¡ifÍ« rk«.Mfnt, AB tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
nkY« AB = 6
32 7
6 2 6 7
3 2 3 7
12 42
6 21
# #
# #-- =
-
- - -=
-
-c ^ ^
^ ^ ^e cm h h
h h ho m
3. xU gH éahghç j‹Dila filæš gH§fis é‰gid brŒ»wh®. M¥ÃŸ, kh«gH«
k‰W« MuŠR M»at‰¿‹ x›bth‹¿‹ é‰gid éiy Kiwna ` 20, ` 10 k‰W«
` 5 MF«. 3 eh£fëš é‰gidahF« gH§fë‹ v©â¡iffë‹ étu§fŸ ÑnH
ju¥g£LŸsd.
ehŸ M¥ÃŸ kh«gH« MuŠR
1 50 60 302 40 70 203 60 40 10
x›bthU ehëY« »il¤j bkh¤j é‰gid¤ bjhifia¡ F¿¥ÃL« xU mâia
vGJf. ÏÂèUªJ gH§fë‹ é‰gidæš »il¤j bkh¤j¤ bjhifia¡ fz¡»Lf.
Ô®Î: M¥ÃŸ, kh«gH« k‰W« MuŠR M»a x›bth‹¿‹ é‰gid éiyia¡
F¿¡F« mâ A v‹f. éiy
A = 20
10
5
f p M¥ÃŸ
kh«gH«
MuŠR
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«132
_‹W eh£fëš é‰gidahF« gH§fë‹ v©â¡ifia F¿¡F« mâ B v‹f.
M¥ÃŸ kh«gH« MuŠR
B = 50
40
60
60
70
40
30
20
10
f p ehŸ
ehŸ
ehŸ
1
2
3
Mfnt, x›bthU ehS« »il¤j bkh¤j é‰gid¤ bjhifia¡ F¿¥ÃL« mâ
T = BA.
& T = 50
40
60
60
70
40
30
20
10
20
10
5
f fp p
= 1000
800
1200
600
700
400
150
100
50
+
+
+
+
+
+
f p = 1750
1600
1650
f p ehŸ
ehŸ
ehŸ
1
2
3
Mfnt, »il¤j bkh¤j bjhif = ` (1750+1600+1650) = ` 5000kh‰WKiw: _‹W gH§fë‹ bkh¤j é‰gidia F¿¡F« mâ C. C = ( 50+40+60 60+70+40 30+20+10 ) = ( 150 170 60 ) Mfnt, mid¤J gH§fisÍ« é‰wš »il¤j bkh¤j bjhif
T = CA
= (150 170 60) 20
10
5
f p = (3000 + 1700 + 300) = (5000)
Mfnt, T = ` 5000
4. x
y
x1
3
2
3 0
0
9
0
0=c c cm m m våš, x k‰W« y-æ‹ kÂ¥òfis¡ fh©f. .
Ô®Î: x
y
x1
3
2
3 0
0
9
0
0=c c cm m m x
x
y
y
0
3 0
0 2
0 3&
+
+
+
+e o = x
9
0
0c m x
x
y
y3
2
3& c m = x
9
0
0c m
x¤j cW¥òfis x¥Ãl, ek¡F »il¥gJ
3x = 9 x 3& = k‰W« 2y = 0 y 0& = .
5. ,,A Xx
yC
5
7
3
5
5
11= = =
-
-c c em m o k‰W« AX C= våš, x k‰W« y-fë‹
kÂ¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: A = 5
7
3
5c m, X = x
yc m k‰W« C = 5
11
-
-e o vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
AX = C x
y
5
7
3
5
5
11& =
-
-c c em m o x
x
y
y
5
7
3
5&
+
+e o = 5
11
-
-e o
x¤j cW¥òfis x¥Ãl, ek¡F »il¥gJ
ԮΠ- mâfŸ 133
5x + 3y = – 5 & 5x + 3y + 5 = 0 7x + 5y = –11 & 7x + 5y + 11 =0FW¡F¥ bgU¡fš Kiwæš rk‹ghLfis¤ Ô®¥ngh«.
x y 1
3
5
5
11
5
7
3
5
& x y33 25 35 55 25 21
1-
=-
=-
& x y8 20 4
1=-
= 2, 5x y48
420& = = = - =-
6. A1
2
1
3=
-c m våš, A A I O4 52
2- + = vd ãWÎf.
Ô®Î: A2 = A.A
= 1
2
1
3
1
2
1
3
- -c cm m = 1 2
2 6
1 3
2 9
-
+
- -
- +e o = 1
8
4
7
- -c m
A A I4 52
2- + = 4 5
1
8
4
7
1
2
1
3
1
0
0
1
- --
-+c c cm m m
= 1
8
4
7
4
8
4
12
5
0
0
5
- -+
-
- -+c e cm o m
= 1 4 5
8 8 0
4 4 0
7 12 5
- - +
- +
- + +
- +e o = 0
0
0
0c m = O
7. k‰W«A B3
4
2
0
3
3
0
2= =c cm m våš, AB k‰W« BA M»at‰iw¡ fh©f. mit
rkkhf ÏU¡Fkh?
Ô®Î: A k‰W« B v‹gd 2 × 2 tçir bfh©l rJu mâfŸ. Mfnt, AB k‰W« BA M»at‰¿‹ bgU¡f‰gy‹ tiuaW¡f¥gL»wJ.
AB = 3
4
2
0
3
3
0
2c cm m = 9 6
12 0
0 4
0 0
+
+
+
+e o = 15
12
4
0c m g (1)
BA = 3
3
0
2
3
4
2
0c cm m = 9 0
9 8
6 0
6 0
+
+
+
+e o = 9
17
6
6c m g (2)
(1) k‰W« (2)-èUªJ, AB ! BA.
8. , k‰W«A B C1
1
2
2
1
3
0
1
2
2 1=-
= =c f ^m p h våš, ( ) ( )AB C A BC= v‹gij
rçgh®¡fΫ.
Ô®Î: A-‹ tçir 2 × 3, B-‹ tçir 3 × 1 k‰W« C-‹ tçir 1 × 2 MF«.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«134
Mfnt, AB-‹ tçir 2 × 1 k‰W« BC-‹ tçir 3 × 2 MF«.
AB = 1
1
2
2
1
3
0
1
2
-c fm p = 0 2 2
0 2 6
4
8
+ +
+ +=e co m
vdnt, (AB)C = 4
8c m (2 1) = 8
16
4
8c m g (1)
BC = 0
1
2
f p (2 1) = 0
2
4
0
1
2
f p
vdnt, A(BC) = 1
1
2
2
1
3
0
2
4
0
1
2
-c fm p = 0 4 4
0 4 12
0 2 2
0 2 6
+ +
+ +
+ +
+ +e o
= 8
16
4
8c m g (2)
(1) k‰W« (2)- èUªJ, ( ) ( )AB C A BC= .
Mfnt, mâfë‹ bgU¡fš nr®¥ò¥ g©òilaJ.
9. k‰W«A B5
7
2
3
2
1
1
1= =
-
-c em o våš, ( )AB B AT T T
= v‹gij rç¥gh®¡fΫ.
Ô®Î: A = 5
7
2
3c m, B = 2
1
1
1-
-e o
A, B v‹gd 2 × 2 tçirÍila rJu mâfŸ. Mfnt, bgU¡fš mâ AB tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
AB = 5
7
2
3
2
1
1
1-
-c em o = 10 2
14 3
5 2
7 3
-
-
- +
- +e o = 8
11
3
4
-
-e o
Mfnt, ( )AB T = 8
3
11
4- -e o g (1)
BT = 2
1
1
1-
-e o ; AT = 5
2
7
3c m
Mfnt, B AT T = 2
1
1
1
5
2
7
3-
-e co m = 10 2
5 2
14 3
7 3
-
- +
-
- +e o
= 8
3
11
4- -e o g (2)
(1) k‰W« (2)-èUªJ, ( )AB B AT T T= .
10. k‰W«A B5
7
2
3
3
7
2
5= =
-
-c em o v‹w mâfŸ x‹W¡bfh‹W bgU¡fš ne®khW
mâ vd ãWÎf.
ԮΠ- mâfŸ 135
Ô®Î: A = 57
2
3c m k‰W« B = 3
7
2
5-
-e o vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
A k‰W« B M»ad 2 × 2 tçirÍila rJu mâfŸ. Mfnt AB k‰W« BA M»at‰¿‹ bgU¡fš mâfŸ tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
AB = 57
2
3
3
7
2
5-
-c em o = 15 14
21 21
10 10
14 15
-
-
- +
- +e o = 1
0
0
1c m = I g (1)
BA = I3 2
7 5
5 2
7 3
15 14 6 6
35 35 14 15
1 0
0 1
-
-=
- -
- + - += =c c c cm m m m g (2)
(1) k‰W« (2)-èUªJ, ek¡F »il¥gJ AB BA I= = .
vdnt, bfhL¡f¥g£l mâfŸ mâ¥bgU¡fè‹ Ñœ x‹W¡bfh‹W ne®khW
mâfshF«.
11. Ô®¡f: xx
11
2
0
3 50
- -=^ e c ^h o m h.
Ô®Î: (x 1) ( )x1
2
0
3 50
- -=e co m & (x 1) x
x
0
2 15
+
- -e o = (0)
& (x 1) x
x2 15- -e o = (0) & ((x)(x) + (1)(–2x–15)) = (0)
& (x2 – 2x – 15) = ( 0 )Mfnt, x x2 15 0
2- - = & ( )( )x x3 5 0+ - = & ,x 3 5=- .
12. k‰W«A B1
2
4
3
1
3
6
2=
-
-=
-
-e eo o våš, ( )A B A AB B22 2 2!+ + + vd
ãWÎf.
Ô®Î: A + B = 1
2
4
3
1
3
6
2-
-+
-
-e eo o
= 1 1
2 3
4 6
3 2
0
1
2
1
-
- +
- +
-=e co m
( )A B 2+ = (A + B) (A + B)
= 0
1
2
1
0
1
2
1c cm m = 0 2
0 1
0 2
2 1
+
+
+
+e o = 2
1
2
3c m g (1)
A2 = AA = 1
2
4
3
1
2
4
3-
-
-
-e eo o
= 1 8
2 6
4 12
8 9
9
8
16
17
+
- -
- -
+=
-
-e eo o
AB = 1
2
4
3
1
3
6
2-
- -
-e eo o
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«136
= 1 12
2 9
6 8
12 6
- -
+
+
- -e o = 13
11
14
18
-
-e o
2AB = 2 13
11
14
18
26
22
28
36
-
-=
-
-e eo o
B2 = BB = 1
3
6
2
1
3
6
2
-
-
-
-e eo o
= 1 18
3 6
6 12
18 4
+
- -
- -
+e o = 19
9
18
22-
-e o
Mfnt, 2A AB B2 2+ + = 9
8
16
17
26
22
28
36
19
9
18
22-
-+
-
-+
-
-e e eo o o
= 9 26 19
8 22 9
16 28 18
17 36 22
- +
- + -
- + -
- +e o
= 2
5
6
3
-c m g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, ( ) 2A B A AB B2 2 2!+ + +
13. , k‰W«A B C3
7
3
6
8
0
7
9
2
4
3
6= = =
-c c cm m m våš, ( ) k‰W«A B C AC BC+ + v‹w
mâfis¡ fh©f. nkY«, ( )A B C AC BC+ = + v‹gJ bkŒahFkh?
Ô®Î: A + B = 3 8
7 0
3 7
6 9
11
7
10
15
+
+
+
+=e co m
(A + B) C = 11
7
10
15
2
4
3
6
-c cm m = 22 40
14 60
33 60
21 90
+
+
- +
- +e o
= 62
74
27
69c m g (1)
AC = 3
7
3
6
2
4
3
6
-c cm m
= 6 12
14 24
9 18
21 36
+
+
- +
- +e o = 18
38
9
15c m
BC = 8
0
7
9
2
4
3
6
-c cm m
= 16 28
0 36
24 42
0 54
+
+
- +
+e o = 44
36
18
54c m
AC + BC = 18
38
9
15c m+ 44
36
18
54c m = 62
74
27
69c m g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ ( )A B C AC BC+ = + .
ԮΠ- mâfŸ 137
gæ‰Á 4.4
rçahd éilia¤ nj®ªbjL¡fΫ.
1. ËtUtdt‰WŸ vªj T‰W bkŒahdjšy?
(A) Âiræè mâahdJ xU rJu mâahF«.
(B) _iy é£l mâahdJ xU rJu mâahF«.
(C) Âiræè mâahdJ xU _iy é£l mâahF«.
(D) _iy é£l mâahdJ xU Âiræè mâahF«.
Ô®Î: xU Âiræè mâ, _iyé£l mâahF«. Mdhš xU _iyé£l mâ
Âiræè mâahf ÏU¡f nt©oa mtÁa« Ïšiy. ( éil. (D) ) 2. A a
ij m n=
#6 @ v‹gJ xU rJu mâ våš,
(A) m n1 (B) m n2 (C) m 1= (D) m = nÔ®Î: xU rJu mâæš ãiufë‹ v©â¡ifÍ«, ãušfë‹ v©â¡ifÍ«
rk«.
Mfnt, A aij m n
=#
6 @ v‹gJ xU rJumâ. Mfnt, m = n MF«. ( éil. (D) )
3. x
y x
y3 7
1
5
2 3
1
8
2
8
+
+ -=
-e eo o våš, x k‰W« y-fë‹ kÂ¥òfŸ Kiwna
(A) –2 , 7 (B) 31- , 7 (C)
31- ,
32- (D) 2 , –7
Ô®Î: mâfŸ rk« v‹gjhš, x¤j cW¥òfŸ rk«. Mfnt,
3 7 1 2 ; 1 8 7x x y y& &+ = =- + = = ( éil. (A) )
4. k‰W«A B1 2 3
1
2
3
= - =
-
-
^ fh p våš, A + B =
(A) 0 0 0^ h (B) 0
0
0
f p (C) 14-^ h (D) tiuaW¡f¥gléšiy
Ô®Î: bt›ntW tçirfŸ bfh©l mâfë‹ T£liy tiuaW¡f ÏayhJ. A-‹ tçir 1 × 3 k‰W« B-‹ tçir 3 × 1. vdnt A + B tiuaW¡fglhjJ. ( éil. (D) )
5. xU mâæ‹ tçir 2 3# våš, m›tâæš cŸs cW¥òfë‹ v©â¡if
(A) 5 (B) 6 (C) 2 (D) 3
Ô®Î: m × n tçir bfh©l mâ mn cW¥òfis¥ bg‰¿U¡F«. ( éil. (B) )
6. 4x
8 4
8
2
1
1
2=c cm m våš, x-‹ kÂ¥ò
(A) 1 (B) 2 (C) 41 (D) 4
Ô®Î: x
8 4
8
8
4
4
2=c cm m. x¤j cW¥òfis x¥ÃL« nghJ, eh« bgWtJ 4x =
( éil. (D) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«138
7. A-‹ tçir 3 4# k‰W« B-‹ tçir 4 3# våš, BA-‹ tçir
(A) 3 3# (B) 4 4# (C) 4 3# (D) tiuaW¡f¥gléšiy
Ô®Î:B-‹ tçir 4 3# , A-‹ tçir 3 4# . Mfnt, BA-‹ tçir 4 4# . ( éil. (B) )
8. A1
0
1
21 2# =c ^m h våš, A-‹ tçir
(A) 2 1# (B) 2 2# (C) 1 2# (D) 3 2#
Ô®Î: (1 2)A1
0
1
2m n2 2
1 2=
##
#c m
2n& = k‰W« 1m = . Mfnt, A-‹ tçir 1 2# . ( éil. (C) )
9. A k‰W« B v‹gd rJu mâfŸ. nkY« AB = I k‰W« BA = I våš, B v‹gJ
(A) myF mâ (B) ó¢Áa mâ
(C) A-‹ bgU¡fš ne®khW mâ (D) A-
Ô®Î: tiuaiwæ‹go AB BA I= = våš, B v‹gJ A-‹ bgU¡fš ne®khW
mâahF«. ( éil. (C) )
10. x
y
1
2
2
1
2
4=c c cm m m våš, x k‰W« y-fë‹ kÂ¥òfŸ Kiwna
(A) 2 , 0 (B) 0 , 2 (C) 0 , 2- (D) 1 , 1
Ô®Î: x
y
1
2
2
1
2
4=c c cm m m 2
2
x y
x y
2
4&
+
+=e co m
Mfnt, 2 2 (1) ; 2 4 (2)x y x yg g+ = + =
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, ; .x y2 0= = ( éil. (A) )
F¿¥ò: neuoahf ÃuÂæLtj‹ _y« 2 , 0x y= = v‹git Ïu©L ne®¡nfhL
fisÍ« ãiwÎ brŒtij fhzyh«.
11. A1
3
2
4=
-
-e o k‰W« A B O+ = våš, B =
(A) 1
3
2
4-
-e o (B) 1
3
2
4
-
-e o (C) 1
3
2
4
-
-
-
-e o (D) 1
0
0
1c m
Ô®Î: B A1
3
2
4
1
3
2
4=- =-
-
-=
-
-e eo o. ( éil. (B) )
12. A4
6
2
3=
-
-e o, våš, A2 =
(A) 16
36
4
9c m (B) 8
12
4
6
-
-e o (C) 4
6
2
3
-
-e o (D) 4
6
2
3
-
-e o
ԮΠ- mâfŸ 139
Ô®Î: A AA4
6
2
3
4
6
2
3
16 12
24 18
8 6
12 9
4
6
2
32= =
-
-
-
-=
-
-
- +
- +=
-
-e e e eo o o o
( éil. (D) ) 13. A-‹ tçir m n# k‰W« B-‹ tçir p q# v‹f. nkY«, A k‰W« B M»adt‰¿‹
TLjš fhz ÏaYbkåš,
(A) m p= (B) n = q (C) n = p (D) m = p, n = qÔ®Î: xnu tçir bfh©l mâfS¡F k£Lnk T£lš tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
ϧF, m n# = p q# v‹whš k£Lnk A k‰W« B mâfë‹ TLjš fhz ÏaY«.
Mfnt, m p= k‰W« n = q MF«. ( éil. (D) )
14. a
1
3
2
2
1
5
0-=c e cm o m våš, a-‹ kÂ¥ò
(A) 8 (B) 4 (C) 2 (D) 11
Ô®Î: 2 3
0
5
0
a a
1
3
2
2
1
5
0&
-=
-=c e c c cm o m m m
& a a2 3 5 4&- = = ( éil. (D) )
15. Aa
c
b
a=
-e o k‰W« A I2
= våš,
(A) 1 02a bc+ + = (B) 1 0
2a bc- + =
(C) 1 02a bc- - = (D) 1 0
2a bc+ - =
Ô®Î: A I0
0 1
0
0
12
2
2&a bc
bc a=
+
+=e co m
1 1 02 2& &a bc a bc+ = - - = ( éil. (C) )
16. A aij 2 2
=#
6 @ k‰W« a i jij= + våš, A =
(A) 1
3
2
4c m (B) 2
3
3
4c m (C) 2
4
3
5c m (D) 4
6
5
7c m
Ô®Î: Aa
a
a
a2
3
3
411
21
12
22
= =e co m ( éil. (B) )
17. a
c
b
d
1
0
0
1
1
0
0
1
-=
-c c em m o våš, a, b, c k‰W« d M»adt‰¿‹ kÂ¥òfŸ Kiwna
(A) , , ,1 0 0 1- - (B) 1, 0, 0, 1 (C) , , ,1 0 1 0- (D) 1, 0, 0, 0
Ô®Î: a
c
b
d
1
0
0
1
- -=
-c em o. x¤j cW¥òfis x¥Ãl
1, 0, 0a b c=- = = k‰W« 1d =- ( éil. (A) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«140
18. A7
1
2
3= c m k‰W« A B
1
2
0
4+ =
-
-e o våš, mâ B =
(A) 1
0
0
1c m (B) 6
3
2
1-e o (C) 8
1
2
7
- -
-e o (D) 8
1
2
7-e o
Ô®Î: B 1
2
0
4
7
1
2
3=
-
--e co m =
8
1
2
7
- -
-e o. ( éil. (C) )
19. x5 1
2
1
3
20- =^ f ^h p h våš, x-‹ kÂ¥ò
(A) 7 (B) 7- (C) 71 (D) 0
Ô®Î: 20x5 1
2
1
3
- =^ f ^h p h
(10 3) (20) 13 20 7x x x& &- + = - = =- ( éil. (B) )
20. A k‰W« B v‹gd xnu tçirÍila rJu mâfŸ våš, Ñœ¡f©litfëš vJ
bkŒahF«?
(A) ( )AB A BT T T= (B) ( )A B A BT T T T
=
(C) ( )AB BAT= (D) ( )AB B AT T T
=
Ô®Î: ãiu ãuš kh‰W mâ¡fhd Ë-ÂU¥òif éÂæ‹ go, ( )AB B AT T T= .
( éil. (D) )
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 141
gæ‰Á 5.1 1. ËtU« òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©Lfë‹ eL¥òŸëfis¡ fh©f.
(i) ,1 1-^ h k‰W« ,5 3-^ h (ii) ,0 0^ h k‰W« ,0 4^ h.
Ô®Î: (i) ( , ) (1, 1), ( , ) ( 5,3)x y x y1 1 2 2
= - = - v‹f.
(1, –1), (–5, 3) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤J©o‹ ika¥òŸë,
, , , ( 2,1)x x y y
2 2 21 5
21 3
24
221 2 1 2
+ += - - + = - = -c ` `m j j
(ii) ( , ) (0,0), ( , ) (0,4)x y x y1 1 2 2
= = v‹f.
(0, 0), (0, 4) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤J©o‹ ika¥òŸë,
, (0, 2)2
0 02
0 4+ + =` j
2. ËtU« òŸëfis Kidfshf¡ bfh©l K¡nfhz§fë‹ eL¡nfh£L
ika§fis¡ fh©f.
(i) , , , ,k‰W«1 3 2 7 12 16-^ ^ ^h h h (ii) , , , ,k‰W«3 5 7 4 10 2- - -^ ^ ^h h h
Ô®Î: (i) ( , ) (1,3), ( , ) (2,7)x y x y1 1 2 2
= = k‰W« ( , ) (12, 16)x y3 3
= - v‹f.
eL¡nfh£L ika«, ,x x x y y y
3 31 2 3 1 2 3+ + + +
c m = ,3
1 2 123
3 7 16+ + + -` j
(5, 2)= - .
(ii) ( , ) (3, 5), ( , ) ( 7,4)x y x y1 1 2 2
= - = - k‰W« ( , ) (10, 2)x y3 3
= - v‹f.
eL¡nfh£L ika«, ,3
3 7 103
5 4 2- + - + -` j = , (2, 1)36
33- = -` j .
3. xU t£l¤Â‹ ika« (-6, 4). m›t£l¤Â‹ xU é£l¤Â‹ xU Kid, MÂ¥òŸë
våš, k‰bwhU Kidia¡ fh©f.
Ô®Î: é£l¤Â‹ xU Kid MÂ¥òŸë (0, 0). k‰bwhU Kid ( , )x y v‹f.
t£l¤Â‹ ika« é£l¤Â‹ ika¥òŸë MF«.
Mfnt, , ( 6, 4)x y2
02
0+ += -c m .
x, y m¢R¤bjhiyÎfis ÏUòwK« rk¥gL¤j, eh« bgWtJ
6 12x x2
0 &+ =- =- , 4 8.y
y2
0&
+= =
vdnt, é£l¤Â‹ k‰bwhU Kid ( , )12 8- .
Ma¤bjhiy toéaš 5
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«142
4. òŸë (1, 3)-I eL¡nfh£L ikakhf¡ bfh©l K¡nfhz¤Â‹ ÏU KidfŸ
(-7, 6) k‰W« (8, 5) våš, K¡nfhz¤Â‹ _‹whtJ Kidia¡ fh©f.
Ô®Î: K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ (-7, 6), (8, 5) k‰W« eL¡nfh£L ika« ( , )1 3 vd
bfhL¡f¥g£LŸsJ. _‹whtJ c¢Á ( , )x y v‹f.
Mfnt, , (1, 3)x y3
7 83
6 5- + + + +=c m
& , (1, 3)x y3
13
11+ +=c m
x, y m¢R¤bjhiyÎfis ÏUòwK« rk¥gL¤j, eh« bgWtJ
1 2x x3
1 &+ = = k‰W« 3 2.y
y3
11&
+= =-
vdnt, K¡nfhz¤Â‹ _‹whtJ c¢Á (2, )2- .
5. Ãç΢ N¤Âu¤ij¥ ga‹gL¤Â, A(1,0), B(5,3), C(2,7) k‰W« D (–2, 4) v‹w tçiræš
vL¤J¡bfhŸs¥g£l òŸëfŸ xU Ïizfu¤Â‹ c¢ÁfshF« vd ãWÎf.
Ô®Î: Ïizfu¤Â‹ _iyé£l§fŸ x‹iwbah‹W ÏUrk¡ T¿L« vd eh«
m¿nth«. Ï¥nghJ,
AC-‹ ika¥òŸë , , .2
1 22
0 723
27+ + =` `j j
BD-‹ ika¥òŸë , ,2
5 22
3 423
27- + =` `j j.
AC k‰W« BD-‹ ika¥òŸëfŸ x‹nwahF«. Mfnt ABCD X® Ïizfu«.
6. (3, 4) k‰W« (– 6, 2) M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid btë¥òwkhf
3 : 2 v‹w é»j¤Âš Ãç¡F« òŸëæ‹ m¢R¤ bjhiyÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: ( , )A 3 4 k‰W« ( , )B 6 2- v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ, ( , )P x y v‹gJ
AB-ia 3 : 2 v‹w é»j¤Âš btë¥òwkhf Ãç¡F« òŸë v‹f.
Mfnt, P(x, y) = ,Pl m
lx mx
l m
ly my2 1 2 1
-
-
-
-c m.
( , )( ) ( )
,( ) ( )
( 24, 2) .P x y P P3 2
3 6 2 33 2
3 2 2 4=
-- -
--
= - -c m
7. (– 3, 5) k‰W« (4, – 9) M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid c£òwkhf
1 : 6 v‹w é»j¤Âš Ãç¡F« òŸëæ‹ m¢R¤ bjhiyÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: ( 3, )A 5- k‰W« ( , )B 4 9- v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ, ( , )P x y v‹gJ
AB-I 1 : 6 v‹w é»j¤Âš c£òwkhf Ãç¡F« òŸë v‹f.
Mfnt, P(x, y) = ,Pl m
lx mx
l m
ly my2 1 2 1
+
+
+
+c m
( , )( ) ( )
,( ) ( )
( 2, 3) .P x y P P1 6
1 4 6 31 6
1 9 6 5=
++ -
+- +
= -c m
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 143
8. A(–6, –5), B(–6, 4) v‹gd ÏU òŸëfŸ v‹f. nfh£L¤J©L AB-æ‹ nkš
AP = 92 AB v‹wthW mikªJŸs òŸë P-ia¡ fh©f.
Ô®Î: P(x, y) v‹gJ nfh£L¤J©L AB-‹ nkš AP AB92= v‹wthW mikªjŸs
òŸë v‹f. vdnt
AP AB92= & 9AP = 2AB
= 2( )AP PB+
7AP = 2PB . & PBAP
72= .
` : 2 : 7.AP PB =
Mfnt, P v‹gJ AB-I 2 : 7 v‹w é»j¤Âš c£òwkhf Ãç¡F«.
ÃçÎ N¤Âu¤Â‹ go,
( , )( ) ( )
,( ) ( )
, ( 6, 3)P x y2 7
2 6 7 62 7
2 4 7 59
12 429
8 35=+
- + -++ -
= - - - = - -c `m j
Mfnt, P(x, y) = P(–6, –3).
9. A(2, –2) k‰W« B(–7, 4) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il _‹W rk
ghf§fshf¥ Ãç¡F« òŸëfis¡ fh©f.
Ô®Î: P, Q v‹gd nfh£L¤J©L AB-I _‹W rkghf§fshf AP PQ QB= =
v‹wthW Ãç¡F« òŸëfŸ v‹f.
Mfnt, P v‹gJ AB-ia 1 : 2 v‹w é»j¤ÂY«, Q v‹gJ AB-ia 2 : 1 v‹w
é»j¤ÂY« c£òwkhf Ãç¡»‹wd. ÃçÎ N¤Âu¤Â‹ go
( ) ( ),
( ) ( ), ( 1, 0) .P
1 21 7 2 2
1 21 4 2 2
37 4
34 4=
+- +
++ -
= - + - = -c `m j
Mfnt, òŸë P v‹gJ (–1, 0) MF«.
nkY«, ( ) ( )
,( ) ( )
( , ) .Q2 1
2 7 1 22 1
2 4 1 24 2=
+- +
++ -
= -c m
Mfnt, òŸë Q v‹gJ (–4, 2) MF«.
F¿¥ò: Q v‹gJ PB-‹ ika¥òŸë. Mfnt òŸë , ( 4, 2) .Q21 7
20 4= - - + = -` j
Ïnjngh‹W P v‹gJ AQ-‹ ika¥òŸë MF«.
10. A(–4, 0) k‰W« B(0, 6) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il eh‹F
rkghf§fshf¥ Ãç¡F« òŸëfis¡ fh©f.
Ô®Î: P, Q, R v‹gd AB v‹w nfh£L¤J©il eh‹F rkghf§fshf Ãç¡F«
òŸëfŸ v‹f.
Q v‹gJ AB-‹ ika¥òŸë.
vdnt, Q = 24 0 ,
20 6 ( , )2 3- + + = -` j .
P v‹gJ AQ-‹ ika¥òŸë
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«144
P = , , ,24 2
20 3
26
23 3
23- - + = - = -` ` `j j j.
R v‹gJ QB-‹ ika¥òŸë R , ,22 0
23 6 1
29- + + = -` `j j.
Mfnt, njitahd òŸëfŸ ( 3, ), ( 2,3), ( 1, ) .P Q R23
29- - -
F¿¥ò: P v‹gJ AB-I 1 : 3 v‹w é»j¤ÂY«, R v‹gJ AB-I 3 : 1 v‹w
é»j¤ÂY« c£òwkhf Ãç¡F«. ÃçÎ N¤Âu¤ij ga‹gL¤ÂÍ« P k‰W« R òŸëfis fhzyh«.
11. (6, 4) k‰W« (1, –7) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid x-m¢R Ãç¡F«
é»j¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: ( , )A 6 4 k‰W« ( , )B 1 7- v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ.
P(x, 0) v‹gJ AB-I l : m v‹w é»j¤Âš c£òwkhf Ãç¡»wJ
v‹f.
ÃçÎ thŒ¥gh£o‹ go, ( , 0)( ) ( )
,( ) ( )
P x Pl m
l ml m
l m1 6 7 4=
++
+- +
c m
y m¢R¤ bjhiyÎfis rk¥gL¤j, 0 7 4 .l ml m l m
ml7 4
74& &
+- + = - =- =
Mfnt, x m¢rhdJ nfh£L¤J©L AB-I 4 : 7 v‹w é»j¤Âš c£òwkhf Ãç¡»wJ
12. (–5, 1) k‰W« (2, 3) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid
y-m¢R Ãç¡F« é»j¤ijÍ« k‰W« Ãç¡F« òŸëiaÍ« fh©f.
Ô®Î: ( , )A 5 1- k‰W« ( , )B 2 3 v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ.
P(0, y) v‹gJ AB-ia l : m v‹w é»j¤Âš c£òwkhf Ãç¡»wJ v‹f.
ÃçÎ thŒ¥gh£o‹ go, (0, )( ) ( )
,( ) ( )
P y Pl m
l ml m
l m2 5 3 1=
++ -
++
c m g (1)
x m¢R¤ bjhiyÎfis rk¥gL¤j, 0 2 5 0 .l ml m l m
ml2 5
25& &
+- = - = =
vdnt, njitahd é»j« : 5 : 2l m = .
nkY« (1)-èUªJ, eh« bgWtJ (0, ) ,( ) ( )
( , ) .P y P P05 2
5 3 2 10
717=
++
=c m
Mfnt, y m¢R Ãç¡F« òŸë ,0717` j MF«.
13. xU K¡nfhz¤Â‹ KidfŸ (1, –1), (0, 4) k‰W« (–5, 3) våš, m«K¡nfhz¤Â‹
eL¡nfhLfë‹ (medians) Ús§fis¡ fz¡»lΫ.
Ô®Î: ( , 1)A 1 - , (0,4)B k‰W« ( 5,3)C - v‹gd K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ. D, E, F v‹gd Kiwna BC, CA k‰W« AB-‹ ika¥òŸëfŸ v‹f.
vdnt, BC-‹ ika¥òŸë , ( , ) .D D2
0 52
4 325
27- + = -` j
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 145
AC-‹ ika¥òŸë , ( 2,1) .E E2
1 521 3- - + = -` j
AB-‹ ika¥òŸë , , .F F2
1 021 4
21
23+ - + =` `j j
Mfnt, eL¡nfhL AD-‹ Ús«, 1 1AD2 2
25
27= + + - -` `j j
2 2
27
29
449
481
4130
2130= + = + = =-` `j j .
eL¡nfhL BE-‹ Ús«, BE 2 0 1 42 2= - - + -^ ^h h 4 9 13= + = .
eL¡nfhL CF-‹ Ús«, CF 5 32 2
21
23= + + -` `j j
.2 2
211
23
4121
49
2130= + = + =-` `j j
Mfnt, ABCT -‹ eL¡nfhLfë‹ Ús§fŸ 2130 , 13 ,
2130 MF«.
gæ‰Á 5.2
1. Ñœ¡ f©l òŸëfis Kidfshf¡ bfh©l K¡nfhz§fë‹ gu¥òfis¡ fh©f.
(i) (0, 0), (3, 0) k‰W« (0, 2) (ii) (5, 2), (3, -5) k‰W« (-5, -1) (iii) (–4, –5), (4, 5) k‰W« (–1, –6)
Ô®Î: (i) A(0, 0), B(3, 0) k‰W« C(0, 2) v‹gd K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ.
ABCT gu¥gsÎ = ( )x y x y x y x y x y x y21
1 2 2 3 3 1 2 1 3 2 1 3+ + - + +^ h6 @
= [(0 6 0) (0 0 0)] 321 + + - + + = r.myFfŸ
(ii) bfhL¡f¥g£l òŸëfis gl¤Âš tçir¥go F¿¡fΫ. A(-5, -1), B(3, -5) k‰W« C(5, 2) v‹gd K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ v‹f.
ABCT -‹ gu¥gsÎ = 21 5
1
3
5
5
2
5
1
-
- -
-
-) 3
[( ) ( )] ( )21 25 6 5 3 25 10
21 26 38 32= + - - - - - = + = .
Mfnt, K¡nfhz¤Â‹ gu¥ò 32 r. myFfŸ.
(iii) bfhL¡f¥g£l òŸëfis gl¤Âš tçir¥go F¿¡fΫ. A(– 4, –5), B(–1, –6) k‰W« C(4, 5) v‹gd K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ v‹f..
ABCT -‹ gu¥gsÎ = 21 4
5
1
6
4
5
4
5
-
-
-
-
-
-) 3
[( ) ( )] ( )21 24 5 20 5 24 20
21 38 19= - - - - - = = .
Mfnt, K¡nfhz¤Â‹ gu¥ò 19 r. myFfŸ.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«146
2. tçiræš mikªj K¡nfhz¤Â‹ KidfS« mit mik¡F« K¡nfhz¤Â‹
gu¥gsÎfS« ÑnH¡ bfhL¡f¥g£LŸsd. x›bth‹¿Y« a-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
c¢ÁfŸ gu¥ò (rJu myFfŸ)
(i) (0, 0), (4, a), (6, 4) 17 (ii) (a, a), (4, 5), (6,–1) 9
(iii) (a, –3), (3, a), (–1,5) 12
Ô®Î: (i) A( , )0 0 , B(4, a) k‰W« C(6, 4) v‹gd K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ v‹f.
nkY« ABCT -‹ gu¥gsÎ 17 r. myFfŸ vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
Mfnt, a2
1 0
0
4 6
4
0
017=' 1
& (16 6 ) 17a21 - = 16 6a 34& - = .a 3& =-
Mfnt, a-‹ kÂ¥ò –3.
(ii) A(a, a), B(4, 5) k‰W« C(6,–1) v‹gd K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ v‹f. nkY«
ABCT -‹ gu¥gsÎ 9 r. myFfŸ vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
Mfnt, a
a
a
a21 4
5
6
19
-=) 3
[(5 4 6 ) (4 30 )] 9a a a a21& - + - + - = 8 34 18a& &- = a
213= .
Mfnt, a-‹ kÂ¥ò 213 .
(iii) A(a, –3), B(3, a) k‰W« C(–1 , 5) v‹gd K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ v‹f. nkY«
ABCT -‹ gu¥gsÎ 12 r. myFfŸ vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, 12a
a
a
21
3
3 1
5 3-
-
-=) 3
[( 15 3) ( 9 5 )] 12a a a21 2
& + + - - - + =
a a4 3 02& - + = ( )( ) 0a a3 1& - - = 3a& = k‰W« 1a =
Mfnt, a-‹ kÂ¥òfŸ 1, 3.
3. ËtU« òŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfsh vd MuhŒf.
(i) (4, 3), (1, 2) k‰W« (–2, 1) (ii) (–2, –2), (–6, –2) k‰W« (–2, 2)
(iii) ,23 3-` j, (6, –2) k‰W« (–3, 4)
Ô®Î: (i) A(4, 3), B(1, 2) k‰W« C(–2, 1) v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f.
ABCT -‹ gu¥gsÎ = 21 4
3
1
2
2
1
4
3
-' 1
= (8 1 6) (3 4 4)21 0+ - - - + =
Mfnt, bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš mikÍ«.
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 147
(ii) A(-2, -2), B(-6, -2) k‰W« C(-2, 2) v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f.
ABCT -‹ gu¥gsÎ
= [(4 12 4) (12 4 4)]21 2
2
6
2
2
2
2
2 21-
-
-
-
- -
-= - + - + -) 3
[(8 12) 12]21 8 0!= - - =-
Mfnt, bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš mikahJ.
(iii) A23 ,3-` j, B(6, -2) k‰W« C(-3, 4) v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f.
ABCT -‹ gu¥gsÎ
= [(3 24 9) (18 6 6)]21
3
6
2
3
4 3212
323
-
-= + - - + -
- -Z
[
\
]]
]
_
`
a
bb
b= 0.
Mfnt, bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš mikÍ«.
4. bfhL¡f¥g£oU¡F« òŸëfŸ xU nfhliktd våš, x›bth‹¿Y« k-‹ kÂ¥ig¡
fh©f.
(i) (k, –1), (2, 1) k‰W« (4, 5) (ii) , , , ,k‰W« k2 5 3 4 9- -^ ^ ^h h h
(iii) , , , ,k‰W«k k 2 3 4 1-^ ^ ^h h h
Ô®Î: (i) A(k, -1), B(2, 1) k‰W« C(4, 5) bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f.
_‹W òŸëfS« xnu ne®¡nfh£oš miktjhš ABCT -‹ gu¥ò ó{ía« MF«.
Mfnt, 0k k
21
1
2
1
4
5 1- -=) 3
[( 6) (2 5 )] 0k k& + - + = 1k& = .
Mfnt, k-‹ kÂ¥ò 1.(ii) , , ,A B2 5 3 4- -^ ^h h k‰W« ,C k9^ h v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f._‹W òŸëfS« xnu ne®¡nfh£oš miktjhš ABCT -‹ gu¥ò ó{ía« MF«.
Mfnt
& 0k2
1 2
5
3
4
9 2
5- - -=) 3
& [( 8 3 45) ( 15 36 2 )] 0k k- + - - - - + = 2.k& =
Mfnt, k-‹ kÂ¥ò 2.(iii) , , ,A k k B 2 3^ ^h h k‰W« ,C 4 1-^ h v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f._‹W òŸëfS« xnu ne®¡nfh£oš miktjhš, ABCT -‹ gu¥ò ó{ía« MF«.
Mfnt,
& 0k
k
k
k21 2
3
4
1-=) 3
& (3 2 4 ) (2 12 ) 0k k k k- + - + - = 6 14 0 .k k37& &- = =
Mfnt, k-‹ kÂ¥ò 37 .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«148
5. ËtUtdt‰iw Kidfshf¡ bfh©l eh‰fu§fë‹ gu¥gsÎfis¡ fh©f.
(i) , , , , , ,k‰W«6 9 7 4 4 2 3 7^ ^ ^ ^h h h h (ii) , , , , , ,k‰W«3 4 5 6 4 1 1 2- - - -^ ^ ^ ^h h h h
(iii) , , , , , ,k‰W«4 5 0 7 5 5 4 2- - - -^ ^ ^ ^h h h h
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£l òŸëfis fofhu KŸnsh£l Âir¡F v®Âiræš
mikÍkhW tçirahf gl¤Âš F¿¡fΫ.
bfhL¡f¥g£l òŸëfis , , , , ,A B C4 2 7 4 6 9^ ^ ^h h h k‰W«
,D 3 7^ h v‹f.
eh‰fu« ABCD-‹ gu¥ò = 21 4
2
7
4
6
9
3
7
4
2' 1
= [( ) ( )]21 16 63 42 6 14 24 27 28+ + + - + + +
= [(127 93) (34) 17.21
21- = =
Mfnt, eh‰fu« ABCD-‹ gu¥ò 17 r. myFfŸ.
(ii) bfhL¡f¥g£l òŸëfis fofhu KŸnsh£l Âir¡F v®Âiræš mikÍkhW
tçirahf gl¤Âš F¿¡fΫ.
bfhL¡f¥g£l òŸëfis , , , , ,A B C5 6 4 1 1 2- - -^ ^ ^h h h k‰W« ,D 3 4-^ h v‹f.
eh‰fu« ABCD-‹ gu¥ò
21 5
6
4
1
1
2
3
4
5
6=
-
- -
- -
-) 3
[(5 8 4 18) ( 24 1 6 20)]21= + + + - - - - -
= [(35 51) (86) 43.21
21+ = =
Mfnt, eh‰fu« ABCD-‹ gu¥ò 43 r. myFfŸ.(iii) bfhL¡f¥g£l òŸëfis fofhu KŸnsh£l Âir¡F v®Âiræš mikÍkhW
tçirahf gl¤Âš F¿¡fΫ.
bfhL¡f¥g£l òŸëfis , , , , ,A B C4 2 5 5 0 7- - -^ ^ ^h h h k‰W« ,D 4 5-^ h v‹f. eh‰fu« ABCD-‹ gu¥ò
21 4
2
5
5
0
7
4
5
4
2=
-
- -
- -
-) 3
[(20 35 0 8) ( 10 0 28 20)]21= + + + - - + - -
= [( 5 ) ( ) .21 63 8
21 121 60 5+ = =
Mfnt, eh‰fu« ABCD-‹ gu¥ò 60.5 r. myFfŸ.
6. , , ( , ) ,k‰W«h a b k0 0^ ^h h v‹gd xU ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfŸ våš,
K¡nfhz¤Â‹ gu¥Ã‰fhd N¤Âu¤ij¥ ga‹gL¤Â 1ha
kb+ = vd ãWÎf.
ϧF 0k‰W«h k ! .
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 149
Ô®Î: , , ( , )h a b0^ h k‰W« ,k0^ h M»a _‹W òŸëfS« xnu ne®¡nfh£oš
mikªJŸsd.
vdnt, h a
b k
h
21
0
0
0' 1 = 0
& ( 0) (0 0 )hb ak kh+ + - + + = 0& hb ak+ = kh
, 0h k ! v‹gjhš, ÏUòwK« hk Mš tF¡f, eh« bgWtJ ha
kb 1+ = .
7. xU K¡nfhz¤Â‹ KidfŸ , , , ,k‰W«0 1 2 1 0 3-^ ^ ^h h h våš, Ïj‹ g¡f§fë‹
eL¥òŸëfis Ïiz¤J cUth¡F« K¡nfhz¤Â‹ gu¥gsit¡ fh©f.
nkY«, Ï¢Á¿a K¡nfhz¤Â‹ gu¥gsé‰F«, bfhL¡f¥g£l K¡nfhz¤Â‹
gu¥gsé‰F« cŸs é»j¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: , , , ,k‰W«A B C0 1 2 1 0 3-^ ^ ^h h h v‹gd K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ. nkY« D, E, F v‹gd Kiwna BC, CA k‰W« AB-‹ eL¥òŸëfŸ v‹f.
BC-‹ eL¥òŸë D2
2 0 ,2
1 3 ( , )D 1 2+ + =` j .
AC-‹ eL¥òŸë E , ( , )E2
0 02
3 1 0 1+ - =` j .
AB-‹ eL¥òŸë F 0 , ( , )F22
21 1 1 0+ - + =` j .
vdnt, TDEF-‹ gu¥ò = 21 1
2
0
1
1
0
0
2' 1
= [( ) ( )]21 1 0 2 0 1 0+ + - + + =1 r. myFfŸ.
ABCT -‹ gu¥ò = 21 2
1
0
3
0
1
2
1-) 3
= [( 0) ( 2)]21 6 0 0 0+ + - + - = 4 r. myFfŸ.
Mfnt, DEFT k‰W« ABCT -‹ gu¥òfë‹ é»j« 1 : 4 MF«.
gæ‰Á 5.3 1. ËtU« rhŒÎfis¡ bfh©l ne®¡nfhLfë‹ rhŒÎ¡ nfhz§fis¡ fh©f.
(i) 1 (ii) 3 (iii) 0Ô®Î: (i) ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ, 1m = Mfnt, ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ¡ nfhz« 1 45tan &i i= = c
(ii) ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ, m 3=
Mfnt, ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ¡ nfhz« 60tan 3 &i i= = c
(iii) ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ, 0m =
Mfnt, ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ¡ nfhz« 0 0tan &i i= = c
2. ËtU« rhŒÎ¡ nfhz§fis¡ bfh©l ne®¡nfhLfë‹ rhŒÎfis¡ fh©f.
(i) 30c (ii) 60c (iii) 90c
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«150
Ô®Î: (i) rhŒÎ¡nfhz« 30i = c vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
Mfnt, ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ, 30tan tanm3
1i= = =c .(ii) rhŒÎ¡nfhz« 06i = c. Mfnt, ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ, 0tan tanm 6 3i= = =c .(iii) rhŒÎ¡nfhz« 09i = c. ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ, 0tan tanm 9i= = =c tiuaW¡f¥glhjJ. Mfnt, ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ tiuaW¡f¥gléšiy.
3. bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ têna bršY« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎfis¡ fh©f.
(i) (3 , -2), (7 , 2) (ii) (2 , -4) k‰W« MÂ¥òŸë (iii) ,1 3 2+^ h, ,3 3 4+^ h
Ô®Î: (i) ( , )x y1 1
k‰W« ( , )x y2 2
M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
mx x
y y
2 1
2 1=-
-
Mfnt, (3, –2) k‰W« (7, 2) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ ( )
1.m7 3
2 2=
-- -
=
(ii) (2, –4) k‰W« (0, 0) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
mx x
y y
2 1
2 1=-
- =
( )( )
2.0 20 4- +- -
=-
(iii) ,1 3 2+^ h, ,3 3 4+^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
mx x
y y
2 1
2 1=-
- =
( )1
3 3 1 3
4 2
3 3 1 3
222
+ - +
- =+ - -
= = .
4. bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ tê¢ bršY« ne®¡nfhLfë‹ rhŒÎ¡ nfhz§fis¡
fh©f.
(i) ,1 2^ h, ,2 3^ h (ii) ,3 3^ h, ,0 0^ h (iii) (a , b), (-a , -b) Ô®Î: (i) ,1 2^ h, ,2 3^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
mx x
y y
2 1
2 1=-
- = 1
2 13 2-- =
Mfnt, rhŒÎ¡nfhz« 1tani = 45 .& i = c (ii) ,3 3^ h k‰W« ,0 0^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
m0 30 3
33
3
1=-- = =
Mfnt, rhŒÎ¡nfhz« tan3
1i = & 30 .i = c
(iii) (a , b) k‰W« (-a , -b) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
ma ab b
ab
ab
22=
- -- - =
-- =
Mfnt, rhŒÎ¡nfhz«, tanabi = v‹w bjhl®ÃèUªJ »il¡»wJ.
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 151
5. MÂ¥ òŸë têahfΫ, ,0 4-^ h k‰W« (8, 0) M»a òŸëfis Ïiz¡F«
nfh£L¤J©o‹ eL¥òŸë têahfΫ bršY« nfh£o‹ rhŒit¡ fh©f.
Ô®Î: ,0 4-^ h k‰W« (8 , 0) M»a òŸëfis Ïiz¡F«
ne®¡nfh£L¤J©o‹ eL¥òŸë ,2
0 824 0+ - +` j = (4, 2)-
(4, –2) k‰W« (0, 0) M»a òŸë tê¢bršY«
ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ ( ).m
0 40 2
21=
-- -
= -
6. rJu« ABCD-‹ g¡f« AB MdJ x-m¢R¡F Ïizahf cŸsJ våš,
ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(i) AB-‹ rhŒÎ (ii) BC-‹ rhŒÎ (iii) _iyé£l« AC-‹ rhŒÎ
Ô®Î: (i) g¡f« AB MdJ x m¢R¡F Ïiz v‹gjhš, AB-‹ rhŒÎ, m 0= .
(ii) BC AB= v‹gjhš BC, x-m¢Rl‹ V‰gL¤J« nfhz« 90i = c.
rhŒÎ tanm 90= c, tiuaW¡f¥glhjJ
Mfnt, BC-‹ rhŒÎ tiuaW¡f¥gléšiy.(iii) _iyé£l« AC MdJ DAB+ -I ÏUrk¡ T¿L«.
vdnt, 45 . . ., 45BAC i e+ i= =c c
Mfnt, _iyé£l« AC-‹ rhŒÎ 45tan tanm 1i= = =c .
7. rkg¡f K¡nfhz« ABC-‹ g¡f« BC MdJ x-m¢Á‰F Ïiz våš, AB k‰W« BC M»at‰¿‹ rhŒÎfis¡ fh©f
Ô®Î: rkg¡f TABC-š g¡f« BC MdJ x-m¢R¡F Ïiz. nkY« .ABC 60+ = c vdnt, g¡f« AB-‹ rhŒÎ¡nfhz« 60c. AB-‹ rhŒÎ, 60tanm 3= =c .nkY«, BC MdJ x-m¢R¡F Ïiz v‹gjhš
BC-‹ rhŒÎ, 0 0tanm = =c . 8. rhŒéid¥ ga‹gL¤Â, Ñœ¡f©l òŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« vd
ãWÎf.
(i) (2 , 3), (3 , -1) k‰W« (4 , -5) (ii) (4 , 1), (-2 , -3) k‰W« (-5 , -5) (iii) (4 , 4), (-2 , 6) k‰W« (1 , 5)
Ô®Î: (i) A(2 , 3), B(3, -1) k‰W« C(4, -5) v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f.
AB-‹ rhŒÎ 4m3 21 3
1=
-- - =-
BC-‹ rhŒÎ 4m4 35 1
2=
-- + =-
AB-‹ rhŒÎ = BC-‹ rhŒÎ. nkY« B v‹gJ bghJ¥òŸë.
Mfnt, A, B k‰W« C M»ait xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfshF«.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«152
(ii) A(4, 1), B(-2, -3) k‰W« C(-5, -5) v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f.
AB-‹ rhŒÎ m2 43 1
64
32
1=
- -- - =
-- = .
BC-‹ rhŒÎ m5 25 3
32
32
2=
- +- + =
-- = .
AB-‹ rhŒÎ = BC-‹ rhŒÎ. nkY« B v‹gJ bghJ¥òŸë.
Mfnt, A, B k‰W« C M»ait xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfshF«.
(iii) A(4, 4), B(-2, 6) k‰W« C(1, 5) v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f
AB-‹ rhŒÎ .m2 46 4
62
31
1=
- -- =
-=-
BC-‹ rhŒÎ m1 25 6
31
2=
+- =- .
AB-‹ rhŒÎ = BC-‹ rhŒÎ. nkY« B v‹gJ bghJ¥òŸë.
Mfnt, A, B k‰W« C M»ait xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfshF«.
9. (a, 1), (1, 2) k‰W« (0, b + 1) v‹gd xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfŸ våš,
a b1 1+ = 1 vd ãWÎf.
Ô®Î: ( , 1), (1, 2)A a B k‰W« (0, 1)C b+ v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ v‹f
AB-‹ rhŒÎ .ma a1
2 111
1=
-- =
-
BC-‹ rhŒÎ m b b0 11 2
11
2=
-+ - =
--
_‹W òŸëfS« xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« v‹gjhš m m1 2= .
a
b11
11&
-=
-- a b ab& + =
ÏUòwK« ab Mš tF¡f, eh« bgWtJ 1a b1 1+ = .
10. A(–2, 3), B(a, 5) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhL k‰W« C(0, 5), D(–2, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhL M»ad Ïiz nfhLfŸ våš, a-‹
kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: ne®¡nfhLfŸ AB k‰W« CD Ïiz v‹gjhš, mj‹ rhŒÎfŸ rk«
Mfnt, AB-‹ rhŒÎ = CD-‹ rhŒÎ.
a 25 3
2 01 5&
+- =
- -- 2 1a& + = 1a& =-
Mfnt, a-‹ kÂ¥ò –1.
11. A(0, 5), B(4, 2) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhlhdJ, C(-1, -2), D (5, b) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‰F¢ br§F¤J våš, b-‹ kÂ¥ig¡
fh©f.
Ô®Î: AB-‹ rhŒÎ m1 =
4 02 5
43
-- = -
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 153
CD-‹ rhŒÎ m2 = b b
5 12
62
++ = +
ne®¡nfhLfŸ AB k‰W« CD v‹gd br§F¤J v‹gjhš m m1 2
= 1-
& 1b43
62- + =-` `j j 2 8 6.b b& &+ = =
Mfnt, b-‹ kÂ¥ò 6.
12. TABC-‹ KidfŸ A(1, 8), B(-2, 4), C(8, -5). nkY«, M, N v‹gd Kiwna AB, AC Ït‰¿‹ eL¥òŸëfŸ våš, MN-‹ rhŒit¡ fh©f. Ïij¡ bfh©L MN k‰W« BC M»a ne®¡nfhLfŸ Ïiz vd¡ fh£Lf.
Ô®Î: A(1, 8), B(-2, 4), C(8, -5) v‹gd K¡nfhz¤Â‹ KidfŸ.
AB-‹ eL¥òŸë ,M2
1 22
8 4- +` j , 6M21= -` j
AC-‹ eL¥òŸë , ,N N2
8 125 8
29
23+ - + =` `j j
MN-‹rhŒÎ m6
109
1
29
21
23
2102
3 12
=+
-= = -
- g (1)
BC-‹ rhŒÎ m8 25 4
109
2=
+- - = - g (2)
(1) k‰W« (2)-èUªJ, m m1 2= .
Mfnt, ne®¡nfhLfŸ BC k‰W« MN M»ait ÏizahF«.
13. (6 , 7), (2 , -9) k‰W« (-4 , 1) M»ad xU K¡nfhz¤Â‹ KidfŸ våš,
K¡nfhz¤Â‹ eL¡nfhLfë‹ rhŒÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: A(6 , 7), B(2 , -9) k‰W« C(-4 , 1) M»ait K¡nfhz¤Â‹ KidfŸ
v‹f. nkY« D, E, F v‹gd Kinwa BC, CA k‰W« AB-‹ eL¥òŸëfŸ v‹f.
Mfnt, AD, BE k‰W« CF M»ait ABCT eL¡nfhLfshF«.
BC-‹ eL¥òŸë D , ( 1, 4) .D2
2 429 1- - + = - -` j
CA-‹ eL¥òŸë E , (1, 4) .E24 6
21 7- + + =` j
AB-‹ eL¥òŸë , (4, 1) .F F2
6 22
7 9+ - = -` j
vdnt, AD-‹ rhŒÎ = 1 64 7
711
711
- -- - =
-- = ,
BE-‹rhŒÎ = 1 24 9
113 13
-+ =
-=-
CF-‹ rhŒÎ = 4 41 1
82
41
+- - = - = - .
Mfnt, eL¡nfhLfë‹ rhŒÎfŸ , 13711 - k‰W«
41-
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«154
14. A(-5, 7), B(-4, -5) k‰W« C(4, 5) M»ad TABC-‹ KidfŸ våš,
K¡nfhz¤Â‹ F¤Jau§fë‹ rhŒÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: A(-5, 7), B(-4, -5) k‰W« C(4, 5) M»ad TABC-‹ KidfshF«.
AD, BE k‰W« CF M»ad ABCT -‹ F¤J¡nfhLfŸ v‹f.
AB-‹ rhŒÎ = 124 55 7
- +- - =-
F¤J¡nfhL CF MdJ AB-¡F br§F¤J v‹gjhš,
CF-‹ rhŒÎ = 121 .
BC-‹ rhŒÎ = 4 45 5
810
45
++ = = .
F¤J¡nfhL AD MdJ BC-¡F br§F¤J v‹gjhš, AD-‹ rhŒÎ = .
54-
AC-‹ rhŒÎ 4 55 7
92
+- = - .
F¤J¡nfhL BE MdJ CA-¡F br§F¤J v‹gjhš, BE-‹ rhŒÎ = .29
Mfnt, F¤J¡nfhLfë‹ rhŒÎfŸ , , .121
54
29-
15. rhŒéid¥ ga‹gL¤Â (1 , 2), (-2 , 2), (-4 , -3) k‰W« (-1, -3) v‹gd mnj
tçiræš X® Ïizfu¤ij mik¡F« vd ãWÎf.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l òŸëfis tiugl¤Âš fofhu KŸnsh£l Âir¡F
v®Âiræš tçirahf mikÍkhW F¿¡fΫ.
A(-4 , -3), B(-1, -3), C(1 , 2) k‰W« D(-2 , 2) M»ait Ïizfu¤Â‹
KidfŸ v‹f.
AB-‹ rhŒÎ = 01 43 3
- +- + = ; CD-‹ rhŒÎ = 0
2 12 2- -
- = .
AB k‰W« CD M»at‰¿‹ rhŒÎfŸ rk« v‹gjhš,
AB MdJ CD-¡F ÏizahF«. g (1)
BC-‹ rhŒÎ = 1 12 3
25
++ = ; AD-‹ rhŒÎ =
2 42 3
25
- ++ = .
BC k‰W« AD M»at‰¿‹ rhŒÎfŸ rk« v‹gjhš,
BC MdJ AD-¡F ÏizahF«. g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, eh‰fu« ABCD-æ‹ v® g¡f§fŸ Ïiz
v‹gjhš ABCD X® Ïizfu«.
16. ABCD v‹w eh‰fu¤Â‹ KidfŸ Kiwna A(-2 ,-4), B(5 , -1), C(6 , 4) k‰W«
D(-1, 1) våš, Ïj‹ v®¥ g¡f§fŸ Ïiz vd¡ fh£Lf.
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 155
Ô®Î: A(-2,-4), B(5 , -1), C(6 , 4) k‰W« D(-1, 1) M»ait eh‰fu¤Â‹
KidfŸ vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
AB-‹ rhŒÎ = 5 21 4
73
+- + = ; CD-‹ rhŒÎ =
1 61 4
73
73
- -- =
-- = .
AB k‰W« CD-‹ rhŒÎfŸ rk« v‹gjhš, AB MdJ CD-¡F Ïiz. g (1)
AD-‹ rhŒÎ = 51 21 4
- ++ = ; BC-‹ rhŒÎ = 5.
6 54 1-+ =
BC k‰W« AD-‹ rhŒÎfŸ rk« v‹gjhš, BC MdJ AD-¡F Ïiz. g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, eh‰fu« ABCD-æ‹ v® g¡f§fŸ Ïiz
v‹gjhš ABCD X® Ïizfu«.
gæ‰Á 5.4
1. x-m¢ÁèUªJ 5 myFfŸ bjhiyéš cŸsJ« x-m¢R¡F ÏizahdJkhd
ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
Ô®Î: x-m¢R¡F Ïizahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL y k= .
x-m¢R¡F ÏizahfΫ x-m¢ÁèUªJ 5 myF öu¤Âš mikªJŸsJkhd
ne®¡nfh£o‹ rk‹ghLfŸ , .y y5 5= =-
2. (-5, -2) v‹w òŸë tê¢ brštJ« Mam¢RfS¡F ÏizahdJkhd
ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
Ô®Î: x-m¢R¡F ÏizahfΫ (–5, –2) v‹w òŸë tê¢brštJkhd ne®¡nfh£o‹
rk‹ghL 2y =- .
y-m¢R¡F ÏizahfΫ (–5, –2) v‹w òŸë tê¢brštJkhd ne®¡nfh£o‹
rk‹ghL x 5=- .
3. ÑnH¡ bfhL¡f¥g£LŸs étu§fS¡F ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
(i) rhŒÎ -3; y-bt£L¤J©L 4. (ii) rhŒÎ¡nfhz« 60c, y-bt£L¤J©L 3.
Ô®Î:
(i) rhŒÎ 3m =- k‰W« y-bt£L¤J©L 4c = vd bfhL¡f¥g£LŸsJ. rhŒÎ-bt£L¤J©L mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL .y mx c= +
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
3 4y x=- + mšyJ x y3 4 0+ - =
(ii) rhŒÎ¡nfhz« i = 60c k‰W« y-bt£L¤J©L = 3 vd bfhL¡f¥g£LŸsJ. Mfnt, rhŒÎ 60tanm 3= =c rhŒÎ-bt£L¤J©L mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL .y mx c= +
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 3y x3= + mšyJ 3 0x y 3- + =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«156
4. xU ne®¡nfhL y-m¢ir MÂ¥òŸë¡F nkyhf 3 myFfŸ öu¤Âš bt£L»wJ
k‰W« tan21i = (i v‹gJ ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ¡nfhz«) våš, mªj
ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: rhŒÎ tanm21i= = , y-bt£L¤J©L c 3= vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
rhŒÎ - bt£L¤J©L mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL .y mx c= +
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 3y x21= + & x y2 6 0- + = .
5. ËtU« ne®¡nfhLfë‹ rhŒÎ k‰W« y bt£L¤J©L M»adt‰iw¡ fh©f.
(i) 1y x= + , (ii) 5 3x y= (iii) 4 2 1 0x y- + = , (iv) 10 15 6 0x y+ + = .
Ô®Î: (i) y x 1= + I y mx c= + v‹w ne®¡nfh£L rk‹gh£Ll‹ x¥Ãl, eh«
bgWtJ rhŒÎ m 1= k‰W« y-bt£L¤J©L 1c = MF«.
(ii) x y5 3= v‹w rk‹gh£il y x35= v‹wthW kh‰¿aik¤J y mx c= + v‹w
ne®¡nfh£L rk‹gh£Ll‹ x¥Ãl,
rhŒÎ m35= k‰W« y-bt£L¤J©L 0c = MF«.
(iii) x y4 2 1 0- + = 2 4 1 2 .y x y x21& &= + = +
2y x21= + I y mx c= + v‹w rk‹gh£Ll‹ x¥Ãl, eh« bgWtJ,
rhŒÎ m 2= k‰W« y-bt£L¤J©L c21= MF«.
(iv) x y10 15 6 0+ + = .y x32
52& = - -
y x32
52= - - I y mx c= + v‹w rk‹gh£Ll‹ x¥Ãl, eh« bgWtJ
rhŒÎ m32= - k‰W« y-bt£L¤J©L c
52= - MF«.
6. ËtU« étu§fS¡F, ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
(i) rhŒÎ -4 ; (1, 2) v‹w òŸë tê¢ brš»wJ.
(ii) rhŒÎ 32 ; (5, -4) v‹w òŸë tê¢ brš»wJ.
Ô®Î: (i) rhŒÎ m 4=- k‰W« òŸë ( , ) (1, 2)x y1 1
= vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
rhŒÎ - òŸë mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL ( )y y m x x1 1
- = -
2 4( 1) 4 6 0.y x x y& &- =- - + - =
(ii) rhŒÎ m32= k‰W« òŸë ( , ) (5, 4)x y
1 1= - vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
rhŒÎ - òŸë mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL ( )y y m x x1 1
- = - . 4 ( 5) 3( 4) 2( 5) 2 3 22 0y x y x x y
32& & &+ = - + = - - - = .
7. rhŒÎ¡ nfhz« 30c bfh©l k‰W« (4, 2), (3, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F«
ne®¡nfh£L¤ J©o‹ eL¥òŸë tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡
fh©f.
Ô®Î: rhŒÎ¡nfhz« 30i = c vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 157
Mfnt, rhŒÎ 3
tanm 30 1= =c .
(4, 2) k‰W« (3, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ ika¥òŸë
( , ) , , .x y2
4 32
2 127
23
1 1= + + =` `j j
rhŒÎ - òŸë mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL ( )y y m x x1 1
- = - .
& ( )y x y x23
3
127 3 2 3 2 7&- = - - = -^ h
2 2 (3 7) 0.x y3 3& - + - =
8. ËtU« òŸëfë‹ tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
(i) (– 2, 5) k‰W« (3, 6) (ii) (0, – 6) k‰W« (– 8, 2).
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£l òŸëfis ( , ) ( 2,5), ( , ) (3,6)x y x y1 1 2 2
= - = v‹f.
Ïu©L òŸëfŸ tê¢bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL y y
y y
x x
x x
2 1
1
2 1
1
-
-=
-
-.
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL y x6 5
53 2
2--
=++
y x15
52&
-= + x y5 27 0& - + = .
(ii) bfhL¡f¥g£l òŸëfis ( , ) (0, 6), ( , ) ( 8,2)x y x y1 1 2 2
= - = - v‹f.
Ïu©L òŸëfŸ tê¢bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL y y
y y
x x
x x
2 1
1
2 1
1
-
-=
-
-.
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL y x2 6
68 0
0++
=- -
- 6 0.x y& + + =
9. P(1, -3), Q(-2, 5) k‰W« R(-3, 4) M»a Kidfis¡ bfh©l TPQR-š Kid
R-èUªJ tiua¥gL« eL¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
ԮΠ: P(1, -3), Q(-2, 5) k‰W« R(-3, 4) M»ait TPQR-‹ KidfŸ. M v‹gJ
PQ-‹ eL¥òŸë v‹f.
vdnt, , ( ,1) .M M2
1 223 5
21- - + = -` j
R(-3, 4) k‰W« ,M21 1-` j M»a òŸëfis
Ïiz¡F« eL¡nfhL RM-‹ rk‹ghL
( )y x1 4
4
3
3
21-
-=
- -
- -- ^ h
( )y x34
52 3
&--
=+ 6 5 2 0.x y& + - =
10. ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL fhQ« Kiwia¥ ga‹gL¤Â, ËtU« òŸëfŸ
xnune®¡nfh£oš mikÍ« vd¡ fh£Lf.
(i) (4, 2), (7, 5) k‰W« (9, 7) (ii) (1, 4), (3, -2) k‰W« (-3, 16).Ô®Î: (i) (4, 2), (7, 5) k‰W« (9, 7) M»ad bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ.
(4, 2), (7, 5) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«158
y x5 2
27 4
4--
=-- 2 0.x y& - - = g (1)
_‹whtJ òŸë (9, 7)I (1)š ÃuÂæl, 9 7 2 0- - = MF«.
Mfnt, bfhL¡f¥g£l _‹W òŸëfS« xnu ne®¡nfh£oš mikÍ«.
(ii) (1, 4), (3, -2) k‰W« (-3,16) M»ad bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ.
(1, 4), (3, -2) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
y x2 4
43 1
1 &- -
-=
-- 6 2 14 0.x y+ - = 3 7 0.x y& + - = g (1)
_‹whtJ òŸë (-3, 16) I (1)š ÃuÂæl, ( ) .3 3 16 7 0- + - =
vdnt, (-3, 16) v‹w òŸëahdJ (1, 4), (3, –2) v‹w òŸëfis Ïiz¡F«
ne®nfh£o‹ ÛJ mikÍ«.
Mfnt, bfhL¡f¥g£l _‹W òŸëfS« xnu ne®¡nfh£oš mikÍ«.
11. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs x, y-bt£L¤J©Lfis¡ bfh©l ne®¡nfhLfë‹
rk‹ghLfis¡ fh©f.
(i) 2 k‰W« 3 (ii) 31- k‰W«
23 (iii)
52 k‰W«
43- .
Ô®Î: (i) x-bt£L¤J©L, a 2= k‰W« y-bt£L¤J©L, b 3= vd bfhL¡f¥
g£LŸsJ
bt£L¤J©L mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 1.ax
by
+ =
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 1x y2 3+ = 3 2 6 0.x y& + - =
(ii) x-bt£L¤J©L, a31=- k‰W« y-bt£L¤J©L, b
23= vd bfhL¡f¥
g£LŸsJ
njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 1.ax
by
+ =
1x y
31
23-
+ = 9 2 3 0x y& - + =
(iii) x-bt£L¤J©L, a52= k‰W« y-bt£L¤J©L, b
43=- vd bfhL¡f¥
g£LŸsJ
bt£L¤J©L mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 1.ax
by
+ =
1x y
52
43
& +-
= 15 8 6 0.x y& - - =
12. ÑnH¡ bfhL¡f¥g£LŸs ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfëèUªJ x, y-bt£L¤
J©Lfis¡ fh©f.
(i) 5 3 15 0x y+ - = (ii) 2 16 0x y- + = (iii) 3 10 4 0x y+ + =
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£l rk‹ghL x y5 3 15 0+ - = 5 3 15.x y& + =
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 159
ÏUòwK« 15 Mš tF¡f, 1x y3 5+ = g (1)
(1) I bt£L¤J©L mik¥Ãyhd ne®¡nfh£L rk‹ghLl‹ 1ax
by
+ = cl‹
x¥Ãl eh« bgWtJ,
x-bt£L¤J©L, a 3= k‰W« y-bt£L¤J©L, b 5= .
(ii) bfhL¡f¥g£l rk‹ghL 2 1 0x y 6- + = 2 16x y& - =-
ÏUòwK« –16 Mš tF¡f, 1x y8 16-+ = g (1)
(1) I bt£L¤J©L mik¥Ãyhd ne®¡nfh£L rk‹ghLl‹ 1ax
by
+ = cl‹
x¥Ãl eh« bgWtJ,
x-bt£L¤J©L, a 8=- k‰W« y-bt£L¤J©L, b 16= .
(iii) bfhL¡f¥g£l rk‹ghL x y3 10 4 0+ + = 3 10 4x y& + =-
ÏUòwK« –4 Mš tF¡f, 1 1x y x y43
410
34
52
&-
+-
=-
+-
=^ ^h h
g (1)
(1) I bt£L¤J©L mik¥Ãyhd ne®¡nfh£L rk‹ghLl‹ 1ax
by
+ = cl‹
x¥Ãl eh« bgWtJ,
x-bt£L¤J©L, a34=- k‰W« y-bt£L¤J©L,
5b 2=- .
F¿¥ò: ne®¡nfh£L rk‹gh£oš y 0= vd ÃuÂæl x-bt£L¤J©o‹ kÂ¥igÍ«,
0x = vd ÃuÂæl y-bt£L¤J©o‹ kÂ¥igÍ« bgwyh«.
13. (3, 4) v‹w òŸë tê¢ brštJ«, bt£L¤J©Lfë‹ é»j« 3 : 2 vd cŸsJkhd
ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: a, b v‹gd Kiwna ne®¡nfh£o‹ x k‰W« y-‹ bt£L¤J©LfŸ v‹f.
Mfnt, a : b = 3 : 2. nkY« a = 3k k‰W« b = 2k v‹f. (k v‹gJ ó{íak‰w kh¿è)
Mfnt, bt£L¤J©L mik¥Ãyhd ne®¡nfh£L rk‹ghL
1kx
ky
3 2+ = g (1)
Ï¡nfhL (3, 4) v‹w òŸë tê¢brštjhš, eh« bgWtJ
1 1 3.k k k k
k33
24 1 2& &+ = + = =
k 3= vd (1)-š ÃuÂæl, 1x y9 6+ = 2 3 18 0.x y& + - =
14. (2, 2) v‹w òŸë tê¢ brštJ«, bt£L¤J©Lfë‹ TLjš 9 MfΫ bfh©l
ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
Ô®Î: a, b v‹gd Kiwna ne®¡nfh£o‹ x k‰W« y-‹ bt£L¤J©LfŸ v‹f
Mfnt, a+b = 9 mšyJ .b a9= -
Mfnt, bt£L¤J©L mik¥Ãyhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£o‹ go
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«160
1ax
ay
9+
-= g (1)
Ï¡nfhL (2, 2) v‹w òŸë tê¢brštjhš, eh« bgWtJ
1a a2
92+-
= 9 18 0a a2& - + =
( 3)( 6) 0a a& - - = Mfnt, 3a = mšyJ 6a =
a 3= vD« nghJ (1)-èUªJ, 1 2 6 0.x yx y
3 6&+ = + - =
a 6= vD« nghJ (1)-èUªJ, 1 2 6 0.x yx y
6 3&+ = + - =
15. (5, -3) v‹w òŸë têahf¢ bršY«, mséš rkkhfΫ, Mdhš F¿ bt›ntwhfΫ
cŸs bt£L¤ J©Lfis¡ bfh©l ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£oid¡ fh©f.
Ô®Î: a v‹gJ ne®¡nfh£o‹ x-bt£L¤J©L v‹f. Mfnt, y-bt£L¤J©L a-
vdnt, bt£L¤J©L ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
1ax
ay
x y a&+-
= - = (1)g
Ï¡nfhL (5, –3) v‹w òŸë tê¢brštjhš, 5 3 8.a = + =
8a = vd (1)-š ÃuÂæl, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 8 0.x y- - =
16. (9, -1) v‹w òŸë tê¢ brštJ« x-bt£L¤J©lhdJ, y-bt£L¤J©o‹ msit¥
nghš K«kl§F bfh©lJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: bt£L¤J©L mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 1ax
by
+ = .
x-bt£L¤J©lhdJ, y-bt£L¤J©oid¥ nghš K«kl§F v‹gjhš, a b3= .
Mfnt, ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL, 1 3 3 .bx
by
x y b3
&+ = + = g (1)
Ï¡nfhL (9, –1) v‹w òŸë tê¢ brštjhš, 3 2.b b9 3 &= - =
b = 2 vd (1)-š ÃuÂæl, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 3 6 0.x y+ - =
17. xU ne®¡nfhL Mam¢Rfis A k‰W« B M»a òŸëfëš bt£L»‹wJ. AB-‹
eL¥òŸë (3, 2) våš, AB-‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: bt£L¤J©L mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 1ax
by
+ = g (1)
x-m¢R (1)I A vD« òŸëæl¤J bt£L« nghJ, y = 0.
vdnt, (1) 1 .ax x a& &= = Mfnt, A v‹gJ (a, 0).
nkY« y-m¢R (1)I B vD« òŸëæl¤J bt£L« nghJ, x = 0.
vdnt, (1)-èUªJ 1 .by
y b&= = Mfnt B v‹gJ (0, b).
AB -‹ ika¥òŸë , (3,2)a b20
20+ + =` j
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 161
3 6a a20 &+ = = k‰W« 2 4b b
20 &+ = =
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL xy
6 41+ =
& 2 3 12x y+ = mšyJ 2 3 12 0x y+ - = .
18. x-bt£L¤J©lhdJ y-bt£L¤J©o‹ msit él 5 myFfŸ mÂfkhf¡
bfh©l xU ne®¡nfhlhdJ (22, -6) v‹w òŸë tê¢ brš»‹wJ våš,
m¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: y-bt£L¤J©L a v‹f. vdnt x-bt£L¤J©L a 5+ .
Mfnt, bt£L¤J©L mik¥Ãš ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 1ax
ay
5++ = g (1)
Ï¡nfhL (22, –6) v‹w òŸë tê¢ brštjhš a a522 6 1+
- =
( )( )
1a a
a a5
22 6 5&
+- +
= 11 30a a 02& - + = 5a& = k‰W« 6a =
5a = vD« nghJ, (1)-èUªJ 1 2 10 0x yx y
10 5&+ = + - = .
a 6= vD« nghJ, (1)-èUªJ 1 6 11 66 0x yx y
11 6&+ = + - = .
Mfnt, njitahd ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfŸ
2 10 0, 6 11 66 0.x y x y+ - = + - =
19. ABCD v‹w rhŒrJu¤Â‹ ÏU KidfŸ A(3, 6) k‰W« C(-1, 2) våš, mj‹ _iy
é£l« BD têahf¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: rhŒrJu¤Â‹ _iyé£l§fŸ AC k‰W« BD x‹iwbah‹W ÏUrk¡ T¿L«
k‰W« br§F¤jhf bt£o¡bfhŸS«.
AC-‹ rhŒÎ = 1 32 6 1
- -- = . Mfnt, BD-‹ rhŒÎ 1=- .
AC-‹ ika¥òŸë = , (1, 4) .2
3 12
6 2- + =` j
Mfnt, rhŒÎ –1MfΫ (1, 4) v‹w òŸë têahfΫ bršY« ne®nfhL BD-‹
rk‹ghL
4 1( 1) 4 1y x y x x y 5 0& &- =- - - =- + + - = .
20. A(-2, 6), B(3, -4) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤ J©il P v‹w
òŸë c£òwkhf 2 : 3 v‹w é»j¤Âš Ãç¡»wJ. òŸë P têahf¢ bršY«
rhŒÎ 23 cila, ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: AB-I c£òwkhf 2 : 3 v‹w é»j¤Âš Ãç¡F« òŸë P v‹f.
Mfnt òŸë ,Pl m
lx mx
l m
ly my2 1 2 1
+
+
+
+c m = ( ) ( )
,( ) ( )
2 32 3 3 2
2 32 4 3 6
++ -
+- +
c m (0, 2)= .
rhŒÎ 23 MfΫ (0, 2) v‹w òŸë têahfΫ bršY« ne®nfh£o‹ rk‹ghL
2 ( 0) 2 4 3 3 2 4 0y x y x x y23 & &- = - - = - + = .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«162
gæ‰Á 5.5
1. ËtU« ne®¡nfhLfë‹ rhŒÎfis¡ fh©f.
(i) 3 4 6 0x y+ - = , (ii) 7 6y x= + , (iii) 4 5 3x y= + .
Ô®Î: (i) 0ax by c+ + = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ ba-
Mfnt, x y3 4 6 0+ - = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ = ba
43- =- .
(ii) 0ax by c+ + = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ ba-
Mfnt, 7 6 0x y- + = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ = ba
17 7- =
-- = .
(iii) 0ax by c+ + = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ ba-
Mfnt, 4 5 3 0x y- - = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ = ba
54
54- =
-- = .
2. 2 1 0x y+ + = k‰W« 3 6 2 0x y+ + = M»a ne®¡nfhLfŸ Ïiz vd ãWÎf.
Ô®Î: x y2 1 0+ + = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ .m21
1=-
x y3 6 2 0+ + = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ .m21
2=-
rhŒÎfŸ m m1 2= v‹gjhš Ïu©L ne®nfhLfS« ÏizahF«.
kh‰WKiw: ;a
a
b
b
a
a
b
b
31
62
31
2
1
2 2
1
2
1 1&= = = = .
vdnt, ne®nfhLfŸ ÏizahF«.
3. 3 5 7 0x y- + = , 15 9 4 0x y+ + = M»a ne®¡nfhLfŸ x‹W¡F x‹W br§F¤J
vd ãWÎf.
Ô®Î: x y3 5 7 0- + = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ .m53
53
1=
-- =
x y15 9 4 0+ + = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ .m915
35
2= - = -
1.m m53
35
1 2# = - =-` `j j Mfnt, ne®nfhLfŸ x‹W¡bfh‹W br§F¤J.
F¿¥ò: 3(15) ( 5)(9) 0a a b b1 2 1 2
+ = + - = . Mfnt, ne®nfhLfŸ br§F¤jhF«.
4. 5 3k‰W«yx p ax y
2= - + = v‹gd Ïiz våš, a-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: y x p2= - k‰W« 5 3ax y+ = M»ait bfhL¡f¥g£l ne®¡nfhLfŸ.
0xy
p2
& - - = k‰W« 3 5 0ax y- + =
ne®¡nfhLfŸ Ïiz v‹gjhš, 6.a
a
b
b
aa1
32
1
2
21
1 & &= =-
-=
5. 5 2 9 0x y- - = , 2 11 0ay x+ - = M»a ne®¡nfhLfŸ x‹W¡F x‹W br§F¤J
våš, a-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: x y5 2 9 0- - = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ .m25
25
1=
-- =
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 163
11 0ay x2+ - = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ .ma2
2= -
ne®¡nfhLfŸ x‹W¡bfh‹W br§F¤J v‹gjhš,
1 1 5.m ma
a25 2
1 2 & &=- - =- =` `j j
Mfnt, a-‹ kÂ¥ò 5.
6. 8 1 0px p y2 3+ - + =^ h , 8 7 0px y+ - = M»ad br§F¤J ne®¡nfhLfŸ våš,
p-‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: px p y8 2 3 1 0+ - + =^ h v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ .mpp
2 38
1=
--
px y8 7 0+ - = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ m p82
=- .
ne®¡nfhLfŸ x‹W¡bfh‹W br§F¤J v‹gjhš,
1 1m mpp p
2 38
81 2&=-
-- -
=-c `m j
3 2 0 ( 1)( 2) 0 1, 2.p p p p p2& & &- + = - - = =
7. ,h 3^ h, (4, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhL«, 7 9 19 0x y- - = v‹w
ne®¡nfhL« br§F¤jhf bt£o¡ bfhŸ»‹wd våš, h-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: ,h 3^ h k‰W« (4, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F«
ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
.mh h4
1 34
21=
-- =
--
x y7 9 19 0- - = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ .m97
2=
ne®¡nfhLfŸ x‹W¡bfh‹W br§F¤J v‹gjhš
1 1 1m mh h42
97
36 914
1 2& & &=-
-- =-
-- =-` `j j h
922= .
8. 3 7 0x y- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F ÏizahdJ« (1, -2) v‹w òŸë tê¢
brštJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: x y3 7 0- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F Ïizahf bršY« ne®¡nfh£o‹
rk‹ghL 3 0.x y k- + =
Ï¡nfhL (1, –2) v‹w òŸë tê¢brštjhš, eh« bgWtJ 3(1) ( 2) 0 5.k k&- - + = =-
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 3 0x y 5- - =
9. 2 3 0x y- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F¢ br§F¤jhdJ« (1, -2) v‹w òŸë tê¢
brštJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: x y2 3 0- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F br§F¤jhd
ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 0x y k2 + + = .Ï¡nfhL, (1, –2) v‹w òŸë tê¢brštjhš
2(1) (2) 0 0.k k&- + = =
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 0x y2 + = .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«164
10. (3, 4), (-1, 2) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤J©o‹ ika¡
F¤J¡nfh£o‹ (perpendicular bisector) rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: A(3, 4) k‰W« B(-1, 2) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ eL¥òŸë
, , .2
3 12
4 2 1 3- + =` ^j h
(3, 4) k‰W« (–1, 2) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
4 16 2 6y x y x2 4
41 3
3 & &--
=- -
- - + =- + 2 5 0.x y- + =
Mfnt, 2 0x y 5- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F br§F¤jhd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
0x y k2 + + = .Ï¡nfhL (1, 3) v‹w òŸë tê¢brštjhš,
2(1) 3 0 5.k k&+ + = =-
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 0x y2 5+ - = .F¿¥ò: rhŒÎ-òŸë mik¥ò thŒ¥gh£oid ga‹gL¤ÂÍ« njitahd
ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£oid bgwyh«.
11. 2 3 0x y+ - = , 5 6 0x y+ - = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸë têahfΫ,
(1, 2), (2, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‰F ÏizahfΫ cŸs
ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: A(1, 2), B(2, 1) v‹gd bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ.
nkY« bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfŸ
2 3 (1) ; 5 6 (2) .x y x yg g+ = + =
(2)-èUªJ (1)-I fê¡f, eh« bgWtJ 3 3 1x x&= =
Mfnt, .y 1=
vdnt, bt£L« òŸë (1, 1).(1, 2) k‰W« (2, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
1.m1 22 1=-- =-
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ (ÏiznfhL) rhŒÎ –1rhŒÎ –1 MfΫ (1, 1) v‹w òŸë tê¢brštJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 1 1( 1) 2 0y x x y&- =- - + - = .
12. 5 6 1x y- = , 3 2 5 0x y+ + = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸë têahfΫ,
3 5 11 0x y- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F br§F¤jhfΫ mikÍ« ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfŸ
5 6 1 (1) ; 3 2 5 (2)x y x yg g- = + =-
(1) k‰W« (2) I Ô®¡f, eh« bt£L« òŸëia¥ bgwyh«.
bt£L« òŸë (–1, –1).
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 165
x y3 5 11 0- + = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ .m53
53=
-- =
Mfnt, njitahd (br§F¤J) ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ 35- .
rhŒÎ 35- MfΫ (–1, –1) v‹w òŸë tê¢brštJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
1 ( 1) 5 3 8 0.y x x y35 &+ = - + + + =
13. 3 9 0x y- + = , 2 4x y+ = M»a ne®¡nfhLfŸ bt£L« òŸëÍl‹, 2 4 0x y+ - = ,
2 3 0x y- + = M»a ne®¡nfhLfŸ bt£L« òŸëia Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghLfëèUªJ
3 9 (1)x y g- =- ; 2 4 (2) .x y g+ =
2 4 (3)x y g+ = ; 2 3 ( )x y 4g- =- .
(1) k‰W« (2) I Ô®¡f, »il¡F« bt£L« òŸë (–2, 3).
(3) k‰W« (4) I Ô®¡f, »il¡F« bt£L« òŸë (1, 2).
(–2, 3) k‰W« (1, 2) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
y y
y y
x x
x x
2 1
1
2 1
1
-
-=
-
- & y x y x
2 33
1 22
13
32&
--
=++
--
= +
3 7 0x y& + - =
Mfnt, njitahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL 3 7 0x y+ - = .
14. TABC-‹ KidfŸ A(2, -4), B(3, 3) k‰W« C(-1, 5) våš, B-èUªJ tiua¥gL«
F¤J¡nfh£L tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: A(2, -4), B(3, 3) k‰W« C(-1, 5) v‹gd K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ.
BD v‹gJ K¡nfhz¤Â‹ c¢Á B-æèUªJ tiua¥gL«
F¤J¡nfhL v‹f.
AC-‹ rhŒÎ 3.1 25 4
39
- -+ =
-=-
Mfnt, F¤J¡nfhL BD-‹ rhŒÎ 31 . (AC BD= )
rhŒÎ 31 MfΫ (3, 3) v‹w òŸë tê¢brštJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
3 ( 3) 3 9 3 3y x y x x y31 6 0& &- = - - = - - + = .
15. TABC-‹ KidfŸ A(-4,4 ), B(8 ,4), C(8,10) våš, A-èUªJ tiua¥gL«
eL¡nfh£L tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: Kid A-æèUªJ tiua¥gL« eL¡nfhL AD v‹f.
BC-‹ ika¥òŸë, , (8, 7) .D D2
8 82
4 10+ + =` j
A(-4,4 ), D(8, 7) M»a òŸëfis Ïiz¡F« eL¡nfhL AD-‹ rk‹ghL
.y x7 4
48 4
4--
=++ 4 16 4 4 20 0.y x x y& &- = + - + =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«166
16. MÂ¥òŸëæèUªJ 3 2 13x y+ = v‹w ne®¡nfh£o‰F tiua¥gL« br§F¤J¡
nfh£o‹ mo¥òŸëia¡ (foot of the perpendicular) fh©f.
Ô®Î: x y3 2 13+ = v‹w ne®¡nfh£o‰F tiua¥gL« br§F¤J¡nfhL OP. nkY«
mj‹ br§F¤J mo P v‹f.
Mfnt, ne®¡nfhL OP-‹ rk‹ghL x y k2 3 0- + = .
Ï¡nfhL MÂ¥òŸë O(0, 0) tê¢brštjhš, .k 0=
Mfnt, ne®¡nfhL OP-‹ rk‹ghL 2 3 0x y- = .
3 2 13x y+ = (1)g k‰W«
2 3 0x y- = (2)g M»a ne®¡nfhLfŸ bt£L« òŸë P MF«.
(1) k‰W« (2) I Ô®¡f, eh« bgWtJ , .x y3 2= =
Mfnt, br§F¤J¡ nfh£o‹ mo P(3, 2) MF«.
17. xU t£l¤Â‹ ÏU é£l§fë‹ rk‹ghLfŸ 2 7x y+ = , 2 8x y+ = k‰W«
t£l¤Â‹ ÛJ mikªJŸs xU òŸë (0, -2) våš, Ï›t£l¤Â‹ Mu¤ij fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l ÏU é£l§fë‹ rk‹ghLfŸ
2 7 (1) ; 2 8 (2)x y x yg g+ = + =
mt‰¿‹ bt£L« òŸëfŸ rªÂ¡F« òŸë t£lika« C.
(1) k‰W« (2) I Ô®¡f ek¡F »il¥gJ t£l¤Â‹ ika« C(3, 2).
t£l¤Â‹ ÛJ mikªj òŸë P(0, –2) v‹f.
Mfnt, t£l¤Â‹ Mu« ( ) ( ) 5r CP 3 0 2 2 252 2= = - + + = = myFfŸ
18. 2 3 4 0x y- + = , 2 3 0x y- + = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸëiaÍ«,
(3, -2), (-5, 8) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤J©o‹
eL¥òŸëiaÍ«, Ïiz¡F« nfh£L¤J©o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: 2 3 4 0 ( )x y 1g- + = k‰W«
2 3 0 (2)x y g- + = M»a ne®¡nfhLfŸ bt£L« òŸë P v‹f.
(1) k‰W« (2) I Ô®¡f ek¡F »il¡F« bt£L« òŸë P(1, 2). (3, –2) k‰W« (–5, 8) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ ika¥òŸë
, ( 1, 3) .M M2
3 522 8- - + = -` j
Mfnt, njitahd ne®¡nfhL MP-‹ rk‹ghL
y x3 2
21 1
1--
=- -
-
1 2 4 2 5 0.x y x y& &- =- + + - =
19. ÏUrkg¡f K¡nfhz« TPQR-š PQ = PR k‰W« mo¥g¡f« QR v‹gJ x-m¢Á‹
ÛJ mik»wJ v‹f. nkY«, Kid P MdJ y-m¢Á‹ ÛJ mik»wJ. PQ-‹
rk‹ghL 2 3 9 0x y- + = våš, PR têahf bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡
fh©f.
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 167
Ô®Î: PQ-‹ rk‹ghL 2 3 9 0 ( )x y 1g- + =
òŸë P, y-m¢Á‹ ÛJ mikªJŸsjhš x 0=
vdnt, (1) 2(0) 3 9 0 3.y y& &- + = =
Mfnt, òŸë P v‹gJ (0, 3) MF«.
òŸë Q, x-m¢Á‹ ÛJ mikªJŸsjhš 0y = .
vdnt, (1) 2 0 9 0 .x x29& &- + = =-
Mfnt, òŸë Q v‹gJ 29 , 0-` j MF«.
PQ PR= k‰W« QR MdJ x-m¢Á‹ ÛJ mikªJŸsjhš, òŸë R v‹gJ ,29 0` j
MF«.
Mfnt, ne®¡nfhL PR-‹ rk‹ghL
y x0 3
3
0
0
29-
-=
- -
- 9 27 6 2 3 9 0.y x x y& &- =- + - =
gæ‰Á 5.6
rçahd éilia¤ nj®ªbjL.
1. ,a b-^ h, ,a b3 5^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤ J©o‹ eL¥òŸë
(A) ,a b2-^ h (B) ,a b2 4^ h
(C) ,a b2 2^ h (D) ,a b3- -^ h
Ô®Î: eL¥òŸë = , ( , 2 )a a b b a b23
25 2+ - + =` j . ( éil. (C) )
2. ,A 1 3-^ h, ,B 3 9-^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤ J©il 1 : 3 v‹w
é»j¤Âš Ãç¡F« òŸë P
(A) ,2 1^ h (B) ,0 0^ h
(C) ,35 2` j (D) ,1 2-^ h
Ô®Î: òŸë P = ( ) ( ),
( ) ( ), (0, 0)
1 31 3 3 1
1 31 9 3 3
43 3
49 9
+- +
++ -
= - + - =c `m j .
( éil. (B) )
3. ,A 3 4^ h, ,B 14 3-^ h M»at‰iw Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤J©L x-m¢ir P Ïš
rªÂ¡»‹wJ våš, m¡nfh£L¤J©il P Ãç¡F« é»j«
(A) 4 : 3 (B) 3 : 4 (C) 2 : 3 (D) 4 : 1
Ô®Î: ne®¡nfhL x-m¢ir bt£Läl¤Âš y 0= .
( ) ( )0 3 4 0 3 4
l ml m
l m l mml3 4
34& & & &
+- +
= - + = = = ( éil. (A) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«168
4. (–2, –5), (–2, 12), (10, –1) M»a òŸëfis Kidfshf¡ bfh©l K¡nfhz¤Â‹
eL¡nfh£L ika« (centroid)
(A) ,6 6^ h (B) ,4 4^ h (C) ,3 3^ h (D) ,2 2^ h
Ô®Î: eL¡nfh£L ika« = 3
2 2 10 ,3
5 12 1 ( , )2 2- - + - + - =` j ( éil. (D) )
5. ,1 2^ h, ,4 6^ h, ,x 6^ h, ,3 2^ h v‹gd Ï›tçiræš X® Ïizfu¤Â‹ KidfŸ våš,
x-‹ kÂ¥ò
(A) 6 (B) 2 (C) 1 (D) 3
Ô®Î: Ïizfu¤Â‹ _iyé£l§fŸ x‹iwbah‹W ÏUrk¡ T¿L«
AC-‹ ika¥òŸë = BD-‹ ika¥òŸë
, , 6x x x2
12
2 62
4 32
6 22
12
4 3& &+ + = + + + = + =` `j j ( éil. (A) )
6. (0,0), ,2 0^ h, ,0 2^ h M»a òŸëfshš mikÍ« K¡nfhz¤Â‹ gu¥ò
(A) 1 r.myFfŸ (B) 2 r.myFfŸ (C) 4 r.myFfŸ (D) 8 r.myFfŸ
ԮΠ: K¡nfhz¤Â‹ gu¥ò = (4) 221 0
0
2
0
0
2
0
0 21= =' 1 r.myFfŸ
(mšyJ) (2)(2) 2ab21
21= = r.myFfŸ ( éil. (B) )
7. ,1 1^ h, ,0 1^ h, ,0 0^ h, ,1 0^ h M»a òŸëfshš mikÍ« eh‰fu¤Â‹ gu¥ò
(A) 3 r.myFfŸ (B) 2 r.myFfŸ (C) 4 r.myFfŸ (D) 1 r.myFfŸ
Ô®Î: gu¥ò = (2) 121 1
1
0
1
0
0
1
0
1
1 21= =' 1 r.myFfŸ
(mšyJ) rJu¤Â‹ gu¥ò, (1) 1a2 2= = r.myFfŸ. ( éil. (D) )
8. x-m¢R¡F Ïizahd ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ¡ nfhz«
(A) 0c (B) 60c (C) 45c (D) 90c
Ô®Î: x-m¢R¡F Ïizahd nfh£o‹ rhŒÎ¡ nfhz« 0c. ( éil. (A) ) 9. ,3 2-^ h, , a1-^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
23- våš,
a-‹ kÂ¥ò
(A) 1 (B) 2 (C) 3 (D) 4
Ô®Î: rhŒÎ = 2 4 12 4.a a a1 3
223 & &
- -+ = - + = = ( éil. (D) )
10. ,2 6-^ h, ,4 8^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‰F¢ br§F¤jhd
ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
(A) 31 (B) 3 (C) -3 (D)
31-
Ô®Î: ,2 6-^ h k‰W« ,4 8^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
.4 28 6
31
+- = Mfnt, br§F¤J¡nfh£o‹ rhŒÎ –3. ( éil. (C) )
ԮΠ- Ma¤bjhiy toéaš 169
11. 9 2 0x y- - = , 2 9 0x y+ - = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸë
(A) ,1 7-^ h (B) ,7 1^ h (C) ,1 7^ h (D) ,1 7- -^ h
Ô®Î: ( ) ( )x y x y9 2 0 1 2 9 0 2- - = + - =
rk‹ghLfis Ô®¡f¡ »il¡F« òŸë (1, 7). ( éil. (C) ) 12. 4 3 12 0x y+ - = v‹w ne®¡nfhL y-m¢ir bt£L« òŸë
(A) ,3 0^ h (B) ,0 4^ h (C) ,3 4^ h (D) ,0 4-^ h
Ô®Î: y-m¢ir bt£L« òŸëæl¤J, 0x = . vdnt, m¥òŸë (0, 4) ( éil. (B) )
13. 7 2 11y x- = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
(A) 27- (B)
27 (C)
72 (D)
72-
Ô®Î: rhŒÎ .mba
72
72= - =- - =` j ( éil. (C) )
14. (2, 7) v‹w òŸë tê¢ brštJ«, x-m¢Á‰F ÏizahdJkhd ne®¡nfh£o‹
rk‹ghL
(A) x 2= (B) x 7=- (C) y 7=- (D) y 2=
Ô®Î: x-m¢R¡F Ïizahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL y k= .
Ï¡nfhL (2, –7) v‹w òŸë tê¢brštjhš, »il¡F« ne®¡nfhL y 7=- ( éil. (C) )
15. 2 3 6 0x y- + = v‹w ne®¡nfh£o‹ x, y-bt£L¤J©LfŸ Kiwna
(A) 2, 3 (B) 3, 2 (C) -3, 2 (D) 3, -2
Ô®Î: x-bt£L¤J©il fhz, rk‹gh£oš y 0= vd ÃuÂæl 3.x =-
y-bt£L¤J©il fhz, rk‹gh£oš 0x = vd ÃuÂæl 2.y = ( éil. (C) )
16. xU t£l¤Â‹ ika« (-6, 4). xU é£l¤Â‹ xU Kid (-12, 8) våš, mj‹ kW
Kid
(A) (-18, 12) (B) (-9, 6) (C) (-3, 2) (D) (0, 0)
Ô®Î: (-12, 8) k‰W« (x, y) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ ika¥òŸë
, ( 6, 4) , .x yx y
212
28
0 0&- + += - = =c m ( éil. (D) )
17. MÂ¥òŸë tê¢ brštJ« 2 3 7 0x y+ - = v‹w nfh£o‰F¢ br§F¤Jkhd
ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
(A) x y2 3 0+ = (B) x y3 2 0- =
(C) y 5 0+ = (D) y 5 0- =
Ô®Î: njitahd ne®¡nfhL 3 0.x y k2- + = Ï¡nfhL MÂ¥òŸë tê¢brštjhš k 0= ( éil. (B) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«170
18. y-m¢Á‰F ÏizahdJ« ,2 5-^ h v‹w òŸë tê¢ brštJkhd ne®¡nfh£o‹
rk‹ghL
(A) x 2 0- = (B) x 2 0+ = (C) y 5 0+ = (D) y 5 0- =
Ô®Î: y-m¢R¡F Ïizahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL x k=
Ï¡nfhL (–2, 5) tê¢brštjhš, 2 2 0.x x&=- + = ( éil. (B) )
19. (2, 5), (4, 6), ,a a^ h M»a òŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš mik»‹wd våš, a-‹ kÂ¥ò
(A) -8 (B) 4 (C) -4 (D) 8
Ô®Î: rhŒÎfŸ rk« vdnt, .aa a
4 26 5
25 8&
-- =
-- = ( éil. (D) )
20. 2y x k= + v‹w ne®¡nfhL (1, 2) v‹w òŸë tê¢ brš»‹wJ våš, k-‹
k崘
(A) 0 (B) 4 (C) 5 (D) -3
Ô®Î: 2y x k= + v‹w nfhL (1, 2) v‹w òŸë tê¢brštjhš.
2(1) 0k k2&+ = = ( éil. (A) ) 21. rhŒÎ 3 MfΫ, y bt£L¤J©L -4 MfΫ cŸs ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
(A) x y3 4 0- - = (B) x y3 4 0+ - =
(C) x y3 4 0- + = (D) x y3 4 0+ + =
Ô®Î: 3, 4m c= =- Mfnt 3 4 3 4 0.y mx c y x x y& &= + = - - - =
( éil. (A) )
22. 0y = k‰W« 4x =- M»a ne®¡nfhLfŸ bt£L« òŸë
(A) ,0 4-^ h (B) ,4 0-^ h (C) ,0 4^ h (D) ,4 0^ h
Ô®Î: ne®¡nfhLfŸ bt£L« òŸë ,4 0-^ h ( éil. (B) )
23. 3x + 6y + 7 = 0 k‰W« 2x + ky = 5 M»a ne®¡nfhLfŸ br§F¤jhdit våš,
k-‹ kÂ¥ò
(A) 1 (B) –1 (C) 2 (D) 21
Ô®Î: 1m m1 2 &=- 1 1.k
k63 2 &- - =- =-` `j j
(mšyJ) a a b b k k0 3 2 6 0 11 2 1 2
& &+ = + = =-^ h ( éil. (B))
ԮΠ- toéaš 171
gæ‰Á 6.1
1. D k‰W« E M»a òŸëfŸ Kiwna ABCT -‹ g¡f§fŸ AB k‰W« AC-fëš DE BC<
v‹¿U¡FkhW mikªJŸsd. (i) AD = 6 br. Û, DB = 9 br. Û k‰W« AE = 8 br. Û, våš AC-I fh©f.
(ii) AD = 8 br. Û, AB = 12 br. Û k‰W« AE = 12 br. Û, våš CE-I fh©f.
(iii) AD = 4x – 3, BD = 3x – 1 , AE = 8x – 7 k‰W« EC = 5x – 3, våš x ‹ kÂ¥ò
fh©f. Ô®Î: (i) ABCT -š DE BC< . vdnt, njš° nj‰w¤Â‹go, eh«
bgWtJ
DBAD
ECAE= 9 12EC
ADAE DB EC
68& &# #= = = br.Û
AC AE EC` = + = 8 + 12 = 20 br.Û (ii) AD = 8 br.Û, AB = 12 br.Û k‰W« AE = 12 br.Û vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
Mfnt, 12 8 4BD AB AD= - = - = br.Û
ABCT -š DE BC< . vdnt, njš° nj‰w¤Â‹go, eh« bgWtJ
DBAD
ECAE= 4 6EC
ADAE DB EC
812& &# #= = = br.Û
` 6CE = br.Û
(iii) AD = 4x – 3, BD = 3x – 1 , AE = 8x – 7 k‰W« EC = 5x – 3. ABCT -š DE BC< . vdnt, njš° nj‰w¤Â‹go, eh« bgWtJ
DBAD
ECAE= &
xx
xx
3 14 3
5 38 7
-- =
--
& (4 3)(5 3)x x- - = (8 7)(3 1)x x- -
& 4 2 2x x2- - = 0
& 2 1x x2- - = 0
& ( 1)(2 1)x x- + = 0
Mfnt, , 1x x21=- = . bjhiyÎ x
21!- v‹gjhš, 1x = MF«.
2. gl¤Âš AP = 3 br.Û, AR = 4.5 br.Û, AQ = 6 br.Û, AB = 5 br.Û k‰W«
AC = 10 br. Û våš, AD-‹ Ús« fh©f.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l étu§fëèUªJ APAB
35= k‰W«
AQAC
610
35= = vd
bgW»nwh«.
vdnt, ABCT -š APAB
AQAC=
Mjyhš, njš° nj‰w¤Â‹ kWjiyæ‹go, PQ BC< MF«.
RD = x v‹f. ABDT -š PR BD< . APAB
ARAD=
.. x
35
4 54 5& = +
toéaš 6
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«172
& 13.5 3 .x 22 5+ = & 3x = 9 & x = 3.Mfnt, 4.5 3 7.5AD AR RD= + = + = br.Û.
kh‰WKiw: PB AB AP 5 3 2= - = - = br.Û, QC AC AQ 10 6 4= - = - = br.Û
PBAP
23= k‰W«
QCAQ
46
23= = . vdnt, ABCT -š
PBAP
QCAQ
=
Mjyhš, njš° nj‰w¤Â‹ kWjiyæ‹go, PQ BC<
ABDT -š, PBAP
RDAR= . .
RD23 4 5& =
` RD = . 33
4 5 2# =
Mfnt, 4.5 3 7.5AD AR RD= + = + = br.Û
3. E k‰W« F v‹w òŸëfŸ Kiwna PQRT -‹ g¡f§fŸ PQ k‰W« PR M»at‰¿‹
ÛJ mikªJŸsd. ËtUtdt‰¿‰F EF QR< v‹gjid¢ rçgh®¡f.
(i) PE = 3.9 br. Û, EQ = 3 br.Û, PF = 3.6 br.Û k‰W« FR = 2.4 br. Û.
(ii) PE = 4 br. Û, QE = 4.5 br.Û, PF = 8 br.Û k‰W« RF = 9 br. Û.
Ô®Î: (i) PE = 3.9 br.Û, EQ = 3 br.Û, PF = 3.6 br.Û k‰W« FR = 2.4 br.Û vd
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
PQRT -š . 1.3EQPE
33 9= = k‰W«
.
. 1.FRPF
2 43 6 5= =
EQPE
FRPF` !
Mfnt, EF MdJ QR-¡F ÏizahdJ mšy.
(ii) PE = 4 br.Û, QE = 4.5 br.Û, PF = 8 br.Û k‰W« RF = 9 br.Û vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
.EQPE
4 54
98= = k‰W«
FRPF
98=
Mfnt, PQRT -š EQPE
FRPF=
Mfnt, é»jrk nj‰w¤Â‹ kWjiyæ‹go, EF QR<
4. gl¤Âš AC BD< k‰W« CE DF< . OA =12 br. Û, AB = 9 br. Û, OC = 8 br. Û.k‰W« EF = 4.5 br. Û våš, FO-it¡ fh©f.
Ô®Î: OBDT -š AC BD< .
Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹go, eh« bgWtJ
ABOA =
CDOC 6
CDCD
912 8
128 9& & #= = = br.Û
ODFT -š CE DF< . Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹go
CDOC =
EFOE
.. 6OE OE
68
4 5 68 4 5& & #= = = br.Û
vdnt, 6 4.5OF OE EF= + = + = 10.5 br.Û.
ԮΠ- toéaš 173
5. ABCD v‹w eh‰fu¤Âš, AB-¡F Ïiz CD v‹f. AB-¡F Ïizahf tiua¥g£l
xU ne®¡nfhL AD-I P-æY« BC-I Q-æY« rªÂ¡»wJ våš, PDAP
QCBQ
= vd
ãWÎf.
Ô®Î: mik¥ò: PQ it E-š bt£LkhW BD I Ïiz¡fΫ.
DABT -š PE AB< . Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹ (BPT) go
PDAP
EDBE= g(1)
BCDT -š EQ DC< . Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹ (BPT) go
EDBE
QCBQ
= g(2)
(1) k‰W« (2)-èUªJ, eh« bgWtJ PDAP
QCBQ
= .
6. gl¤Âš PC QK< k‰W« BC HK< . AQ = 6 br. Û, QH = 4 br. Û, HP = 5 br. Û, KC = 18 br. Û våš, AK k‰W« PB-¡fis¡ fh©f.
Ô®Î: APCT -š PC QK< .
Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹ go, eh« bgWtJ QPAQ
KCAK= .
AKQPAQ
KC& #= [aQP QH HP 4 5 9= + = + = ]
AK& = 18 1296# = br.Û
nkY« ABCT -š BC HK< . Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹ go, eh« bgWtJ
HBAH
KCAK=
HB10& =
1812 [a AH = AQ + QH = 6+ 4 = 10]
& 15HB12
10 18#= = br.Û
Mfnt, PB = 15 5 10HB HP- = - = br.Û
7. gl¤Âš DE AQ< k‰W« DF AR< våš, EF QR< vd ãWÎf.
Ô®Î: PQAT -š, DE AQ< . Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹ go, eh« bgWtJ
EQPE =
DAPD g(1)
nkY«, PART -š DF AR< . Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹ go
DAPD =
FRPF g(2)
(1) k‰W« (2)-èUªJ, eh« bgWtJ EQPE
FRPF=
Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹ kWjiyæ‹go, eh« bgWtJ EF QR< . 8. gl¤Âš DE AB< k‰W« DF AC<
våš, EF BC< vd ãWÎf.
Ô®Î: ABPT -š DE AB< . Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹go
DAPD =
EBPE g (1)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«174
nkY« CAPT -š DF AC< . Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹go
DAPD =
FCPF g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, eh« bgWtJ EBPE
FCPF=
Mfnt, njš° nj‰w¤Â‹ kWjiyæ‹go, EF BC< .
9. AD v‹gJ ABCT -š A+ -‹ c£òw nfhz ÏUrkbt£o. mJ BC-I D-š rªÂ¡»wJ.
(i) BD = 2 br. Û, AB = 5 br. Û, DC = 3 br. Û våš, AC fh©f.
(ii) AB = 5.6 br. Û, AC = 6 br. Û k‰W« DC = 3 br. Û våš, BC fh©f.
(iii) AB = x, AC = x – 2, BD = x + 2 k‰W« DC = x – 1 våš, x-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: (i) AD v‹gJ A+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ABCT -š, nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go
ACAB =
DCBD
& AC5 =
32
& AC = 7.52
5 3# = br.Û
(ii) AD v‹gJ A+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ABCT -š, nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go, eh« bgWtJ
ACAB =
DCBD
& .65 6 = . 2.8BD BD
3 65 6 3& #= = br.Û
Mfnt, BC = 2.8 3 5.8BD DC+ = + = br.Û
(iii) AD v‹gJ A+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ABCT -š, nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go, eh« bgWtJ
ACAB =
DCBD
& x
x2-
= xx
12
-+
& ( 1)x x - = ( 2)( 2)x x+ -
& x x2- = x 42
- x` = 4 10. ËtUtdt‰WŸ AD v‹gJ ABCT -š A+ -‹ nfhz ÏUrkbt£o MFkh vd¢
nrh¡f.
(i) AB = 4 br. Û, AC = 6 br. Û, BD = 1.6 br. Û, k‰W« CD = 2.4 br. Û, (ii) AB = 6 br. Û, AC = 8 br. Û, BD = 1.5 br. Û. k‰W« CD = 3 br. Û.
Ô®Î: (i) DCBD =
.
.2 41 6
32= g (1)
ACAB =
64
32= g (2)
ԮΠ- toéaš 175
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, eh« bgWtJ DCBD
ACAB=
Mfnt, nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go, AD v‹gJ A+ -‹ nfhz ÏUrkbt£o
MF«.
(ii) DCBD = .
31 5
21= g (1)
ACAB =
86
43= g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, DCBD
ACAB!
Mfnt, AD v‹gJ A+ -‹ ÏUrkbt£o mšy.
11. MP v‹gJ MNOT -š M+ -‹ btë¥òw ÏUrkbt£o. nkY«, ÏJ NO-‹
Ú£Áæid P-æš rªÂ¡»wJ. MN = 10 br.Û, MO = 6 br.Û, NO = 12 br.Û våš, OP-I fh©f.
Ô®Î: MP-v‹gJ M+ -‹ btë¥òw ÏUrkbt£o vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
MNOT -š nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go
OPNP =
MOMN
& OP
OP12 + = MOMN [ 12NP NO OP OPa = + = + ]
& 12OP
OP+ = 610
& 72 6 OP#+ = 10 4OP OP 72&# # =
` OP = 18 br.Û
12. ABCD v‹w eh‰fu¤Âš B+ k‰W« D+ M»at‰¿‹ ÏUrkbt£ofŸ AC-I E-š
bt£L»‹wd våš, BCAB
DCAD= vd ãWÎf.
Ô®Î: DE-v‹gJ D+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ADCT -š, nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go, ECAE =
DCAD g(1)
BE v‹gJ B+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o.
ABCT -š nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go ECAE =
BCAB g(2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, eh« bgWtJ BCAB
DCAD= .
13. ABCT -š A+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o BC-I D-æY«, A+ -‹ btë¥òw ÏUrkbt£o
BC-‹ Ú£Áæid E-æY« rªÂ¡»‹wd våš, BEBD
CECD= vd ãWÎf.
Ô®Î: ABCT -š, AD v‹gJ A+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o.
Mfnt, ABCT -š nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go
DCBD =
ACAB g (1)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«176
ABCT -š, AE v‹gJ A+ -‹ btë¥òw ÏUrkbt£o.
Mfnt, ABCT -š CEBE =
ACAB g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, eh« bgWtJ
DCBD
CEBE= &
BEBD
CEDC= (mšyJ)
BEBD
CECD=
14. ABCD v‹w eh‰fu¤Âš AB = AD. AE k‰W« AF v‹gd Kiwna BAC+ k‰W«
DAC+ M»at‰¿‹ c£òw ÏUrkbt£ofŸ våš, EF BD< vd ãWÎf.
Ô®Î: ABCT -š, AE v‹gJ BAC+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o.
Mfnt, nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go
ACAB =
ECBE g (1)
ADCT -š AF v‹gJ DAC+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o.
Mfnt, nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go
ACAD =
FCDF mšyJ
ACAB
FCDF= g (2) [ AB = AD ]
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, eh« bgWtJ ECBE
FCDF=
Mfnt, CDBT -š njš° nj‰w¤Â‹ kWjiyæ‹go, EF BD< .
kh‰WKiw: ADCT -š AF-v‹gJ DAC+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o.
Mfnt, nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go,
ADAC =
FDCF g (1)
ABCT -š, AE v‹gJ BAC+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o.
Mfnt, nfhz ÏUrkbt£o nj‰w¤Â‹go, ABAC =
EBCE .
AB = AD v‹gjhš, eh« bgWtJ ADAC =
EBCE g (2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ, FDCF
EBCE=
Mfnt, CDBT -š mo¥gil é»jrk nj‰w¤Â‹ kWjiyæ‹go EF BD< MF«.
gæ‰Á 6.2 1. ËtU« gl§fŸ x›bth‹¿Y« bjçahjdt‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f. všyh
Ús§fS« br‹o Û£lçš bfhL¡f¥g£LŸsd. (msÎfŸ msΤ£l¥go Ïšiy)
(i) (ii) (iii) a
ԮΠ- toéaš 177
Ô®Î: (i) ABCT k‰W« ADET M»at‰¿èUªJ,
ABC+ = ADE+ (x¤j nfhz§fŸ)k‰W« A+ = A+ (bghJnfhz«)
éÂKiwæ‹go, ABC ADET T+ . vdnt, AEAC
DEBC= .
& x
x8+
= 248 &
xx8 3
1+
= & 4x = br.Û.
nkY«, EAGT k‰W« ECFT M»ait tobth¤j K¡nfhz§fshF«.
Mfnt, EAEC
AGCF= & AG
ECCF EA#= [a EA = EC + CA = 8 + 4 = 12]
y& = 12 9.86# = Mfnt, 9y = br.Û.
(ii) HBCT -š, FG BC< .HFG HBC
HBHF
BCFG&` T T+ = 3.6x x
104
9 104 9& & #= = = br.Û.
FBDT k‰W« FHGT M»at‰iw vL¤J¡bfhŸnth«. ϧF BD GH<
FBD FHG`+ += [x‹Wé£l nfhz§fŸ] BFD HFG+ += [F¤bj® nfhz§fŸ]Mfn,t AA éÂKiwæ‹go, eh« bgWtJ FBD FHGT T+
& FDFG
FBFH=
yx3 6
4&+
= .y 33 6
32&
+=
& 2 6 .y 10 8 &+ = 2.4y = br.Û.
AEGT k‰W« ABCT M»at‰iw vL¤J¡bfhŸnth«. ϧF EG BC< Mfnt, tobth¤j K¡nfhz§fS¡fhd AA éÂKiwæ‹go, eh« bgWtJ AEG ABCT T+
& ABAE =
BCEG
& z
z5+
= x y9+
zz5 9
6&+
=
& 3z = 2 10z + & 10z = br.Û.
(iii) gl¤ÂèUªJ, EFCD xU ÏizfukhF«. nkY«, 7EF DC= = br.Û, 6DE CF= = br.Û. AEFT k‰W« ABCT M»at‰iw fUJf.
gl¤ÂèUªJ, AEF ABCT T+ v‹gJ bjëth»wJ
ACAF =
BCEF
x
x6+
= 127 & x x12 7 42= +
& x = 8.4 br.Û BDGT k‰W« BCFT M»at‰iw¡ fUJf.
gl¤ÂèUªJ, BDG BCFT T+ v‹gJ bjëth»wJ
BCBD` =
CFDG
DG = BCBD CF# & 6 2.5y
125
#= = br.Û
A+ bghJ¡nfhz«.
AEG+ = ABC+
x¤j nfhz§fŸ
AEF ABC+ +=
x¤j nfhz§fŸ
A+ bghJ¡nfhz«
` AA tiuaiw¥go
AEF ABCT T+
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«178
2. xU ãH‰gl¡ fUéæ‹ gl¢RUëš, 1.8 Û cauKŸs xU kåjå‹ Ã«g¤Â‹ Ús«
1.5 br.Û. v‹f. fUéæ‹ by‹ìèUªJ gl¢RUŸ 3 br.Û öu¤Âš ÏUªjhš, mt®
ãH‰gl¡ fUéæèUªJ v›tsÎ öu¤Âš ÏU¥gh®?
Ô®Î: AB v‹gJ kåjå‹ cau« v‹f.
CD v‹gJ kåjå‹ Ã«g¤Â‹ Ús«.
L v‹gJ ãH‰gl fUéæš cŸs by‹Á‹ ãiy.
LM v‹gJ kåjD¡F« by‹R¡F« Ïil¥g£l bjhiyÎ.
LN v‹gJ by‹R¡F« gl¢RUS¡F« Ïil¥g£l bjhiyÎ.
nkY«, AB || CD, AB = 1.8 Û, CD = 1.5 br.Û, LN = 3 br. Û,
LABT k‰W« LCDT M»at‰¿èUªJ, eh« bgWtJ
LAB+ = LCD+ [x‹Wé£l nfhz§fŸ]
BLA+ = DLC+ [F¤bj® nfhz§fŸ]
tobth¤j K¡nfhz§fS¡fhd AA éÂKiwæ‹go LAB LCDT T+
& CDAB =
LNLM &
.1 5180 = LM
3
& LM = .
3 360CDAB LN
1 5180
# #= = br.Û. = 3.6 Û
Mfnt, kåjD¡F« ãH‰gl fUé¡F« Ïilna cŸs bjhiyÎ 3.6 Û.
3. 120 br.Û. cauKŸs xU ÁWä xU és¡F¡ f«g¤Â‹ moæèUªJ éy»,
mj‰F nebuÂuhf 0.6 Û./é ntf¤Âš elªJ¡ bfh©oU¡»whŸ. és¡F, jiu
k£l¤ÂèUªJ 3.6 Û. cau¤Âš cŸsJ våš, ÁWäæ‹ ãHè‹ Ús¤ij 4
édhofS¡F ÃwF fh©f.
Ô®Î: AB v‹gJ és¡F f«g¤Â‹ cau«, CD v‹gJ ÁWäæ‹ cau« k‰W« CE v‹gJ ÁWäæ‹
ãHè‹ Ús« v‹f.
Ëd®, AB = 3.6 Û, CD = 120 br. Û = 1.2 ÛÁWä el¡F« ntf« 0.6 Û/é vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.Mfnt, 4 édhofëš ÁWä flªj bjhiyÎ AC 4 0.6 2.4#= = Û
ECDT k‰W« EABT -æèUªJ, CD AB< v‹gJ bjëth»wJ. ECD+ = EAB+ [x¤j nfhz§fŸ] E+ = E+ [bghJ¡nfhz«]` tobth¤j K¡nfhz§fS¡fhd AA éÂKiwæ‹go, ECD EABT T+
Mfnt, EAEC =
ABCD
. ECEC
2 4 + =
.
.3 61 2
31= & .EC EC3 2 4= +
& EC = 1.2 Û
Mfnt, 4 édhofS¡F ÃwF ÁWäæ‹ ãHè‹ Ús« 1.2 Û MF«.
ԮΠ- toéaš 179
4. xU ÁWä fl‰fiuæš mtŸ jªijÍl‹ ÏU¡»whŸ. flèš ÚªJ« xUt‹
bjhl®ªJ Úªj Koahkš Úçš j¤jë¤J¡ bfh©oU¥gij f©lhŸ. mtŸ clnd
nk‰»š 50 Û bjhiyéš ÏU¡F« j‹ jªijia cjé brŒÍkhW T¡Fuè£lhŸ.
Ïtis él ÏtŸ jªij xU glF¡F 10 Û mU»èUªjh®. Ït® m¥glif¥
ga‹gL¤Â _œ»¡ bfh©oU¥gtid mila nt©Lbkåš, 126 Û m¥gl»š bršy
nt©L«. mnj rka¤Âš m¢ÁWä Ú® C®Â x‹¿š gl»èUªJ 98 Û öu¤Âš
bršY« xUtid¡ fh©»whŸ. Ú® C®Âæš ÏU¥gt® _œ»¡ bfh©oU¥gtU¡F
»H¡»š cŸsh®. mtiu¡ fh¥gh‰w C®Âæš cŸst® v›tsÎ bjhiyÎ bršy
nt©L«? (gl¤ij¥ gh®¡f) (Ï›édh k£L« nj®Î¡Fçaj‹W)
Ô®Î: A v‹gJ jªij ã‰Fäl«
C v‹gJ ÁWä ã‰Fäl«
B v‹gJ glF cŸs Ïl«
D v‹gJ Ú® C®Â cŸs Ïl« k‰W«
E v‹gJ Úçš _œ» bfh©oU¥gt® cŸs Ïl« v‹f.
BC = x Û v‹f. Ëd®, AB = ( 10)x - Û
ABCT k‰W« DBET M»at‰iw vL¤J¡bfhŸnth«.
ABC+ = DBE+ [F¤bj® nfhz§fŸ]
BAC+ = BDE+ [x‹Wé£l nfhz§fŸ]
Mfnt, tobth¤j K¡nfhz§fS¡fhd AA éÂKiwæ‹go, ABC DBET T+
DBAB =
BEBC
DEAC=
DBAB =
BEBC x x
9810
126& - =
& x = 28
1260 = 45 ` BC = 45 Û
nkY«, BEBC
DEAC= DE& =
BCAC BE#
& DE = 45
50 126# = 140
DE = 140 ÛMfnt, Úçš _œ» bfh©oU¥gtiu fh¥gh‰w, Ú® C®Âæš cŸst® 140 Û gaz«
brŒant©L«.
5. ABCT -š g¡f§fŸ AB k‰W« AC-æš Kiwna P k‰W« Q v‹w òŸëfŸ cŸsd.
AP = 3 br.Û, PB = 6 br.Û, AQ = 5 br.Û k‰W« QC = 10 br.Û våš, BC = 3 PQ vd
ãWÎf.
Ô®Î: bfhL¡f¥g£litfëèUªJ, ABAP
93
31= = ,
ACAQ
155
31= =
APQT k‰W« ABCT M»at‰¿èUªJ, eh« bgWtJ
ABAP =
ACAQ
nkY« A+ = A+ [bghJ¡nfhz«]
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«180
Mfnt, tobth¤j K¡nfhz§fS¡fhd SAS éÂKiwæ‹go, APQ ABCT T+
& ABAP =
ACAQ
BCPQ
=
ABAP =
BCPQ
BCPQ
93& = & BC = 3PQ
6. ABCT -š, AB = AC k‰W« BC = 6 br.Û v‹f. nkY«, AC-š D v‹gJ AD = 5 br.Û
k‰W« CD = 4 br.Û v‹W ÏU¡FkhW xU òŸë våš, BCD ACBT T+ vd ãWÎf.
Ïj‹ _y« DB-ia¡ fh©f.
Ô®Î: ABCT -š, AB=AC vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ACBC =
96
32= ;
CBCD
64
32= =
BCDT k‰W« ACBT M»at‰¿èUªJ, eh« bgWtJ
ACBC =
CBCD
k‰W« C+ = C+ [bghJ¡nfhz«]
Mfnt, tobth¤j K¡nfhz§fS¡fhd SAS éÂKiwæ‹go, eh« bgWtJ
BCD ACBT T+
& ABBD =
ACBC
ACBD
96& = [ ]AB ACa =
& BD9
= 96
Mfnt, BD = 6 br. Û
7. ABCT -‹ g¡f§fŸ AB k‰W« AC-fë‹ nkš mikªj òŸëfŸ Kiwna D k‰W«
E v‹f. nkY«, DE BC< , AB = 3 AD k‰W« ABCT -‹ gu¥gsÎ 72 br.Û 2 våš,
eh‰fu« DBCE-‹ gu¥gsit¡ fh©f.
Ô®Î: gl¤ÂèUªJ, DE BC< k‰W« AB = 3AD vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ABAD& =
31
ADET k‰W« ABCT M»at‰iw vL¤J¡bfhŸnth«.
ADE+ = ABC+ [x¤j nfhz§fŸ]
k‰W« A+ = A+ [bghJ¡nfhz«]
Mfnt, tobth¤j K¡nfhz§fS¡fhd AA éÂKiwæ‹go, eh« bgWtJ
ADE ABCT T+
‹ gu¥ò‹ gu¥ò
ABCADE
TT =
AB
AD2
2
‹ gu¥òADE72 9
1&T
=
Mfnt, ADET -‹ gu¥ò = 8 r.br.Û
eh‰fu« DBCE-‹ gu¥ò = ABCT -‹ gu¥ò – ADET -‹ gu¥ò
= 72 8 64- = br.Û2
8. ABCT -‹ g¡f Ús§fŸ 6 br.Û, 4 br.Û, 9 br.Û k‰W« PQR ABC3 3+ . PQRT -‹xU g¡f« 35 br.Û våš, PQRT -‹ R‰wsÎ äf mÂfkhf v›tsÎ ÏU¡f¡ TL«?
ԮΠ- toéaš 181
Ô®Î: PQR ABCT T+ vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
& ABPQ =
Ï‹ R‰wsÎÏ‹ R‰wsÎ
BCQR
ACPR
ABC
PQR
T
T= = g(1)
QR = 35 v‹f.
PQRT -‹ R‰wsÎ mÂfg£rkhf ÏU¡f
nt©Lkhdhš QR-‹ x¤j g¡f« BC Mf
ÏU¡f nt©L«.
Ï‹ R‰wsÎÏ‹ R‰wsÎ
ABC
PQR
T
T = BCQR
435=
Mfnt, PQRT -‹ äf mÂfkhd R‰wsÎ = 19435
# = 166.25 br.Û.
kh‰WKiw: PQR ABCT T+ v‹gjhš, eh« bgWtJ
PQ6
= PR435
9= (QR v‹gJ g¡f« BC-‹ x¤j g¡f«)
PQ6
= 6 52.5PQ435
435
2105& #= = =
PR9
= 9 78.75PR435
435
4315& #= = =
Mfnt, PQRT -‹ äf mÂfkhd R‰wsÎ
= PQ QR PR+ + = 52.5 35 78.75 166.25+ + = br.Û
9. gl¤Âš DE BC< . nkY«, BDAD
53= våš,
(i) ‹ gu¥gs΋ gu¥gsÎ
ABCADE
--
TT ,
(ii) ‹ gu¥gsÎ
rçtf« ‹ gu¥gsÎABC
BCED-
-T
M»adt‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: (i) ABC-š, DE || BC. ` ADE ABCT T+
BDAD = 3 , 5AD k BD k
53 & = =
Ï‹ gu¥òÏ‹ gu¥ò
ABC
ADE
T
T = AB
AD2
2
( )
( )
k
k
8
3649
2
2
& =
(ii) TADE-‹ gu¥ò = 9k k‰W« ABCT -‹ gu¥ò 64k=
rçtf« BCED-‹ gu¥ò
= ABCT -‹ gu¥ò – TADE-‹ gu¥ò
= 64 9 55k k k- =
‹ gu¥ò
rçtf« ‹ gu¥òABC
BCEDT
= kk
6455
= 6455 .
(mšyJ) ‹gu¥ò
rçtf« ‹gu¥ò
ABC
BCED
T
= ‹ gu¥ò
‹ gu¥ò ‹ gu¥ò
ABC
ABC ADE
T
T T-
= ‹gu¥ò
‹gu¥ò
ABC
ADE1
T
T- = 1
64
9
64
55- =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«182
10. muR, xU khefçš ga‹gL¤j¥glhj ãy¥gF x‹¿š òÂa bjhê‰ng£ilæid
ãWt¤ £läL»wJ. ãHè£l¥ gF òÂajhf mik¡f¥gL« bjhê‰ng£il
gFÂæ‹ gu¥gsit¡ F¿¡»wJ. Ï¥gFÂæ‹ gu¥gsit¡ fh©f.
Ô®Î: ,EAB EDCT T M»at‰¿èUªJ AB CD< v‹gJ bjëÎ
nkY«, AEB+ = DEC+ [F¤bj® nfhz§fŸ]
EAB+ = EDC+ [x‹Wé£l nfhz§fŸ]
tobth¤j K¡nfhz§fë‹ AA tiuaiwæ‹go, eh«
bgWtJ EAB EDCT T+
DCAB =
EGEF
& EF = ( . )DCAB EG
13 1 4# #= = 4.2km .
òÂajhf mik¡f¥gL« bjhê‰ng£il gFÂæ‹ gu¥gsÎ
= EABT -‹ gu¥ò
= AB EF21# #
= 3 4.2 6.321# # = r.Ñ.Û
11. xU ÁWt‹ itu¤Â‹ FW¡F bt£L¤ njh‰w toéš, gl¤Âš fh£oathW xU g£l«
brŒjh‹. ϧF AE = 16 br.Û, EC = 81 br.Û. mt‹ BD v‹w FW¡F¡ F¢Áæid¥
ga‹gL¤j éU«ò»wh‹. m¡F¢Áæ‹ Ús« v›tsÎ ÏU¡fnt©L«?
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l gl¤Âš ADCT xU br§nfhz K¡nfhz«. k‰W« DE AC=
[xU br§nfhz K¡nfhz¤Âš KidæèUªJ f®z¤Â‰F br§F¤J¡nfhL
tiuªjhš br§F¤J¡nfh£o‹ ÏUòwK« mikªj K¡nfhz§fŸ
x‹W¡bfh‹W tobth¤jit. nkY« jå¤jåna KGikahd K¡nfhz¤Â‰F
tobth¤jitahF« vd ek¡F bjçÍ«]
EAD EDCT T+ vdnt, EDEA
ECED=
& ED2 = 16 81EA EC# #=
& ED = 4 9 3616 81# #= = .
ABDT xU ÏUrkg¡f br§nfhz K¡nfhz« k‰W« AE BD=
BE = ED
Mfnt, BD = ED2 = 2 × 36 = 72 cm.
12. xU khzt‹ bfho¡f«g¤Â‹ cau¤Âid¡ fz¡»l éU«ò»wh‹.
bfho¡f«g¤Â‹ c¢Áæ‹ vÂbuhë¥ig¡ f©zhoæš fhQ« tifæš, xU
ÁW f©zhoia¤ jiuæš it¡»wh‹. m¡f©zho mtåläUªJ 0.5Û
bjhiyéš cŸsJ. f©zho¡F« bfhof«g¤Â‰F« Ïilna cŸs bjhiyÎ
3Û k‰W« mtDila »ilk£l¥ gh®it¡ nfhL jiuæèUªJ 1.5 Û cau¤Âš
cŸsJ våš, bfho¡f«g¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f. (khzt‹, f©zho k‰W«
bfho¡ f«g« M»ad xnu ne®¡nfh£oš cŸsd.)
ԮΠ- toéaš 183
Ô®Î: AB k‰W« ED v‹gd Kiwna khzt‹ k‰W« bfho¡f«g¤Â‹ cau§fŸ
v‹f.
C v‹gJ f©zhoæš bfhof«g¤Â‹ gLòŸë v‹f.
k‰W«ABC EDCT T M»at‰¿š 90 ,ABC EDC BCA DCE+ + + += = =c
Mfnt, tobth¤j K¡nfhz§fë‹ AA tiuaiwæ‹go, eh« bgWtJ ABC EDCT T+ .
EDAB =
DCBC . .
ED1 5
30 5& =
& . ED0 5 = 4.5 & 9ED = Û. vdnt, bfhof«g¤Â‹ cau« 9 Û.
13. xU nk‰Tiu gl¤Âš fh£oathW FW¡F bt£L¤ njh‰w¤ij¡ bfh©LŸsJ.
Ïš
(i) tobth¤j K¡nfhz§fis¤ bjçªbjL¡fΫ.
(ii) Tiuæ‹ cau« h-I¡ fh©f.
Ô®Î: (i) xU br§nfhz K¡nfhz¤Â‹ KidæèUªJ
f®z¤Â‰F br§F¤J¡ nfhL tiuªjhš br§F¤J¡nfh£o‹
ÏUòwK« mikªj K¡nfhz§fŸ x‹W¡ bfh‹W tobth¤
jit. nkY« jå¤jåna KGikahd K¡nfhz¤Â‰F
tobth¤ jitahF« vd ek¡F bjçÍ«
bfhL¡f¥g£l gl¤ÂèUªJ »il¡F« tobth¤j K¡nfhz§fŸ
(i) WZY YZXT T+ , (ii) WYX YZXT T+ k‰W« (iii) WZY WYXT T+ (mšyJ)(i) XWY YWZT T+ , (ii) YWZ XYZT T+ k‰W« (iii) XWY XYZT T+
(ii) XWY XYZT T+ -š YWZ XYZT T+ -š
YZWY
XZXY= & h
8 106= (mšyJ)
XYYW
XZYZ= & h
6 108=
4.8h` = Û 4.8h` = Û
gæ‰Á 6.3 1. gl¤Âš TP xU bjhLnfhL. A, B v‹gd t£l¤Â‹ ÛJŸs òŸëfŸ. BTP 72+ = c
k‰W« +ATB = 43c våš +ABT-I¡ fh©f.
Ô®Î: BAT+ = 72PTB+ = c [kh‰W t£l¤J©Lfëš mikªj nfhz§fŸ]ABTT -æèUªJ
ATB BAT ABT+ + ++ + = 180c
43 72 ABT++ +c c = 180c
ABT` + = 65c
2. xU t£l¤Âš AB, CD v‹D« ÏU eh©fŸ x‹iwbah‹W c£òwkhf P-æš bt£o¡
bfhŸ»‹wd.
(i) CP = 4 br.Û, AP = 8 br.Û., PB = 2 br.Û våš, PD-I¡ fh©f.
(ii) AP = 12 br.Û, AB = 15 br.Û, CP = PD våš, CD-I¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«184
Ô®Î: (i) xU t£l¤Âš AB k‰W« CD v‹w ÏU eh©fŸ x‹iwbah‹W
c£òwkhf P v‹w òŸëæš bt£o¡bfhŸtjhš, PA PB# = PC PD#
& PD = PC
PA PB# = 44
8 2# = br.Û.
(ii) CP = PD, AP = 12 br. Û k‰W« AB = 15 br. Û. vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, 15 15 12 3AP PB PB&+ = = - = br.Û
Mfnt, PA PB# = PC PD#
& PD2 = PA PB# PC PDa =6 @& PD2 = 36 & 6PD = br.Û
CD = 2 12PD = br.Û.
3. AB k‰W« CD v‹w ÏU eh©fŸ t£l¤Â‰F btëna P vD« òŸëæš bt£o¡
bfhŸ»‹wd.
(i) AB = 4 br.Û, BP = 5 br.Û k‰W« PD = 3 br.Û våš, CD-I¡ fh©f.
(ii) BP = 3 br.Û, CP = 6 br.Û k‰W« CD = 2 br.Û våš, AB-I¡ fh©f.
Ô®Î: (i) AB k‰W« CD v‹w ÏU eh©fŸ x‹iwbah‹W btë¥òwkhf P v‹w
òŸëæš bt£o¡bfhŸtjhš,
PA PB# = PC PD#
& 9 5# = [3 ] (3)CD+
& 3 CD+ = 153
9 5# = br.Û
Mfnt, CD = 12 br.Û
(ii) CP = 6 br.Û vd bfhL¡f¥g£LŸsJ. vdnt,
& CD PD+ = 6 4PD` = br.Û.
PA PB# = PC PD#
vdnt, ( )AB PB PB#+ = PC PD#
(3 ) 3AB& #+ = 6 4#
& 3 AB+ = 83
6 4# =
Mfnt, AB = 5 br.Û.
4. xU t£l«, TABC-š g¡f« BC-I P-š bjhL»wJ. m›t£l« AB k‰W« AC-fë‹
Ú£Áfis Kiwna Q k‰W« R-š bjhL»wJ våš, AQ = AR = 21 (TABC-‹ R‰wsÎ)
vd ãWÎf.
Ô®Î: btëna cŸs xU òŸëæèUªJ t£l¤Â‰F tiua¥gL« ÏU bjhLnfh£L
J©Lfë‹ Ús§fŸ rk« vd eh« m¿nth«. vdnt,
ԮΠ- toéaš 185
BQ = BP g(1) [òŸë B-æèUªJ tiuag¥g£l bjhLnfhLfŸ] CP = CR g(2) [òŸë C-æèUªJ tiuag¥g£l bjhLnfhLfŸ] AQ = AR g(3) [òŸë A-æèUªJ tiuag¥g£l bjhLnfhLfŸ] ABCT -‹ R‰wsÎ = AB BC CA+ +
= AB BP PC CA+ + +
= ( ) ( )AB BP PC CA+ + +
= ( ) ( )AB BQ CR CA+ + + (1) k‰W« (2)I ga‹gL¤j
= 2AQ AR AR AR AR+ = + = , (3)I ga‹gL¤j
AR = 21 ( ABCT -‹ R‰wsÎ )
Mfnt, (3)èUªJ eh« bgWtJ, AR = AQ = 21 ( ABCT -‹ R‰wsÎ )
5. xU Ïizfu¤Â‹ všyh¥ g¡f§fS« xU t£l¤Âid bjhLkhdhš
m›éizfu« xU rhŒrJukhF« vd ãWÎf.
Ô®Î: ABCD xU Ïizfu« v‹f. AB, BC, CD k‰W« DA v‹w g¡f§fŸ t£l¤ij
bjhL« òŸëfŸ Kiwna P,Q,R k‰W« S v‹f.
btëna cŸs òŸëæèUªJ t£l¤Â‰F tiua¥gL« bjhLnfhLfë‹ Ús§fŸ
rk« vd eh« m¿nth«. vdnt,
(1) ; (2) ; (3) ; (4)AP AS BP BQ CR CQ DR DSg g g g= = = =
(1), (2), (3) k‰W« (4) I T£l, eh« bgWtJ
AP BP CR DR+ + + = AS BQ CQ DS+ + +
( ) ( )AP BP CR DR+ + + = ( ) ( )AS DS BQ CQ+ + +
AB CD+ = AD BC+
& 2 2AB AD= mšyJ AB AD= [a ABCD xU Ïizfu« ,AB CD BC AD= = ]
Mfnt, AB BC CD AD= = = ABCD` X® rhŒrJukhF«.
6. xU jhkiu¥ óthdJ j©Ù® k£l¤Â‰F nkš 20 br.Û cau¤Âš cŸsJ. j©o‹
ÛÂ¥ gF j©Ù® k£l¤Â‰F ÑnH cŸsJ. fh‰W ÅR«nghJ j©L jŸs¥g£L,
jhkiu¥ óthdJ j©o‹ Mu«g ãiyæèUªJ 40 br.Û öu¤Âš j©Ùiu¤
bjhL»wJ. Mu«g ãiyæš j©Ù® k£l¤Â‰F¡ ÑnH cŸs j©o‹ Ús« fh©f?
Ô®Î: j©ÙU¡FŸ _œ»ÍŸs j©o‹ mo¥gF O v‹f. Ëd® B v‹gJ jhkiu¥ó v‹f. AB v‹gJ Ú®k£l¤Â‰F nkš cŸs k‰W«
OA v‹gJ Ú®k£l¤Â‰F Ñœ cŸs j©o‹ ÚskhF«.
OA = x br.Û v‹f.
fh‰W ÅR« nghJ jhkiu¥óé‹ j©L j©Ùç‹ nk‰gu¥ig
bjhL«òŸë C v‹f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«186
vdnt, OC = OA + AB = x + 20 br.Û
Ãjhfu° nj‰w¤Â‹go, eh« bgWtJ OC OA AC2 2 2= +
( 20)x 2+ = 40x2 2
+
40 400x x2+ + = 1600x2 +
x40 = 1200 x` = 30 br.Û
Mfnt, j©Ùç‹ k£l¤Â‰F ÑnH cŸs j©o‹ Ús« 30 br.Û MF«.
7. br›tf« ABCD-‹ c£òw òŸë O-éèUªJ br›tf¤Â‹ KidfŸ A, B, C, D
Ïiz¡f¥g£LŸsd våš, OA OC OB OD2 2 2 2+ = + vd ãWÎf.
Ô®Î: O têahf, EOF AB< vd tiuf.
Ëd®, ABFE k‰W« EFCD v‹gd br›tf§fshF«.
br§nfhz OEAT -š, Ãjhfu° nj‰w¤Â‹go, OA OE EA2 2 2= + g (1)
br§nfhz OFCT -š, Ãjhfu° nj‰w¤Â‹go, OC OF FC2 2 2= + g (2)
br§nfhz OFBT -š, Ãjhfu° nj‰w¤Â‹go, OB OF FB2 2 2= + g (3)
br§nfhz OEDT -š, Ãjhfu° nj‰w¤Â‹go, OD OE ED2 2 2= + g (4)
(3) k‰W« (4) I T£l,
OB OD2 2+ = OF FB OE ED2 2 2 2
+ + +
= ( ) ( )OE FB OF ED2 2 2 2+ + +
= ( ) ( )OE EA OF FC2 2 2 2+ + +
[ ABCDa k‰W« EFCD v‹gd br›tf§fŸ, FB = EA k‰W« ED = FC
= OA OC2 2+ (1) k‰W« (2) I ga‹gL¤j
gæ‰Á 6.4
1. TABC-‹ g¡f§fŸ AB k‰W« AC M»at‰iw xU ne®¡nfhL Kiwna D k‰W« E-òŸëfëš bt£L»wJ. nkY«, m¡nfhL BC-¡F Ïiz våš
ACAE =
(A) DBAD (B)
ABAD (C)
BCDE (D)
ECAD
Ô®Î: njš° nj‰w¤Â‹go, ACAE
ABAD= ( éil. (B) )
2. TABC-š AB k‰W« AC-fëYŸs òŸëfŸ D k‰W« E v‹gd DE < BC v‹wthW
cŸsd. nkY«, AD = 3 br.Û, DB = 2 br.Û k‰W« AE = 2.7 br.Û våš, AC =
(A) 6.5 br.Û (B) 4.5 br.Û (C) 3.5 br.Û (D) 5.5 br.Û
Ô®Î: njš° nj‰w¤Â‹go
BDAD =
ECAE & EC =
ADAE BD# = . 1.8
32 7 2# = br.Û
AC = 2.7 1.8 4.5AE EC+ = + = br.Û ( éil. (B) )
ԮΠ- toéaš 187
3. TPQR-š RS v‹gJ R+ -‹ nfhz c£òw ÏUrkbt£o. PQ = 6 br.Û, QR = 8 br.Û,
RP = 4 br.Û våš, PS = (A) 2 br.Û (B) 4 br.Û (C) 3 br.Û (D) 6 br.Û
Ô®Î: PS x= br.Û. 6SQ x= - br.Û v‹f.
RS v‹gJ PRQ+ -‹ nfhz ÏUrkbt£o, vdnt
QRPR =
SQPS
84& = 2 6 2
xx x x x
6& &
-= - = ( éil. (A) )
4. gl¤Âš ACAB
DCBD= , 40B c+ = k‰W« 60C c+ = våš, BAD+ =
(A) 30c (B) 50c
(C) 80c (D) 40c
Ô®Î: ACAB
DCBD AD&= v‹gJ BAC+ -‹ nfhz ÏUrkbt£o
vdnt, ABC BCA CAB+ + ++ + = 180c 40 60 2 BAD++ + = 180c & 40BAD+ = c ( éil. (D) )
5. gl¤Âš x-‹ kÂ¥ghdJ
(A) 4 2$ (B) 3 2$ (C) 0 8$ (D) 0 4$
Ô®Î: njš° nj‰w¤Â‹go, .BDAD
ECAE x x
8 104 3 2& &= = = ( éil. (B) )
6. ABCT k‰W« DEFT -fëš k‰W«B E C F+ + + += = våš,
(A) DEAB
EFCA= (B)
EFBC
FDAB= (C)
DEAB
EFBC= (D)
FDCA
EFAB=
Ô®Î: tobth¤j K¡nfhz§fë‹ AA tiuaiwæ‹go, ~ABC DEFT T .
Mfnt, DEAB
EFBC= ( éil. (C) )
7. bfhL¡f¥g£l gl¤Â‰F¥, bghUªjhj T‰¿id¡ f©l¿f.
(A) ADBT + ABCT (B) ABDT + ABCT
(C) BDCT + ABCT (D) ADBT + BDCT
Ô®Î: ~ABD ABCT T v‹gJ jtwhd T‰whF« ( éil. (B) ) 8. 12 Û ÚsKŸs xU ne®¡F¤jhd F¢Á, 8 Û ÚsKŸs ãHiy¤ jiuæš V‰gL¤J»wJ.
mnj neu¤Âš xU nfhòu« 40 Û ÚsKŸs ãHiy¤ jiuæš V‰gL¤J»wJ våš,
nfhòu¤Â‹ cau«
(A) 40 Û (B) 50 Û (C) 75 Û (D) 60 Û
Ô®Î: nfhòu ãHè‹ Ús«nfhòu¤Â‹ cau« =
F¢Áæ‹ ãHè‹ Ús«F¢Áæ‹ cau«
nfhòu¤Â‹ cau« = 40812
# = 60 Û. ( éil. (D) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«188
9. ÏU tobth¤j K¡nfhz§fë‹ g¡f§fë‹ é»j« 2:3 våš, mt‰¿‹
gu¥gsÎfë‹ é»j«
(A) 9:4 (B) 4:9 (C) 2:3 (D) 3:2
Ô®Î: 2 : 3 4 : 92 2= . ( éil. (B) )
10. K¡nfhz§fŸ ABC k‰W« DEF tobth¤jit. mt‰¿‹ gu¥gsÎfŸ Kiwna 100 br.Û 2, 49 br.Û 2 k‰W« BC = 8.2 br.Û våš, EF =
(A) 5.47 br.Û (B) 5.74 br.Û (C) 6.47 br.Û (D) 6.74 br.Û
Ô®Î: ‹ gu¥ò‹ gu¥ò
DEFABC
EF
BC
EF
BC49100
2
2
2
2&
TT
= =
Mfnt, . 5.74EFBC EF
710
107 8 2& #= = = br.Û ( éil. (B) )
11. ÏU tobth¤j K¡nfhz§fë‹ R‰wsÎfŸ Kiwna 24 br.Û, 18 br.Û v‹f. Kjš
K¡nfhz¤Â‹ xU g¡f« 8 br.Û våš, k‰bwhU K¡nfhz¤Â‹ mj‰F x¤j
g¡f«
(A) 4 br.Û (B) 3 br.Û (C) 9 br.Û (D) 6 br.Û
Ô®Î: ™
ˆˆ
Ïu©lh« K¡nfhz ‹ R‰wsÎKj K¡nfhz ‹ R‰wsÎ = ™
ˆ ˆˆ
Ïu©lh« K¡nfhz ‹ mj‰F x j g¡f«Kj K¡nfhz ‹ xU g¡f«
Ïu©lh« K¡nfhz¤Â‹ x¤j g¡f« = 624
8 18# = br.Û ( éil. (D) )
12. AB, CD v‹gd xU t£l¤Â‹ ÏU eh©fŸ. mit Ú£l¥gL«nghJ P-š rªÂ¡»‹wd k‰W« AB = 5 br.Û, AP = 8 br.Û, CD = 2 br.Û våš, PD =
(A) 12 br.Û (B) 5 br.Û (C) 6 br.Û (D) 4 br.Û
Ô®Î: PD = x br.Û & PA × PB = PC × PD
8 × 3 = (x + 2) x & x x2 24 02+ - = & x = 4 ( éil. (D) )
13. gl¤Âš eh©fŸ AB k‰W« CD v‹gd P-š bt£L»‹wd AB = 16 br.Û, PD = 8 br.Û, PC = 6 k‰W« AP >PB våš, AP =
(A) 8 br.Û (B) 4 br.Û
(C) 12 br.Û (D) 6 br.Û
Ô®Î: PA = x br.Û & PA × PB = PC × PD
x (16 – x) = 6 × 8 & x x16 48 02- + = & (x – 4) (x – 12) = 0
x = 4 mšyJ x = 12. Mdhš, AP > PB ` AP = 12 br.Û ( éil. (C) )
14. P v‹D« òŸë, t£l ika« O-éèUªJ 26 br.Û bjhiyéš cŸsJ. P-æèUªJ
t£l¤Â‰F tiua¥g£l PT v‹w bjhLnfh£o‹ Ús« 10 br.Û våš, OT =
(A) 36 br.Û (B) 20 br.Û (C) 18 br.Û (D) 24 br.Û
Ô®Î: 26 10 24OP OT TP OT2 2 2 2 2 2&= + = - = ( éil. (D) )
ԮΠ- toéaš 189
15. gl¤Âš, PAB 120+ = c våš, BPT+ =
(A) 120o (B) 30o
(C) 40o (D) 60o
Ô®Î: 120BCP+ + c = 180° (` ABCP xU t£l eh‰fu« ) ` BCP+ = 60c mjdhš, BPT BCP+ += = 60c ( éil. (D) )
16. O-it ikakhf cila t£l¤Â‰F PA, PB v‹gd btë¥òŸë P-æèUªJ
tiua¥g£l¤ bjhLnfhLfŸ. ϤbjhLnfhLfS¡F Ïilæš cŸs nfhz« 40o
våš, POA+ = (A) 70o (B) 80o (C) 50o (D) 60o
Ô®Î: , 20OAP OBP APOT T +, = c
OAPT -š 90 20 180POA+ + + =c c c ` POA 70+ = c ( éil. (A) ) 17. gl¤Âš, PA, PB v‹gd t£l¤Â‰F btënaÍŸs òŸë
P-æèUªJ tiua¥g£l¤ bjhLnfhLfŸ. nkY« CD v‹gJ Q v‹w òŸëæš t£l¤Â‰F bjhLnfhL. PA = 8 br.Û, CQ = 3 br.Û
våš, PC =
(A) 11 br.Û (B) 5 br.Û
(C) 24 br.Û (D) 38 br.Û
Ô®Î: PB = PA & PC + BC = 8 & PC + PQ = 8 & PC = 5 br.Û ( éil. (B) )
18. br§nfhz ABCD -š B 90+ = c k‰W« BD AC= . BD = 8 br.Û, AD = 4 br.Û våš, CD =
(A) 24 br.Û (B) 16 br.Û (C) 32 br.Û (D) 8 br.Û
Ô®Î: DBDC
DADB= & DCB DBA
DBDC
DADB&T T+ =
DC DA# = DB2
4DC = 82 & DC = 16 br.Û ( éil. (B) ) 19. Ïu©L tobth¤j K¡nfhz§fë‹ gu¥gsÎfŸ Kiwna 16 br.Û 2, 36 br.Û 2.
Kjš K¡nfhz¤Â‹ F¤Jau« 3 br.Û våš, k‰bwhU K¡nfhz¤Âš mjid
x¤j F¤Jau«
(A) 6.5 br.Û (B) 6 br.Û (C) 4 br.Û (D) 4.5 br.Û
Ô®Î: ™ ™
ˆˆ
ˆ ˆ
ˆ ˆÏu©lh« K¡nfhz ‹ gu¥ò
Kj K¡nfhz ‹ gu¥ò
Ïu©lh« K¡nfhz ‹ F Jau«
Kj K¡nfhz ‹ F Jau«2
2=^
^
h
h
Ïu©lh« K¡nfhz¤Â‹ F¤Jau« = 16
36 9# = 4.5 br.Û ( éil. (D) )
20. ÏU tobth¤j K¡nfhz§fŸ ABCD k‰W« DEFD M»at‰¿‹ R‰wsÎfŸ
Kiwna 36 br.Û, 24 br.Û. nkY«, DE = 10 br.Û våš, AB =
(A) 12 br.Û (B) 20 br.Û (C) 15 br.Û (D) 18 br.Û
Ô®Î: Ï‹ R‰wsÎÏ‹ R‰wsÎ
DEF
ABC
TT =
DCAB , AB =
2436 10# = 15 br.Û ( éil. (C) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«190
gæ‰Á 7.1
1. ËtUtd x›bth‹W« K‰bwhUik MFkh vd¡ fh©f.
(i) cos sec sin22 2i i i+ = + , (ii) cot cos sin2 2i i i+ = .
Ô®Î: (i) 45oi= våš, 2 2.5cos sec2
1 2212 2 2 2
i i+ = + = + =c ^m h
k‰W« 2+sini = 2 + 2
1
45oi= våš, 2cos sec sin2 2 !i i i+ +
vdnt , 2cos sec sin2 2i i i+ = + MdJ xU K‰bwhUik mšy.
(ii) 30oi= våš, 3cot cos 323
232 2
i i+ = + = +^ h k‰W« sin21
412 2
i = =` j
30oi= våš, cot cos sin2 2!i i i+ .
vdnt , cot cos sin2 2i i i+ = MdJ xU K‰bwhUik mšy.
2. ËtU« K‰bwhUikfis ãWÎf.
(i) sec cosec sec cosec2 2 22
i i i i+ =
Ô®Î: (i) sec cosec22
i i+
= cos sin
1 12 2i i
+ = cos sin
sin cos2 2
2 2
i i
i i+ = cos sin
12 2i i
= sec cosec22
i i
F¿¥ò: Ï¡fz¡»š cŸs ÏU cW¥òfë‹ T£lš k‰W« bgU¡fš rkkhf cŸsJ.
(ii) cos
sin cosec cot1 i
i i i-
= + .
Ô®Î: cos
sin1 i
i-
= cos
sincoscos
1 11
#ii
ii
- ++c m = (1 )
cos
sin cos1 2
#i
i i-
+
= (1 )sin
sin cos2i
i i+ = 1sincosii+
= sin sin
cos1i i
i+ = cosec coti i+
(iii) sinsin sec tan
11
ii i i
+- = - .
Ô®Î: sinsin
sinsin
sinsin
11
11
11
#ii
ii
ii
+- =
+-
--
kh‰W Kiw:
( )( )cos cosec cot1 i i i- +
= cosec cot cotsincos2i i iii+ - -
= sin i
F¿¥ò: 90i = c vd¡bfh©L«
rçgh®¡fyh«
K¡nfhzéaš7
ԮΠ- K¡nfhzéaš 191
= sin
sin
1
12
2
i
i
-
-^ h
= cos
sin12
2
i
i-^ h = cossin1ii-
= sec tani i-
(iv) 1sec tan
cos sini ii i
-= + .
Ô®Î: sec tan
cosi ii
- =
sec tan sec tan
cos sec tan
i i i i
i i i
- +
+
^ ^^
h hh
= 1coscos cos
sinii i
i+c m sec tan 12 2a i i- =^ h
= sin1 i+ .
kh‰W Kiw: ( )(1 )sec tan sin sec tan tancossin2i i i i i iii- + = + - -
= cossin cos1 2
ii i- =
(v) sec cosec tan cot2 2i i i i+ = + .
Ô®Î: sec cosec2 2i i+ = tan cot1 12 2i i+ + +^ ^h h
= tan cot 22 2i i+ +
= tan cot tan cot22 2i i i i+ + tan cot 1a i i =^ h
= tan cot 2i i+^ h = tan coti i+
(vi) sin cos
cos sin cot1
1 2
i ii i i+
+ - =^ h
.
Ô®Î: sin cos
cos sin1
1 2
i ii i+
+ -^ h
= sin cos
sin cos1
1 2
i ii i+
- +^ h
= sin coscos cos
1
2
i ii i++
^ h
= ( )sin coscos cos
11
i ii i
++
^ h =
sincosii = coti
(vii) 1sec sin sec tan1i i i i- + =^ ^h h .
Ô®Î: sec sin sec tan1i i i i- +^ ^h h
= cos
sin sec tan1 1i
i i i- +^ ^h h
= 1cos cos
sin sec tani i
i i i- +c ^m h
= sec tan sec tani i i i- +^ ^h h
= sec tan2 2i i-^ h = 1
kh‰W Kiw: ( ) ( (1 ))cot sin cosi i i+
= ( )( )cos cos1i i+
= cos cos2i i+
= cos sin1 2i i+ -
kh‰W Kiw: [ ( )] ( )sec sin sec tan1i i i i- +
= ( )( )sec tan sec tani i i i- +
= sec tan 12 2i i- =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«192
(viii) cosec cot
sini ii+
= 1 cosi- .
Ô®Î: cosec cot
sini ii+
= cosec cot
sincosec cotcosec cot
#i ii
i ii i
+ --c m
= cosec cot
sinsin sin
cos
2 2
1
i i
i
-
-i i
ic m = sin
sinsin
sincos1
#ii
iii- c m
cosec cot 12 2a i i- =^ h
= cos1 i-
kh‰W Kiw:I kh‰W Kiw:II
sin sincos
sin1i i
ii
+ =
cossin
1
2
ii
+ ( )( )cos cosec cot1 i i i- +
= coscos
11 2
ii
+- = cosec cot cot
sincos2i i iii+ - -
= 1
1 1
cos
cos cos
i
i i
+
- +^ ^h h = sin sin
cos sin1 2
i ii i- =
= cos1 i-
3. ËtU« K‰bwhUikfis ãWÎf.
(i) sin
sin
coscos sec
1
90
1 902
i
i
ii i
+
-+
- -=
c
c^
^h
h.
Ô®Î: sin
sin
coscos
1
90
1 90i
i
ii
+
-+
- -
c
c^
^h
h
= 1sin
cossin
cos1 i
iii
++
-
= sin sin
cos sin cos sin
1 1
1 1
i i
i i i i
+ -
- + +
^ ^^ ^
h hh h
= sin
cos cos sin cos cos sin
1 2i
i i i i i i
-
- + +
= cos
cos22i
i = cos2i
= sec2 i sin cos1 2 2a i i- =^ h
(ii) 1cot
tantan
cot sec cosec1 1i
iii i i
-+
-= + .
Ô®Î: cot
tantan
cot1 1i
iii
-+
-
= tantan
tancot
1 1
2
ii
ii
--
-
ԮΠ- K¡nfhzéaš 193
= tan
tantan1
1 12
ii
i--
^`
hj
= ( )tan tan
tan1
13
i ii-
-
= tan tan
tan tan tan
1
1 12
i i
i i i
-
- + +
^^ ^
hh h
= tan
tan tan12
ii i+ +
= tansec
tantan2
ii
ii+ = 1
cos sincos1
2#i i
i +
= 1cos sin1 1
#i i
+ = sec cosec 1i i+
(iii) tan
sin
cot
coscos sin
1
90
1
90
i
i
i
ii i
-
-+
-
-= +
c c^ ^h h .
Ô®Î: tan
sin
cot
cos
1
90
1
90
i
i
i
i
-
-+
-
-c c^ ^h h
=
cossin
cos
sincos
sin
1 1iii
iii
-+
-
= cos sin
cossin cos
sin2 2
i ii
i ii
-+
-
= cos sin
cos sin1 2 2
i ii i
--^ h
= cos sin
cos sin cos sin
i i
i i i i
-
+ -^ ^h h
= cos sini i+
(iv) .cosec
tan
cotcosec sec
1
90 1 2i
i
ii i
+
-+ + =
c^ h
Ô®Î: cosec
tan
cotcosec
1
90 1i
i
ii
+
-+ +c^ h
= cosec
cotcot
cosec1
1ii
ii
++ +
= sin
coscossin
11
ii
ii
++ +
= cos sin
cos sin
1
12 2
i i
i i
+
+ +
^^
hh
kh‰W Kiw:
= tan
costansin tan
1 1ii
ii i
-+
-
= tan
cos sincossin
1 i
i iii
-
- c m
= cos sincos sin cos sin
2 2
i ii i i i-- = +
kh‰W Kiw:
= ( )( )
cot coseccot cosec
112 2
i ii i
++ +
= ( )
( ) ( )cot cosec
cosec cosec cosec1
1 1 22 2
i ii i i
+- + + +
= ( )( )
cot coseccosec cosec
sec1
2 12
i ii i
i++
=
kh‰W Kiw:
sin
cos
cos
sin
cos
sin
sin
cos
1 1i
i
i
i
i
i
i
i
-
+
-
= ( ) ( )cos sin cos
sin
sin cos sin
cos2 2
i i i
i
i i i
i
-+
-
= ( )sin cos sin cos
sin cos3 3
i i i i
i i
-
-
= ( )
( ) ( )
sin cos sin cos
sin cos sin cos sin cos2 2
i i i i
i i i i i
-
- + +
( ( )( ))a b a b a ab b3 3 2 2a - = - + +
= 1sin cos
sin coscosec sec
1
i i
i ii i
+= +
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«194
= cos sin
cos sin sin1
1 22 2
i ii i i
++ + +
^ h
= 1
1
cos sin
sin2
i i
i
+
+
^^
hh = sec2 i
(v) .cot coseccot cosec cosec cot
11
i ii i i i- ++ - = +
Ô®Î: cot coseccot cosec
11
i ii i- ++ -
= ( )cot cosec
cot cosec cosec cot1
2 2
i ii i i i
- ++ - - ( 1)cosec cot2 2a i i- =
= 1
( )( )cot cosec
cot cosec cosec cot cosec coti i
i i i i i i
- ++ - + -
= ( )( ( ))cot cosec
cot cosec cosec cot1
1i i
i i i i
- ++ - -
= ( )
( )( )cot cosec
cot cosec cosec cot1
1i i
i i i i
- ++ - +
= cot coseci i+
(vi) 2cot cosec tan sec1 1i i i i+ - + + =^ ^h h .
Ô®Î: cot cosec tan sec1 1i i i i+ - + +^ ^h h
= sincos
sin cossin
cos1 1 1 1
ii
i ii
i+ - + +c cm m
= (( ) )(( ) )sin cos
sin cos cos sin1 1i i
i i i i+ - + +
= ( )sin cos
sin cos 12
i ii i+ -
= sin cos
sin cos sin cos2 12 2
i ii i i i+ + -
= sin cossin cos1 2 1i ii i+ - ( 1)sin cos2 2a i i+ =
= sin cossin cos2 2i ii i =
(vii) sin cossin cos
sec tan11 1
i ii i
i i+ -- + =
-.
Ô®Î: sin cossin cos
11
i ii i+ -- +
kh‰W Kiw:( ) ( 1)cosec cot cot coseci i i i+ - +
= cosec cot cosec cosec cot2 2
i i i i i- + +
cot cosec coti i i- +
= cot cosec cosec cosec 12 2
i i i i+ - + -
= cot cosec 1i i+ -
ԮΠ- K¡nfhzéaš 195
gFÂ k‰W« bjhFÂia cos i Mš tF¡f
= cossin
coscos
cos
cossin
coscos
cos1
1
+ -
- +
ii
ii
i
ii
ii
i
= 1tan sec
tan sec1i ii i+ -- +
= tan sectan sec
11
i ii i+ -+ -
= ( )tan sec
tan sec sec tan1
2 2
i ii i i i
+ -+ - - ( 1)sec tan2 2a i i- =
= ( )( )tan sec
tan sec sec tan sec tan1i i
i i i i i i
+ -+ - + -
= ( )( ( ))tan sec
tan sec sec tan1
1i i
i i i i
+ -+ - -
= ( )( )tan sec
tan sec sec tan11
i ii i i i
+ -+ - +
= tan seci i+
= ( )sec tansec tansec tan
#i ii ii i+--c m
= sec tansec tan2 2
i ii i--c m
= sec tan
1i i-
( 1)sec tan2 2a i i- =
(viii) tan
tan
sin
sin sin
1 2 90 1
902 2i
i
i
i i
-=
- -
-
c
c
^
^
h
h .
Ô®Î: tan
tan
12i
i
-= 1
cossin
cossin
2
2-
iiii
=
coscos sin
cossin
2
2 2
ii iii
-
= cossin
cos sin
cos2 2
2
#ii
i i
i
-
= cos sin
sin cos2 2i i
i i
-
= ( )
cos cos
sin sin
1
902 2i i
i i
- -
-c
^ h ( 1 )sin cos2 2a i i= -
= ( )
cos
sin sin
2 1
902i
i i
-
-c
= ( )
( )
sin
sin sin
2 90 1
902 i
i i
- -
-
c
c
kh‰W Kiw:
( )( )sec tan sin cos 1i i i i- - +
= tan seccossin sin tan1
2i i
ii i i- + - + -
= sincossin1 1 2
iii- + -c m
= sin cos1i i- +
sin cossin cos
sec tan11 1
i ii i
i i- +- + =
-
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«196
(ix) cosec cot sin sin cosec cot
1 1 1 1i i i i i i-
- = -+
.
Ô®Î: ϧF cosec cot 12 2i i- = ( )( ) 1cosec cot cosec cot& i i i i- + = g (1)
cosec cot sin
1 1i i i-
- = ( )cosec cot coseci i i+ - (1) èUªJ
= cosec cosec cot
1i
i i-
-^ h
= sin cosec cot1 1i i i-
+ (1) èUªJ
kh‰W Kiw:I kh‰W Kiw:II
cosec cot cosec cot
1 1i i i i-
++
cosec cot sin
1 1i i i-
-
= cosec cot
cosec cot cosec cot2 2i i
i i i i
-
+ + - = ( ) ( )cosec cot cosec cot
cosec cot
sin1
i i i i
i i
i- +
+-
^ h
= cosecsin sin sin
2 2 1 1ii i i
= = + = cosec cot
cosec cot cosec2 2i i
i i i-
+ -
= cosec cot coseci i i+ - = coti g (1)
sin cosec cot1 1i i i-
+
= coseccosec cot
cosec cot2 2
ii i
i i-
-
-^ h
= cosec cosec coti i i- + = coti g(2)
(1) k‰W« (2), èUªJ ãWt¥g£lJ
(x) ( )tan cosec
cot sec sin cos tan cot2 2
2 2
i i
i i i i i i+
+ = +^ h.
Ô®Î: tan cosec
cot sec2 2
2 2
i i
i i
+
+
= ( )
( )1
tan cot
cot tan
1
12 2
2 2
i i
i i
+ +
+ += g (1)
( , )sec tan cosec cot1 12 2 2 2i i i i= + = +
( )sin cos tan coti i i i+
= sin coscossin
sincosi i
ii
ii+c m
= sin cos 12 2i i+ = g (2)
(1) k‰W« (2) èUªJ ãWt¥g£lJ.
kh‰W Kiw:
[( ) ( )] ( )sin cos tan cot tan cosec2 2
i i i i i i+ +
= ( )( )sin cos tan cosec2 2 2 2i i i i+ +
= ( )( )sec cot1 1 12 2i i- + +
= sec cot2 2i i+
ԮΠ- K¡nfhzéaš 197
4. sec tanx a bi i= + k‰W« tan secy a bi i= + våš, x y a b2 2 2 2- = - vd
ãWÎf.
Ô®Î: x y2 2-
= ( ) ( )sec tan tan seca b a b2 2i i i i+ - +
= 2 ( 2 )sec tan sec tan tan sec tan seca b ab a b ab2 2 2 2 2 2 2 2i i i i i i i i+ + - + +
= sec tan tan seca a b b2 2 2 2 2 2 2 2i i i i- + -
= ( ) ( )sec tan tan seca b2 2 2 2 2 2i i i i- + -
= a b2 2- ( 1)sec tan2 2a i i- =
5. tan tanni a= k‰W« ,sin sinmi a= våš, cosn
m
1
12
22i =
-
- , n !+1 vd ãWÎf..
Ô®Î: bfhL¡f¥g£LŸs bjhl®òfëèUªJ a I Ú¡Fnth«.
tan tanni a= k‰W« sin sinmi a= vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
cottan
n& ai
= k‰W« cosecsin
mai
=
cosec cot2 2a a- = 1
sin tan
m n2
2
2
2
i i- = 1
sin
cosm n2
2 2 2
i
i- = 1
cosm n2 2 2i- = sin2i
cosm n2 2 2i- = 1 cos2i-
1m2- = ( 1)cos n2 2i -
n
m
1
12
2
-
- = cos2i .
6. , k‰W«sin cos tani i i v‹gd bgU¡F¤ bjhlçš (G.P.) ÏU¥Ã‹ .cot cot 16 2i i- = vd ãWÎf.
Ô®Î: , k‰W«sin cos tani i i v‹gd bgU¡F¤ bjhlçš (G.P.) ÏU¡»‹wd.
vdnt, sincosii =
costanii
cos3& i = sin2i g (1)
cot cot6 2i i- = sin
cos
sin
cos6
6
2
2
i
i
i
i- = ( )
sin
cos
sin
cos6
3 2
2
2
i
i
i
i-
= ( )
sin
sin
sin
cos6
2 2
2
2
i
i
i
i- (1) I ga‹gL¤j
= sin
sin
sin
cos6
4
2
2
i
i
i
i- = sin sin
cos12 2
2
i i
i-
= sin
cos12
2
i
i- = sin
sin2
2
i
i = 1.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«198
gæ‰Á 7.2 1. xU Rik C®ÂæèUªJ (truck) Rikia Ïw¡f VJthf 30c V‰w¡ nfhz¤Âš xU
rhŒÎ¤ js« (ramp) cŸsJ. rhŒÎ¤ js¤Â‹, c¢Á jiuæèUªJ 0.9 Û cau¤Âš
cŸsJ våš, rhŒÎ¤ js¤Â‹ Ús« ahJ?
Ô®Î: rhŒÎ js¤Â‹ c¢Áia C vdΫ, rhŒÎ¤ js¤Â‹ Ús¤ij AC vdΫ
bfhŸf.
0CAB 3+ = c k‰W« BC =0.9 Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhz TABC-š, 30sin c = ACBC
sin
AC BC30
=c
= 0.9 2 1.8 .Û# =
vdnt, rhŒÎ¤ js¤Â‹ Ús« 1.8 Û. 2. cau« 150 br.Û cŸs xU ÁWä xU és¡F¡ f«g¤Â‹ K‹ ã‹wthW 150 3 br.Û
ÚsKŸs ãHiy V‰gL¤J»whŸ våš, és¡F¡ f«g¤Â‹ c¢Áæ‹ V‰w¡
nfhz¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: ÁWäæ‹ cau« BC vdΫ, ÁWäæ‹ ãHš AB vdΫ bfhŸf.
és¡F¡ f«g¤Â‹ c¢Áæ‹ V‰w¡nfhz« i v‹f.
150 , 150br.Û br.ÛAB BC3= = vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhz TABC-š, tani = ABBC
150 3
150
3
1= = = 30tan c
& i = 30c
vdnt, és¡F¡ f«g¤Â‹ c¢Áæ‹ V‰w¡nfhz« 30c.
3. A k‰W« B v‹w ó¢ÁfS¡F Ïil¥g£l öu« 2 Û ÏU¡F« tiuæš, x‹W vG¥ò«
xèia k‰wJ nf£f ÏaY«. Rt‰¿èUªJ 1 Û öu¤Âš jiuæYŸs ó¢Á A MdJ
xU ÁyªÂahš c©z¥gL« ãiyæš cŸs ó¢Á B -ia Rt‰¿š fh©»wJ. A-æèUªJ B-¡F V‰w¡ nfhz« 30c Mf ÏU¡F«nghJ A MdJ B-¡F
v¢rç¡if xè éL¤jhš, ÁyªÂ¡F Ïiu »il¡Fkh mšyJ »il¡fhjh? (A-æ‹ v¢rç¡if xèia B nf£F«nghJ mJ j¥ÃéL« vd¡ bfhŸf.)Ô®Î: jiuæYŸs ó¢Á A-æ‹ ãiy A k‰W« Rt‰¿YŸs ó¢Á B æ‹ ãiy B v‹f.
1 30Û k‰W«OA BAO o+= = vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhz TAOB-š, cos 30c = ABAO
& AB = cosAO30c
& AB = 3
2 = 3
2
3
33
2 3# =
ԮΠ- K¡nfhzéaš 199
= . 2 0.5773
2 1 732# #= = 1.154 Û
ó¢ÁfS¡F Ïil¥g£l öu« 1.154 Û . ϤbjhiyÎ 2 Û ¡F Fiwthf cŸsjhš A-æ‹
v¢rç¡if xèia B nf£f ÏaY«. vdnt, ÁyªÂ¡F Ïiu »il¡fhJ.
4. ÏuÎ neu¤Âš xUt® ml® nkf_£l¤ js¤Âid¡ (cloud ceiling) fhz Ãufhrkhd
xU és¡»‹ xëæid nkf¤ij neh¡» br§F¤jhf¢ brY¤J»wh®.
m›és¡»èUªJ 100 Û öu¤Âš, jiuæèUªJ 1.5 Û cau¤Âš bghU¤j¥g£l
Ânahliy£ (Theodolite) _y« nkf_£l¤ij¥ gh®¡F«nghJ V‰w¡nfhz« 60c våš, ml® nkf_£l¤ js« v›tsÎ cau¤Âš cŸsJ? (Ϫjédh nj®Î¡F
cçajšy)
Ô®Î: és¡»‹ ãiy B v‹f. ml® nkf_£l js¤Â‹ cau« AC v‹f.
Ânahliy£o‹ ãiy E v‹f. 100 , 1.5 60k‰W«Û ÛBE BC AEB+= = = c vd¡
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhz ABET -š, 60tanBEABo
= 60tanAB BE& #= c
& AB = 3 100# = 1.732 100#
& AB = 173.2 Û
AC = AB + BC = 173.2 Û + 1.5 Û = 174.7 Û
ml® nkf_£l js« 174.7 Û cau¤Âš cŸsJ.
kh‰W Kiw: jiu k£l¤ÂèUªJ ml® nkf_£l js¤Â‰F cŸs cau« h våš,
tanh x y i= + . x- v‹gJ Ânahliy£o‰F« jiu k£l¤Â‰F« cŸs öu«, y-v‹gJ
Ânahliy£o‰F« és¡»‰F« Ïilna cŸs öu« k‰W« i v‹gJ V‰w¡nfhz«.
h = 1.5 100 60tan#+ c
= 1.5 100 3#+ 1.5 100 1.732#= +
= 1.5 173.2+ = 174.7 Û.
ml®nkf_£l js« 174.7 Û cau¤Âš cŸsJ.
5. 40 br.Û ÚsKŸs xU jåCryhdJ (Simple pendulum), xU KG miyé‹ nghJ,
mj‹ c¢Áæš 60c nfhz¤ij V‰gL¤J»wJ. mªj miyéš, Crš F©o‹
Jt¡f ãiy¡F«, ÏWÂ ãiy¡F« Ïilna cŸs äf¡ Fiwªj öu¤ij¡ fh©f?
Ô®Î: jå CryhdJ O v‹w òŸëia bghW¤J miyÎ V‰gL¤J»‹wJ v‹f.
A , B v‹gd Crš F©o‹ Jt¡f ãiy k‰W« ÏWÂ ãiy
v‹f.
OA = OB = 40 br.Û k‰W« 0AOB 6+ = c. AB -¡F
br§F¤jhf OC-I tiuf. OA = OB Mjyhš, OC MdJ AB-¡F ika¡F¤J¡nfhL k‰W« AOB+ -‹ nfhz
ÏUrkbt£o MF«. 30AOC` + = c.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«200
br§nfhz TOCA-š, 30sin c = OAAC
AC = 30 40 20 br.ÛsinOA21
#= =c
AB-‹ ika¥òŸë C Mjyhš,
AB = 2AC = 2 20 40 br.Û# =
Crš F©o‹ Jt¡f ãiy¡F« , ÏWÂ ãiy¡F« Ïilna cŸs äf¡Fiwªj öu« 40 br.Û.
6. x‹W¡bfh‹W nebuÂuhf cŸs ÏU ku§fë‹ ÛJ A, B v‹w ÏU fh¡iffŸ 15 Û k‰W«
10 Û cau§fëš mk®ªJ¡ bfh©oUªjd. mit jiuæèU¡F« xU tilæid
Kiwna 45c k‰W« 60c Ïw¡f¡ nfhz¤Âš gh®¡»‹wd. mit xnu neu¤Âš »s«Ã¡
Fiwthd ÚsKŸs¥ ghijæš rkntf¤Âš gwªJ, m›tilia vL¡f Ka‰Á¤jhš
vªj gwit bt‰¿ bgW«? (ÏU ku§fë‹ mo, til M»ad xnu ne®¡nfh£oš cŸsd)
Ô®Î: A, B v‹w ÏU fhf§fë‹ ãiyfŸ Kiwna A, B v‹f.
ku§fë‹ mofis C k‰W« E v‹f. D v‹gJ tilæ‹ ãiy v‹f.
AC = 15 Û, BE = 10 Û, 45ADC+ = c k‰W« BDE 60+ = c vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhz TACD-š, 45sin c =ADAC &
2
1 = AD15
AD = 15 15 1.414 21.21Û2 #= =
tilia vL¡f, fhf« A gwªj öu« 21.21 Û.
br§nfhzTBED-š, 60sin c = BDBE
BD = sinBE60c
BD3
20( =
= 3
20
3
33
20 3# #=
= .3
20 1 732# = .20 0 574#
BD = 11.48 Û tilia vL¡f fhf« B gwªjöu« 11.48 Û. tilia vL¡f fhf« B gwªj öu«,
fhf« A gwªj öu¤ij él äf¡FiwÎ. vdnt fhf« B bt‰¿ bgW«.
7. t£l toéš cŸs xU ó§fhé‹ ika¤Âš xU és¡F¡ f«g« ㉻wJ. t£l¥ gçÂæš mikªj P, Q v‹D« ÏU òŸëfŸ és¡F¡ f«g¤Âdoæš 90c nfhz¤ij V‰gL¤J»‹wd. nkY«, P-æèUªJ és¡F¡ f«g¤Â‹ c¢Áæ‹
V‰w¡ nfhz« 30c MF«. PQ = 30 Û våš, és¡F¡ f«g¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f.Ô®Î: ó§fhé‹ ika¤ij O vdΫ, és¡F¡ f«g¤ij OR vdΫ bfhŸf. PQ = 30 Û, POQ 90o+ = vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhz TOPQ-š, 90POQ+ = c, OP = OQ = Mu« . vdnt , OPQ OQP 45+ += = c
OP = 45cosPQ # c
ԮΠ- K¡nfhzéaš 201
OP = 2
30 = 2
30 2 15 2=
br§nfhz TROP-š, 30tan c = OPOR
OR = 30tanOP # c
OR = 15 23
1# =
3
15 2
3
3#
= 5 Û3
15 6 6=
vdnt, és¡F¡ f«g¤Â‹ cau« 5 Û6 .kh‰W Kiw : ó§fhé‹ ika¤ij O vdΫ, és¡F¡ f«g¤ij OR vdΫ
bfhŸf. PQ = 30 Û, POQ 90o+ = , OP = OQ (Mu«) vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhzTOPQ-š, OP OQ PQ2 2 2+ =
2 30OP2 2= & OP
230 302 #=
OP2
30=
br§nfhzTRPO-š, 0tanOPOR3 o
= &OPOR
3
1=
OR OP
3 2 3
30
#= = ( )OP
2
30a =
= 5 Û6
30
6
6630 6 6# = =
8. 700 Û cau¤Âš gwªJ¡ bfh©oU¡F« xU bAèfh¥lçèUªJ xUt® X® M‰¿‹
ÏU fiufëš nebuÂuhf cŸs ÏU bghU£fis 30 , 45c c Ïw¡f¡ nfhz§fëš
fh©»wh® våš, M‰¿‹ mfy¤ij¡ fh©f. ( 1.7323 = )
Ô®Î: gh®it¥ òŸë C v‹f . M‰¿‹ ÏU fiufëš nebuÂuhf cŸs ÏU
bghU£fis A, B v‹f. CD AB= vd tiuf . CD v‹gJ bAèfh¥lU¡F«
M‰W¡F« Ïilna cŸs öu« v‹f.
CD = 700 Û, 30 , 45CAD CBD+ += =c c vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhz CDBT -š, 45 700tanDBCD DB CD&= = =c Û
br§nfhz TCAD-š, 30tan c = ADCD &
tanAD CD
30=
c
AD = 700 Û3
M‰¿‹ mfy«, AB = AD DB+
= 700 700 700( 1) 700( .732 )3 3 1 1+ = + = +
= 700(2.732) 1912.400 1912.4 Û= =
vdnt , M‰¿‹ mfy« 1912.4 Û.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«202
9. rkjs¤Âš ã‹W bfh©oU¡F« X v‹gt®, mtçläUªJ 100 Û öu¤Âš gwªJ
bfh©oU¡F« xU gwitæid 30c V‰w¡ nfhz¤Âš gh®¡»wh®. mnj neu¤Âš,
Y v‹gt® 20 Û cauKŸs xU f£ll¤Â‹ c¢Áæš ã‹W bfh©L mnj gwitia
45c V‰w¡ nfhz¤Âš gh®¡»wh®. ÏUtU« ã‹W bfh©L mt®fS¡»ilnaÍŸs
gwitia vÂbuÂuhf¥ gh®¡»‹wd® våš, Y-æèUªJ gwit cŸs öu¤ij¡
fh©f.
Ô®Î: gwitæ‹ ãiyia B v‹f.BD XA= k‰W« CY BD= tiuf. CD = 20 Û. BX = 100 Û, 30 , 45BXD BYCo o+ += = vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. gwit¡F« Y v‹gtU¡F« cŸs öu« BY v‹f.
br§nfhz TBDX-š, 30sin c = BXBD
& BD = 30sinBX o# & 50 Û
2100 =
BC BD CD= - = 50 20 30Û Û Û- =
br§nfhz TBCY-š, sin45c = BYBC &
BY2
1 30=
& BY = 30 Û2
gwit¡F« Y v‹gtU¡F« cŸs öu« 30 Û2 . 10. tF¥giwæš mk®ªJ¡ bfh©oU¡F« xU khzt‹ fU«gyifæš »ilãiy¥
gh®it¡ nfh£oèUªJ 1.5 Û cau¤Âš cŸs Xéa¤ij 30c V‰w¡ nfhz¤Âš
fh©»wh‹. Xéa« mtD¡F¤ bjëthf¤ bjçahjjhš neuhf¡ fU«gyifia
neh¡» ef®ªJ Û©L« mªj Xéa¤ij 45c V‰w¡ nfhz¤Âš bjëthf¡
fh©»wh‹ våš, mt‹ ef®ªj öu¤ij¡ fh©f.Ô®Î: khzt‹ Xéa¤ij Kiwna 30c k‰W« 45c V‰w¡nfhz§fëš gh®¡F«
ãiyfis A k‰W« B v‹f. Mfnt, khzt‹ ef®ªj öu« AB MF«.
30 , 45DAC DBC+ += =c c k‰W« CD = 1.5Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhz TDCB-š, tan 45c = BCCD = .
BC1 5 & 1.5 ÛBC=
br§nfhz TDCA-š, tan 30c =ACCD
& 3
1 = .AC1 5 & 1.5 ÛAC 3=
AB = AC BC- 1.5 .3 1 5= - 1.5( 1)3= -
= 1.5(1.732 1) 1.5(0.732)- = = 1.098 Û vdnt, khzt‹ ef®ªj öu« 1.098 Û.
11. xU ÁWt‹ 30 Û cauKŸs f£ll¤Â‰F vÂnu F¿¥Ã£l öu¤Âš ㉻wh‹.
mtDila¡ »ilãiy¥ gh®it¡nfhL jiuk£l¤ÂèUªJ 1.5 Û cau¤Âš
cŸsJ. mt‹ f£ll¤ij neh¡» elªJ bršY« nghJ, m¡f£ll¤Â‹ c¢Áæ‹
V‰w¡ nfhz« 30c-èUªJ 60cMf ca®»wJ. mt‹ f£ll¤ij neh¡» elªJ
br‹w¤ öu¤ij¡ fh©f.
ԮΠ- K¡nfhzéaš 203
Ô®Î: bjhl¡f¤Âš khzt‹ ã‰F« ãiyia Al vdΫ, f£ol« C Dl neh¡» khzt‹ ef®ªj ãiy Bl vdΫ bfhŸf. gl¤Âš ABC v‹gJ khztQila
»ilãiy¥ gh®it¡nfhL. 1.5 , 30Û ÛAA BB CC C D= = = =l l l l vd¡
bfhL¡f¥g£LŸsJ. 30 60k‰W«DAC DBCo o+ += =
30 1.5 28.5ÛCD C D CC= - = - =l l .
khzt‹ ef®ªj öu« AB.
br§nfhzTDCB-š , 60tan c = BCCD &
tanBC CD
60=
c
& BC = .
3
28 5 = .
3
28 5
3
3# = (28.5)
33 = 9.5 3^ h
br§nfhzTDCA-š , 30tan c = ACCD &
tanAC CD
30=
c
& AC = 28.5 3
& AB BC+ = 28.5 3
& AB = . .28 5 3 9 5 3-^ ^h h 19 Û3=
khzt‹ ef®ªj öu« 19 Û3 . 12. 200 mo cauKŸs fy§fiu és¡f¤Â‹ c¢ÁæèUªJ, mj‹ fh¥ghs® njhâ
k‰W« glF M»at‰iw gh®¡»wh®. fy§fiu és¡f¤Â‹ mo, njhâ k‰W«
glF M»ad xnu Âiræš xnu ne®¡nfh£oš mik»‹wd. njhâ, glF
M»at‰¿‹ Ïw¡f¡ nfhz§fŸ Kiwna k‰W«45 30c c v‹f. Ï›éu©L«
ghJfh¥ghf ÏU¡f nt©Lbkåš, mitfS¡F Ïil¥g£l öu« FiwªjJ 300 moahf ÏU¡f nt©L«. Ïilbtë Fiwªjhš fh¥ghs® v¢rç¡if xè vG¥g
nt©L«. mt® v¢rç¡if xè vG¥g nt©Lkh?Ô®Î: njhâ k‰W« glF M»at‰¿‹ ãiyfŸ Kiwna A , B v‹f.
D v‹gJ gh®it¥ òŸë v‹f. CD v‹gJ fy§fiu és¡f« v‹f.
CD = 200 mo, 30 45k‰W«DAC DBCo o+ += = vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. AB v‹gJ njhâ k‰W« glF M»at‰¿‰F Ïil¥g£löu«.
br§nfhz TDBC-š, DBC CDB 45+ += = c. vdnt, BC = CD = 200 mo
br§nfhzTDCA-š, 30tan c= ACCD
& AC = tan30200
c
& AC = 200 3
AB = AC – BC 200 2003= -
= 200( 1)3 - 200(1.732 1)= -
= 200(0.732) = 146.4 mo
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«204
njhâ k‰W« glF M»at‰¿‰F Ïil¥g£löu« 146.4 mo.
ÏJ 300 moia él Fiwthf cŸsjhš fh¥ghs® v¢rç¡if xè vG¥g nt©L«.
13. jiuæš ã‹Wbfh©oU¡F« xU ÁWt‹ fh‰¿š, »ilãiy¡ nfh£oš khwhj
cau¤Âš ef®ªJ¡ bfh©oU¡F« xU gÿid¡ fh©»wh‹. xU F¿¥Ã£l
ãiyæš ÁWt‹ 60c V‰w¡ nfhz¤Âš gÿid¡ fh©»wh‹. 2 ãäl§fŸ fêªj
Ëd® mnj ãiyæèUªJ ÁWt‹ Û©L« gÿid¥ gh®¡F«nghJ V‰w¡nfhz«
30c Mf¡ Fiw»wJ. fh‰¿‹ ntf« 29 3 Û/ãäl« våš, jiuæèUªJ gÿå‹
cau« fh©f.
Ô®Î: gh®it¥òŸë A v‹f. E , D v‹gd Kiwna
V‰w¡nfhz§fŸ 60c k‰W« 30c vd mikªj gÿå‹
ãiyfŸ MF«. B, C v‹w òŸëfŸ BC = ED k‰W« BE = CD v‹wthW jiuæš mikªJŸsd.
60 30k‰W«EAB DACo o+ += =
vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
fh‰¿‹ ntf« = 29 3 Û / ãäl«
ÏU ãäl§fëš gÿ‹ ef®ªj öu«
BC = ED = 29 2 58 Û3 3# = (öu«= ntf«# neu«)
br§nfhz TABE-š, tan 60c = ABBE
BE = 60tanAB AB 3o= g (1)
br§nfhz ADCT - š, 30tan c = ACCD
ACBE= CD BEa =^ h
& BE = 30tanAC CA AB BC
3 3= = +c = AB BC
3 3+
& BE = AB BE33 58
358+ = + ((1)k‰W« BC 58 3= èUªJ)
& BE 131-` j = 58 58 87 .ÛBE
23& #= =
jiuæèUªJ gÿ‹ gw¡F« cau« 87 Û.
14. xU neuhd beLŠrhiy xU nfhòu¤ij neh¡»¢ brš»wJ. nfhòu¤Â‹ c¢Áæš
ã‹W¡ bfh©oU¡F« xUt® Óuhd ntf¤Âš tªJ¡bfh©oU¡F« xU C®Âia
30c Ïw¡f¡ nfhz¤Âš fh©»wh®. 6 ãäl§fŸ fêªj Ëd® mªj C®Âæ‹
Ïw¡f¡ nfhz« 60cvåš, nfhòu¤ij mila C®Â nkY« v¤jid ãäl§fŸ
vL¤J¡ bfhŸS«?
Ô®Î: gh®it¥òŸë A æèUªJ B, C v‹gd Kiwna thfd¤Â‹
Ïw¡f¡ nfhz§fŸ 60c k‰W« 30c vd mikªj òŸëfŸ MF«.
ԮΠ- K¡nfhzéaš 205
30 60 .k‰W«ABD ACDo o+ += =
br§nfhz TBDA-š, 30tanBDADo
=
& BD = tanAD BD AD30
3& =c
g (1)
br§nfhzTCDA-š, 0tanCDAD6 o
= & 0tanAD CD6 o= CD3= g (2)
BC = BD – CD = AD CD3 -
= CD CD3 3 -^ ^h h = CD CD CD3 2- = ( (2) èUªJ) BC I mila vL¤J¡bfh©l neu« 6 ãäl§fŸ,
CD I mila neu« = BC2
= 26 = 3 ãäl§fŸ.
nfhòu¤ij mila thfd« nkY« 3 ãäl§fŸ vL¤J¡bfhŸS«.
15. xU bra‰if¡ nfhS¡F xnu Âiræš óäæš mikªJŸs ÏU f£L¥gh£L
ãiya§fëèUªJ m¢bra‰if¡ nfhë‹ V‰w¡ nfhz§fŸ Kiwna 30c k‰W« 60c vd cŸsd. m›éU ãiya§fŸ, bra‰if¡nfhŸ M»a Ïit _‹W«
xnu br§F¤J¤ js¤Âš mik»‹wd. ÏU ãiya§fS¡F« Ïilna cŸs
öu« 4000 ».Û våš, bra‰if¡nfhS¡F«, óä¡F« Ïilna cŸs öu¤ij¡
fh©f. ( 1.7323 = )
Ô®Î: A , B v‹gd óäæYŸs ÏU f£L¥gh£L ãiya§fŸ v‹f .
D v‹gJ bra‰if¡nfhë‹ ãiy v‹f .
bra‰if¡nfhS¡F« , óä¡F« Ïilna cŸs öu« CD v‹f.
AB = 4000 ».Û, 30 60k‰W«DAC DBC+ += =c c vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhzTBCD-š, 6tan 0c = BCDC
DC = 60tanBC o
& DC = BC3 g (1)
br§nfhzTACD-š, tan30c = ACDC
& DC = 30tanAC o
& DC = BC
3
4000 + g (2)
(1) k‰W« (2) èUªJ BC3 = BC
3
4000 +
BC3 = 4000 BC+ & BC2 4000= & BC = 2000 ».Û. BC = 2000 vd (1) š ÃuÂæl, DC = 20003 #
= 1.732 2000# = 3464 ».Û.
bra‰if¡nfhS¡F« , óä¡F« Ïilna cŸs öu« 3464 ».Û.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«206
16. 60 Û cauKŸs xU nfhòu¤ÂèUªJ xU f£ll¤Â‹ c¢Á k‰W« mo M»at‰¿‹
Ïw¡f¡ nfhz§fŸ Kiwna 30 60k‰W«c c våš, f£ll¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: AE v‹gJ f£ll« k‰W« BD v‹gJ nfhòu« v‹f.
AE = BC v‹wthW EC || AB tiuf. AE = h Û v‹f.
vdnt, BC = h Û.
BD = 60 Û, 30 60k‰W«DEC DABo o+ += = vd¡
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
CD = BD BC- h60= -
br§nfhz TDAB š, 60tan c = ABBD
& AB = tanBD60c
= 3
60 g (1)
br§nfhz TDEC š, tan30c = tanEC
CD EC CD30
& =c
& AB = (60 )h 3- ( )EC AB= g (2)
(1) k‰W« (2) & (60 )h 3- = 3
60
& 60 h- = 360
& 60 h- = 20 h& = 40 Û
f£ll¤Â‹ cau« 40 Û.
17. 40 Û cauKŸs xU nfhòu¤Â‹ c¢Á k‰W« mo M»at‰¿èUªJ xU fy§fiu
és¡f¤Â‹ c¢Áæ‹ V‰w¡ nfhz§fŸ Kiwna 30ck‰W« 60c våš, fy§fiu
és¡f¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f. fy§fiu és¡f¤Â‹ c¢ÁæèUªJ nfhòu¤Â‹
mo¡F cŸs öu¤ijÍ« fh©f.
Ô®Î: nfhòu¤ij AE vdΫ,fy§fiu és¡f¤ij BD vdΫ bfhŸf.
AE = BC v‹WŸsthW EC || AB tiuf.vdnt AB = EC MF«.
AE = 40 Û, 60DAB+ = c k‰W« 30DEC+ = cvd¡
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
CD = x Û v‹f. BD = BC + CD = 40 + x.
br§nfhzTABD-š, 6tan 0c = ABBD
AB = tan
x AB x60
40
3
40&+ = +c
g (1)
ԮΠ- K¡nfhzéaš 207
br§nfhzTECD-š, 30tan c = ECCD =
ABCD AB EC=^ h
& AB = tan
x AB x30
3& =c
g (2)
(1) k‰W« (2) èUªJ x3 = x
3
40 + & x x3 40= +
& x2 = 40
fy§fiu és¡f¤Â‹ cau«, BD = 40 + x = 40 + 20 = 60 Û
br§nfhz TABD-š, 60sin c = ADBD
& AD = sinBD60c
40AD3
120 3& = =
nfhòu¤Â‹ moæèUªJ fy§fiu és¡f¤Â‹ c¢Á¡F cŸs öu«40 3 Û.
18. xU Vçæ‹ nk‰gu¥Ãš xU òŸëæèUªJ fhQ«nghJ, 45 Û cau¤Âš gwªJ
bfh©oU¡F« xU bAèfh¥lç‹ V‰w¡ nfhz« 30c Mf cŸsJ.
m¥òŸëæèUªJ mnj neu¤Âš j©Ùçš bAèfh¥lç‹ ãHè‹ Ïw¡f¡
nfhz« 60c våš, bAèfh¥lU¡F« Vçæ‹ nk‰gu¥Ã‰F« Ïil¥g£l¤
öu¤ij¡ fh©f.
Ô®Î:Vçæ‹ nk‰gu¥ÃèUªJ 45Û cau¤Âš
gh®it¥òŸë A cŸsJ v‹f.Vçæ‹ nk‰gu¥ò BD v‹f. vdnt, AB = 45 Û. bAèfh¥lç‹ ãiyia
F vdΫ k‰W« j©Ùçš mj‹ vÂbuhë¥ig
C vdΫ bfhŸf.
FD = h Û v‹f. DC = h Û . AE || BD tiuf.
ED = 45Û, 30 60 .k‰W«FAE CAEo o+ += =
br§nfhz TAEF-š, 30tan c = AEFE
& 3
1 = AE
h 45- ( FE = FD – ED )
& AE = 45h 3-^ h g (1)
br§nfhz TCEA-š, 6tan 0c =AEEC =
AEED DC+
& AE 3 = 45 + h
& h = 45 45AE h3 45 3- = - -^ ^h h ((1) èUªJ )
= 3h –180& 2h = 180 & h = 90Vçæ‹ nk‰gu¥ÃèUªJ bAèfh¥lU¡F cŸs bjhiyÎ 90 Û.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«208
gæ‰Á 7.3
rçahd éilia¤ nj®ªbjL¡fΫ.
1. sin sec12 2i i-^ h =
(A) 0 (B) 1 (C) tan2i (D) cos2i
Ô®Î: 1sin sec cos sec12 22 2
i i i i- = =^ h ( éil: (B) )
2. tan sin12 2i i+^ h =
(A) sin2i (B) cos2i (C) tan2i (D) cot2i
Ô®Î: tan sin sec sincos
sin tan12 2
2
222 2
i i i ii
i i+ = = =^ h ( éil: (C) )
3. cos cot1 12 2i i- +^ ^h h =
(A) sin2i (B) 0 (C) 1 (D) tan2i
Ô®Î: cos cot sin cosec1 1 12 2 2 2i i i i- + = =^ ^h h ( éil: (C) )
4. sin cos cos sin90 90i i i i- + -c c^ ^h h =
(A) 1 (B) 0 (C) 2 (D) –1
Ô®Î: sin cos cos sin cos cos sin sin90 90 1i i i i i i i i- + - = + =c c^ ^h h ( éil: (A) )
5. 1cos
sin1
2
ii-
+ =
(A) cosi (B) tani (C) coti (D) coseci
Ô®Î: 1 11
)(1 (1 )
cossin
cos
cos coscos cos
1
1 12
ii
i
i ii i-
+= -
+
+ -= - - =
^ h
( éil: (A) ) 6. cos sinx x
4 4- =
(A) 2 1sin x2
- (B) 2 1cos x2
- (C) 1 2sin x2
+ (D) 1 2 .cos x2
-
Ô®Î: ( )( )cos sin cos sin cos sinx x x x x x2 2 2 24 4
- = + -
(1 ) 2cos sin cos cos cosx x x x x 12 2 2 2 2= - = - - = - ( éil: (B) )
7. tani = xa våš,
a x
x2 2+
-‹ kÂ¥ò
= (A) cosi (B) sini (C) coseci (D) seci
Ô®Î: 1 tan sec
cosa x
x 1
1
1 1
x
a 22 2
2
2 i ii
+=
+=
+= = ( éil: (A) )
8. secx a i= , tany b i= våš, ax
b
y2
2
2
2
- -‹ kÂ¥ò=
(A) 1 (B) –1 (C) tan2i (D) cosec2i
Ô®Î: sec tan sec tanax
b
y
aa
bb 1
2
2 2
2
2 22 2
2
2
2
2i i i i- = - = - = . ( éil: (A) )
ԮΠ- K¡nfhzéaš 209
9. cot tan
seci ii
+ =
(A) coti (B) tani (C) sini (D) – coti
Ô®Î: cot tan
sec sin
sin coscos sin
cos1
2 2i ii i
+= =
i ii ii
+ ( éil: (C) )
10. tan
sin sin
cot
cos cos90 90
i
i i
i
i i-+
-c c^ ^h h =
(A) tani (B) 1 (C) –1 (D) sini
Ô®Î: tan
sin sin
cot
cos cos cos sin sin cos90 90
cossin
sincosi
i i
i
i i i i i i-+
-= +
ii
ii
c c^ ^h h
= cos sin 12 2i i+ = ( éil: (B) ) 11. gl¤Âš, AC =
(A) 25 Û (B) 25 3 Û
(C) 3
25 Û (D) 25 2 Û
Ô®Î: 60 25 60tan tanAC AC25
25 3o o&= = = Û ( éil: (B) )
12. gl¤Âš, ABC+ =
(A) 45c (B) 30c
(C) 60c (D) 05 c
Ô®Î: tan tanABC ABC ABC100
100 3 3 60o& &+ + += = = ( éil: (C) )
13. xU nfhòu¤ÂèUªJ 28.5 Û öu¤Âš ã‹W bfh©oU¡F« xUt® nfhòu¤Â‹
c¢Áia 45c V‰w¡ nfhz¤Âš fh©»wh®. mtUila »ilãiy¥ gh®it¡ nfhL
jiuæèUªJ 1.5 Û cau¤Âš cŸsJ våš, nfhòu¤Â‹ cau«
(A) 30 Û (B) 27.5 Û (C) 28.5 Û (D) 27 ÛÔ®Î: nfhòu¤Â‹ cau« = tanx y i+
= 1.5 28.5 45 1.5 28.5 30Ûtan o#+ = + = ( éil: (A) )
14. gl¤Âš, sini = 1715 . våš, BC =
(A) 85 Û (B) 65 Û
(C) 95 Û (D) 75 Û
Ô®Î: sini = 1715 . gl¤ÂèUªJ, sini =
ACBC
ACBC BC
1715
1715 85 75&` #= = = Û ( éil:(D) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«210
15. 1 tan sin sin1 12i i i+ - +^ ^ ^h h h =
(A) cos sin2 2i i- (B) sin cos2 2i i-
(C) sin cos2 2i i+ (D) 0
Ô®Î: 1tan sin sin sec cos sin cos1 1 12 2 2 2 2i i i i i i i+ - + = = = +^ ^ ^h h h
( éil: (C) ) 16. cot cos cos1 1 12i i i+ - +^ ^ ^h h h =
(A) tan sec2 2i i- (B) sin cos2 2i i-
(C) sec tan2 2i i- (D) cos sin2 2i i-
Ô®Î: 1cot cos cos cosec sin sec tan1 1 12 2 2 2 2i i i i i i i+ - + = = = -^ ^ ^h h h
( éil: (C) ) 17. 1 1 1cos cot2 2i i- + +^ ^h h =
(A) 1 (B) –1
(C) 2 (D) 0
Ô®Î: 1cos cot sin cosec1 1 1 1 1 02 2 2 2#i i i i- + + =- + =- + =^ ^h h
( éil: (D) ) 18.
11
cottan
2
2
i
i
++ =
(A) cos2i (B) tan2i
(C) sin2i (D) cot2i
Ô®Î: cottan
cosecsec
cossin tan
11
2
2
2
2
2
22
i
i
i
i
i
i i++ = = = ( éil: (B) )
19. 1
sintan12
2i
i+
+ =
(A) cosec cot2 2i i+ (B) cosec cot2 2i i-
(C) cot cosec2 2i i- (D) sin cos2 2i i-
Ô®Î:
1sintan
sinsec
sin cos cosec cot1
1 122
22
2 2 2 2ii
ii
i i i i++
= + = + = = -
( éil: (B) ) 20. 9 9tan sec2 2i i- =
(A) 1 (B) 0
(C) 9 (D) –9
Ô®Î: 9 9 9( ) 9tan sec sec tan2 2 2 2i i i i- =- - =- ( éil: (D) )
ԮΠ- mséaš 211
gæ‰Á 8.1
1. xU ©k ne®t£l cUisæ‹ Mu« 14 br.Û k‰W« cau« 8 br.Û. våš, mj‹
tisgu¥ò k‰W« bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: xU ©k ne®t£l cUisæ‹ Mu« r = 14 br.Û k‰W« cau« h = 8 br.Û.
vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. tisgu¥ò, CSA = 2 rhr
= 2 × × ×722 14 8= 704
vdnt, tisgu¥ò = 704 r. br.Û.
bkh¤j¥ òw¥gu¥ò, TSA = 2 ( )r h rr +
= 2 × 722 ×14(8+14) = 88 × 22 = 1936
vdnt, bkh¤j¥ òw¥gu¥ò = 1936 r.br.Û.
2. xU ©k ne®t£l cUisæ‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ò 660 r. br.Û. mj‹ é£l« 14 br.Û.
våš, m›ÎUisæ‹ cau¤ijÍ«, tisgu¥igÍ« fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd Kiwna xU ©k ne®t£l cUisæ‹ Mu« k‰W« cau«
v‹f.
bkh¤j òw¥gu¥ò = 660 r.br.Û., k‰W« é£l« 2r = 14 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, 2r = 14 & r = 7 bkh¤j¥ òw¥gu¥ò, 2rr(h + r) = 660
2×722 ×7×(h + 7) = 660
& h = ×2 22660 – 7 = 8 br.Û.
vdnt, tisgu¥ò òw¥gu¥ò, 2 rhr = 2×722 ×7×8 = 352 r. br.Û..
3. xU ©k ne®t£l cUisæ‹ tisgu¥ò k‰W« mo¢R‰wsÎ Kiwna
4400 r.br.Û k‰W« 110 br.Û. våš, m›ÎUisæ‹ cau¤ijÍ«, é£l¤ijÍ«
fh©f.
Ô®Î: xU ©k ne®t£l cUisæ‹ tisgu¥ò k‰W« mo¢R‰wsÎ Kiwna
4400 r.br.Û k‰W« 110 br.Û. vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. cUisæ‹ moghf¤Â‹ R‰wsÎ, 2 rr = 110 br.Û
2×722 ×r = 110
Mfnt, é£l«, 2r = ×22
110 7 = 35 br.Û
cUisæ‹ tisgu¥ò, rh2r = 110×h = 4400
Mfnt, cUisæ‹ cau«. h = 1104400 = 40 br.Û
mséaš 8
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«212
4. xU khëifæš, x›bth‹W« 50 br.Û. MuK«, 3.5 Û cauK« bfh©l 12 ne® t£l
cUis tot¤ ö©fŸ cŸsd. m¤ö©fS¡F t®z« ór xU rJu Û£lU¡F
` 20 Åj« v‹d brythF«?
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd Kiwna ne®t£l cUis toéyhd öâ‹ Mu« k‰W«
cau« v‹f. Mu«, r = 50 br.Û = 0.5 Û k‰W« cau«, h = 3.5 Û vd¡
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
cUis toéyhd öâ‹ tisgu¥ò,
rh2r = 2×722 ×0.5×3.5 = 11 Û2
xU rJu Û£lU¡F« t®z« ór MF« bryÎ = ` 20 Mfnt, 12 ö©fS¡F t®z« ór MF« bryÎ = 12×20×11 = ` 2640
5. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ò 231 r. br.Û. mj‹ tisgu¥ò
bkh¤j òw¥gu¥Ãš _‹¿š Ïu©L g§F våš, mj‹ Mu« k‰W« cau¤ij¡
fh©f.
Ô®Î: ©k ne®t£l cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò = 231 r.br.Û vd¡ bfhL¡f¥
g£LŸsJ.
nkY«, tisgu¥ò = 32 × bkh¤j òw¥gu¥ò
rh2r = 32 ×231 = 154 r.br.Û
cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò ( )r h r2r + = 231 rh2r +2 r2r = 231 2 r2r = 231 – 154 = 77
r2 = 277r
= ××
××
2 2277 7
2 27 7=
Mfnt, cUisæ‹ Mu« r = 27 br.Û
cUisæ‹ tisgu¥ò, rh2r = 154 & 2×722 ×
27 ×h = 154
& h = × ×× ×
2 22 7154 7 2 = 7
Mfnt, cUisæ‹ cau«, h = 7 br.Û. 6. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò 1540 br.Û2 . mj‹ caukhdJ,
mo¥g¡f Mu¤ij¥nghš eh‹F kl§F våš, cUisæ‹ cau¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò, TSA = 1540 br.Û2 k‰W« cau« h = r4 vd
bfhL¡f¥g£LŸsJ. nkY«, h = r4 & r h4
= . bkh¤j òwgu¥ò, ( )r h r2r + = 1540
2×722 × h
4 h h
4+` j = 1540
h45 2
= 2 22
1540 7 4## #
& h2 = 140 × 7 × 54 = 28 × 7 × 4
& h = × ×28 7 4 = 28
Mfnt, cUisæ‹ cau« = 28 br.Û.
ԮΠ- mséaš 213
7. Ïu©L ne® t£l cUisfë‹ Mu§fë‹ é»j« 3 : 2 v‹f. nkY« mt‰¿‹
cau§fë‹ é»j« 5 : 3 våš, mt‰¿‹ tisgu¥òfë‹ é»j¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: r1 k‰W« r2 M»ad Ïu©L ne®t£l cUisfë‹ Mu§fŸ v‹f.
nkY«, h1 k‰W« h2 mt‰¿‹ cau§fŸ v‹f.
r1 : r2 = 3 : 2 k‰W« h1 : h2 = 5 : 3 vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.cUisfë‹ tisgu¥òfë‹ é»j« 2 r h
1 1r : 2 r h
2 2r = 3 × 5 : 2 × 3 = 5 : 2.
8. xU cŸÇl‰w cUisæ‹ btë¥òw tisgu¥ò 540r r.br.Û. mj‹ cŸé£l«
16 br.Û k‰W« cau« 15 br.Û. våš, mj‹ bkh¤j òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: R, r k‰W« h v‹gd Kiwna cŸÇl‰w cUisæ‹ btëMu« , cŸ Mu« k‰W«
cau« v‹f. nkY«, h = 15 br.Û, cŸé£l« 2r = 16 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. btë¥òw tisgu¥ò = 540r br.Û2 & Rh2r = 540r
btë Mu« R = 2 15
540# # rr = 18 br.Û
bkh¤j òw¥gu¥ò = ( )( )R r R r h2r + - +
= 2 (18 8) 18 8 15r + - +^ h
= 2 26 25# # #r =1300r
Mfnt, bkh¤j òw¥gu¥ò = 1300r br.Û2 .
9. xU cUis tot ÏU«ò¡FHhæ‹ btë¥òw é£l« 25 br.Û, mj‹ Ús« 20 br.Û.
k‰W« mj‹ jok‹ 1 br.Û våš, m¡FHhæ‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: R, r k‰W« h v‹gd Kiwna cUistoéyhd
ÏU«ò¡FHhæ‹ btë¥òw, c£òw Mu§fŸ k‰W« cau« v‹f.
2R = 25 br.Û & R = 12.5 br.Û k‰W« mj‹ jok‹ w = 1 br.Û
vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
cŸ Mu«, r = R – w = 12.5 – 1 = 11.5 br.Û
bkh¤j òw¥gu¥ò = ( )( )R r R r h2r + - +
= 2 ( . . ) ( . . )722 12 5 11 5 20 12 5 11 5# # + + -
= 2722 24 21# # # = 3168
Mfnt, bkh¤j òw¥gu¥ò = 3168 br.Û2 .
10. xU ©k ne®t£l¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« cau« Kiwna 7 br.Û k‰W« 24 br.Û.
våš, mj‹ tisgu¥ò k‰W« bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: r, h k‰W« l v‹gd Kiwna xU ©k ne®t£l¡ T«Ã‹ Mu«, cau« k‰W«
rhÍau« v‹f. r = 7 br.Û k‰W« cau« h = 24 br.Û vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
rhÍau«, l = h r2 2+ = 7 242 2
+ = 25 br.Û
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«214
Mfnt, T«Ã‹ tisgu¥ò = rlr
= 7722 25# # = 550 br.Û2
nkY«, bkh¤j òw¥gu¥ò = ( )r l rr +
= 7 (2 )722 5 7# # + = 704 br.Û2
11. xU ©k ne® t£l¡ T«Ã‹ c¢Á¡nfhz« k‰W« Mu« Kiwna 60ck‰W« 15 br.Û
våš, mj‹ cau« k‰W« rhÍau¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: gl¤Âš, OAB v‹gJ T«ò. OC CB= tiuf. AOB 60+ = c c¢Á¡nfhz« k‰W« AC = 15 br.Û vd bfhL¡f¥g£LŸsJ. Mfnt,
AOC+ = 30AOB2 2
60+ = =c c
br§nfhz OCAT -š 30tan c =
OCAC
OC3
1 15& =
& &OC = 15 3
Mfnt, T«Ã‹ cau« 15 3 br.Û.nkY«, sin30c =
AOAC
AO21 15& =
& AO = 30
Mfnt, T«Ã‹ rhÍau« 30 br.Û.kh‰WKiw : OAB v‹gJ rkg¡f K¡nfhz«. AB = 2AC = 30 br.Û vdnt,
rhÍau« OA = 30 br.Û. T«Ã‹ cau« = 30
23 15 3# =
(a v‹gJ rkg¡f K¡nfhz¤Â‹ g¡f« våš, mj‹ cau« a23 )
12. xU ©k ne® t£l¡ T«Ã‹ mo¢R‰wsÎ 236 br.Û . k‰W« mj‹ rhÍau« 12 br.Û
våš, m¡T«Ã‹ tisgu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: ©k ne® t£l¡ T«Ã‹ rhÍau«, l 12= br.Û k‰W« mo¢R‰wsÎ, r2r = 236 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
r2r = 236 & r 118r = br.Û
Mfnt, T«Ã‹ tisgu¥ò, rlr = 118 12 1416# = br.Û2
13. ne®t£l T«ò toéš Fé¡f¥g£l be‰Féaè‹ é£l« 4.2 Û k‰W« mj‹ cau«
2.8 Û. v‹f. Ϫbe‰Féaiy kiHæèUªJ ghJfh¡f »¤jh‹ Jâahš äf¢rçahf
_l¥gL»wJ våš, njitahd »¤jh‹ Jâæ‹ gu¥ig¡ fh©.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd Kiwna T«ò tot be‰Féaè‹ Mu« k‰W«
cau« v‹f.
h = 2.8 Û k‰W« é£l« 2r = 4.2 Û & r = 2.1 Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, rhÍau« l = h r2 2+ = . .2 8 2 12 2
+ = 3.5 Û
ԮΠ- mséaš 215
njitahd »¤jh‹ Jâæ‹ gu¥ò, rlr = 2.1 3.5722
# # = 23.1 r.Û
Mfnt,be‰F éaiy kiHæèUªJ ghJfh¡f¤
njitahd »¤jh‹ Jâæ‹ gu¥ò3 = 23.1 r.Û.
14. 180c ika¡ nfhzK« 21 br.Û. MuK« bfh©l t£lnfhz toéyhd ÏU«ò¤
jf£o‹ Mu§fis Ïiz¤J xU T«ò cUth¡f¥gL»wJ våš, m¡T«Ã‹
Mu¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: ika¡nfhz« 180i = c k‰W« t£l¡nfhz¥ gFÂæ‹ Mu« r = 21 br.Û. vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
t£l¡nfhz¥ gFÂæ‹ éë«òfis Ïiz¡f xU
cŸÇl‰w T«ò »il¡F«. Ï¡T«Ã‹ Mu« R v‹f.
T«Ã‹ mo¥gu¥Ã‹ R‰wsÎ = t£léšè‹ Ús«
R2r = r360
2#i r
Mfnt, T«Ã‹ Mu« R = 21360180
# = 10.5 br.Û
15. xU ne®t£l ©k¡ T«Ã‹ MuK« rhÍauK« 3 : 5 v‹w é»j¤Âš cŸsd.
m¡T«Ã‹ tisgu¥ò 60r r.br.Û våš, mj‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« l v‹gd Kiwna ©k ne®t£l¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« rhÍau« v‹f.
Mu« k‰W« rhÍau¤Â‹ é»j« = 3 : 5
r : l = 3 : 5 lr
53& = & r l
53=
T«Ã‹ tisgu¥ò, rlr = 60r
& l l53
# #r = 60r
& l2 = 6035
##
rr
= 100
Mfnt, T«Ã‹ rhÍau«, l = 10 br.Û. nkY«, r = l53 = 6 br.Û
nkY«, T«Ã‹ bkh¤j¥gu¥ò ( )r l rr + = 6 (6 10)722
# # +
= 7
2112 = 30175 br.Û2
16. 98.56 r.br.Û òw¥gu¥ò bfh©l xU ©k¡ nfhs¤Â‹ Mu¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: nfhs¤Â‹ òw¥gu¥ò = 98.56 br.Û2 vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
& 4 r2r = 98.56
& 4 r722 2
# # = 98.56
& r = 4 22
98.56 7#
# = . .7 84 2 8=
Mfnt, nfhs¤Â‹ Mu«, r = 2.8 br.Û. 17. xU ©k miu¡nfhs¤Â‹ tisgu¥ò 2772 r.br.Û våš, mj‹ bkh¤j¥
òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: ©k miu¡nfhs¤Â‹ tisgu¥ò 2772 r.br.Û vd
bfhL¡f¥g£LŸsJ. mj‹ Mu« r v‹f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«216
2 r2r = 2772 br.Û2
& r2r = 2
2772 = 1386
Mfnt, miu¡nfhs¤Â‹ bkh¤j¥gu¥ò r3 2r = 3 × 1386 = 4158 br.Û2 .
18. Ïu©L ©k miu¡nfhs§fë‹ Mu§fŸ 3 : 5 v‹w é»j¤Âš cŸsd.
m¡nfhs§fë‹ tisgu¥òfë‹ é»j« k‰W« bkh¤j¥ òw¥gu¥òfë‹ é»j«
M»at‰iw¡ fh©f.
Ô®Î: r1 k‰W« r2 v‹gd Ïu©L ©k miu¡nfhs§fë‹ Mu§fŸ v‹f.
r1 : r2 = 3 : 5 vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
Mfnt, tisgu¥òfë‹ é»j« = 2 : 2r r1
2
2
2r r = 3 : 52 2 = 9 : 25
bkh¤j¥gu¥Ã‹ é»j« = 3 : 3r r1
2
2
2r r = 3 : 52 2= 9 : 25
19. xU cŸÇl‰w miu¡nfhs¤Â‹ btë Mu« k‰W« cŸ Mu« Kiwna 4.2 br.Û
k‰W« 2.1 br.Û våš mj‹ tisgu¥ò k‰W« bkh¤j òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: R k‰W« r v‹gd cŸÇl‰w miu¡nfhs¤Â‹ btë
k‰W« cŸ Mu§fŸ v‹f. R = 4.2 br.Û k‰W« r = 2.1 br.Û vd
bfhL¡f¥g£LŸsJ
vdnt, tisgu¥ò 2 ( )R r2 2r + = 2 (4.2 2.1 )2 2r +
= 2 (17.64 4.41)r + = 44.1r br.Û2
bkh¤j òw¥gu¥ò = 2 ( ) ( )R r R r2 2 2 2r r+ + -
= .44 1r + (4.2 2.1 )2 2r -
= .44 1r+ (17.64 4.41)r -
vdnt, bkh¤j òw¥gu¥ò = 44.1 13.23 57.33r r r+ = br.Û2
20. miu¡nfhs tot nk‰Tiuæ‹ c£òw tisgu¥Ã‰F t®z« ór nt©oÍŸsJ.
mj‹ c£òw mo¢R‰wsÎ 17.6 Û våš, xU rJu Û£lU¡F ` 5 Åj«, t®z« ór
MF« bkh¤j bryit¡ fh©f.
Ô®Î: miu¡nfhs tot nk‰Tiuæ‹ c£òw Mu« r v‹f.
mj‹ c£òw¢R‰wsÎ, 2 rr = 17.6 Û vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
& r = . 2.82 2217 6 7
## =
tisgu¥ò, r2 2r = 2 2.8 2.8722
# # # = 49.28 Û2
xU rJuÛ£lU¡F t®z« ór MF« bryÎ = 5
Mfnt, t®z« ór MF« bkh¤j bryÎ = 49.28 × 5 = ` 246.40.
ԮΠ- mséaš 217
gæ‰Á 8.2
1. xU ©k cUisæ‹ Mu« 14 br.Û. mj‹ cau« 30 br.Û våš, m›ÎUisæ‹
fdmsit¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd Kiwna ©k cUisæ‹ Mu« k‰W« cau« v‹f.
r = 14 br.Û k‰W« h = 30 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
cUisæ‹ fdmsÎ = r h2r
= 14 14 30722
# # #
= 18480 br.Û3
2. xU kU¤JtkidæYŸs nehahë xUtU¡F ÂdK« 7 br.Û é£lKŸs cUis
tot »©z¤Âš to¢rhW (Soup) tH§f¥gL»wJ. m¥gh¤Âu¤Âš 4 br.Û
cau¤Â‰F to¢rhW xU nehahë¡F tH§f¥g£lhš, 250 nehahëfS¡F tH§f¤
njitahd to¢rh¿‹ fdmséid¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd Kiwna cUis tot »©z¤Â‹ Mu« k‰W« cau« v‹f.
h = 4br.Û k‰W« é£l« 2r = 7 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, r = 27 br.Û
»©z¤Âš cŸs to¢rh¿‹ bfhŸssÎ r h2r =
722
27
27 4 154# # # = br.Û3
250ÂdK« nehahëfS¡F tH§f
njitahd to¢rhW3 = 154 × 250 = 38500 br.Û3
Mfnt, njitahd to¢rhW 100038500 = 38.5 è£l®
3. xU ©k cUisæ‹ Mu« k‰W« cau¤Â‹ TLjš 37 br.Û. v‹f. nkY«, mj‹
bkh¤j òw¥gu¥ò 1628 r.br.Û våš, m›ÎUisæ‹ fdmsit¡ fh©f.
Ô®Î: ©k cUisæ‹ Mu« k‰W« cau« Kiwna r, h v‹f.
cUisæ‹ Mu« k‰W« cau¤Â‹ TLjš (r + h) = 37 br.Û,
bkh¤j¥ òw¥gu¥ò = 1628 r.br.Û vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò 2 r h rr +^ h = 1628 r.br.Û
& 2 rr = 37
1628
& r = 37
162821
227
# #
Mfnt, cUisæ‹ Mu«, r = 7 br.Û
Mu« k‰W« cau¤Â‹ TLjš, r + h = 37 & h = 30 br.Û
Mfnt, cUisæ‹ fdmsÎ r h2r = 7 30 4620722 2
# # = f.br.Û
4. 62.37 f.br.Û. fdmsÎ bfh©l xU ©k ne®t£l cUisæ‹ cau« 4.5 br.Û våš, m›ÎUisæ‹ Mu¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd Kiwna cUisæ‹ Mu« k‰W« cau« v‹f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«218
cau«, h = 4.5 br.Û, fdmsÎ 62.37 f.br.Û vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
cUisæ‹ fdmsÎ r h2r = 62.37 f.br.Û
r2 = .h
62 37r
= 62.37.
.227
4 51 4 41# # =
& r = . 2.14 41 =
Mfnt, cUisæ‹ Mu« r = 2.1 br.Û.
5. Ïu©L ne® t£l cUisfë‹ Mu§fë‹ é»j« 2 : 3. nkY« cau§fë‹ é»j«
5 : 3 våš, mt‰¿‹ fdmsÎfë‹ é»j¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: r1 k‰W« r2 v‹gd Ïu©L cUisfë‹ Mu§fŸ k‰W« h1 , h2 v‹gd
mt‰¿‹ cau§fŸ v‹f.
r1 : r2 = 2 : 3 k‰W« h1 : h2 = 5 : 3 vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
r
r
2
1 = 32 & r
1 = r
32
2 k‰W«
h
h
2
1 = 35 & h
1= h
35
2
cUisfë‹ fdmsÎfë‹ é»j«
2 : 2r h r h1
2
1 2
2
2r r = 2 : 2r h r h
32
352
2
2
2 2
2
2#r r` j
= : 12720
vdnt, cUisfë‹ fdmsÎfë‹ é»j« = 20 : 27.
6. xU cUisæ‹ Mu« k‰W« cau¤Â‹ é»j« 5 : 7. nkY« mj‹ fdmsÎ 4400 f.br.Û våš, m›ÎUisæ‹ Mu¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gJ cUisæ‹ Mu« k‰W« cau« v‹f.
r : h = 5 : 7 &h = r57 vd bfhL¡f¥g£LŸsJ
cUisæ‹ fdmsÎ r h2r = 4400
r r722
572
# # = 4400
& r3 = 22 7
4400 7 5## # = 1000
Mfnt, cUisæ‹ Mu«, r = 10 br.Û.
7. 66 br.Û # 12 br.Û vD« msΡ bfh©l xU cnyhf¤ jf£oid 12 br.Û cauKŸs
xU cUisahf kh‰¿dhš »il¡F« cUisæ‹ fdmsit¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gJ cUisæ‹ Mu« k‰W« cau« v‹f.
br›tftot jf£o‹ g¡f§fŸ 66 br.Û. × 12 br.Û. vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
cnyhf¤ jf£oid 12 br.Û cauKŸs xU cUisahf kh‰¿dhš »il¡F« cUisæ‹
mog¡f¢R‰wsÎ cnyhf¤ jf£o‹ Ús¤Â‰F rk«.
vdnt, & l = 66 br.Û. k‰W« b = 12 br.Û
ԮΠ- mséaš 219
mog¡f¢ R‰wsÎ r2r = l
& 2 r722
# # = 66 & r2 2266 7
221
##= =
cUisæ‹ cau« = jf£o‹ mfy« & h = b = 12 br.Û
cUisæ‹ fdmsÎ = 221r h
722 122 2
# #r = ` j = 4158 br.Û3
8. xU bg‹ÁyhdJ xU ne® t£l cUis toéš cŸsJ. bg‹Áè‹ Ús« 28 br.Û
k‰W« mj‹ Mu« 3 ä.Û. bg‹ÁèDŸ mikªj ikæ‹ (»uh~ig£)-‹ Mu« 1 ä.Û
våš, bg‹Áš jahç¡f ga‹gL¤j¥g£l ku¥gyifæ‹ fdmsit¡ fh©f.
Ô®Î: cUis toéyhd bg‹Áè‹ Mu« k‰W« cau« (Ús«) Kiwna
R k‰W« h v‹f. r v‹gJ bg‹Áè‹ cŸsikªj ikæ‹ Mu« v‹f.
R = 3 ä.Û, h = 28 br.Û = 280 ä.Û k‰W« r = 1 ä.Û
vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
Mfnt, ikæ‹ fdmsÎ = h R r2 2r -^ h = 280722 3 12 2
# # -^ h
= 22 40 8 7040# # =
= 7040 ä.Û3 = 7.04 br.Û3 .
9. xU ©k¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« rhÍau« Kiwna 20 br.Û k‰W« 29 br.Û. våš
m¤Â©k¡ T«Ã‹ fdmsit¡ fh©f.
Ô®Î: r h k‰W« l v‹gd Kiwna T«Ã‹ Mu«, cau« k‰W« rhÍau« v‹f.
r = 20 br.Û k‰W« l = 29 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, h = l r2 2- = 29 202 2
- = 21 br.Û
Mfnt, T«Ã‹ fdmsÎ = r h31 2r = 20 21
31
722 2
# # # = 8800 br.Û3
10. ku¤Âdhyhd xU ©k¡ T«Ã‹ mo¢R‰wsÎ 44 br.Û. k‰W« mj‹ cau«
12 br.Û våš m¤Â©k¡ T«Ã‹ fdmsit¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h M»ad ku¤Âdhyhd ©k T«Ã‹ Mu« k‰W« cau« v‹f.
h = 12 br.Û. k‰W« mo¢R‰wsÎ 44 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
©k T«Ã‹ mo¢R‰wsÎ, 2 rr = 44
r = 244r
= 2 2244 7## = 7 br.Û
Mfnt, T«Ã‹ fdmsÎ = r h31 2r
= 7 131
722 22
# # #
vdnt, T«Ã‹ fdmsÎ = 166 br.Û3 .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«220
11. xU gh¤Âu« T«Ã‹ Ïil¡f©l toéš cŸsJ. mj‹ nk‰òw Mu« k‰W« cau«
Kiwna 8 br.Û k‰W« 14 br.Û v‹f. m¥gh¤Âu¤Â‹ fdmsÎ 3
5676 br.Û3 våš,
mo¥g¡f¤ÂYŸs t£l¤Â‹ Mu¤Âid¡ fh©f.
Ô®Î: R, r k‰W« h v‹gd T«Ã‹ Ïil¡f©l toéš mikªj gh¤Âu¤Â‹ nk‰òw
Mu«, mo¥òw Mu« k‰W« cau« v‹f. nk‰òw Mu« R = 8 br.Û, cau« h = 14 br.Û
k‰W« fdmsÎ = 3
5676 br.Û3vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
fdmsÎ = ( )h R r Rr31 2 2r + + =
35676
& 14 (8 8 )r r31
722 2 2
# # # #+ + = 3
5676
& 64 8r r2+ + =
3 22 145676 3 7# #
# # = 129
& 8 64r r2+ + = 129
8r r2+ = 65
& r(r +8) = 5 × 13 & r = 5Mfnt, Mu« r = 5 br.Û.
12. xU ne®t£l¡ T«Ã‹ Ïil¡f©l¤Â‹ ÏUòwK« mikªj t£l éë«òfë‹
R‰wsÎfŸ Kiwna 44 br.Û k‰W« 8.4r br.Û v‹f. mj‹ cau« 14 br.Û våš,
m›éil¡f©l¤Â‹ fdmsit¡ fh©f.
Ô®Î: R, r k‰W« h v‹gd Kiwna T«ò tot Ïil¡f©l¤Â‹ nk‰òw Mu«,
mo¥òw Mu« k‰W« cau« v‹f. nk‰òw R‰wsÎ 2 44Rr = br.Û, mo¥òw R‰wsÎ
2 .r 8 4r r= br.Û k‰W« h = 14 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. vdnt,
R = 244
227 7
## = k‰W« . .r
28 4 4 2rr= = br.Û
Ïil¡f©l¤Â‹ fdmsÎ = ( )h R r Rr31 2 2r + +
= 14( . . )31
722 7 4 2 7 4 22 2
# # #+ +
= ( . . )344 49 29 4 17 64+ +
vdnt, Ïil¡f©l¤Â‹ fdmsÎ = 1408.57 br.Û3 .
13. 5 br.Û, 12 br.Û. k‰W« 13 br.Û. g¡f msÎfŸ bfh©l xU br§nfhz ABCT MdJ 12 br.Û. ÚsKŸs mj‹ xU g¡f¤ij m¢rhf¡ bfh©L RH‰w¥gL«nghJ
cUthF« T«Ã‹ fdmsit¡ f©LÃo.
Ô®Î: br§nfhz ABCT -‹ g¡f§fŸ 5 br.Û, 12 br.Û k‰W« 13br.Û
vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.12 br.Û ÚsKŸs g¡f¤ij m¢rhf¡ bfh©L K¡nfhz¤ij
RH‰¿dhš »il¡F« T«Ã‹ Mu« k‰W« cau« Kiwna 5 br.Û k‰W« 12 br.Û.
T«Ã‹ fdmsÎ = r h31 2r 5 5 12
31
722
# # # #= = 7
2200 = 314 .br.Û72 3
ԮΠ- mséaš 221
14. xU ©k ne® t£l¡ T«Ã‹ MuK« cauK« 2 : 3 v‹w é»j¤Âš cŸsJ. mj‹
fdmsÎ 100.48 f.br.Û våš, m¡T«Ã‹ rhÍau¤ij¡ f©LÃo. (r = 3.14 v‹f)
Ô®Î: r, h k‰W« l v‹gd Kiwna ne®t£l¡ T«Ã‹ Mu«, cau« k‰W« rhÍau«
v‹f.
r : h = 2 : 3 vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, hr r h
32
32&= =
T«Ã‹ fdmsÎ, r h31 2r = 100.48
& 3.14 h h31
32 2
# # #` j = 100.48
& h3 = .. 8 273 14 4
100 48 3 9## # #=
& h = 8 273# = 2 × 3 = 6 br.Û
nkY«, r = h32 & r = 2
36 4# = br.Û.
vdnt, l r h2 2= + = 6 42 2
+ = 2 3 22 2+ = 2 13 br.Û.
15. xU ne® t£l¡ T«Ã‹ fdmsÎ 216r f.br.Û k‰W« m¡T«Ã‹ Mu« 9 br.Û våš,
mj‹ cau¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd T«Ã‹ Mu« k‰W« cau« v‹f.
r = 9 br.Û, fdmsÎ 216r vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
T«Ã‹ fdmsÎ, r h31 2r = 216r
9 h31 2# # #r = 216r
Mfnt, T«Ã‹ cau«, h = 9 9
216 3# #
#rr = 8 br.Û
16. nfhs toéyikªj 200 ÏU«ò F©LfŸ (ball bearings) x›bth‹W« 0.7 br.Û Mu«
bfh©lJ. ÏU«Ã‹ ml®¤Â 7.95 »uh«/br.Û3 våš ÏU«ò¡ F©Lfë‹
ãiwia¡ fh©f. (ãiw = fdmsÎ ×ml®¤Â)
Ô®Î: r v‹gJ nfhstot ÏU«ò F©o‹ Mu« v‹f.
r = 0.7 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ÏU«ò F©o‹ fdmsÎ = r34 3r
= 0.7 0.7 0.734
722
# # # #
200 ÏU«ò F©Lfë‹ fdmsÎ = . .3
88 0 049 200 287 46# # = br.Û3 .
1 br.Û3ÏU«Ã‹ ml®¤Â = 7.95 »
vdnt, 200 ÏU«ò F©o‹ ãiw = 287.46 × 7.95 = 2285.316 »
Mfnt, 200 ÏU«ò F©o‹ ãiw = . .1000
2285 316 2 29= ».»
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«222
17. xU cŸÇl‰w nfhs¤Â‹ btë k‰W« cŸ Mu§fŸ Kiwna 12 br.Û k‰W« 10 br. Û
våš, m¡nfhs¤Â‹ fd msit¡ fh©f.
Ô®Î: R k‰W« r v‹gd cŸÇl‰w nfhs¤Â‹ btë¥òw k‰W«
c£òw Mu« v‹f.
R = 12 br.Û k‰W« r = 10 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
cŸÇl‰w nfhs¤Â‹ fdmsÎ = ( )R r34 3 3r -
= (12 10 )34
722 3 3
# - = (1728 1000)2188 -
= 7282188
# = 305032 br.Û3 .
18. X® miu¡nfhs¤Â‹ fd msÎ 1152r f.br. Û. våš, mj‹ tisgu¥ò fh©f.
Ô®Î: miu¡nfhs¤Â‹ Mu« r v‹f. mj‹ fdmsÎ 1152r br.Û3 vd¡
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
miu¡nfhs¤Â‹ fdmsÎ, r32 3r = 1152r
& r3 = 115223
# = 1728& r = 17283 br.Û = 12 br.Û
Mfnt, miu¡nfhs¤Â‹ tisgu¥ò = 2 r2r & 2 288r2# #r r= br.Û2 .
19. 14 br.Û g¡f msÎfŸ bfh©l xU fd¢rJu¤Âš ÏUªJ bt£obaL¡f¥gL«
äf¥bgça T«Ã‹ fdmsit¡ fh©f.
Ô®Î: fdrJu¤Â‹ g¡f« 14 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
fdrJu¤ÂèUªJ äf¥bgça T«ò bt£obaL¡f¥g£lhš
T«Ã‹ Mu«, r = fdrJu¤Â‹ g¡f«2
= 214 7= br.Û.
nkY«, T«Ã‹ cau«, h = fd¢ br›tf¤Â‹ g¡f« = 14 br.Û
T«Ã‹ fdmsÎ = 7 7 14r h31
31
7222
# # # #r =
Mfnt, T«Ã‹ fdmsÎ = 718.673
2156 = br.Û3 .
20. 7 br.Û Mu« bfh©l nfhs tot gÿåš fh‰W brY¤j¥gL«nghJ mj‹ Mu«
14 br.Û Mf mÂfç¤jhš, m›éU ãiyfëš gÿå‹ fdmsÎfë‹ é»j¤ij¡
fh©f.
Ô®Î: r1 k‰W« r2 v‹gd Kiwna nfhstoéyhd gÿåš fh‰W brY¤j¥gLtj‰F
K‹ò«, Ëò« mj‹ Mu§fŸ v‹f.
r1 = 7 br.Û k‰W« r2 =14 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, : :r r 7 141 2
= .
Mfnt, Ï›éU ãiyfëY« nfhstot gÿå‹ fdmsÎfë‹ é»j«
4 : 4r r1
3
2
3r r = 7 :143 3
= 7 7 7 :14 14 14# # # # = 1 : 8
ԮΠ- mséaš 223
gæ‰Á 8.3
1. xU éisah£L g«gukhdJ (Top) T«Ã‹ ÛJ miu¡nfhs« Ïizªj toéš
cŸsJ. miu¡nfhs¤Â‹ é£l« 3.6 br.Û k‰W« g«gu¤Â‹ bkh¤j cau« 4 . 2 br.Û
våš, mj‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: miu¡nfhs gFÂ: é£l« 2r = 3.6 br.Û & r = 1.8 br.Û
T«ò¥ gFÂ: Mu« r = 1.8 br.Û, cau« h = 4.2 – 1.8 = 2.4 br.Û
vdnt, rhÍau« l = . .h r 2 4 1 82 2 2 2+ = +
= . ( . ) ( )0 6 4 3 0 6 52 2+ = = 3 br.Û.
g«gu¤Â‹ bkh¤j òw¥gu¥ò = miu¡nfhs¤Â‹ tisgu¥ò + T«Ã‹ tisgu¥ò
= 2 r rl2r r+ = (2 )r r lr +
= 1.8(2 1.8 3)# #r +
= 1.8 6.6# #r
vdnt, g«gu¤Â‹ bkh¤j òw¥gu¥ò = 11.88r br.Û2 . 2. xU fd cUt«, miu¡nfhs¤Â‹ ÛJ cUis Ïizªj toéš cŸsJ.
m¡fdÎUt¤Â‹ é£l« k‰W« bkh¤j cau« Kiwna 21 br.Û k‰W« 25.5 br.Û
våš, mj‹ fd msit¡ fh©f.
Ô®Î: miu¡nfhs gFÂ: é£l«, 2r = 21 br.Û & r = 221 br.Û
T«ò¥ gFÂ: Mu«, r = 221 br.Û, cau«, h = 15 br.Û
fd cUt¤Â‹ fdmsÎ = miu¡nfhs¤Â‹
fdmsÎ
cUisæ‹
fdmsÎ+e eo o
= r r h32 3 2r r+ = ( )r r h
322r +
= 722
221
221
32
221 15# # # +` j
= 33 22 762221 3# # = br.Û3 .
3. xU kUªJ¡ F¥ÃahdJ xU cUisæ‹ ÏUòwK« miu¡nfhs§fŸ Ïizªj
toéš cŸsJ. kUªJ¡ F¥Ãæ‹ bkh¤j Ús« 14 ä.Û k‰W« é£l« 5 ä.Û våš
m«kUªJ¡ F¥Ãæ‹ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: miu¡nfhs tot gFÂæ‹ Mu«, r = 25 ä.Û.
cUis tot gFÂæ‹ Mu«, r = 25 ä.Û
cau«, h = bkh¤j cau« – 2(Mu«) = 14 – 5 = 9 ä.Û
kUªJ F¥Ãæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò = 2cUisæ‹
tisgu¥ò
miu¡nfhs¤Â‹
tisgu¥ò#+e eo o
= 2 4rh r2r r+ = 2 ( 2 )r h rr +
= 2722
25 9 2
25 220# # #+ =` j
Mfnt, kUªJ F¥Ãæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò = 220 ä.Û2 .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«224
4. xU TlhukhdJ cUisæ‹ ÛJ T«ò Ïizªj toéš cŸsJ. Tlhu¤Â‹ bkh¤j
cau« 13.5 Û k‰W« é£l« 28 Û. nkY« cUis¥ ghf¤Â‹ cau« 3 Û våš,
Tlhu¤Â‹ bkh¤j òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: cUis tot gFÂ: cau« h = 3 Û, é£l« 2r = 28 Û & r = 14T«ò tot gFÂ: cau« h1 = bkh¤j cau« – cUisæ‹ cau«
h1 = 13.5 – 3 = 10.5 Û
Mfnt, Mu«, r = 14 Û
rhÍau«, l = .h r 10 5 141
2 2 2 2+ = +
= 0.7 ( . ) ( )15 20 0 7 252 2+ =
= 17.5 Û
Tlhu¤Â‹ bkh¤j òw¥gu¥ò = cUisæ‹ tisgu¥ò + T«Ã‹ tisgu¥ò
= 2 (2 )rh rl r h lr r r+ = + = 14(2 3 17.5)722
# # +
= 44 (6 17.5)# + = 44 23.5 1034# =
Mfnt, Tlhu¤Â‹ bkh¤j òw¥gu¥ò = 1034 r.Û
5. fëk©iz¥ ga‹gL¤Â xU khzt‹ 48 br.Û cauK« 12 br.Û MuK« bfh©l
ne® t£l©k¡ T«ig¢ brŒjh®. m¡T«ig k‰bwhU khzt® xU ©k¡
nfhskhf kh‰¿dh®. m›thW kh‰w¥g£l òÂa nfhs¤Â‹ Mu¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: r1 k‰W« h v‹gJ T«Ã‹ Mu« k‰W« cau« v‹f. nkY«, r2 v‹gJ
nfhs¤Â‹ Mu« v‹f.
r1 = 12 br.Û, h = 48 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.T«ò tot¤ij nfhs totkhf kh‰¿a Ëò,
nfhs¤Â‹ fdmsÎ = T«Ã‹ fdmsÎ
r34
2
3r = r h31
1
2r
& r2
3 = 31 12 48
432
# # # #r
r = 123
Mfnt, nfhs¤Â‹ Mu« = 12 br.Û.
6. 24 br.Û MuKŸs xU ©k cnyhf nfhskhdJ cU¡f¥g£L 1.2 ä.Û MuKŸs
Óuhd cUis¡ f«Ãahf kh‰w¥g£lhš, m¡f«Ãæ‹ Ús¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: r1 k‰W« r2 v‹gJ Kiwna nfhs« k‰W« cUisæ‹ Mu«
v‹f. nkY« h v‹gJ Óuhd cUis tot f«Ãæ‹ Ús« v‹f.
r1 = 24 br.Û = 240 ä.Û, r2 = 1.2 ä.Û = 1012 ä.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
©k¡nfhs« cUistot Óuhd f«Ãahf kh‰w¥g£l Ëò,
Óuhd cUistot f«Ãæ‹ fdmsÎ = nfhs¤Â‹ fdmsÎ
ԮΠ- mséaš 225
r h2
2r = r34
1
3r
h1012
1012
# # #r = 240 240 24034# # # #r
& h = 34 240 240 240
1210
1210
# # # # # #r
r
= 12800000 ä.Û
Mfnt, cUis¡ f«Ãæ‹ Ús« = 12.8100000012800000 = ».Û
7. 5 br.Û cŸt£lMuK« 24 br.Û cauK« bfh©l T«ò tot gh¤Âu¤Âš KG
mséš j©Ù® cŸsJ. Ϥj©ÙuhdJ 10 br.Û cŸMuKŸs cUis tot
fhè¥ gh¤Âu¤Â‰F¥ kh‰w¥gL«nghJ, cUis¥ gh¤Âu¤Âš cŸs Ú® k£l¤Â‹
cau¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: T«òtot gh¤Âu«: Mu« r1 = 5 br.Û, cau« h1 = 24 br.Û
cUis tot gh¤Âu« : Mu« r2 = 10 br.Û, cau« = h2 v‹f.
cUistot gh¤Âu¤ÂYŸs
j©Ùç‹ fdmsÎe o = T«òtot gh¤Âu¤ÂYŸs
j©Ùç‹ fdmsÎe o
r h2
2
2r = r h
31
1
2
1r
10 h2
2# #r = 5 24
31 2# # #r
h2 = 31
10 105 5 24
## #
# # #rr
Mfnt, cUis tot gh¤Âu¤Âš cŸs j©Ù® k£l¤Â‹ cau« = 2 br.Û. 8. Á¿jsÎ j©Ù® ãu¥g¥g£l 12 br.Û é£lKŸs cUis tot¥ gh¤Âu¤Âš 6 br.Û
é£lKŸs xU ©k¡ nfhs¤ij KGtJkhf _œf¢ brŒjhš, cUis tot¥
gh¤Âu¤Âš ca®ªj Ú® k£l¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: r1 k‰W« r2 v‹gd Kiwna cUis k‰W« nfhs¤Â‹ Mu§fŸ v‹f. nkY«
h v‹gJ cUistot¥ gh¤Âu¤Âš ca®ªj j©Ùç‹ cau« v‹f.
cUisæ‹ é£l« 2r1 = 12 br.Û k‰W« nfhs¤Â‹ é£l« 2r2 = 6 br.Û vd¡
bfhL¡f¥£LŸsJ. vdnt, r1 = 6 br.Û, r2 = 6 br.Û
©k¡nfhs¤ij j©Ùçš _œf¢brŒj Ëò,
ca®ªj j©Ù® k£l¤Â‹ fdmsÎ = nfhs¤Â‹ fdmsÎ
r h1
2r = r34
2
3r
6 6 h# # #r = 3 3 334# # # #r
h = 34
6 63 3 3 1## #
# # #rr =
Mfnt, cUistot¥ gh¤Âu¤Âš ca®ªj j©Ù® k£l« = 1 br.Û. 9. 7 br.Û cŸ Mu« bfh©l cUis tot FHhæ‹ têna 5 br.Û / édho ntf¤Âš
j©Ù® ghŒ»wJ. miu kâ neu¤Âš m¡FHhŒ têna ghŒªj j©Ùç‹
fd msit¡ (è£lçš) fh©f.
Ô®Î: cUis tot¡FHhæ‹ Mu«, r = 7 br.Û
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«226
Úç‹ ntf« = 5 br.Û/édho. neu« = 30 ãäl§fŸ
= 30 × 60 = 1800 édhofŸ
xU édhoæš btëna‰w¥gL« Úç‹ fdmsÎ
r h2r = 7 7 5722
# # # = 770 f.br.Û
vdnt, miukâ neu¤Âš btëna‰w¥gL« j©Ùç‹ fdmsÎ 770 × 1800 = 1386000 f.br.Û
= 1000
1386000 = 1386 è£l®.
kh‰WKiw:
miukâ neu¤Âš btëna‰w¥gL« j©Ùç‹ fdmsÎ = FHhæ‹ FW¡F¥gu¥ò × neu« × ntf«
= ( r2r ) × 5 × 1800 = 722 7 7# #` j × 5 × 1800
= 1386000 f.br.Û
= 1000
1386000 = 1386 è£l®.
10. 4 Û é£lK« 10 Û cauKŸs cUis tot¤ bjh£oæYŸs j©ÙuhdJ 10 br.Û
é£lKŸs xU cUis tot FHhŒ têna kâ¡F 2.5 ».Û ntf¤Âš
btëna‰w¥gL»wJ. bjh£oæš ghÂasÎ j©Ù® btëna‰w¥gl MF« neu¤ij¡
fh©f. (Mu«g ãiyæš bjh£o KGtJ« j©Ù® ãu¥g¥g£LŸsJ vd¡ bfhŸf.)
ԮΠ: r1 k‰W« h1 v‹gJ cUistot bjh£oæ‹ Mu« k‰W« cau« v‹f. r2 v‹gJ cUistot FHhæ‹ Mu« v‹f. nkY« T v‹gJ ghÂasÎ j©Ùiu
bjh£oæèUªJ btëna‰w¥gl MF« neu« v‹f.
cUis tot bjh£o:
é£l« 2r1 = 4 Û & r1 = 2 Û k‰W« cau« h1 = 10 Û cUis tot FHhŒ:
é£l« 2r2 = 10 br.Û & r2= 1005 Û
ntf« = 2.5 ».Û/kâ = 2500 Û/kâ.
h2
= neu« × ntf« = T × 2500 v‹f.
cUis tot FHhŒ têahf btëna‰w¥g£l Úç‹ fdmsÎ
= 21 (cUis tot bjh£oæ‹ fdmsÎ)
r h2
2
2r =
21 r h
1
2
1r` j
T1005
1005 2500# # # #r = 2 2 10
21# # # #r
T = 2
2 2 105 5
100 10025001# # # #
# ## #
rr
= .2580 3 2= kâ
Mfnt, bjh£oæèUªJ ghÂasÎ j©Ù® btëna‰w¥gl 3 kâ 12 ãäl« MF«.
ԮΠ- mséaš 227
11. 18 br.Û MuKŸs ©k cnyhf¡ nfhskhdJ cU¡f¥g£L _‹W Á¿a bt›ntW
msΟs nfhs§fshf th®¡f¥gL»wJ. m›thW th®¡f¥g£l Ïu©L ©k¡
nfhs§fë‹ Mu§fŸ Kiwna 2 br.Û k‰W« 12 br.Û våš _‹whtJ nfhs¤Â‹
Mu¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: R v‹gJ ©k nfhs¤Â‹ Mu« v‹f. r1, r2 k‰W« r3 v‹gd òÂjhf
th®¡f¥gL« nfhs§fë‹ Mu§fŸ v‹f. R = 18 br.Û. r1 = 2 br.Û k‰W«
r2 = 12 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
_‹W òÂa nfhs§fë‹ fdmsÎ = ©k nfhs¤Â‹ fdmsÎ
r r r34
34
34
1
3
2
3
3
3r r r+ + = R34 3r
( )r r r34
1
3
2
3
3
3r + + = R34 3# #r
2 12 r3 3
3
3+ + = 183
r3
3 = 5832 1736- = 4096 = 163
& r3 = 16Mfnt, _‹wthJ nfhs¤Â‹ Mu« = 16 br.Û.
12. xU cŸÇl‰w cUis tot¡ FHhæ‹ Ús« 40 br.Û. mj‹ cŸ k‰W« btë Mu§fŸ
Kiwna 4 br.Û k‰W« 12 br.Û. m›ÎŸÇl‰w cUis¡ FHhŒ cU¡f¥g£L 20 br.Û
ÚsKŸs ©k ne® t£l cUisahf kh‰W«nghJ »il¡F« òÂa cUisæ‹
Mu¤ij¡ fh©f.
ԮΠ: R, r k‰W« h v‹gd Kiwna
cŸÇl‰w cUis tot FHhæ‹ btë,
cŸ Mu§fŸ k‰W« cau« v‹f. r1 k‰W« h1 v‹gJ Kiwna cŸÇl‰w cUisæ‹ Mu«
k‰W« cau« v‹f.
cŸÇl‰w cUis: R = 12 br.Û, r = 4 br.Û, h = 40 br.Û cŸÇl‰w cUis: h1 = 20 br.Û
©k cUisæ‹ fdmsÎ = cŸÇl‰w cUisæ‹ fdmsÎ
r h1
2
1r = ( )h R r2 2r -
20r1
2# #r = 40(12 4 )2 2
#r -
r1
2 = ( )20
40 144 16#
#r
r - = 2 × 128 = 256
r1
& = 16.
Mfnt, ©k cUisæ‹ Mu« = 16 br.Û.
13. 8 br.Û é£lK« 12 br.Û cauK« bfh©l xU ne® t£l ©k ÏU«ò¡ T«ghdJ
cU¡f¥g£L 4 ä.Û MuKŸs ©k¡ nfhs tot F©Lfshf th®¡f¥g£lhš
»il¡F« nfhs tot F©Lfë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd Kiwna ©k¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« cau« v‹f.
nkY«, nfhstot ÏU«ò F©o‹ Mu« r1 v‹f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«228
r = 4 br.Û = 40 ä.Û, h = 12 br.Û = 120 ä.Û,r1 = 4 ä.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. nfhstot F©Lfë‹ v©â¡if n v‹f.
n × (nfhstot F©o‹ fdmsÎ) = T«Ã‹ fdmsÎ
n r34
1
3# # r = r h
31 2# # #r
4n34 3
# # #r = 40 12031 2# # #r
n = 75031
4 4 440 40 120
43
## # #
# # # #r
r =
Mfnt, »il¡F« nfhstot F©Lfë‹ v©â¡if 750.
14. 12 br.Û é£lK« 15 br.Û cauK« bfh©l ne®t£l cUis KGtJ« gå¡Têdhš
(ice cream) ãu¥g¥g£LŸsJ. Ï¥gå¡THhdJ 6 br.Û é£lK«, 12 br.Û cauK«
bfh©l T«Ã‹ ÛJ nk‰òw« miu¡nfhs« mikªjthW ãu¥g¥gL»wJ våš,
v¤jid T«òfëš gå¡Têid KGtJkhf ãu¥gyh« vd¡ fh©f.
ԮΠ: r1 k‰W« h1 v‹gd Kiwna cUisæ‹ Mu«
k‰W« cau« v‹f. nkY«, r2 k‰W« h2 v‹gJ T«Ã‹
Mu« k‰W« cau« v‹f.
ne®t£l cUis: é£l« 2r1 = 12 br.Û & r1 = 6 br.Û k‰W« h1 = 15 br.Û
T«ò: é£l«, 2r2 = 6 br.Û & r2 = 3 br.Û k‰W« h2 = 12 br.Û gå¡Tœ ãu¥g¥gL« T«òfë‹ v©â¡if
= T«Ã‹ fdmsÎ miu¡nfhs¤Â‹ fdmsÎ
cUisæ‹ fdmsÎ+
= r h r
r h
2
2
2 2
3
1
2
1
31
32r r
r
+ =
( )r h r2
6 6 15
2
2
2 231 # #
# # #
r
r
+
= ( )3 3 12 2 3
6 6 15
31 # # #
# #
+ =
36 6
1815 10
## # =
Mfnt, gå¡Tœ ãu¥g¥gL« T«òfë‹ v©âif 10.
15. 4.4 Û ÚsK« 2 Û mfyK« bfh©l xU fd¢br›tf tot¤ bjh£oæš
kiHÚ® nrfç¡f¥gL»wJ. Ϥbjh£oæš 4 br.Û cau¤Â‰F nrfç¡f¥g£l
kiH ÚuhdJ 40br.Û MuKŸs cUis tot fhè¥ gh¤Âu¤Â‰F
kh‰w¥gL«nghJ m¥gh¤Âu¤Âš cŸs j©Ù® k£l¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: cUistot gh¤Âu«: Mu« r = 40 br.Û,j©Ùç‹ k£l¤Â‹ cau« = h v‹f.
fd¢br›tf¤ bjh£o: Ús« l = 4.4 Û = 440 br.Û,
mfy« b = 2 Û = 200 br.Û k‰W« cau« h1= 4 br.Û vd bfhL¡f¥g£LŸsJ.
kiH ÚuhdJ cUistot gh¤Âu¤Â‰F kh‰¿a Ëò,
ԮΠ- mséaš 229
cUistot gh¤Âu¤ÂYŸs
j©Ùç‹ fdmdÎe o = fd¢br›tf bjh£oæYŸs
j©Ùç‹ fdmsÎe o
r h2r = lbh1
40 40 h722
# # # = 440 200 4# #
& h = 40 40 22
440 200 4 7# #
# # # = 70
Mfnt, cUis tot gh¤Âu¤Âš cŸs j©Ù® k£l¤Â‹ cau« 70 br.Û. 16. kzyhš ãu¥g¥g£l xU cUis tot thëæ‹ cau« 32 br.Û k‰W« Mu«
18 br.Û. m«kzš KGtJ« jiuæš xU ne®t£l¡ T«ò toéš bfh£l¥gL»wJ.
m›thW bfh£l¥g£l kz‰T«Ã‹ cau« 24 br.Û våš, m¡T«Ã‹ Mu« k‰W«
rhÍau¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd Kiwna cUis tot thëæ‹ Mu«
k‰W« cau« v‹f. r1, h1 k‰W« l1 v‹gd Kiwna T«ò tot
kz‰Féaè‹ Mu«, cau« k‰W« rhÍau« v‹f.
cUis tot thë : Mu« r = 18 br.Û, cau« h = 32 br.Û
T«ò tot Féa : cau« h1 = 24 br.Û
T«ò tot kz‰Féaè‹ fd msÎ
1 = cUis tot thëæšcŸs kzè‹ fd msÎ'
r h31
1
2
1r = r h2r
24r31
1
2# # #r = 18 18 32# # #r
r1 = 18 18 4# # = 18×2 = 36
Mfnt, Mu«, r1 = 36 br.Û
nkY«, rhÍau«, l1 = r h 36 241
2
1
2 2 2+ = +
= 12 3 22 2+ = 12 13 br.Û
17. 14 Û é£l« k‰W« 20 Û MHKŸs xU »zW cUis toéš bt£l¥gL»wJ.
m›thW bt£L«nghJ njh©obaL¡f¥g£l k© Óuhf gu¥g¥g£L 20 Û # 14 Û
msÎfëš mo¥g¡fkhf¡ bfh©l xU nkilahf mik¡f¥g£lhš, m«nkilæ‹
cau« fh©f.
Ô®Î: r k‰W« h v‹gd cUis tot »z‰¿‹ Mu« k‰W« cau«
v‹f. nkY« l, b k‰W« h1 v‹gd Kiwna br›tf tot nkilæ‹
Ús«, mfy« k‰W« cau« v‹f.
cUis tot »zW: é£l« 2r = 14 Û & r = 7 Û, MH« (cau«) h = 20 Û
br›tf tot nkil: Ús« l = 20 Û, mfy« b = 14 Ûfd¢br›tf tot nkilæ‹ fdmsÎ = cUistot »z‰¿‹ fdmsÎ lbh
1 = r h2r
20 × 14 × h1 = 7 7 20
722
# # #
h1 = 7 7
722
20 1420 11#
## # =
Mfnt, nkilæ‹ cau« 11 Û.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«230
gæ‰Á 8.4rçahd éilia¤ nj®ªbjL¡fΫ.
1. 1 br.Û MuK« k‰W« 1 br.Û cauK« bfh©l xU ne® t£l cUisæ‹ tisgu¥ò
(A) r br.Û2 (B) 2r br.Û2 (C) 3r br.Û2 (D) 2 br.Û2
Ô®Î: cUisæ‹ tisgu¥ò = 2 2 1rh 1# # #r r= =2r br.Û2 ( éil. (B) )
2. xU ne®t£l cUisæ‹ MukhdJ mj‹ cau¤Âš gh våš mj‹ bkh¤j¥
òw¥gu¥ò
(A) 23 rh r.m (B) h
32 2r r.m (C) h
23 2r r.m (D)
32 rh r.m
Ô®Î: Mu«, r = h2
bkh¤j òw¥gu¥ò = 2 ( ) 2r h r h h h h h h2 2 2
323 2r r r r+ = + = =` `j j r.myFfŸ.
( éil. (C) )
3. xU ne®t£l cUisæ‹ mo¥g¡f¥ gu¥ò 80 r. br.Û. mj‹ cau« 5 br.Û våš, T«Ã‹
fd msÎ
(A) 400 br.Û3 (B) 16 br.Û3 (C) 200 br.Û3 (D)3
400 br.Û3
Ô®Î: mog¡f gu¥ò = 80r2r = br.Û2 , fdmsÎ V = 0 5 400r h 82#r = = br.Û3.
( éil. (A) )
4. xU ne®t£l cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò 200 r. br.Û.r k‰W« mj‹ Mu« 5 br.Û
våš mj‹ cau« k‰W« Mu¤Â‹ TLjš
(A) 20 br.Û (B) 25 br.Û (C) 30 br.Û (D) 15 br.Û
Ô®Î: cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò, TSA = 200r br.Û2 k‰W« Mu«, r = 5 br.Û
2 ( )r h rr + 200r= r.br.Û 2 5( ) 200 ( ) 20h r h r& &#r r+ = + = br.Û
( éil. (A) ) 5. a myFfŸ MuK«, b myFfŸ cauK« bfh©l xU ne®t£l cUisæ‹ tisgu¥ò
(A) a b2r r.br.Û (B) 2rab r.br.Û (C) 2r r.br.Û (D) 2 r.br.Û
Ô®Î: cUisæ‹ Mu« r = a, cau« h = b,
tisgu¥ò, CSA = rh ab2 2r r= r.br.Û ( éil. (B) )
6. xU ne®t£l¡ T«ò k‰W« ne®t£l cUisæ‹ MuK« cauK« Kiwna rk«
cUisæ‹ fd msÎ 120 br.Û3 våš, T«Ã‹ fd msÎ
(A) 1200 br.Û3 (B) 360 br.Û3 (C) 40 br.Û3 (D) 90 br.Û3
Ô®Î: T«Ã‹ fdmsÎ = 31 cUisæ‹ fdmsÎ = (120) 40
31 = br.Û3
( éil. (C) )
ԮΠ- mséaš 231
7. ne® t£l¡ T«Ã‹ é£l« k‰W« cau« Kiwna 12 br.Û k‰W« 8 br.Û våš mj‹
rhÍau«
(A) 10 br.Û (B) 20 br.Û (C) 30 br.Û (D) 96 br.Û
Ô®Î: rhÍau«, l = 10r h 6 8 1002 2 2 2+ = + = = br.Û ( éil. (A) )
8. xU ne® t£l¡ T«Ã‹ mo¢R‰wsÎ k‰W« rhÍau« Kiwna 120r br.Û k‰W« 10 br.Û våš mj‹ tisgu¥ò
(A) 1200r br.Û2 (B) 600r br.Û2 (C) 300r br.Û2 (D) 600 br.Û2
Ô®Î: T«Ã‹ mo¥gu¥Ã‹ R‰wsÎ r2 120r r= & r = 60
tisgu¥ò, CSA = 60rl 10 600# #r r r= = br.Û2 ( éil. (B) )
9. xU ne® t£l¡ T«Ã‹ fd msÎ k‰W« mo¥g¡f¥ gu¥ò Kiwna 48r br.Û3 k‰W« 12r br.Û2våš, mj‹ cau«
(A) 6 br.Û (B) 8 br.Û (C) 10 br.Û (D) 12 br.Û
Ô®Î: T«Ã‹ fdmsÎ = 48r h31 2r r= Û3
mog¡f gu¥ò = 12r2r r= br.Û2 .
48 12 48 12r h h h31
31
1248 32
& &# # #r r r rrr= = = = br.Û ( éil. (D) )
10. 5 br.Û cauK«, 48 r.br.Û mo¥g¡f¥ gu¥ò« bfh©l xU ne® t£l¡ T«Ã‹ fd msÎ
(A) 240 br.Û3 (B) 120 br.Û3 (C) 80 br.Û3 (D) 480 br.Û3
Ô®Î: T«Ã‹ cau« h = 5br.Û, mog¡f gu¥ò = 48r2r = br.Û2
fdmsÎ = 48 5 80r h31
312# #r = = br.Û3 ( éil. (C) )
11. Ïu©L cUisfë‹ cau§fŸ Kiwna 1:2 k‰W« mt‰¿‹ Mu§fŸ Kiwna 2:1 M»a é»j§fëèU¥Ã‹, mt‰¿‹ fdmsÎfë‹ é»j«
(A) 4 : 1 (B) 1 : 4 (C) 2 : 1 (D) 1 : 2
Ô®Î: h1 : h2 = 1 : 2, r1 : r2 = 2 : 1fd msÎfë‹ é»j«
: : 2 1 :1 2 4 : 2 2 :1V V r h r h31
31
1 2 1
2
1 2
2
2
2 2& # #r r= = = ( éil. (C) )
12. 2 br.Û Mu« cŸs xU nfhs¤Â‹ tisgu¥ò
(A) 8r br.Û2 (B) 16 br.Û2 (C) 12r br.Û2 (D) 16r br.Û2 .
Ô®Î: nfhs¤Â‹ tisgu¥ò, CSA = 4 4 2 16r2 2#r r r= = br.Û2 ( éil. (D) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«232
13. xU ©k miu¡nfhs¤Â‹ é£l« 2 br.Û våš mj‹ bkh¤j òw¥gu¥ò
(A) 12 br.Û2 (B) 12r br.Û2 (C) 4r br.Û2 (D) 3r br.Û2 .
Ô®Î: miu¡nfhs¤Â‹ bkh¤j òw¥gu¥ò, TSA = 3 3 1 3r2 2#r r r= = br.Û2
(éil. (D) )
14. 169 r f.br.Û. fd msÎ bfh©l nfhs¤Â‹ Mu«
(A) 34 br.Û (B)
43 br.Û (C)
23 br.Û (D)
32 br.Û.
Ô®Î: nfhs¤Â‹ fdmsÎ V = 169 r f.br.Û.
r34 3r = r
169
109
43
64273
& #r r r= = r43& = ( éil. (B) )
15. Ïu©L nfhs§fë‹ tisgu¥òfë‹ é»j« 9 : 25. mt‰¿‹ fd msÎfë‹ é»j«
(A) 81 : 625 (B) 729 : 15625 (C) 27 : 75 (D) 27 : 125.
Ô®Î: S1 : S2 = 9 : 25
& r12
: r22
= 9 : 25
& r1 : r2 = 3 : 5
:r r1
3
2
3 = 3 : 53 3 = 27 :125
:V V1 2
= 27 :125 . ( éil. (D) ) 16. a myFfŸ Mu« bfh©l ©k miu¡nfhs¤Â‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ò
(A) 2r a2 r.m (B) 3ra2 r.m (C) 3ra r.m (D) 3a2 r.m.
Ô®Î: miu¡nfhs¤Â‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ò, TSA=3 3r a2 2r r= r.myFfŸ (éil(B))
17. 100r r.br.Û tisgu¥ò bfh©l nfhs¤Â‹ Mu«
(A) 25 br.Û (B) 100 br.Û (C) 5 br.Û (D) 10 br.Û.
Ô®Î: nfhs¤Â‹ tisgu¥ò = 100r
4 r2& r = 100 25 5r r4
1002& &r
rr= = = ( éil. (C) )
18. xU nfhs¤Â‹ tisgu¥ò 36r r.br.Û våš, mj‹ fd msÎ
(A) 12r br.Û3 (B) 36r br.Û3 (C) 72r br.Û3 (D)108r br.Û3
Ô®Î: nfhs¤Â‹ tisgu¥ò = 4 36 9 3r r rcm2 2 2& &r r= = =
fdmsÎ = 3 36r34
343 3
#r r r= = br.Û3 ( éil. (B) )
19. 12r br.Û2 bkh¤j¥gu¥ò bfh©l ©k miu¡nfhs¤Â‹ tisgu¥ò
(A) 6r br.Û2 (B) 24r br.Û2 (C) 36r br.Û2 (D) 8r br.Û2 .
Ô®Î: miu¡nfhs¤Â‹ bkh¤j¥gu¥ò, TSA 3 r2r = 12r br.Û2 .
tisgu¥ò, CSA, 2 r2r = 8r
r
3
12 22
2#
r
r r r= br.Û2 ( éil. (D) )
ԮΠ- mséaš 233
20. xU nfhs¤Â‹ MukhdJ k‰bwhU nfhs¤Â‹ Mu¤Âš gh våš mt‰¿‹ fd
msÎfë‹ é»j«
(A) 1 : 8 (B) 2: 1 (C) 1 : 2 (D) 8 : 1
Ô®Î: rr
212= vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. r r2
1 2=
:V V1 2
= 4 : 4 : 2 : 1 : 8r r r r r r81
3
2
3
1
3
13
1
3
1
3r r = = =^ h . ( éil. (A) )
21. xU ©k nfhs¤Â‹ tisgu¥ò 24 br.Û2 mªj nfhs¤ij Ïu©L
miu¡nfhs§fshf¥ Ãç¤jhš »il¡F« miu¡nfhs§fëš x‹¿‹ bkh¤j¥
òw¥gu¥ò
(A) 12 br.Û2 (B) 8 br.Û2 (C) 16 br.Û2 (D) 18 br.Û2
Ô®Î: nfhs¤Â‹ tisgu¥ò r4 2r = 24br.Û2
miu¡nfhs¤Â‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ò TSA, 3 r2r = 24 18r
r
4
32
2
#r
r = br.Û2
( éil. (D) )
22. Ïu©L T«òfŸ rk Mu§fŸ bfh©LŸsd. nkY« mt‰¿‹ rhÍau§fë‹ é»j« 4 : 3 våš, tisgu¥òfë‹ é»j«
(A) 16 : 9 (B) 8 : 6 (C) 4 : 3 (D) 3 : 4
Ô®Î: r1 = r
2 k‰W« :l l
1 2 = 4 : 3.
vdnt, :r l r l1 1 2 2r r = :l l
1 2 = 4 : 3 ( éil. (C) )
c§fS¡F bjçÍkh?äjhfu° v©fŸ
a b c2 2 2+ = våš ( , , )a b c xU äjhfu° v©fshF«.
AB BC AC2 2 2+ = våš ( ,AB BC , AC ) xU äjhfu° v©fshF«.
Áy äjhfu° v©fŸ ...
(3, 4, 5). mjhtJ ( , , )n n n3 4 5 , ϧF n = 1, 2, 3, g(5, 12, 13). mjhtJ ( , , )n n n5 12 13 , ϧF n = 1, 2, 3, g(7, 24, 25). mjhtJ ( , , )n n n7 24 25 , ϧF n = 1, 2, 3, g(8, 15, 17). mjhtJ ( , , )n n n8 15 17 , ϧF n = 1, 2, 3, g(12, 35, 37). mjhtJ ( , , )n n n12 35 37 , ϧF n = 1, 2, 3, g(20, 21, 29). mjhtJ (2 , , )n n n0 21 29 , ϧF n = 1, 2, 3, g
Ïnjngh‹W, eh« Ãw äjhfu° v©fisÍ« f©l¿ayh«
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«234
gæ‰Á 9.1
1. 4.2 br.Û MuKŸs xU t£l« tiuªJ m›t£l¤Â‹ nkš VnjD« xU òŸëia¡
F¿¡f. t£l¤Â‹ ika¤ij¥ ga‹gL¤Â m¥òŸë têna bjhLnfhL tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£l¤Â‹ Mu« = 4.2 br.Û
tiuKiw:
(i) O-it ikakhf¡ bfh©L 4.2 br.Û. MuKŸs t£l« tiuf.
(ii) t£l¤Â‹ nkš P v‹w òŸëia¡ F¿¤J OP I Ïiz¡f. (iii) P-ia ikakhf¡ bfh©L OP-š L v‹w Ïl¤Âš bt£L«go xU t£léš
tiuf.
(iv) m›éšè‹ nkš LM! = MN! = PL v‹wthW M, N v‹w òŸëfis F¿.
(v) +MPN-‹ nfhz ÏUrkbt£o PT tiuf.
(vi) TP I T l tiu Ú£o njitahd bjhLnfhL T lPT tiuf.P v‹w òŸë têahf OP-¡F¢ br§F¤jhf ne®¡nfhL PT tiuªJ« bjhLnfhL
tiuayh«. ϧF PT v‹gJ òŸë P-æš mikªj bjhLnfhL MF«.
brŒKiw toéaš9
ԮΠ- brŒKiw toéaš 235
2. 4.8 br.Û MuKŸs xU t£l« tiuf. t£l¤Â‹ nkš VnjD« xU òŸëia¡ F¿.
bjhLnfhL - eh© nj‰w¤ij¥ ga‹gL¤Â m¥òŸë têna bjhLnfhL tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£l¤Â‹ Mu« = 4.8 br.Û
tiuKiw:
(i) O-it ikakhf¡bfh©L 4.8 br.Û. MuKŸs t£l« tiuf.
(ii) t£l¤Â‹nkš P v‹w òŸëia¡ F¿¡f.
(iii) òŸë Ptêna VnjD« xU eh© PQ tiuf.
(iv) P k‰W« Q-I j鮤J R v‹w òŸëia òŸëfŸ P,Q k‰W« R v‹gd fofhu
KŸ efU« v®Âiræš mikÍkhW F¿¡fΫ.
(v) PR k‰W« QR-M»adt‰iw Ïiz¡f.
(vi) òŸë R-š AB!
tiuf. mJ RQ k‰W« RP-I Kiwna A k‰W« B-æš rªÂ¡F«.
(vii) P-I ikakhf RA(=RB)I MukhfΫ xU t£l« tiuf. mJ PQ-I C-š
rªÂ¡F«.
(viii) C-I ikakhfΫ AB-MukhfΫ bfh©L k‰bwhU éš tiuf. mJ K‹ò
tiuªj éšiy D-š rªÂ¡F«.
(viii) PQ I T k‰W« T l tiuÚ£o T lPT ia tiuayh«.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«236
3. 10 br.Û é£lKŸs xU t£l« tiuf. t£l¤Â‹ ika¤ÂèUªJ 13 br.Û.
bjhiyéš P v‹w òŸëia¡ F¿¤J m¥òŸëæèUªJ t£l¤Â‰F PA k‰W«
PB v‹w bjhLnfhLfŸ tiuªJ mj‹ Ús§fis fz¡»Lf.
bfhL¡f¥g£lit: t£l¤Â‹ é£l« = 10 br.Û
t£l¤Â‹ Mu« = 5 br.Û
tiuKiw:
(i) O-it ikakhf¡ bfh©L 5 br.Û. MuKŸs t£l« tiuf.
(ii) t£l¤Â‰F btëna, t£l ika« O-æèUªJ 13 br.Û. bjhiyéš P v‹w òŸëia F¿¤J OP-ia Ïiz¡f.
(iii) OP ‹ ika¡F¤J¡nfhL tiuf. mJ OP-ia M-š bt£l£L«.
ԮΠ- brŒKiw toéaš 237
(iv) M-I ikakhfΫ, MO (= MP)I MukhfΫ bfh©L k‰bwhU t£l« tiuf.
(v) Ïu©L t£l§fS« A k‰W« B-š rªÂ¡F«. (vi) PA k‰W« PB tiuf. Ïitna njitahd bjhLnfhLfŸ MF«.
bjhLnfh£o‹ Ús«, PA = 12 br.Û.
rçgh®¤jš: br§nfhz OPAT -š
PA = OP OA2 2- = 13 12
2 2-
= 169 25- = 144 ` PA = 12 br.Û.
4. 6 br.Û MuKŸs xU t£l« tiuªJ mj‹ ika¤ÂèUªJ 10 br.Û bjhiyé
YŸs xU òŸëia¡ F¿¡f. m¥òŸëæèUªJ t£l¤Â‰F bjhLnfhLfŸ
tiuªJ mj‹ Ús§fis fz¡»Lf.
bfhL¡f¥g£lit: t£l¤Â‹ Mu« = 6 br.Û
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«238
tiuKiw:
(i) O-it ikakhf¡ bfh©L 6 br.Û. MuKŸs t£l« tiuf.
(ii) t£l¤Â‰F btëna, t£l ika« O-æèUªJ 10 br.Û. bjhiyéš P v‹w òŸëia F¿¤J OP-ia Ïiz¡f.
(iii) OP ‹ ika¡F¤J¡nfhL tiuf. mJ OP-ia M-š bt£l£L«. (iv) M-I ikakhfΫ, MO (= MP)I MukhfΫ bfh©L k‰bwhU t£l« tiuf.
(v) Ïu©L t£l§fS« A k‰W« B-š rªÂ¡F«. (vi) PA k‰W« PB tiuf. Ïitna njitahd bjhLnfhLfŸ MF«.
bjhLnfh£o‹ Ús«, PA = 8 br.Û.
rçgh®¤jš: br§nfhz OPAT -š PA = OP OA2 2
- = 10 62 2- = 100 36- = 64
bjhLnfh£o‹ Ús«, PA = 8 br.Û.
5. 3 br.Û MuKŸs t£l¤Â‹ ika¤ÂèUªJ 9 br.Û bjhiyéš xU òŸëia¡
F¿¡f. m¥òŸëæèUªJ t£l¤Â‰F bjhLnfhLfŸ tiuªJ, mj‹ Ús§fis
fz¡»Lf.
ԮΠ- brŒKiw toéaš 239
tiuKiw:
(i) O-it ikakhf¡ bfh©L 3 br.Û. MuKŸs t£l« tiuf.
(ii) t£l¤Â‰F btëna, t£l ika« O-æèUªJ 9 br.Û. bjhiyéš P v‹w
òŸëia F¿¤J OP-ia Ïiz¡f. (iii) OP ‹ ika¡F¤J¡nfhL tiuf. mJ OP-ia M-š bt£l£L«. (iv) M-I ikakhfΫ, MO (= MP)I MukhfΫ bfh©L k‰bwhU t£l« tiuf.
(v) Ïu©L t£l§fS« A k‰W« B-š rªÂ¡F«. (vi) PA k‰W« PB tiuf. Ïitna njitahd bjhLnfhLfŸ MF«.
bjhLnfh£o‹ Ús«, PA = 8.5 br.Û.
rçgh®¤jš: br§nfhz OPAT -š PA = OP OA
2 2- = 9 3
2 2-
= 81 9- = 72 = 6 2 = .6 1 414# = 8.484 br.Û.
bjhLnfh£o‹ Ús«, PA = 8.5br.Û.
gæ‰Á 9.2
1. AB = 5.2 br.Û ÚsKŸs nfh£L¤J©o‹ ÛJ 48c nfhz« V‰gL¤J« t£l¥gFÂia
mik¡f.
bfhL¡f¥g£lit: AB = 5.2 br.Û. c¢Ánfhz« = 48°.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«240
tiuKiw:
(i) nfh£L¤J©L AB = 5.2 br.Û tiuf. (ii) òŸë A-š, BAX+ =48c mik¡f.
(iii) AY AX= tiuf. (iv) AB-‹ ika¡F¤J¡nfhL tiuf. mJ AY -ia O-š rªÂ¡f£L«.
(v) O-it ikakhfΫ, OA I MukhfΫ bfh©L xU t£l« tiuf.
(vi) t£l¤Â‹ kh‰W t£l¤J©oš C v‹w òŸëia F¿¤J AC k‰W« BC ia
Ïiz¡f. (vii) ABCT v‹gJ njitahd K¡nfhz« MF«.
2. DPQR-š mo¥g¡f« PQ = 6 br.Û., 60R+ = c k‰W« c¢Á R-èUªJ PQ-¡F
tiua¥g£l F¤J¡nfh£o‹ Ús« 4 br.Û vd ÏU¡FkhW DPQR tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: TPQR-š PQ = 6 br.Û., R 60+ = c,
R-æèUªJ PQ-¡F tiua¥g£l F¤J¡nfh£o‹ Ús« = 4 br.Û.
tiuKiw:
(i) nfh£L¤J©L PQ = 6 br.Û tiuf.
(ii) QPX+ = 06 c vd ÏU¡F«go PX tiuf.
(iii) PY PX= tiuf.
ԮΠ- brŒKiw toéaš 241
(iv) PQ-‹ ika¡F¤J¡ nfhL tiuf. mJ PY k‰W« PQ-M»adt‰iw Kiwna O k‰W« M òŸëfëš rªÂ¡»wJ.
(v) O-ia ikakhfΫ, OA-it MukhfΫ bfh©l t£l« tiuf.
(vi) t£l¥ gFÂ PKQ v‹gJ nfhz« 40c bfh©oU¡F«.
(vii) ika¡F¤J¡nfhL MO-š, MH = 4 br.Û ÏU¡F« go H v‹w òŸëia F¿¡f.
(viii) PQ-¡F Ïizahf 'RHR tiuf. mJ t£l¤ij R k‰W« 'R -fëš rªÂ¡F«.
(ix) PR k‰W« QR Ïiz¡f ÏJnt njitahd K¡nfhz« PQRD MF«.
ϧF, 3 'PQR v‹gJ njitahd k‰bwhU K¡nfhz« MF«.
3. PQ = 4 br.Û., R+ = 25c k‰W« c¢Á R-èUªJ PQ -¡F tiua¥g£l F¤J¡nfh£o‹
Ús« 4.5 br. Û. v‹w msÎfŸ bfh©l PQRD tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: DPQR-š PQ = 4 br.Û., R+ = 25c, R-æèUªJ PQ-¡F
tiua¥g£l F¤J¡nfh£o‹ Ús« = 4.5 br.Û.
tiuKiw:
(i) nfh£L¤J©L PQ = 4 br.Û tiuf.
(ii) QPX+ = 25c vd ÏU¡F«go PX tiuf.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«242
(iii) PY PX= tiuf.
(iv) PQ-‹ ika¡F¤J¡ nfhL tiuf. mJ PY k‰W« PQ-M»adt‰iw Kiwna O k‰W« M òŸëfëš rªÂ¡»wJ.
(v) O-ia ikakhfΫ, OA-it MukhfΫ bfh©l t£l« tiuf.
(vi) t£l¥ gFÂ PKQ v‹gJ nfhz« 25c bfh©oU¡F«.
(vii) ika¡F¤J¡nfhL MO-š, MH = 4.5 br.Û ÏU¡F« go H v‹w òŸëia
F¿¡f.
(viii) PQ-¡F Ïizahf 'RHR tiuf. mJ t£l¤ij R k‰W« 'R -fëš rªÂ¡F«.
(ix) PR k‰W« QR Ïiz¡f ÏJnt njitahd K¡nfhz« PQRD MF«.
4. ABCD -š, BC = 5 br.Û., 45A+ = c k‰W« c¢Á A-èUªJ BC-¡F tiua¥g£l
eL¡nfh£o‹ Ús« 4 br.Û vd ÏU¡F« go ABCD tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: ABCD -š, BC = 5 br.Û., 45A+ = c, eL¡nfhL AM = 4.5 br.Û.
tiuKiw:
(i) BC = 5 br.Û. msΟs xU nfh£L¤J©L tiuf.
(ii) òŸë B têna CBX 45+ = c vd ÏU¡F« go BX tiuf.
ԮΠ- brŒKiw toéaš 243
(iii) BY=BX tiuf.
(iv) BC-‹ ika¡F¤J¡nfhL tiuf. mJ BY k‰W« BC-fis O k‰W«
M -òŸëfëš rªÂ¡»wJ.
(v) O-it ikakhfΫ, OB-ia MukhfΫ bfh©L t£l« tiuf. t£l¤Âš
òŸë K-I¡ F¿¡f.
(vi) bgça éš BKC MdJ nfhz« 45c-I¡ bfh©oU¡F«.
(vii) M-I ikakhf¡ bfh©L 4 br.Û MuKŸs xU éš tiuf. mJ t£l¤ij A k‰W« Al òŸëfëš rªÂ¡F«.
(viii) AB, AC M»adt‰iw Ïiz¡f.
(ix) ABC3 mšyJ A BCT l v‹gJ njitahd K¡nfhz« MF«.
5. BC = 5 br.Û., 40BAC+ = c k‰W« c¢Á A-èUªJ BC-¡F tiua¥g£l eL¡nfh£o‹
Ús« 6 br.Û. v‹w msÎfŸ bfh©l ABCT tiuf. nkY« c¢Á A-èUªJ tiua¥g£l
F¤J¡nfh£o‹ Ús« fh©f.
bfhL¡f¥g£lit: ABCT -š, BC = 5 br.Û., 40BAC+ = c, eL¡nfhL AM = 4.5 br.Û.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«244
tiuKiw:
(i) BC = 5 br.Û. msΟs xU nfh£L¤J©L tiuf.
(ii) òŸë B têna 4CBX 0+ = c vd ÏU¡F« go BX tiuf.
(iii) BY=BX tiuf.
(iv) BC-‹ ika¡F¤J¡nfhL tiuf. mJ BY k‰W« BC-fis O k‰W«
M -òŸëfëš rªÂ¡»wJ.
(v) O-it ikakhfΫ, OB-ia MukhfΫ bfh©L t£l« tiuf. t£l¤Âš
òŸë K-I¡ F¿¡f.
(vi) bgça éš BKC MdJ nfhz« 45c-I¡ bfh©oU¡F«.
(vii) M-I ikakhf¡ bfh©L 4 br.Û MuKŸs xU éš tiuf. mJ t£l¤ij A k‰W« Al òŸëfëš rªÂ¡F«.
(viii) AB, AC M»adt‰iw Ïiz¡f.
(ix) ABC3 mšyJ A BCT l v‹gJ njitahd K¡nfhz« MF«.
(ix) CB I CZ tiu.
(x) AE CZ= . (xi) F¤J¡nfhL AE ‹ Ús« 3.8 br.Û.
gæ‰Á 9.3
1. PQ = 6.5 br.Û., QR = 5.5 br.Û., PR = 7 br.Û. k‰W« PS = 4.5 br.Û. v‹w msÎfŸ
bfh©l t£l eh‰fu« PQRS tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£leh‰fu« PQRS-š, PQ = 6.5 br.Û., QR = 5.5 br.Û.,
PR = 7 br.Û. k‰W« PS = 7 br.Û.
ԮΠ- brŒKiw toéaš 245
tiuKiw:
(i) cjé¥gl« tiuªJ, mš bfhL¡f¥g£l msÎfis¡ F¿¡fΫ.
nfh£L¤J©L PQ = 6.5 br.Û. tiuf.
(ii) òŸëfŸ P k‰W« Q-ia ikakh¡ bfh©L Kiwna 7 br.Û. k‰W« 5.5 br.Û.
MuKŸs t£l é‰fŸ tiuªJ, mit rªÂ¡F« òŸë R I¡ fh©f.
(iii) PR k‰W« QR-fis Ïiz¡f.
(iv) PQ k‰W« QR-‹ ika¡F¤J¡nfhLfŸ tiuªJ mit rªÂ¡F« òŸë
O-it¡ fh©f.
(v) O-it ikakhfΫ k‰W« OP(=OQ=OR)-ia MukhfΫ bfh©L PQRD -‹
R‰W t£l« tiuf.
(vi) P-it ikakhf¡ bfh©L 4.5 br.Û MuKŸs xU éš tiuf. mJ R‰W
t£l¤ij S -š rªÂ¡F«.
(vii) PS k‰W« RS-fis Ïiz¡f.
(viii) njitahd t£leh‰fu« PQRS MF«.
2. AB = 6 br.Û., AD = 4.8 br.Û., BD = 8 br.Û. k‰W« CD = 5.5 br.Û. v‹w msÎfŸ
bfh©l t£l eh‰fu« ABCD .bfhL¡f¥g£lit: t£l eh‰fu« ABCD-š, AB = 6 br.Û., AD = 4.8 br.Û.,
BD = 8 br.Û. k‰W« CD = 5.5 br.Û.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«246
tiuKiw:
(i) cjé¥gl« tiuªJ mš bfhL¡f¥g£l msÎfis¡ F¿¡f. AB = 6 br.Û
msΟs xU nfh£L¤J©L tiuf.
(ii) òŸëfŸ A k‰W« B-ia ikakhf¡ bfh©L Kiwna 4 br.Û k‰W« 4.8 br.Û MuKŸs t£lé‰fŸ (arcs) tiuf. mitfŸ mJ D v‹w òŸëæš
rªÂ¡F«. AD k‰W« BD -fis Ïiz¡f.
(iii) nfh£L¤J©LfŸ AB k‰W« BD-fë‹ ika¡F¤J¡nfhLfŸ tiuªJ mit
rªÂ¡F« òŸë O-I fh©f.
(iv) O-I ikakhfΫ k‰W« OA (= OB = OD) -I MukhfΫ bfh©L ABDT -‹
R‰W t£l« tiuf.
(v) òŸë D-I ikakhf¡ bfh©L 5.5 br.Û MuKŸs t£léš tiuf mJ R‰W
t£l¤ij C-š rªÂ¡f£L«.
(vi) CD k‰W« BC M»adt‰iw Ïiz¡f. ÏJnt njitahd t£leh‰fu« ABCD MF«.
3. PQ = 5.5 br.Û., QR = 4.5 br.Û., QPR 45+ = c k‰W« PS = 3 br.Û. M»a msÎfŸ
bfh©l t£l eh‰fu« PQRS tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£l eh‰fu« PQRS-š, PQ = 5.5 br.Û., QR = 4.5 br.Û.,
45QPR+ = c k‰W« PS = 3 br.Û.
ԮΠ- brŒKiw toéaš 247
tiuKiw:
(i) cjé¥gl« tiuªJ mš bfhL¡f¥g£l msÎfis¡ F¿¡f.
PQ = 6 br.Û ÚsKŸs xU nfh£L¤J©L tiuf.
(ii) òŸë B têna 45QPX+ = c vD« go PX tiuf.
(iii) òŸë Q-ia ikakhf¡ bfh©L 4.5 br.Û. MuKŸs t£léš tiuf. mJ PX-ia rªÂ¡F« òŸë R v‹f. QR-ia Ïiz¡f.
(iv) PQ k‰W« QR-¡fë‹ ika¡F¤J¡nfhLfŸ tiuªJ mit rªÂ¡F«
òŸë O v‹f.
(v) O-it ikakhfΫ k‰W« OP (= OQ = OR) MukhfΫ bfh©L PQRT -‹
R‰W t£l« tiuf. (vi) òŸë P-ia ikakhf¡ bfh©L 3.5 br.Û MuKŸs t£léš tiuf.mJ
R‰Wt£l¤ij rªÂ¡F« òŸë S v‹f.
(vii) PS k‰W« RS M»adt‰iw Ïiz¡f.
(viii) njitahd t£leh‰fu« PQRS MF«.
4. AB = 7 br.Û., A 80+ = c, AD = 4.5 br.Û. k‰W« BC = 5 br.Û. v‹w msÎfŸ bfh©l
t£l eh‰fu« ABCD tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£l eh‰fu« ABCD-š, AB = 7 br.Û., 80A+ = c,
AD = 4.5 br.Û. k‰W« BC = 5 br.Û.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«248
tiuKiw:
(i) cjé¥gl« tiuªJ mš bfhL¡f¥g£l msÎfis¡ F¿¡f.
AB = 7 br.Û ÚsKŸs xU nfh£L¤J©L tiuf.
(ii) òŸë A têna 80BAX+ = c vD« go AX tiuf.
(iii) òŸë A-ia ikakhf¡ bfh©L 4.5 br.Û. MuKŸs t£léš tiuf. mJ AX-ia rªÂ¡F« òŸë D v‹f. BD-ia Ïiz¡f.
(iv) AB k‰W« AD-¡fë‹ ika¡F¤J¡nfhLfŸ tiuªJ mit rªÂ¡F«
òŸë O v‹f.
(v) O-it ikakhfΫ k‰W« OA (= OB = OD) MukhfΫ bfh©L ABDT -‹
R‰W t£l« tiuf. (vi) òŸë B -ia ikakhf¡ bfh©L 5 br.Û MuKŸs t£léš tiuf.
mJ R‰Wt£l¤ij rªÂ¡F« òŸë C v‹f.
(vii) BD k‰W« CD M»adt‰iw Ïiz¡f.
(viii) njitahd t£leh‰fu« ABCD MF«.
5. KL = 5.5 br.Û., KM = 5 br.Û., LM = 4.2 br.Û. k‰W« LN = 5.3 br.Û. M»a msÎfŸ
bfh©l t£l eh‰fu« KLMN tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£leh‰fu«KLMN-š,KL = 5.5 br.Û., KM = 5 br.Û.,
LM = 4.2 br.Û. k‰W« LN = 5.3 br.Û.
tiuKiw:
(i) cjé¥gl« tiuªJ, mš bfhL¡f¥g£l msÎfis¡ F¿¡fΫ.
nfh£L¤J©L KL = 5.5 br.Û. tiuf.
ԮΠ- brŒKiw toéaš 249
(ii) òŸëfŸ K k‰W« L-ia ikakh¡ bfh©L Kiwna5 br.Û. k‰W« 4.2 br.Û.
MuKŸs t£l é‰fŸ tiuªJ, mit rªÂ¡F« òŸë M I¡ fh©f.
(iii) KM k‰W« LM-fis Ïiz¡f.
(iv) KL k‰W« LM-‹ ika¡F¤J¡nfhLfŸ tiuªJ mit rªÂ¡F« òŸë
O-it¡ fh©f.
(v) O-it ikakhfΫ k‰W« OK(=OL=OM)-ia MukhfΫ bfh©L KLMT -‹
R‰W t£l« tiuf.
(vi) L-it ikakhf¡ bfh©L 5.3 br.Û MuKŸs xU éš tiuf. mJ R‰W
t£l¤ij N-š rªÂ¡F«.
(vii) KN k‰W« MN-fis Ïiz¡f.
(viii) njitahd t£leh‰fu« KLMN MF«.
6. EF = 7 br.Û., EH = 4.8 br.Û., FH = 6.5 br.Û. k‰W« EG = 6.6 br.Û. msÎfŸ bfh©l
t£l eh‰fu« EFGH tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£leh‰fu«EFGH -š,EF = 7 br.Û., EH = 4.8 br.Û.,
FH = 6.5 br.Û. k‰W« EG = 6.6 br.Û.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«250
tiuKiw:
(i) cjé¥gl« tiuªJ, mš bfhL¡f¥g£l msÎfis¡ F¿¡fΫ.
nfh£L¤J©L EF = 5.5 br.Û. tiuf.
(ii) òŸëfŸ E k‰W« F-ia ikakh¡ bfh©L Kiwna 4.8 br.Û. k‰W« 6.5 br.Û.
MuKŸs t£l é‰fŸ tiuªJ, mit rªÂ¡F« òŸë H I¡ fh©f.
(iii) EH k‰W« FH-fis Ïiz¡f.
(iv) EF k‰W« FH-‹ ika¡F¤J¡nfhLfŸ tiuªJ mit rªÂ¡F« òŸë
O-it¡ fh©f.
(v) O-it ikakhfΫ k‰W« OE(=OF=OH)-ia MukhfΫ bfh©L EHFT -‹
R‰W t£l« tiuf.
(vi) E-it ikakhf¡ bfh©L 6.6 br.Û MuKŸs xU éš tiuf. mJ R‰W
t£l¤ij G-š rªÂ¡F«.
(vii) HG k‰W« FG-fis Ïiz¡f.
(viii) njitahd t£leh‰fu« EFGH MF«.
7. AB = 6 br.Û., 70ABC+ = c, BC = 5 br.Û. k‰W« 30ACD+ = c M»a msÎfŸ
bfh©l t£leh‰fu« ABCD tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£leh‰fu« ABCD -š,AB = 6 br.Û., 70ABC+ = c,
BC = 5 br.Û. k‰W« 30ACD+ = c
ԮΠ- brŒKiw toéaš 251
tiuKiw:
(i) X® cjé¥gl« tiuªJ mš bfhL¡f¥g£l msÎfis F¿¡f.
AB = 6 br.Û.. ÚsKŸs nfh£L¤J©L tiuf.
(ii) òŸë B-š, 70ABX+ = c vD« go BX tiuf.
(iii) B-ia ikakhf¡ bfh©L 5 br.Û MuKŸs X® éš tiuªJ mJ BX -ia
rªÂ¡F« òŸë C v‹f.
(iv) AC-ia Ïiz¡f.
(v) AB k‰W« BC-¡fë‹ ika¡F¤J¡ nfhLfŸ tiuf. mitfŸ òŸë O-š
rªÂ¡f£L«.
(vi) O-it ikakhfΫ k‰W« OA(= OB = OC) -I MukhfΫ bfh©L
ABCT -‹ R‰W t£l« tiuf.
(vii) òŸë G š, 30ACY+ = c vD«go CY tiuf.
(viii) CY MdJ R‰Wt£l¤ij bt£L« òŸë D v‹f. AD-I Ïiz¡f. j‰nghJ
njitahd t£leh‰fu« ABCD MF«.
8. PQ = 5 br.Û., QR = 4 br.Û., 35QPR+ = c k‰W« 70PRS+ = c M»a msÎfŸ
bfh©l t£l eh‰fu« PQRS tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£leh‰fu« PQRS -š,PQ = 5 br.Û., QR = 4 br.Û.,
35QPR+ = c k‰W« 70PRS+ = c.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«252
tiuKiw:
(i) X® cjé¥gl« tiuªJ mš bfhL¡f¥g£l msÎfis F¿¡f.
PQ = 5 br.Û. ÚsKŸs nfh£L¤J©L tiuf.
(ii) òŸë P-š, 35QPX+ = cvD« go PX tiuf.
(iii) Q-ia ikakhf¡ bfh©L 4 br.Û MuKŸs X® éš tiuªJ mJ PX-ia
rªÂ¡F« òŸë R v‹f.
(iv) QR-ia Ïiz¡f.
(v) PQ k‰W« QR-fë‹ ika¡F¤J¡ nfhLfŸ tiuf. mit òŸë O-š
rªÂ¡f£L«.
(vi) O-it ikakhfΫ k‰W« OP (= OQ = OR) -I MukhfΫ bfh©L
PQRT -‹ R‰W t£l« tiuf.
(vii) òŸë R-š, PRY 70+ = c vD«go RY tiuf.
(viii) RY MdJ R‰Wt£l¤ij bt£L« òŸë S v‹f. PS-I Ïiz¡f. j‰nghJ
njitahd t£leh‰fu« PQRS MF«.
9. AB = 5.5 br.Û., 50ABC+ = c, 60BAC+ = c k‰W« 30ACD+ = c M»a msÎfŸ
bfh©l t£l eh‰fu« ABCD tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£leh‰fu« ABCD -š,AB = 5.5 br.Û., 50ABC+ = c,
60BAC+ = c k‰W« 30ACD+ = c
tiuKiw:
(i) cjé¥gl« tiuªJ, mš bfhL¡f¥g£l msÎfis¡F¿¡f.
AB = 5.5 br.Û. msΟs nfh£l¤J©L tiuf.
(ii) òŸë B-š 50ABX+ = cvD« go BX tiuf.
ԮΠ- brŒKiw toéaš 253
(iii) òŸë A-š 60BAY+ = cvD« go AY tiuf. AY MdJ BX I C-š
rªÂ¡f£L«.
(iv) AB k‰W« BC-fë‹ ika¡F¤J¡nfhLfŸ tiuªJ mit rªÂ¡F« òŸë O-ia¡ fh©f.
(v) òŸë O-it ikakhfΫ OA( = OB = OC )ia MukhfΫ bfh©L
ABC3 -‹ R‰W t£l« tiuf.
(vi) òŸë C-š, 30ACZ+ = c vD« go AD tiuf. mJ t£l¤ij òŸë D-š
rªÂ¡f£L«.
(vii) CD-I Ïiz¡f.
njitahd t£l eh‰fu« ABCD MF«.
10. AB = 6.5 br.Û., 110ABC+ = c, BC = 5.5 br.Û. k‰W« AB || CD v‹wthW mikÍ«
t£leh‰fu« ABCD tiuf.
bfhL¡f¥g£lit: t£leh‰fu« ABCD š, AB = 6.5 br.Û., 110ABC+ = c, BC = 5.5 br.Û. k‰W« AB CD<
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«254
tiuKiw:
(i) cjé¥gl« tiuªJ, mš bfhL¡f¥g£l msÎfis F¿¡f.
AB =6.5 br.Û. msΟs xU nfh£L¤J©L tiuf.
(ii) òŸë B-š, ABX+ = 110c vD«go BX tiuf.
(iii) B-ia ikakhf¡ bfh©L 5.5 br.Û MuKŸs X® t£léš tiuf
mJ BX -ia rªÂ¡F« òŸë C v‹f.
(iv) AB k‰W« BC-fë‹ ika¡F¤J¡nfhLfŸ tiuf mit rªÂ¡F« òŸë O-v‹f.
(v) O-ia ikakhfΫ, OA (= OB = OC)-I MukhfΫ bfh©L ABCD -‹
R‰W t£l« tiuf.
(vi) DY AB< vD«go DY tiuf mJ t£l¤ij rªÂ¡F« òŸë D v‹f.
BC-ia Ïiz¡f.
(vii) njitahd t£l eh‰fu« ABCD MF«.
ԮΠ- tiugl§fŸ 255
gæ‰Á 10.1
1. ËtU« rh®òfë‹ tiugl« tiuf.
(i) y x3 2= .
Ô®Î:
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3
x2 9 4 1 0 1 4 9
y x3 2= 27 12 3 0 3 12 27
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )3 27 2 12 1 3 0 0 1 3 2 12 3 27- - -
tiugl§fŸ 10
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«256
(ii) y x4 2=-
Ô®Î:
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3
x2 9 4 1 0 1 4 9
4y x2=- – 36 – 16 – 4 0 – 4 – 16 – 36
òŸëfŸ: ( 3, ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )36 2 16 1 4 0 0 1 4 2 16 3 36- - - - - - - - -
(iii) 6 8y x x x x2 4 2= + + = + +^ ^h h
Ô®Î: y x x6 82
= + + v‹f.
x – 5 – 4 – 3 – 2 – 1 0 1 2
x2 25 16 9 4 1 0 1 4
x6 – 30 – 24 – 18 – 12 – 6 0 6 128 8 8 8 8 8 8 8 8y 3 0 – 1 0 3 8 15 24
òŸëfŸ: ( 5,3), ( 4,0), ( 3, 1), ( 2,0), ( 1,3), (0,8), (1,15), (2,24)- - - - - -
ԮΠ- tiugl§fŸ 257
(iv) y x x2 32= - + .
Ô®Î:
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3
x2 2 18 8 2 0 2 8 18
x- 3 2 1 0 – 1 – 2 – 33 3 3 3 3 3 3 3y 24 13 6 3 4 9 18
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )3 24 2 13 1 6 0 3 1 4 2 9 3 18- - -
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«258
2. tiugl« _y« ËtU« rk‹ghLfis¤ Ô®¡fΫ.
(i) 4 0x2- = .
Ô®Î: y x 42= - v‹f.
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3
x2 9 4 1 0 1 4 9– 4 – 4 – 4 – 4 – 4 – 4 – 4 – 4y 5 0 – 3 – 4 – 3 0 5
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )3 5 2 0 1 3 0 4 1 3 2 0 3 5- - - - - -
Ô®¡f: y = x 42-
0 = x 42-
y = 0
Ϫj tistiu x- m¢ir ( , )2 0- k‰W« (2, 0) M»a òŸëfëš bt£L»wJ.
Mfnt, x-Ma¤bjhiyÎfŸ – 2 k‰W« 2 MF«. Mfnt, ԮΠfz«{– 2, 2}.
ԮΠ- tiugl§fŸ 259
(ii) x x3 10 02- - = .
Ô®Î: y x x3 102= - - v‹f.
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3 4 5 6
x2 9 4 1 0 1 4 9 16 25 36
x3- 9 6 3 0 – 3 – 6 – 9 – 12 – 15 – 18– 10 – 10 – 10 – 10 – 10 – 10 – 10 – 10 – 10 – 10 – 10
y 8 0 – 6 – 10 – 12 – 12 – 10 – 6 0 8
òŸëfŸ: ( 3,8), ( 2,0), ( 1, 6), (0, 10), (1, 12)- - - - - - (2, 12), (3, 10), (4, 6), (5,0), (6,8)- - -
Ô®¡f: y = x x3 102- -
0 = x x3 102- -
y = 0
Ϫj tistiu x- m¢ir ( , )2 0- k‰W« (5, 0) M»a òŸëfëš bt£L»wJ.
Mfnt, x-Ma¤bjhiyÎfŸ – 2 k‰W« 5 MF«. Mfnt, ԮΠfz«{– 2, 5}.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«260
(iii) 0x x5 1- - =^ ^h h .
Ô®Î: ( 5)( 1) 0x x &- - = x x6 5 02- + = . Mfnt, y x x6 52
= - + v‹f.
x – 1 0 1 2 3 4 5 6
x2 1 0 1 4 9 16 25 36
x6- 6 0 – 6 – 12 – 18 – 24 – 30 – 365 5 5 5 5 5 5 5 5y 12 5 0 – 3 – 4 – 3 0 5
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )1 12 0 5 1 0 2 3 3 4 4 3 5 0 6 5- - - -
Ô®¡f: y = x x6 52- +
0 = x x6 52- +
y = 0
Ϫj tistiu x- m¢ir (1, 0) k‰W« (5, 0) M»a òŸëfëš bt£L»wJ.
Mfnt, x-Ma¤bjhiyÎfŸ 1 k‰W« 5 MF«. Mfnt, ԮΠfz«{1, 5}.
(iv) 0x x2 1 3+ - =^ ^h h .
Ô®Î: (2 1)( 3) 0 2 5 3 0x x x x2&+ - = - - = . vdnt, y x x2 5 32
= - - v‹f.
x – 1 0 1 2 3 4
x2 2 2 0 2 8 18 32
x5- 5 0 – 5 – 10 – 15 – 20 – 3 – 3 – 3 – 3 – 3 – 3 – 3 y 4 – 3 – 6 – 5 0 9
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )1 4 0 3 1 6 2 5 3 0 4 9- - - -
ԮΠ- tiugl§fŸ 261
Ô®¡f: y = x x2 5 32- -
0 = x x2 5 32- -
y = 0
Ϫj tistiu x- m¢ir (– 0.5, 0) k‰W« (3, 0) M»a òŸëfëš bt£L»wJ.
Mfnt, x-Ma¤bjhiyÎfŸ – 0.5 k‰W« 3 MF«. Mfnt, ԮΠfz«{–0.5, 3}.
3. y x2
= -‹ tiugl« tiuªJ, mjid¥ ga‹gL¤Â x x4 5 02- - = v‹w
rk‹gh£il¤ Ô®¡fΫ.
Ô®Î: y x2=
x – 2 – 1 0 1 2 3 4 5 6
y x2= 4 1 0 1 4 9 16 25 36
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )2 4 1 1 0 0 1 1 2 4 3 9 4 16 5 25 6 36- - Ô®¡f: y = x x0 02
+ +
0 = x x4 52- -
y = x4 5+
y x4 5= + v‹w ne®¡nfh£o‰fhd m£ltizia mik¥ngh«.
x – 2 – 1 0 1 2y x4 5= + – 3 1 5 9 13
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )2 3 1 1 0 5 1 9 2 13- - -
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«262
.
ne®¡nfhL k‰W« tistiu M»ait bt£o¡bfhŸS« òŸëfŸ
( , )1 1- k‰W« ( , )5 25 .x-Ma¤bjhiyÎfŸ – 1 k‰W« 5 MF«. Mfnt, ԮΠfz«{–1, 5}.
4. 2 3y x x2
= + - -‹ tiugl« tiuªJ, mjid¥ ga‹gL¤Â 6 0x x2- - = v‹w
rk‹gh£il¤ Ô®¡fΫ.
Ô®Î: y x x2 32= + -
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3
x2 9 4 1 0 1 4 9
x2 – 6 – 4 – 2 0 2 4 6– 3 – 3 – 3 – 3 – 3 – 3 – 3 – 3y 0 – 3 – 4 – 3 0 5 12
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )3 0 2 3 1 4 0 3 1 0 2 5 3 12- - - - - - Ô®¡f: y = x x2 32
+ -
0 = x x 62- -
y = x3 3+
y x3 3= + v‹w ne®¡nfh£o‰fhd m£ltizia mik¥ngh«.
x – 2 – 1 0 1 2y x3 3= + – 3 0 3 6 9
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )2 3 1 0 0 3 1 6 2 9- - -
ԮΠ- tiugl§fŸ 263
ne®¡nfhL k‰W« tistiu M»ait bt£o¡bfhŸS« òŸëfŸ ( , )2 3- - k‰W« ( , 2)3 1 .
x-Ma¤bjhiyÎfŸ – 2 k‰W« 3 MF«. Mfnt, ԮΠfz«{– 2, 3}.
5. 2 6y x x2
= + - -‹ tiugl« tiuªJ, mjid¥ ga‹gL¤Â 2 10 0x x2+ - = v‹w
rk‹gh£il¤ Ô®¡fΫ.Ô®Î: 6y x x2 2
= + -
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3
x2 2 18 8 2 0 2 8 18
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3– 6 – 6 – 6 – 6 – 6 – 6 – 6 – 6y 9 0 – 5 – 6 – 3 4 15
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )3 9 2 0 1 5 0 6 1 3 2 4 3 15- - - - - -
Ô®¡f: y = x x2 62+ -
0 = x x2 102+ -
y = 4
y 4= v‹gJ x-m¢R¡F Ïizahd ne®¡nfhL MF«.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«264
ne®¡nfhL k‰W« tistiu M»ait bt£o¡bfhŸS« òŸëfŸ
(–2.5, 4) k‰W« (2, 4).
x-Ma¤bjhiyÎfŸ – 2.5 k‰W« 2 MF«. Mfnt, ԮΠfz«{– 2.5, 2}.
6. 8y x x2
= - - -‹ tiugl« tiuªJ, mjid¥ ga‹gL¤Â 2 15 0x x2- - = v‹w
rk‹gh£il¤ Ô®¡fΫ.
Ô®Î: y x x 82
= - -
x – 4 – 3 – 2 – 1 0 1 2 3 4 5
x2 16 9 4 1 0 1 4 9 16 25
x- 4 3 2 1 0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5– 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8y 12 4 – 2 – 6 – 8 – 8 – 6 – 2 4 12
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )4 12 3 4 2 2 1 6 0 8- - - - - - - ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )1 8 2 6 3 2 4 4 5 12- - -
ԮΠ- tiugl§fŸ 265
Ô®¡f: y = x x 82- -
0 = x x2 152- -
y = x 7+
y x 7= + v‹w ne®¡nfh£o‰fhd m£ltizia mik¥ngh«.
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3 4 5y x 7= + 4 5 6 7 8 9 10 11 12
òŸëfŸ: ( 3,4), ( 2,5), ( 1,6), (0,7), (1,8), (2,9), (3,10), (4,11), (5,12)- - -
ne®¡nfhL k‰W« tistiu M»ait bt£o¡bfhŸS« òŸëfŸ
(– 3, 4) k‰W« (5, 12).Mfnt, x-Ma¤bjhiyÎfŸ – 3 k‰W« 5 MF«. Mfnt, ԮΠfz«{–3, 5}.
7. 12y x x2
= + - -‹ tiugl« tiuªJ, mjid¥ ga‹gL¤Â 2 2 0x x2+ + = v‹w
rk‹gh£il¤ Ô®¡fΫ.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«266
Ô®Î: y x x 122
= + -
x – 5 – 4 – 3 – 2 – 1 0 1 2 3 4
x2 25 16 9 4 1 0 1 4 9 16
x – 5 – 4 – 3 – 2 – 1 0 1 2 3 4– 12 – 12 – 12 – 12 – 12 – 12 – 12 – 12 – 12 – 12 – 12
y 8 0 – 6 – 10 – 12 – 12 – 10 – 6 0 8
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )5 8 4 0 3 6 2 10 1 12- - - - - - - - ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )0 12 1 10 2 6 3 0 4 8- - -
Ô®¡f: y = x x 122+ -
0 = 2x x 22+ +
y = x 14- -
y x 14=- - v‹w ne®¡nfh£o‰fhd m£ltizia mik¥ngh«.
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3y x 14=- - – 11 – 12 – 13 – 14 – 15 – 16 – 17
òŸëfŸ: ( 3, 11), ( 2, 12), ( 1, 13), (0, 14), (1, 15), (2, 16), (3, 17)- - - - - - - - - -
ԮΠ- tiugl§fŸ 267
y x 14=- - v‹w ne®¡nfhL y x x 122= + - v‹w tistiuia v§F«
bt£léšiy.Mfnt, x x2 2 02
+ + = -¡F bkŒ _y§fŸ VJäšiy.
gæ‰Á 10.2 1. xU ngUªJ kâ¡F 40 ».Û. ntf¤Âš brš»wJ. Ïj‰Fça öu-fhy bjhl®Ã‰fhd
tiugl« tiuf. Ïij¥ ga‹gL¤Â 3 kâneu¤Âš Ï¥ngUªJ gaâ¤j¤
öu¤ij¡ f©LÃo.
Ô®Î:
x 1 2 3 4 5y 40 80 120 160 200
m£ltizæèUªJ, x-‹ kÂ¥ò mÂfç¡F« nghJ, y-‹ kÂ¥ò mÂfç¥gij
fhzyh«.
Mfnt, Ï«khWghL xU ne®khWghL MF«.
y x\ & y kx= xy
k& =
ϧF, k -v‹gJ é»jrk kh¿è. bfhL¡f¥g£l kÂ¥òfS¡F, eh« bgWtJ
k = 40140
280
3120
4160= = = =
k` = 40; ,xy
y x40 40= =
F¿¥ò: Ϫj tiugl¤ÂèUªJ
ne®¡nfhlhdJ MÂ¥òŸë têahf¢
brštij¡ fhzyh«. vdnt, y x\ & y kx=
xy
k& = .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«268
4y x0= v‹w cwÎ xU ne®¡nfh£L tiugl¤ij mik¡F«.
tiugl¤ÂèUªJ, 3 kâ neu¤Âš ngUªJ gaâ¤j öu« = 120 ».Û.
2. th§f¥g£l neh£L¥ ò¤jf§fë‹ v©â¡if k‰W« mj‰fhd éiy étu«
ËtU« m£ltizæš ju¥g£LŸsJ.
neh£L¥ò¤jf§fë‹
v©â¡if (x)2 4 6 8 10 12
éiy ` (y) 30 60 90 120 150 180
Ïj‰fhd tiugl« tiuªJ mj‹ _y« (i) VG neh£L¥ ò¤jf§fë‹ éiyia¡
fh©f. (ii) 165-¡F th§f¥gL« neh£L¥ ò¤jf§fë‹ v©â¡ifia¡ fh©f. Ô®Î:
x 2 4 6 8 10 12y 30 60 90 120 150 180
m£ltizæèUªJ, x-‹ kÂ¥ò mÂfç¡F« nghJ, y-‹ kÂ¥ò mÂfç¥gij
fhzyh«.
ԮΠ- tiugl§fŸ 269
Mfnt, Ï«khWghL xU ne®khWghL MF«.
y x\ , y kx= xy
k& =
ϧF, k -v‹gJ é»jrk kh¿è. bfhL¡f¥g£l kÂ¥òfS¡F, eh« bgWtJ
k = 15230
460
690
8120
10150
12180= = = = = =
& y = 5x1 .
tiugl¤ÂèUªJ, (i) VG neh£L¥ò¤jf§fë‹ éiy ` 105.
(ii) ` 165-¡F th§f¥gL« neh£L¥ò¤jf§fë‹ v©â¡if 11.
3.
x 1 3 5 7 8y 2 6 10 14 16
nk‰f©l m£ltizæš cŸs étu¤Â‰F tiugl« tiuªJ, mj‹ _y«
(i) x = 4 våš y-‹ kÂ¥ig¡ fh©f. (ii) y = 12 våš x-‹ kÂ¥ig¡ fh©f..
Ô®Î:
x 1 3 5 7 8y 2 6 10 14 16
m£ltizæèUªJ, x-‹ kÂ¥ò mÂfç¡F« nghJ, y-‹ kÂ¥ò mÂfç¥gij
fhzyh«.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«270
Mfnt, Ï«khWghL xU ne®khWghL MF«.
y x\ & y kx= xy
k& =
ϧF, k -v‹gJ é»jrk kh¿è. bfhL¡f¥g£l kÂ¥òfS¡F, eh« bgWtJ
k = 212
36
510
714
816= = = = =
& y = 2x .
tiugl¤ÂèUªJ, (i) 4x = vD« nghJ 8y = , (ii) 12y = vD« nghJ 6x = .
4. xU è£l® ghè‹ éiy 15 v‹f. ghè‹ msΡF« éiy¡F« cŸs¤ bjhl®Ãid¡
fh£L« tiugl« tiuf. mjid¥ ga‹gL¤Â,
(i) é»jrk kh¿èia¡ fh©f. (ii) 3 è£l® ghè‹ éiyia¡ fh©f.
Ô®Î:
è£l®fë‹
v©â¡if (x)1 2 3 4 5
éiy ` (y) 15 30 45 60 75
m£ltizæèUªJ, x-‹ kÂ¥ò mÂfç¡F« nghJ, y-‹ kÂ¥ò mÂfç¥gij
fhzyh«.
Mfnt, Ï«khWghL xU ne®khWghL MF«.
y x\ , y kx= xy
k& =
ԮΠ- tiugl§fŸ 271
ϧF, k -v‹gJ é»jrk kh¿è. Mfnt,
k = 15115
210
345
460
575= = = = =
k` = 15
& y = 15x
ÏJ ne®¡nfh£L tiugl¤ij mik¡»wJ. nkY« tiugl¤ÂèUªJ
(i) é»jrk kh¿è = 15, (ii) 3 è£l® ghè‹ éiy ` 45.
5. xy 20= , ,x y > 0 v‹gj‹ tiugl« tiuf. mjid¥ ga‹gL¤Â. 5x = våš y -‹
kÂ¥igÍ«, 10y = våš x -‹ kÂ¥igÍ« fh©f.
Ô®Î: xy = 20, ,x y 0>
y = x20
x 1 2 4 5 10 20y 20 10 5 4 2 1
m£ltizæèUªJ, x-‹ kÂ¥ò mÂfç¡F« nghJ, y-‹ kÂ¥ò Fiwtij
fhzyh«. Mfnt, Ϫj khWghL v®khWghL MF«
tiugl¤ÂèUªJ, 5x = vD« nghJ 4y = k‰W« 10y = vD«nghJ 2x = .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«272
6.
ntiyah£fë‹ v©â¡if (x) 3 4 6 8 9 16
eh£fë‹ v©â¡if (y) 96 72 48 36 32 18
m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸs étu¤Â‰fhd tiugl« tiuf. mj‹ _y«
12 ntiyah£fŸ m›ntiyia KGtJkhf brŒJ Ko¡f MF« eh£fë‹
v©â¡ifia¡ fh©f.
Ô®Î:
ntiyah£fë‹ v©â¡if (x) 3 4 6 8 9 16eh£fë‹ v©â¡if (y) 96 72 48 36 32 18
m£ltizæèUªJ, x-‹ kÂ¥ò mÂfç¡F« nghJ, y-‹ kÂ¥ò Fiwtij
fhzyh«.
Mfnt, Ϫj khWghL v®khWghL MF«
yx
xy k1 &\ =
ϧF, k v‹gJ é»jrk kh¿è. vdnt,
k = 3 96 4 72# #= = 6 48 8 36# #=
= 9 32 16 18 288# #= =
xy = 288
y = x
288
tiugl¤ÂèUªJ, 12 ntiy M£fŸ m›ntiyia KGtJkhf Ko¡f MF«
eh£fŸ 24 MF«.
ԮΠ- òŸëæaš 273
gæ‰Á 11.1 1. ËtU« kÂ¥òfS¡F Å¢R k‰W« Å¢R¡ bfG fh©f.
(i) 59, 46, 30, 23, 27, 40, 52, 35, 29. (ii) 41.2, 33.7, 29.1, 34.5, 25.7, 24.8, 56.5, 12.5
Ô®Î: (i) Û¥bgU kÂ¥ò L = 59, Û¢ÁW kÂ¥ò S = 23
` ŢR = L-S = 59 -23 = 36
Å¢R¡ bfG = L SL S+- =
2323
5959
+- =
8236
4118=
= 0.4390 = 0.44
(ii) bfhL¡f¥g£l òŸë étu§fëèUªJ
Û¥bgU kÂ¥ò L = 56.5 Û¢ÁW kÂ¥ò S = 12.5 Å¢R = L-S = 56.5 -12.5 = 44
Å¢R¡ bfG = L SL S+- =
12.512.5
56.556.5
+- =
6944
= 0.6376 = 0.64 2. xU òŸë étu¤Â‹ Û¢ÁW kÂ¥ò 12. mj‹ Å¢R 59 våš m¥òŸë étu¤Â‹ Û¥bgU
kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: Û¢ÁW kÂ¥ò S = 12, Å¢R R = 59. R = L – S& L = S + R = 12 + 59 = 71 Mfnt, Û¥bgU kÂ¥ò L = 71
3. 50 msÎfëš äf¥bgça kÂ¥ò 3.84 ».». mj‹ Å¢R 0.46 ».» våš, mitfë‹
Û¢ÁW kÂ¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: Û¥bgU kÂ¥ò L = 3.84 ».», Å¢R R = 0.46 ».»
Û¢ÁW kÂ¥ò S = L - R = 3.84 – 0.46 = 3.38 = 3.38 ».».
4. f©l¿ªj òŸë étu¤ bjhF¥ÃYŸs 20 kÂ¥òfë‹ Â£l éy¡f« 5 v‹f.
òŸë étu¤Â‹ x›bthU kÂ¥igÍ« 2 Mš bgU¡»dhš »il¡F« òÂa òŸë
étu§fë‹ Â£l éy¡f« k‰W« éy¡f t®¡f¢ ruhrç fh©f.
Ô®Î: f©l¿ªj òŸë étu¤ bjhF¥ÃYŸs 20 kÂ¥òfë‹ Â£l éy¡f« 5 vd¡
bfhL¡f¥g£LŸsJ. òŸë étu¤Â‹ x›bthU kÂ¥igÍ« 2 Mš bgU¡F« nghJ,
»il¡F« òŸë étu¤Â‹ òÂa £l éy¡f« (v ) 2 5 MF«.
éy¡f t®¡f¢ ruhrç = SD 2^ h = 2 52^ h = 4 5 20# = .
òŸëæaš 11
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«274
5. Kjš 13 Ïaš v©fë‹ Â£l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
Ô®Î:
Kjš n Ïaš v©fë‹ Â£l éy¡f« v = n12
12-
Mfnt, Kjš 13 Ïaš v©fë‹ Â£l éy¡f«
v = n12
12- =
1213 12
- = .12168 14 3 74= =
6. Ñœ¡fhQ« òŸë étu§fë‹ Â£l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
(i) 10, 20, 15, 8, 3, 4 (ii) 38, 40, 34 ,31, 28, 26, 34.
Ô®Î: (i) bfhL¡f¥g£l òŸë étu§fis VWtçiræš mik¡f, 3,4,8,10,15,20
T£L¢ruhrç, x = nxR = 10
63 4 8 10 15 20
660+ + + + + = =
d = 10x x x- = -
x 10d x= - d2
348
101520
-7-6-2 0 5 10
49 36 4 0 25100
d2
R = 214
(ii) bfhL¡f¥g£l òŸë étu§fis VWtçiræš mik¡f, 26,28,31,34,34,38,40
T£L¢ruhrç, x = nxR
= 7
26 28 31 34 34 38 407
231 33+ + + + + + = =
x 33d x x x= - = - d2
26283134343840
-7-5-2 1 1 5 7
4925 4 1 12549
d2
R = 154
v = nd2R
= 6
214
b 5.97
v = nd2R
= 7
154
= 22
b 4.69
ԮΠ- òŸëæaš 275
7. Ñœf©l m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸs òŸë étu¤Â‹ £l éy¡f¤ij¡
fz¡»Lf.
x 3 8 13 18 23
f 7 10 15 10 8
Ô®Î: Cf¢ ruhrç Kiwæš Â£léy¡f« fh©ngh«.
Cf¢ ruhrç A = 13 v‹f. d x A x 13= - = -
x f d = x – 13 d2 fd fd2
38
131823
7101510 8
-10 -5 0 5 10
100 25 0 25100
-70-50 0 50 80
700250 0250800
fR =50 fdR =10 fd2
R =2000
£léy¡f« v = f
fd
f
fd2 2
- e o//
//
= 50
20005010 2
- ` j
= 40251- =
25999 = .
531 61
` v - 6.321
8. xU gŸëæYŸs 200 khzt®fŸ xU ò¤jf¡ f©fh£Áæš th§»a ò¤jf§fë‹
v©â¡ifia¥ g‰¿a étu« Ñœ¡fhQ« m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ò¤jf§fë‹ v©â¡if 0 1 2 3 4khzt®fë‹ v©â¡if 35 64 68 18 15
Ï¥òŸë étu¤Â‹ £l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
Ô®Î: Cf¢ ruhrç Kiwæš Â£léy¡f« fh©ngh«.
Cf¢ ruhrç A = 2 v‹f. d x A x 2= - = -
x f d = x – 2 d2 fd fd2
01234
3564681815
-2-1 0 1 2
41014
-70 -64 0 18 30
140 64 0 18 60
fR = 200 fdR = – 86 fd2
R = 282
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«276
£léy¡f« v = ffd
ffd
2 2
R
R
R
R- c m
= 200282
20086 2
- -` j = ( )200
282
200
73962
-
= ( )200
282 200 73962
# - = 200
490042^ h
= .200221 4
Mfnt, £léy¡f« v - 1.107
9. ËtU« òŸë étu¤Â‹ éy¡f t®¡f¢ ruhrçia¡ fz¡»Lf.
x 2 4 6 8 10 12 14 16f 4 4 5 15 8 5 4 5
Ô®Î: Cf¢ruhrç Kiwæš éy¡f t®¡f ruhrçia fh©ngh«. A = 10 v‹f
x f d = x – 10 d2 fd fd2
2468
10121416
445
158545
-8-6-4-2 0 2 4 6
643616 4 0 41636
– 32 – 24 – 20 – 30 0 10 16 30
256 144 80 60 0 20 64 180
fR =50 50fdR =- fd2
R = 804
2v =
ffd
ffd2 2
R
R
R
R- c m
= 50804
5050 2
- -` j
= 15.0850804 1
50754- = =
Mfnt, éy¡f t®¡f ruhrç = 15.08
10. xU ghjrhç FW¡F¥ ghijia (pedestrian crossing) fl¡f¢ Áy® vL¤J¡ bfh©l
neu étu« Ñœ¡f©l m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸsJ.
neu«
(éehoæš)5-10 10-15 15-20 20-25 25-30
eg®fë‹
v©â¡if4 8 15 12 11
Ï¥òŸë étu¤Â‰F éy¡f t®¡f¢ ruhrç k‰W« £l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
ԮΠ- òŸëæaš 277
Ô®Î: ika Ïilbtë 15 – 20, c = 5, vdnt, A = 17.5 v‹f.
d = .c
x A x517 5- = -
ÃçÎ Ïilbtë
ika k崘
x f x – Ad =
.x517 5- d2 fd fd2
5-1010-1515-2020-2525-30
7.512.517.522.527.5
4 8151211
–10 –5 0 5 10
-2-1 0 1 2
41014
-8-8 0 12 22
16 8 0 12 44
f 50R = fd 18R = 80fd2
R =
éy¡f t®¡f ruhrç, 2v =
ffd
ffd2 2
R
R
R
R- c m= G c2
#
= 55080
5018 2 2
#- ` j; E = 5080
50
324 252 #-c m
= 2550
4000 3242
#- = 2550 50
4000 324#
#- = 1003676
2v = 36.76
Mfnt, £léy¡f« v = 36.76 - 6.063 11. Å£L cçikahs®fŸ 45 ng® mt®fSila bjUé‹ ‘gRik¢ NHš’ £l¤Â‰fhf
ã më¤jd®. tNè¡f¥g£l 㤠bjhif étu« ËtU« m£ltizæš
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
bjhif (`) 0-20 20-40 40-60 60-80 80-100
Å£L cçikahs®fë‹ v©â¡if 2 7 12 19 5
Ï›étu¤Â‰F éy¡f t®¡f¢ ruhrç k‰W« £léy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
Ô®Î: Cf¢ ruhrç A = 50 k‰W« c = 20 v‹f. d = c
x A x2050- = -
ÃçÎ Ïilbtë
ika k崘
x f x – A
d= x2050- d2 fd fd
2
0-2020-4040-6060-80
80-100
1030507090
2 71219 5
– 40– 20 0 20 40
-2-1 0 1 2
41014
-4-7 0 19 10
8 7 01920
f 45R = fd 18R = fd 542
R =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«278
éy¡f t®¡f ruhrç, 2v =
ffd
ffd
c2 2
2#
R
R
R
R- c m= G
= 004554
4518 4
2
#- ` j; E = . ( . ) 4001 2 0 42#-^ h
= . . 4001 2 0 16 #-^ h = 1.04 400 416# =
Mfnt, £léy¡f«, v = 416 - 20.396.
12. Ñœ¡fhQ« gutè‹ (distribution) éy¡f t®¡f¢ ruhrç fh©f
ÃçÎ
Ïilbtë20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49
ãfœbt©fŸ 15 25 28 12 12 8
Ô®Î: ÃçÎ Ïilbtëæ‹ ika Ïilbtë 30 – 34 vdnt Cf¢ ruhrç A = 32,
c = 5 v‹f.
d = c
x A x532- = -
ÃçÎ Ïilbtë
ika k崘
x (f) x – A
d= x
532- d2 fd fd
2
20-2425-2930-3435-3940-4445-49
222732374247
1525281212 8
– 10 – 5 0 5 10 15
-2-1 0 1 2 3
410149
-30-25 0 12 24 24
6025 0124872
f 100R = fdR =5 fd 2172
R =
éy¡f t®¡f ruhrç, 2v =
ffd
ffd
c2 2
2#
R
R
R
R- c m= G = 5
100217
1005 2 2
#- ` j; E
= . ( . 252 17 0 052#-^ h = . ( . 252 17 0 0025 #-^ h
= . 252 1675 #
` 2v = 54.1875 - 54.19
13. xU òŸë étu¤ bjhF¥ÃYŸs 100 kÂ¥òfë‹ ruhrç k‰W« £l éy¡f« Kiwna
48 k‰W« 10 MF«. mid¤J kÂ¥òfë‹ T£L¤ bjhif k‰W« mitfë‹
t®¡f§fë‹ T£L¤ bjhif M»at‰iw¡ fh©f.
Ô®Î: 100 kÂ¥òfë‹ T£L¢ ruhrç, x = 48
100 kÂ¥òfë‹ T£L¤ bjhif x/ = 48 × 100 = 4800 xnxa R=; E
£l éy¡f«, v = 10
ԮΠ- òŸëæaš 279
vdnt, éy¡f t®¡f ruhrç, 2v =
nx
nx2 2R R- c m = 100
( x100 100
48002 2R - ` j = 100 ( 2304x100
2R - = 100
( x100
2R = 100 + 2304 = 2404
Mfnt, x2
R = 2404 × 100 = 2,40,400
14. 20 kÂ¥òfë‹ ruhrç k‰W« £l éy¡f« Kiwna 10 k‰W« 2 vd fz¡»l¥g£ld.
Ëò rçgh®¡F« nghJ 12 v‹w kÂ¥ghdJ jtWjyhf 8 v‹W vL¤J¡bfhŸs¥g£lJ
bjça tªjJ. rçahd ruhrç k‰W« rçahd £l éy¡f« M»adt‰iw¡ fh©f.
Ô®Î: rçahd T£L¢ ruhrçia Kjèš fh©ngh«.
20 òŸë étu§fë‹ ruhrç, xnx/
= = 10
( x20/ = 10
( x/ = 10 × 20 = 200
ÂU¤j¥g£l xR = 200 + 4 = 204
vdnt,ÂU¤j¥g£l ruhrç = 20204 = 10.2
éy¡f t®¡f¢ ruhrç, 2v =
nx
nx
2 2R R- c m = 4 (bfhL¡f¥g£LŸsJ) 2a v =6 @
( 10x20
22R - = 4
( x20
2R = 4 + 100 = 104
x2
R = 104 × 20 = 2080
ÂU¤j¥g£l x2
R = 2080 12 82 2+ -
= 2080 + 144 – 64 = 2160
vdnt, ÂU¤j¥g£l 2v = ˆÂU j¥g£l
n
x2/ – (ÂU¤j¥g£l ruhrç)2
= (10.2)20
2160 2-
= 108 – 104.04 = 3.96
ÂU¤j¥g£l v = .3 96 - 1.99
Mfnt, ÂU¤j¥g£l ruhrç = 10.2 k‰W« ÂU¤j¥g£l £l éy¡f« - 1.99 .
15. n = 10, x = 12 k‰W« x2/ = 1530 våš, khWgh£L¡ bfGit¡ fz¡»Lf.
Ô®Î: n = 10, x = nx/ = 12 k‰W« x
2R = 1530 vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ϧF £l éy¡f«, v = nx
nx
2 2R R- c m
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«280
= 10
1530 122
- = 1153 44-
= 9 = 3
khWgh£L¡ bfG, C.V = x
100#vr
= 100123
#
= 10041# = 25
16. ËtU« kÂ¥òfë‹ khWgh£L¡ bfGit¡ fz¡»Lf : 20, 18, 32, 24, 26.
Ô®Î:
x d = 24x - d2
2018322426
-4-6 8 0 2
163664 0 4
120xR = d2
R = 120
T£L¢ ruhrç, x = nx
5120 24R = =
£l éy¡f«, v = nd2R C.V. = 100
x#v
v = 5
120 = . 100244 9
24490
# =
v = 24 = 4.9 = . .20 416 20 42b
17. xU òŸë étu¤Â‹ khWgh£L¡ bfG 57 k‰W« £l éy¡f« 6.84 våš, mj‹
T£L¢ ruhrçia¡ fh©f.
Ô®Î: khWgh£L¡ bfG = 57, v = 6.84 vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ
100x#v = 57 & . 100
x6 84
# = 57
x57684= = 12
18. xU FGéš 100 ng® cŸsd®, mt®fë‹ cau§fë‹ T£L¢ ruhrç 163.8 br.Û
k‰W« khWgh£L¡ bfG 3.2 våš, mt®fSila cau§fë‹ Â£l éy¡f¤ij¡
fh©f.
Ô®Î: xU FGéš cŸs 100 ngç‹ cau§fë‹ T£L¢ ruhrç x = 163.8,
khWgh£L¡ bfG = 3.2
( 100x#v = 3.2
ԮΠ- òŸëæaš 281
( .
100163 8
#v = 3.2
v = . .100
3 2 163 8# = 5.2416 b 5.24
19. x/ = 99, n = 9 k‰W« x 10 2/ -^ h = 79 våš, k‰W«x x x2 2/ / -^ h M»at‰iw¡
fh©f.
Ô®Î: xR = 99 k‰W« n = 9 vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
x = nxR =
999 11= .
x2
R -I¡ fz¡»Lnth«.
ϧF, ( 10)x 2R - = 79
( )x x20 1002R - + = 79
20 100 1x x2R R R- + = 79 1 9a / =^ h
x 20 99 100 92
# #R - + = 79
x2
` R = 1159
( )x x 2R - = ( )x 112
R -
= x x22 1212
R - +^ h
= 20 1 1x x 212R R R- +
= 1159 2 121178 9#- +
= 1159 2178 1089- + = 70
` x2R = 1159 k‰W« x x 2R -^ h = 70.
20. xU tF¥ÃYŸs A, B v‹w ÏU khzt®fŸ bg‰w kÂ¥bg©fŸ ËtUkhW:
A 58 51 60 65 66B 56 87 88 46 43
Ït®fëš ah® äFªj Ó®ik¤ j‹ikia bfh©LŸsh®?
Ô®Î:
khzt‹ A khzt‹ B
x = nx/ =
5300 60= x =
nx/ = 6
5320 4=
x d = 60x - d2 x d = 64x - d
2
5158606566
-9-2 0 5 6
81 4 02536
4346568788
-21-18 -8 23 24
441324 64529576
300xR = d2
R = 146 320xR = d2
R = 1934
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«282
v = nd2/ =
5146 = .29 2 = 5.4 v =
nd2/ = . 19.67
51934 386 8= =
C.V = 100x#v = .
605 4 100# = 9 ...(1) C.V = 100
x#v = . 100
6419 67
# = 30.73 ...(2)
(1) k‰W« (2) M»at‰¿èUªJ khzt‹ A-æ‹ khWgh£L¡ bfG, khzt‹ B-‹
khWgh£L¡bfGit él¡FiwÎ. vdnt, khzt‹ A v‹gt® mÂf Ó®ik¤
j‹ikia¡ bfh©LŸsh®.
gæ‰Á 11.2rçahd éilia¤ nj®ªbjL¡fΫ.
1. 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23 , 29 v‹w Kjš 10 gfh v©fë‹ Å¢R (A) 28 (B) 26 (C) 29 (D) 27
Ô®Î: R = 29 2 27L S = - =- (éil: (D) )
2. bjhF¥ÃYŸs étu§fëš äf¢ Á¿a kÂ¥ò 14.1 k‰W« m›étu¤Â‹ Å¢R 28.4
våš, bjhF¥Ã‹ äf¥ bgça kÂ¥ò (A) 42.5 (B) 43.5 (C) 42.4 (D) 42.1
Ô®Î: S = 14.1, R = 28.4, R = L – S & L = R + S
L& = 28.4 14.1 42.5+ = (éil: (A) )
3. bjhF¥ÃYŸs étu§fëš äf¥bgça kÂ¥ò 72 k‰W« äf¢Á¿a kÂ¥ò 28 våš,
m¤bjhF¥Ã‹ Å¢R¡ bfG
(A) 44 (B) 0.72 (C) 0.44 (D) 0.28
Ô®Î: L = 72, S = 28
Å¢R¡ bfG = 0.4472 2872 28
10044
L SL S =
+- = =
+- (éil. (C))
4. 11 kÂ¥òfë‹ x 132R = våš, mt‰¿‹ T£L¢ ruhrç (A) 11 (B) 12 (C) 14 (D) 13
Ô®Î: n = 11 xR = 132
xr = 12nx
11132R = = (éil: (B))
5. n cW¥òfŸ bfh©l vªj xU v©fë‹ bjhF¥Ã‰F« ( )x xR - = (A) xR (B) x (C) nx (D) 0
Ô®Î:n cW¥òfŸ bfh©l vªj xU v©fë‹ bjhF¥Ã‰F« ( )x x 0R - = .
(éil: (D))
ԮΠ- òŸëæaš 283
6. n cW¥òfŸ bfh©l vªj xU v©fë‹ bjhF¥Ã‰F« ( )x xR - =
(A) nx (B) ( 2)n x- (C) ( 1)n x- (D) 0
Ô®Î: ( )x xR - = ( 1)nx x x n- = - (éil: (C) )
7. x, y, z- ‹ £l éy¡f« t våš, x + 5, y + 5, z + 5-‹ £l éy¡f«
(A) t3
(B) t + 5 (C) t (D) x y z
Ô®Î:xU gutè‹ x›bthU kÂ¥òlD« xnu v©iz¡ T£odhnyh mšyJ
fê¤jhnyh mj‹ £l éy¡f« khwhkš ÏU¡F«. t` v= . (éil: (C) )
8. xU òŸë étu¤Â‹ £léy¡f« 1.6 våš, mj‹ éy¡f t®¡f¢ ruhrç (gut‰go)
(A) 0.4 (B) 2.56 (C) 1.96 (D) 0.04
Ô®Î: éy¡f t®¡f¢ ruhrç = 1.6 2.562 2v = = (éil: (B) )
9. xU òŸë étu¤Â‹ éy¡f t®¡f ruhrç 12.25 våš, mj‹ £l éy¡f«
(A) 3.5 (B) 3 (C) 2.5 (D) 3.25
Ô®Î: £l éy¡f« SD = . 3.5éy¡f t®¡f¢ ruhrç 12 25= = (éil: (A) )
10. Kjš 11 Ïaš v©fë‹ éy¡f t®¡f¢ ruhrç
(A) 5 (B) 10 (C) 5 2 (D) 10
Ô®Î: Kjš 11 Ïaš v©fë‹ éy¡f t®¡f¢ ruhrç
2v = 10n12
112
11 1121202 2
- = - = = (éil: (D) )
11. 10, 10, 10, 10, 10-‹ éy¡f t®¡f¢ ruhrç
(A) 10 (B) 10 (C) 5 (D) 0
Ô®Î: x = 10, d x x 0= - =r
éy¡f t®¡f¢ ruhrç 2v = 0nd2R = ( éil: (D) )
12. 14, 18, 22, 26, 30-‹ éy¡f t®¡f¢ ruhrç 32 våš, 28, 36, 44, 52, 60-‹ éy¡f
t®¡f¢ ruhrç
(A) 64 (B) 128 (C) 32 2 (D) 32
Ô®Î: 14, 18, 22, 26, 30 ‹éy¡f t®¡f¢ ruhrç 32. ` S.D. = 32
14, 18, 22, 26, 30 -‹ x›bthU kÂ¥igÍ« 2 Mš bgU¡F« nghJ
28, 36, 44, 52, 60 vd »il¡»‹wJ.
Mfnt, òÂa £l éy¡f« = 2 32
òÂa éy¡f t®¡f¢ ruhrç = 2 322^ h = 4 × 32 = 128. (éil: (B) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«284
13. étu§fë‹ bjhF¥ò x‹¿‹ £léy¡f« 2 2 . mÂYŸs x›bthU kÂ¥ò«
3 Mš bgU¡f¡ »il¡F« òÂa étu¤ bjhF¥Ã‹ £léy¡f«
(A) 12 (B) 4 2 (C) 6 2 (D) 9 2
Ô®Î: £l éy¡f« = 2 2 . x›bthU kÂ¥igÍ« 3 Mš bgU¡F« nghJ
òÂa £l éy¡f« = 3 2 2 6 2# = (éil: (C) )
14. ( ) ,x x x48 202/ - = = k‰W« n = 12 våš, khWgh£L¡bfG
(A) 25 (B) 20 (C) 30 (D) 10
Ô®Î: v = nd
2R =
1248 4 2= =
khWgh£L¡bfG, C.V = 100x#v = 100
202 10# = . (éil: (D) )
15. Áy étu§fë‹ T£L¢ ruhrç k‰W« £léy¡f« Kiwna 48, 12 våš,
khWgh£L¡bfG
(A) 42 (B) 25 (C) 28 (D) 48
Ô®Î: v = 12, x = 48
khWgh£L¡bfG, C.V = 100x#v = 100
4812 25# = . (éil: (B) )
ԮΠ- ãfœjfÎ 285
gæ‰Á 12.1
1. xU igæš cŸs 1 Kjš 100 tiu v©fshš F¿¡f¥g£l 100 Ó£LfëèUªJ
xU Ó£L vL¡f¥gL»wJ. m›thW vL¡f¥gL« Ó£o‹ v© 10 Mš tFgL«
v©zhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f?
Ô®Î: 100 Ó£Lfëš 1 Kjš 100 tiu v©fshš F¿¡f¥g£LŸsd.
TWbtë, S = {1,2,3, ,100} ; ( ) 100.n Sg =
10 Mš tFgL« v© cŸs Ó£L vL¥gj‰fhd ãfœ¢Áia A v‹f.
{10,20, ,100} ; ( ) 10.A n Ag= =
vdnt, ( )( )( )
P An Sn A
10010
101= = =
2. xU Óuhd gfil Ïu©L Kiw cU£l¥gL»wJ. Kf v©fë‹ TLjš 9
»il¡f¥ bgWtj‰fhd ãfœjfÎ fh©f?
Ô®Î: xU gfil ÏU Kiw cU£L« nghJ »il¡F« TWbtë
, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,S 1 1 1 2 1 6 2 1 2 2 2 6 6 1 6 2 6 6g g g g= ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^h h h h h h h h h" ,
36n S =^ h .
Kf v©fë‹ TLjš 9 Mf ÏU¡F« ãfœ¢Áia A v‹f.
A = { (3,6), (4,5), (5,4), (6,3) }; n(A) = 4.
P(A) = ( )( )
n Sn A
364
91= = .
3. ÏU gfilfŸ xU nru cU£l¥gL»‹wd. Kf v©fis¡ bfh©L mik¡f¥gL«
<çy¡f v© 3 Mš tFgL« v©zhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ fh©f.
Ô®Î: ÏU gfilfis cU£L« nghJ »il¡F« TWbtë,
, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,S 1 1 1 2 1 6 2 1 2 2 2 6 6 1 6 2 6 6g g g g= ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^h h h h h h h h h" ,
36n S =^ h .Kf v©fis¡ bfh©L mik¡f¥gL« <çy¡f v© 3 Mš tFgL« v©zhf
ÏU¡F« ãfœ¢Á A v‹f . A = { 12, 15, 21, 24, 33, 36, 42, 45, 51, 54, 63, 66}
( )n A = 12
( )P A = ( )( )
n Sn A
3612
31= = .
ãfœjfÎ 12
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«286
4. 12 ešy K£ilfSl‹ 3 mG»a K£ilfŸ fyªJŸsd. rkthŒ¥ò Kiwæš
nj®ªbjL¡f¥gL« xU K£il, mG»ajhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ v‹d?
Ô®Î: ešy K£ilfë‹ v©â¡if=12;
mG»a K£ilfë‹ v©â¡if 3=
vdnt, K£ilfë‹ bkh¤j v©â¡if 51= .
mG»a K£il »il¥gj‰fhd ãfœ¢Á A v‹f. n(A) = 3
vdnt, ( )( )( )
.P An Sn A
153
51= = =
5. ÏU ehza§fis xnu rka¤Âš R©L«nghJ, mÂfg£rkhf xU jiy
»il¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: ÏU ehza§fis xnu rka¤Âš R©Ltjhš V‰gL« TWbtë { , , , } ; ( ) 4.S HH HT TH TT n S= =
mÂfg£rkhf xU jiy »il¥gj‰fhd ãfœ¢Á A v‹f .
A = , ,HT TH TT" , ; 3n A =^ h .
( )P A = n S
n A
43=
^^
hh .
6. e‹F fiy¤J mL¡»a 52 Ó£Lfis¡ bfh©l f£oèUªJ rkthŒ¥ò Kiwæš
xU Ó£L vL¡f¥gL»wJ. ËtUtdt‰¿‰F ãfœjfÎfis¡ fh©f.
(i) vL¤j Ó£L lak©£ Mf ÏU¡f
(ii) vL¤j Ó£L lak©£ Ïšyhkš ÏU¡f
(iii) vL¤j Ó£L V° Ó£lhf Ïšyhkš ÏU¡f.
Ô®Î: ϧF TWbtë ( )n S 52=
(i) A v‹gJ lak©£ Ó£L »il¡F« ãfœ¢Á v‹f. vdnt, ( ) 13n A =
( )( )( )
.P An Sn A
5213
41= = =
(ii) B v‹gJ lak©£ Ó£L »il¡fhkš ÏU¡F« ãfœ¢Á v‹f.
vdnt, B A= l
( ) 1 ( ) 1P B P A41
43= - = - = .
(iii) C v‹gJ V° Ó£lhf ÏU¡F« ãfœ¢Á v‹f. vdnt, ( ) 4n C =
( )( )( )
P Cn Sn C
524
131= = = .
Mfnt, V° Ó£lhf Ïšyhkš ÏU¡f ãfœjfÎ ( ) 1 .P C131
1312= - =l
7. _‹W ehza§fŸ xnu neu¤Âš R©l¥gL»‹wd. ËtU« ãfœ¢ÁfS¡F
ãfœjféid¡ fh©f.
(i) FiwªjJ xU jiy »il¥gJ (ii) ÏU ó¡fŸ k£L« »il¥gJ
(iii) FiwªjJ ÏU jiyfŸ »il¥gJ.
ԮΠ- ãfœjfÎ 287
Ô®Î: TWbtë,
{ , , , , , , , } ; ( ) 8.S HHH HHT HTH THH HTT THT TTH TTT n S= =
(i) FiwªjJ xU jiy »il¡F« ãfœ¢Á A v‹f .
{ , , , , , , } ; ( ) 7A HHH HHT HTH THH HTT THT TTH n A= =
Mfnt, ( )( )( )
.P An Sn A
87= =
(ii) rçahf ÏU ó¡fŸ k£L« »il¡F« ãfœ¢Á B v‹f .
{ , , } ; ( ) 3B HTT THT TTH n B= =
Mfnt, ( )( )( )
.P Bn Sn B
83= =
(iii) FiwªjJ ÏU jiyfŸ »il¡F« ãfœ¢Á C v‹f .
{ , , , } ; ( ) 4C HHH HHT HTH THH n C= =
Mfnt, ( )( )( )
.P Cn Sn C
84
21= = =
8. xU igæš 1 Kjš 6 tiu v©fŸ F¿¡f¥g£l 6 btŸis ãw¥ gªJfS« k‰W«
7Kjš 10 tiu v©fŸ F¿¡f¥g£l 4 Át¥ò ãw¥ gªJfS« cŸsd. rk thŒ¥ò
Kiwæš xU gªJ vL¡f¥gL»wJ våš, ËtU« ãfœ¢ÁfS¡F ãfœjféid¡
fh©f.
(i) vL¡f¥g£l gªJ xU Ïu£il v© bfh©l gªjhf ÏU¤jš
(ii) vL¡f¥g£l gªJ xU btŸis ãw¥ gªjhf ÏU¤jš.
Ô®Î: { , , , , , , , , , }S W W W W W W R R R R1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
= ; ( )n S 10= .
(i) Ïu£il v© bfh©l gªJ »il¡F« ãfœ¢Á A v‹f.
{ , , , , }A W W W R R2 4 6 8 10
= ; ( )n A 5= .
Mfnt, ( )( )( )
.P An Sn A
105
21= = =
(ii) btŸis ãw gªJ »il¡F« ãfœ¢Á B v‹f.
{ , , , , , }B W W W W W W1 2 3 4 5 6
= ; ( )n B 6= .
Mfnt, ( )( )( )
P Bn Sn B
106
53= = = .
9. 1 Kjš 100 tiuæyhd KG v©fëèUªJ rk thŒ¥ò Kiwæš
nj®ªbjL¡f¥gL« xU v© (i) xU KG t®¡fkhf (perfect square) ÏU¡f
(ii) KG fdkhf Ïšyhkš (not a cube) ÏU¡f M»adt‰¿‹ ãfœjfÎfis¡ fh©f
Ô®Î: ( )n S 100= .
(i) xU KG t®¡fv© »il¡F« ãfœ¢Á A v‹f.
{ , , , , , , , , , }A 1 4 9 16 25 36 49 64 81 100= ; ( )n A 10= .
Mfnt, ( )( )( )
P An Sn A
10010
101= = = .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«288
(ii) xU KG fdv© »il¡F« ãfœ¢Á B v‹f.
{ , , , }B 1 8 27 64= ; ( )n B 4= .
( )( )( )
P Bn Sn B
1004
251= = = .
Mfnt, xU KG fdv© »il¡fhkèU¡f ãfœjfÎ
( ) 1 ( )P B P B= -l 1251
2524= - = .
10. m®b#©odh, g§fshnjZ, Ódh, m§nfhyh, UZah k‰W« mšÉçah M»a
ehLfë‹ bga®fis¡ bfh©l g£oaèUªJ xU R‰Wyh¥gaâ rkthŒ¥ò
Kiwæš xU eh£o‹ bgaiu¤ nj®ªbjL¡»wh®. “m” v‹w vG¤Âš Mu«gkhF«
eh£o‹ bgaiu nj®ªbjL¥gj‰fhd ãfœjfÎ v‹d?
Ô®Î: S = {m®b#©odh, g§fshnjZ, Ódh, m§nfhyh, UZah, mšÉçah};
( )n S 6= .
“m” v‹w vG¤Âš Mu«gkhF« eh£o‹ bga® »il¡F« ãfœ¢Á A v‹f.
A = {m®b#©odh, m§nfhyh, mšÉçah}; ( ) 3n A = .
Mfnt, ( )( )( )
P An Sn A
63
21= = = .
11. xU bg£oæš 4 g¢ir, 5 Úy« k‰W« 3 Át¥ò ãw¥ gªJfŸ cŸsd. rkthŒ¥ò
Kiwæš xU gªij¤ nj®ªbjL¡f mJ
(i) Át¥ò ãw¥ gªjhf ÏU¡f (ii) g¢ir ãw¥ gªjhf ÏšyhkèU¡f
M»adt‰¿‹ ãfœjfÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: gªJfë‹ bkh¤j v©â¡if, ( )n S 4 5 3= + + 12=
(i) Át¥ò ãw gªJ »il¡F« ãfœ¢Á A v‹f. ( )n A 3= .
Mfnt, ( )( )( )
P An Sn A
123
41= = =
(ii) g¢ir ãw gªJ »il¡F« ãfœ¢Á B v‹f. ( )n B 4= .
( )( )( )
P Bn Sn B
124
31= = = .
Mfnt, g¢ir ãw gªJ »il¡fhkèU¡f ãfœjfÎ
( ) 1 ( )P B P B= - 131
32= - = .
12. 20 Ó£Lfëš 1 Kjš 20 tiuÍŸs KG v©fŸ F¿¡f¥g£LŸsd. rkthŒ¥ò
Kiwæš xU Ó£L vL¡f¥gL»‹wJ. m›thW vL¡f¥g£l Ó£oYŸs v©
(i) 4-‹ kl§fhf ÏU¡f (ii) 6-‹ kl§fhf Ïšyhkš ÏU¡f
M»a ãfœ¢Áfë‹ ãfœjfÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: ( )n S 20= .
ԮΠ- ãfœjfÎ 289
(i) Ó£oYŸs v© 4 -‹ kl§fhf »il¡F« ãfœ¢Á A v‹f.
{4, 8,12,16, 20} ; ( ) 5.A n A= =
Mfnt, ( )( )( )
.P An Sn A
205
41= = =
(ii) Ó£oYŸs v© 6 -‹ kl§fhf »il¡F« ãfœ¢Áia B v‹f.
{6,12,18} ; ( ) 3.B n B= =
( )( )( )
.P Bn Sn B
203= =
Mfnt, Ó£oYŸs v© 6 -‹ kl§fhf Ïšyhkš ÏU¡f ãfœjfÎ
( ) 1 ( ) 1 .P B P B203
2017= - = - =
13. 3,5,7 M»a v©fis Ïy¡f§fshf¡ bfh©L xU Ïu©oy¡f v©
mik¡f¥gL»‹wJ. m›bt© 57-I él¥ bgçajhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ
fh©f. (m›bt©âš xnu Ïy¡f¤ij Û©L« ga‹gL¤j¡ TlhJ).
Ô®Î: TWbtë, { 35, 37, 53, , 73, 75 }S 57= ; ( ) 6.n S =
57 -I él¥ bgçajhf cŸs v© »il¡F« ãfœ¢Áia A v‹f.
A = {73,75} ; ( ) 2n A = .
Mfnt, ( )P A = ( )( )
.nn A5 6
231= =
14. _‹W gfilfŸ xnu neu¤Âš cU£l¥gL«nghJ, _‹W gfilfëY« xnu v©
»il¥gj‰fhd ãfœ¢Áæ‹ ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: _‹W gfilfŸ cU£L« nghJ »il¡F« TWbtë S ,
( ) 6 216n S 3` = = .
_‹W gfilfëY« xnu v© »il¡F« ãfœ¢Áia A v‹f.
{ ( , , ), ( , , ), ( , , ), ( , , ), ( , , ), ( , , )}A 1 1 1 2 2 2 3 3 3 4 4 4 5 5 5 6 6 6= ; ( ) 6.n A =
Mfnt, ( )( )( )
P An Sn A
2166
361= = = .
15. ÏU gfilfŸ xnu neu¤Âš cU£l¥gL«nghJ »il¡F« Kf v©fë‹
bgU¡f‰gy‹ xU gfh v©zhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: ÏU gfilfis cU£L« nghJ »il¡F« TWbtë, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,S 1 1 1 2 1 6 2 1 2 2 2 6 6 1 6 2 6 6g g g g= ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^h h h h h h h h h" ,
36n S =^ h .Kf v©fë‹ bgU¡f‰gy‹ gfh v©zhf »il¡F« ãfœ¢Áia A v‹f.
{( , ), (2, ), ( ,3), ( , ), ( , ), (5, )}A 1 2 1 1 3 1 1 5 1= ; ( )n A 6=
Mfnt, ( )( )( )
.P An Sn A
366
61= = =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«290
16. xU Kfitæš Úy«, g¢ir k‰W« btŸis ãw§fëyhd 54 gë§F¡f‰fŸ
cŸsd. xU gë§F¡ fšiy vL¡F«nghJ, Úy ãw¥ gë§F¡fš »il¥gj‰fhd
ãfœjfÎ 31 k‰W« g¢ir ãw¥ gë§F¡fš »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ
94
våš, m«Kfitæš cŸs btŸis ãw¥ gë§F¡ f‰fë‹ v©â¡ifia¡
fh©f.
Ô®Î: ( )n S 54= .
Úy ãw gë§F¡fš »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ ( )P B31= .
g¢ir ãw gë§F¡fš »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ ( )P G94=
btŸis ãw gë§F¡fš »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ ( )( )
P Wn W54
= .
( ) ( ) ( )P B P G P W 1+ + = ( )1
n W54 3
194& = - +` j.
( )1
n54 9
7W& = - & ( ) 54n
92W #= ( ) 12.n W& =
vdnt, m«Kfitæš 12 btŸis ãw¥ gë§F f‰fŸ cŸsJ .
17. xU igæš cŸs 100 r£ilfëš, 88 r£ilfŸ ešy ãiyæY«, 8 r£ilfŸ
Á¿a Fiwgh£LlD« k‰W« 4 r£ilfŸ bgça Fiwgh£LlD« cŸsd. A v‹w tâf® ešy ãiyæš cŸs r£ilfis k£Lnk V‰»wh®. Mdhš B v‹w
tâf® mÂf FiwghL cila r£ilfis k£L« V‰f kW¡»wh®. rkthŒ¥ò
Kiwæš VnjD« X® r£ilia nj®ªbjL¡f mJ (i) A-¡F V‰òilajhf mika
(ii) B-¡F V‰òilajhf mika. M»adt‰¿‰F ãfœjfÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: ( ) 100n S = . ešy ãiyæš cŸs r£ilia nj®ªbjL¥gj‰fhd ãfœ¢Á G v‹f.
( )n G 88= . mÂf FiwghLila r£ilia nj®ªbjL¡fhkèU¡F« ãfœ¢Á M v‹f.
( ) 88 8 .n M 96= + =
(i) nj®ªbjL¡f¥gL« r£il A-¡F V‰òilajhf ÏU¡f ãfœjfÎ
( )( )
n Sn G
10088
2522= = = .
(ii) nj®ªbjL¡f¥gL« r£il B-¡F V‰òilajhf ÏU¡f ãfœjfÎ
( )( )n Sn M
= .10096
2524= =
18. xU igæš cŸs 12 gªJfëš x gªJfŸ btŸis ãwKilait. (i) rkthŒ¥ò
Kiwæš xU gªJ nj®ªbjL¡f, mJ btŸis ãwkhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ
fh©f. (ii) 6 òÂa btŸis ãw¥ gªJfis m¥igæš it¤jËd®, xU
btŸis ãw¥ gªij¤ nj®bjL¥gj‰fhd ãfœjfÎ MdJ (i)-š bgw¥g£l
ãfœjféid¥ nghy ÏUkl§F våš, x-‹ kÂ¥Ãid¡ fh©f.
ԮΠ- ãfœjfÎ 291
Ô®Î: S1 k‰W« S
2 v‹gd Kiwna btŸis ãw¥ gªJfis igæš it¥gj‰F
K‹D« ËD« cŸs TWbtëfŸ v‹f.
W1 k‰W« W
2 v‹gd Kiwna 6 btŸis ãw¥ gªJfis igæš it¥gj‰F
K‹D« ËD« xU btŸis ãw¥ gªij vL¥gj‰fhd ãfœ¢Á v‹f.
( ) 12, ( ) 12 6 18n S n S1 2= = + = .
( ) , ( ) 6.n W x n W x1 2= = +
( ) , ( ) .P W x P W x12 18
61 2= = +
( ) 2 ( )P W P W2 1= x x
186 2
12& + = x x
36& + = 3x& = .
Mfnt, ( )P W123
41
1= = k‰W« 3x =
19. á» c©oaèš (Piggy bank)100 I«gJ igrh ehz§fS« 50 xU %ghŒ
ehza§fS« 20 Ïu©L %ghŒ ehza§fS« k‰W« 10 IªJ %ghŒ
ehza§fS« cŸsd. rkthŒ¥ò Kiwæš xU ehza« nj®ªbjL¡F« nghJ
(i) I«gJ igrh ehzakhf ÏU¡f (ii) IªJ %ghŒ ehzakhf Ïšyhkš ÏU¡f
M»adt‰¿‹ ãfœjfÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: S v‹gJ mid¤J ehza§fisÍ« bfh©l TWbtë v‹f.
( ) 100 50 20 10 180.n S = + + + =
F1, O, T k‰W« F
2 v‹gd Kiwna I«gJ igrh, xU %ghŒ, Ïu©L %ghŒ k‰W«
IªJ %ghŒ ehza§fŸ »il¥gj‰fhd ãfœ¢ÁfŸ v‹f.
( ) 100 ; ( ) 50;n F n O1= = ( ) 20; ( ) 10n T n F
2= = .
(i) I«gJ igrh ehza« »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ,
( )( )
( ).P F
n S
n F
180100
95
11= = =
(ii) IªJ %ghŒ ehza« »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ,
( )( )
( ).P F
n S
n F
18010
181
22= = =
nj®ªbjL¡f¥gL« ehza« IªJ %ghŒ ehzakhf Ïšyhkš ÏU¡f ãfœjfÎ,
( ) 1 ( ) 1 .P F P F181
1817
2 2= - = - =
gæ‰Á 12.2
(Ï¥gæ‰Áæš cŸs édh¡fis T£lš nj‰w¤ij¥ ga‹gL¤jhkš,ãfœjfé‹
tiuaiwia neuoahf ga‹gL¤ÂÍ« ԮΠfhzyh«.)
1. A k‰W« B v‹gd x‹iwbah‹W éy¡F« ãfœ¢ÁfŸ. nkY«
( ) ( )k‰W«P A P B53
51= = våš, ( )P A B, -I¡ fh©f .
Ô®Î:
A k‰W« B v‹gd x‹iwbah‹W éy¡F« ãfœ¢ÁfŸ våš, ( )P A B 0+ =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«292
( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B, += + -
= 0 .53
51
54+ - =
2. A k‰W« B v‹w Ïu©L ãfœ¢Áfëš ( ) , ( )P A P B41
52= = k‰W« ( )P A B
21, =
våš, ( )P A B+ -I¡ fh©f.
Ô®Î: ( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B, += + - .
( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B+ ,= + -
= .41
52
21
203+ - =
3. A k‰W« B v‹w Ïu©L ãfœ¢Áfëš ( ) , ( ) ( )k‰W«P A P B P A B21
107 1,= = =
våš, (i) ( )P A B+ (ii) ( )P A B,l l M»at‰iw¡ fh©f.
Ô®Î: (i) ( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B+ ,= + -
= 121
107+ - .
105 7 10
102
51= + - = =
(ii) ( ) ( )P A B P A B, +=l l l ( ( )A B A Ba + ,=l l l)
= 1 ( )P A B+- ( ( ) 1 ( )P A P Aa = -l )
= 151
54- = .
4. xU gfil ÏUKiw cU£l¥gL»wJ. Kjyhtjhf cU£l¥gL«nghJ xU
Ïu£il¥gil v© »il¤jš mšyJ m›éU cU£lèš Kf v©fë‹
TLjš 8 Mf ÏU¤jš vD« ãfœ¢Áæ‹ ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: xU gfil ÏU Kiw cU£L« nghJ »il¡F« TWbtë
{(1,1), (1,2), . . , (1,6), (2,1), (2,2), . ., (2,6), (6,1), (6,2), . . , (6,6)}S = ; ( ) 36n S =
Kjš cU£lèš Ïu£il v© »il¡F« ãfœ¢Áia A v‹f.
{ ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ),
( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , ),
(6,1), (6,2), (6,3), (6,4), (6,5), (6,6)} ; ( ) 18.
A
n A
2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 2 6
4 1 4 2 4 3 4 4 4 5 4 6
=
=
( )P A = ( )( )
n Sn A
3618
21= = .
Kf v©fë‹ TLjš 8 »il¡F« ãfœ¢Áia B v‹f.
B= { (2,6), (3,5), (4,4), (5,3), (6,2) } vdnt , ( ) 5.n B =
( )( )( )
P Bn Sn B
365= = .
nkY«, { ( , ), ( , ), ( , ) }A B 2 6 4 4 6 2+ = k‰W« ( )P A B363+ =
ԮΠ- ãfœjfÎ 293
vdnt, Kjš cU£lèš Ïu£il v© mšyJ Kf v©fë‹ TLjš 8 Mf
»il¡f ãfœjfÎ, ( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B, += + -
= 3618
365
363+ - .
3620
95= =
5. 1 Kjš 50 tiuæyhd KG¡fëèUªJ rkthŒ¥ò Kiwæš X® v© nj®ªbjL¡f¥
gL«nghJ m›bt©4 mšyJ 6 Mš tFgLtj‰fhd ãfœjfÎ fh©f.
Ô®Î: TWbtë, { , , , , } .S 1 2 3 50g= ( )n S 50= .
4 Mš tFgL« v©fŸ »il¡F« ãfœ¢Áia A v‹f.
A = {4,8,12, ,48}g ; ( )n A 12= .
( )P A = ( )( )
n Sn A
5012= .
6 Mš tFgL« v©fŸ »il¡F« ãfœ¢Áia B v‹f.
B = { 6,12,18,24,30,36,42,48} ; ( )n B 8= .
( )P B = ( )( )
n Sn B
508= .
nkY«, { , , , }A B 12 24 36 48+ = ; ( )n A B 4+ = .
( )P A B+ = ( )
( )n S
n A B504+
= .
Mfnt, 4 mšyJ 6 Mš tFgL« v© »il¡f ãfœjfÎ
( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B, += + -
= 5012
508
504+ -
258= .
6. xU igæš 50 kiu MâfS« (bolts), 150 ÂUF kiufS« (nuts) cŸsd.
mt‰WŸ gh kiu MâfS«, gh ÂUF kiufS« JU¥Ão¤jit. rkthŒ¥ò
Kiwæš VnjD« x‹iw¤ nj®ªbjL¡F« nghJ mJ JU¥Ão¤jjhf mšyJ
xU kiu Mâahf ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: bkh¤j« cŸs bghU£fŸ, ( )n S 200= .
kiu Mâfë‹ bkh¤j v©â¡if 50= .
ÂUF kiufë‹ bkh¤j v©â¡if 150= .
JU¥Ão¤j kiu MâfŸ k‰W« ÂUF kiufë‹bkh¤j v©â¡if
25= + 75 = 100.JU¥Ão¤j bghUŸ »il¡F« ãfœ¢Áia A v‹f. ( )n A = 75 25 100+ =
( )( )( )
.P An Sn A
200100= =
kiu MâfŸ »il¡F« ãfœ¢Áia B v‹f. ( )n B = 50 .
( )( )( )
.P Bn Sn B
20050= =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«294
JU¥Ão¤j kiu MâfŸ »il¡F« ãfœ¢Á, ( )n A B 25+ = .
( )P A B+ = ( )
( ).
n Sn A B
20025+
=
nj®ªbjL¡f¥gL« xU bghUŸ kiu Mâahfnth mšyJ JU¥Ão¤jhfnth
ÏU¡f ãfœjfÎ,
( )P A B, = ( ) ( ) ( )P A P B P A B++ -
= 200100
20050
20025
85+ - = .
7. ÏU gfilfŸ xnu neu¤Âš nru cU£l¥gL«nghJ »il¡F« Kf v©fë‹
TLjš 3 Mš k‰W« 4 Mš tFglhkèU¡f ãfœjfÎ fh©f.
Ô®Î: TWbtë, {(1,1), (1,2), , (1,6), (2,1), (2,2), , (6,6)};S g g= ( ) 36.n S =
A v‹gJ Kf v©fë‹ TLjš 3 Mš tFgL« v©fŸ k‰W« B v‹gJ Kf
v©fë‹ TLjš 4 Mš tFgL« v©fŸ »il¡F« ãfœ¢ÁfŸ v‹f.
{(1,2), (2,1), (1,5), (5,1), (2,4), (4,2), (3,3), (3,6), (6,3), (4, ), (5,4), (6,6)}A 5= ( ) 12.n A =
{(1,3), (3,1), (2,2), (2,6), (6,2), (3,5), (5,3), (4,4), (6,6)}B = ; ( )n B 9= k‰W«
( , )A B 6 6+ = ; n A B 1+ =^ h .
Kf v©fë‹ TLjš 3 k‰W« 4 Mš tFgl ãfœjfÎ
( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B, += + - .3612
369
361
3620= + - =
Mfnt, Kf v©fë‹ TLjš 3 k‰W« 4 Mš tFglhkèU¡f ãfœjfÎ
( ' ') ( ) 'P A B P A B+ ,= 1 ( )P A B,= - 13620
3616
94= - = =
8. xU Tilæš 20 M¥ÃŸfS« 10 MuŠR¥ gH§fS« cŸsd. mt‰WŸ 5M¥ÃŸfŸ k‰W« 3 MuŠRfŸ mG»ait. rkthŒ¥ò Kiwæš xUt® xU
gH¤ij vL¤jhš, mJ M¥Ãshfnth mšyJ ešy gHkhfnth ÏU¥gj‰fhd
ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: Tilæš cŸs gH§fë‹ bkh¤j v©â¡if ( )n S 30= .mG»a gH§fë‹ v©â¡if 8= ; ešy gH§fë‹ v©â¡if 22= .
M¥ÃŸ gH§fŸ »il¡F« ãfœ¢Áia A v‹f. n A 20=^ h
.P An S
n A
3020= =^
^^
hhh
ešy gH§fŸ »il¡F« ãfœ¢Áia B v‹f. ( ) 2n B 2=
( )( )( )
P Bn Sn B
3022= = .
ešy M¥ÃŸ gH§fë‹ v©â¡if, ( )n A B 15+ = .
( )( )
( )P A B
n Sn A B
3015+
+= = .
ԮΠ- ãfœjfÎ 295
nj®ªbjL¡f¥gL« xU gH« M¥Ãshfnth mšyJ ešy gHkhfnth ÏU¡f
ãfœjfÎ,
( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B, += + -
= .3020
3022
3015
109+ - =
9. xU tF¥Ãš cŸs khzt®fëš 40% ng® fâj édho édh ãfœ¢ÁæY«,
30% ng® m¿éaš édho édh ãfœ¢ÁæY«, 10% ng® m›éu©L édho
édh ãfœ¢ÁfëY« fyªJ bfh©ld®. m›tF¥ÃèUªJ rkthŒ¥ò Kiwæš
xU khzt‹ nj®ªbjL¡f¥g£lhš, mt® fâj édho édh ãfœ¢Áænyh
mšyJ m¿éaš édho édh ãfœ¢Áænyh mšyJ ÏU ãfœ¢ÁfëYnkh
fyªJ bfh©lj‰fhd ãfœjfÎ fh©f.
Ô®Î: TWbtë S v‹f. M k‰W« S1 v‹gd Kiwna nj®ªbjL¡f¥gL«
khzt‹ fâj édho édh k‰W« m¿éaš édho édhéš g§nf‰F«
ãfœ¢ÁfŸ v‹f.
( )n S 100= , n M^ h = 40, ( )n S 401=
( )P M10040= , ( )P S
10030
1=
( ) 10n M S1
+ = . ( )P M S10010
1+ = .
Mfnt, njitahd ãfœjfÎ ( )P M S1
, = ( ) ( ) ( )P M P S P M S1 1
++ -
= 10040
10030
10010+ -
10060
53= =
10. e‹F fiy¤J mL¡» it¡f¥g£l52 Ó£Lfis¡ bfh©l Ó£L¡ f£oèUªJ
rkthŒ¥ò Kiwæš xU Ó£L vL¡f¥gL»wJ. mªj¢ Ó£L °nglhfnth (Spade)
mšyJ Ïuhrhthfnth (King) ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: TWbtë ( )n S 52= .
A v‹gJ °ngL Ó£L »il¡F« ãfœ¢Á v‹f. ( )n A 13= .
( )( )( )
P An Sn A
5213= =
B v‹gJ Ïuhrh Ó£L »il¡F« ãfœ¢Á v‹f. ( )n B 4= .
( )( )( )
P Bn Sn B
524= =
°ngL Ïuhrh Ó£Lfë‹ v©â¡if ( )n A B+ = 1
( )P A B+ = ( )
( )n S
n A B521+
=
vdnt,njitahd ãfœjfÎ ( )P A B, = ( ) ( ) ( )P A P B P A B++ -
= .5213
524
521
134+ - =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«296
11. xU igæš 10 btŸis, 6 Át¥ò k‰W« 10 fU¥ò ãw¥ gªJfŸ cŸsd. rkthŒ¥ò
Kiwæš xU gªÂid vL¡F«nghJ mJ btŸis mšyJ Át¥ò ãw¥ gªjhf
ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: TWbtë S v‹f. W, R k‰W« B v‹gd Kiwna btŸis, Át¥ò k‰W«
fU¥ò gªJfŸ »il¡F« ãfœ¢ÁfŸ v‹f.
( )n S 26= .
( )n W 10= , ( )( )( )
P Wn Sn W
2610= =
( )n R 6= , ( )( )( )
P Rn Sn R
266= =
( )n B 10= , ( )( )( )
P Bn Sn B
2610= = .
ϧF Ïitæu©L« x‹iwbah‹W éy¡F« ãfœ¢ÁfŸ, ( )P W R 0+ = .
vdnt,njitahd ãfœjfÎ ( )P W R, = ( ) ( )P W P R+
= .2610
266
138+ =
12. 2, 5, 9 v‹w v©fis¡ bfh©L, X® Ïu©oy¡f v© mik¡f¥gL»wJ. mªj
v© 2 mšyJ 5 Mš tFgLkhW mika ãfœjfÎ fh©f.
(mik¡f¥gL« v©âš xnu Ïy¡f« Û©L« tuyh«)
Ô®Î: TWbtë S v‹f. A k‰W« B v‹gd Kiwna mªj v© 2 k‰W« 5 Mš
tFgLkhW mikÍ« ãfœ¢ÁfŸ v‹f.
{ , , , , , , , , }S 22 25 29 55 52 59 99 92 95= ; ( ) 9n S =
A = {22, 52, 92}; ( ) 3n A = .
( ) .P A93=
{25, 55, 95}B = ; ( ) 3n B = .
( ) .P B93=
A B+ Q= k‰W« ( )n A B 0+ = ., ( ) .P A B 0+ =
vdnt, ( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B, += + -
= 093
93+ - .
32=
13. “ACCOMMODATION” v‹w brhšè‹ x›bthU vG¤J« jå¤jåna
Á¿a fh»j§fëš vGj¥g£L, mªj 13 Á¿a fh»j§fS« xU Kfitæš
it¡f¥g£LŸsd. rkthŒ¥ò Kiwæš KfitæèUªJ xU fh»j¤ij¤
nj®Î brŒÍ« nghJ, mš Ïl« bgW« vG¤J
(i) ‘A’ mšyJ ‘O’ Mfnth
(ii) ‘M’ mšyJ ‘C’ Mfnth ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎfis¡ fh©f.
ԮΠ- ãfœjfÎ 297
Ô®Î: TWbtë S v‹f. S v‹gJ 13 fh»j J©Lfis¡ bfh©LŸsJ.
( )n S 13=
(i) H v‹gJ‘A’ v‹w vG¤JŸs fh»j¤ij nj®Î brŒÍ« ãfœ¢Á v‹f.
( )n H 2= .
( )( )( )
P Hn Sn H
132= = .
B v‹gJ‘O’ v‹w vG¤JŸs fh»j¤ij nj®Î brŒÍ« ãfœ¢Á v‹f. ( )n B 3= .
( )( )( )
P Bn Sn B
133= = .
vdnt, njitahd ãfœjfÎ ( ) ( ) ( )P H B P H P B, = + ( )H Ba + Q=
132
133
135= + =
(ii) C v‹gJ‘M’ v‹w vG¤JŸs fh»j¤ij nj®Î brŒÍ« ãfœ¢Á v‹f.
( )n C 2= .
( )( )( )
P Cn Sn C
132= = .
D v‹gJ‘C’ v‹w vG¤JŸs fh»j¤ij nj®Î brŒÍ« ãfœ¢Á v‹f.
( )n D 2= .
( )P D = ( )( )n Sn D
132= .
vdnt,njitahd ãfœjfÎ ( )P C D, = ( ) ( )P C P D+ ( )C Da + Q=
= .132
132
134+ =
14. xU òÂa k»œÎªJ (car) mjDila totik¥Ã‰fhf éUJ bgW« ãfœjfÎ
0.25 v‹f. Áwªj Kiwæš vçbghUŸ ga‹gh£o‰fhd éUJ bgW« ãfœjfÎ
0.35 k‰W« ÏU éUJfS« bgWtj‰fhd ãfœjfÎ 0.15 våš, m«k»œÎªJ
(i) FiwªjJ VjhtJ xU éUJ bgWjš
(ii) xnu xU éUJ k£L« bgWjš M»a ãfœ¢ÁfS¡fhd ãfœjfÎfis¡
fh©f.
Ô®Î: A v‹gJ totik¥Ã‰fhf éUJ bgW« ãfœ¢Á k‰W« B v‹gJ Áwªj
Kiwæš vçbghUŸ ga‹gh£o‰fhd éUJ bgW« ãfœ¢ÁfŸ v‹f.
( ) .P A 0 25= , ( ) .P B 0 35= k‰W« ( ) .P A B 0 15+ =
(i) FiwªjJ VjhtJ xU éUJ bgw ãfœjfÎ ,
( ) ( ) ( ) ( )P A B P A P B P A B, += + - . . .0 25 0 35 0 15= + - .0 45=
(ii) xnu xU éUJ k£L« bgw ãfœjfÎ,
( ) ( )P A B P A B+ ++ [ ( ) ( )] [ ( ) ( )]P A P A B P B P A B+ += - + -
( . . ) ( . . )0 25 0 15 0 35 0 15= - + - . . .0 10 0 20 0 3= + =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«298
15. A, B, C M»nah® xU édhé‰F¤ ԮΠfh©gj‰fhd ãfœjfÎfŸ Kiwna
, ,54
32
73 v‹f A k‰W« B ÏUtU« nr®ªJ ԮΠfh©gj‰fhd ãfœjfÎ
158
B k‰W« C ÏUtU« nr®ªJ ԮΠfh©gj‰fhd ãfœjfÎ 72 . A k‰W« C ÏUtU«
nr®ªJ ԮΠfhz ãfœjfÎ 3512 , _tU« nr®ªJ ԮΠfhz ãfœjfÎ
358 våš,
ahnuD« xUt® m›édhé‹ Ô®Î fh©gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: ( ) , ( ) , ( )P A P B P C54
32
73= = = , ( ) ,P A B
158+ = ( ) ,P B C
72+ =
( )P A C3512+ = k‰W« ( )P A B C
358+ + = .
Mfnt, ( )P A B C, , = ( ) ( ) ( ) ( )P A P B P C P A B++ + -
( ) ( ) ( ) .P B C P A C P A B C+ + + +- - +
= 54
32
73
158
72
3512
358+ + - - - + .
105101=
gæ‰Á 12.3
rçahd éilia¤ nj®ªbjL¡fΫ.
1. Q v‹gJ xU Ïayh ãfœ¢Á våš, ( )P Q =
(A) 1 (B) 41 (C) 0 (D)
21
Ô®Î: Ïayh ãfœ¢Áæ‹ ãfœjfÎ 0. ( éil: (C) )
2. S v‹gJ xU rkthŒ¥ò nrhjidæ‹ TWbtë våš, P (S) =
(A) 0 (B) 81 (C)
21 (D) 1 ( éil: (D) )
Ô®Î: x›bthU ãfœ¢ÁÍ« S ‹ c£fdkhF«.Mfnt ãfœ¢Á S v¥bghGJ«
ãfG«. vdnt, P(S) = 1.
3. A v‹w ãfœ¢Áæ‹ ãfœjfÎ p våš, ËtUtdt‰¿š p vij ãiwÎ brŒÍ«
(A) p0 11 1 (B) p0 1# # (C) p0 11# (D) p0 11 #
( éil: (B) ) 4. A k‰W« B v‹gd VnjD« ÏU ãfœ¢ÁfŸ. nkY« S v‹gJ rkthŒ¥ò¢
nrhjidæ‹ TWbtë våš, ( )P A B+ =
(A) ( ) ( )P B P A B+- (B) ( ) ( )P A B P B+ -
(C) ( )P S (D) P A B, l^ h6 @ ( éil: (A) )
ԮΠ- ãfœjfÎ 299
5. xU khzt‹ fâj¤Âš 100 kÂ¥bg© bgWtj‰fhd ãfœjfÎ 54 . mt® 100
kÂ¥bg© bgwhkš ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ
(A) 51 (B)
52 (C)
53 (D)
54
Ô®Î: ( ) 1 ( )P A P A= - 154= -
51= ( éil: (A) )
6. A k‰W« B v‹w ÏU ãfœ¢Áfëš ( ) . , ( ) .P A P B0 25 0 05= = k‰W«
( ) .P A B 0 14+ = våš, ( )P A B, =
(A) 0.61 (B) 0.16 (C) 0.14 (D) 0.6
Ô®Î: ( ) ( ) ( ) ( ) 0.25 0.05 0.14P A B P A P B P A B, += + - = + - .0 16= ( éil: (B) )
7. 20 bghU£fëš 6 bghU£fŸ FiwghLilait. rkthŒ¥ò Kiwæš xU bghUŸ
nj®ªbjL¡F«nghJ mJ Fiwa‰wjhf¡ »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ
(A) 107 (B) 0 (C)
103 (D)
32
Ô®Î: Fiwghl‰w bghU£fë‹ v©â¡if 20 6= - 14= .
Fiwghl‰w bghU£fŸ »il¡f ãfœjfÎ2014=
107= . ( éil: (A) )
8. A k‰W« B v‹gd Ïu©L x‹iwbah‹W éy¡F« ãfœ¢ÁfŸ v‹f.
mªãfœ¢Áæ‹ TWbtë S, ( ) ( )P A P B31= k‰W« S A B,= våš, ( )P A =
(A) 41 (B)
21 (C)
43 (D)
83
Ô®Î: ( ) ( ) ( )P A B P A P B, = + (A , B x‹iwbah‹W éy¡F« ãfœ¢ÁfŸ )
( ) ( ) ( )P S P A P A3= + 4 ( ) .P A 1& = ( )P A41= . ( éil: (A) )
9. A, B k‰W« C v‹gdx‹iwbah‹W éy¡F« _‹W ãfœ¢ÁfŸ v‹f. mt‰¿‹
ãfœjfÎfŸ Kiwna , k‰W«31
41
125 våš, P A B C, ,^ h =
(A) 1219 (B)
1211 (C)
127 (D) 1
Ô®Î: ( ) ( ) ( ) ( )P A B C P A P B P C, , = + + 31
41
125 1= + + = . ( éil: (D) )
10. ( ) . , ( ) . , ( ) .P A P B P A B0 25 0 50 0 14+= = = våš P(A Í« mšy B Í« mšy) =
(A) 0.39 (B) 0.25 (C) 0.11 (D) 0.24
Ô®Î: ( ) 0.25 0.50 0.14P A B, = + - .0 61=
( ) 1 ( )P A B P A B+ ,= - .1 0 61= - .0 39= . ( éil: (A) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«300
11. xU igæš 5 fU¥ò, 4 btŸis k‰W« 3 Át¥ò ãw¥ gªJfŸ cŸsd. rkthŒ¥ò
Kiwæšnj®ªbjL¡f¥gL« xU gªJ Át¥ò ãwkhf ÏšyhkèU¥gj‰fhd ãfœjfÎ.
(A) 125 (B)
124 (C)
123 (D)
43
Ô®Î: ( ) 1 ( )P R P R= - 1123
43= - = . ( éil: (D) )
12. xnu neu¤Âš ÏU gfilfŸ cU£l¥gL»‹wd. gfilæ‹ Ïu©L Kf§fëY«
xnu v©zhf ÏU¡f ãfœjfÎ
(A) 361 (B)
31 (C)
61 (D)
32
Ô®Î: ( )n S 36= . ÏU gfilfëY« xnu v© »il¡F« ãfœ¢Á A v‹f. ( )n A 6=
{(1,1), (2,2), (3,3), (4,4), (5,5), (6,6)} ; ( ) .A n A 6= = ( ) .P A366
61= =
( éil: (C) )
13. xU Óuhd gfil xU Kiw cU£l¥gL«nghJ »il¡F« v© gfh v© mšyJ
gF v©zhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ
(A) 1 (B) 0 (C) 65 (D)
61
Ô®Î: S = {1, 2, 3, 4, 5, 6}. 1 v‹gJ gF v©Q« mšy gfh v©Q« mšy,
vdnt,njitahd ãfœjfÎ = 65 . ( éil: (C) )
14. xU ehza¤ij _‹W Kiw R©L« nrhjidæš 3 jiyfŸ mšyJ 3 ó¡fŸ
»il¡f ãfœjfÎ
(A) 81 (B)
41 (C)
83 (D)
21
Ô®Î: S = {HHH, HHT, HTH, THH, HTT, THT, TTH, TTT}.
n (S) = 8. vdnt,njitahd ãfœjfÎ = {HHH, TTT} = 82
41= ( éil: (B) )
15. 52 Ó£LfŸ bfh©l xU Ó£L¡f£oèUªJ xU Ó£L vL¡F« nghJ mJ xU V°
(ace)Mf ÏšyhkY« k‰W« xU Ïuhrhthf (king) ÏšyhkèU¥gj‰fhd ãfœjfÎ.
(A) 132 (B)
1311 (C)
134 (D)
138
Ô®Î: n(V° ) = 4; n(Ïuhrh) = 4; n(V° k‰W« Ïuhrh Ïšyhkš) = 52 – 8 = 44
P (V° k‰W« Ïuhrh Ïšyhkš) = 5244
1311= ( éil: (B) )
ԮΠ- ãfœjfÎ 301
16. xU be£lh©oš (Leap year) 53 btŸë¡»HikfŸ mšyJ 53 rå¡»HikfŸ
tUtj‰fhd ãfœjfÎ
(A) 72 (B)
71 (C)
74 (D)
73
Ô®Î: be£lh©oš 52 thu§fŸ k‰W« 2 eh£fŸ cŸsJ.
S = { (PhæW, §fŸ), (§fŸ, br›thŒ), (br›thŒ, òj‹), (òj‹,éahH‹), (éahH‹,btŸë), (btŸë, rå), (rå, PhæW)}
n(S) = 7. vdnt, njitahd ãfœjfÎ = 72
72
71
73+ - = . ( éil: (D) )
17. xU rhjuz tUlkhdJ 53 Phæ‰W¡»HikfŸ k‰W« 53 §f£»HikfŸ
bfh©oU¥gj‰fhd ãfœjfÎ.
(A) 71 (B)
72 (C)
73 (D) 0
Ô®Î: rhjuz tUl« 52 thu§fŸ k‰W« 1 ehŸ bfh©LŸsJ. vdnt, 53
Phæ‰W¡»HikfŸ k‰W« 53 §f£»HikfŸ bfh©oU¡f thŒ¥Ãšiy. vdnt,njitahd ãfœjfÎ = 0. ( éil: (D) )
18. 52 Ó£LfŸ bfh©l xU Ó£L¡f£oèUªJ xU Ó£L vL¡F«nghJ, mJ Ah®£
muÁahf (Heart queen) ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ.
(A) 521 (B)
5216 (C)
131 (D)
261
Ô®Î: 52 Ó£Lfëš Ah®£ muÁ 1 cŸsJ. n(A) = 1, n(S) = 52, P(A) = 521
( éil: (A) ) 19. xU cW ãfœ¢Áæ‹ ãfœjfÎ
(A) 1 (B) 0 (C) 100 (D) 0.1
Ô®Î: cWÂahd ãfœ¢Áæ‹ ãfœjfÎ 1. ( éil: (A) )
20. xU rkthŒ¥ò¢ nrhjidæ‹ KothdJ bt‰¿ahfnth mšyJ njhšéahfnth
ÏU¡F«. m¢nrhjidæš bt‰¿ bgWtj‰fhd ãfœjfÎ njhšé¡fhd
ãfœjféid¥ nghš ÏU kl§F våš, bt‰¿ bgWtj‰fhd ãfœjfÎ
(A) 31 (B)
32 (C) 1 (D) 0
Ô®Î: bt‰¿ bgWtj‰fhd ãfœjfÎ p k‰W« njhšé¡fhd ãfœjfÎ q v‹f.
1 2 .k‰W«p q p q p32&+ = = = ( éil: (B) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«302
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ
1. fz§fS« rh®òfS«
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 1.1 { 10,0,1, 9, 2, 4, 5} { 1, 2, 5, 6, 2,3,4}k‰W«A B= - = - - v‹w
fz§fS¡F ËtUtdt‰iw rçgh®¡fΫ.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) fz§fë‹ nr®¥ò gçkh‰W¥ g©ò cilaJ
(ii) fz§fë‹ bt£L gçkh‰W¥ g©ò cilaJ
v.fh. 1.2 {1, 2, 3, 4, 5}, {3, 4, 5, 6}, {5, 6, 7, 8}A B C= = = våš,
(i) A B C A B C, , , ,=^ ^h h vd¡fh£Lf.
v.fh. 1.3 { , , , }, { , , } { , }k‰W«A a b c d B a c e C a e= = = våš,
(i) A B C+ +^ h = A B C+ +^ h vd¡ fh£Lf.
gæ‰Á 1.1
1. A B1 våš, A B B, = vd¡ fh£Lf (bt‹gl¤ij¥ ga‹gL¤jΫ).
2. A B1 våš, A B+ k‰W« \A B M»at‰iw¡ fh©f. (bt‹gl¤ij¥ ga‹gL¤Jf).
3. { , , }, { , , , } { , , , }k‰W«P a b c Q g h x y R a e f s= = = våš, ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(iii) \R P Q+^ h.
4. {4,6,7,8,9}, {2,4,6} {1,2,3,4,5,6}k‰W«A B C= = = våš,
ËtUtdt‰iw¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ) (i) A B C, +^ h (ii) A B C+ ,^ h (iii) \ \A C B^ h
5. { , , , , }, {1,3,5,7, 10}A a x y r s B= = - vd¡ bfhL¡f¥g£LŸs fz§fS¡F,
fz§fë‹ nr®¥ò brayhdJ, gçkh‰W¥ g©ò cilaJ v‹gij rçgh®¡fΫ.
6. { , , , , 2, 3, 4, 7}A l m n o= k‰W« {2, 5, 3, 2, , , , }B m n o p= - M»at‰¿‰F
fz§fë‹ bt£L, gçkh‰W¥ g©ò cilaJ v‹gij rçgh®¡fΫ.
gæ‰Á 1.2
1. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs fz§fis, bt‹gl§fë‹ _y« fh£Lf.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) {5,6,7,8, ,13}, {5,8,10,11} {5,6,7,9,10}k‰W«U A Bg= = =
(ii) { , , , , , , , }, { , , , } { , , , , }k‰W«U a b c d e f g h M b d f g N a b d e g= = =
3. , k‰W«A B C M»a _‹W fz§fS¡F Ë tUtdt‰iw és¡F« bt‹gl§fŸ
tiuf. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) A B C+ + (ii) A k‰W« B v‹gd C -æ‹ c£fz§fŸ. nkY« mitfŸ bt£lh¡ fz§fŸ.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - fz§fS« rh®òfS« 303
(iii) \A B C+ ^ h (iv) \B C A,^ h (v) A B C, +^ h
(vi) \C B A+ ^ h (vii) C B A+ ,^ h
5. U = { , , , , , , }4 8 12 16 20 24 28 , A= { , , }8 16 24 k‰W« B= { , , , }4 16 20 28 våš, ( ) ' ( )k‰W«i iiA B A B, + l^ ^h h M»at‰iw¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
gæ‰Á 1.3
1. A, B v‹gd ÏU fz§fŸ k‰W« U v‹gJ mid¤J¡ fz« v‹f. nkY« 700n U =^ h , 200, 300 100 ,k‰W« våšn A n B n A B n A B+ += = = l l^ ^ ^ ^h h h hI¡ fh©f.
2. 285, 195, 500 410 ,k‰W« våšn A n B n U n A B n A B, ,= = = = l l^ ^ ^ ^ ^h h h h h- I¡
fh©f. 3. A, B k‰W« C VnjD« _‹W fz§fŸ v‹f. nkY«,
n A 17=^ h , 17, 17, 7n B n C n A B+= = =^ ^ ^h h h , ( ) 6n B C+ = , 5n A C+ =^ h
k‰W« 2n A B C+ + =^ h våš, n A B C, ,^ h - I¡ fh©f.
v.fh. 1.14 { , , , }A 1 2 3 4= k‰W« { , , , , , , , , , , }B 1 2 3 4 5 6 7 9 10 11 12= - v‹f. R = {(1, 3), (2, 6), (3, 10), (4, 9)} A B#3 xU cwÎ våš, R I xU rh®ò
vd¡ fh£Lf. mj‹ kÂ¥gf«, Jiz kÂ¥gf« k‰W« Å¢rf« M»adt‰iw¡
fh©f.
v.fh. 1.16 X = { 1, 2, 3, 4 } v‹f. ËtU« x›bthU cwΫ, X-èUªJ X -¡F xU
rh®ghFkh vd MuhŒf. c‹ éil¡F V‰w és¡f« jUf.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) f = { (2, 3), (1, 4), (2, 1), (3, 2), (4, 4) } (ii) g = { (3, 1), (4, 2), (2, 1) } (iii) h = { (2, 1), (3, 4), (1, 4), (4, 3) }v.fh. 1.17 A = { 1, 4, 9, 16 }-èUªJ B = { –1, 2, –3, –4, 5, 6 }-¡F ËtU« cwÎfëš
vit rh®ghF«? m›thW rh®ò våš, mj‹ Å¢rf¤ij¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) f1 = { (1, –1), (4, 2), (9, –3), (16, –4) }
(ii) f2 = { (1, –4), (1, –1), (9, –3), (16, 2) }
(iii) f3 = { (4, 2), (1, 2), (9, 2), (16, 2) }
(iv) f4 = { (1, 2), (4, 5), (9, –4), (16, 5) }
v.fh. 1.18 , 0
, 0
vD«nghJ
vD«nghJx
x x
x x 1
$=
-) ,
{ ( ,x y) | y = | x |, x R! } v‹w cwÎ, rh®ig tiuaW¡»wjh? mj‹ Å¢rf«
fh©f.
v.fh. 1.19 F¤J¡nfhL nrhjidia¥ ga‹gL¤Â ËtU« tiugl§fëš vit
rh®Ãid¡ F¿¡F« vd¤ Ô®khå¡fΫ. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«304
v.fh. 1.21 A = { 1, 2, 3, 4, 5 }, B = N k‰W« :f A B" MdJ ( )f x x2
= vd
tiuaW¡f¥g£LŸsJ f -‹ Å¢rf¤ij¡ fh©f. nkY«, rh®Ã‹ tifia¡
fh©f.
gæ‰Á 1.4
1. ËtU« m«ò¡F¿¥ gl§fŸ rh®ig¡ F¿¡»‹wdth vd¡ TWf. c‹ éil¡F¤
jFªj fhuz« TWf. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
2. bfhL¡f¥g£LŸs F = { (1, 3), (2, 5), (4, 7), (5, 9), (3, 1) } vD« rh®Ã‰F, kÂ¥gf«
k‰W« Å¢rf« M»at‰iw¡ fh©f.
3. A = { 10, 11, 12, 13, 14 }; B = { 0, 1, 2, 3, 5 } k‰W« :f A Bi " , i = 1,2,3. v‹f. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸsit v›tif¢ rh®Ãid¡ F¿¡F«? éil¡fhd jFªj
fhuz« jUf. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) f1 = { (10, 1), (11, 2), (12, 3), (13, 5), (14, 3) }
(ii) f2 = { (10, 1), (11, 1), (12, 1), (13, 1), (14, 1) }
(iii) f3 = { (10, 0), (11, 1), (12, 2), (13, 3), (14, 5) }
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - fz§fS« rh®òfS« 305
4. X = { 1, 2, 3, 4, 5 }, Y = { 1, 3, 5, 7, 9 } v‹f. X-èUªJ Y-¡fhd cwÎfŸ ÑnH
bfhL¡f¥g£LŸsd. Ït‰¿š vit rh®ghF«? c‹ éil¡fhd jFªj fhuz«
jUf. nkY«, mit rh®ò våš, v›tif¢ rh®ghF«?
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) R1 = { ,x y^ h|y x 2= + , x X! , y Y! }
(ii) R2 = { (1, 1), (2, 1), (3, 3), (4, 3), (5, 5) }
(iii) R3 = { (1, 1), (1, 3), (3, 5), (3, 7), (5, 7) }
(iv) R4 = { (1, 3), (2, 5), (4, 7), (5, 9), (3, 1) }
5. R {( , 2), ( 5, ), (8, ), ( , 1)}a b c d= - - - v‹gJ rkå¢ rh®ig¡ F¿¡Fbkåš, , ,a b c k‰W« d M»at‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
6. A = { –2, –1, 1, 2 } k‰W« , :f xx
x A1 != ` j$ . våš, f -‹ Å¢rf¤ij¡ fh©f. nkY«, f v‹gJ A-æèUªJ A-¡F xU rh®ghFkh?
8. f = { (12, 2), (13, 3), (15, 3), (14, 2), (17, 17) } v‹w rh®Ãš 2 k‰W« 3 M»at‰¿‹
K‹cU¡fis¡ fh©f.
9. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs m£ltiz MdJ, A= { 5, 6, 8, 10 }-æèUªJ
B = { 19, 15, 9, 11 }-¡F f x^ h = x2 1- v‹wthW mikªj xU rh®ò våš, a k‰W« b M»adt‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f?
x 5 6 8 10
f(x) a 11 b 19
11. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs tiugl§fëš vit rh®Ãid¡ F¿¡»‹wd? éil¡fhd
jFªj fhuz« jUf. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«306
12. bfhL¡f¥g£LŸs rh®ò f = { (–1, 2), (– 3, 1), (–5, 6), (– 4, 3) } I (i) m£ltiz (ii) m«ò¡F¿ gl« M»at‰¿‹ _y« F¿¡fΫ.
15. rh®ò f : ,3 7- h6 "R Ñœ¡ f©lthW tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
f x^ h = ;
;
;
x x
x x
x x
4 1 3 2
3 2 2 4
2 3 4 7
2 1
1 1
#
# #
- -
-
-
*
ËtUtdt‰iw¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) f f5 6+^ ^h h (ii) f f1 3- -^ ^h h (iii) f f2 4- -^ ^h h 16. rh®ò f : ,7 6- h6 "R Ñœ¡ f©lthW tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
( )f x = ;
;
;
x x x
x x
x x
2 1 7 5
5 5 2
1 2 6
2 1
1 1
#
# #
+ + - -
+ -
-
*
ËtUtdt‰iw¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) ( ) ( )f f2 4 3 2- + (ii) ( ) ( )f f7 3- - -
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 1.2 {1, 2, 3, 4, 5}, {3, 4, 5, 6}, {5, 6, 7, 8}A B C= = = våš,
(ii) bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â A B C A B C, , , ,=^ ^h h v‹gij rçgh®¡fΫ.
v.fh. 1.3 { , , , }, { , , } { , }k‰W«A a b c d B a c e C a e= = = våš,
(ii) bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â A B C+ +^ h = A B C+ +^ h vd rçgh®¡fΫ.
v.fh. 1.4 { , , , , }, { , , , , }, { , , , }A a b c d e B a e i o u C c d e u= = = vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ
våš, (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) \ \ \ \A B C A B C!^ ^h h vd¡ fh£Lf.
(ii) bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â \ \ \ \A B C A B C!^ ^h h vd rçgh®¡fΫ.
v.fh. 1.5 {0,1,2,3,4}, {1, 2, 3,4,5,6} {2,4,6,7}k‰W«A B C= = - = v‹f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) A B C, +^ h = A B A C, + ,^ ^h h vd¡fh£Lf. (ii) bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â A B C, +^ h = A B A C, + ,^ ^h h vd
rçgh®¡fΫ.
v.fh. 1.6 { 3 4, } , { 5, }A x x x B x x xR N1 1; # ! ; != - = k‰W«
{ 5, 3, 1,0,1,3}C = - - - våš, A B C A B A C+ , + , +=^ ^ ^h h h vd¡ fh£Lf.
gæ‰Á 1.1
7. A= { 42v‹gJx x; -‹ gfh¡ fhuâ}, { 5 12, }B x x x N1; # != k‰W«
C = { , , , }1 4 5 6 våš, A B C A B C, , , ,=^ ^h h v‹gij rçgh®¡fΫ.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - fz§fS« rh®òfS« 307
8. { , , , , }, { , , , , } { , , , }k‰W«P a b c d e Q a e i o u R a c e g= = = M»a fz§fë‹ bt£L,
nr®¥ò¥ g©ò cilaJ v‹gij rçgh®¡fΫ.
9. {5,10,15, 20}, {6,10,12,18,24} {7,10,12,14,21,28}k‰W«A B C= = =
M»a fz§fS¡F \ \ \ \A B C A B C=^ ^h h v‹gJ bkŒahFkh vd MuhŒf.
c‹ éil¡F j¡f fhuz« TWf.
10. { 5, 3, 2, 1}, { 2, 1,0} { 6, 4, 2}k‰W«A B C= - - - - = - - = - - - v‹f.
\ \ ( \ ) \k‰W«A B C A B C^ h M»at‰iw¡ fh©f. ÏÂèUªJ »il¡F« fz
é¤Âahr¢ brašgh£o‹ g©Ãid¡ TWf.
11. { 3, 1, 0, 4,6,8,10}, { 1, 2, 3,4,5,6} { 1, 2,3,4,5,7}k‰W«A B C= - - = - - = -
M»at‰¿‰F ËtUtdt‰iw rçgh®¡fΫ. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) A B C, +^ h= A B A C, + ,^ ^h h
(ii) A B C+ ,^ h= A B A C+ , +^ ^h h
(iii) bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â A B C, +^ h= A B A C, + ,^ ^h h
(iv) A B C+ ,^ h= A B A C+ , +^ ^h h M»adt‰iw rçgh®¡fΫ.
v.fh. 1.7 bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â A B A B+ ,=l l l^ h v‹gij¢ rçgh®¡f.
v.fh. 1.8 bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â \ \ \A B C A B A C+ ,=^ ^ ^h h h v‹D«
o kh®få‹ fz é¤Âahr éÂæid¢ rçgh®¡fΫ.
v.fh. 1.9 { 2, 1, 0,1, 2, 3, ,10}, { 2, 2,3,4,5}U Ag= - - = - k‰W« {1,3,5, ,9}B 8= v‹f. o kh®få‹ fz ãu¥Ã éÂfis¢ rçgh®¡fΫ.
v.fh. 1.10 A = { , , , , , , , , , }a b c d e f g x y z , B = { , , , , }c d e1 2 k‰W« C = { , , , , , }d e f g y2 v‹f. \ \ \A B C A B A C, +=^ ^ ^h h h v‹gij rçgh®¡fΫ.
gæ‰Á 1.2
4. bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â \A B A B A+ , =^ ^h h v‹gij¢ rçgh®¡fΫ.
6. U = { , , , , , , , }a b c d e f g h , { , , , } { , , }k‰W«A a b f g B a b c= = våš, o kh®få‹ fz
ãu¥Ã éÂfis¢ rçgh®¡fΫ. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
7. ËtU« fz§fis¡ bfh©L o kh®få‹ fz é¤Âahr éÂfis¢ rçgh®¡fΫ. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
{1, 3, 5, 7, 9,11,13,15}, {1, 2, 5, 7} {3,9,10,12,13}k‰W«A B C= = = .
8. A = {10,15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, }50 , B = { , ,10,15, 20, 30}1 5 k‰W«
C = { , ,15,2 ,35,45, }7 8 0 48 M»a fz§fS¡F \ \ \A B C A B A C+ ,=^ ^ ^h h h v‹gij¢ rçgh®¡fΫ.
9. bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â ËtUtdt‰iw¢ rçah vd¢ nrh¤J¥ gh®¡fΫ.
(x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«308
(i) A B C, +^ h = A B A C, + ,^ ^h h (ii) A B C+ ,^ h = A B A C+ , +^ ^h h
(iii) A B, l^ h = A B+l l (iv) \A B C,^ h = \ \A B A C+^ ^h h
v.fh. 1.11 xU FGéš 65 khzt®fŸ fhšgªJ«, 45 ng® Ah¡»Í«, 42 ng® »ç¡bf£L«
éisahL»wh®fŸ. 20 ng® fhšgªjh£lK« Ah¡»Í«, 25 ng® fhšgªjh£lK«
»ç¡bf£L«, 15 ng® Ah¡»Í« »ç¡bf£L« k‰W« 8 ng® _‹W éiah£LfisÍ«
éisahL»wh®fŸ. m¡FGéš cŸs khzt®fë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
(x›bthU khztD« FiwªjJ xU éisah£oid éisahLth® vd¡
bfhŸf.)
v.fh. 1.12 gšfiy¡fHf khzt®fë‹ fz¡bfL¥Ãš, 64 ng® fâj«, 94 ng® fâ¥bgh¿
m¿éaš, 58 ng® Ïa‰Ãaš M»a ghl§fis¡ f‰»‹wd®. 28 ng® fâjK«
Ïa‰ÃaY«, 26 ng® fâjK« fâ¥bgh¿ m¿éaY«, 22 ng® fâ¥bgh¿
m¿éaY« Ïa‰ÃaY« k‰W« 14 ng® _‹W ghl§fisÍ« f‰»‹wd®.
fz¡bfL¥Ãš fyªJ¡ bfh©l khzt®fë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
nkY«, xU ghl¤ij k£L« f‰»‹w khzt®fë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.v.fh. 1.13 xU thbdhè ãiya« 190 khzt®fël« mt®fŸ éU«ò« Ïiræ‹
tiffis¤ Ô®khå¡f xU fz¡bfL¥ò el¤ÂaJ. 114 ng® nk‰f¤Âa
ÏiriaÍ«, 50 ng® »uhäa ÏiriaÍ«, 41 ng® f®ehlf ÏiriaÍ«, 14 ng®
nk‰f¤Âa ÏiriaÍ« »uhäa ÏiriaÍ«, 15 ng® nk‰f¤Âa ÏiriaÍ«
f®ehlf ÏiriaÍ«, 11 ng® f®ehlf ÏiriaÍ« »uhäa ÏiriÍ« k‰W« 5 ng®
Ï«_‹W ÏirfisÍ« éU«ò»‹wd® vd¡ fz¡bfL¥Ãš btë¥g£lJ.
ϤjftšfëèUªJ ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(i) _‹W tif ÏirfisÍ« éU«ghj khzt®fë‹ v©â¡if. (ii) ÏU tif Ïirfis k£L« éU«ò« khzt®fë‹ v©â¡if. (iii) »uhäa Ïiria éU«Ã nk‰f¤Âa Ïiria éU«ghj khzt®fë‹
v©â¡if.
gæ‰Á 1.3
4. ËtU« fz§fS¡F n A B C, , =^ h n A n B n C n A B++ + - -^ ^ ^ ^h h h h n B C n A C n A B C+ + + +- +^ ^ ^h h h
v‹gij rçgh®¡fΫ. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) {4,5,6}, {5,6,7,8} {6,7,8,9}k‰W«A B C= = =
(ii) { , , , , }, { , , } { , , }k‰W«A a b c d e B x y z C a e x= = = .
5. xU fšÿçæš nrUtj‰F 60 khzt®fŸ ntÂæaèY«, 40 ng® Ïa‰ÃaèY«,
30 ng® cæçaèY« gÂÎ brŒJŸsd®. 15 ng® ntÂæaèY« Ïa‰ÃaèY«,10
ng® Ïa‰ÃaèY« cæçaèY« k‰W« 5 ng® cæçaèY« ntÂæaèY« gÂÎ
brŒJŸsd®. _‹W ghl§fëY« xUtUnk gÂÎ brŒaéšiy våš, VnjD« xU
ghl¤Â‰fhtJ gÂÎ brŒJŸst®fë‹ v©â¡if ahJ? 6. xU efu¤Âš 85% ng® jäœ bkhê, 40% ng® M§»y bkhê k‰W« 20% ng® ϪÂ
bkhê ngR»wh®fŸ. 32% ng® jäG« M§»yK«, 13% ng® jäG« ϪÂÍ« k‰W«
10% ng® M§»yK« ϪÂÍ« ngR»wh®fŸ våš, _‹W bkhêfisÍ« ngr¤
bjçªjt®fë‹ rjÅj¤Âid¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - fz§fS« rh®òfS« 309
7. 170 tho¡ifahs®fëš 115 ng® bjhiy¡fh£ÁiaÍ«, 110 ng® thbdhèiaÍ«
k‰W« 130 ng® g¤Âç¡iffisÍ« ga‹gL¤Â»wh®fŸ v‹gij xU és«gu
ãWtd« f©l¿ªjJ. nkY«, 85ng® bjhiy¡fh£Á k‰W« g¤Âç¡ifiaÍ«, 75 ng®
bjhiy¡fh£Á k‰W« thbdhèiaÍ«, 95 ng® thbdhè k‰W« g¤Âç¡ifiaÍ«,
70 ng® _‹¿idÍ« ga‹gL¤J»wh®fŸ vdΫ f©l¿ªjJ. bt‹gl¤Âš
étu§fis¢ F¿¤J, ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(i) thbdhèia k£L« ga‹gL¤Jgt®fë‹ v©â¡if.
(ii) bjhiy¡fh£Áia k£L« ga‹gL¤Jgt®fë‹ v©â¡if.
(iii) bjhiy¡fh£Á k‰W« g¤Âç¡iffis¥ ga‹gL¤Â thbdhèia¥
ga‹gL¤jhjt®fë‹ v©â¡if.
8. 4000 khzt®fŸ gæY« xU gŸëæš , 2000 ngU¡F ÃbuŠR, 3000 ngU¡F¤ jäœ k‰W«
500 ngU¡F Ϫ bjçÍ«. nkY«, 1500 ngU¡F ÃbuŠR k‰W« jäœ, 300 ngU¡F
ÃbuŠR k‰W« ϪÂ, 200 ngU¡F jäœ k‰W« ϪÂ, 50 ngU¡F Ï«_‹W bkhêfS«
bjçÍ« våš, ËtUtdt‰iw¡ fh©f.
(i) _‹W bkhêfS« bjçahjt®fë‹ v©â¡if. (ii) VnjD« xU bkhêahtJ bjçªjt®fë‹ v©â¡if.
(iii) ÏU bkhêfŸ k£Lnk bjçªjt®fë‹ v©â¡if.
9. 120 FL«g§fŸ cŸs xU »uhk¤Âš 93 FL«g§fŸ rikaš brŒtj‰F éwif¥
ga‹gL¤J»‹wd®. 63 FL«g§fŸ k©bz©bzæid¥ ga‹gL¤J»wh®fŸ.
45 FL«g§fŸ rikaš vçthÍit¥ ga‹gL¤J»wh®fŸ. 45 FL«g§fŸ éwF k‰W«
k©bz©bzŒ, 24 FL«g§fŸ k©bz©bzŒ k‰W« vçthÍ, 27 FL«g§fŸ
vçthÍ k‰W« éwF M»at‰iw¥ ga‹gL¤J»‹wd®. éwF, k©bz©bzŒ k‰W«
rikaš vçthÍ Ï«_‹iwÍ« ga‹gL¤J« FL«g§fë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
v.fh. 1.20 A= { 0, 1, 2, 3 } k‰W« B = { 1, 3, 5, 7, 9 } v‹gd ÏU fz§fŸ v‹f. :f A B" v‹D« rh®ò ( )f x x2 1= + vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. Ï¢rh®Ãid
(i) tçir¢ nrhofë‹ fz« (ii) m£ltiz (iii) m«ò¡F¿¥ gl« (iv) tiugl«
M»at‰whš F¿¡f.
v.fh. 1.22 rh®ò : [1, 6)f R$ MdJ ËtUkhW tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
,
,
,
f x
x x
x x
x x
1 1 2
2 1 2 4
3 10 4 62
1
1
1
#
#
#
=
+
-
-
^ h * ( [1 , 6) = { :1 6x xR 1! #" ,)
(i) ( )f 5 (ii) f 3^ h (iii) f 1^ h (iv) f f2 4-^ ^h h (v) 2 3f f5 1-^ ^h h M»at‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
gæ‰Á 1.4
7. f = { (2, 7), (3, 4), (7, 9), (–1, 6), (0, 2), (5, 3) } v‹gJ
A = { –1, 0, 2, 3, 5, 7 } -æèUªJ B = { 2, 3, 4, 6, 7, 9 } -¡F xU rh®ò v‹f. f v‹w rh®ò
(i) x‹W¡F x‹whd rh®ghFkh? (ii) nkš rh®ghFkh?
(iii) x‹W¡F x‹whd k‰W« nkš rh®ghFkh?
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«310
10. A = { 5, 6, 7, 8 }; B = { –11, 4, 7, –10,–7, –9,–13 } v‹f.
f = {( ,x y) : y = x3 2- , x A! , y B! } vd tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
(i) f -‹ cW¥òfis vGJf (ii) mj‹ Jiz kÂ¥gf« ahJ? (iii) Å¢rf« fh©f (iv) v›tif¢ rh®ò vd¡ fh©f.
13. A = { 6, 9, 15, 18, 21 }; B = { 1, 2, 4, 5, 6 } k‰W« :f A B" v‹gJ
f x^ h = x33- vd tiuaW¡f¥g£oU¥Ã‹ rh®ò f -I
(i) m«ò¡F¿ gl« (ii) tçir¢ nrhofë‹ fz«
(iii) m£ltiz (iv) tiugl« M»at‰¿‹ _y« F¿¡fΫ.
14. A = {4, 6, 8, 10 } k‰W« B = { 3, 4, 5, 6, 7 } v‹f. :f A B" v‹gJ f x x21 1= +^ h
vd tiuaW¡f¥g£LŸsJ. rh®ò f -I
(i) m«ò¡F¿ gl« (ii) tçir¢ nrhofë‹ fz« (iii) m£ltiz M»at‰¿‹ _y«
F¿¡fΫ.
15. rh®ò f : ,3 7- h6 "R Ñœ¡ f©lthW tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
f x^ h = ;
;
;
x x
x x
x x
4 1 3 2
3 2 2 4
2 3 4 7
2 1
1 1
#
# #
- -
-
-
*
ËtUtdt‰iw¡ fh©f. (iv) ( ) ( )
( ) ( )f f
f f2 6 13 1
-+ - .
16. rh®ò f : ,7 6- h6 "R Ñœ¡ f©lthW tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
( )f x = ;
;
;
x x x
x x
x x
2 1 7 5
5 5 2
1 2 6
2 1
1 1
#
# #
+ + - -
+ -
-
*
ËtUtdt‰iw¡ fh©f. (iii) ( ) ( )( ) ( )
f ff f
6 3 14 3 2 4
- -- +
gl¤Â‹ _y« ã%gz«
1 2 3( )
nn n
21#g+ + + + =
+ v‹w thŒgh£oid gl¤Â‹ _ykhf és¡Fnth«
vdnt, 1 2 3 92
9 10#g+ + + + =
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 311
2. bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS«
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 2.1 -MtJ cW¥ò bfhL¡f¥g£LŸs ËtU« bjhl®tçiræ‹ Kjš _‹W
cW¥òfis¡ fh©f.
cn n n
6
1 2 1n=
+ +^ ^h h , n N6 !
v.fh. 2.2 ËtU« bjhl®tçirfë‹ Kjš IªJ cW¥òfis fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 1,a1=- , 1a
n
an
2nn 1 2=+- k‰W« n N6 !
(ii) 1F F1 2= = k‰W« , 3,4, .F F F n
n n n1 2g= + =
- -
gæ‰Á 2.1
1. n-MtJ cW¥ò bfhL¡f¥g£l ËtU« bjhl®tçir x›bth‹¿Y« Kjš
_‹W cW¥òfis¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) a n n
3
2n=
-^ h (ii) 3c 1n
n n 2= -
+^ h (iii) z n n
4
1 2n
n
=- +^ ^h h
2. x›bthU bjhl®tçiræ‹ n-MtJ cW¥ò ÑnH bfhL¡f¥g£LŸsJ. mit
x›bth‹¿Y« F¿¥Ãl¥g£LŸs cW¥òfis¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) ; ,ann a a2 3
2n 7 9=
++ (ii) 2 ; ,a n a a1 1
n
n n 3
5 8= - +
+^ ^h h
(iii) 2 3 1; ,a n n a a.n
2
5 7= - + (iv) ( 1) (1 ); ,a n n a an
n 2
5 8= - - +
3. ( ),
,
k‰W« Ïu£il v©
k‰W« x‰iw v©
¥gil vD«nghJ
¥gil vD«nghJa
n n n n
n
n n n
3
1
2N
Nn 2
!
!=
+
+*
vd tiuaW¡f¥g£l bjhl®tçiræ‹ 18- tJ k‰W« 25-tJ cW¥òfis¡ fh©f.
4. ,
( 2),
k‰W« Ïu£il v©k‰W« x‰iw v©
¥gil vD«nghJ¥gil vD«nghJ
bn n n
n n n n
N
Nn
2!
!=
+)
vd tiuaW¡f¥g£l bjhl®tçiræ‹ 13 MtJ k‰W« 16MtJ cW¥òfis¡ fh©f.
5. 2, 3a a a1 2 1= = + k‰W« 2 5, 2,a a n
n n 12= +
- vd¡ bfh©l¤ bjhl®tçiræ‹
Kjš 5 cW¥òfis¡ fh©f.
6. 1a a a1 2 3= = = k‰W« a a a
n n n1 2= +
- -, n 32 , vd¡ bfh©l¤ bjhl®tçiræ‹
Kjš 6 cW¥òfis¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«312
v.fh. 2.2 ËtUtdt‰WŸ vit¡ T£L¤ bjhl®tçiræš (A.P.) cŸsJ?
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) , , ,32
54
76 g . (ii) , , , .m m m3 1 3 3 3 5 g- - -
v.fh. 2.4 ËtU« T£L¤ bjhl®tçirfë‹ Kjš cW¥ò k‰W« bghJ
é¤Âahr¤ij¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 5, 2, 1, 4,g- - . (ii) , , , , ,21
65
67
23
617g
v.fh. 2.5 20,19 ,18 ,41
21 g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræš cW¥ò tn xU Fiw v©zhf
mika n-‹ äf¢Á¿a äif KG kÂ¥ò ahJ?
v.fh. 2.6 xU óªnjh£l¤Âš Kjš tçiræš 23 nuh#h¢ brofŸ, Ïu©lh« tçiræš 21
nuh#h¢ brofŸ _‹wh« tçiræš 19 nuh#h¢ brofŸ v‹w Kiwæš nuh#h¢
brofŸ xU bjhl®tçirmik¥Ãš cŸsd. filÁ tçiræš 5 nuh#h¢
brofŸ ÏU¥Ã‹, m¥óªnjh£l¤Âš v¤jid tçirfŸ cŸsd?
v.fh. 2.7 2010-š xUt® M©L CÂa« 30,000 vd¥ gâæš nrU»wh®. nkY« x›bthU
tUlK« `600-I M©L CÂa ca®thf¥ bgW»wh®. mtUila M©L CÂa«
vªj tUl¤Âš `39,000-Mf ÏU¡F«?
v.fh. 2.8 _‹W v©fë‹ é»j« 2 : 5 : 7 v‹f. Kjyh« v©, Ïu©lh« v©âèUªJ
7-I¡ fê¤J¥ bgw¥gL« v© k‰W« _‹wh« v© M»ad xU T£L¤
bjhl®tçiria V‰gL¤Âdhš, m›bt©fis¡ fh©f.
gæ‰Á 2.2
1. xU T£L¤ bjhl®tçiræ‹ Kjš cW¥ò 6 k‰W« bghJ é¤Âahr« 5 våš,
m¤bjhl®tçirÍ«, mj‹ bghJ cW¥igÍ« fh©f.
2. 125, 120, 115, 110, g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræ‹ bghJ é¤Âahr¤ijÍ«
15 MtJ cW¥igÍ« fh©f.
3. 24, 23 , 22 , 21 ,41
21
43 g v‹w T£L¤ bjhl® tçiræš 3 v‹gJ v¤jidahtJ
cW¥ò MF«?
4. , 3 , 5 ,2 2 2 g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræ‹ 12 MtJ cW¥ò ahJ?
5. 4, 9, 14, g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræ‹ 17 MtJ cW¥ig¡ fh©f.
6. ËtU« T£L¤ bjhl®tçiræš cŸs bkh¤j cW¥òfis¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 1, , , , .65
32
310g- - - (ii) 7, 13, 19, g , 205.
10. 13Mš tFgL« <çy¡f äif KG v©fë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 313
12. xUt®, Kjš khj« `640, 2M« khj« `720, 3M« khj« `800-I nrä¡»wh®. mt®
j‹Dila nrä¥ig Ïnj bjhl®tçiræš bjhl®ªjhš, 25MtJ khj« mt®
nrä¡F« bjhifia¡ fh©f.
16. xUt® tUl¤Â‰F jåt£o 14% jU« KjÄ£oš 25,000-I KjÄL brŒjh®. x›bthU
tUl KoéY« »il¡F« mrš k‰W« jåt£o nr®ªj bkh¤j¤ bjhif xU T£L¤
bjhl®tçiria mik¡Fkh? m›thbwåš, 20 M©LfS¡F¥ ÃwF KjÄ£oš cŸs
bjhifia¡ fh©f.
17. a, b, c M»ad T£L¤ bjhl®tçiræš ÏU¥Ã‹ ( ) 4( )a c b ac2 2
- = - vd ãWÎf.
18. a, b, c M»ad T£L¤ bjhl®tçiræš ÏU¥Ã‹ , ,bc ca ab1 1 1 M»ad xU T£L¤
bjhl®tçiræš ÏU¡F« vd ãWÎf.
v.fh. 2.9 ËtUtdt‰¿š vit bgU¡F¤ bjhl®tçir MF«?
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
a) (i) 5, 10, 15, 20, g . (ii) 0.15, 0.015, 0.0015, g .
b) (i) 5, 10, 15, 20, g . (iii) , , 3 , 3 , .7 21 7 21 g
c) (ii) 0.15, 0.015, 0.0015, g . (iii) , , 3 , 3 , .7 21 7 21 g
v.fh. 2.10 ËtU« bgU¡F¤ bjhl®tçirfë‹ bghJ é»j¤ijÍ« k‰W« mj‹ bghJ
cW¥igÍ« fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) , , ,52
256
12518 g . (ii) 0.02, 0.006, 0.0018, g .
gæ‰Á 2.3
2. , ,1, 2,41
21 g- - v‹w bgU¡F¤ bjhl®tçiræš 10 MtJ cW¥igÍ«, bghJ
é»j¤ijÍ« fh©f.
3. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš 4MtJ k‰W« 7 MtJ cW¥òfŸ Kiwna 54 k‰W«
1458 våš, m¤bjhl®tçiria¡ fh©f.
4. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš Kjš k‰W« MwhtJ cW¥òfŸ Kiwna 31 ,
7291 våš,
m¥bgU¡F¤ bjhl®tçiria¡ fh©f.
5. ËtU« bgU¡F¤ bjhl® tçiræš bfhL¡f¥g£l cW¥ò v¤jidahtJ cW¥ò
vd¡ fh©f.
(i) 5, 2, , ,54
258 g -š
15625128 v‹w cW¥ò (ii) 1, 2, 4, 8,g -š 1024 v‹w cW¥ò
7. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræ‹ Kjš cW¥ò 3 k‰W« IªjhtJ cW¥ò 1875 våš, mj‹
bghJ é»j« fh©f.
12. xUt® M©o‰F 5% T£L t£o jU« xU t§»æš 1000-I it¥ò ãÂahf it¤jhš, 12 M« tUlKoéš »il¡F« bkh¤j¤ bjhifia¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«314
13. xU ãWtd« 50,000-¡F xU m¢R¥Ãu ÏaªÂu¤ij th§F»wJ. m›éaªÂu«
x›bthU M©L« j‹ k¥Ú 45% ÏH¡»wJ vd kÂ¥Ãl¥gL»wJ.
15 M©LfS¡F¥ ÃwF mªj m¢R¥Ãu ÏaªÂu¤Â‹ kÂ¥ò v‹d?
v.fh. 2.16 5 11 17 95g+ + + + v‹w T£L¤ bjhlç‹ TLjš fh©f.
gæ‰Á 2.4
1. ËtUtdt‰¿‹ TLjš fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) Kjš 75 äif KG¡fŸ (ii) Kjš 125 Ïaš v©fŸ
2. n MtJ cW¥ò n3 2+ v‹wthW mikªj xU T£L¤ bjhl®tçiræ‹ Kjš 30
cW¥òfë‹ T£l‰gyid¡ fh©f.
3. ËtU« T£L¤bjhl®fë‹ T£l‰gyid¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 38 35 32 2g+ + + + . (ii) 6 5 4 2541
21 g+ + + cW¥òfŸ tiu.
4. ËtU« étu§fis¡ bfh©l T£L¤ bjhl®fë‹ TLjš Sn fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) ,a 5= ,n 30= l 121= (ii) ,a 50= ,n 25= d 4=-
7. 60, 56, 52, 48,g v‹w T£L¤ bjhl®tçiræ‹ Kjš cW¥ÃèUªJ bjhl®¢Áahf
v¤jid cW¥òfis¡ T£odhš TLjš 368 »il¡F«?
13. xU f£Lkhd FGk«, xU ghy¤ij f£o Ko¡f¤ jhkjkhF« nghJ, jhkjkhF«
x›bthU ehS¡F« mguhj¤bjhif¡ f£lnt©L«. Kjš ehŸ jhkj¤Â‰F
mguhj« `4000 nkY« mL¤JtU« x›bthU ehS¡F« Kªija ehis él `1000
mÂf« brY¤j nt©oæU¡F«. tuÎ bryΤ£l¤Â‹go m¡FGk« bkh¤j
mguhj¤bjhifahf `1,65,000 brY¤j ÏaY« våš, v¤jid eh£fS¡F ghy«
Ko¡F« gâia jhkj¥gL¤jyh«?
14. 8% Åj« jåt£o jU« ãWtd¤Âš x›bthU M©L« `1000 it¥ò¤ bjhifahf
brY¤j¥gL»wJ. x›bthU M©o‹ ÏWÂæš bgW« t£oia¡ fz¡»Lf. bgW«
t£o¤bjhiffŸ xU T£L¤ bjhl®tçiria mik¡Fkh? m›thW mik¡f
KoÍkhdhš, 30 M©Lfë‹ Koéš »il¡F« bkh¤j t£oia¡ fh©f.
15. xU bjhlç‹ Kjš n cW¥òfë‹ TLjš 3 2n n2- våš, m¤bjhluhdJ xU T£L¤
bjhl® vd ãWÎf.
16. xU fofhu« xU kâ¡F xU Kiw, 2 kâ¡F ÏU Kiw, 3 kâ¡F _‹W Kiw
v‹wthW, bjhl®ªJ rçahf x›bthU kâ¡F« xè vG¥ò« våš, xU ehëš
m¡fofhu« v¤jid Kiw xè vG¥ò«?
v.fh. 2.22 16 48 144 432 g- + - + v‹w bgU¡F¤ bjhlçš cŸs Kjš 25
cW¥òfë‹ TLjiy¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 315
v.fh. 2.23 ËtU« étu§fis¡ bfh©l x›bthU bgU¡F¤ bjhlU¡F« Sn I¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) ,a 2= t6 = 486, n = 6 (ii) a = 2400, r = – 3, n = 5
v.fh. 2.28 xU bjh©L ãWtd« xU efu¤ÂYŸs 25 ÅÂfëš ku¡f‹Wfis
eL«bghU£L, Kjš ÅÂæš xU ku¡f‹W«, Ïu©lh« ÅÂæš ÏU ku¡f‹WfŸ,
_‹wh« ÅÂæš 4 ku¡f‹WfŸ, eh‹fhtJ ÅÂæš 8 ku¡f‹WfŸ v‹w Kiwæš
eLtj‰F £läL»wJ. m›ntiyia Ko¡f¤ njitahd ku¡f‹Wfë‹
v©â¡ifia¡ fh©f.
gæ‰Á 2.5
1. 25
65
185 g+ + + v‹w bgU¡F¤ bjhlç‹ Kjš 20 cW¥òfë‹ TLjiy¡ fh©f.
2. 91
271
811 g+ + + v‹w bgU¡F¤ bjhlç‹ Kjš 27 cW¥òfë‹ TLjiy¡ fh©f.
3. ËtU« étu§fis¡ bfh©l bgU¡F¤ bjhlç‹ TLjš Sn fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) ,a 3= 384,t8= n 8= . (ii) ,a 5= r 3= , n 12= .
5. ËtU« bjhl®fëš, v¤jid cW¥òfis¡ T£odhš
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 3 9 27 g+ + + TLjš 1092 »il¡F«? (ii) 2 6 18 g+ + + TLjš 728 »il¡F« ?
6. xU bgU¡F¤ bjhlçš Ïu©lhtJ cW¥ò 3 k‰W« mj‹ bghJ é»j« 54 våš, T£L¤
bjhlçYŸs Kjš cW¥ÃèUªJ bjhl®¢Áahf 23 cW¥òfë‹ TLjš fh©f.
v.fh. 2.29 ËtU« bjhl®fë‹ TLjš fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 26 27 28 60g+ + + + (iii) 31 33 53.g+ + +
v.fh. 2.30 ËtU« bjhlç‹ TLjiy¡ fh©f. (i) 1 2 3 252 2 2 2
g+ + + +
v.fh. 2.31 ËtU« bjhl®fë‹ TLjiy¡ fh©f. (i) 1 2 3 203 3 3 3
g+ + + +
v.fh. 2.33 (ii) 1 2 3 36100n3 3 3 3
g+ + + + = våš, 1 2 3 ng+ + + + -‹ kÂ¥ig¡
fh©f
gæ‰Á 2.6
1. ËtU« bjhl®fë‹ TLjiy¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 1 + 2 + 3 + g + 45 (iii) 2 + 4 + 6 + g + 100 (iv) 7 + 14 +21 g + 490
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«316
2. ËtUtdt‰¿‰F k-‹ kÂ¥ò¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 1 2 3 6084k3 3 3 3
g+ + + + = (ii) 1 2 3 2025k3 3 3 3
g+ + + + =
3. 1 2 3 171pg+ + + + = våš, 1 2 3 p3 3 3 3
g+ + + + -æ‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
gæ‰Á 2.2
7. xU T£L¤ bjhl®tçiræ‹ 9 MtJ cW¥ò ó¢Áa« våš, 19 MtJ cW¥Ã‹ ÏUkl§F
29 MtJ cW¥ò vd ã%Ã.
8. xU T£L¤ bjhl®tçiræš 10 k‰W« 18 MtJ cW¥òfŸ Kiwna 41 k‰W« 73 våš,
27 MtJ cW¥ig¡ fh©f.
9. 1, 7, 13, 19,g k‰W« 100, 95, 90, g M»a T£L¤ bjhl®tçirfë‹ n MtJ cW¥ò
rkbkåš, n-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
11. xU bjhiy¡fh£Á¥ bg£o¤ jahç¥ghs® VHhtJ M©oš 1000 bjhiy¡fh£Á¥
bg£ofisÍ«, g¤jhtJ M©oš 1450 bjhiy¡fh£Á¥ bg£ofisÍ« jahç¤jh®.
x›bthU M©L« jahç¡F« bjhiy¡fh£Á¥ bg£ofë‹ v©â¡if ÓuhfΫ
xU kh¿è v© msΫ mÂfç¤jhš, Kjyh« M©oY«, 15 MtJ M©oY«
jahç¡f¥g£l bjhiy¡fh£Á¥ bg£ofë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
13. xU T£L¤ bjhl®tçiræš mL¤jL¤j _‹W cW¥òfë‹ TLjš 6 k‰W« mt‰¿‹
bgU¡F¤ bjhif –120 våš, m«_‹W v©fis¡ fh©f.
14. xU T£L¤ bjhl®tçiræš mL¤jL¤j _‹W cW¥òfë‹ TLjš 18 k‰W«
m›ÎW¥òfë‹ t®¡f§fë‹ TLjš 140 våš, m«_‹W v©fis¡ fh©f.
15. xU T£L¤ bjhl®tçiræ‹ m-MtJ cW¥Ã‹ m kl§F mj‹ n-MtJ cW¥Ã‹ n kl§F¡F¢ rkbkåš, m¡T£L¤ bjhltçiræ‹ (m+n)-MtJ cW¥ò ó¢Áa«
vd¡fh£Lf.
19. , ,a b c2 2 2 M»ad T£L¤ bjhl®tçiræš ÏU¥Ã‹ , ,
b c c a a b1 1 1+ + +
M»adΫ
T£L¤ bjhl®tçiræ‹ ÏU¡F« vd¡fh£Lf.
20. , 0, 0, 0a b c x y zx y z
! ! != = k‰W« b ac2= våš, , ,
x y z1 1 1 M»ad xU T£L¤
bjhl®tçiræš ÏU¡F« vd¡ fh£Lf.
v.fh. 2.11 xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræ‹ eh‹fhtJ cW¥ò 32 k‰W« mj‹ VHhtJ
cW¥ò 8116 våš, m¥bgU¡F¤ bjhl®tçiria¡ fh©f.
v.fh. 2.12 xU E©Qæ® gçnrhjidæš x›bthU kâ neuK« gh¡Oçah¡fë‹
v©â¡if Ïu£o¥gh»wJ. gçnrhjidæ‹ bjhl¡f¤Âš 30 gh¡Oçah¡fŸ
ÏUªjd. 14 MtJ kâ neu Koéš cŸs gh¡Oçah¡fë‹ v©â¡ifia¡
fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 317
v.fh. 2.13 M©L¡F 10% Åj« T£L t£o më¡F« xU t§»æš, xUt® `500-I it¥ò¤
bjhifahf brY¤J»wh®. 10 M©L Koéš mtU¡F¡ »il¡F« bkh¤j
bjhif v›tsÎ?
v.fh. 2.13 xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræ‹ Kjš _‹W cW¥òfë‹ TLjš 1213 k‰W«
mt‰¿‹ bgU¡f‰gy‹ -1 våš, bghJ é»j¤ijÍ« nkY« m›ÎW¥òfisÍ«
fh©f.
v.fh. 2.15 , , ,a b c d v‹gd xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš cŸsd våš
b c c a d b a d2 2 2 2- + - + - = -^ ^ ^ ^h h h h vd ãWÎf.
gæ‰Á 2.3
6. 162, 54, 18,g k‰W« , , ,812
272
92 g M»a bgU¡F¤ bjhl®tçirfë‹ n MtJ
cW¥ò rkbkåš, n-‹ kÂ¥ò fh©f.
8. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræ‹ mL¤jL¤j _‹W cW¥òfë‹ TLjš 1039 k‰W«
mt‰¿‹ bgU¡f‰gy‹ 1 våš, m¤bjhl®tçiræ‹ bghJ é»j¤ijÍ«, m«_‹W
cW¥ò¡fisÍ« fh©f.
9. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš mL¤jL¤j 3 cW¥òfë‹ bgU¡F¤ bjhif 216 k‰W«
mitfëš Ïu©ou©L cW¥ò¡fë‹ bgU¡f‰gy‹fë‹ TLjš 156 våš,
mªj cW¥òfis¡ fh©f.
10. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræ‹ mL¤jL¤j _‹W cW¥òfë‹ TLjš 7 k‰W«
mt‰¿‹ jiyÑêfë‹ TLjš 47 våš, m›ÎW¥òfis¡ fh©f.
11. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš Kjš _‹W cW¥òfë‹ TLjš 13 k‰W« mt‰¿‹
t®¡f§fë‹ TLjš 91 våš, m¤bjhl®tçiria¡ fh©f.
14. , , ,a b c d M»ad xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš mikªjhš,
a b c b c d ab bc cd- + + + = + +^ ^h h vd¡fh£Lf.
15. , , ,a b c d M»ad xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš mikªjhš , ,a b b c c d+ + + v‹gitÍ« bgU¡F¤ bjhl®tçiræš mikÍ« vd ãWÎf.
v.fh. 2.17 1 2 3 4 ...2 2 2 2- + - + v‹w bjhlç‹ Kjš 2n cW¥òfë‹ TLjš fh©f.
v.fh. 2.18 xU T£L¤ bjhlçš Kjš 14 cW¥òfë‹ TLjš 203- k‰W« mL¤j 11 cW¥òfë‹ TLjš –572 våš, m¤bjhliu¡ fh©f.
v.fh. 2.19 24 21 18 15 g+ + + + v‹w T£L¤ bjhlçš bjhl®¢Áahf v¤jid
cW¥òfis¡ T£odhš TLjš –351 »il¡F«?
v.fh. 2.20 8 Mš tFgL« mid¤J _‹¿y¡f Ïaš v©fë‹ TLjš fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«318
v.fh. 2.21 xU gynfhz¤Â‹ c£nfhz§fë‹ msÎfis tçir¥go vL¤J¡
bfh©lhš, mit xU T£L¤ bjhl®tçiria mik¡»‹wd. m¡T£L¤
bjhl®tçiræš äf¡ Fiwªj nfhzmsÎ 85c k‰W« äf ca®ªj nfhz
msÎ 215c våš, mªj¥ gynfhz¤Â‹ g¡f§fë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
gæ‰Á 2.4
5. 1 2 3 42 2 2 2
g- + - + v‹w bjhlç‹ Kjš 40 cW¥òfë‹ T£l‰gyid¡ fh©f.
6. xU T£L¤ bjhlçš Kjš 11 cW¥òfë‹ TLjš 44 k‰W« mj‹ mL¤j
11 cW¥òfë‹ TLjš 55 våš, m¤bjhliu¡ fh©f.
8. 9 Mš tFgL« mid¤J _‹¿y¡f Ïaš v©fë‹ TLjš fh©f.
9. xU T£L¤ bjhlç‹ 3 MtJ cW¥ò 7 k‰W« mj‹ 7 MtJ cW¥ghdJ 3 MtJ
cW¥Ã‹ _‹W kl§if él 2 mÂf«. m¤bjhlç‹ Kjš 20 cW¥òfë‹
T£l‰gyid¡ fh©f.
10. 300-¡F« 500-¡F« ÏilnaÍŸs 11 Mš tFgL« mid¤J Ïaš v©fë‹ T£l‰gy‹
fh©f.
11. 1 6 11 16 148xg+ + + + + = våš, x-‹ kÂ¥Ãid¡ fh©f.
12. 100-¡F« 200-¡F« ÏilnaÍŸs 5 Mš tFglhj mid¤J Ïaš v©fë‹
T£l‰gyid¡ fh©f.
17. Kjš cW¥ò a, Ïu©lh« cW¥ò b k‰W« filÁ cW¥ò c vd¡ bfh©l xU T£L¤
bjhlç‹ T£l‰gy‹ b a
a c b c a
2
2
-
+ + -
^^ ^
hh h vd¡fh£Lf.
18. xU T£L¤ bjhlçš n2 1+^ h cW¥òfŸ ÏU¥Ã‹ x‰iw¥gil cW¥òfë‹
T£l‰gyD¡F«, Ïu£il¥gil cW¥òfë‹ T£l‰gyD¡F« ÏilnaÍŸs é»j« :n n1+^ h vd ãWÎf.
19. xU T£L¤ bjhlçš Kjš m cW¥òfë‹ T£l‰gyD¡F«, Kjš n cW¥òfë‹
T£l‰gyD¡F« ÏilnaÍŸs é»j« :m n2 2 våš, m MtJ cW¥ò k‰W« n MtJ
cW¥ò M»aitfŸ :m n2 1 2 1- -^ ^h h v‹w é»j¤Âš mikÍ« vd¡ fh£Lf.
20. xU njh£l¡fhu® rçtf toéš Rt® x‹¿id mik¡f £läL»wh®. rçtf¤Â‹
Ú©l Kjš tçir¡F 97 br§f‰fŸ njit¥gL»wJ. Ëò x›bthU tçiræ‹
ÏUòwK« Ïu©ou©L br§f‰fŸ Fiwthf it¡f nt©L«. m›totik¥Ãš
25 tçirfëU¥Ã‹, mt® th§f nt©oa br§f‰fë‹ v©â¡if v¤jid?
v.fh. 2.24 2 4 8 g+ + + v‹w bgU¡F¤ bjhlçš, Kjš cW¥ÃèUªJ bjhl®¢Áahf
v¤jid cW¥òfis¡ T£odhš, TLjš 1022 »il¡F«?
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS« 319
v.fh. 2.25 xU bgU¡F¤ bjhlç‹ Kjš cW¥ò 375 k‰W« mj‹ 4 MtJ cW¥ò 192 våš,
mj‹ bghJ é»j¤ijÍ«, Kjš 14 cW¥òfë‹ TLjiyÍ« fh©f.
v.fh. 2.26 bghJ é»j« äif v©zhf ÏU¡F« xU bgU¡F¤ bjhlçš 4 cW¥òfŸ
cŸsd. Kjš Ïu©L cW¥òfë‹ TLjš 8 k‰W« mj‹ filÁ Ïu©L
cW¥òfë‹ TLjš 72 våš, m¤bjhliu¡ fh©f.
v.fh. 2.27 6 + 66 + 666 +g vD« bjhlçš Kjš n cW¥òfë‹ TLjš fh©f.
gæ‰Á 2.5
4. ËtU« KoÎW bjhl®fë‹ TLjš fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) 1 0.1 0.01 0.001 .0 1 9g+ + + + + ^ h (ii) 1 11 111 g+ + + 20 cW¥òfŸ tiu.
7. bghJ é»j« äif v©zhf cŸs xU bgU¡F¤ bjhlçš 4 cW¥òfŸ cŸsd. mj‹
Kjš Ïu©L cW¥òfë‹ TLjš 9 k‰W« filÁ Ïu©L cW¥òfë‹ TLjš 36
våš, m¤bjhliu¡ fh©f.
8. ËtU« bjhl®fë‹ Kjš n cW¥òfë‹ TLjš fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) 7 77 777 g+ + + . (ii) 0.4 0.94 0.994 g+ + + . 9. bjh‰WnehŒ guΫ fhy¤Âš, Kjš thu¤Âš 5 ngU¡F clšey¡ FiwÎ V‰g£lJ.
clšey¡FiwΉw x›bthUtU« Ïu©lhtJ thu ÏWÂæš 4 ngU¡F m¤bjh‰W
nehia¥ gu¥òt®. Ï›tifæš bjh‰WnehŒ guédhš 15 MtJ thu ÏWÂæš
v¤jid ng®, m¤bjh‰Wnehædhš gh¡f¥ggLt®?
10. e‰gâ brŒj xU ÁWtD¡F¥ gçrë¡f éU«Ãa njh£l¡fhu® Áy kh«gH§fis gçrhf
më¡f K‹tªjh®. m¢ÁWt‹ cldoahf 1000 kh«gH§fis¥ bg‰W¡ bfhŸsyh«
mšyJ Kjš ehëš 1 kh«gH«, Ïu©lh« ehëš 2 kh«gH§fŸ, _‹wh« ehëš
4 kh«gH§fŸ, eh‹fh« ehëš 8 kh«gH§fŸ g vDkhW 10 eh£fS¡F¥ bg‰W¡
bfhŸsyh« vd ÏU thŒ¥òfŸ më¤jh®. m¢ÁWt‹ mÂf v©â¡ifÍŸs
kh«gH§fis¥ bgw vªj thŒ¥Ãid nj®ªbjL¡f nt©L«?
11. Ïu£il¥gil v©â¡ifæš cW¥òfis¡ bfh©l xU bgU¡F¤ bjhlç‹ x‰iw¥
gil v©fshš F¿¡f¥gL« cW¥òfë‹ TLjè‹ _‹W kl§F, m¥bgU¡F¤
bjhlçYŸs mid¤J cW¥òfë‹ TLjY¡F¢ rkbkåš, mj‹ bghJ é»j¤ij¡
fh©f.
12. xU bgU¡F¤ bjhlç‹ Kjš n, 2n k‰W« 3n M»a cW¥òfë‹ TLjšfŸ Kiwna
, k‰W«S S S1 2 3
våš, S S S S S1 3 2 2 1
2- = -^ ^h h vd ãWÎf.
v.fh. 2.29 ËtU« bjhlç‹ TLjš fh©f. (ii) 1 3 5 25g+ + + cW¥òfŸ tiu
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«320
v.fh. 2.30 ËtU« bjhl®fë‹ TLjiy¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(ii) 12 13 14 352 2 2 2
g+ + + + (iii) 1 3 5 512 2 2 2
g+ + + + .
v.fh. 2.31 ËtU« bjhlç‹ TLjiy¡ fh©f. (ii) 11 12 13 283 3 3 3
g+ + + +
v.fh. 2.32 1 2 3 k3 3 3 3
g+ + + + = 4356 våš, k-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
v.fh. 2.34 11 br.Û, 12 br.Û, 13 br.Û, g , 24 br.Û M»adt‰iw Kiwna g¡f msÎfshf¡
bfh©l 14 rJu§fë‹ bkh¤j¥ gu¥ò fh©f.
gæ‰Á 2.6
1. ËtU« bjhl®fë‹ TLjiy¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(ii) 16 17 18 252 2 2 2
g+ + + + (v) 5 7 9 392 2 2 2
g+ + + +
(vi) 16 17 353 3 3
g+ + +
4. 1 2 3 8281k3 3 3 3
g+ + + + = våš, 1 2 3 kg+ + + + -æ‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
5. 12 br.Û, 13br.Û, g , 23 br.Û M»adt‰iw Kiwna g¡f msÎfshf¡ bfh©l
12 rJu§fë‹ bkh¤j¥ gu¥gsΡ fh©f.
6. 16 br.Û, 17 br.Û, 18 br.Û, g , 30 br.Û M»adt‰iw Kiwna g¡f msÎfshf¡
bfh©l 15 fd¢rJu§fë‹ fdmsÎfë‹ TLjš fh©f.
gŸë khzt®fS¡fhf cyf mséš fâj¤Âš eilbgW»w ngh£o r®tnjr fâj xè«Ã¡
ngh£oahF« (International Mathematical Olympiad-IMO). 1959 M« M©L Unkåah eh£oš
KjyhtJ IMO eilbg‰wJ. mÂèUªJ x›bthU tUlK« eilbg‰W tU»wJ. 100 ¡F« nk‰g£l
ehLfëèUªJ khzt®fŸ Ïš fyªJ bfhŸ»‹wd®. x›bthU eh£oèUªJ« 6 khzt®fŸ
bfh©l FG fyªJ bfhŸsyh«. Ï¥ngh£oæš g§FbgW« khzt®fŸ fâj ÃçÎfëèUªJ
nf£f¥gL« 6 édh¡fS¡F ԮΠfhz nt©L«. Ï›édh¡fŸ tH¡fkhf gŸëfëš el¤j¥gL«
ghl§fis x£o mikahJ. kÂ¥bg©fŸ mo¥gilæš khzt®fŸ ju¥gL¤j¥gLt®.
e« eh£oš, fâj xè«Ã¡ ngh£o bjhl®ghd brašghLfis njÁa ca®fâj thça« (National Board for Higher Mathematics-NBHM) ftå¤J¡bfhŸ»wJ. eh£oYŸs khzt®fëilna fâj
M‰wiy nk«gL¤Jtnj Ï¥ngh£oæ‹ neh¡fkhF«.
x›bthU M©L« IMO-š fyªJ bfhŸséU¡F« khzt®fis NBHM nj®Î brŒJ mt®fS¡F
njitahd gæ‰ÁæidÍ« më¡»wJ. g‹åu©lh« tF¥ò tiuæš gæY« gŸë khzt®fŸ
xè«Ã¡ ngh£oæš fyªJ bfhŸs jFÂÍilatuht®.
IMO g‰¿a jftšfis http:\\www.imo-official.org v‹w Ïiza jsKftçæš bgwyh«.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj« 321
3. Ïa‰fâj«
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 3.1 Ô®: x y3 5- = –16 , x y2 5+ = 31
v.fh. 3.2 11 bg‹ÁšfŸ k‰W« 3 mê¥gh‹fë‹ bkh¤j éiy ` 50. nkY«, 8 bg‹ÁšfŸ
k‰W« 3 mê¥gh‹fë‹ bkh¤j éiy 38 våš, xU bg‹Áš k‰W« xU mê¥gh‹
éiyia¡ fh©f.
v.fh. 3.3 Ú¡fš Kiwæš Ô® : 3x y4+ = –25, x y2 3- = 6
gæ‰Á 3.1
Ú¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹gh£L¤ bjhF¥òfis¤ Ô®.
1. x y2 7+ = , x y2 1- = 2. x y3 8+ = , x y5 10+ =
3. xy2
4+ = , x y3
2 5+ = 4. x y xy11 7- = , x y xy9 4 6- =
v.fh. 3.6 FW¡F¥ bgU¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â Ô®¡f.
2x + 7y – 5 = 0 –3x + 8y = –11
v.fh. 3.7 FW¡F bgU¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â ËtU« bjhF¥Ãid Ô®¡f:
3x + 5y = 25, 7x + 6y = 30
gæ‰Á 3.2
1. FW¡F¥ bgU¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹ghLfë‹
bjhF¥òfis¤ Ô®¡f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) x y3 4 24+ = , x y20 11 47- = (ii) . . .x y0 5 0 8 0 44+ = , . . .x y0 8 0 6 0 5+ =
(iii) ,x y x y23
35
23 2 6
13- =- + =
v.fh. 3.11 9 20x x2+ + v‹w ÏUgo gšYW¥ò¡nfhitæ‹ ó¢Áa§fis¡ fh©f.
ó¢Áa§fS¡F« bfG¡fS¡F« ÏilnaÍŸs mo¥gil¤ bjhl®òfis¢
rçgh®¡f.
v.fh. 3.12 xU ÏUgo gšYW¥ò¡nfhitæ‹ ó¢Áa§fë‹ TLjš –4 k‰W« mj‹ bgU¡f‰gy‹ 3 våš, m¡nfhitia¡ fh©f.
v.fh. 3.13 x = 41 k‰W« x = –1 v‹w ó¢Áa§fis¡ bfh©l ÏUgo gšYW¥ò¡nfhitia¡
fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«322
gæ‰Á 3.3
1. ËtU« ÏUgo gšYW¥ò¡nfhitfë‹ ó¢Áa§fis¡ fh©f. ó¢Áa§fS¡F«
bfG¡fS¡F« Ïilna cŸs bjhl®òfis¢ rçgh®¡f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 2 8x x2- - (ii) 4 4 1x x
2- + (iii) 6 3 7x x
2- - (iv) 4 8x x
2+
(v) 15x2- (vi) 3 5 2x x
2- + (vii) 2 2 1x x2
2- + (viii) 2 143x x
2+ -
2. ËtU« x›bthU ÃçéY« bfhL¡f¥g£LŸs nrho v©fis Kiwna
ó¢Áa§fë‹ TLjyhfΫ k‰W« mitfë‹ bgU¡f‰gydhfΫ bfh©l
gšYW¥ò¡nfhitia¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 3, 1 (ii) 2, 4 (iii) 0, 4 (iv) ,251
(v) ,31 1 (vi) ,
21 4- (vii) ,
31
31- (viii) ,3 2
v.fh. 3.14 7 3x x x3 2+ - - v‹gij x 3- Mš tF¡F« nghJ »il¡F« <Î k‰W« ÛÂ
fh©f.
gæ‰Á 3.4
1. bjhFKiw tF¤jiy¥ ga‹gL¤Â ËtUtdt‰¿‰F <Î k‰W« Û fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) ( 3 5x x x3 2+ - + ) ' (x 1- ) (ii) (3 2 7 5x x x
3 2- + - ) ' (x 3+ )
(iii) (3 4 10 6x x x3 2+ - + )'( x3 2- ) (iv) (3 4 5x x
3 2- - ) ' ( 1x3 + )
(v) (8 2 6 5x x x4 2- + - )'( 1x4 + ) (vi) (2 7 13 63 48x x x x
4 3 2- - + - )'( 1x2 - )
v.fh. 3.16 (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 6 11 6x x x3 2- + - v‹w gšYW¥ò¡nfhit¡F x 1- xU fhuâ vd ãWÎf.
(ii) 6 11 6x x x3 2+ + + v‹w gšYW¥ò¡nfhit¡F x 1+ xU fhuâ vd ãWÎf.
v.fh. 3.19 ËtUtdt‰¿‹ Û.bgh.t fh©f: (ii) 15x y z4 3 5 , 12x y z
2 7 2
gæ‰Á 3.6
2. ËtUtdt‰¿‹ Û. bgh. t fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ) (i) c d
2 2- , c c d-^ h (ii) 27x a x
4 3- , x a3 2-^ h
(iii) 3 18m m2- - , 5 6m m
2+ + (iv) 14 33x x
2+ + , 10 11x x x
3 2+ -
(v) 3 2x xy y2 2+ + , 5 6x xy y
2 2+ + (vi) 2 1x x
2- - , 4 8 3x x
2+ +
(x) a a1 35 2- +^ ^h h , a a a2 1 32 3 4- - +^ ^ ^h h h
v.fh. 3.22 ËtUtdt‰¿‹ Û. bgh. k fh©f (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(ii) 35a c b2 3 , 42a cb
3 2 , 30ac b2 3 (iii) a a1 35 2- +^ ^h h , a a a2 1 32 3 4- - +^ ^ ^h h h
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj« 323
gæ‰Á 3.7
ËtUtdt‰¿‰F Û.bgh.k fh©f.
4. 66a b c4 2 3 , 44a b c
3 4 2 , 24a b c2 3 4 6. x y xy
2 2+ , x xy
2+
7. a3 1-^ h, 2 a 1 2-^ h , a 12-^ h 9. x x4 32 3+ -^ ^h h , x x x1 4 3 2- + -^ ^ ^h h h
gæ‰Á 3.8
1. ËtU« x›bthU nrho gšYW¥ò¡nfhitfë‹ Û. bgh. k fh©f.
(i) 5 6x x2- + , 4 12x x
2+ - , Ït‰¿‹ Û. bgh. t x 2- .
2. ËtUtdt‰¿š Kiwna p x^ h k‰W« q x^ h M»at‰¿‹ Û. bgh. k, k‰W«
Û. bgh. t nkY« p x^ h M»ad bfhL¡f¥g£LŸsd. q x^ h v‹w k‰bwhU
gšYW¥ò¡nfhitia¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) x x1 22 2+ +^ ^h h , x x1 2+ +^ ^h h, x x1 22+ +^ ^h h. (ii) x x4 5 3 73 3+ -^ ^h h , x x4 5 3 7 2+ -^ ^h h , x x4 5 3 73 2+ -^ ^h h .
v.fh. 3.25 ËtU« é»jKW nfhitfis vëa toé‰F¢ RU¡Ff.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) xx
7 285 20
++ (ii)
x x
x x
3 2
53 4
3 2
+
- (iii) x x
x x
9 12 5
6 5 12
2
+ -
- + (iv) x x x
x x x
1 2 3
3 5 42
2
- - -
- - +
^ ^
^ ^
h h
h h
gæ‰Á 3.9
ËtUtdt‰iw vëa toé‰F¢ RU¡Ff. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) x x
x x
3 12
6 92
2
-
+ (ii) x
x
1
14
2
-
+ (iii) x x
x
1
12
3
+ +
-
(iv) x
x
9
272
3
-
- (v) x x
x x
1
12
4 2
+ +
+ + (F¿¥ò: 1x x4 2+ + = x x1
2 2 2+ -^ h vd¡bfhŸf)
(vi) x x
x
4 16
84 2
3
+ +
+ (vii) x x
x x
2 5 3
2 32
2
+ +
+ - (viii) x x
x
9 2 6
2 1622
4
+ -
-^ ^h h
(ix) x x x
x x x
4 2 3
3 5 42
2
- - -
- - +
^ ^
^ ^
h h
h h (x)
x x x
x x x
10 13 40
8 5 502
2
+ - +
- + -
^ ^
^ ^
h h
h h (xi)
x x
x x
8 6 5
4 9 52
2
+ -
+ +
(xii) x x x
x x x x
7 3 2
1 2 9 142
2
- - +
- - - +
^ ^
^ ^ ^
h h
h h h
v.fh. 3.26 (ii) a ab b
a b
22 2
3 3
+ +
+ v‹gij a ba b2 2
-- Mš bgU¡Ff.
v.fh. 3.27 (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) x
x
1
4 42-
- v‹gij xx
11
+- Mš tF¡f. (ii)
xx
31
3
+- v‹gij
xx x3 9
12
++ + Mš tF¡f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«324
gæ‰Á 3.10
1. ËtU« é»jKW nfhitfis¥ bgU¡», éilia¢ RU¡»a toéš vGJf. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) x
x xxx
22
23 6
2
#+-
-+ (ii)
x
x
x x
x x
4
81
5 36
6 82
2
2
2
#-
-
- -
+ +
(iii) x x
x x
x
x x
20
3 10
8
2 42
2
3
2
#- -
- -
+
- +
2. ËtUtd‰iw vëa toéš RU¡Ff:
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) x
x
x
x1 1
2
2
'+ -
(ii) x
xxx
49
3676
2
2
'-
-++
v.fh. 3.28 (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
RU¡Ff: (i) xx
xx
32
21
++ +
-- (ii)
xx
11
2-+
^ h +
x 11+
v.fh. 3.29 x
x
2
12
3
+
- cl‹ vªj é»jKW nfhitia¡ T£odhš x
x x
2
2 32
3 2
+
- + »il¡F«?
gæ‰Á 3.11
1. ËtUtdt‰iw ÏU gšYW¥ò¡nfhitfë‹ xU Ëdkhf (é»jKW
nfhitahf) vëa toéš RU¡Ff. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) x
xx2 2
83
-+
- (ii)
x x
x
x x
x
3 2
2
2 3
32 2+ +
+ +- -
-
(iii) x
x x
x x
x x
9
6
12
2 242
2
2
2
-
- - +- -
+ - (iv) x x
x
x x
x
7 10
2
2 15
32 2- +
- +- -
+
(v) x x
x x
x x
x x
3 2
2 5 3
2 3 2
2 7 42
2
2
2
- +
- + -- -
- -
2. x
x
2
12
3
+
- cl‹ vªj é»jKW¡ nfhitia¡ T£l x
x x
2
3 2 42
3 2
+
+ + »il¡F«?
3. vªj é»jKW nfhitia x
x x2 1
4 7 53 2
-- + -èUªJ fê¡f x x2 5 1
2- + »il¡F«?
v.fh. 3.31 t®¡f_y« fh©f. (iii) (2 3 ) 24x y xy2
+ -
v.fh. 3.32 t®¡f_y« fh©f. (ii) 2xx
16
6+ -
gæ‰Á 3.12
1. ËtUtdt‰¿‰F t®¡f_y« fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(iii) 44x x11 2+ -^ h (iv) 4x y xy2- +^ h (v) 121x y8 6 ' 81x y
4 8
(vi) x y a b b c
a b x y b c
25
644 6 10
4 8 6
+ - +
+ - -
^ ^ ^
^ ^ ^
h h h
h h h
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj« 325
2. ËtUtdt‰¿‰F t®¡f_y« fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 16 24 9x x2- + (iii) 4 9 25 12 30 20x y z xy yz zx
2 2 2+ + - + -
(iv) 2xx
14
4+ +
v.fh. 3.36 Ô®¡f : 6 5 25x x2- - = 0
gæ‰Á 3.14
fhuâ¥gL¤J« Kiwæš ÑnH bfhL¡f¥g£l ÏUgo¢ rk‹ghLfis¤ Ô®¡f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 81x2 3 2+ -^ h = 0 (ii) 3 5 12x x2- - = 0 (iii) 3x x5 2 5
2+ - = 0
(v) xx
3 8- = 2 (vi) xx1+ =
526 (viii) 1a b x a b x
2 2 2 2 2- + +^ h = 0
(ix) 2 5x x1 12+ - +^ ^h h = 12 (x) 3 5x x4 42- - -^ ^h h = 12
gæ‰Á 3.15
2. ÏUgo¢ N¤Âu¤ij¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹ghLfis¤ Ô®¡f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 7 12x x2- + = 0 (ii) 15 11 2x x
2- + = 0
(iii) xx1+ = 2
21 (iv) 3 2a x abx b
2 2 2- - = 0
v.fh. 3.42 xU v© k‰W« mj‹ jiyÑê M»at‰¿‹ TLjš 551 våš, mªj v©iz¡
fh©f.
v.fh. 3.45 ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs ÏUgo¢ rk‹ghLfë‹ _y§fë‹ j‹ikia MuhŒf.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 11 10 0x x2- - = (ii) 4 28 49 0x x
2- + = (iii) 2 5 5 0x x
2+ + =
gæ‰Á 3.17
1. rk‹ghLfë‹ _y§fë‹ j‹ikia MuhŒf.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 8 12 0x x2- + = (ii) 2 3 4 0x x
2- + =
(iii) 9 12 4 0x x2+ + = (iv) 3 2 2 0x x6
2- + =
(v) 1 0x x53
322
- + = (vi) x a x b ab2 2 4- - =^ ^h h
2. ËtU« rk‹ghLfë‹ _y§fŸ bkŒba©fŸ k‰W« rkkhdit våš, k Ï‹
kÂ¥òfis¡f©LÃo. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 2 10 0x x k2- + = (ii) 12 4 3 0x kx
2+ + =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«326
3. 2 2 0x a b x a b2 2 2+ + + + =^ ^h h v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ bkŒba©fŸ mšy
vd¡ fh£Lf.
4. 3 2 0p x pqx q2 2 2
- + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ bkŒba©fŸ mšy vd¡
fh£Lf.
v.fh. 3.48 3 10 0x x k2- + = v‹w rk‹gh£o‹ xU _y«
31 våš, k‰bwhU _y¤ij¡
fh©f. nkY« k-‹ kÂ¥igÍ« fh©f.
v.fh. 3.49 5 0ax x c2- + = v‹w ÏUgo¢ rk‹gh£o‹ _y§fë‹ TLjš 10 k‰W«
bgU¡f‰gy‹ 10 våš, a k‰W« c M»at‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
v.fh. 3.50 2 3 1 0x x2- - = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ a k‰W« b våš, ËtUtdt‰¿‹
kÂ¥òfis¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(ii) ba
ab
+ (iii) a b- , ϧF >a b (iv) 2 2
ba
ab
+e o
(v) 1 1ab a
b+ +c `m j (vi) 4 4a b+ (vii)
3 3
ba
ab
+
v.fh. 3.51 7 3+ k‰W« 7 3- M»at‰iw _y§fshf¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghL
x‹¿id mik¡f.
gæ‰Á 3.18
1. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs rk‹ghLfë‹ _y§fë‹ TLjš k‰W« bgU¡f‰gy‹
M»at‰iw¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 6 5 0x x2- + = (ii) 0kx rx pk
2+ + =
(iii) 3 5 0x x2- = (iv) 8 25 0x
2- =
2. bfhL¡f¥g£LŸs _y§fis¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghLfis mik¡fΫ.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 3 , 4 (ii) 3 7+ , 3 7- (iii) ,2
4 72
4 7+ -
3. 3 5 2x x2- + = 0 v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ a , b våš, ËtUtdt‰¿‹
kÂ¥òfis¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) ba
ab
+ (ii) a b- (iii) 2 2
ba
ab
+
4. a , b v‹gd 3 6 4x x2- + = 0 v‹D« rk‹gh£o‹ _y§fŸ våš,
2 2a b+ -‹ kÂ¥ò¡
fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj« 327
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 3.4 Ú¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â Ô®¡f: x y101 99+ = 499, x y99 101+ = 501
v.fh. 3.5 Ú¡fš Kiwæš Ô®: x y3 2 +^ h = xy7 ; x y3 3+^ h = xy11
gæ‰Á 3.1
Ú¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹gh£L¤ bjhF¥òfis¤ Ô®.
5. x y xy3 5 20+ = ,
x y xy2 5 15+ = , 0,x y 0! ! 6. x y xy8 3 5- = , x y xy6 5 2- =-
7. x y13 11 70+ = , x y11 13 74+ = 8. x y65 33 97- = , x y33 65 1- =
9. x y15 2 17+ = , , ,
x yx y1 1
536 0 0! !+ =
10. x y2
32
61+ = , 0, 0, 0
x yx y3 2 ! !+ =
v.fh. 3.8 X® <çy¡f v©âš, x‹wh« Ïl Ïy¡f v©, g¤jh« Ïl Ïy¡f v©iz¥
nghš ÏU kl§fhf cŸsJ. Ïy¡f§fŸ Ïl« kh¿dhš »il¡F« òÂa v©,
bfhL¡f¥g£l v©izél 27 mÂf« våš, bfhL¡f¥g£l <çy¡f v©iz¡
f©LÃo¡f.
v.fh. 3.9 xU Ëd¤Â‹ bjhFÂia 3 Mš bgU¡»Í« gFÂæèUªJ 3 I¡ Fiw¤jhš
»il¡f¥bgW« Ëd« 1118 . Mdhš, mnj Ëd¤Â‹ bjhFÂÍl‹ 8 I¡ T£o,
gFÂia ÏUkl§fh¡»dhš »il¡f¥ bgW« Ëd« 52 våš, m¥Ã‹d¤ij¡
f©LÃo.
v.fh. 3.10 8 M©fŸ k‰W« 12 ÁWt®fŸ nr®ªJ xU ntiyia 10 eh£fëš brŒJ Ko¥g®.
mnj ntiyia 6 M©fŸ k‰W« 8 ÁWt®fŸ nr®ªJ 14 eh£fëš brŒJ
Ko¥g®. xU M© jåahf m›ntiyia v¤jid eh£fëš brŒJ Ko¥gh®?
xU ÁWt‹ jåahf m›ntiyia v¤jid eh£fëš brŒJ Ko¥gh‹?
gæ‰Á 3.2
1. FW¡F¥ bgU¡fš Kiwia¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹gh£o‹ bjhF¥òfis¤
Ô®¡f. (iv) ,x y x y5 4 2 2 3 13- =- + =
2. ËtU« fz¡FfS¡fhd¢ rk‹ghLfis mik¤J, mt‰¿‹ Ô®Îfis¡ fh©f.
(i) xU v© k‰bwhU v©â‹ _‹W kl§ifél 2 mÂf«. Á¿a v©â‹
4 kl§fhdJ bgça v©izél 5 mÂf« våš, m›bt©fis¡ fh©f.
(ii) ÏU eg®fë‹ tUkhd§fë‹ é»j« 9 : 7. mt®fë‹ bryÎfë‹ é»j« 4 : 3. x›bthUtU« khjbkh‹W¡F ` 2000 nrä¡f Koªjhš, mt®fSila
khjhªÂu tUkhd¤ij¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«328
(iii) xU <çy¡f v©â‹ kÂ¥ò mj‹ Ïy¡f§fë‹ TLjš nghš 7 kl§F
cŸsJ. Ïy¡f§fis ÏlkhWjš brŒa »il¡F« v© bfhL¡f¥g£l
v©izél 18 FiwÎ våš, m›bt©iz¡ fh©f.
(iv) 3 eh‰fhèfŸ k‰W« 2 nkirfë‹ bkh¤j éiy ` 700. nkY« 5 eh‰fhèfŸ
k‰W« 3 nkirfë‹ bkh¤jéiy ` 1100 våš, 2 eh‰fhèfŸ k‰W« 3
nkirfë‹ bkh¤jéiyia¡ fh©f.
(v) xU br›tf¤Â‹ Ús¤ij 2 br. Û mÂfç¤J mfy¤ij 2 br.Û Fiw¤jhš, mj‹
gu¥ò 28 r. br.Û Fiw»wJ. Ús¤ij 1 br.Û Fiw¤J mfy¤ij 2 br.Û mÂfç¤jhš,
br›tf¤Â‹ gu¥ò 33 r. br. Û mÂfç¡F« våš, br›tf¤Â‹ gu¥ig¡ fh©f.
(vi) Óuhd ntf¤Âš xU F¿¥Ã£l öu¤ij xU bjhl® t©o F¿¥Ã£l neu¤Âš
flªjJ. bjhl® t©oæ‹ ntf« kâ¡F 6 ».Û vd mÂfç¡f¥g£oUªjhš
m¤öu¤ij¡ fl¡f, F¿¥Ãl¥g£oUªj neu¤ij él 4 kâ neu« Fiwthf
m¤bjhl® t©o vL¤J¡ bfh©oU¡F«. bjhl® t©oæ‹ ntf« kâ¡F
6 ».Û vd Fiw¡f¥g£oUªjhš, mnj öu¤ij¡ fl¡f F¿¥Ãl¥g£oUªj
neu¤ijél 6 kâneu« mÂfç¤ÂU¡F« våš, gaz öu¤ij¡ f©LÃo.
v.fh. 3.15 2 14 19 6x x x x4 3 2+ - - + -I x2 1+ Mš tF¡F« nghJ, 6x ax bx
3 2+ - -
v‹gJ <thdhš, a k‰W« b M»at‰¿‹ kÂ¥òfisÍ« k‰W« ÛÂiaÍ«
fh©f.
gæ‰Á 3.4
2. 10 35 50 29x x x x4 3 2+ + + + vD« gšYW¥ò¡nfhitia x 4+ Mš tF¡f¡
»il¡F« <Î 6x ax bx3 2- + + våš a, b M»at‰¿‹ kÂ¥òfisÍ« k‰W«
ÛÂiaÍ« fh©f
3. 8 2 6 7x x x4 2- + - v‹gij x2 1+ Mš tF¡f¡ »il¡F« <Î 4 3x px qx
3 2+ - +
våš, p, q M»at‰¿‹ kÂ¥òfisÍ«, ÛÂiaÍ« fh©f.
v.fh. 3.17 2 3 3 2x x x3 2- - + vD« gšYW¥ò¡nfhitia xUgo¡ fhuâfshf
fhuâ¥gL¤Jf.
v.fh. 3.18 fhuâ¥gL¤Jf: 3 10 24x x x3 2- - +
gæ‰Á 3.5
1. ËtU« gšYW¥ò¡nfhitfis fhuâ¥gL¤Jf.
(x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) 2 5 6x x x3 2- - + (ii) 4 7 3x x3
- + (iii) 23 142 120x x x3 2- + -
(iv) 4 5 7 6x x x3 2- + - (v) 7 6x x
3- + (vi) 13 32 20x x x
3 2+ + +
(vii) 2 9 7 6x x x3 2- + + (viii) 5 4x x
3- + (ix) 10 10x x x
3 2- - +
(x) 2 11 7 6x x x3 2+ - - (xi) 14x x x
3 2+ + - (xii) 5 2 24x x x
3 2- - +
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj« 329
v.fh. 3.19 ËtUtdt‰¿‹ Û.bgh.t fh©f:
(iii) 6 x x2 3 22- -^ h, 8 x x4 4 1
2+ +^ h, 12 x x2 7 3
2+ +^ h
v.fh. 3.20 3 3x x x4 3+ - - k‰W« 5 3x x x
3 2+ - + M»a gšYW¥ò¡nfhitfë‹
Û.bgh.t fh©f.
v.fh. 3.21 3 6 12 24x x x x4 3 2+ - - k‰W« 4 14 8 8x x x x
4 3 2+ + - M»a gšYW¥ò¡
nfhitfë‹ Û. bgh. t fh©f.
gæ‰Á 3.6
2. ËtUtdt‰¿‹ Û. bgh. t fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(vii) 2x x2- - , 6x x
2+ - , 3 13 14x x
2- + (viii) 1x x x
3 2- + - , 1x
4-
(ix) 24 x x x6 24 3 2- -^ h, 20 x x x2 3
6 5 4+ +^ h
3. ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs gšYW¥ò¡nfhitfë‹ nrhofS¡F tF¤jš go Kiwæš
Û. bgh. t fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) 9 23 15x x x3 2- + - , 4 16 12x x
2- +
(ii) 3 18 33 18x x x3 2+ + + , 3 13 10x x
2+ +
(iii) 2 2 2 2x x x3 2+ + + , 6 12 6 12x x x
3 2+ + +
(iv) 3 4 12x x x3 2- + - , 4 4x x x x
4 3 2+ + +
v.fh. 3.22 ËtUtdt‰¿‹ Û. bgh. k fh©f (iv) x y3 3+ , x y
3 3- , x x y y
4 2 2 4+ +
gæ‰Á 3.7
ËtUtdt‰¿‰F Û.bgh.k fh©f.
8. 2 18x y2 2- , 5 15x y xy
2 2+ , 27x y
3 3+
10. 10 x xy y9 62 2+ +^ h, 12 x xy y3 5 2
2 2- -^ h, 14 x x6 2
4 3+^ h.
v.fh. 3.23 3 5 26 56x x x x4 3 2+ + + + k‰W« 2 4 28x x x x
4 3 2+ - - + M»at‰¿‹ Û.bgh.t
5 7x x2+ + våš, mt‰¿‹ Û. bgh.k-it¡ fh©f.
v.fh. 3.24 ÏU gšYW¥ò¡nfhitfë‹ Û. bgh. t k‰W« Û. bgh. k Kiwna x 1+ k‰W«
1x6- . nkY«, xU gšYW¥ò¡nfhit 1x
3+ våš, k‰bwh‹iw¡ fh©f.
gæ‰Á 3.8
1. ËtU« x›bthU nrho gšYW¥ò¡nfhitfë‹ Û. bgh. k fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(ii) 3 6 5 3x x x x4 3 2+ + + + , 2 2x x x
4 2+ + + , Ït‰¿‹ Û. bgh. t 1x x
2+ + .
(iii) 2 15 2 35x x x3 2+ + - , 8 4 21x x x
3 2+ + - , Ït‰¿‹ Û. bgh. t x 7+ .
(iv) 2 3 9 5x x x3 2- - + , 2 10 11 8x x x x
4 3 2- - - + , Ït‰¿‹ Û. bgh. t x2 1- .
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«330
2. ËtUtdt‰¿š Kiwna p x^ h k‰W« q x^ h M»at‰¿‹ Û. bgh. k, k‰W« Û. bgh. t nkY« p x^ h M»ad bfhL¡f¥g£LŸsd. q x^ h v‹w k‰bwhU gšYW¥ò¡nfhitia¡
fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(iii) x y x x y y4 4 4 2 2 4- + +^ ^h h, x y
2 2- , x y
4 4- .
(iv) x x x4 5 13- +^ ^h h, x x5
2+^ h, x x x5 9 2
3 2- -^ h.
(v) x x x x1 2 3 32
- - - +^ ^ ^h h h, x 1-^ h, x x x4 6 33 2- + -^ h.
(vi) 2 x x1 42
+ -^ ^h h, x 1+^ h, x x1 2+ -^ ^h h.
v.fh. 3.26 (iii) x
x
4
82
3
-
- v‹gij x x
x x
2 4
6 82
2
+ +
+ + Mš bgU¡Ff.
v.fh. 3.27 (iii) x
x
25
12
2
-
- v‹gij x x
x x
4 5
4 52
2
+ -
- - Mš tF¡f.
gæ‰Á 3.10
1. ËtU« é»jKW nfhitfis¥ bgU¡», éilia¢ RU¡»a toéš vGJf
(x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(iv) 4 16x x
xxx
x xx x
3 216
644
2 8
2
2
2
3
2
2# #- +-
+-
- -- +
(v) x x
x x
x x
x x
2
3 2 1
3 5 2
2 3 22
2
2
2
#- -
+ -
+ -
- -
(vi) x x
x
x x
x x
x x
x
2 4
2 1
2 5 3
8
2
32 2
4
2# #+ +
-
+ -
-
-
+
2. ËtUtd‰iw vëa toéš RU¡Ff: (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(iii) x
x x
x x
x x
25
4 5
7 10
3 102
2
2
2
'-
- -
+ +
- - (iv) x x
x x
x x
x x
4 77
11 28
2 15
7 122
2
2
2
'- -
+ +
- -
+ +
(v) x x
x x
x x
x x
3 10
2 13 15
4 4
2 62
2
2
2
'+ -
+ +
- +
- - (vi) x
x x
x x
x
9 16
3 4
3 2 1
4 42
2
2
2
'-
- -
- -
-
(vii) x x
x x
x x
x x
2 9 9
2 5 3
2 3
2 12
2
2
2
'+ +
+ -
+ -
+ -
v.fh. 3.28 RU¡Ff: (iii) x
x x
x x
x x
9
6
12
2 242
2
2
2
-
- - +- -
+ -
v.fh. 3.30 xx
xx
xx
12 1
2 11
12
-- -
++ +
++c m v‹gij ÏU gšYW¥ò¡nfhitfë‹ xU
Ëdkhf (é»jKW nfhitahf) vëa toéš RU¡Ff.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj« 331
gæ‰Á 3.11
1. ËtUtdt‰iw ÏU gšYW¥ò¡nfhitfë‹ xU Ëdkhf (é»jKW
nfhitahf) vëa toéš RU¡Ff. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(vi) x x
x
x x
x x
6 8
4
20
11 302
2
2
2
+ +
- -- -
- + (vii) xx
x
xxx
12 5
1
11
3 22
2
++ +
-
+ ---` j= G
(viii) x x x x x x3 2
15 61
4 32
2 2 2+ +
++ +
-+ +
.
4. P = x yx+
, Q = x yy
+ våš,
P Q P Q
Q1 22 2-
--
I¡ fh©f.
v.fh. 3.32 t®¡f_y« fh©f. (iii) x x x x x x6 2 3 5 2 2 12 2 2- - - + - -^ ^ ^h h h
gæ‰Á 3.12
2. ËtUtdt‰¿‰F t®¡f_y« fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(ii) x x x x x25 8 15 2 152 2 2- + + - -^ ^ ^h h h
(v) x x x x x x6 5 6 6 2 4 8 32 2 2+ - - - + +^ ^ ^h h h
(vi) x x x x x x2 5 2 3 5 2 6 12 2 2- + - - - -^ ^ ^h h h
v.fh. 3.33 10 37 60 36x x x x4 3 2- + - + -‹ t®¡f_y¤ij¡ fh©f
v.fh. 3.34 x x x x6 19 30 254 3 2- + - + -‹ t®¡f_y¤ij¡ fh©f.
v.fh. 3.35 28 12 9m nx x x x2 3 4
- + + + MdJ xU KG t®¡f« våš, m, n M»at‰¿‹
kÂ¥òfis¡ fh©f.
gæ‰Á 3.13
1. ËtU« gšyW¥ò¡ nfhitfë‹ t®¡f_y¤ij tF¤jš Kiw_y« fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) 4 10 12 9x x x x4 3 2- + - + (ii) 4 8 8 4 1x x x x
4 3 2+ + + +
(iii) 9 6 7 2 1x x x x4 3 2- + - + (iv) 4 25 12 24 16x x x x
2 3 4+ - - +
2. ËtU« gšYW¥ò¡nfhitfŸ KGt®¡f§fŸ våš, a, b M»at‰¿‹ kÂ¥òfis¡
fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) 4 12 37x x x ax b4 3 2- + + + (ii) 4 10x x x ax b
4 3 2- + - +
(iii) 109ax bx x x60 364 3 2+ + - + (iv) 40 24 36ax bx x x
4 3 2- + + +
v.fh. 3.37 Ô®¡f : x x x x7 216
6 9
1
9
12 2-
-- +
+-
= 0
v.fh. 3.38 Ô®¡f : x24 10- = x3 4- , x3 4 0>-
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«332
gæ‰Á 3.14
fhuâ¥gL¤J« Kiwæš ÑnH bfhL¡f¥g£l ÏUgo¢ rk‹ghLfis¤ Ô®¡f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(iv) 3 x 62-^ h = x x 7 3+ -^ h (vii)
xx
xx
11
++ + =
1534
v.fh. 3.39 t®¡f¥ ó®¤Â Kiwæš 5 6 2x x2- - = 0-I¤ Ô®¡f.
v.fh. 3.40 t®¡f¥ ó®¤Â Kiwæš rk‹gh£il¤ Ô®¡f: 3 2a x abx b2 2 2
- + = 0
v.fh. 3.41 ÏUgo¢ N¤Âu¤ij¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹gh£il¤ Ô®.
x x11
22
++
+ =
x 44+
ϧF x 1 0!+ , x 2 0!+ k‰W« x 4 0!+ .
gæ‰Á 3.15
1. t®¡f¥ ó®¤Â Kiwæš Ã‹tU« rk‹ghLfis¤ Ô®¡f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) 6 7x x2+ - = 0 (ii) 3 1x x
2+ + = 0
(iii) 2 5 3x x2+ - = 0 (iv) 4 4x bx a b
2 2 2+ - -^ h = 0
(v) x x3 1 32- + +^ h = 0 (vi)
xx
15 7-+ = x3 2+
2. ÏUgo¢ N¤Âu¤ij¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹ghLfis¤ Ô®¡f. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(v) a x 12+^ h = x a 1
2+^ h (vi) 36 12x ax a b
2 2 2- + -^ h = 0
(vii) xx
xx
11
43
+- +
-- =
310 (viii) a x a b x b
2 2 2 2 2+ - -^ h = 0
v.fh. 3.43 xU K¡nfhz¤Â‹ mo¥g¡f« mj‹ F¤Jau¤ijél 4 br.Û mÂf«.
K¡nfhz¤Â‹ gu¥ò 48 r.br.Û våš, m«K¡nfhz¤Â‹ mo¥g¡f¤ijÍ«
cau¤ijÍ« fh©f.
v.fh. 3.44 xU k»GªJ òw¥gl nt©oa neu¤ÂèUªJ 30 ãäl« jhkjkhf¥ òw¥g£lJ.
150 ».Û öu¤Âš cŸs nrUäl¤ij rçahd neu¤Âš br‹wila mjDila
tH¡fkhd ntf¤ij kâ¡F 25 ».Û mÂf¥gL¤j nt©oæUªjJ våš,
k»GªÂ‹ tH¡fkhd ntf¤ij¡ fh©f.
gæ‰Á 3.16
1. xU v© k‰W« mj‹ jiyÑê M»at‰¿‹ TLjš 865 våš, mªj v©iz¡
fh©f.
2. Ïu©L äif v©fë‹ t®¡f§fë‹ é¤Âahr« 45. Á¿a v©â‹ t®¡f«
MdJ, bgça v©â‹ eh‹F kl§»‰F¢ rk« våš, mªj v©fis¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj« 333
3. xU étrhæ 100 r.Û gu¥gséš xU br›tf tot¡ fhŒf¿¤ njh£l¤ij mik¡f
éU«Ãdh®. mtçl« 30 Û ÚsnkÍŸs KŸf«Ã ÏUªjjhš Å£o‹ kšRtiu¤
njh£l¤Â‹ eh‹fhtJ g¡f ntèahf it¤J¡ bfh©L m¡f«Ãahš _‹W
g¡fK« ntèia mik¤jh®. njh£l¤Â‹ g¡f msÎfis¡ fh©f.
4. xU br›tf tot ãy« 20 Û Ús« k‰W« 14 Û mfy« bfh©lJ. mij¢ R‰¿
btë¥òw¤Âš mikªJŸs Óuhd mfyKŸs ghijæ‹ gu¥ò 111 r.Û våš,
ghijæ‹ mfy« v‹d?
5. Óuhd ntf¤Âš xU bjhl® t©oahdJ (train) 90 ».Û öu¤ij¡ flªjJ.
mjDila ntf« kâ¡F 15 ».Û mÂfç¡f¥g£oUªjhš, gaz« brŒÍ« neu« 30 ãäl§fŸ FiwªÂU¡F« våš, bjhl® t©oæ‹ Óuhd ntf« fh©f.
6. mirt‰w Úçš xU ÏaªÂu¥gl»‹ ntf« kâ¡F 15 ».Û. v‹f. m¥glF
Únuh£l¤Â‹ Âiræš 30 ».Û öu« br‹W, ÃwF v®¤ Âiræš ÂU«Ã 4 kâ 30 ãäl§fëš Û©L« òw¥g£l Ïl¤Â‰F ÂU«Ã tªjhš Úç‹ ntf¤ij¡ fh©f.
7. xU tUl¤Â‰F K‹ò, xUtç‹ taJ mtUila kfå‹ taij¥nghš 8 kl§F.
j‰nghJ mtUila taJ, kfå‹ ta‹ t®¡f¤Â‰F¢ rk« våš, mt®fSila
j‰nghija taij¡ fh©f.
8. xU rJu§f¥ gyifæš 64 rk rJu§fŸ cŸsd. x›bthU rJu¤Â‹ gu¥ò
6.25 r.brÛ. v‹f. rJu§f¥ gyifæš eh‹F¥ g¡f§fëY« btë¥òw rJu§fis
x£o 2 br.Û mfy¤Âš g£ilahd Xu« cŸsJ våš, rJu§f¥ gyifæ‹ g¡f¤Â‹
Ús¤Âid¡ fh©f.
9. xU ntiyia¢ brŒa A-¡F B-ia él 6 eh£fŸ Fiwthf¤ njit¥gL»wJ.
ÏUtU« nr®ªJ m›ntiyia¢ brŒjhš mij 4 eh£fëš Ko¡f ÏaY« våš, B
jåna m›ntiyia v¤jid eh£fëš Ko¡f ÏaY«?
10. xU Ïuæš ãiya¤ÂèUªJ Ïu©L bjhl® t©ofŸ xnu neu¤Âš òw¥gL»‹wd.
Kjš t©o nk‰F Âiria neh¡»Í«, Ïu©lh« t©o tl¡F Âiria neh¡»Í«
gaz« brŒ»‹wd. Kjš t©oahdJ Ïu©lhtJ t©oia él kâ¡F 5 ». Û
mÂf ntf¤Âš brš»wJ. Ïu©L kâ neu¤Â‰F¥ ÃwF mt‰¿‰F ÏilnaÍŸss
bjhiyÎ 50 ».Û. våš, x›bthU t©oæ‹ ruhrç ntf¤Âid¡ fh©f.
v.fh. 3.46 a k‰W« b M»ad bkŒba©fŸ. nkY« c xU é»jKW v© vd mikªj
rk‹ghL ( ) ( ) ( )a b c x a b x a b c22- + + - + - - = 0 ‹ _y§fŸ MdJ
é»jKW v©fŸ vd ãWÎf.
v.fh. 3.47 2 7 0x x k k1 3 3 22- + + + =^ ^h h v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ bkŒba©fŸ
k‰W« rk« våš k-‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
gæ‰Á 3.17
2. ËtU« rk‹ghLfë‹ _y§fŸ bkŒba©fŸ k‰W« rkkhdit våš, k Ï‹
kÂ¥òfis¡f©LÃo. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(iii) 5 0x k x2 22+ - + =^ h (iv) 2 1 0k x k x1 1
2+ - - + =^ ^h h
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«334
5. 0, 0, 0, 0a b c d! ! ! ! vd mikªj 2 0a b x ac bd x c d2 2 2 2 2+ - + + + =^ ^h h
v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ rkbkåš, ba
dc= vd ãWÎf.
6. x a x b x b x c x c x a 0- - + - - + - - =^ ^ ^ ^ ^ ^h h h h h h -‹ _y§fŸ v¥bghGJ«
bkŒba©fŸ v‹W«, a b c= = vd Ïšyhéoš k£Lnk m«_y§fŸ rkk‰wit
v‹W« ãWÎf.
7. rk‹ghL 2 0m x mcx c a12 2 2 2
+ + + - =^ h -‹ _y§fŸ rk« våš, c a m12 2 2= +^ h
vd ãWÎf.
v.fh. 3.50 2 3 1 0x x2- - = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ a k‰W« b våš, ËtUtdt‰¿‹
kÂ¥òfis¡ fh©f. (mid¤J c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) 2 2a b+ (vi) 4 4
a b+ (vii) 3 3
ba
ab
+
v.fh. 3.52 k‰W«a b v‹gd 3 4 1x x2- + = 0 v‹D« rk‹gh£o‹ _y§fŸ våš,
2
ba k‰W«
2
ab M»at‰iw _y§fshf¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹gh£oid
mik¡f.
gæ‰Á 3.18
5. a , b v‹gd 2 3 5x x2- - = 0-‹ _y§fŸ våš,
2a k‰W«
2b M»at‰iw
_y§fshf¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghL x‹¿id mik¡f.
6. 3 2x x2- + = 0-‹ _y§fŸ a , b våš, a- k‰W« b- M»at‰iw _y§fshf¡
bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghL x‹¿id mik¡f.
7. a ,b v‹gd 3 1x x2- - = 0-‹ _y§fŸ våš, 1
2a
k‰W« 12b
M»at‰iw
_y§fshf¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹ghL x‹¿id mik¡f.
8. 3 6 1x x2- + = 0 v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ a ,b våš, Ñœ¡fhQ« _y§fis¡
bfh©l rk‹ghLfismik¡f (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) ,1 1a b
(ii) ,2 2a b b a (iii) 2 , 2a b b a+ +
9. 4 3 1x x2- - = 0 v‹w rk‹gh£o‹ _y§fë‹ jiyÑêfis _y§fshf¡ bfh©l
rk‹ghL x‹¿id mik¡f.
10. 3 81x kx2+ - = 0 v‹w rk‹gh£o‹ xU _y« k‰bwhU _y¤Â‹ t®¡fbkåš, k-‹
kÂ¥ig¡ fh©f.
11. x ax2 64 02- + = v‹w rk‹gh£o‹ xU _y« k‰bwhU _y¤Â‹ ÏUkl§F våš,
a-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
12. 5 1x px2- + = 0 v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ a k‰W« b v‹f. nkY« a b- = 1
våš, p-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - mâfŸ 335
4. mâfŸ
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 4.1 m£ltizæš 5 eh£fë‹ ca®ªj
(H) bt¥gãiy k‰W« Fiwªj (L) bt¥gãiy (ghu‹Ë£oš) ju¥g£LŸsd.
5 eh£fë‹ ca®ªj k‰W« Fiwªj
bt¥gãiyfis mâ tot¤Âš Kiwna
Kjš ãiu ca®ªj bt¥gãiyiaÍ«,
2-M« ãiu Fiwªj bt¥gãiyiaÍ«
F¿¥gjhf mik¡fΫ. mÂf bt¥gãiy cila ehis¡ fh©f.
v.fh. 4.2 eh‹F czÎ¥ bghU£fëš x›bth‹¿Y« cŸs bfhG¥ò¢ r¤J,
fh®nghiAonu£ k‰W« òuj¢ r¤J M»t‰¿‹ msÎfŸ (»uhäš) Ñœ¡f©lthW
m£ltiz¥gL¤j¥g£LŸsJ.
bghUŸ 1 bghUŸ 2 bghUŸ 3 bghUŸ 4
bfhG¥ò¢ r¤J 5 0 1 10
fh®nghiAonu£ 0 15 6 9
òuj¢ r¤J 7 1 2 8
nk‰f©l étu§fis 3 4# k‰W« 4 3# mâfshf vGJf.
v.fh. 4.3 A aij
= =6 @
1
6
3
9
4
2
7
2
8
5
0
1- -
J
L
KKKKK
N
P
OOOOO våš, (i) mâæ‹ tçir (ii) a
13 k‰W« a
42 cW¥òfŸ
(iii) 2 v‹w cW¥ò mikªJŸs ãiy M»adt‰iw¡ fh©f.
v.fh. 4.4 a i j2 3ij= - v‹w cW¥òfis¡ bfh©l, tçir 2 3# cŸs mâ
A aij
= 6 @-æid mik¡fΫ.
v.fh. 4.5 A8
1
5
3
2
4=
-e o våš, A
T k‰W« ( )A
T T M»at‰iw¡ fh©f.
gæ‰Á 4.1
1. xU bghGJ ngh¡F Ú® éisah£L¥ ó§fhé‹ f£lz é»j« ËtUkhW.
thu eh£fëš f£lz«
(`)éLKiw eh£fëš f£lz«
(`)taJ tªnjh® 400 500ÁWt® 200 250_¤j¡ Fokf‹ 300 400
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«336
taJ tªnjh®, ÁWt® k‰W« _¤j¡FokfD¡fhd f£lz é»j§fS¡fhd
mâfis vGJf. nkY« mt‰¿‹ tçirfis vGJf.
2. xU efu¤Âš 6 nkšãiy¥ gŸëfŸ, 8 ca®ãiy¥ gŸëfŸ k‰W« 13 bjhl¡f¥ gŸëfŸ
cŸsd. Ϫj étu§fis 3 1# k‰W« 1 3# tçirfis¡ bfh©l mâfshf
F¿¡fΫ.
4. 8 cW¥òfŸ bfh©l xU mâ¡F v›tif tçirfŸ ÏU¡f ÏaY«?
5. 30 cW¥òfŸ bfh©l mâ¡F v›tif tçirfŸ ÏU¡f ÏaY«?
6. ËtUtdt‰iw¡ bfh©L 2 2# tçirÍila mâ A aij
= 6 @-ia¡ fh©f
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) a ijij
= (ii) 2a i jij= - (iii) a
i ji j
ij=
+-
7. ËtUtdt‰iw¡ bfh©L 3 2# tçiria¡ bfh©l mâ A aij
= 6 @-æid¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) aji
ij= (ii) ( )
ai j
22
ij
2
=- (iii) a i j
2
2 3ij=
-
8. A
1
5
6
1
4
0
3
7
9
2
4
8
=
-
-f p våš, (i) mâæ‹ tçiria¡ fh©f. (ii) a24
k‰W« a32
M»a
cW¥òfis vGJf (iii) cW¥ò 7 mikªJŸs ãiu k‰W« ãuiy¡ fh©f. [VnjD«
Ïu©L c£ÃçÎfS¡F Ïu©L kÂ¥bg© (v-f. (i, ii), (ii, iii), (i, iii)) ]
9. A
2
4
5
3
1
0
= f p våš, A-æ‹ ãiu ãuš kh‰W mâia¡ fh©f.
10. A
1
2
3
2
4
5
3
5
6
=
-
-f p våš, ( )A AT T
= v‹gjid¢ rçgh®¡f.
v.fh. 4.6 x
y
z
5
5
9
4
1
3
5
5
1=c cm m våš, x, y k‰W« z M»adt‰¿‹ kÂ¥òfis¡
fh©f.
v.fh. 4.7 ԮΠfh© : y
x
x
y3
6 2
31 4=
-
+c em o
v.fh. 4.10 A5
1
6
0
2
4
3
2=
-c m k‰W« B
3
2
1
8
4
2
7
3=
-c m våš, A + B I¡ fh©f.
v.fh. 4.11 vil¡ Fiw¥ò¡fhd czΡ f£L¥ghL¤ £l¤Â‹ bjhl¡f¤Âš 4 khzt®fŸ k‰W« 4 khzéfë‹ vil (».». Ïš) Kiwna mâ A-‹ Kjš
ãiu k‰W« Ïu©lh« ãiuahf¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. Ϫj czΡ f£L¥ghL
£l¤Â‰F¥ Ëò mt®fSila vil mâ B-š bfhL¡f¥g£LŸsJ.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - mâfŸ 337
A35
42
40
38
28
41
45
30= c m
B32
40
35
30
27
34
41
27= c m
khzt®fŸ k‰W« khzéfSila Fiw¡f¥g£l vil mséid mâæš
fh©f.
gæ‰Á 4.2
1. ËtU« mâ¢rk‹gh£oèUªJ x, y k‰W« z-fë‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
x y
z
5 2
0
4
4 6
12
0
8
2
+ -
+=
-e co m
2. x y
x y
2
3
5
13
+
-=e co m våš, x k‰W« y-fë‹ Ô®Îfis¡ fh©f.
3. A2
9
3
5
1
7
5
1=
--
-e eo o våš, A-‹ T£lš ne®khW mâia¡ fh©f.
4. A3
5
2
1= c m k‰W« B
8
4
1
3=
-c m våš, C A B2= + v‹w mâia¡ fh©f.
5. k‰W«A B4
5
2
9
8
1
2
3=
-
-=
- -e eo o våš, A B6 3- v‹w mâia¡ fh©f.
6. a b2
3
1
1
10
5+
-=c c cm m m våš, a k‰W« b M»adt‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
9. , k‰W«A B O3
5
2
1
1
2
2
3
0
0
0
0= =
-=c c cm m m
våš, ËtUtdt‰iw rçgh®¡f :(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) A B B A+ = + (ii) ( ) ( )A A O A A+ - = = - + .
v.fh. 4.12 ËtUtdt‰¿‰F mâfë‹ bgU¡f‰gy‹ tiuaW¡f¥g£LŸsjh vd¤
Ô®khå¡fΫ. m›thW tiuaW¡f¥go‹, bgU¡» tU« mâæ‹ tçiria¡
fh©f.
(i) k‰W«A B2 5 5 4# #
(ii) k‰W«A B1 3 4 3# #
v.fh. 4.13 ԮΠfh©f : x
y
3
4
2
5
8
13=c c cm m m
v.fh. 4.17 A1
9
3
6=
-e o våš, AI IA A= = v‹gij¢ rçgh®¡f. ϧF I v‹gJ tçir 2
bfh©l myF mâ.
khzt®fŸ
khzéfŸ
k‰W«khzt®fŸ
khzéfŸ
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«338
v.fh. 4.18 k‰W«3
1
5
2
2
1
5
3-
-c em o M»ad m⥠bgU¡fiy¥ bghU¤J
x‹W¡bfh‹W ne®khW mâ vd ãWÎf.
gæ‰Á 4.3
2. ËtUtdt‰¿‰F mâfë‹ bgU¡fš tiuaW¡f¥gLkhdhš, mt‰iw¡ fh©f
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 2 15
4-^ ch m (ii) 3
5
2
1
4
2
1
7
-c cm m
(iii) 2
4
9
1
3
0
4
6
2
2
7
1-
--
-
e fo p (iv) 6
32 7
--e ^o h
3. xU gH éahghç j‹Dila filæš gH§fis é‰gid brŒ»wh®. M¥ÃŸ, kh«gH«
k‰W« MuŠR M»at‰¿‹ x›bth‹¿‹ é‰gid éiy Kiwna ` 20, ` 10 k‰W«
` 5 MF«. 3 eh£fëš é‰gidahF« gH§fë‹ v©â¡iffë‹ étu§fŸ ÑnH
ju¥g£LŸsd.
ehŸ M¥ÃŸ kh«gH« MuŠR
1 50 60 302 40 70 203 60 40 10
x›bthU ehëY« »il¤j bkh¤j é‰gid¤ bjhifia¡ F¿¥ÃL« xU mâia
vGJf. ÏÂèUªJ gH§fë‹ é‰gidæš »il¤j bkh¤j¤ bjhifia¡ fz¡»Lf.
4. x
y
x1
3
2
3 0
0
9
0
0=c c cm m m våš, x k‰W« y-fë‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
5. , k‰W«A Xx
yC
5
7
3
5
5
11= = =
-
-c c em m o k‰W« AX C= våš, x k‰W« y-fë‹
kÂ¥òfis¡ fh©f.
10. k‰W«A B5
7
2
3
3
7
2
5= =
-
-c em o v‹w mâfŸ x‹W¡bfh‹W bgU¡fš ne®khW
mâ vd ãWÎf.
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
gæ‰Á 4.2
7. 2 3X Y2
4
3
0+ = c m k‰W« 3 2X Y
2
1
2
5+ =
-
-e o våš, X k‰W« Y M»a mâfis¡
fh©f.
8. Ô®¡f : 3x
y
x
y
2 9
4
2
2 +-
=-
e e co o m.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - mâfŸ 339
10. ,A B
4
1
0
1
2
3
2
3
2
2
6
2
0
2
4
4
8
6
= - =f fp p k‰W« C
1
5
1
2
0
1
3
2
1
=
-
-
f p
våš, ( ) ( )A B C A B C+ + = + + v‹gjid¢ rçgh®¡f.
11. xU ä‹dQ FGk« jdJ é‰gid¡fhf th§F« ä‹dQ¥ bghU£fis
f©fhâ¡F« bghU£L jdJ _‹W é‰gid¡ Tl§fëš é‰gid brŒa¥gL«
bghGJngh¡F¢ rhjd§fŸ g‰¿a étu§fis¥ gÂÎ brŒjJ. Ïu©L thu§fëš
eilbg‰w é‰gid étu§fŸ ËtU« m£ltidæš F¿¥Ãl¥g£LŸsd.
T.V. DVD Videogames CD Players
thu« Ifil I 30 15 12 10fil II 40 20 15 15fil III 25 18 10 12
thu« IIfil I 25 12 8 6fil II 32 10 10 12fil III 22 15 8 10
mâfë‹ T£liy¥ ga‹gL¤Â Ïu©L thu§fëš é‰gid brŒa¥g£l
rhjd§fë‹ TLjiy¡ fh©f.
12. xU Ú¢rš Fs¤Â‰F xU ehS¡fhd EiHΡ f£lz« ËtUkhW
xU ehS¡fhd EiHΡ f£lz« ( ` )
cW¥Ãd® ÁWt® bgçat®
Égfš 2 kâ¡F K‹ò 20 30Égfš 2 kâ¡F Ëò 30 40
cW¥Ãd® mšyhjt®
Égfš 2 kâ¡F K‹ò 25 35Égfš 2 kâ¡F Ëò 40 50
cW¥Ãd® mšyhjt®fS¡F V‰gL« TLjš f£lz¤ij¡ F¿¡F« mâia¡ fh©f.
v.fh. 4.14 k‰W«Aa
c
b
dI
1
0
0
12= =c cm m våš, ( ) ( )A a d A bc ad I
2
2- + = - vd
ãWÎf.
v.fh. 4.15 k‰W«A B
8
2
0
7
4
3
9
6
3
1
2
5= -
-
=-
- -f ep o våš, AB k‰W« BA M»a
mâfis¡ fh©f. (mitfŸ ÏU¥Ã‹)
v.fh. 4.16 , k‰W«A B C3
1
2
4
2
6
5
7
1
5
1
3=
-=
-=
-e c eo m o våš, ( )A B C AB AC+ = +
v‹gij rç¥gh®¡fΫ.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«340
v.fh. 4.19 k‰W«A B
2
4
5
1 3 6=
-
= -f ^p h v‹w mâfS¡F ( )AB B AT T T= v‹gij
rç¥gh®¡f.
gæ‰Á 4.3
6. A1
2
1
3=
-c m våš, 4 5A A I O
2
2- + = vd ãWÎf.
7. k‰W«A B3
4
2
0
3
3
0
2= =c cm m våš, AB k‰W« BA M»at‰iw¡ fh©f. mit
rkkhf ÏU¡Fkh?
8. , k‰W«A B C1
1
2
2
1
3
0
1
2
2 1=-
= =c f ^m p h våš, ( ) ( )AB C A BC= v‹gij
rç¥gh®¡fΫ.
9. k‰W«A B5
7
2
3
2
1
1
1= =
-
-c em o våš, ( )AB B A
T T T= v‹gij rç¥gh®¡fΫ.
11. Ô®¡f : 0xx
11
2
0
3 5- -=^ e c ^h o m h.
12. k‰W«A B1
2
4
3
1
3
6
2=
-
-=
-
-e eo o våš, ( ) 2A B A AB B
2 2 2!+ + + vd ãWÎf.
13. , k‰W«A B C3
7
3
6
8
0
7
9
2
4
3
6= = =
-c c cm m m våš, ( ) k‰W«A B C AC BC+ +
v‹w mâfis¡ fh©f. nkY«, ( )A B C AC BC+ = + v‹gJ bkŒahFkh?
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ma¤bjhiy toéaš 341
5. Ma¤bjhiy toéaš
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 5.2 (3 , 5), (8 , 10) M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il c£òwkhf 2 : 3 v‹w é»j¤Âš Ãç¡F« òŸëia¡ fh©f.
v.fh. 5.5 A(4, -6), B(3,-2) k‰W« C(5, 2) M»at‰iw c¢Áfshf¡ bfh©l
K¡nfhz¤Â‹ eL¡nfh£L ika« fh©f.
v.fh. 5.6 , , , ,7 3 6 1^ ^h h ,8 2^ h k‰W« ,p 4^ h v‹gd X® Ïizfu¤Â‹ tçir¥go mikªj
c¢ÁfŸ våš, p-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
gæ‰Á 5.1
2. ËtU« òŸëfis Kidfshf¡ bfh©l K¡nfhz§fë‹ eL¡nfh£L
ika§fis¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) , , , ,k‰W«1 3 2 7 12 16-^ ^ ^h h h (ii) , , , ,k‰W«3 5 7 4 10 2- - -^ ^ ^h h h
3. xU t£l¤Â‹ ika« (-6, 4). m›t£l¤Â‹ xU é£l¤Â‹ xU Kid, MÂ¥òŸë
våš, k‰bwhU Kidia¡ fh©f.
4. òŸë (1, 3)-I eL¡nfh£L ikakhf¡ bfh©l K¡nfhz¤Â‹ ÏU KidfŸ
(-7, 6) k‰W« (8, 5) våš, K¡nfhz¤Â‹ _‹whtJ Kidia¡ fh©f.
6. (3, 4) k‰W« (–6, 2) M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid btë¥òwkhf
3 : 2 v‹w é»j¤Âš Ãç¡F« òŸëæ‹ m¢R¤ bjhiyÎfis¡ fh©f.
7. (–3, 5) k‰W« (4, –9) M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid c£òwkhf
1 : 6 v‹w é»j¤Âš Ãç¡F« òŸëæ‹ m¢R¤ bjhiyÎfis¡ fh©f.
v.fh. 5.8 (1, 2), (-3 , 4) k‰W« (-5 ,-6) M»at‰iw Kidfshf¡ bfh©l
K¡nfhz¤Â‹ gu¥ig¡ fh©f.
v.fh. 5.9 A(6 ,7), B(–4 , 1) k‰W« C(a , –9) M»at‰iw Kidfshf¡ bfh©l
ABCT -‹ gu¥ò 68 r. myFfŸ våš, a-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
v.fh. 5.10 A(2 , 3), B(4 , 0) k‰W« C(6, -3) M»a òŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš
mikªJŸsd vd ã%Ã.
v.fh. 5.11 ,a 0^ h, , b0^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤ J©o‹ nkš
mikªJŸs VnjD« xU òŸë P ,x y^ h våš, ax
by
1+ = vd ãWÎf. ϧF a k‰W« b 0! .
gæ‰Á 5.2
1. Ñœ¡f©l òŸëfis Kidfshf¡ bfh©l K¡nfhz§fë‹ gu¥òfis¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) (0, 0), (3, 0) k‰W « (0, 2) (ii) (5, 2), (3, -5) k‰W« (-5, -1) (iii) (-4, -5), (4, 5) k‰W« (-1, -6)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«342
2. tçiræš mikªj K¡nfhz¤Â‹ KidfS« mit mik¡F« K¡nfhz¤Â‹
gu¥gsÎfS« ÑnH¡ bfhL¡f¥g£LŸsd. x›bth‹¿Y« a-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
c¢ÁfŸ gu¥ò (rJu myFfŸ)
(i) ( , )0 0 , (4, a) k‰W« (6, 4) 17
(ii) (a, a), (4, 5) k‰W« (6,-1) 9
(iii) (a, -3), (3, a) k‰W« (-1,5) 12
3. ËtU« òŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfsh vd MuhŒf.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) (4, 3), (1, 2) k‰W« (-2, 1) (ii) (-2, -2), (-6, -2) k‰W« (-2, 2)
(iii) 23 ,3-` j,(6, -2) k‰W« (-3, 4)
4. bfhL¡f¥g£oU¡F« òŸëfŸ xU nfhliktd våš, x›bth‹¿Y« k-‹ kÂ¥ig¡
fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) (k, -1), (2, 1) k‰W« (4, 5) (ii) , , , ,k‰W« k2 5 3 4 9- -^ ^ ^h h h
(iii) , , , ,k‰W«k k 2 3 4 1-^ ^ ^h h h
6. , , ( , ) ,k‰W«h a b k0 0^ ^h h v‹gd xU ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfŸ våš,
K¡nfhz¤Â‹ gu¥Ã‰fhd N¤Âu¤ij¥ ga‹gL¤Â 1ha
kb+ = vd ãWÎf.
ϧF 0k‰W«h k ! .
gæ‰Á 5.3
4. bfhL¡f¥g£l òŸëfŸ tê¢ bršY« ne®¡nfhLfë‹ rhŒÎ¡ nfhz§fis¡
fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) ,1 2^ h, ,2 3^ h (ii) ,3 3^ h, ,0 0^ h (iii) (a , b), (-a , -b)
5. MÂ¥ òŸë têahfΫ, ,0 4-^ h k‰W« (8 , 0) M»a òŸëfis Ïiz¡F«
nfh£L¤J©o‹ eL¥òŸë têahfΫ bršY« nfh£o‹ rhŒit¡ fh©f.
7. rkg¡f K¡nfhz« ABC-‹ g¡f« BC MdJ x-m¢Á‰F Ïiz våš, AB k‰W« BC M»at‰¿‹ rhŒÎfis¡ fh©f.
v.fh. 5.19 ,3 4-^ h v‹w òŸë tê¢ bršY« k‰W« Ma m¢RfS¡F Ïizahf
mikªj ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
v.fh. 5.20 rhŒÎ¡ nfhz« 45c k‰W« y-bt£L¤J©L 52 M»at‰iw¡ bfh©l
ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
v.fh. 5.21 ,2 3-^ h v‹w òŸë tê¢ brštJ«, rhŒÎ 31 cilaJkhd ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ma¤bjhiy toéaš 343
v.fh. 5.22 ,1 1-^ h, ,2 4-^ h M»a òŸëfë‹ tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡
fh©f.
v.fh. 5.24 xU ne®¡nfh£o‹ x-bt£L¤J©L 32 k‰W« y-bt£L¤J©L
43 våš,
m¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
gæ‰Á 5.4
2. (-5,-2) v‹w òŸë tê¢ brštJ« Mam¢RfS¡F ÏizahdJkhd ne®¡nfhLfë‹
rk‹ghLfis¡ fh©f.
3. ÑnH¡ bfhL¡f¥g£LŸs étu§fS¡F ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) rhŒÎ -3; y-bt£L¤J©L 4.
(ii) rhŒÎ¡nfhz« 600 , y-bt£L¤J©L 3.
4. xU ne®¡nfhL y-m¢ir MÂ¥òŸë¡F nkyhf 3 myFfŸ öu¤Âš bt£L»wJ k‰W«
tan21i = (i v‹gJ ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ¡ nfhz«) våš, mªj ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡ fh©f.
5. ËtU« ne®¡nfhLfë‹ rhŒÎ k‰W« y bt£L¤J©L M»adt‰iw¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) y x 1= + (ii) x y5 3= (iii) x y4 2 1 0- + = (iv) x y10 15 6 0+ + =
6. ËtU« étu§fS¡F, ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) rhŒÎ -4 ; (1, 2) v‹w òŸë tê¢ brš»wJ.
(ii) rhŒÎ 32 ; (5, -4) v‹w òŸë tê¢ brš»wJ.
7. rhŒÎ¡ nfhz« 300 bfh©l k‰W« (4, 2), (3, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F«
ne®¡nfh£L¤ J©o‹ eL¥òŸë tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡
fh©f.
8. ËtU« òŸëfë‹ tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) (-2, 5), (3, 6) (ii) (0, -6), (-8, 2)
11. ÑnH¡ bfhL¡f¥g£LŸs x, y-bt£L¤J©Lfis¡ bfh©l ne®¡nfhLfë‹
rk‹ghLfis¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 2, 3 (ii) 31- ,
23 (iii)
52 ,
43-
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«344
12. ÑnH¡ bfhL¡f¥g£LŸs ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfëèUªJ x, y-bt£L¤
J©Lfis¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) x y5 3 15 0+ - = (ii) 2 1 0x y 6- + = (iii) x y3 10 4 0+ + =
v.fh. 5.26 x y3 2 12 0+ - = , x y6 4 8 0+ + = M»a ne®¡nfhLfŸ Ïiz vd ãWÎf.
v.fh. 5.27 x y2 1 0+ + = , x y2 5 0- + = M»a ne®¡nfhLfŸ x‹W¡F x‹W
br§F¤jhdit vd ãWÎf.
v.fh. 5.28 x y8 13 0- + = v‹w nfh£o‰F ÏizahdJ« (2, 5) v‹w òŸë tê¢
brštJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
gæ‰Á 5.5
2. x y2 1 0+ + = , x y3 6 2 0+ + = M»a ne®¡nfhLfŸ Ïiz vd ãWÎf.
3. x y3 5 7 0- + = , x y15 9 4 0+ + = M»a ne®¡nfhLfŸ x‹W¡F x‹W br§F¤J
vd ãWÎf.
4. 5 3k‰W«yx p ax y
2= - + = v‹gd Ïiz våš, a -‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
5. x y5 2 9 0- - = , 11 0ay x2+ - = M»a ne®¡nfhLfŸ x‹W¡F x‹W br§F¤J
våš, a -‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
8. x y3 7 0- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F ÏizahdJ« (1, -2) v‹w òŸë tê¢
brštJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
9. x y2 3 0- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F¢ br§F¤jhdJ« (1, -2) v‹w òŸë tê¢
brštJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 5.3 A(–3, 5) k‰W« B(4, –9) M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il
P(–2 , 3) v‹w òŸë c£òwkhf vªj é»j¤Âš Ãç¡F«?
v.fh. 5.4 ,4 1-^ h, ,2 3- -^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il _‹W rk
ghf§fshf¥ Ãç¡F« òŸëfis¡ fh©f.
v.fh. 5.7 A(4 , 0), B(0 , 6) M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©o‹ eL¥òŸë C k‰W« O v‹gJ M våš, C MdJ 3OAB-‹ c¢ÁfëèUªJ rk bjhiyéš
mikÍ« vd¡ fh£Lf.
gæ‰Á 5.1
5. Ãç΢ N¤Âu¤ij¥ ga‹gL¤Â, A(1,0), B(5,3), C(2,7) k‰W« D(–2, 4) v‹w tçiræš
vL¤J¡bfhŸs¥g£l òŸëfŸ xU Ïizfu¤Â‹ c¢ÁfshF« vd ãWÎf.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ma¤bjhiy toéaš 345
8. A (–6,–5), B (–6, 4) v‹gd ÏU òŸëfŸ v‹f. nfh£L¤J©L AB-æ‹ nkš
AP = 92 AB v‹wthW mikªJŸs òŸë P-ia¡ fh©f.
9. A(2, –2) k‰W« B(–7, 4) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il _‹W rk
ghf§fshf¥ Ãç¡F« òŸëfis¡ fh©f.
10. A(–4, 0) k‰W« B(0, 6) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il eh‹F
rkghf§fshf¥ Ãç¡F« òŸëfis¡ fh©f.
11. (6, 4) k‰W« (1, –7) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid x-m¢R Ãç¡F«
é»j¤ij¡ fh©f.
12. (–5, 1) k‰W« (2, 3) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid y-m¢R Ãç¡F«
é»j¤ijÍ« k‰W« Ãç¡F« òŸëiaÍ« fh©f.
13. xU K¡nfhz¤Â‹ KidfŸ (1, –1), (0, 4) k‰W« (–5, 3) våš, m«K¡nfhz¤Â‹
eL¡nfhLfë‹ (medians) Ús§fis¡ fz¡»lΫ.
v.fh. 5.12 (-4, -2), (-3, -5), (3, -2) k‰W« (2, 3) M»a òŸëfis Kidfshf¡
bfh©l eh‰fu¤Â‹ gu¥ig¡ fh©f.
gæ‰Á 5.2
5. ËtUtdt‰iw Kidfshf¡ bfh©l eh‰fu§fë‹ gu¥gsÎfis¡ fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) , , , , , ,k‰W«6 9 7 4 4 2 3 7^ ^ ^ ^h h h h
(ii) , , , , , ,k‰W«3 4 5 6 4 1 1 2- - - -^ ^ ^ ^h h h h
(iii) , , , , , ,k‰W«4 5 0 7 5 5 4 2- - - -^ ^ ^ ^h h h h
7. xU K¡nfhz¤Â‹ KidfŸ , , , ,k‰W«0 1 2 1 0 3-^ ^ ^h h h våš, Ïj‹ g¡f§fë‹
eL¥òŸëfis Ïiz¤J cUth¡F« K¡nfhz¤Â‹ gu¥gsit¡ fh©f.
nkY«, Ï¢Á¿a K¡nfhz¤Â‹ gu¥gsé‰F«, bfhL¡f¥g£l K¡nfhz¤Â‹
gu¥gsé‰F« cŸs é»j¤ij¡ fh©f.
v.fh. 5.16 ne®¡nfh£o‹ rhŒéid¥ ga‹gL¤Â, A(5, -2), B(4, -1) k‰W« C(1, 2) M»ad xnu ne®¡nfh£oš mikªj òŸëfŸ vd ãWÎf.
v.fh. 5.17 (-2, -1), (4, 0), (3, 3) k‰W« (-3, 2) M»a òŸëfis tçirahf vL¤J¡
bfh©L rhŒéid¥ ga‹gL¤Â mit X® Ïizfu¤ij mik¡F« vd¡
fh£Lf.
v.fh. 5.18 A(1 , 2), B(-4 , 5) k‰W« C(0 , 1) M»ad 3ABC-‹ KidfŸ. Ï«K¡nfhz¤Â‹
x›bthU KidæèUªJ« mj‹ v®¥ g¡f¤Â‰F tiua¥gL«
F¤J¡nfhLfë‹ (altitudes) rhŒÎfis¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«346
gæ‰Á 5.3
8. rhŒéid¥ ga‹gL¤Â, Ñœ¡f©l òŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« vd ãWÎf.
(x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) (2 , 3), (3 , -1) k‰W« (4 , -5) (ii) (4 , 1), (-2 , -3) k‰W« (-5 , -5)
(iii) (4 , 4), (-2 , 6) k‰W« (1 , 5)
9. (a, 1), (1, 2) k‰W« (0, b+1) v‹gd xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfŸ våš,
a b1 1+ = 1 vd ãWÎf.
10 . A(–2, 3), B(a, 5) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhL k‰W« C(0, 5), D(–2, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhL M»ad Ïiz nfhLfŸ våš, a-‹
kÂ¥ig¡ fh©f.
11. A(0, 5), B(4, 2) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhlhdJ, C(-1, -2), D(5, b) M»a
òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‰F¢ br§F¤J våš, b-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
12. 3ABC-‹ KidfŸ A(1, 8), B(-2, 4), C(8, -5). nkY«, M, N v‹gd Kiwna AB, AC Ït‰¿‹ eL¥òŸëfŸ våš, MN-‹ rhŒit¡ fh©f. Ïij¡ bfh©L MN k‰W«
BC M»a ne®¡nfhLfŸ Ïiz vd¡ fh£Lf.
13. (6, 7), (2, -9) k‰W« (-4, 1) M»ad xU K¡nfhz¤Â‹ KidfŸ våš,
K¡nfhz¤Â‹ eL¡nfhLfë‹ rhŒÎfis¡ fh©f.
14. A(-5, 7), B(-4, -5) k‰W« C(4, 5) M»ad 3ABC-‹ KidfŸ våš, K¡nfhz¤Â‹
F¤Jau§fë‹ rhŒÎfis¡ fh©f.
15. rhŒéid¥ ga‹gL¤Â (1, 2), (–2 , 2), (–4 , –3) k‰W« (–1, –3) v‹gd mnj tçiræš
X® Ïizfu¤ij mik¡F« vd ãWÎf.
16. ABCD v‹w eh‰fu¤Â‹ KidfŸ Kiwna A(–2 ,–4), B(5 , –1), C(6 , 4) k‰W« D(–1, 1) våš, Ïj‹ v®¥ g¡f§fŸ Ïiz vd¡ fh£Lf.
v.fh. 5.23 A(2, 1), B(-2, 3), C(4, 5) v‹gd 3ABC-‹ c¢ÁfŸ. c¢Á A-æèUªJ
tiua¥gL« eL¡nfh£o‹ (median) rk‹gh£il¡ fh©f.
v.fh. 5.25 (6, -2) vD« òŸë tê¢ brštJ« k‰W« bt£L¤J©Lfë‹ TLjš 5
bfh©lJkhd ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
gæ‰Á 5.4
9. P(1, -3), Q(-2, 5), R(-3, 4) M»a Kidfis¡ bfh©l 3PQR-š Kid R-ÏèUªJ
tiua¥gL« eL¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
10. ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL fhQ« Kiwia¥ ga‹gL¤Â, ËtU« òŸëfŸ xnu
ne®¡nfh£oš mikÍ« vd¡ fh£Lf. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) (4, 2), (7, 5), (9, 7) (ii) (1, 4), (3, -2), (-3, 16)
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - Ma¤bjhiy toéaš 347
13. (3, 4) v‹w òŸë tê¢ brštJ«, bt£L¤J©Lfë‹ é»j« 3 : 2 vd cŸsJkhd
ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
14. (2, 2) v‹w òŸë tê¢ brštJ«, bt£L¤J©Lfë‹ TLjš 9 MfΫ bfh©l
ne®¡nfhLfë‹ rk‹ghLfis¡ fh©f.
15. (5, -3) v‹w òŸë têahf¢ bršY«, mséš rkkhfΫ, Mdhš F¿ bt›ntwhfΫ
cŸs bt£L¤ J©Lfis¡ bfh©l ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£oid¡ fh©f.
16. (9, -1) v‹w òŸë tê¢ brštJ« x-bt£L¤J©lhdJ, y-bt£L¤J©o‹ msit¥
nghš K«kl§F bfh©lJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
17. xU ne®¡nfhL Mam¢Rfis A k‰W« B M»a òŸëfëš bt£L»‹wJ. AB-‹
eL¥òŸë (3, 2) våš, AB-‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
18. x-bt£L¤J©lhdJ y-bt£L¤J©o‹ msit él 5 myFfŸ mÂfkhf¡
bfh©l xU ne®¡nfhlhdJ (22, -6) v‹w òŸë tê¢ brš»‹wJ våš,
m¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
19. ABCD v‹w rhŒrJu¤Â‹ ÏU KidfŸ A(3, 6) k‰W« C(-1, 2) våš, mj‹ _iy
é£l« BD têahf¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
20. A(-2, 6), B (3, -4) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤ J©il P v‹w
òŸë c£òwkhf 2 : 3 v‹w é»j¤Âš Ãç¡»wJ. òŸë P têahf¢ bršY«
rhŒÎ 23 cila, ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
v.fh. 5.29 ABC3 -‹ KidfŸ A(2, 1), B(6, –1), C(4, 11) v‹f. A-æèUªJ tiua¥gL«
F¤J¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
gæ‰Á 5.5
6. px p y8 2 3 1 0+ - + =^ h , px y8 7 0+ - = M»ad br§F¤J ne®¡nfhLfŸ våš,
p -‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
7. ,h 3^ h, (4, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhL«, x y7 9 19 0- - = v‹w
ne®¡nfhL« br§F¤jhf bt£o¡ bfhŸ»‹wd våš, h -‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
10. (3, 4), (-1, 2) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤J©o‹ ika¡ F¤J¡nfh£o‹
(perpendicular bisector) rk‹gh£il¡ fh©f.
11. x y2 3 0+ - = , x y5 6 0+ - = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸë têahfΫ,
(1, 2), (2, 1) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‰F ÏizahfΫ cŸs
ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«348
12. x y5 6 1- = , x y3 2 5 0+ + = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸë têahfΫ,
x y3 5 11 0- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F br§F¤jhfΫ mikÍ« ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡ fh©f.
13. 3 0x y 9- + = , x y2 4+ = M»a ne®¡nfhLfŸ bt£L« òŸëÍl‹, 2 0x y 4+ - = ,x y2 3 0- + = M»a ne®¡nfhLfŸ bt£L« òŸëia Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡ fh©f.
14. 3ABC-‹ KidfŸ A(2, -4), B(3, 3), C(-1, 5) våš, B-èUªJ tiua¥gL«
F¤J¡nfh£L tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
15. 3ABC-‹ KidfŸ A(-4,4 ), B(8 ,4), C(8,10) våš, A-èUªJ tiua¥gL« eL¡nfh£L
tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
16. MÂ¥òŸëèUªJ x y3 2 13+ = v‹w ne®¡nfh£o‰F tiua¥gL« br§F¤J¡
nfh£o‹ mo¥òŸëia¡ (foot of the perpendicular) fh©f.
17. xU t£l¤Â‹ ÏU é£l§fë‹ rk‹ghLfŸ 2 7x y+ = , x y2 8+ = k‰W«
t£l¤Â‹ ÛJ mikªJŸs xU òŸë (0, -2) våš, Ï›t£l¤Â‹ Mu¤ij fh©f.
18. x y2 3 4 0- + = , x y2 3 0- + = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸëiaÍ«,
(3, -2), (-5, 8) M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤J©o‹
eL¥òŸëiaÍ«, Ïiz¡F« nfh£L¤J©o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
19. ÏUrkg¡f K¡nfhz« 3PQR-š PQ = PR k‰W« mo¥g¡f« QR v‹gJ x-m¢Á‹
ÛJ mik»wJ v‹f. nkY«, Kid P MdJ y-m¢Á‹ ÛJ mik»wJ. PQ-‹
rk‹ghL x y2 3 9 0- + = våš, PR têahf bršY« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡
fh©f.
gl¤Â‹ _y« ã%gz«
31
3
1
3
121
2 3g+ + + = v‹w Koéid gl¤Â‹ _ykhf és¡Fnth«
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - toéaš 349
6. toéaš
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 6.1 ABC3 -šDE BC< k‰W« DBAD
32= . AE = 3.7 br. Û våš, EC-I¡ fh©f.
v.fh. 6.2 PQR3 -‹ g¡f§fŸ PQ k‰W« PR-fë‹ ÛJ mikªj òŸëfŸ S
k‰W« T v‹f. nkY«, ST QR< , PR = 5.6 br.Û k‰W« SQPS
53= våš,
PT-I¡ fh©f.
v.fh. 6.5 ABC3 -š A+ v‹w nfhz¤Â‹ c£òw ÏUrkbt£o AD MdJ, g¡f« BC-I D-š rªÂ¡»wJ. BD = 2.5 br. Û, AB = 5 br. Û k‰W« AC = 4.2 br. Û våš, DC-I¡
fh©f.
v.fh. 6.6 ABC3 -š, A+ -‹ btë¥òw ÏUrkbt£o MdJ BC-‹ Ú£Áæid E-š
rªÂ¡»wJ. AB = 10 br. Û, AC = 6 br. Û k‰W« BC = 12 br. Û våš, CE-I¡
fh©f.
gæ‰Á 6.1
1. D k‰W« E M»a òŸëfŸ Kiwna ABCD -‹ g¡f§fŸ AB k‰W« AC-fëš DE BC<
v‹¿U¡FkhW mikªJŸsd. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) AD = 6 br. Û, DB = 9 br. Û k‰W« AE = 8 br. Û våš, AC-I fh©f.
(ii) AD = 8 br. Û, AB = 12 br. Û k‰W« AE = 12 br. Û våš, CE-I fh©f.
3. E k‰W« F v‹w òŸëfŸ Kiwna PQR3 -‹ g¡f§fŸ PQ k‰W« PR M»at‰¿‹
ÛJ mikªJŸsd. ËtUtdt‰¿‰F EF QR< v‹gjid¢ rçgh®¡f. (x›bthU
c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) PE = 3.9 br. Û., EQ = 3 br.Û., PF = 3.6 br.Û k‰W« FR = 2.4 br. Û.
(ii) PE = 4 br. Û, QE = 4.5 br.Û., PF = 8 br.Û k‰W« RF = 9 br. Û.
9. AD v‹gJ ABC3 -š A+ -‹ c£òw nfhz ÏUrkbt£o. mJ BCI D-š rªÂ¡»wJ.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) BD = 2 br. Û, AB = 5 br. Û, DC = 3 br. Û våš, AC fh©f.
(ii) AB = 5.6 br. Û, AC = 6 br. Û k‰W« DC = 3 br. Û våš, BC fh©f.
(iii) AB = x, AC = x – 2, BD = x + 2 k‰W« DC = x – 1 våš, x-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
10. ËtUtdt‰WŸ AD v‹gJ ABC3 -š A+ -‹ nfhz ÏUrkbt£o MFkh vd¢ nrh¡f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) AB = 4 br. Û, AC = 6 br. Û, BD = 1.6 br. Û, k‰W« CD = 2.4 br. Û, (ii) AB = 6 br. Û, AC = 8 br. Û, BD = 1.5 br. Û. k‰W« CD = 3 br. Û.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«350
11. MP v‹gJ MNO3 -š M+ -‹ btë¥òw ÏUrkbt£o. nkY«, ÏJ NO-‹ Ú£Áæid
P-æš rªÂ¡»wJ. MN = 10 br.Û, MO = 6 br.Û, NO = 12 br.Û våš, OP-I fh©f.
v.fh. 6.8 A, B v‹gd PQRT -‹ g¡f§fŸ PQ, PR-fë‹ nkš mikªj òŸëfŸ v‹f.
nkY«, AB QR< , AB = 3 br. Û, PB = 2 br.Û k‰W« PR = 6 br.Û våš, QR-‹ Ús¤Âid fh©f.
nj‰w« 6.5 Ãjhfu° nj‰w¤ij (bgsja‹ nj‰w«) vGJf
nj‰w« 6.6 Ãjhfu° nj‰w¤Â‹ kWjiyia vGJf
nj‰w« 6.7 bjhLnfhL - eh© nj‰w¤ij vGJf.
nj‰w« 6.8 bjhLnfhL - eh© nj‰w¤Â‹ kWjiyia vGJf.
v.fh. 6.12 xU t£l¤Â‹ òŸë A-š tiua¥gL« bjhLnfhL
PQ v‹f. AB v‹gJ t£l¤Â‹ eh© v‹f. nkY«,
54BAC+ = c k‰W« 62BAQ+ = c v‹W mikÍkhW
t£l¤Â‹ nkš cŸs òŸë C våš, ABC+ -I fh©f.
v.fh. 6.13 Ñœ¡fhQ« x›bthU gl¤ÂY« x-‹ kÂ¥ig fh©f.
(X›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) (ii)
gæ‰Á 6.3
1. gl¤Âš TP xU bjhLnfhL. A, B v‹gd t£l¤Â‹ ÛJŸs òŸëfŸ.
+BTP = 72c k‰W« +ATB = 43c våš +ABT-I¡ fh©f.
2. xU t£l¤Âš AB, CD v‹D« ÏU eh©fŸ x‹iwbah‹W c£òwkhf P-æš bt£o¡
bfhŸ»‹wd. (X›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) CP = 4 br.Û, AP = 8 br.Û., PB = 2 br.Û våš, PD-I¡ fh©f.
(ii) AP = 12 br.Û, AB = 15 br.Û, CP = PD våš, CD-I¡ fh©f.
3. AB k‰W« CD v‹w ÏU eh©fŸ t£l¤Â‰F btëna P vD« òŸëæš bt£o¡
bfhŸ»‹wd. (X›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) AB = 4 br.Û, BP = 5 br.Û k‰W« PD = 3 br.Û våš, CD-I¡ fh©f.
(ii) BP = 3 br.Û, CP = 6 br.Û k‰W« CD = 2 br.Û våš, AB-I¡ fh©f.
A
BC
P Q62c
62c
54c
A B
T P27 c
43c
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - toéaš 351
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
nj‰w« 6.1 mo¥gil é»jrk (njš°) nj‰w¤ij vG ãWÎf. (mšyJ) xU ne®¡nfhL
xU K¡nfhz¤Â‹ xU g¡f¤Â‰F ÏizahfΫ k‰w Ïu©L g¡f§fis
bt£LkhW« tiua¥g£lhš m¡nfhL m›éU¥ g¡f§fisÍ« rké»j¤Âš
Ãç¡F« vd ãWÎf.
nj‰w« 6.2 mo¥gil¢ é»jrk (njš°) nj‰w¤Â‹ kWjiyia vG ãWÎf (mšyJ) xU
ne®¡nfhL xU K¡nfhz¤Â‹ ÏU g¡f§fis xnu é»j¤Âš Ãç¡Fkhdhš,
m¡nfhL _‹whtJ g¡f¤Â‰F Ïizahf ÏU¡F« vd ãWÎf.
nj‰w« 6.3 nfhz ÏUrkbt£o¤ nj‰w¤ij vG ãWÎf (mšyJ) xU K¡nfhz¤Âš
xU nfhz¤Â‹ c£òw ÏUrkbt£oahdJ m¡nfhz¤Â‹ v® g¡f¤ij
c£òwkhf, m¡nfhz¤Âid ml¡»a g¡f§fë‹ é»j¤Âš Ãç¡F« vd
ãWÎf.
nj‰w« 6.4 nfhz ÏUrkbt£o¤ nj‰w¤Â‹ kWjiyia vG ãWÎf (mšyJ) xU
K¡nfhz¤Â‹ xU c¢Áæ‹ tê¢ bršY« xU ne®¡nfhL, mj‹
v®g¡f¤Âid c£òwkhf, k‰w ÏU g¡f§fë‹ é»j¤Âš Ãç¡Fkhdhš,
m¡nfhL c¢Áæš mikªj nfhz¤Âid c£òwkhf ÏU rkghf§fshf
Ãç¡F« vd ãWÎf.
v.fh. 6.3 ABCT -‹ g¡f§fŸ AB k‰W« AC-š M»at‰¿‹ nkš mikªj òŸëfŸ
D k‰W« E v‹f. nkY«, DBAD
ECAE= k‰W« ADE DEA+ += våš, ABC3
xU ÏUrkg¡f K¡nfhz« vd ãWÎf.
v.fh. 6.4 ABCT -‹ g¡f§fŸ AB, BC k‰W« CA M»at‰¿š mikªj òŸëfŸ D, E k‰W« F v‹f. nkY«, DE AC< k‰W« FE AB< våš,
ADAB = FC
AC vd
ãWÎf.
v.fh. 6.7 ABCT -š g¡f« BC-‹ eL¥òŸë D v‹f. P k‰W« Q v‹gd AB k‰W«
AC-fë‹ nkš mikªj òŸëfŸ MF«. nkY«, BDA+ k‰W« ADC+ M»a
nfhz§fis Kiwna DP k‰W« DQ v‹gd ÏU rkghf§fshf Ãç¡F«
våš, PQ BC< vd ãWÎf.
gæ‰Á 6.1
1. D k‰W« E M»a òŸëfŸ Kiwna ABCD -‹ g¡f§fŸ AB k‰W« AC-fëš DE BC<
v‹¿U¡FkhW mikªJŸsd.
(iii) AD = 4x–3, BD = 3x–1, AE = 8x–7 k‰W« EC = 5x–3 våš, x-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«352
2. gl¤Âš AP = 3 br. Û, AR = 4.5 br. Û, AQ = 6 br. Û, AB = 5 br. Û
k‰W« AC = 10 br. Û. våš, AD-‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
4. gl¤Âš AC BD< k‰W« OA =12 br. Û,
AB = 9 br. Û, OC = 8 br. Û. k‰W« EF = 4.5 br. Û
våš, FO-it¡ fh©f.
5. ABCD v‹w eh‰fu¤Âš, AB-¡F Ïiz CD v‹f. AB-¡F Ïizahf tiua¥g£l
xU ne®¡nfhL AD-I P-æY« BC-I Q-æY« rªÂ¡»wJ våš, PDAP
QCBQ
= vd
ãWÎf.
6. gl¤Âš PC QK< k‰W« BC HK< . AQ = 6 br. Û, QH = 4 br. Û, HP = 5 br. Û, KC = 18 br. Û våš, AK k‰W« PB-¡fis¡ fh©f.
7. gl¤Âš DE AQ< k‰W« DF AR<
våš, EF QR< vd ãWÎf.
8. gl¤Âš DE AB< k‰W«
DF AC< våš, EF BC< vd ãWÎf.
12. ABCD v‹w eh‰fu¤Âš B+ k‰W« D+ M»at‰¿‹ ÏUrkbt£ofŸ AC-I E-š
bt£L»‹wd våš, BCAB
DCAD= vd ãWÎf.
13. ABCT -š A+ -‹ c£òw ÏUrkbt£o BC-I D-æY«, A+ -‹ btë¥òw ÏUrkbt£o
BC-‹ Ú£Áæid E-æY« rªÂ¡»‹wd våš, BEBD
CECD= vd ãWÎf.
14. ABCD v‹w eh‰fu¤Âš AB =AD. AE k‰W« AF v‹gd Kiwna BAC+ k‰W« DAC+ M»at‰¿‹ c£òw ÏUrkbt£ofŸ våš, EF BD< vd ãWÎf.
v.fh. 6.9 1.8 Û cauKŸs xUt® xU Ãuäo‹ (Pyramid) mUnf ã‹W bfh©oU¡»‹wh®.
xU F¿¥Ã£l neu¤Âš mtUila ãHè‹ Ús« 2.7Û k‰W« Ãuäo‹ ãHè‹
Ús« 210 Û våš, Ãuäo‹ cau« fh©f.
A
P Q
BCD
R
AE
B
F
D
O
C
A
K
CB
PH
Q
FPE
D
A
CB
P
E F
R
A
Q
D
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - toéaš 353
v.fh. 6.10 xU nfhòu¤Â‹ c¢Áæid, xUt® nfhòu¤ÂèUªJ 87.6 Û öu¤Âš jiuæš
cŸs xU f©zhoæš gh®¡»wh®. f©zho nkš neh¡»athW cŸsJ. mt®
f©zhoæèUªJ 0.4Û öu¤ÂY« mtç‹ »ilãiy¥ gh®it¡ nfh£o‹
k£l« jiuæèUªJ 1.5Û cau¤ÂY« cŸsJ våš, nfhòu¤Â‹ cau« fh©f.
(kåjå‹ mo, f©zho k‰W« nfhòu« M»ait xnu ne®¡nfh£oš cŸsd)
v.fh. 6.11 xU ãH‰gl¡ fUéæYŸs gl¢ RUëš xU ku¤Â‹ ëg¤Â‹ Ús« 35 ä.Û.
by‹°¡F« gl¢RUS¡F« Ïil¥g£l öu« 42 ä.Û. nkY«, by‹ìèUªJ
ku¤J¡F cŸs öu« 6Û våš, ãH‰gl« vL¡f¥gL« ku¤Â‹ gFÂæ‹ Ús«
fh©f.
gæ‰Á 6.2
1. ËtU« gl§fŸ x›bth‹¿Y« bjçahjdt‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f. všyh
Ús§fS« br‹o Û£lçš bfhL¡f¥g£LŸsd. (msÎfŸ msΤ£l¥go Ïšiy,
X›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) (ii) (iii)
2. xU ãH‰gl¡ fUéæ‹ gl¢RUëš, 1.8 Û cauKŸs xU kåjå‹ Ã«g¤Â‹ Ús«
1.5 br.Û. v‹f. fUéæ‹ by‹ìèUªJ gl¢RUŸ 3 br.Û öu¤Âš ÏUªjhš, mt®
ãH‰gl¡ fUéæèUªJ v›tsÎ öu¤Âš ÏU¥gh®?
3. 120 br.Û. cauKŸs xU ÁWä xU és¡F¡ f«g¤Â‹ moæèUªJ éy»,
mj‰F nebuÂuhf 0.6 Û./é ntf¤Âš elªJ¡ bfh©oU¡»whŸ. és¡F,
jiu k£l¤ÂèUªJ 3.6 Û. cau¤Âš cŸsJ våš, ÁWäæ‹ ãHè‹ Ús¤ij
4 édhofS¡F ÃwF fh©f.
5. ABCD -š g¡f§fŸ AB k‰W« AC-æš Kiwna P k‰W« Q v‹w òŸëfŸ cŸsd. AP = 3 br.Û, PB = 6 br.Û, AQ = 5 br.Û k‰W« QC = 10 br.Û våš, BC = 3 PQ vd
ãWÎf.
6. ABCD -š, AB = AC k‰W« BC = 6 br.Û v‹f. nkY«, AC-š D v‹gJ AD = 5 br.Û
k‰W« CD = 4 br.Û v‹W ÏU¡FkhW xU òŸë våš, BCD ACB+D D vd ãWÎf.
Ïj‹ _y« DB-ia¡ fh©f.
7. ABCD -‹ g¡f§fŸ AB k‰W« AC-fë‹ nkš mikªj òŸëfŸ Kiwna D k‰W« E v‹f. nkY«, DE || BC, AB = 3 AD k‰W« ABCD -‹ gu¥gsÎ 72 br.Û2 våš,
eh‰fu« DBCE-‹ gu¥gsit¡ fh©f.
GA
B FC
D E24
8 6
8
x
y
A
D G
HFE
B C
6
9
53
4
xy
z
A
E
B D C
F
x
y
5 7
6G
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«354
8. TABC-‹ g¡f Ús§fŸ 6 br.Û, 4 br.Û, 9 br.Û k‰W« PQR ABCT T+ . 3PQR-‹xU g¡f« 35 br.Û våš, TPQR-‹ R‰wsÎ äf mÂfkhf v›tsÎ ÏU¡f¡ TL«?
9. gl¤Âš DE || BC. nkY«, BDAD
53= våš,
(i) ‹ gu¥gs΋ gu¥gsÎ
ABCADE
--
D
D ,
(ii) ‹ gu¥gsÎ
rçtf« ‹ gu¥gsÎABC
BCED-
-D
M»adt‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f.
10. muR, xU khefçš ga‹gL¤j¥glhj ãy¥gFÂ x‹¿š
òÂa bjhê‰ng£ilæid ãWt¤ £läL»wJ.
ãHè£l¥ gF òÂajhf mik¡f¥gL« bjhê‰ng£il
gFÂæ‹ gu¥gsit¡ F¿¡»wJ. Ï¥gFÂæ‹
gu¥gsit¡ fh©f.
11. xU ÁWt‹ itu¤Â‹ FW¡F bt£L¤ njh‰w toéš, gl¤Âš
fh£oathW xU g£l« brŒjh‹.
ϧF AE = 16 br.Û, EC = 81 br.Û. mt‹ BD v‹w FW¡F¡
F¢Áæid¥ ga‹gL¤j éU«ò»wh‹. m¡F¢Áæ‹ Ús«
v›tsÎ ÏU¡fnt©L«?
12. xU khzt‹ bfho¡f«g¤Â‹ cau¤Âid¡ fz¡»l éU«ò»wh‹.
bfho¡f«g¤Â‹ c¢Áæ‹ vÂbuhë¥ig¡ f©zhoæš fhQ« tifæš, xU
ÁW f©zhoia¤ jiuæš it¡»wh‹. m¡f©zho mtåläUªJ 0.5Û
bjhiyéš cŸsJ. f©zho¡F« bfhof«g¤Â‰F« Ïilna cŸs bjhiyÎ
3Û k‰W« mtDila »ilk£l¥ gh®it¡ nfhL jiuæèUªJ 1.5 Û cau¤Âš
cŸsJ våš, bfho¡f«g¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f. (khzt‹, f©zho k‰W«
bfho¡ f«g« M»ad xnu ne®¡nfh£oš cŸsd.)
13. xU nk‰Tiu gl¤Âš fh£oathW FW¡F bt£L¤ njh‰w¤ij¡ bfh©LŸsJ. Ïš
(i) tobth¤j K¡nfhz§fis¤ bjçªbjL¡fΫ.
(ii) Tiuæ‹ cau« h-I¡ fh©f.
v.fh. 6.14 gl¤Âš PA, PB v‹gd O-it ikakhf¡ bfh©l
t£l¤Â‰F btë¥ òŸë P-æèUªJ tiua¥g£l
bjhLnfhLfshF«. CD v‹gJ t£l¤Â‰F E v‹D«
òŸëæš tiua¥g£l bjhLnfhL. AP = 15 br.Û våš, TPCD -æ‹ R‰wsit¡ f©LÃo.
D
CA
PE
B
O
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - toéaš 355
v.fh. 6.15 ABCD v‹w eh‰fu«, mj‹ všyh g¡f§fS« xU t£l¤ij bjhLkhW
mikªJŸsJ. AB = 6 br.Û, BC = 6.5 br.Û k‰W« CD = 7 br.Û våš, AD-‹
Ús¤ij¡ fh©f.
gæ‰Á 6.3
4. xU t£l«, TABC-š g¡f« BC-I P-š bjhL»wJ. m›t£l« AB k‰W« AC-fë‹
Ú£Áfis Kiwna Q k‰W« R-š bjhL»wJ våš, AQ = AR = 21 (TABC-‹ R‰wsÎ)
vd ãWÎf.
5. xU Ïizfu¤Â‹ všyh¥ g¡f§fS« xU t£l¤Âid bjhLkhdhš
m›éizfu« xU rhŒrJukhF« vd ãWÎf.
6. xU jhkiu¥ óthdJ j©Ù® k£l¤Â‰F nkš 20 br.Û cau¤Âš cŸsJ. j©o‹
ÛÂ¥ gF j©Ù® k£l¤Â‰F ÑnH cŸsJ. fh‰W ÅR«nghJ j©L jŸs¥g£L,
jhkiu¥ óthdJ j©o‹ Mu«g ãiyæèUªJ 40 br.Û öu¤Âš j©Ùiu¤
bjhL»wJ. Mu«g ãiyæš j©Ù® k£l¤Â‰F¡ ÑnH cŸs j©o‹ Ús« fh©f?
7. br›tf« ABCD-‹ c£òw òŸë O-éèUªJ br›tf¤Â‹ KidfŸ A, B, C, D Ïiz¡f¥g£LŸsd våš, OA OC OB OD
2 2 2 2+ = + vd ãWÎf.
gl¤Â‹ _y« ã%gz«
1 ( )n n3 5 7 2 12
g+ + + + + - = v‹w thŒgh£oid gl¤Â‹ _ykhf és¡Fnth«
Mfnt, , , ,1 3 2 1 3 5 3 1 3 5 7 42 2 2
g+ = + + = + + + =
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«356
7. K¡nfhzéaš
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 7.1 1cosecsin
seccos
ii
ii+ = v‹w K‰bwhUikia ãWÎf.
v.fh. 7.2 coscos cosec cot
11
ii i i
+- = - v‹w K‰bwhUikia ãWÎf.
v.fh. 7.7 1 3sin cos sin cos6 6 2 2i i i i+ = -^ h v‹w K‰bwhUikia ãWÎf.
v.fh. 7.8 cos cos
sin sin tan2
23
3
i i
i i i-
- = v‹w K‰bwhUikia ãWÎf.
v.fh. 7.10 secsec
cossin1
1
2
ii
ii+ =
- vd ãWÎf.
gæ‰Á 7.1
1. ËtUtd x›bth‹W« K‰bwhUik MFkh vd¡ fh©f. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 2cos sec2 2i i+ = +sini (ii) cot cos sin
2 2i i i+ =
2. ËtU« K‰bwhUikfis ãWÎf. (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) sec cosec sec cosec2 2 22
i i i i+ = (ii) cos
sin cosec cot1 i
i i i-
= +
(iii) sinsin sec tan
11
ii i i
+- = - (iv) 1
sec tancos sini ii i
-= +
(v) sec cosec tan cot2 2i i i i+ = + (vi) 1
sin coscos sin cot
1
2
i ii i i+
+ - =^ h
(vii) 1sec sin sec tan1i i i i- + =^ ^h h (viii) cosec cot
sini ii+
= cos1 i-
v.fh. 7.14 200 Û ÚsKŸs üèdhš xU fh‰who f£l¥g£L gwªJ¡ bfh©oU¡»wJ. mªj
üš jiuk£l¤Jl‹ 300 nfhz¤ij V‰gL¤Âdhš, fh‰who jiuk£l¤ÂèUªJ
v›tsÎ cau¤Âš gw¡»wJ vd¡ fh©f. (ϧF üš xU ne®¡nfh£oš
cŸsjhf¡ fUJf)
v.fh. 7.15 Rtçš rhŒ¤J it¡f¥g£l xU VâahdJ jiuÍl‹ 60c nfhz¤ij
V‰gL¤J»wJ. Vâæ‹ mo Rt‰¿èUªJ 3.5 Û öu¤Âš cŸsJ våš,
Vâæ‹ Ús¤ij¡ fh©f.
v.fh. 7.16 30 Û ÚsKŸs xU f«g¤Â‹ ãHè‹ Ús« 10 3 Û våš, Nçaå‹ V‰w¡
nfhz¤Â‹ (jiu k£l¤ÂèUªJ V‰w¡ nfhz«) mséid¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - K¡nfhzéaš 357
v.fh. 7.17 xU nfhòu¤Â‹ moæèUªJ 30 3 Û bjhiyéš ã‰F« xU gh®itahs®,
m¡nfhòu¤Â‹ c¢Áæid 30c V‰w¡ nfhz¤Âš fh©»wh®. jiuk£l¤ÂèUªJ
mtUila »ilãiy¥ gh®it¡nfh£o‰F cŸs öu« 1.5 Û våš, nfhòu¤Â‹
cau¤ij¡ fh©f.
gæ‰Á 7.2
1. xU Rik C®ÂæèUªJ (truck) Rikia Ïw¡f VJthf 30c V‰w¡ nfhz¤Âš xU
rhŒÎ¤ js« (ramp) cŸsJ. rhŒÎ¤ js¤Â‹, c¢Á jiuæèUªJ 0.9 Û cau¤Âš
cŸsJ våš, rhŒÎ¤ js¤Â‹ Ús« ahJ?
2. cau« 150 br.Û cŸs xU ÁWä xU és¡F¡ f«g¤Â‹ K‹ ã‹wthW 150 3 br.Û ÚsKŸs
ãHiy V‰gL¤J»whŸ våš, és¡F¡ f«g¤Â‹ c¢Áæ‹ V‰w¡ nfhz¤ij¡
fh©f.
3. A k‰W« B v‹w ó¢ÁfS¡F Ïil¥g£l öu« 2 Û ÏU¡F« tiuæš, x‹W vG¥ò«
xèia k‰wJ nf£f ÏaY«. Rt‰¿èUªJ 1 Û öu¤Âš jiuæYŸs ó¢Á A MdJ
xU ÁyªÂahš c©z¥gL« ãiyæš cŸs ó¢Á B-ia Rt‰¿š fh©»wJ. A-æèUªJ B-¡F V‰w¡ nfhz« 30c Mf ÏU¡F«nghJ A MdJ B-¡F
v¢rç¡if xè éL¤jhš, ÁyªÂ¡F Ïiu »il¡Fkh mšyJ »il¡fhjh? (A-æ‹ v¢rç¡if xèia B nf£F«nghJ mJ j¥ÃéL« vd¡ bfhŸf)
5. 40 br.Û ÚsKŸs xU CryhdJ (pendulum), xU KG miyé‹ nghJ, mj‹ c¢Áæš 60c nfhz¤ij V‰gL¤J»wJ. mªj miyéš, Crš F©o‹ Jt¡f ãiy¡F«,
ÏWÂ ãiy¡F« Ïilna cŸs äf¡ Fiwªj öu¤ij¡ fh©f.
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 7.3 [ ] [ ]cosec sin cosec sin tan cot90 90 1i i i i i i- - - - + =c c^ ^h h6 @
v‹w K‰bwhUikia ãWÎf.
v.fh. 7.4 1tan sectan sec
cossin
11
i ii i
ii
- ++ - = + vd ãWÎf.
v.fh. 7.5 1cot
tantan
cot tan cot1 1i
iii i i
-+
-= + + v‹w K‰bwhUikia ãWÎf.
v.fh. 7.6 7sin cosec cos sec tan cot2 2 2 2i i i i i i+ + + = + +^ ^h h v‹w K‰bwhUikia
ãWÎf.
v.fh. 7.9 1 2 2sec tansec tan sec tan tan
2
i ii i i i i+- = - + v‹w K‰bwhUikia ãWÎf.
v.fh. 7.11 cosec sin sec costan cot
1i i i ii i
- - =+
^ ^h h v‹w K‰bwhUikia ãWÎf.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«358
v.fh. 7.12 tan sin mi i+ = , tan sin ni i- = k‰W« m n! våš, 4m n mn2 2- =
vd¡ fh£Lf.
v.fh. 7.13 tan cos sin2 2 2a b b= - våš, cos sin tan2 2 2a a b- = vd ãWÎf.
gæ‰Á 7.1
3. ËtU« K‰bwhUikfis ãWÎf. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) sin
sin
coscos
1
90
1 90i
i
ii
+
-+
- -
c
c^
^h
h = 2seci .
(ii) cot
tantan
cot sec cosec1 1
1ii
ii i i
-+
-= + .
(iii) tan
sincot
coscos sin
190
190
0 0
ii
ii
i i-
-+
--
= +^ ^h h .
(iv) 902 .
cosectan
cotcosec sec
11
0
ii
ii i
+-
+ + =^ h
(v) .cot coseccot cosec cosec cot
11
i ii i i i- ++ - = +
(vi) 2cot cosec tan sec1 1i i i i+ - + + =^ ^h h .
(vii) sin cossin cos
sec tan11 1
i ii i
i i+ -- + =
-.
(viii) 1 2 1tan
tan
sin
sin sin
90
900
0
2 2i
i
i
i i
-=
- -
-
^
^
h
h
(ix) cosec cot sin sin cosec cot
1 1 1 1i i i i i i-
- = -+
.
(x) ( )tan cosec
cot sec sin cos tan cot2 2
2 2
i i
i i i i i i+
+ = +^ h.
4. sec tanx a bi i= + k‰W« tan secy a bi i= + våš, x y a b2 2 2 2- = - vd ãWÎf.
5. tan tanni a= k‰W« sin sinmi a= våš, 1
1cosn
m2
2
2
i =-
- , n !+1, vd ãWÎf.
6. , k‰W«sin cos tani i i v‹gd bgU¡F¤ bjhlçš (G.P.) ÏU¥Ã‹
1cot cot6 2i i- = vd ãWÎf.
v.fh. 7.18 ne®¡F¤jhd xU ku¤Â‹ nkšghf« fh‰¿dhš K¿ªJ, m«K¿ªj gF ÑnH
éGªJélhkš, ku¤Â‹ c¢Á jiuÍl‹ 30c nfhz¤ij V‰gL¤J»wJ. ku¤Â‹
c¢Á mj‹ moæèUªJ 30 Û bjhiyéš jiuia¤ bjhL»wJ våš, ku¤Â‹
KG cau¤ij¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - K¡nfhzéaš 359
v.fh. 7.19 X® mÂntf¥ ngh® ékhd«, jiu k£l¤ÂèUªJ 3000 Û cau¤Âš, k‰bwhU
mÂntf¥ ngh® ékhd¤ij ne® nkyhf¡ fl¡»wJ. m›thW fl¡F« nghJ jiu
k£l¤Âš xU F¿¥Ã£l òŸëæèUªJ mt‰¿‹ V‰w¡ nfhz§fŸ Kiwna 60c k‰W« 45c våš, mªj neu¤Âš Ïu©lhtJ ngh® ékhd« k‰W« Kjš ngh®
ékhd« M»at‰¿‰F Ïil¥g£l öu¤ij¡ fz¡»Lf. ( .3 1 732= )
v.fh. 7.20 xU nfhòu¤Â‹ moæèUªJ xU F‹¿‹ c¢Áæ‹ V‰w¡nfhz« 60c v‹f. F‹¿‹ moæèUªJ nfhòu¤Â‹ c¢Áæ‹ V‰w¡nfhz« 30c k‰W«
nfhòu¤Â‹ cau« 50 Û våš, F‹¿‹ cau¤ij¡ fh©f.
v.fh. 7.21 xU br§F¤jhd RtU«, xU nfhòuK« xU F¿¥Ã£l Ïilbtëæš
cŸsd. nfhòu¤Â‹ c¢ÁæèUªJ gh®¡F« nghJ, Rt‰¿‹ c¢Á k‰W« mo
M»at‰¿‹ Ïw¡f¡ nfhz§fŸ Kiwna 45c k‰W« 60c MF«. nfhòu¤Â‹
cau« 90 Û våš, Rt‰¿‹ cau¤ij¡ fh©f. ( 3 .1 732= )
v.fh. 7.22 fl‰fiuæš cŸs br§F¤jhd¥ ghiw x‹¿‹ ÛJ f£l¥g£LŸs xU
fy§fiu és¡f¤Âš ã‹W¡bfh©oU¡F« xU ÁWä, »H¡FÂiræš ÏU
glFfis¥ gh®¡»whŸ. m¥glFfë‹ Ïw¡f¡nfhz§fŸ Kiwna 30c, 60c k‰W« ÏU glFfS¡»ilnaÍŸs öu« 300 Û våš, flš k£l¤ÂèUªJ
fy§fiu és¡f¤Â‹ c¢Áæ‹ öu¤ij¡ fh©f.
( glFfS«, fy§fiu és¡fK« xnu ne®¡nfh£oš cŸsd)
v.fh. 7.23 xU ÁWt‹, jiuæèUªJ 88.2 Û cau¤Âš »ilãiy¡ nfh£oš fh‰¿š
efU« xU gÿid 60c V‰w¡ nfhz¤Âš gh®¡»wh‹. jiu¡F« mtdJ
»ilãiy¥ gh®it¡ nfh£o‰F« Ïilna cŸs öu« 1.2 Û. Á¿J neu« fê¤J,
mnj Ïl¤ÂèUªJ mt‹ gÿid¥ gh®¡F« nghJ V‰w¡nfhz« 30cMf¡
Fiw»wJ våš, Ï¡fhy Ïilbtëæš gÿ‹ ef®ªj öu¤ij¡ fh©f.
v.fh. 7.24 xU f£ll¤Â‹ nkš xU bfho¡ f«g« ㉻wJ. jiuæYŸs xU òŸëæèUªJ
bfho¡f«g¤Â‹ c¢Á k‰W« mo M»at‰¿‹ V‰w¡nfhz§fŸ Kiwna 60c k‰W« 45c v‹f. nkY« bfho¡ f«g¤Â‹ cau« 10 Û våš, f£ll¤Â‹
cau¤ij¡ fh©f. ( 3 .1 732= )
v.fh. 7.25 xUt® flšk£l¤ÂèUªJ 14 Û cauKŸs cŸs xU f¥gè‹ nkš js¤Âš ã‹W¡
bfh©L br§F¤jhd xU ghiw Kf£o‹ c¢Áæid 60c V‰w¡ nfhz¤ÂY«
mj‹ moæid 30c Ïw¡f¡ nfhz¤ÂY« fh©»wh® våš, br§F¤jhd
ghiwæ‹ cau« ahJ?
v.fh. 7.26 »ilãiyæš gwªJ bfh©oU¡F« xU Mfha ékhd¤ij A v‹D«
òŸëæèUªJ gh®¡F«nghJ mj‹ V‰w¡ nfhz« 60c. m›ékhd«
»ilãiyæš 15 édhofŸ gwªj Ë mnj¥ òŸëæèUªJ mªj Mfha
ékhd¤Â‹ V‰w¡ nfhz« 30c Mf khW»wJ. Ï›ékhd« 200 Û/é ntf¤Âš
gwªJ bfh©oUªjhš, ékhd« gwªJ bfh©oU¡F« khwhj »ilãiy
cau¤ij¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«360
gæ‰Á 7.2
6. x‹W¡bfh‹W nebuÂuhf cŸs ÏU ku§fë‹ ÛJ A, B v‹w ÏU fh¡iffŸ 15 Û k‰W«
10 Û cau§fëš mk®ªJ¡ bfh©oUªjd. mit jiuæèU¡F« xU tilæid
Kiwna 45c k‰W« 60c Ïw¡f¡ nfhz¤Âš gh®¡»‹wd. mit xnu neu¤Âš »s«Ã¡
Fiwthd ÚsKŸs¥ ghijæš rkntf¤Âš gwªJ, m›tilia vL¡f Ka‰Á¤jhš
vªj gwit bt‰¿ bgW«? (ÏU ku§fë‹ mo, til M»ad xnu ne®¡nfh£oš cŸsd)
7. t£l toéš cŸs xU ó§fhé‹ ika¤Âš xU és¡F¡ f«g« ㉻wJ. t£l¥ gçÂæš mikªj P, Q v‹D« ÏU òŸëfŸ és¡F¡ f«g¤Âdoæš 90c nfhz¤ij V‰gL¤J»‹wd. nkY«, P-æèUªJ és¡F¡ f«g¤Â‹ c¢Áæ‹
V‰w¡ nfhz« 30c MF«. PQ = 30 Û våš, és¡F¡ f«g¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f.
8. 700 Û cau¤Âš gwªJ¡ bfh©oU¡F« xU bAèfh¥lçèUªJ xUt® X® M‰¿‹
ÏU fiufëš nebuÂuhf cŸs ÏU bghU£fis 30 , 45c c Ïw¡f¡ nfhz§fëš
fh©»wh® våš, M‰¿‹ mfy¤ij¡ fh©f. ( .3 1 732= )
9. rkjs¤Âš ã‹W bfh©oU¡F« X v‹gt®, mtçläUªJ 100 Û öu¤Âš gwªJ
bfh©oU¡F« xU gwitæid 30c V‰w¡ nfhz¤Âš gh®¡»wh®. mnj neu¤Âš,
Y v‹gt® 20 Û cauKŸs xU f£ll¤Â‹ c¢Áæš ã‹W bfh©L mnj gwitia
45c V‰w¡ nfhz¤Âš gh®¡»wh®. ÏUtU« ã‹W bfh©L mt®fS¡»ilnaÍŸs
gwitia vÂbuÂuhf¥ gh®¡»‹wd® våš, Y-æèUªJ gwit cŸs öu¤ij¡
fh©f.
10. tF¥giwæš mk®ªJ¡ bfh©oU¡F« xU khzt‹ fU«gyifæš »ilãiy¥
gh®it¡ nfh£oèUªJ 1.5 Û cau¤Âš cŸs Xéa¤ij 30c V‰w¡ nfhz¤Âš
fh©»wh‹. Xéa« mtD¡F¤ bjëthf¤ bjçahjjhš neuhf¡ fU«gyifia
neh¡» ef®ªJ Û©L« mªj Xéa¤ij 45c V‰w¡ nfhz¤Âš bjëthf¡
fh©»wh‹ våš, mt‹ ef®ªj öu¤ij¡ fh©f.
11. xU ÁWt‹ 30 Û cauKŸs f£ll¤Â‰F vÂnu F¿¥Ã£l öu¤Âš ㉻wh‹.
mtDila¡ »ilãiy¥ gh®it¡nfhL jiuk£l¤ÂèUªJ 1.5Û cau¤Âš
cŸsJ. mt‹ f£ll¤ij neh¡» elªJ bršY« nghJ, m¡f£ll¤Â‹ c¢Áæ‹
V‰w¡ nfhz« 30c-èUªJ 60cMf ca®»wJ. mt‹ f£ll¤ij neh¡» elªJ
br‹w¤ öu¤ij¡ fh©f.
12. 200 mo cauKŸs fy§fiu és¡f¤Â‹ c¢ÁæèUªJ, mj‹ fh¥ghs® xU njhâ
k‰W« xU glF M»at‰iw gh®¡»wh®. fy§fiu és¡f¤Â‹ mo, njhâ
k‰W« glF M»ad xnu Âiræš xnu ne®¡nfh£oš mik»‹wd. njhâ, glF
M»at‰¿‹ Ïw¡f¡ nfhz§fŸ Kiwna k‰W«45 30c c v‹f. Ï›éu©L«
ghJfh¥ghf ÏU¡f nt©Lbkåš, mitfS¡F Ïil¥g£l öu« FiwªjJ 300 moahf ÏU¡f nt©L«. Ïilbtë Fiwªjhš fh¥ghs® v¢rç¡if xè vG¥g
nt©L«. mt® v¢rç¡if xè vG¥g nt©Lkh?
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - K¡nfhzéaš 361
13. jiuæš ã‹Wbfh©oU¡F« xU ÁWt‹ fh‰¿š, »ilãiy¡ nfh£oš khwhj
cau¤Âš ef®ªJ¡ bfh©oU¡F« xU gÿid¡ fh©»wh‹. xU F¿¥Ã£l
ãiyæš ÁWt‹ 60c V‰w¡ nfhz¤Âš gÿid¡ fh©»wh‹. 2 ãäl§fŸ fêªj
Ëd® mnj ãiyæèUªJ ÁWt‹ Û©L« gÿid¥ gh®¡F«nghJ V‰w¡nfhz«
30c Mf¡ Fiw»wJ. fh‰¿‹ ntf« 29 3 Û/ãäl« våš, jiuæèUªJ gÿå‹
cau« fh©f.
14. xU neuhd beLŠrhiy xU nfhòu¤ij neh¡»¢ brš»wJ. nfhòu¤Â‹ c¢Áæš
ã‹W¡ bfh©oU¡F« xUt® Óuhd ntf¤Âš tªJ¡bfh©oU¡F« xU C®Âia
30c Ïw¡f¡ nfhz¤Âš fh©»wh®. 6 ãäl§fŸ fêªj Ëd® mªj C®Âæ‹
Ïw¡f¡ nfhz« 60cvåš, nfhòu¤ij mila C®Â nkY« v¤jid ãäl§fŸ
vL¤J¡ bfhŸS«?
15. xU bra‰if¡ nfhS¡F xnu Âiræš óäæš mikªJŸs ÏU f£L¥gh£L
ãiya§fëèUªJ m¢bra‰if¡ nfhë‹ V‰w¡ nfhz§fŸ Kiwna 30c k‰W« 60c vd cŸsd. m›éU ãiya§fŸ, bra‰if¡nfhŸ M»a Ïit _‹W«
xnu br§F¤J¤ js¤Âš mik»‹wd. ÏU ãiya§fS¡F« Ïilna cŸs
öu« 4000 ».Û våš, bra‰if¡nfhS¡F«, óä¡F« Ïilna cŸs öu¤ij¡
fh©f. ( .3 1 732= )
16. 60 Û cauKŸs xU nfhòu¤ÂèUªJ xU f£ll¤Â‹ c¢Á k‰W« mo M»at‰¿‹
Ïw¡f¡ nfhz§fŸ Kiwna 30 60k‰W«c c våš, f£ll¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f.
17. 40 Û cauKŸs xU nfhòu¤Â‹ c¢Á k‰W« mo M»at‰¿èUªJ xU fy§fiu
és¡»‹ c¢Áæ‹ V‰w¡ nfhz§fŸ Kiwna 30ck‰W« 60c våš, fy§fiu
és¡»‹ cau¤ij¡ fh©f. fy§fiu és¡»‹ c¢ÁæèUªJ nfhòu¤Â‹
mo¡F cŸs öu¤ijÍ« fh©f.
18. xU Vçæ‹ nk‰gu¥Ãš xU òŸëæèUªJ fhQ«nghJ, 45 Û cau¤Âš gwªJ
bfh©oU¡F« xU bAèfh¥lç‹ V‰w¡ nfhz« 30c Mf cŸsJ.
m¥òŸëæèUªJ mnj neu¤Âš j©Ùçš bAèfh¥lç‹ ãHè‹ Ïw¡f¡
nfhz« 60c våš, bAèfh¥lU¡F« Vçæ‹ nk‰gu¥Ã‰F« Ïil¥g£l¤ öu¤ij¡
fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«362
8. mséaš
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 8.1 xU ©k ne® t£l cUisæ‹ (solid right circular cylinder) Mu« 7 brÛ k‰W« cau«
20 brÛ våš, mj‹ (i) tisgu¥ò (ii) bkh¤j¥ òw¥gu¥ò M»at‰iw¡ fh©f.
(722r = v‹f). (x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
v.fh. 8.6 xU ©k ne® t£l¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« rhÍau« Kiwna 35 br.Û k‰W«
37 br.Û. våš T«Ã‹ tisgu¥ò k‰W« bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
(722r = v‹f)
v.fh. 8.9 7 Û cŸé£lKŸs xU cŸÇl‰w nfhs¤ÂDŸ c£òwkhf xU r®¡f°
Åu® nkh£lh® ir¡»ëš rhfr« brŒ»wh®. mªj rhfr Åu® rhfr« brŒa¡
»il¤ÂL« cŸÇl‰w¡ nfhs¤Â‹ c£ òw¥gu¥ig¡ fh©f. ( 722r = v‹f)
v.fh. 8.10 xU ©k miu¡nfhs¤Â‹ bkh¤j òw¥gu¥ò 675r r.br.Û våš mj‹
tisgu¥ig¡ fh©f.
v.fh. 8.11 miu¡nfhs tot »©z¤Â‹ jok‹ 0.25 br.Û. mj‹ c£òw Mu« 5 br.Û
våš m¡»©z¤Â‹ btë¥òw tisgu¥ig¡ fh©f. ( 722r = v‹f)
gæ‰Á 8.1
1. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ Mu« 14 br.Û k‰W« cau« 8 br.Û. våš, mj‹
tisgu¥ò k‰W« bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
7. Ïu©L ne® t£l cUisfë‹ Mu§fë‹ é»j« 3 : 2 v‹f. nkY« mt‰¿‹
cau§fë‹ é»j« 5 : 3 våš, mt‰¿‹ tisgu¥òfë‹ é»j¤ij¡ fh©f.
12. xU ©k ne® t£l¡ T«Ã‹ mo¢R‰wsÎ 236 br.Û . k‰W« mj‹ rhÍau« 12 br.Û
våš, m¡T«Ã‹ tisgu¥ig¡ fh©f.
16. 98.56 r.br.Û òw¥gu¥ò bfh©l xU ©k¡ nfhs¤Â‹ Mu¤ij¡ fh©f.
17. xU ©k miu¡nfhs¤Â‹ tisgu¥ò 2772 r.br.Û våš, mj‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡
fh©f.
18. Ïu©L ©k miu¡nfhs§fë‹ Mu§fŸ 3 : 5 v‹w é»j¤Âš cŸsd.
m¡nfhs§fë‹ tisgu¥òfë‹ é»j« k‰W« bkh¤j¥ òw¥gu¥òfë‹ é»j«
M»at‰iw¡ fh©f.
v.fh. 8.15 xU ©k ne®t£l¡ T«Ã‹ fdmsÎ 4928 f.br.Û. k‰W« mj‹ cau«
24 br. Û våš, m¡T«Ã‹ Mu¤ij¡ fh©f. (722r = v‹f )
v.fh. 8.16 xU Ïil¡f©l toéyhd thëæ‹ nk‰òw k‰W« mo¥òw Mu§fŸ Kiwna
15 br.Û k‰W« 8 br.Û. nkY«, MH« 63 br.Û våš, mj‹ bfhŸssit è£lçš
fh©f. (722r = )
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - mséaš 363
v.fh. 8.17 8.4 br.Û é£l« bfh©l xU nfhstot ©k cnyhf v¿F©o‹
fdmsit¡ fh©f.(722r = v‹f )
v.fh. 8.18 xU T«ò, xU miu¡nfhs«, k‰W« xU cUis M»ad rk mo¥gu¥Ãid¡
bfh©LŸsd. T«Ã‹ cau«, cUisæ‹ cau¤Â‰F rkkhfΫ,
nkY« Ï›Îau«, mt‰¿‹ Mu¤Â‰F rkkhfΫ ÏUªjhš Ï«_‹¿‹
fd msÎfS¡»ilna cŸs é»j¤ij¡ fh©f.
v.fh. 8.19 xU ©k¡ nfhs¤Â‹ fdmsÎ 7241 71 f.br.Û våš, mj‹ Mu¤ij¡
fh©f. (722r = v‹f)
v.fh. 8.20 xU cŸÇl‰w nfhs¤Â‹ fdmsÎ 7
11352 f.br.Û. k‰W« mj‹ btë Mu«
8 br.Û. våš, m¡nfhs¤Â‹ cŸMu¤ij¡ fh©f (722r = v‹f).
gæ‰Á 8.2
1. xU ©k cUisæ‹ Mu« 14 br.Û. mj‹ cau« 30 br.Û våš, m›ÎUisæ‹
fdmsit¡ fh©f.
2. xU kU¤JtkidæYŸs nehahë xUtU¡F ÂdK« 7 br.Û é£lKŸs cUis tot
»©z¤Âš to¢rhW (Soup) tH§f¥gL»wJ. m¥gh¤Âu¤Âš 4 br.Û cau¤Â‰F
to¢rhW xU nehahë¡F tH§f¥g£lhš, 250 nehahëfS¡F tH§f¤ njitahd
to¢rh¿‹ fdmséid¡ fh©f.
4. 62.37 f.br.Û. fdmsÎ bfh©l xU ©k ne®t£l cUisæ‹ cau« 4.5 br.Û våš,
m›ÎUisæ‹ Mu¤ij¡ fh©f.
5. Ïu©L ne® t£l cUisfë‹ Mu§fë‹ é»j« 2 : 3. nkY« cau§fë‹ é»j«
5 : 3 våš, mt‰¿‹ fdmsÎfë‹ é»j¤ij¡ fh©f.
8. xU bg‹ÁyhdJ xU ne® t£l cUis toéš cŸsJ. bg‹Áè‹ Ús« 28 br.Û k‰W«
mj‹ Mu« 3 ä.Û. bg‹ÁèDŸ mikªj ikæ‹ (»uh~ig£)-‹ Mu« 1 ä.Û våš,
bg‹Áš jahç¡f ga‹gL¤j¥g£l ku¥gyifæ‹ fdmsit¡ fh©f.
10. ku¤Âdhyhd xU ©k¡ T«Ã‹ mo¢R‰wsÎ 44 br.Û k‰W« mj‹ cau«
12 br.Ûvåš m¤Â©k¡ T«Ã‹ fdmsit¡ fh©f.
13. 5 br.Û, 12 br.Û. k‰W« 13 br.Û. g¡f msÎfŸ bfh©l xU br§nfhz TABC MdJ
12 br.Û. ÚsKŸs mj‹ xU g¡f¤ij m¢rhf¡ bfh©L RH‰w¥gL«nghJ cUthF«
T«Ã‹ fdmsit¡ f©LÃo.
15. xU ne® t£l¡ T«Ã‹ fdmsÎ 216r f.br.Û k‰W« m¡T«Ã‹ Mu« 9 br.Û våš,
mj‹ cau¤ij¡ fh©f.
17. xU cŸÇl‰w nfhs¤Â‹ btë k‰W« cŸ Mu§fŸ Kiwna 12 br.Û k‰W« 10 br. Û
våš, m¡nfhs¤Â‹ fd msit¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«364
19. 14 br.Û g¡f msÎfŸ bfh©l xU fd¢rJu¤Âš ÏUªJ bt£obaL¡f¥gL«
äf¥bgça T«Ã‹ fdmsit¡ fh©f.
20. 7 br.Û Mu« bfh©l nfhs tot gÿåš fh‰W brY¤j¥gL«nghJ mj‹ Mu«
14 br.Û Mf mÂfç¤jhš, m›éU ãiyfëš gÿå‹ fdmsÎfë‹ é»j¤ij¡
fh©f.
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 8.2 xU ©k ne® t£l cUisæ‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ò 880 r.br.Û k‰W« mj‹ Mu«
10 br.Û våš, m›ÎUisæ‹ tisgu¥ig¡ fh©f (722r = v‹f).
v.fh. 8.3 xU ©k ne® t£l cUisæ‹ MuK« cauK« 2 : 5 v‹w é»j¤Âš cŸsd.
mj‹ tis¥gu¥ò 7
3960 r.br.Û våš, cUisæ‹ Mu« k‰W« cau« fh©f.
(722r = v‹f)
v.fh. 8.4 120 br.Û ÚsK«, 84 br.Û é£lK« bfh©l xU rhiyia rk¥gL¤J« cUisia¡ (road roller) bfh©L xU éisah£L¤Âlš rk¥gL¤j¥gL»wJ.
éisah£L¤ Âliy rk¥gL¤j Ï›ÎUis 500 KG¢ R‰W¡fŸ RHy nt©L«.
éisah£L¤Âliy rk¥gL¤j xU r. Û£lU¡F 75 igrh Åj«, Âliy¢ rk¥gL¤j
MF« bryit¡ fh©f. (722r = v‹f)
v.fh. 8.5 xU cŸÇl‰w cUisæ‹ cŸ k‰W« btë Mu§fŸ Kiwna 12 br.Û. k‰W« 18 br.Û. v‹f. nkY« mj‹ cau« 14 br.Û våš m›ÎUisæ‹ tisgu¥ò
k‰W« bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f. (722r = v‹f.)
v.fh. 8.7 O k‰W« C v‹gd Kiwna xU ne® t£l¡ T«Ã‹ mo¥gFÂæ‹ ika« k‰W«
c¢Á v‹f. B v‹gJ mo¥gFÂæ‹ t£l¢ R‰W éë«Ãš VnjD« xU òŸë
v‹f. T«Ã‹ mo¥gFÂæ‹ Mu« 6 br.Û k‰W« OBC 60o+ = våš, T«Ã‹
cau« k‰W« tisgu¥ig¡ fh©f.
v.fh. 8.8 21 br.Û MuKŸs xU t£l¤ÂèUªJ 120c ika¡ nfhz« bfh©l xU
t£l¡ nfhz¥gFÂia bt£obaL¤J, mj‹ Mu§fis x‹¿iz¤J xU
T«gh¡»dhš, »il¡F« T«Ã‹ tisgu¥ig¡ fh©f (722r = ).
gæ‰Á 8.1
2. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ò 660 r. br.Û. mj‹ é£l« 14 br.Û.
våš, m›ÎUisæ‹ cau¤ijÍ«, tisgu¥igÍ« fh©f.
3. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ tisgu¥ò k‰W« mo¢R‰wsÎ Kiwna 4400 r.br.Û
k‰W« 110 br.Û. våš, m›ÎUisæ‹ cau¤ijÍ«, é£l¤ijÍ« fh©f.
4. xU khëifæš, x›bth‹W« 50 br.Û. MuK«, 3.5 Û cauK« bfh©l 12 ne® t£l
cUis tot¤ ö©fŸ cŸsd. m¤ö©fS¡F t®z« ór xU rJu Û£lU¡F
` 20 Åj« v‹d brythF«?
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - mséaš 365
5. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ò 231 r. br.Û. mj‹ tisgu¥ò bkh¤j
òw¥gu¥Ãš _‹¿š Ïu©L g§F våš, mj‹ Mu« k‰W« cau¤ij¡ fh©f.
6. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò 1540 br.Û 2. mj‹ caukhdJ,
mo¥g¡f Mu¤ij¥nghš eh‹F kl§F våš, cUisæ‹ cau¤ij¡ fh©f.
8. xU cŸÇl‰w cUisæ‹ btë¥òw tisgu¥ò 540r r.br.Û. mj‹ cŸé£l« 16 br.Û
k‰W« cau« 15 br.Û. våš, mj‹ bkh¤j òw¥gu¥ig¡ fh©f.
9. xU cUis tot ÏU«ò¡FHhæ‹ btë¥òw é£l« 25 br.Û, mj‹ Ús« 20 br.Û. k‰W«
mj‹ jok‹ 1 br.Û våš, m¡FHhæ‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
10. xU ©k ne®t£l¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« cau« Kiwna 7 br.Û k‰W« 24 br.Û. våš,
mj‹ tisgu¥ò k‰W« bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
11. xU ©k ne® t£l¡ T«Ã‹ c¢Á¡nfhz« k‰W« Mu« Kiwna 60ck‰W« 15 br.Û våš, mj‹ cau« k‰W« rhÍau¤ij¡ fh©f.
13. ne®t£l T«ò toéš Fé¡f¥g£l be‰Féaè‹ é£l« 4.2 Û k‰W« mj‹ cau«
2.8 Û. v‹f. Ϫbe‰Féaiy kiHæèUªJ ghJfh¡f »¤jh‹ Jâahš äf¢rçahf
_l¥gL»wJ våš, njitahd »¤jh‹ Jâæ‹ gu¥ig¡ fh©.
14. 180c ika¡ nfhzK« 21 br.Û. MuK« bfh©l t£lnfhz toéyhd ÏU«ò¤ jf£o‹
Mu§fis Ïiz¤J xU T«ò cUth¡f¥gL»wJ våš, m¡T«Ã‹ Mu¤ij¡
fh©f.
15. xU ne®t£l ©k¡ T«Ã‹ MuK« rhÍauK« 3 : 5 v‹w é»j¤Âš cŸsd. m¡T«Ã‹
tisgu¥ò 60r r.br.Û våš, mj‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
19. xU cŸÇl‰w miu¡nfhs¤Â‹ btë Mu« k‰W« cŸ Mu« Kiwna 4.2 br.Û k‰W«
2.1 br.Û våš mj‹ tisgu¥ò k‰W« bkh¤j òw¥gu¥ig¡ fh©f.
20. miu¡nfhs tot nk‰Tiuæ‹ c£òw tisgu¥Ã‰F t®z« ór nt©oÍŸsJ. mj‹
c£òw mo¢R‰wsÎ 17.6 Û våš, xU rJu Û£lU¡F ` 5 Åj«, t®z« ór MF«
bkh¤j bryit¡ fh©f.
v.fh. 8.12 xU ne®t£l cUisæ‹ tisgu¥ò 704 r.br.Û k‰W« mj‹ cau« 8 br.Û våš,
m›ÎUisæ‹ fdmsit è£lçš fh©f. ( 722r = )
v.fh. 8.13 xU cŸÇl‰w ÏU«ò FHhæ‹ Ús« 28 br.Û., mj‹ btë k‰W« cŸé£l§fŸ
Kiwna 8 br.Û k‰W« 6 br.Û. våš, ÏU«ò¡ FHhæ‹ fdmsit¡ fh©f.
nkY« 1 f.br.Û ÏU«Ã‹ vil 7 »uh« våš, ÏU«ò¡ FHhæ‹ vilia¡
fh©f. ( 722r = )
v.fh. 8.14 xU ©k ne® t£l cUisæ‹ mo¥g¡f¥ gu¥ò k‰W« fdmsÎ Kiwna
13.86 r.br.Û k‰W« 69.3 f.br.Û. våš, m›ÎUisæ‹ cau« k‰W« tisgu¥ig¡
fh©f. (722r = )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«366
gæ‰Á 8.2
3. xU ©k cUisæ‹ Mu« k‰W« cau¤Â‹ TLjš 37 br.Û. v‹f. nkY«, mj‹
bkh¤j òw¥gu¥ò 1628 r.br.Û våš, m›ÎUisæ‹ fdmsit¡ fh©f.
6. xU cUisæ‹ Mu« k‰W« cau¤Â‹ é»j« 5 : 7. nkY« mj‹ fdmsÎ
4400 f.br.Û våš, m›ÎUisæ‹ Mu¤ij¡ fh©f.
7. 66 br.Û # 12 br.Û vD« msΡ bfh©l xU cnyhf¤ jf£oid 12 br.Û cauKŸs xU
cUisahf kh‰¿dhš »il¡F« cUisæ‹ fdmsit¡ fh©f.
9. xU ©k¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« rhÍau« Kiwna 20 br.Û k‰W« 29 br.Û. våš
m¤Â©k¡ T«Ã‹ fdmsit¡ fh©f.
11. xU gh¤Âu« Ïil¡f©l« toéš cŸsJ. mj‹ nk‰òw Mu« k‰W« cau« Kiwna
8 br.Û k‰W« 14 br.Û v‹f. m¥gh¤Âu¤Â‹ fdmsÎ 3
5676 f.br.Û våš,
mo¥g¡f¤ÂYŸs t£l¤Â‹ Mu¤Âid¡ fh©f.
12. xU ne®t£l¡ T«Ã‹ Ïil¡f©l¤Â‹ ÏUòwK« mikªj t£l éë«òfë‹
R‰wsÎfŸ Kiwna 44 br.Û k‰W« 8.4r br.Û v‹f. mj‹ cau« 14 br.Û våš,
m›éil¡f©l¤Â‹ fdmsit¡ fh©f.
14. xU ©k ne® t£l¡ T«Ã‹ MuK« cauK« 2 : 3 v‹w é»j¤Âš cŸsJ. mj‹
fdmsÎ 100.48 f.br.Û våš, m¡T«Ã‹ rhÍau¤ij¡ f©LÃo. (r = 3.14 v‹f)
16. nfhs toéyikªj 200 ÏU«ò F©LfŸ (ball bearings) x›bth‹W« 0.7 br.Û Mu«
bfh©lJ. ÏU«Ã‹ ml®¤Â 7.95 »uh« /br.Û 3 våš ÏU«ò¡ F©Lfë‹
ãiwia¡ fh©f. (ãiw = fdmsÎ × ml®¤Â)
18. X® miu¡nfhs¤Â‹ fd msÎ 1152r f.br. Û. våš, mj‹ tisgu¥ò fh©f.
v.fh. 8.21 xU ©k ku¥bgh«ikahdJ miu¡nfhs¤Â‹ nkš T«ò Ïizªj
toéš cŸsJ. miu¡nfhs« k‰W« T«ò M»at‰¿‹ Mu« 3.5 br.Û.
nkY« bgh«ikæ‹ bkh¤j cau« 17.5 br.Û våš m¥bgh«ik jahç¡f¥
ga‹gL¤j¥g£l ku¤Â‹ fd msit¡ fh©f. (r= 722 )
v.fh. 8.22 xU nfh¥igahdJ miu¡nfhs¤Â‹ ÛJ cUis Ïizªj toéš cŸsJ.
cUis¥ gFÂæ‹ cau« 8 br.Û k‰W« nfh¥igæ‹ bkh¤j cau« 11.5 br.Û.
våš m¡nfh¥igæ‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f. (r = 722 v‹f.)
v.fh. 8.23 xU r®¡f° TlhukhdJ cUisæ‹ ÛJ T«ò Ïizªj toéš
mikªJŸsJ. Tlhu¤Â‹ bkh¤j cau« 49 Û. mj‹ mo¥ghf¤Â‹ é£l«
42 Û. cUis¥ghf¤Â‹ cau« 21 Û. nkY« 1 r.Û »¤jh‹ Jâæ‹ éiy 12.50 våš, Tlhu« mik¡f¤ njitahd »¤jh‹ Jâæ‹ éiyia¡ fh©f.
( r = 722 )
v.fh. 8.24 xU cŸÇl‰w nfhs¤Â‹ btë k‰W« cŸ é£l§fŸ Kiwna 8 br.Û k‰W«
4 br.Û. Ï¡nfhskhdJ cU¡f¥g£L 8 br.Û é£lKŸs ne® t£l ©k¡
T«ghf kh‰w¥g£lhš T«Ã‹ cau¤ij¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - mséaš 367
v.fh. 8.25 7 br.Û é£lKŸs cUis tot Kfitæš Á¿jsÎ j©Ù® cŸsJ. mš
x›bth‹W« 1.4 br.Û é£lKŸs Áy nfhs tot gë§F¡ f‰fŸ nghl¥gL»wJ.
cUisæYŸs Úç‹ k£l« 5.6 br.Û cau v¤jid gë§F f‰fis KfitæDŸ
nghlnt©L« vd¡ fh©f?
v.fh. 8.2 14 br.Û é£lKŸs xU cUis tot FHhŒ têahf, j©Ùiu kâ¡F 15 ».Û
ntf¤Âš 50 Û ÚsK« k‰W« 44 Û mfyKŸs xU br›tf tot bjh£o¡FŸ
brY¤Âdhš, bjh£oæš 21 br.Û cau¤Â‰F j©Ù® ãu«g v¤jid kâ
neukhF«? (r = 722 v‹f.)
v.fh. 8.27 55 br.Û#40 br.Û#15 br.Û v‹w msÎfŸ bfh©l fd¢br›tf tot ©k
ÏU«ò¥ gyif cU¡f¥g£L xU FHhahf th®¡f¥gL»wJ. m¡FHhæ‹ btë
é£l« k‰W« jok‹ Kiwna 8 br.Û k‰W« 1 br.Û våš, m¡FHhæ‹ Ús¤ij¡
fh©f. (r = 722 v‹f.)
gæ‰Á 8.3
1. xU éisah£L g«gukhdJ (Top) T«Ã‹ ÛJ miu¡nfhs« Ïizªj toéš cŸsJ.
miu¡nfhs¤Â‹ é£l« 3.6 br.Û k‰W« g«gu¤Â‹ bkh¤j cau« 4 . 2 br.Û våš,
mj‹ bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
2. xU fd cUt«, miu¡nfhs¤Â‹ ÛJ cUis Ïizªj toéš cŸsJ.
m¡fdÎUt¤Â‹ é£l« k‰W« bkh¤j cau« Kiwna 21 br.Û k‰W« 25.5 br.Û
våš, mj‹ fd msit¡ fh©f.
3. xU kUªJ¡ F¥ÃahdJ xU cUisæ‹ ÏUòwK« miu¡nfhs§fŸ Ïizªj toéš
cŸsJ. kUªJ¡ F¥Ãæ‹ bkh¤j Ús« 14 ä.Û k‰W« é£l« 5 ä.Û våš m«kUªJ¡
F¥Ãæ‹ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
4. xU TlhukhdJ cUisæ‹ ÛJ T«ò Ïizªj toéš cŸsJ. Tlhu¤Â‹ bkh¤j
cau« 13.5 Û k‰W« é£l« 28 Û. nkY« cUis¥ ghf¤Â‹ cau« 3 Û våš,
Tlhu¤Â‹ bkh¤j òw¥gu¥ig¡ fh©f.
5. fëk©iz¥ ga‹gL¤Â xU khzt‹ 48 br.Û cauK« 12 br.Û MuK« bfh©l ne®
t£l©k¡ T«ig¢ brŒjh®. m¡T«ig k‰bwhU khzt® xU ©k¡ nfhskhf
kh‰¿dh®. m›thW kh‰w¥g£l òÂa nfhs¤Â‹ Mu¤ij¡ fh©f.
6. 24 br.Û MuKŸs xU ©k cnyhf nfhskhdJ cU¡f¥g£L 1.2 ä.Û MuKŸs Óuhd
cUis¡ f«Ãahf kh‰w¥g£lhš, m¡f«Ãæ‹ Ús¤ij¡ fh©f.
7. 5 br.Û cŸt£lMuK« 24 br.Û cauK« bfh©l T«ò tot gh¤Âu¤Âš KG mséš
j©Ù® cŸsJ. Ϥj©ÙuhdJ 10 br.Û cŸMuKŸs cUis tot fhè¥
gh¤Âu¤Â‰F¥ kh‰w¥gL«nghJ, cUis¥ gh¤Âu¤Âš cŸs Ú® k£l¤Â‹ cau¤ij¡
fh©f.
8. Á¿jsÎ j©Ù® ãu¥g¥g£l 12 br.Û é£lKŸs cUis tot¥ gh¤Âu¤Âš 6 br.Û
é£lKŸs xU ©k¡ nfhs¤ij KGtJkhf _œf¢ brŒjhš, cUis tot¥
gh¤Âu¤Âš ca®ªj Ú® k£l¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«368
9. 7 br.Û cŸ Mu« bfh©l cUis tot FHhæ‹ têna 5 br.Û / édho ntf¤Âš
j©Ù® ghŒ»wJ. miu kâ neu¤Âš m¡FHhŒ têna ghŒªj j©Ùç‹
fd msit¡ (è£lçš) fh©f.
10. 4 Û é£lK« 10 Û cauKŸs cUis tot¤ bjh£oæYŸs j©ÙuhdJ 10 br.Û
é£lKŸs xU cUis tot FHhŒ têna kâ¡F 2.5 ».Û ntf¤Âš
btëna‰w¥gL»wJ. bjh£oæš ghÂasÎ j©Ù® btëna‰w¥gl MF« neu¤ij¡
fh©f. (Mu«g ãiyæš bjh£o KGtJ« j©Ù® ãu¥g¥g£LŸsJ vd¡ bfhŸf.)
11. 18 br.Û MuKŸs ©k cnyhf¡ nfhskhdJ cU¡f¥g£L _‹W Á¿a bt›ntW
msΟs nfhs§fshf th®¡f¥gL»wJ. m›thW th®¡f¥g£l Ïu©L ©k¡
nfhs§fë‹ Mu§fŸ Kiwna 2 br.Û k‰W« 12 br.Û våš _‹whtJ nfhs¤Â‹
Mu¤ij¡ fh©f.
12. xU cŸÇl‰w cUis tot¡ FHhæ‹ Ús« 40 br.Û. mj‹ cŸ k‰W« btë Mu§fŸ
Kiwna 4 br.Û k‰W« 12 br.Û. m›ÎŸÇl‰w cUis¡ FHhŒ cU¡f¥g£L 20 br.Û
ÚsKŸs ©k ne® t£l cUisahf kh‰W«nghJ »il¡F« òÂa cUisæ‹
Mu¤ij¡ fh©f.
13. 8 br.Û é£lK« 12 br.Û cauK« bfh©l xU ne® t£l ©k ÏU«ò¡ T«ghdJ
cU¡f¥g£L 4 ä.Û MuKŸs ©k¡ nfhs tot F©Lfshf th®¡f¥g£lhš
»il¡F« nfhs tot F©Lfë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
14. 12 br.Û é£lK« 15 br.Û cauK« bfh©l ne®t£l cUis KGtJ« gå¡Têdhš
(ice cream) ãu¥g¥g£LŸsJ. Ï¥gå¡THhdJ 6 br.Û é£lK«, 12 br.Û cauK«
bfh©l nk‰òw« miu¡nfhs« Ïizªj toéyikªj T«Ãš ãu¥g¥gL»wJ.
v¤jid T«òfëš gå¡Têid KGtJkhf ãu¥gyh« vd¡ fh©f.
15. 4.4 Û ÚsK« 2 Û mfyK« bfh©l xU fd¢ br›tf tot¤ bjh£oæš kiHÚ®
nrfç¡f¥ gL»wJ. Ϥbjh£oæš 4 br.Û cau¤Â‰F nrfç¡f¥g£l kiH ÚuhdJ
40br.Û MuKŸs cUis tot fhè¥ gh¤Âu¤Â‰F kh‰w¥gL«nghJ m¥gh¤Âu¤Âš
cŸs j©Ù® k£l¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f.
16. kzyhš ãu¥g¥g£l xU cUis tot thëæ‹ cau« 32 br.Û k‰W« Mu«
18 br.Û. m«kzš KGtJ« jiuæš xU ne®t£l¡ T«ò toéš bfh£l¥gL»wJ.
m›thW bfh£l¥g£l kz‰ T«Ã‹ cau« 24 br.Û våš, m¡T«Ã‹ Mu« k‰W«
rhÍau¤ij¡ fh©f.
17. 14 Û é£lK« k‰W« 20 Û MHKŸs xU »zW cUis toéš bt£l¥gL»wJ.
m›thW bt£L«nghJ njh©obaL¡f¥g£l k© Óuhf gu¥g¥g£L 20 Û # 14 Û
msÎfëš mo¥g¡fkhf¡ bfh©l xU nkilahf mik¡f¥g£lhš, m«nkilæ‹
cau« fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - òŸëæaš 369
11. òŸëæaš
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 11.1 43, 24, 38, 56, 22, 39, 45 M»a òŸë étu§fë‹ Å¢R k‰W« Å¢R¡bfG
fh©f.
v.fh. 11.2 xU tF¥ÃYŸs 13 khzt®fë‹ vil (».») ËtUkhW.
42.5, 47.5, 48.6, 50.5, 49, 46.2, 49.8, 45.8, 43.2, 48, 44.7, 46.9, 42.4
Ït‰¿‹ Å¢R k‰W« Å¢R¡ bfGit¡ fh©f.
v.fh. 11.3 xU òŸë étu¤ bjhF¥Ã‹ Û¥bgU kÂ¥ò 7.44 k‰W« mj‹ Å¢R 2.26 våš,
m¤bjhF¥Ã‹ Û¢ÁW kÂ¥ig¡ fh©f.
v.fh. 11.11 Kjš 10 Ïaš v©fë‹ Â£l éy¡f« fh©f.
v.fh. 11.19 xU òŸë étu¤Âš 30 kÂ¥òfë‹ T£L¢ ruhrç k‰W« £l éy¡f«
Kiwna 18 k‰W« 3 MF«. mt‰¿‹ T£L¤ bjhifiaÍ«, nkY«
mt‰¿‹ t®¡f§fë‹ T£L¤ bjhifiaÍ« fh©f.
gæ‰Á 11.1
1. ËtU« kÂ¥òfS¡F Å¢R k‰W« Å¢R¡ bfG fh©f.
(x›bthU c£Ãçé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) 59, 46, 30, 23, 27, 40, 52, 35, 29.
(ii) 41.2, 33.7, 29.1, 34.5, 25.7, 24.8, 56.5, 12.5.
2. xU òŸë étu¤Â‹ Û¢ÁW kÂ¥ò 12. mj‹ Å¢R 59 våš m¥òŸë étu¤Â‹ Û¥bgU
kÂ¥ig¡ fh©f.
3. 50 msÎfëš äf¥bgça kÂ¥ò 3.84 ».». mj‹ Å¢R 0.46 ».» våš, mitfë‹ Û¢ÁW kÂ¥ig¡ fh©f.
4. f©l¿ªj òŸë étu¤ bjhF¥ÃYŸs 20 kÂ¥òfë‹ Â£l éy¡f« 5 v‹f.
òŸë étu¤Â‹ x›bthU kÂ¥igÍ« 2 Mš bgU¡»dhš »il¡F« òÂa òŸë
étu§fë‹ Â£l éy¡f« k‰W« éy¡f t®¡f¢ ruhrç fh©f.
5. Kjš 13 Ïaš v©fë‹ Â£l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
13. xU òŸë étu¤ bjhF¥ÃYŸs 100 kÂ¥òfë‹ ruhrç k‰W« £l éy¡f« Kiwna
48 k‰W« 10 MF«. mid¤J kÂ¥òfë‹ T£L¤ bjhif k‰W« mitfë‹
t®¡f§fë‹ T£L¤ bjhif M»at‰iw¡ fh©f.
15. n = 10, x = 12 k‰W« x2
R = 1530 våš, khWgh£L¡ bfGit¡ fz¡»Lf.
17. xU òŸë étu¤Â‹ khWgh£L¡ bfG 57 k‰W« £l éy¡f« 6.84 våš, mj‹ T£L¢
ruhrçia¡ fh©f.
18. xU FGéš 100 ng® cŸsd®, mt®fë‹ cau§fë‹ T£L¢ ruhrç 163.8 br.Û k‰W«
khWgh£L¡ bfG 3.2 våš, mt®fSila cau§fë‹ Â£l éy¡f¤ij¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«370
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 11.4 xU khj¤Âš 8 khzt®fŸ go¤j ò¤jf§fë‹ v©â¡if ËtUkhW.
2, 5, 8, 11, 14, 6, 12, 10. Ï¥òŸë étu¤Â‹ £l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
v.fh. 11.5 xU tF¥Ã‰F el¤j¥g£l bghJ m¿Î¤nj®éš bkh¤j kÂ¥bg©fŸ 40-¡F,
6 khzt®fŸ bg‰w kÂ¥bg©fŸ 20, 14, 16, 30, 21 k‰W« 25. Ï¥òŸë
étu¤Â‹ £l éy¡f« fh©f.
v.fh. 11.6 62, 58, 53, 50, 63, 52, 55 M»a v©fS¡F £l éy¡f« fh©f.
v.fh. 11.7 10 khzt®fŸ fâj¤ nj®éš bg‰w kÂ¥bg©fŸ ËtUkhW,
80, 70, 40, 50, 90, 60, 100, 60, 30, 80. Ï«kÂ¥òfS¡F £l éy¡f« fh©f
v.fh. 11.18 3, 5, 6, 7 M»a òŸë étu¤Â‰F¤ £l éy¡f« fh©f. x›bthU
kÂ¥òlD« 4 I¡ T£l »il¡F« òÂa kÂ¥òfS¡fhd £l éy¡f¤ijÍ«
fh©f.
v.fh. 11.9 40, 42, 48 vD« Ï¥òŸë étu¤Â‰F¤ £l éy¡f« fh©f. x›bthU kÂ¥ò« 3 Mš bgU¡f¥gL«nghJ »il¡F« òÂa kÂ¥òfS¡fhd£l éy¡f« fh©f.
v.fh. 11.10 Kjš n Ïaš v©fë‹ Â£l éy¡f« v = n12
12- vd ã%áf.
v.fh. 11.12 xU fâj édho édh¥ ngh£oæš 48 khzt®fŸ bg‰w kÂ¥bg©fŸ
ËtU« m£ltizæš ju¥g£LŸsd.
kÂ¥bg©fŸ x 6 7 8 9 10 11 12ãfœbt©fŸ f 3 6 9 13 8 5 4
Ï›étu¤Â‰fhd £l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
v.fh. 11.13 ËtU« òŸë étu¤Â‰fhd £l éy¡f« fh©f.
x 70 74 78 82 86 90f 1 3 5 7 8 12
v.fh. 11.14 ËtU« gutè‹ éy¡f t®¡f ruhrçia¡ fh©f.
ÃçÎ Ïilbtë 3.5-4.5 4.5-5.5 5.5-6.5 6.5-7.5 7.5-8.5ãfœbt©fŸ 9 14 22 11 17
v.fh. 11.15 cyf¡ fhšgªJ ngh£ofëš 71 K‹dâ Åu®fŸ mo¤j nfhšfë‹
v©â¡ifæ‹ étu§fŸ ËtU« m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸsJ.
Ï›étu¤Â‹ £l éy¡f« fh©f.
ÃçÎ Ïilbtë 0-10 10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70ãfœbt©fŸ 8 12 17 14 9 7 4
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - òŸëæaš 371
v.fh. 11.16 40 f«Ã¤ J©Lfë‹ Ús§fŸ (br.Û-¡F ÂU¤jkhf) ÑnH bfhL¡f¥g£LŸsd. Ï›étu¤Â‰fhd éy¡f t®¡f¢ ruhrçia¡
fz¡»Lf.
Ús« (br.Û) 1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70f«Ã¤
J©Lfë‹
v©â¡if
2 3 8 12 9 5 1
v.fh. 11.17 18, 20, 15, 12, 25 v‹w étu§fS¡F khWgh£L¡ bfGit¡ fh©f.
v.fh. 11.18 5 »ç¡bf£ éisah£L¥ ngh£ofëš Ïu©L k£il Åu®fŸ vL¤j X£l§fŸ
(runs) ËtUkhW. mt®fëš X£l§fŸ vL¥gš ah® mÂf Ó®ik¤ j‹ik
cilat®?
k£il Åu® A 38 47 34 18 33k£il Åu® B 37 35 41 27 35
v.fh. 11.20 xU òŸë étu¤Âš, 20 kÂ¥òfë‹ T£L¢ ruhrç k‰W« £l éy¡f«
Kiwna 40 k‰W« 15 vd fz¡»l¥g£ld. mitfis¢ rçgh®¡F«nghJ
43 v‹w kÂ¥ò jtWjyhf 53 vd vGj¥g£lJ bjça tªjJ. m›étu¤Â‹
rçahd T£L¢ ruhrç k‰W« rçahd £l éy¡f« M»at‰iw¡ fh©f.
v.fh. 11.21 xU òŸë étu¤ bjhF¥Ãš xR =35, n = 5 , ( )x 9 822
R - = våš,
k‰W«x x x2 2R R -^ h M»at‰iw¡ fh©f.
v.fh. 11.22 ÏU étu¤ bjhl®fë‹ khWgh£L¡ bfG¡fŸ 58 k‰W« 69 v‹f. nkY«,
mt‰¿‹ £l éy¡f§fŸ Kiwna 21.2 k‰W« 15.6 våš, mt‰¿‹ T£L¢
ruhrçfis¡ fh©f.
gæ‰Á 11.1
6. Ñœ¡fhQ« òŸë étu§fë‹ Â£l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf. (x›bthU c£Ãçé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ)
(i) 10, 20, 15, 8, 3, 4. (ii) 38, 40, 34 ,31, 28, 26, 34.
7. Ñœf©l m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸs òŸë étu¤Â‹ £l éy¡f¤ij¡
fz¡»Lf.
x 3 8 13 18 23
f 7 10 15 10 8
8. xU gŸëæYŸs 200 khzt®fŸ xU ò¤jf¡ f©fh£Áæš th§»a ò¤jf§fë‹
v©â¡ifia¥ g‰¿a étu« Ñœ¡fhQ« m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸsJ.
ò¤jf§fë‹ v©â¡if 0 1 2 3 4khzt®fë‹ v©â¡if 35 64 68 18 15
Ï¥òŸë étu¤Â‹ £l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«372
9. ËtU« òŸë étu¤Â‹ éy¡f t®¡f¢ ruhrçia¡ fz¡»Lf.
x 2 4 6 8 10 12 14 16f 4 4 5 15 8 5 4 5
10. xU ghjrhç FW¡F¥ ghijia fl¡f¢ Áy® (pedestrian crossing) vL¤J¡ bfh©l neu
étu« Ñœ¡f©l m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸsJ.
neu« (éehoæš) 5-10 10-15 15-20 20-25 25-30eg®fë‹ v©â¡if 4 8 15 12 11
Ï¥òŸë étu¤Â‰F éy¡f t®¡f¢ ruhrç k‰W« £l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
11. Å£L cçikahs®fŸ 45 ng® mt®fSila bjUé‹ ‘gRik¢ NHš’ £l¤Â‰fhf
ã më¤jd®. tNè¡f¥g£l 㤠bjhif étu« ËtU« m£ltizæš
bfhL¡f¥g£LŸsJ.
bjhif (`) 0-20 20-40 40-60 60-80 80-100Å£L cçikahs®fë‹
v©â¡if2 7 12 19 5
Ï›éu¤Â‰F éy¡f t®¡f¢ ruhrç k‰W« £léy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
12. Ñœ¡fhQ« gutè‹ (distribution) éy¡f t®¡f¢ ruhrç fh©f.
ÃçÎ Ïilbtë 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49ãfœbt©fŸ 15 25 28 12 12 8
14. 20 kÂ¥òfë‹ ruhrç k‰W« £l éy¡f« Kiwna 10 k‰W« 2 vd fz¡»l¥g£ld.
Ëò rçgh®¡F« nghJ 12 v‹w kÂ¥ghdJ jtWjyhf 8 v‹W vL¤J¡bfhŸs¥g£lJ
bjça tªjJ. rçahd ruhrç k‰W« rçahd £l éy¡f« M»adt‰iw¡ fh©f.
16. ËtU« kÂ¥òfë‹ khWgh£L¡ bfGit¡ fz¡»Lf : 20, 18, 32, 24, 26.
19. xR = 99, n = 9 k‰W« x 10 2R -^ h = 79 våš, k‰W«x x x2 2R R -^ h M»at‰iw¡
fh©f.
20. xU tF¥ÃYŸs A, B v‹w ÏU khzt®fŸ bg‰w kÂ¥bg©fŸ ËtUkhW: A 58 51 60 65 66B 56 87 88 46 43
Ït®fëš ah® äFªj Ó®ik¤ j‹ikia bfh©LŸsh®?
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - ãfœjfÎ 373
12. ãfœjfÎ
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 12.3 Kjš ÏUgJ Ïaš v©fëèUªJ xU KG v© rkthŒ¥ò Kiwæš
nj®ªbjL¡f¥gL»wJ. mªj v© xU gfh v©zhf ÏU¥gj‰fhd
ãfœjféid¡ fh©f.
v.fh. 12.4 35 bghU£fŸ ml§»a bjhF¥ò x‹¿š 7 bghU£fŸ FiwghLilad.
m¤bjhF¥ÃèUªJ xU bghUŸ rkthŒ¥ò Kiwæš nj®ªbjL¡F«
nghJ mJ Fiwghl‰w bghUshf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ ahJ?
v.fh. 12.7 xU tF¥Ãš cŸs 35 khzt®fëš 20 ng® M©fŸ k‰W« 15 ng®
bg©fŸ. rkthŒ¥ò Kiwæš xU khzt® nj®ªbjL¡f¥ gL»wh® våš,
ËtU« ãfœ¢Áfë‹ ãfœjfÎfis¡ fh©f. (i) nj®ªbjL¡f¥gLgt®
khztdhf ÏU¤jš (ii) nj®ªbjL¡f¥gLgt® khzéahf ÏU¤jš
v.fh. 12.8 xU F¿¥Ã£l ehëš kiH tUtj‰fhd ãfœjfÎ 0.76. m¡F¿¥Ã£l
ehëš kiH tuhkš ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ ahJ?.
v.fh. 12.9 xU igæš 5 Át¥ò k‰W« Áy Úy ãw¥ gªJfŸ cŸsd. m¥igæèUªJ
xU Úy ãw¥ gªij vL¥gj‰fhd ãfœjfÎ, xU Át¥ò ãw¥ gªij
vL¥gj‰fhd ãfœjfé‹ _‹W kl§F våš, m¥igæYŸs Úy ãw¥
gªJfë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
v.fh. 12.10 ËtUtdt‰¿‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
(x›bthU c£ÃçéwF« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) rkthŒ¥ò Kiwæš nj®ªbjL¡f¥gL« be£lh©oš (leap year)53 btŸë¡»HikfŸ ÏU¤jš.
(ii) rkthŒ¥ò Kiwæš nj®ªbjL¡f¥gL« be£lh©oš 52 btŸë¡
»HikfŸ k£Lnk ÏU¤jš.
(iii) rkthŒ¥ò Kiwæš nj®ªbjL¡f¥gL« rhjhuz tUl¤Âš
(Non-leap year) 53 btŸë¡»HikfŸ ÏU¤jš.
v.fh. 12.11 xU rkthŒ¥ò¢ nrhjidæš xU ãfœ¢Á A v‹f. mªãfœ¢Áæ‹ ãu¥ò
ãfœ¢Á A v‹f. ( ) : ( ) 7 :12P A P A = våš, P(A) I¡ fh©f.
gæ‰Á 12.1
1. xU igæš cŸs 1 Kjš 100 tiu v©fshš F¿¡f¥g£l 100 Ó£LfëèUªJ xU
Ó£L vL¡f¥gL»wJ. m›thW vL¡f¥gL« Ó£o‹ v© 10 Mš tFgL« v©zhf
ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
2. xU Óuhd gfil Ïu©L Kiw cU£l¥gL»wJ. Kf v©fë‹ TLjš 9 »il¡f¥
bgWtj‰fhd ãfœjfÎ fh©f?
3. ÏU gfilfŸ xU nru cU£l¥gL»‹wd. Kf v©fis¡ bfh©L mik¡f¥gL«
<çy¡f v© 3 Mš tFgL« v©zhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«374
4. 12 ešy K£ilfSl‹ 3 mG»a K£ilfŸ fyªJŸsd. rkthŒ¥ò Kiwæš
nj®ªbjL¡f¥gL« xU K£il, mG»ajhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ v‹d?
5. ÏU ehza§fis xnu rka¤Âš R©L«nghJ, mÂfg£rkhf xU jiy »il¥gj‰fhd
ãfœjféid¡ fh©f.
6. e‹F fiy¤J mL¡»a 52 Ó£Lfis¡ bfh©l f£oèUªJ rkthŒ¥ò Kiwæš xU
Ó£L vL¡f¥gL»wJ. ËtUtdt‰¿‰F ãfœjfÎfis¡ fh©f.
(x›bthU c£ÃçéwF« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) vL¤j Ó£L lak©£ Mf ÏU¡f (ii) vL¤j Ó£L lak©£ Ïšyhkš ÏU¡f
(iii) vL¤j Ó£L V° Ó£lhf Ïšyhkš ÏU¡f.
8. xU igæš 1 Kjš 6 tiu v©fŸ F¿¡f¥g£l 6 btŸis ãw¥ gªJfS« k‰W« 7 Kjš 10 tiu v©fŸ F¿¡f¥g£l 4 Át¥ò ãw¥ gªJfS« cŸsd. rk thŒ¥ò Kiwæš xU
gªJ vL¡f¥gL»wJ våš, ËtU« ãfœ¢ÁfS¡F ãfœjféid¡ fh©f.
(x›bthU c£ÃçéwF« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) vL¡f¥g£l gªJ xU Ïu£il v© bfh©l gªjhf ÏU¤jš
(ii) vL¡f¥g£l gªJ xU btŸis ãw¥ gªjhf ÏU¤jš.
9. 1 Kjš 100 tiuæyhd KG v©fëèUªJ rk thŒ¥ò Kiwæš nj®ª bjL¡f¥gL«
xU v© (i) xU KG t®¡fkhf (perfect square) ÏU¡f (ii) KG fdkhf Ïšyhkš
(not a cube) ÏU¡f M»adt‰¿‹ ãfœjfÎfis¡ fh©f. (x›bthU c£ÃçéwF«
Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
11. xU bg£oæš 4 g¢ir, 5 Úy« k‰W« 3 Át¥ò ãw¥ gªJfŸ cŸsd. rkthŒ¥ò Kiwæš
xU gªij¤ nj®ªbjL¡f mJ
(i) Át¥ò ãw¥ gªjhf ÏU¡f (ii) g¢ir ãw¥ gªjhf ÏšyhkèU¡f
M»adt‰¿‹ ãfœjfÎfis¡ fh©f.
12. 20 Ó£Lfëš 1 Kjš 20 tiuÍŸs KG v©fŸ F¿¡f¥g£LŸsd. rkthŒ¥ò Kiwæš
xU Ó£L vL¡f¥gL»‹wJ. m›thW vL¡f¥g£l Ó£oYŸs v©
(i) 4-‹ kl§fhf ÏU¡f
(ii) 6-‹ kl§fhf Ïšyhkš ÏU¡f M»a ãfœ¢Áfë‹ ãfœjfÎfis¡ fh©f.
13. 3, 5, 7 M»a v©fis Ïy¡f§fshf¡ bfh©L xU Ïu©oy¡f v©
mik¡f¥gL»‹wJ. m›bt© 57 I él¥ bgçajhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ
fh©f. (m›bt©âš xnu Ïy¡f¤ij Û©L« ga‹gL¤j¡ TlhJ).
14. _‹W gfilfŸ xnu neu¤Âš cU£l¥gL«nghJ, _‹W gfilfëY« xnu v©
»il¥gj‰fhd ãfœ¢Áæ‹ ãfœjféid¡ fh©f.
17. xU igæš cŸs 100 r£ilfëš, 88 r£ilfŸ ešy ãiyæY«, 8 r£ilfŸ Á¿a
Fiwgh£LlD« k‰W« 4 r£ilfŸ bgça Fiwgh£LlD« cŸsd. A v‹w
tâf® ešy ãiyæš cŸs r£ilfis k£Lnk V‰»wh®. Mdhš B v‹w
tâf® mÂf FiwghL cila r£ilfis k£L« V‰f kW¡»wh®. rkthŒ¥ò
Kiwæš VnjD« X® r£ilia nj®ªbjL¡f mJ (i) A-¡F V‰òilajhf mika (ii) B-¡F V‰òilajhf mika M»adt‰¿‰F ãfœjfÎfis¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - ãfœjfÎ 375
19. á» c©oaèš (Piggy bank) 100 I«gJ igrh ehz§fS« 50 xU %ghŒ ehza§fS«
20 Ïu©L %ghŒ ehza§fS« k‰W« 10 IªJ %ghŒ ehza§fS« cŸsd.
rkthŒ¥ò Kiwæš xU ehza« nj®ªbjL¡F« nghJ (i) I«gJ igrh ehzakhf
ÏU¡f (ii) IªJ %ghŒ ehzakhf Ïšyhkš ÏU¡f M»adt‰¿‹ ãfœjfÎfis¡
fh©f.
v.fh. 12.15 “ENTERTAINMENT” v‹w brhšèYŸs vG¤JfëèUªJ
rkthŒ¥ò Kiwæš xU vG¤ij¤ nj®Î brŒa, m›btG¤J
M§»y cæbuG¤jhfnth mšyJ vG¤J T Mfnth ÏU¥gj‰fhd
ãfœjféid¡ fh©f. (vG¤JfŸ ÂU«g¤ ÂU«g tuyh«).
gæ‰Á 12.2
1. A k‰W« B v‹gd x‹iwbah‹W éy¡F« ãfœ¢ÁfŸ. nkY« ( ) ( )k‰W«P A P B53
51= =
våš, ( )P A B, -I¡ fh©f .
2. A k‰W« B v‹w Ïu©L ãfœ¢Áfëš ( ) , ( )P A P B41
52= = k‰W« ( )P A B
21, =
våš, ( )P A B+ -I¡ fh©f.
11. xU igæš 10 btŸis, 6 Át¥ò k‰W« 10 fU¥ò ãw¥ gªJfŸ cŸsd. rkthŒ¥ò
Kiwæš xU gªÂid vL¡F«nghJ mJ btŸis mšyJ Át¥ò ãw¥ gªjhf
ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
12. 2, 5, 9 v‹w v©fis¡ bfh©L, X® Ïu©oy¡f v© mik¡f¥gL»wJ. mªj v© 2 mšyJ 5 Mš tFgLkhW mika ãfœjfÎ fh©f.
(mik¡f¥gL« v©âš xnu Ïy¡f« Û©L« tuyh« )
13. “ACCOMMODATION” v‹w brhšè‹ x›bthU vG¤J« jå¤jåna Á¿a fh»j§fëš
vGj¥g£L, mªj 13 Á¿a fh»j§fS« xU Kfitæš it¡f¥g£LŸsd.
rkthŒ¥ò Kiwæš KfitæèUªJ xU fh»j¤ij¤ nj®Î brŒÍ« nghJ, mš
Ïl« bgW« vG¤J (x›bthU c£ÃçéwF« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
(i) ‘A’ mšyJ ‘O’ Mfnth
(ii) ‘M’ mšyJ ‘C’ Mfnth ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎfis¡ fh©f.
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
v.fh. 12.1 xU Óuhd gfil xU Kiw cU£l¥gL»wJ. ËtU« ãfœ¢ÁfS¡fhd
ãfœjfÎfis¡ fh©f.
(i) v© 4 »il¤jš
(ii) xU Ïu£il¥gil v© »il¤jš
(iii) 6-‹ gfh fhuâfŸ »il¤jš
(iv) 4-I él¥ bgça v© »il¤jš
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«376
v.fh. 12.2 xU Óuhd ehza« Ïu©L Kiw R©l¥gL»wJ. Ñœ¡fhQ«
ãfœ¢ÁfS¡fhd ãfœjféid¡ fh©f.
(i) ÏU jiyfŸ »il¤jš (ii) FiwªjJ xU jiy »il¤jš
(iii) xU ó k£L« »il¤jš.
v.fh. 12.5 ÏU Óuhd gfilfŸ xU Kiw cU£l¥gL»‹wd. Ñœ¡fhQ«
ãfœ¢ÁfS¡fhd ãfœjféid¡ fh©f.
(i) Kf v©fë‹ TLjš 8 Mf ÏU¤jš
(ii) Kf v©fŸ xnu v©fshf (doublet) ÏU¤jš=
(iii) Kf v©fë‹ TLjš 8-I él mÂfkhf ÏU¤jš
v.fh. 12.6 e‹F fiy¤J it¡f¥g£l 52 Ó£Lfis¡ bfh©l Ó£L¡ f£oèUªJ
rkthŒ¥ò¢ nrhjid Kiwæš xU Ó£L vL¡f¥gL»wJ. mªj¢ Ó£L
ËtUtdthf ÏU¡f ãfœjfÎfis¡ fh©f.
(i) Ïuhrh (ii) fU¥ò Ïuhrh
(iii) °ngL (iv) lak©£ 10
gæ‰Á 12.1
7. _‹W ehza§fŸ xnu neu¤Âš R©l¥gL»‹wd. ËtU« ãfœ¢ÁfS¡F
ãfœjféid¡ fh©f.
(i) FiwªjJ xU jiy »il¥gJ (ii) ÏU ó¡fŸ k£L« »il¥gJ (iii) FiwªjJ ÏU
jiyfŸ »il¥gJ.
15. ÏU gfilfŸ xnu neu¤Âš cU£l¥gL«nghJ »il¡F« Kf v©fë‹ bgU¡f‰gy‹
xU gfh v©zhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
16. xU Kfitæš Úy«, g¢ir k‰W« btŸis ãw§fëyhd 54 gë§F¡f‰fŸ cŸsd.
xU gë§F¡ fšiy vL¡F«nghJ, Úy ãw¥ gë§F¡fš »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ
31 k‰W« g¢ir ãw¥ gë§F¡fš »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ
94 våš, m«Kfitæš
cŸs btŸis ãw¥ gë§F¡ f‰fë‹ v©â¡ifia¡ fh©f.
18. xU igæš cŸs 12 gªJfëš x gªJfŸ btŸis ãwKilait. (i) rkthŒ¥ò Kiwæš
xU gªJ nj®ªbjL¡f, mJ btŸis ãwkhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjfÎ fh©f.
(ii) 6 òÂa btŸis ãw¥ gªJfis m¥igæš it¤jËd®, xU btŸis ãw¥
gªij¤ nj®bjL¥gj‰fhd ãfœjfÎ MdJ (i)-š bgw¥g£l ãfœjféid¥ nghy
ÏUkl§F våš, x-‹ kÂ¥Ãid¡ fh©f.
v.fh. 12.12 _‹W ehza§fŸ xnu neu¤Âš R©l¥gL»‹wd. ãfœjfé‹ T£lš
nj‰w¤ij ga‹gL¤Â, rçahf ÏU ó¡fŸ mšyJ Fiwªjg£r« xU
jiyahtJ »il¡F« ãfœ¢Áæ‹ ãfœjféid¡ fh©f.
tif¥gL¤j¥g£l édh¡fŸ - ãfœjfÎ 377
v.fh. 12.13 xU gfil ÏUKiw cU£l¥gL»wJ. FiwªjJ xU cU£lèyhtJ
v© 5 »il¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f. (T£lš nj‰w¤ij¥
ga‹gL¤Jf)
v.fh. 12.14 xU khzé¡F kU¤Jt¡ fšÿçæš nr®¡if »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ
0.16 v‹f. bgh¿æaš fšÿçæš nr®¡if »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ
0.24 k‰W« ÏU fšÿçfëY« nr®¡if »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ 0.11 våš,
(i) kU¤Jt« k‰W« bgh¿æaš fšÿçfëš VnjD« xU fšÿçæš
nr®¡if »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ fh©f.
(ii) kU¤Jt¡ fšÿçæš k£Lnkh mšyJ bgh¿æaš fšÿçæš
k£Lnkh nr®¡if »il¥gj‰fhd ãfœjfÎ fh©f.
v.fh. 12.16 A, B k‰W« C v‹gd x‹iwbah‹W éy¡F« k‰W« ãiwÎbrŒ
ãfœ¢ÁfŸ v‹f. nkY«, ( )P B = ( )P A23 k‰W« ( ) ( )P C P B
21= våš,
P(A)-I fh©f.
v.fh. 12.17 52 Ó£Lfis¡ bfh©l xU Ó£L¡f£oèUªJ rkthŒ¥ò Kiwæš xU
Ó£L vL¡f¥gL« nghJ, m¢Ó£L xU Ïuhrh (King) mšyJ xU Ah®£
(Heart) mšyJ xU Át¥ò ãw¢ Ó£lhf¡ »il¥gj‰fhd ãfœjféid¡
fh©f.
v.fh. 12.18 xU igæš 10 btŸis, 5 fU¥ò, 3 g¢ir k‰W« 2 Át¥ò ãw¥ gªJfŸ
cŸsd. rkthŒ¥ò Kiwæš nj®ªbjL¡f¥gL« xU gªJ, btŸis
mšyJ fU¥ò mšyJ g¢ir ãwkhf ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡
fh©f.
gæ‰Á 12.2
3. A k‰W« B v‹w Ïu©L ãfœ¢Áfëš ( ) , ( ) ( ) 1k‰W«P A P B P A B21
107 ,= = =
våš, (i) ( )P A B+ (ii) ( )P A B,l l M»at‰iw¡ fh©f.
4. xU gfil ÏUKiw cU£l¥gL»wJ. Kjyhtjhf cU£l¥gL«nghJ xU
Ïu£il¥gil v© »il¤jš mšyJ m›éU cU£lèš Kf v©fë‹ TLjš
8 Mf ÏU¤jš vD« ãfœ¢Áæ‹ ãfœjféid¡ fh©f.
5. 1 Kjš 50 tiuæyhd KG¡fëèUªJ rkthŒ¥ò Kiwæš X® v© nj®ªbjL¡f¥
gL«nghJ m›bt© 4 mšyJ 6 Mš tFgLtj‰fhd ãfœjfÎ fh©f.
6. xU igæš 50 kiu MâfS« (bolts), 150 ÂUF kiufS« (nuts) cŸsd. mt‰WŸ
gh kiu MâfS«, gh ÂUF kiufS« JU¥Ão¤jit. rkthŒ¥ò Kiwæš
VnjD« x‹iw¤ nj®ªbjL¡F« nghJ mJ JU¥Ão¤jjhf mšyJ xU kiu
Mâahf ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«378
7. ÏU gfilfŸ xnu neu¤Âš nru cU£l¥gL«nghJ »il¡F« Kf v©fë‹ TLjš
3 Mš k‰W« 4 Mš tFglhkèU¡f ãfœjfÎ fh©f.
8. xU Tilæš 20 M¥ÃŸfS« 10 MuŠR¥ gH§fS« cŸsd. mt‰WŸ
5 M¥ÃŸfŸ k‰W« 3 MuŠRfŸ mG»ait. rkthŒ¥ò Kiwæš xUt® xU gH¤ij
vL¤jhš, mJ M¥Ãshfnth mšyJ ešy gHkhfnth ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡
fh©f.
9. xU tF¥Ãš cŸs khzt®fëš 40% ng® fâj édho édh ãfœ¢ÁæY«,
30% ng® m¿éaš édho édh ãfœ¢ÁæY«, 10% ng® m›éu©L édho édh
ãfœ¢ÁfëY« fyªJ bfh©ld®. m›tF¥ÃèUªJ rkthŒ¥ò Kiwæš xU
khzt‹ nj®ªbjL¡f¥g£lhš, mt® fâj édho édh ãfœ¢Áænyh mšyJ
m¿éaš édho édh ãfœ¢Áænyh mšyJ ÏU ãfœ¢ÁfëYnkh fyªJ
bfh©lj‰fhd ãfœjfÎ fh©f.
10. e‹F fiy¤J mL¡» it¡f¥g£l 52 Ó£Lfis¡ bfh©l Ó£L¡ f£oèUªJ
rkthŒ¥ò Kiwæš xU Ó£L vL¡f¥gL»wJ. mªj¢ Ó£L °nglhfnth (Spade)mšyJ Ïuhrhthfnth (King) ÏU¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
14. xU òÂa k»œÎªJ (car) mjDila totik¥Ã‰fhf éUJ bgW« ãfœjfÎ 0.25 v‹f. Áwªj Kiwæš vçbghUŸ ga‹gh£o‰fhd éUJ bgW« ãfœjfÎ 0.35 k‰W« ÏU
éUJfS« bgWtj‰fhd ãfœjfÎ 0.15 våš, m«k»œÎªJ
(i) FiwªjJ VjhtJ xU éUJ bgWjš
(ii) xnu xU éUJ k£L« bgWjš
M»a ãfœ¢ÁfS¡fhd ãfœjfÎfis¡ fh©f
15. A, B, C M»nah® xU édhé‰F¤ ԮΠfh©gj‰fhd ãfœjfÎfŸ Kiwna
, ,54
32
73 v‹f. A k‰W« B ÏUtU« nr®ªJ ԮΠfh©gj‰fhd ãfœjfÎ
158 .
B k‰W« C ÏUtU« nr®ªJ ԮΠfh©gj‰fhd ãfœjfÎ 72 . A k‰W« C ÏUtU«
nr®ªJ ԮΠfhz ãfœjfÎ 3512 , _tU« nr®ªJ ԮΠfhz ãfœjfÎ
358 våš,
ahnuD« xUt® m›édhé‹ Ô®Î fh©gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
379
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ[ ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs jahç¡f¥g£l édh¡fŸ khÂç édh¡fns MF«. Ïnj
ngh‹W nkY« édh¡fis jahç¤J bghJ¤nj®éš Ïl«bgw¢ brŒayh« ]
2. bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS«
F¿¡nfhŸ tif édh¡fŸ
1. , ,b c c a a b1 1 1+ + +
M»ad xU T£L¤bjhlçš cŸsd våš,
ËtUtdt‰WŸ vJ xU T£L¤bjhl® tçiria mik¡F«?
(A) ( )( ), ( )( ), ( )( )a c a b a b b c b c c a+ + + + + +
(B) , ,a b c a b c a b c2 2 2+ + + + + +
(C) , ,a b c a b c b c a- + + - + -
(D) , ,a b c a b c b c a2 2 2- + + - + -
2. , , , , , ,a a a a a a a1 2 3 4 5 6 7
M»ad xU T£L¤bjhl®tçiræš cŸsd k‰W«
a 104= våš a a
1 7+ =
(A) 5 (B) 10 (C) 15 (D) 20
3. ËtUtdt‰WŸ vJ Ãnghdh» bjhl® tçiræ‹ xU gFÂahf mikÍ«?
(A) 14, 21, 35, 56, 91 (B) 11, 19, 30, 49, 79
(C) 13, 21, 34, 55, 89 (D) 13, 20, 33, 53, 86
4. 4tJ cW¥ò 19 k‰W« 7tJ cW¥ò 28 Mf cŸs xU T£L¤bjhl®tçiræ‹ bghJ
é¤Âahr«
(A) 2 (B) 3 (C) 4 (D) 5
5. ËtU« rh®òfëš vJ bjhl®tçir mšy?
(A) ( ) 2 1, 1,2,3,4,f p p p g= - =
(B) ( ) , ( , ]f x x x1 0 1!= +
(C) ( ) , , , ,f nn
n n12
3 1 2 3 g= + + =
(D) ( ) , , , ,f t t t2 1 2 3 g= + =
6. xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹ Kjš 5 cW¥òfë‹ bgU¡f‰gy‹ 32 våš mj‹
_‹whtJ cW¥ò
(A) 41 (B)
21 (C) 2 (D) 4
7. Kjš cW¥ò a 5= k‰W« bghJ é»j« 2 I¡ bfh©l xU bgU¡F¤ bjhl®
tçiræ‹ IªjhtJ cW¥ò
(A) 5 2 (B) 10 (C) 10 2 (D) 20
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS«
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«380
8. x 2= våš x x x1 2 9g+ + + + ‹ kÂ¥ò
(A) 511 (B) 1023 (C) 513 (D) 1025
9. 3 6 9 60g+ + + + ‹ kÂ¥ò
(A) 510 (B) 570 (C) 600 (D) 630
10. k2 4 6 2 90g+ + + + = våš k‹ kÂ¥ò
(A) 8 (B) 9 (C) 10 (D) 11
11. mid¤J m k‰W« n v‹w Ïaš v©fS¡F« t t tm n m n
=+
k‰W« t 31= våš
, ,t t t1 2 3
MdJ
(A) xU T£L¤bjhl® tçir (B) xU bgU¡F¤bjhl® tçir
(C) T£L¤bjhl® tçir k‰W« bgU¡F¤bjhl® tçir
(D) T£L¤bjhl® tçirÍkšy k‰W« bgU¡F¤bjhl® tçirÍkšy
12. , , , ,21
43
65
87 g v‹w bjhl®tçiræ‹ nMtJ cW¥ò
(A) n
121+ (B) 1
n21- (C) 1
n 21-+
(D) nn
21
+-
13. , , , , ,a a a an1 2 3
g g v‹gJ xU T£L¤bjhl® tçir k‰W« xU bgU¡F¤bjhl®
tçir våš mj‹ bghJ é¤Âahr« k‰W« bghJ é»j« Kiwna
(A) 0, 0 (B) 0, 1 (C) 1, 0 (D) 1, 1
14. 2, , , 54x y M»ait xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræš mik»‹wd våš Ït‰¿‹
bghJ é»j«
(A) 2 (B) 3 (C) 3 3 (D) 2 2
15. 2, , 2x 2 M»ad xU T£L¤ bjhl®tçiræš mik»‹wd våš Ït‰¿‹
bghJ é¤Âahr«
(A) 2 (B) 2 1+ (C) 2 1- (D) 22
16. , , 5 , 5 , 25 ,11 55 11 55 11 g v‹w bjhl® tçir
(A) xU T£L¤bjhl® tçir (B) xU bgU¡F¤bjhl® tçir
(C) T£L¤bjhl® tçir k‰W« bgU¡F¤bjhl® tçir
(D) T£L¤bjhl® tçirÍkšy k‰W« bgU¡F¤bjhl® tçirÍkšy
17. a 1! våš ( ) ( )a a a1 1 1 2+ + + + + =
(A) ( )a
a a a1
3 2 3
-- + + (B) a a3 2 2 2
+ +
(C) a a3 2+ + (D) ( )
aa a
13 1 2
-- + +
381
18. , , ca
ac
cab a c2 02
!+ = - våš , ,a b c MdJ
(A) xU T£L¤bjhl® tçir (B) xU bgU¡F¤bjhl® tçir
(C) T£L¤bjhl® tçir k‰W« bgU¡F¤bjhl® tçir
(D) T£L¤bjhl® tçirÍkšy bgU¡F¤bjhl® tçirÍkšy
19. xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræš cŸs _‹W v©fëš eLéš cŸs v©iz
ÏU kl§fh¡F« nghJ mJ xU T£L¤ bjhl® tçirah»wJ våš,
bgU¡F¤bjhl®tçiræ‹ bghJ é»j«
(A) 2 3+ (B) 3 2+ (C) 5 3+ (D) 5 3+
20. , , ,a a a1 2 3
g M»ad xU T£L¤bjhl® tçiræš cŸsd k‰W«
a a a a a a 2251 5 10 15 20 24+ + + + + = våš a a
1 24+ =
(A) 150 (B) 100 (C) 75 (D) 125
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
1. ( )
,
,
k‰W« xUÏu£il¥gilv©
k‰W« xUx‰iw¥gilv©C
n nn N n
n
n n N n
42
1
4n
2
!
!=
+
+
Z
[
\
]]
]]
vd tiuaW¡f¥g£l bjhl®tçiræ‹ 18MtJ k‰W« 25MtJ cW¥òfis¡
fh©f. ( éil: ;C C9031350
18 25= = )
2. , ,bc ca ab1 1 1 M»ad T£L¤bjhl® tçiræš ÏU¥Ã‹ , ,a b c M»ad xU
T£L¤bjhl® tçiræš ÏU¡F« vd ãWÎf.
3. xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ eh‹fhtJ cW¥ò mj‹ Kjš cW¥Ã‹ 3 kl§F k‰W«
mj‹ VHhtJ cW¥ò _‹whtJ cW¥Ã‹ ÏU kl§ifél 1 mÂf« våš , mj‹
Kjš cW¥ò k‰W« bghJ é¤Âahr« M»at‰iw¡ fh©f.
( éil: ,a d3 2= = )
4. xUt® rdtç khj« ` 320 nrä¡»wh®; Ã¥utç khj« ` 360 nrä¡»wh®; kh®¢
khj« ` 400 nrä¡»wh®. mt® Ïnj bjhl® tçiræš jdJ nrä¥ig¤ bjhl®»wh®
våš, mnj tUl« et«g® khj« mtUila nrä¥ò v‹dthf ÏU¡F«? ( éil: ` 720 )
5. , ,a b c M»ad xU T£l¤bjhlçš cŸsd våš,
( )( )( )a b c b c a c a b2 2 2+ - + - + - ‹ kÂ¥ig¡ fh©f. ( éil: 0 )
6. Kjš cW¥ò 2 k‰W« IªjhtJ cW¥ò _‹whtJ cW¥Ã‹ 4 kl§F v‹wthW cŸs
bgU¡F¤ bjhl® tçiria¡ fh©f.( )r 0> . ( éil: , , , ,2 4 8 16 g )
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS«
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«382
7. xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹ Kjš k‰W« VHhtJ cW¥òfŸ Kiwna 24 k‰W«
192 våš, mj‹ 11tJ cW¥ò fh©f.( )r 0> . ( éil: 768 )
8. xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹ _‹whtJ cW¥ò 31 . mj‹ Kjš IªJ cW¥òfë‹
bgU¡f‰gy‹ fh©f. ( éil: 2431 )
9. , ,a b c M»ad xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræš cŸsd våš,
, ,a b ab bc b c2 2 2 2+ + + M»adΫ xU bgU¡F¤ bjhlçš cŸsd vd ãWÎf.
10. xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹ Kjš cW¥ò 1. mj‹ _‹whtJ k‰W« IªjhtJ
cW¥òfë‹ TLjš 90. mj‹ bghJ é»j« fh©f. ( éil: r 3!= )
11. , , ( )m m72
27 2- - + M»ad xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræš cŸsd. m ‹ kÂ¥ò
fh©f. ( éil: ,m 2 1= - )
12. 1 2 3 42 2 2 2 g- + - + v‹w bjhl® tçiræ‹ Kjš 10 cW¥òfë‹ TLjš fh©f.
( éil: – 55 )
13. , ,a b c M»ad xU T£L¤ bjhl® tçiræš cŸsd k‰W« x,y,z M»ad xU
bgU¡F¤bjhl® tçiræš cŸsd. våš , 1x y zb c c a a b=- - - vd ãWÎf.
14. xU bjhl® tçiræ‹ Kjš n cW¥òfë‹ TLjš [ ]n n21 2
+ våš, 50MtJ cW¥ò
fh©f. ( éil: 50 )
15. xU bjhl® tçiræ‹ Kjš n cW¥òfë‹ TLjš [ ( 1) ]n n41 2 2
+ våš, 5MtJ
cW¥ò fh©f. ( éil: 125 ) 16. 5 156 73 3 3 3g+ + + + Ï‹ TLjš fh©f. ( éil: 14300 )
17. 92
31
94 g+ + + v‹w bjhl® tçiræ‹ Kjš 7 cW¥òfë‹ TLjš fh©f.
( éil: 935 )
18. 32
34 2
38
332g+ + + + + v‹w bjhl® tçiræ‹ TLjš fh©f.( éil: 90
32 )
19. 50 k‰W« 200 Ït‰¿‰»ilnaahd 10Mš tFgL« mid¤J KG v©fë‹
TLjiy¡ fh©f. ( éil: 1750 )
20. xU khzt® xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ bghJ é¤Âahr« 2 v‹gj‰F¥ gÂyhf
-2 vd¥ go¤jjhš Kjš 5 cW¥òfë‹ TLjš -5 vd¥ bg‰wh®. c©ikahd¡
TLjiy¡ fh©f. ( éil: 35 )
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
1. xU _‰¿y¡f äif v©â‹ Ïy¡f§fŸ xU T£L¤bjhlçš cŸsd. k‰W«
mt‰¿‹ TLjš 15. m›bt©â‹ Ïy¡f§fis v®tçiræš(ÂU¥Ã)
vGJtjhš »il¡F« v© c©ikahd v©izél 594 FiwÎ. våš, mªj
v©iz¡ fh©f. ( éil: 852 )
383
2. xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ m MtJ cW¥ò n k‰W« n MtJ cW¥ò m våš, p MtJ cW¥ò m n p+ - vd ãWÎf.
3. xU T£L¤ bjhl® tçiræš 21 cW¥òfŸ cŸsd. eLéš cŸs _‹W cW¥òfë‹
TLjš 129 k‰W« filÁæš cŸs _‹W cW¥òfë‹ TLjš 237. Kjš cW¥ò
k‰W« bghJ é¤Âahr« M»at‰iw¡ fh©f. ( éil: ,a d3 4= = )
4. xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ n MtJ cW¥ò , 15t an bnn
2= + + vd
tiuaW¡f¥g£LŸsJ. t 132= k‰W« t 27
4= våš a k‰W« b M»at‰iw¡
fh©f. ( éil: 2 ; 5a b= =- )
5. xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ p MtJ, q MtJ k‰W« r MtJ cW¥òfŸ Kiwna
, ,a b c . våš ( ) ( ) ( ) 0q r a r p b p q c- + - + - = vd ãWÎf.
6. , ,x y y y z1
21 1
+ + M»ad xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ _‹W mL¤jL¤j
cW¥òfŸ våš, , ,x y z M»ad xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹ _‹W
mL¤jL¤j cW¥òfŸ vd ãWÎf.
7. , , ,a b c d M»ad xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræš cŸsd våš
, ,a b b c c d2 2 2 2 2 2+ + + M»adΫ xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræš cŸsd vd
ãWÎf. [F¿¥ò: , ,b ar c ar d ar2 3= = = vd¡bfhŸf].
8. xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹ p MtJ, q MtJ k‰W« r MtJ cW¥òfŸ Kiwna
, ,a b c våš, 1a b cq r r p p q=- - - vd ãWÎf.
9. xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹ Kjš _‹W cW¥òfë‹ TLjš 1039 k‰W«
mt‰¿‹ bgU¡f‰ gy‹ 1 våš, bghJ é»j« k‰W« bgU¡F¤ bjhl® tçir
M»at‰iw¡ fh©f. ( éil: , , ,r52
25
52 1
25G.P.:or= )
10. xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹ 4MtJ, 10MtJ k‰W« 16 MtJ cW¥òfŸ Kiwna
x, y k‰W« z våš, x, y k‰W« z M»ad xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræš cŸsd
vd ã%Ã.
11. Ïu©L T£L¤ bjhl® tçirfë‹ Kjš n cW¥òfë‹ TLjšfë‹ é»j«
( ) : ( )n n3 8 7 15+ + våš, m¤bjhl®fë‹ 3MtJ cW¥òfë‹ é»j« fh©f.
( éil: 23 : 50 )
12. xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ mL¤jL¤j eh‹F cW¥òfë‹ TLjš 4 k‰W«
mt‰¿‹ bgU¡f‰gy‹ 385. våš, mªj v©fis¡ fh©f.
( éil: , , , , , ,735
311 9 9
311
35 7or- - - - )
13. xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ mL¤jL¤j eh‹F cW¥òfë‹ TLjš 20 k‰W«
mt‰¿‹ t®¡f§fë‹ TLjš 120. mªj v©fis¡ fh©f.
( éil: 2, 4, 6, 8 mšyJ 8, 6, 4, 2 )
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfS« bjhl®fS«
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«384
14. Ïu©L k»GªJ t©ofŸ Xçl¤ÂèUªJ xnu Âiræš òw¥gL»‹wd. Kjš
k»GªJ 60 ».Û./kâ v‹w Óuhd ntf¤Âš brš»wJ. Ïu©lhtJ k»GªJ Kjš
kâæš 50 ».Û./kâ v‹w ntf¤ÂY« x›bthU kâ¡F« 4 ».Û. ntf¤ij¡
T£o¡ bfh©L« brš»wJ. Ïu©L k»GªJfS« ã‰fhkš brš»wJ v‹whš
Ïu©lhtJ k»GªJ Kjš k»Gªij v¥bghGJ KªÂ bršY«. ( éil: 6 kâ. )
15. xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ m MtJ cW¥ò n1 k‰W« n MtJ cW¥ò
m1 våš
mn MtJ cW¥ò ( 1)mn21 + vd ã%Ã.
16. xU T£L¤ bjhl® tçiræ‹ Kjš VG cW¥òfë‹ TLjš 105 k‰W« Kjš cW¥ò
6 våš, Kjš n cW¥òfë‹ TLjš k‰W« Kjš n 3- cW¥òfë‹ TLjš
Ït‰¿‹ é»j« ( ) :n n3 3+ - vd ã%Ã.
17. 5, 5.5, 5.55, g v‹w bjhl® tçiræ‹ Kjš 50 cW¥òfë‹ TLjš fh©f.
(éil: 4490815
10
149
+; E )
18. xU bgU¡F¤ bjhl® tçiræ‹ mL¤jL¤j 4 cW¥òfë‹ TLjš 60 k‰W« , ,t t181 4
M»ad xU T£L¤ bjhl® tçiræš mik»‹wd våš m›bt©fis¡
fh©f. ( éil: 4, 8, 16, 32 or 32, 16, 8, 4 )
19. ( ) ( ) ( ) ( )2 4 3 6 5 8 7 22 212 2 2 2g+ + + + + v‹w bjhl®tçiræ‹ TLjš fh©f.
( éil: 52107 )
20. Kjš _‹W cW¥òfŸ xU T£L¤bjhl® tçiræY« k‰W« filÁ _‹W cW¥òfŸ
xU bgU¡F¤ bjhl®tçiræY« mikÍkhW eh‹F v©fŸ cŸsd. Kjš k‰W«
_‹wh« cW¥òfë‹ TLjš 2 k‰W« Ïu©lh« k‰W« eh‹fh« cW¥òfë‹
TLjš 26 våš m›bt©fis fh©f. ( éil: , , , , , ,mšyJ3 1 5 25 7 1 5 25- - )
3. Ïa‰fâj«
F¿¡nfhŸ tif édh¡fŸ
1. x x2 5 7 02- + = v‹w rk‹gh£o‹ xU _y« 1
a våš, 7 52a a- ‹ kÂ¥ò
(A) 2 (B) – 2 (C) 5 (D) – 5
2. y x xy
9 4 12+ = , nkY« ,x y0 0> > våš x y3 2- =
(A) 5 (B) 1 (C) 2 (D) 0
3. a x b y c 01 1 1
+ + = k‰W« a x b y c 02 2 2
+ + = v‹w rk‹ghLfë‹ xnu xU Ô®Î
(0, – 1) våš
(A) a
a
b
b
2
1
2
1= (B) a
a
c
c
2
1
2
1= (C) b
b
c
c
2
1
2
1= (D) b
b
c
c
2
1
2
1!
385
4. x kx3 5 75 02- + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ äif k‰W« rk« våš m«_y§fŸ
(A) 3, 3 (B) 6, 6 (C) ,5 5 5 5 (D) ,5 3 5 3
5. 14a b+ = k‰W« 2 3a b- = , våš ab =
(A) 42 (B) 44 (C) 46 (D) 48
6. ,xx
x1 23 0>22
+ = våš xx1+ =
(A) 2 (B) 3 (C) 4 (D) 5
7. x x k2 02+ + = k‰W« x x k4 02
+ - = M»a rk‹ghLfë‹ bghJthd _y« a våš, k ‹ kÂ¥ò
(A) a (B) a- (C) 3a (D) 3a-
8. ( )x 3 9 02+ - = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ
(A) ( , )0 6- (B) ( , )3 6- - (C) ( , )0 3- (D) ( , )3 3-
9. x x a2 02- + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ ,a b k‰W« 6a b- = våš a ‹ kÂ¥ò
(A) 4 (B) – 4 (C) 8 (D) – 8
10. a k‰W« 2a M»ad x bx 8 02- + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ våš b ‹ kÂ¥ò
(A) 2 (B) 4 (C) 6 (D) 8
11. 12, 2 6 15ax y x y6- = - = v‹w rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò¡F ԮΠϚiy våš
a -‹ kÂ¥ò
(A) 1 (B) 2 (C) 3 (D) 4
12. x y2 6 m- = k‰W« x y32 2 5- = v‹w rk‹ghLfë‹ bjhF¥ò¡F ԮΠϚiy
våš !m
(A) 5 (B) 9 (C) 12 (D) 15
13. ËtUtdt‰WŸ vJ x x x x2 5 3 13 9 04 3 2- - + + = v‹w rk‹gh£o‹ xU _y«
MF«?
(A) 1 (B) – 1 (C) 2 (D) 0
14. x 1= MdJ ( ) 2 3p x x x x x44 3 2 m= - + - + v‹w gšYW¥ò¡ nfhitæ‹ xU
ó¢Áa« våš, m‹ kÂ¥ò
(A) 2 (B) – 2 (C) 3 (D) – 3
15. x 4= våš ( ) ( ) ( )x x x1 2 32 2 2- - - ‹ kÂ¥ò
(A) 3 (B) – 3 (C) 6 (D) – 6
16. ( )p x x 12= + v‹w gšYW¥ò¡ nfhitæ‹ bkŒba© ó¢Áa§fë‹ v©â¡if
(A) 0 (B) 1 (C) 2 (D) 3
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj«
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«386
17. x x x x2 14 19 64 3 2+ - + + v‹w gšYW¥ò¡ nfhitia x2 1+ v‹w nfhitahš
tF¡F«nghJ »il¡F« ÛÂ x ax bx 63 2+ - - våš, a k‰W« b Ïitfë‹
kÂ¥òfŸ Kiwna
(A) 6, 7 (B) 0, 7 (C) 7, 0 (D) 7, 6
18. , ,x y x yz x y z6 9 122 2 2 2 M»at‰¿‹ Û.bgh.k.
(A) xy z36 2 2 (B) x y z36 2 2 (C) 6x y z3 2 2 2 (D) xy z36 2
19. ( )p x k‰W« ( )q x M»a gšYW¥ò¡ nfhitfë‹ Û.bgh.t. x2 våš, ( )p x k‰W« ( )q x M»at‰¿‹ Û.bgh.k.
(A) ( ) ( )x p x q x2 (B) ( ) ( )
x
p x q x2
(C) ( ) ( )
x
p x q x4
(D) ( ) ( )x p x q x4
20. ,a b2 3= = våš ab b
a b a b2
2 3 3 2
+
+ ‹ kÂ¥ò
(A) 12 (B) 18 (C) 24 (D) 36
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
1. Ô®: ( ) ( ) ( )x y x2 2 3 1 2 4 8+ = + = + . ( éil: ,2 1- - )
2. Ô®: y x y2
3 13
7 15
8 1+= + =
+ . ( éil: ,2 3 )
3. Ô®: 0.3 0.1 0.9, 0.2 0.1 0.4x y x y- =- + = . ( éil: ,1 6- )
4. Ô®: x y x y x y8 2 14 3 2 10+ - = + - = + - . ( éil: ,2 6- )
5. Ïu©L v©fë‹ TLjš 55 k‰W« mt‰¿‹ é¤Âahr« 7 våš , m›bt©fis¡
fh©f. ( éil: 31, 24 ) 6. xU ngdh k‰W« xU neh£L ò¤jf¤Â‹ éiy 60. xU ngdhé‹ éiy xU neh£L
ò¤jf¤Â‹ éiyiaél ` 10 FiwÎ våš mt‰¿‹ éiyfis¡ fh©f.
( éil: ` 25, ` 35 )
7. 1x x x3
2 5 22+ = + v‹w rk‹gh£o‹ ó¢Áa§fis¡ fh©f.
( éil: ,23 1- )
8. xx3
4 12 1
2 1+ -+
= v‹w rk‹gh£o‹ ó¢Áa§fis¡ fh©f.
( éil: – 1, 1 )
9. ËtU« v©fis Kiwna ó¢Áa§fë‹ TLjš k‰W« bgU¡f‰gy‹fshf¡
bfh©l ÏUgo gšYW¥ò¡nfhitfis¡ fh©f.
(i) 9, 14 (ii) ,3
1 3 (iii) ,21
23- . (x›bthU c£ÃçΡF« Ïu©L
kÂ¥bg©fŸ) ( éil: (i) x x9 142- + , (ii) x x
3
1 32- + , (iii) x x
2 232
+ + )
387
10. x x x3 17 31 123 2- + - v‹gij x3 2- Mš tF¡F« nghJ »il¡F« <Î k‰W« ÛÂ
fh©f. ( éil: <Î: x x5 72- + , ÛÂ = 2 )
11. x x x x2 7 7 34 3 2+ + - - v‹gij 2 1x + Mš tF¡F« nghJ »il¡F« <Î k‰W«
ÛÂ fh©f. ( éil: <Î: x x x3 33 2+ - - , ÛÂ = 0 )
12. x x x3 8 3 23 2+ + - v‹w gšYW¥ò¡ nfhit¡F ( )x3 1+ MdJ xU fhuâah vd
MuhŒf. ( éil: fhuâašy )
13. ËtUtdt‰¿‰F Û.bgh.t. fh©f: (i) , ,a bc ab c a b c25 75 1253 3 2 2 4 2 2 ,
(ii) ,x y x y3 3 4 4+ - (iii) ,a a a a2 13 2 2
- - + .
( éil: (i) abc252 , (ii) x y+ , (iii) a 1- )
14. ËtUtdt‰¿‰F Û.bgh.k. fh©f: (i) , ,xy z x y x yz10 5 22 2 4 3 4 , (ii) ,a b a b2 2 3 3- +
(iii) ( )( ), ( )( ), ( )( )a b b c b c c a c a a b+ + + + + + .
(x›bthU c£ÃçΡF« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
( éil: (i) x y z103 4 4 , (ii) ( )( )a b a b
3 3- + , (iii) ( )( )( )a b b c c a+ + + )
15. Ïu©L gšYW¥ò¡nfhitfë‹ Û.bgh.k. k‰W« Û.bgh.t . M»ait Kiwna x y z5 4 7 k‰W« x z2 3 . gšYW¥ò¡nfhitfëš x‹W x z2 3 våš k‰bwh‹iw¡ fh©f.
( éil: x y z5 4 7 )
16. RU¡Ff: (i) a
x
x x
a a
1
4
22
2
3 2
3
#-
-
+
- , (ii) x
x x
x x
x x
9
4 3
6 5
4 32
2
2
2
#-
- +
+ +
+ + .(x›bthU
c£ÃçΡF« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ) ( éil: (i) ( )
( )
x a
a x
1
22
2
+
- , (ii) xx
51
+- )
17. RU¡Ff: (i) xx
xx
12
132 2
++ +
+- , (ii)
a ba
b ab3 3
-+
-, (iii)
x x11
12
--
+.
(x›bthU c£ÃçΡF« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ)
( éil: (i) xx
12 1
2
+- , (ii) a ab b
2 2+ + , (iii)
x
x
1
32-
- )
18. t®¡f _y« fh©f: ( ) 4x x4 22+ + - . ( éil: | 2 |x + )
19. Ô®: x x2 8 3 02+ + = . ( éil:
4,
44 10 4 10- - - + )
20. xU äif v©Ql‹ mj‹ t®¡f¤ij T£L«nghJ 30 »il¡»wJ våš, mªj
v©iz¡ fh©f. ( éil: – 6 k‰W« 5 )
21. 0.cx bx a2+ + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ a k‰W« b våš, a b ab+ - ‹ kÂ¥ò
fh©f. ( éil: ( )ca b- + )
22. x x 6 02+ - = k‰W« x x5 6 02
+ + = v‹w rk‹ghLfë‹ bghJ _y« fh©f.
( éil: 3- )
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj«
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«388
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
1. FW¡F¥ bgU¡fš Kiwiw¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹ghLfë‹ bjhF¥òfis¤
Ô®:
(i) ;y x xy y x xy4 1 5 2 3 13- = + = , (ii) , , , .
x y x yx y5 2 3 3 4 7 0 0! !+ =- - =-
(x›bthU c£ÃçΡF« IªJ kÂ¥bg©fŸ) ( éil: (i) (2, 3), (ii) (– 1, 1) )
2. xU br›tf¤Â‹ R‰wsÎ 60 br.Û. mj‹ Ús¤ij 3 br.Û. mÂfç¤J mfy¤ij
3 br.Û. Fiw¡F« nghJ mj‹ g¡f§fë‹ é»j« 2 : 1 v‹wh»wJ våš
br›tf¤Â‹ Ús, mfy§fis¡ fh©f. ( éil: 17 br.Û, 13 br.Û )
3. xU Ëd¤Â‹ bjhF k‰W« gFÂæ‹ TLjš 12. nkY« mj‹ gFÂÍl‹ 3 I¡
T£odhš mJ bjhFÂia¥ nghš 2 kl§fh»wJ. våš ,m›bt©iz¡ fh©f.
( éil: 75 )
4. fhuâ¥gL¤Jf: ( )x x x6 13 2+ + - . (F¿¥ò: x
2I¡ T£o fê¡f)
( éil: ( )( )( 3)x x x1 2+ + + )
5. x x x x3 6 5 34 3 2+ + + + k‰W« x x x2 24 2
+ + + M»a gšYW¥ò¡ nfhitfë‹
Û.bgh.t. x x 12+ + våš Ït‰¿‹ Û.bgh.k. fh©f.
( éil: ( )( )x x x x x2 3 2 22 4 2+ + + + + )
6. Ïu©L gšYW¥ò¡nfhitfë‹ Û.bgh.t. k‰W« Û.bgh.k. M»ait Kiwna ( )x2 3- k‰W« (2 3)(3 4)(5 4) .x x x- + + gšYW¥ò¡nfhitfëš x‹W x x6 122
- - våš, k‰bwh‹iw¡ fh©f. ( éil: ( )( )x x2 3 5 4- + )
7. RU¡Ff: a
a
a a
a a
a a
a a
8
16
2 9 4
2 3 2
2 4
3 11 43
2
2
2
2
2
# '-
-
+ +
- -
+ +
- - . ( éil: a3 11+
)
8. RU¡Ff: x
x x
x x
x x
9
4 3
6 5
2 152
2
2
2
#-
- +
+ +
- - . ( éil: ( )( )( )( )x xx x
5 11 5
+ +- - )
9. RU¡Ff: m
m m
m m
m m
16
12
8 16
62
2
2
2
'-
- -
+ +
+ - . ( éil: mm
24
-+ )
10. RU¡Ff: a a a a a a7 12
1
5 6
1
6 8
22 2 2+ +
++ +
-+ +
. ( éil: 0 )
11. RU¡Ff: a b a b a b
a1 1 22 2+
+-
--
( éil: 0 )
12. RU¡Ff: ( ) ( )
a a
a
a a
a
3 2
4 1
6
4 32 2+ +
++
- -
- . ( éil: a 28+
)
13. RU¡Ff: a a a
a14
13
1
72+
--
--
. ( éil: a 1
7+- )
14. x x x x4 10 12 94 3 2+ + + + v‹w gšYW¥ò¡nfhitæ‹ t®¡f _y« fh©f.
( éil: x x2 32+ + )
389
15. x x x x1 4 10 12 92 3 4+ + + + v‹w gšYW¥ò¡nfhitæ‹ t®¡f _y« fh©f..
( éil: 3 2 1x x2+ + )
16. x x x ax b4 12 254 3 2+ + + + v‹gJ xU KG t®¡f« våš a k‰W« b Ït‰¿‹
kÂ¥òfis¡ fh©f. ( éil: ,a b24 16= = ) 17. a bx x x x25 24 162 3 4
+ + - + v‹gJ xU KG t®¡f« våš a k‰W« b Ït‰¿‹
kÂ¥òfis¡ fh©f. ( éil: ,a b4 12= =- )
18. Ô®: x
xx
x1
13061
++ + = . ( éil: ,6 5- )
19. fhuâgL¤Jjš Kiwæš Ô®¡f: x a x a b2 02 2 4 4- + - = .
( éil: ( , )b a a b2 2 2 2- + )
20. xU v© k‰W« mj‹ jiyÑê Ït‰¿‹ TLjš 750 . m›bt©iz¡ fh©f.
( éil: ,71 7 )
21. a k‰W« b M»ait x x3 1 02- + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ våš, 1
a b+
k‰W« 1ab
M»at‰iw _y§fshf¡ bfh©l ÏUgo¢ rk‹gh£oid¡ fh©f.
( éil: x x3 4 1 02- + = )
22. Ïu©L v©fë‹ TLjš 24 k‰W« mt‰¿‹ jiyÑêfë‹ TLjš 61 .
m›bt©fis¡ fh©f. ( éil: 12, 12 )
23. xUt® `6000 ¡F Áy bghU£fis th§»dh®. mt® éiy `10 mÂfKŸs ju«
ca®ªj bghU£fis th§»dhš K‹d® th§»a bghU£fis él 50 bghU£fis
Fiwthf th§f ÏaY«, våš mt® th§»a bghU£fë‹ v©â¡ifiaÍ«
éiyiaÍ« fh©f. ( éil: 200, ` 30 )
24. xU br§nfhz K¡nfhz¤Â‹ g¡f§f§fŸ Kiwna 2, 2 1x x+ - k‰W« x2 1+ våš, mj‹ g¡f msÎfisÍ« gu¥gsÎfisÍ« fh©f.
( éil: g¡f§fŸ 4, 3, 5 myFfŸ k‰W« gu¥gsÎ = 6 r.myFfŸ )
25. xU nkh£lh® X£Le® j‹ Ïašghd ntf¤ijél 10 ».Û./kâ Fiwthd
ntf¤Âš bršY« nghJ, 160 ».Û. bjhiyit¡ fl¡f mt® 32 ãäl§fŸmÂf«
vL¤J¡bfh©lh® våš, mtç‹ Ïašghd ntf« v›tsÎ ? ( éil: 60 ».Û./kâ )
26. x x m7 02+ + = v‹w ÏUgo¢rk‹gh£o‹ xU _y« k‰bwh‹iwél 1 mÂf«
våš, m ‹ kÂ¥ig fh©f. ( éil: m = 12 )
27. x px q 02- + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fë‹ é¤Âahr« 1 våš p q4 12
= + vd
ã%áf.
28. x x ax x b4 16 724 3 2- + - + v‹gJ xU KG t®¡f« våš a k‰W« b Ït‰¿‹
kÂ¥òfis¡ fh©f. ( éil: ,a b52 81= = )
29. RU¡Ff: 2x x
x x
x x
x x
3 2
2
2 5 3
2 32
2
2
2
- +
- - ++ +
+ - - . ( éil: x 1
42-
)
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - Ïa‰fâj«
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«390
5. Ma¤bjhiy toéaš
F¿¡nfhŸ tif édh¡fŸ
1. (3, 4), ( , )y1 M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©o‹ eL¥òŸë ( , 2)x våš, x k‰W« y kÂ¥òfŸ Kiwna
(A) 1, 2 (B) 2, 0 (C) ,2 2- (D) ,1 2-
2. y 5=- k‰W« x y 1 0+ + = M»a ne®¡nfhLfŸ bt£L« òŸë
(A) (– 4, – 5) (B) (6, – 5) (C) (4, – 5) (D) (– 5, 6)
3. xU K¡nfhz¤Â‹ eL¡nfh£L ika« MÂ¥òŸë, ( , )1 2- k‰W« ( , )3 5- v‹gd
m«K¡nfhz¤Â‹ ÏUKidfŸ våš, _‹whtJ Kid
(A) (– 2, 3) (B) (2, 3) (C) (– 2, – 3) (D) (2, – 3)
4. y 5= v‹w ne®¡nfh£o‹ ÛJŸs VnjD« xU òŸë ( , )P x y våš, x -m¢ÁèUªJ
òŸë P ¡F cŸs bjhiyÎ
(A) 3 (B) 4 (C) 5 (D) 6
5. ( , )y21
, ( , )y22
M»a òŸëfS¡F ÏilnaÍŸs bjhiyÎ 7 myFfŸ våš, | |y y1 2- =
(A) 7 (B) 7 (C) 4 (D) 0
6. x y2 3 9+ = k‰W« ax y 3+ = M»ad xnu ne®¡nfh£il¡ F¿¡F« rk‹ghLfŸ
våš a -‹ kÂ¥ò
(A) 2 (B) 31 (C)
32 (D) 3
7. xU t£l¤Â‹ ika« ( , )3 4 . Ï›t£l« x -m¢ir¡ bjhLkhdhš, t£l¤Â‹ Mu«
(A) 3 (B) 4 (C) 5 (D) 7
8. A, B v‹w ÏUòŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤ J©il ,P 037-` j v‹w òŸë
:2 1 v‹w é»j¤Âš c£òwkhf¥ Ãç¡»wJ. A v‹gJ ( , )2 3- våš B v‹w
òŸë
(A) (2, 1) (B) (– 2, – 1) (C) (2, – 1) (D) (– 1, – 2)
9. P v‹w òŸëia MÂ¥òŸëÍl‹ Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ eL¥òŸë 21 , 1-` j
våš, òŸë P MdJ
(A) (1, – 2) (B) (4, – 8) (C) (– 2, 1) (D) (– 8, 4)
10. ( , ), ,0 0746 0` j k‰W« ,0
2321` j M»a òŸëfshš mik¡f¥gL« K¡nfhz¤Â‹
gu¥ò
(A) 1 (B) 2 (C) 3 (D) 4 11. t£l¤Â‹ ika« ( , )4 2- . xU é£l¤Â‹ xU Kid MÂ¥òŸë våš, m›é£l¤Â‹
kWKid
(A) (2, – 4) (B) (– 8, 4) (C) (4, – 8) (D) (– 4, 8)
391
12. x -m¢R¡F Ïizahd ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
(A) 0 (B) 1 (C) – 1 (D) tiuaW¡f¥gléšiy
13. x y2 4 5 0+ + = v‹w nfh£o‰F Ïizahd ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
(A) 2 (B) 21 (C)
21- (D) – 2
14. x y4 1 0- + = v‹w nfh£o‰F Ïizahf MÂ¥òŸë tê¢ bršY« ne®¡nfh£o‹
rk‹ghL
(A) x y4 0- = (B) x y4 0+ = (C) x y4 2 0- + = (D) 4 0x y- =
15. x y5 10- = v‹w nfh£o‰F¢ br§F¤jhfΫ MÂ¥òŸë tê¢bršY«
ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
(A) x y5 10+ = (B) x y5 0- = (C) x y5 0- = (D) 5 0x y+ =
16. rhŒÎ 3 bfh©l ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ¡ nfhz«
(A) 0c (B) 30c (C) 60c (D) 90c
17. rhŒÎ¡ nfhz« 90c , bfh©l ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
(A) 1 (B) – 1 (C) 0 (D) tiuaW¡f¥ gléšiy
18. ( , )2 3- v‹w òŸë tê¢ bršY«, y -m¢R¡F Ïizahd ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
(A) 0x 2- = (B) 0x 2+ = (C) 0y 2+ = (D) 0y 2- =
19. x m¢ÁèUªJ 5 myFfŸ bjhiyéY« x m¢R¡F ÏizahfΫ cŸs
ne®¡nfh£o‹ rk‹ghLfŸ
(A) ,y y5 5= =- (B) ,x x5 5= =-
(C) ,x y0 0= = (D) ,x c y k= =
20. rhŒÎ 3- MfΫ y bt£L¤J©L 4 MfΫ cŸs ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
(A) x y3 4 0+ + = (B) x y3 4 0- + =
(C) x y3 4 0+ - = (D) x y3 4 0- - =
21. x y5 3= v‹w ne®¡nfh£o‹ y bt£L¤J©L
(A) 35 (B)
53 (C) 0 (D)
35-
22. x , y bt£L¤J©LfŸ Kiwna 2, 3 vd¡bfh©l ne®¡nfh£o‹ rk‹ghL
(A) x y2 3 6+ = (B) x y3 2 6+ = (C) x y2 3 0+ = (D) x y3 2 0+ =
23. y 7=- k‰W« x 4= v‹w ne®¡nfhLfŸ bt£L«òŸë.
(A) ( , )7 4- (B) (7, 4) (C) (4, – 7) (D) (4, 7) 24. y x5 5 10= + v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ¡nfhz«
(A) 0c (B) 30c (C) 60c (D) 45c 25. ( , )2 1- - , ( , )k 0 M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
61 våš k -‹
k崘
(A) – 2 (B) 1 (C) 0 (D) 4jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - Ma¤bjhiy toéaš
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«392
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
1. ( , )a2 2 3+ , ( , )b4 2 1+ M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤J©o‹
eL¥òŸëæ‹ Ma¤bjhiyÎfŸ ( , )a b2 2 våš, a , b M»at‰¿‹ kÂ¥òfis¡
fh©f. ( éil: a = 3, b = 2 )
2. ( , )A 3 7 k‰W« ( , )B 8 2 v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤J©oid c£òwkhf :2 3 v‹w é»j¤Âš Ãç¡F« òŸëia¡ fh©f. ( éil: (5, 5) )
3. ( , ), ( , ), ( , )A B a C b2 1 0 4- - k‰W« ( , )D 1 2 v‹gd Ïizfu« ABCD -‹
c¢ÁfŸ våš a ,b M»at‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f. ( éil: a = 1, b = 3 )
4. ( , )P 1 2 k‰W« ( , )Q 4 5 v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤J©oid
btë¥òwkhf :5 3 v‹w é»j¤Âš Ãç¡F« òŸëia¡ fh©f.
( éil: ,217
219` j )
5. ( , )A 3 1- , ( , )B 6 5- v‹w ÏU òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©o‹ nkš
AP PB2 = v‹wthW mikªJŸs òŸë P I¡ fh©f. ( éil: (0, 1) )
6. ( , )2 1 k‰W« ( , )5 8- v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il P, Q v‹w
òŸëfŸ _‹W rkghf§fshf¥ Ãç¡»‹wd. òŸë P MdJ x y k2 0- + = v‹w
nfh£o‹ nkš cŸsJ våš k -‹ kÂ¥ò fh©f. ( éil: k = – 8 )
7. ( , ), ( , ), ( , )4 1 6 0 7 2- v‹gd xU rhŒrJu¤Â‹ tçir¥go mikªj c¢ÁfŸ
våš, eh‹fhtJ c¢Áia¡ fh©f. ( éil: (5, 1) )
8. A ( , )1 4 , B ( , )5 3 v‹gd ABCT -‹ Ïu©L c¢ÁfŸ. mj‹ eL¡nfh£L ika« (3, 3) våš, _‹whtJ c¢Á C I¡ fh©f. ( éil: (3, 2) )
9. ( 4, 6), ( , )A B 2 1- - - k‰W« ( , )C 1 2 M»at‰iw Kidfshf¡ bfh©l
K¡nfhz¤Â‹ gu¥ig¡ fh©f. ( éil: 11.5 r.myFfŸ )
10. ( 5, 1), (3, 5)A B- - - k‰W« (5, )C k M»at‰iw Kidfshf¡ bfh©l
ABCT -‹ gu¥ò 32 r.myFfŸ våš, k-‹ kÂ¥ig¡ fh©f. ( éil: k = 2) )
11. ( , ), ( , )2 5 3 4- - k‰W« ( , )8 1 M»aòŸëfŸ xnu ne®¡nfh£oš mikªJŸsd
vd ã%Ã.
12. ( , )p 02 , ( , )q0 2 k‰W« ( , )1 1 v‹gd xnu ne®¡nfh£oš mikÍ« òŸëfŸ, våš 1
p q
1 12 2+ = vd ãWÎf.
13. xU t£l¤Â‹ ika« ( , )2 1- k‰W« AB v‹gJ xU é£l« A v‹gJ ( , )3 5- våš
BI¡ fh©f. ( éil: (7, – 7) )
14. rhŒÎ fhQ« Kiwia¥ ga‹gL¤Â ( , ), ( , )4 3 5 1 k‰W« ( , )1 9 v‹w òŸëfŸ xnu
ne®¡nfh£oš mikÍ« vd ãWÎf.
15. ( 5, ), ( , 7)P a Q b- k‰W« ( , )R 1 3- M»a òŸëfŸ xnu nfh£oš mikªJŸsd
k‰W« PQ QR= våš, a , b -‹ kÂ¥òfis¡ fh©f. ( éil: a = 17, b = – 2 )
393
16. ( , ), ( , )A B p1 3 2- k‰W« ( , )C 5 1- v‹gd xnu nfh£oš mikªJŸs òŸëfŸ
våš p-‹ kÂ¥ig¡ fh©f. ( éil: p = 1 )
17. rhŒÎ¡ nfhz« 60° k‰W« y -bt£L¤ J©L 3
1 vd¡bfh©l ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡ fh©f. ( éil: x y3 3 1 0- + = )
18. ( , )3 5- v‹w òŸë tê¢ brštJ«, rhŒÎ 52 cilaJkhd ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡ fh©f. ( éil: x y2 5 31 0- - = )
19. xU ne®¡nfh£o‹ x , y bt£L¤J©LfŸ Kiwna 72 k‰W«
31- våš, m¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡ fh©f. ( éil: 7 6 2 0x y- - = )
20. x y3 7 21 0+ - = v‹w ne®¡nfh£o‰F ÏizahdJ« ( , )2 3 v‹w òŸë tê¢
brštJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f. ( éil: x y3 7 27 0+ - = )
21. ( , )4 4- k‰W« ( , )10 12- - v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhL« ( , )8 16- ,( , )14 0 v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfhL« ÏizahF« vd ãWÎf.
22. ( , )5 2- v‹w òŸë tê¢brštJ« ( , )A 12 2- k‰W« ( , )B 4 10- - v‹w òŸëfis
Ïiz¡F« nfh£o‰F ÏizahdJkhd nfh£o‹ rk‹ghL fh©f.
( éil: x y2 9 0- + = )
23. x y2 3 6 0+ + = , x y3 2 12 0- - = v‹w ne®¡nfhLfŸ x‹W¡bfh‹W
br§F¤ jhdit vd ãWÎf.
24. x y2 4
1+ = k‰W« x y2 5+ = v‹w ne®¡nfhLfŸ Ïizahditah vd MuhŒf.
( éil:Ïizahdit )
25. kx y3 14 0- - = , x y3 4 10 0+ + = v‹gd x‹W¡bfh‹W br§F¤jhdit våš, k -‹ kÂ¥ig¡ fh©f. ( éil: k = 4 )
IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
1. rhŒÎ fhQ« Kiwia¥ ga‹gL¤Â ( , ), ( , ), ( , )A B C4 1 2 4 4 0- - - - k‰W« ( , )D 2 3 v‹w òŸëfŸ xU br›tf¤Â‹ c¢ÁfŸ vd ãWÎf.
2. rhŒÎ fhQ« Kiwia¥ ga‹gL¤Â ( , ), ( , ), ( , )0 5 2 2 5 0- - k‰W« ( , )7 7 v‹w
òŸëfŸ xU rhŒrJu¤Â‹ c¢ÁfŸ vd ãWÎf.
3. ( , )A a2 0 , ( , )B b0 2 M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©o‹ eL¥òŸë M MÂ¥òŸë O våš, M MdJ ,O A k‰W« B v‹w òŸëfëèUªJ rk bjhiyéš
mikÍ« vd¡fh£Lf.
4. ( , )5 4- k‰W« ( , )3 2- M»a òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il _‹W
rkghf§fshf¥ Ãç¡F« òŸëfë‹ m¢R¤ bjhiyÎfis¡ fh©f.
( éil: ,37 2-` j k‰W« ,
31 0-` j )
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - Ma¤bjhiy toéaš
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«394
5. ( 2, 0)- k‰W« ( , )0 8 v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤J©il eh‹F
rk ghf§fshf¥ Ãç¡F« òŸëfë‹ m¢R¤bjhiyÎfis¡ fh©f.
( éil: , , ( , ) ,k‰W«23 2 1 4
21 6- - -` `j j )
6. ( , )3 4- k‰W« ( , )1 2 v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il _‹W
rkghf§fshf¥ Ãç¡F« òŸëfŸ ( , )P a 2- k‰W« ,Q b35` j våš, a k‰W« b
Ït‰¿‹ kÂ¥òfis¡ fh©f. ( éil: , ba37 0= = )
7. ( , )A 2 2- k‰W« ( , )B 3 7 v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©il ( , 6)m v‹w òŸë Ãç¡F« é»j¤ij¡ fh©f. nkY«, m -‹ kÂ¥ig¡ fh©f.
( éil: 4 : 1, m = 2 )
8. ( , )2 3- k‰W« ( , )5 6 v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid x -m¢R
Ãç¡F« é»j¤Âid¡ fh©f. nkY«, Ãç¡F« òŸëæ‹ m¢R¤ bjhiyÎfisÍ«
fh©f. ( éil: 1 : 2, (3, 0) )
9. ( 2, 3)- - k‰W« ( , )3 7 v‹w òŸëfis Ïiz¡F« nfh£L¤ J©oid vªj
é»j¤Âš y -m¢R Ãç¡»wJ. nkY«, Ãç¡F« òŸëfis fh©f.
( éil: 2 : 3, (0, 1) )
10. xU K¡nfhz¤Â‹ c¢ÁfŸ ( , ), ( , )A B1 3 1 1- - k‰W« ( , )C 5 1 våš, ( , )1 3- k‰W« ( , )5 1 v‹w c¢Áfë‹ têna m«K¡nfhz¤Â‰F tiua¥gL«
eL¡nfhLfë‹ Ús§fis¡ fh©f. ( éil: 5, 5 )
11. ( , ), ( , ), ( , )1 6 3 9 5 8- - - - - k‰W« ( , )3 9 v‹w òŸëfis c¢Áfshf¡ bfh©l
eh‰fu¤Â‹ gu¥ig¡ fh©f. ( éil: 60 r.myFfŸ)
12. (1,2), ( 3,4),- , , (4, )k5 6- -^ h v‹w òŸëfis c¢Áfshf¡ bfh©l eh‰fu¤Â‹
gu¥ò 43 r.myFfŸ våš k -‹ kÂ¥ig¡ fh©f. ( éil: – 1)
13. ( , ), ( , )2 5 4 1- - k‰W« ( , )6 3 M»at‰iw Kidfshf¡ bfh©l K¡nfhz¤Â‹
eL¡nfhLfë‹ rhŒÎfis¡ fh©f. ( éil: , ,74
25
51- - )
14. x y4 3 12 0+ - = v‹w ne®¡nfhL ,x y m¢R¡fis Kiwna A , B v‹w òŸëfëš
bt£L»wJ. våš, AOBT -‹ gu¥ig¡ fh©f. ( éil: 6 r.myFfŸ )
15. ( , )A 2 4- k‰W« ( , )B 6 8- v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤J©o‹
ika¡F¤J¡ nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f. ( éil: 2 0x y3 1 0- - = )
16. ABCT -‹ c¢ÁfŸ ( , ), ( , )A B1 7 0 2- , ( , )C 3 3 . våš, A têna bršY« eL¡nfh£o‹
rhŒÎ k‰W« rk‹gh£il¡ fh©f. ( éil: – 13, 13 20 0x y+ - = )
17. ( , )4 5 v‹w òŸëÍl‹ x y5 3 8- = , x y2 3 5- = v‹w ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F«
òŸëia Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
( éil: x y2 3 0- - = )
395
18. x y 2 0+ - = , x y2 3 0+ - = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸëÍl‹
( , )4 2 , ( , )6 4- v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£il ÏUrk¡ T¿L«
òŸëia Ïiz¥gjhš »il¡F« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
( éil: x y 2 0+ - = )
19. x y 2 0- - = , x y3 4 15 0+ + = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸëiaÍ«, x y3 3 0- + = , 2 8 0x y+ - = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸëiaÍ«
Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
( éil: (– 1, – 3), (3, 2), x y5 4 7 0- - = )
20. x y 5 0+ - = , x y3 1 0- + = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸë tê¢brštJ« ( , )3 1 k‰W« (2,3) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‰F ÏizahdJkhd
ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f. ( éil: x y2 6 0+ - = )
21. x y5 8 23 0- + = , 7 6 7 0x y 1+ - = M»a ne®¡nfhLfŸ rªÂ¡F« òŸë
tê¢brštJ« ( , )5 1 k‰W« ( , )2 2- v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‰F
br§F¤jhdJkhd ne®¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
( éil: (5, 6), x y7 29 0- - = )
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - Ma¤bjhiy toéaš
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«396
6. toéaš
F¿¡nfhŸ tif édh¡fŸ
1. gl¤Âš DE AB< k‰W« : 3:2AD DC =
våš, ABCT^ h Ï‹ gu¥ò : DECT^ h Ï‹ gu¥ò =
(A) 4 : 25 (B) 4 : 9
(C) 9 : 4 (D) 25 : 4
2. ÏU rk g¡f br§nfhz K¡nfhz« ABC-š, C-š br§nfhz« mikªJŸsJ våš
(A) AB AC22 2= (B) AC AB22 2
=
(C) BC CA22 2= (D) AC BC22 2
=
3. ABC PQRT T+ k‰W« PQRT Ï‹ gu¥ò 4= Ï‹ gu¥òABCT^ h våš :AB PQ =
(A) 2 : 1 (B) 4 : 1 (C) 1 : 2 (D) 1 : 4
4. rçtf« ABCD-š AB DC< k‰W« AB = 2DC, våš
AOBT Ï‹ gu¥ò : CODT Ï‹ gu¥ò =
(A) 1 : 2 (B) 4 : 1
(C) 1 : 4 (D) 2 : 1
5. gl¤Âš AB = AC våš, ËtUtdt‰¿š vJ rçahdJ ?
(A) TABD +TCFE
(B) TABD +TFCE
(C) TABD +TECF
(D) TABD +TEFC
6. gl¤Âš DE AC< k‰W« DF AE< våš, FEBF =
(A) ECFE (B)
ECBE
(C) BABD (D)
BEEC
7. gl¤Âš C v‹gJ t£l§fë‹ bghJ ika«. eh© PQ MdJ,
Mu« 3 br.Û cŸs Á¿a t£l¤ij R-š bjhL»wJ k‰W« PQ = 8 br.Û våš, bgça t£l¤Â‹ Mu«
(A) 3 br.Û. (B) 4 br.Û.
(C) 5 br.Û. (D) 2 br.Û.
8. TABC-š, AB = 6 br.Û k‰W« A+ æ‹ ÏUrkbt£o AD. BD : DC = 3 : 2 våš AC =
(A) 4 br.Û. (B) 6 br.Û. (C) 6 br.Û. (D) 8 br.Û.
397
9. gl¤Âš, ,AB QRAPPQ
2< = k‰W« QR = 8 br.Û, våš, AB =
(A) 10 br.Û. (B) 8 br.Û.
(C) 6 br.Û. (D) 4 br.Û.
10. gl¤Âš x-‹ kÂ¥ò
(A) 3 (B) 4
(C) 5 (D) 6
11. gl¤Âš T PTl v‹gJ t£l¤Â‰F P-š bjhLnfhL.
130QPT+ =l c våš PRQ+ =
(A) 65c (B) 50c
(C) 130c (D) 40c
12. Ïizfu« ABCD-š 110B+ = c. E v‹gJ ,ADAB
EDEB= vDkhW BD æš cŸs xU
òŸë våš, EAD+ =
(A) 35c (B) 45c
(C) 60c (D) 70c
13. gl¤Âš, PT v‹gJ P-š bjhLnfhL k‰W« PQ = QR våš QPT+ =
(A) 30c (B) 60c
(C) 45c (D) 90c
14. gl¤Âš, LM NQ< k‰W« LN PQ< våš Ã‹tUtdt‰¿š vJ rçahdJ ?
(A) TLMN +TNQP
(B) TQNP +TMNL
(C) TLNM +TQNP
(D) TLMN +TQNP
15. 6 Û, 11 Û cauKŸs Ïu©L br§F¤jhd f«g§fS¡F Ïilna cŸs bjhiyÎ
12 Û våš , mt‰¿‹ c¢ÁfS¡F Ïilna cŸs öu«
(A) 7 Û (B) 13 Û (C) 9 Û (D) 10 Û
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - toéaš
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«398
7. K¡nfhzæaš
F¿¡nfhŸ tif édh¡fŸ
1. cos tan sin cot1 12 2i i i i+ + + =
(A) 2 (B) 1 (C) cosec i (D) sec i
2. ( ) ( )cos cosec sin sec9 900 i i i i- - - =c c
(A) 1 (B) 0 (C) 2 (D) 1-
3. (90 ) (90 )tan tan cot coti i i i- + - =c c
(A) tan 45c (B) 60cosec c (C) sec 60c (D) cot 90c
4. (90 ) (90 )cos cos sin sini i i i- - - =c c
(A) sin90c (B) cot45c (C) cosec45c (D) cos90c
5. A + B = 90c, våš cos A sin B + sin A cos B =
(A) 2 (B) 1 (C) 0 (D) 45c
6. cosec tan67 232 2- =c c
(A) 0 (B) 1 (C) – 1 (D) 2
7. gl¤Âš AB BC3= våš, i =
(A) 30c (B) 45c
(C) 60c (D) 90c
8. cosecsin
seccos
ii
ii+ =
(A) sin cos2 2i i- (B) cosec cot2 2i i-
(C) sec cosec2 2i i+ (D) 0
9. 1 (90 ) 45tan cosec2 2i+ - =c c våš, i =
(A) 30c (B) 90c (C) 60c (D) 45c
10. , ( )sec cotx y5 5 90i i= = -c våš, y x2 2- =
(A) 0 (B) 5 (C) 25 (D) – 25
11. cossin sin cos
3
ii i i+ =
(A) sini (B) cosi
(C) tani (D) coti
12. gl¤Âš x -‹ kÂ¥ò
(A) 5 br.Û. (B) 20 br.Û.
(C) 10 br.Û. (D) 40 br.Û.
399
13. xU nfhòu¤Â‹ ãHè‹ Ús« mj‹ Ús¤ij¥ nghš 3
1 kl§F våš Nçaå‹
V‰w¡ nfhz«
(A) 30c (B) 45c (C) 60c (D) 90c
14. 5 85tan tanc c-‹ kÂ¥ò
(A) 3
1 (B) 3 (C) 1 (D) 0
15. cossin1ii+ =
(A) sin
cos1 i
i-
(B) cos
sin1 i
i+
(C) sinsin
11
ii
-+ (D)
sinsin
11
ii
+-
16. sec tan
sec tan2 2
4 4
i i
i i
+
- =
(A) 1 (B) sec tan2 2i i (C) 2 (D) sin cos2 2i i
17. tan cot
1i i+
=
(A) sin cosi i+ (B) sin cosi i (C) sin cosi i- (D) cosec coti i+
18. sin sin tan20 70 452 2+ - =c c c
(A) 1 (B) 0 (C) 2 (D) – 1
19. br§nfhz K¡nfhz« ABC-æš, 90 , sinB A31+ = =c k‰W« BC 11= våš,
AC =
(A) 311 (B) 120 (C) 33 (D) 118
20. cos cos
sin sin3
3
i i
i i
-
- =
(A) tan2i (B) cot2i (C) tan i (D) cot i
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - K¡nfhzéaš
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«400
8. mséaš
Ïu©L kÂ¥bg© édh¡fŸ
1. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ mo¢R‰wsÎ 132 br.Û. k‰W« mj‹ cau«
10 br.Û.våš, mj‹ bkh¤j òw¥gu¥ig¡ fh©f. ( éil: 4092 br.Û 2 )
2. xU ©k ne®t£l cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò 600r r.br.Û. k‰W« mj‹ cau« 13 br.Û. våš, mj‹Mu¤ij¡ fh©f. ( éil: 12 br.Û. )
3. 14 Û MHKŸs xU »z‰¿‹ Mu« 5 Û. xU rJu Û£lU¡F ` 2 Åj« m¡»z‰¿‹
c£òw¢ Rt‰¿‰F Ábk©£ ór MF« bryéid¡ fh©f. ( éil: ` 880 )
4. xU ne®t£l T«Ã‹ Mu« k‰W« bkh¤j òw¥gu¥ò Kiwna 6 br.Û. k‰W«
96r r.br.Û. våš m¡T«Ã‹ cau« fh©f. ( éil: 8 br.Û. )
5. xU ne®t£l¡ T«Ã‹ bkh¤j òw¥gu¥ò 770 r.br.Û. m¡T«Ã‹ rhÍaukhdJ,
Mu¤ij¥ nghš 4 kl§F våš mo¥ghf¤Â‹ é£l« fh©f. ( éil: 14 br.Û. )
6. xU T«Ã‹ Ïil¡f©l toéyikªj thëæ‹ cau« 24 br.Û. k‰W« ÏUòwK«
mikªj t£l¥ gFÂfë‹ Mu§fŸ 12 br.Û., 4 br.Û våš, mj‹ bfhŸsit¡
fh©f. ( éil: 1664rbr.Û 3 )
7. 14 br.Û. ÚsKŸs cŸÇl‰w cUisæ‹ btë k‰W« cŸ Mu§fŸ Kiwna 4 br.Û.
k‰W« 3 br.Û våš, cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò fh©f. ( éil: 660 br.Û 2 )
8. xU nfhs¤Â‹ bkh¤j òw¥gu¥ò 616 br.Û 2 våš, mj‹ Mu¤ij fh©f.
( éil: 7 br.Û. )
9. ãyé‹ é£lkhdJ njhuhakhf òéæ‹ é£l¤Âš 4-š 1 g§F MF«. mt‰¿‹
òw¥gu¥òfë‹ é»j¤ij¡ fh©f. ( éil: 1 : 16 )
10. xU ne® t£l cUisæ‹ fdmsÎ 744 br.Û 3 . m›ÎUisæ‹ cau« 8 br.Û. våš,
mj‹ é£l« fh©f. ( éil: 1 br.Û. )
11. xU ne®t£l¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« rhÍau« Kiwna 5 br.Û. k‰W« 13 br.Û våš,
T«Ã‹ fdmsÎ fh©f. ( éil: 31472 br.Û 3 )
12. xU ne® t£l¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« rhÍau« Kiwna 8 br.Û. k‰W« 12 br.Û. MF«.
4 br.Û. MuKŸs nfhs¤Â‹ fd msé‹ v¤jid kl§fhdJ bfhL¡f¥g£l
T«Ã‹ fd msé‰F rk«. ( éil: 3 kl§F )
13. 14 br.Û. g¡f msÎ bfh©l xU fd¢rJu¤ÂèUªJ, äf¥bgça (Û¥bgU fdmsÎ
cŸs) nfhs« bt£obaL¡f¥gL»wJ våš, m¡nfhs¤Â‹ fdmsÎ fh©f.
( éil: 143731 br.Û 3 )
401
14. xU Õ¥ghæ‹ c£òwK«, btë¥òwK« mj‹ òw¥gu¥òfS¡F t©z« ór nt©L«.
Ï¥Õ¥ghæ‹ Mu« k‰W« cau« Kiwna 1.4 Û k‰W« 3 Û MF«. xU r. Û£lU¡F ` 10 Åj« t©z« ór MF« bryÎ fh©f. ( éil: ` 528 )
15. nfhs¤Â‹ fdmsÎ 17932 br.Û 3 våš, nfhs¤Â‹ tisgu¥ò fh©f.
( éil: 154 br.Û 2 )IªJ kÂ¥bg© édh¡fŸ
1. 1.5 br.Û. é£lK« 0.2 br.Û. jokD« bfh©l v¤jid ehza§fis cU¡»dhš
10 br.Û. cauK« 4.5 br.Û. é£lK« bfh©l ne® t£l ©k cUis »il¡F«? ( éil: 450 ehza§fŸ )
2. fd¢br›tf tot, cnyhf¡ f£oæ‹ Ús«, mfy« k‰W« cau« Kiwna 44 br.Û.,
21 br.Û. k‰W« 12 br.Û. Ï›Înyhf¡ f£oahdJ cU¡f¥g£L xU ©k¡ T«ghf
kh‰w¥gL»wJ. T«Ã‹ cau« 24 br.Û. våš mj‹ mo¥g¡f¤Â‹ é£l¤Â‹
msÎ fh©f. ( éil: é£l« = 42 br.Û. ) 3. 9 br.Û. MuKŸs miu¡nfhs tot »©z« KGtJ« Âut¤jhš ãu¥g¥g£LŸsJ.
ϤÂutkhdJ 3 br.Û. é£lK«, 4 br.Û. cauK« bfh©l Á¿a cUis tot
F¥ÃfS¡F kh‰w¤ njitahd F¥Ãfë‹ v©â¡if fh©f.
( éil: 54 F¥ÃfŸ)
4. xU Á¿a ÏU«ò nfhs¤Â‹ é£l« 6 br.Û. MF«. mnj msÎ bfh©l 8 ÏU«ò¡
nfhs§fshdJ Á¿jsÎ j©Ù® ãu¥g¥g£l 20 br.Û. é£lKŸs xU cUis
tot¥ gh¤Âu¤Âš nghl¥gL»wJ. Ï›éU«ò¡nfhs§fŸ mid¤ijÍ« Úçš
_œf¢ brŒjhš, caU« j©Ù® k£l¤Â‹ cau¤ij¡ fh©f. ( éil: 2 br.Û. )
5. 14 Û MuK« 50 Û rhÍauK« bfh©l 5 xnu khÂçahd T«ò tot¡ Tlhu§fŸ
mik¡f¤ njitahd Jâæ‹ mfy« 4 Û våš m¤Jâæ‹ Ús¤ij¡ fh©f.
( éil: 2750 Û. )
6. 10 Û é£lKŸs xU miu¡nfhs tot¤bjh£oæš j©ÙuhdJ 20 br.Û. MuKŸs
FHhŒ têna kâ¡F 20 ».Û. ntf¤Âš brY¤j¥gL»wJ. bjh£o KGtijÍ«
j©Ùuhš ãu¥g MF« neu¤ij¡ fh©f. ( éil: 6 kâ 15 édhofŸ. ) 7. »ç¡bf£ °l«ghdJ cUisæ‹ÛJ T«ò Ïizªj toéš cŸsJ. °l«Ã‹
é£l« k‰W« bkh¤j cau« Kiwna 18 br.Û. k‰W« 80 br.Û. MF«. T«ò ghf¤Â‹
cau« 17 br.Û. våš °l«Ã‹ bkh¤j òw¥gu¥Ãid¡ fh©f.
( éil: 234173 br.Û 2 )
8. 14 br.Û. é£lK« 10 br.Û. cauK« bfh©l xU ©k cUis tot ku¡f£il
æèUªJ 12 br.Û. é£lKŸs xU nfhs« bt£o vL¡f¥g£l¥Ã‹ vŠÁa
ku¡f£ilæ‹ fd mséid¡ fh©f.
( éil: 63476 br.Û 3 )
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - mséaš
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«402
9. xU ©k ne® t£l¡ T«Ã‹ Mu« 7 br.Û, bkh¤j òw¥gu¥ò 704 br.Û 2 våš,
mj‹ fd msÎ fh©f. ( éil: 1232 br.Û 3)
10. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ tisgu¥ò k‰W« bkh¤j òw¥gu¥ò Kiwna 880 r.Û.
k‰W« 1188 r.Û. MF«. Ï›ÎUisæ‹ fdmsÎ fh©f. ( éil: 3080 br.Û 3)
11. xU ©k miu¡ nfhs¤Â‹ òw¥gu¥ò 942 br.Û 2. Ï¡nfhskhdJ cU¡f¥g£L
2 br.Û é£l« bfh©l xnu khÂçahd Á¿a nfhs¥gªJfshf kh‰w¥g£lhš,
v¤jid nfhs¥gªJfŸ »il¡F«. ( 3.14r = )
( éil: 500 nfhs§fŸ)
12. bfhL¡f¥g£l xU nfhs¤Â‹ òw¥gu¥ò 154 br.Û 2 . Ï¡nfhs¤Â‹ Mu¤ij¥nghy
ÏU kl§F Mu« bfh©l nfhs¤Â‹ fdmsÎ fh©f.
( éil: 143731 br.Û 3)
13. xU ©k ne®t£l cUisæ‹ bkh¤j òw¥gu¥ò 96r br.Û 2. Ï›ÎUisæ‹
caukhdJ Mu¤ijél 4 br.Û mÂf« våš, mj‹ fd msÎ fh©f.
( éil: 40272 br.Û 3)
403
F¿¡nfhŸ tif édh¡fë‹ Ô®ÎfŸ
2. bkŒba©fë‹ bjhl®tçirfŸ k‰W« bjhl®fŸ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10A D C B B C D B D B11 12 13 14 15 16 17 18 19 20B B B B B D A D A C
3. Ïa‰fâj«
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10B D C B C D A A D C11 12 13 14 15 16 17 18 19 20B D B A C A B B B A
5. Ma¤bjhiy toéaš
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10B C D C A C B D A C11 12 13 14 15 16 17 18 19 20B A C A D C D A A C21 22 23 24 25C B C D D
6. toéaš
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10D A C B B B C A D C11 12 13 14 15C A C C B
7. K¡nfhzéaš
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10A B C D B B C B D C11 12 13 14 15 16 17 18 19 20C B C C A A B B C D
jahç¡f¥g£l édh¡fŸ - F¿¡nfhŸ tif édh¡fë‹ Ô®ÎfŸ
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«404
khÂç édh¤jh£fŸ
bghJ tê fh£L« be¿KiwfŸ
1. fz¡F ghl üèš ju¥g£LŸs édh¤jhŸ totik¥ò
(Blue Print)mo¥gilæškhÂçédh¤jh£fŸmikªJŸsd.
2. SCORE BOOK üèšcŸstif¥gL¤j¥g£lédh¡fëèUªJ
2kÂ¥bg©,5kÂ¥bg©vL¡f¥g£LŸsd.ghlüèèUªJ
10kÂ¥bg©édh¡fŸvL¡f¥g£LŸsd.
3. édh¤jhëš Ïl«bgW« jahç¡f¥g£l édh¡fŸ,
ghl¤Â£l« k‰W« ghlüèš mikªj bghUsl¡f¤Â‰F
c£g£L jahç¡f¥g£LŸsd. SCORE BOOK-š ju¥g£LŸs
cUth¡f¥g£lkhÂçédh¡fisfU¤ÂšbfhŸf.
4. édh¡fëš njitahd Ïl§fëš gl§fŸ bfhL¡f¥
g£LŸsd.
405khÂçédh¤jhŸ
khÂç édh¤jhŸ - 1
fhy« : 2.30 kâ bkh¤j kÂ¥bg©fŸ : 100
bghJ F¿¥òfŸ :
(i)Ï›édh¤jhŸeh‹FÃçÎfis¡bfh©LŸsJ.éilaë¡F«K‹d®x›bthUÃçéY«
bfhL¡f¥g£LŸsF¿¥òfisftdkhfgo¡fΫ.
(ii)éilfë‹têKiwfŸéil¤jhë‹x›bthUg¡f¤Â‹Ñœ¥gFÂæšfh£l¥glnt©L«.
(iii) fâ¥gh‹k‰W«ä‹dQrhjd§fŸga‹gL¤j¡TlhJ.
ÃçÎ - mF¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸs15édh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(ii)bfhL¡f¥g£LŸseh‹FéilfëšäfΫrçahdéilia¤nj®ªbjL¤JvGjΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«xUkÂ¥bg©. 15 × 1 = 15
1. ( )f x = 1 x-^ h v‹gJN-èUªJ Z- ¡FtiuaW¡f¥g£LŸsJ. f -‹Å¢rf«
(A) { 1} (B) N (C) { 1, – 1 } (D) Z 2. –3, –3, –3,g v‹wbjhl®tçirahdJ
(A) xUT£L¤bjhl®tçirk£L«
(B) xUbgU¡F¤bjhl®tçirk£L«
(C) xUT£L¤bjhl®tçirÍ«mšybgU¡F¤bjhl®tçirÍ«mšy
(D) xUT£L¤bjhl®tçirk‰W«bgU¡F¤bjhl®tçir
3. , , , , , ,1 1 0 1 1 0 g- - v‹wbjhl®tçiræ‹108tJcW¥ò
(A) 1 (B) –1 (C) 0 (D) 108
4. ax bx c 02+ + = v‹w ÏUgo¢ rk‹gh£o‹ _y§fŸ a k‰W« b våš,
1ak‰W« 1
b M»adt‰iw_y§fshf¡bfh©lÏUgo¢rk‹ghL
(A) ax bx c 02+ + = (B) 0bx ax c2
+ + =
(C) 0cx bx a2+ + = (D) 0cx ax b2
+ + =
5. x x7 2 12- + v‹wgšYW¥ò¡nfhitiax 3- MštF¡F«nghJ»il¡F«ÛÂ
(A) 58 (B) 70 (C) 0 (D) 3
6. A-‹tçir m n# k‰W«B-‹tçir p q# v‹f.nkY«, Ak‰W« B M»adt‰¿‹
TLjšfhzÏaYbkåš, (A) m p= (B) n = q (C) n = p (D) m = p, n = q 7. 3x + 6y + 7 = 0 k‰W«2x + ky = 5 M»ane®¡nfhLfŸbr§F¤jhditvåš,k-‹
k崘
(A) 1 (B) –1 (C) 2 (D) 21
8. (1, 0), (0, 1), (–1, 0) k‰W« (0, –1) M»aòŸëfisKidfshf¡bfh©leh‰fu¤Â‹
xU_iyé£l«______ myFfŸ
(A) 1 (B) –1 (C) 2 (D) 2
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«406
9. (DIAGRAM) gl¤Âš, PA, PB v‹gdt£l¤Â‰FbtënaÍŸs òŸëP-æèUªJtiua¥g£l¤bjhLnfhLfŸ. nkY«CD v‹gJ Q v‹wòŸëæšt£l¤Â‰F bjhLnfhL. PA = 8 br.Û, CQ = 3 br.Ûvåš, PC =
(A) 11 br.Û (B) 5 br.Û (C) 24 br.Û (D) 38 br.Û
10. Ïu©L tobth¤j K¡nfhz§fë‹ gu¥gsÎfŸ Kiwna 16 br.Û2, 36 br.Û2.
mitfë‹F¤Jau§fë‹é»j«2 : x våšx ‹kÂ¥ò
(A) 2 (B) 3 (C) 4 (D) 6
11. cos sinx x4 4
- =
(A) 2 1sin x2
- (B) 2 1cos x2
- (C) 1 2sin x2
+ (D) 1 2 .cos x2
-
12. sin cos sec tan cosec cot2 2 2 2 2 2i i i i i i+ + - - + =
(A) 0 (B) 1 (C) 2 (D) 3
13. xUnfhs¤Â‹tisgu¥ò36r r.br.Û våš,mj‹fdmsÎ
(A) 12r br.Û3 (B) 36r br.Û3 (C) 72r br.Û3 (D) 108r br.Û3
14. Kjš11 Ïašv©fë‹éy¡ft®¡f¢ruhrç
(A) 5 (B) 10 (C) 5 2 (D) 10
15. ( ) . , ( ) . , ( ) . ( )våš, « mšy k‰W« « mšyÍ ÍP A P B P A B P A B0 25 0 50 0 14+= = = =
(A) 0.39 (B) 0.25 (C) 0.11 (D) 0.24
ÃçÎ - MF¿¥ò:(i)g¤Jédh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©30¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«Ïu©LkÂ¥bg©fŸ. 10 × 2 = 20 16. { , , }, { , , , } { , , , }k‰W«P a b c Q g h x y R a e f s= = = våš,ËtUtdt‰iw¡fh©f.
\R P Q+^ h. 17. ÑnHbfhL¡f¥g£LŸsm«ò¡F¿¥gl«xUrh®Ãid¡F¿¡FkhvdMuhŒf.
18. 16 48 144 432 g- + - + v‹w bgU¡F¤ bjhlçš cŸs Kjš 25 cW¥òfë‹
TLjiy¡fh©f.
19. x
x
2
12
3
+
- cl‹vªjé»jKWnfhitia¡T£odhš x
x x
2
2 32
3 2
+
- + »il¡F« ?
20. ,2
4 72
4 7+ - _y§fshf¡bfh©lÏUgo¢rk‹gh£oidfh©f
A
BC
D
PQ
407khÂçédh¤jhŸ
21. a i j2 3ij= - v‹wcW¥òfis¡bfh©l,tçir2 3# cŸsmâA a
ij= 6 @-æid
mik¡fΫ.
22. k‰W«A B4
5
2
9
8
1
2
3=
-
-=
- -e eo o våš, A B6 3- v‹wmâia¡fh©f.
23. , , , ,7 3 6 1^ ^h h ,8 2^ h k‰W« ,p 4^ h v‹gd X® Ïizfu¤Â‹ tçir¥go mikªj
c¢ÁfŸvåš,p-‹kÂ¥ig¡fh©f.
24. ABCT -š A+ v‹w nfhz¤Â‹c£òwÏUrkbt£oAD MdJ, g¡f«BCI D-š
rªÂ¡»wJ. BD = 2.5 br.Û, AB = 5 br.Û k‰W« AC = 4.2 br.Û våš,DC-Ifh©f.
25. cau« 150 br.Û cŸs xU ÁWä xUés¡F¡ f«g¤Â‹K‹ ã‹wthW 150 3 br.Û ÚsKŸs ãHiy V‰gL¤J»whŸ våš, és¡F¡ f«g¤Â‹ c¢Áæ‹ V‰w¡
nfhz¤ij¡fh©f.
26. ËtU«K‰bwhUikiaãWÎf. sinsin sec tan
11
ii i i
+- = -
27. Ïu©Lne®t£lcUisfë‹Mu§fë‹é»j«2 : 3. nkY«cau§fë‹é»j«
5 : 3 våš,mt‰¿‹fdmsÎfë‹é»j¤ij¡fh©f.
28. xU òŸëétu¤Â‹ Û¢ÁW kÂ¥ò 12. mj‹ Å¢R 59 våšm¥òŸëétu¤Â‹
Û¥bgUkÂ¥ig¡fh©f.
29. xUigæšcŸs1Kjš100tiuv©fshšF¿¡f¥g£l100 Ó£LfëèUªJxU
Ó£LvL¡f¥gL»wJ.m›thWvL¡f¥gL«Ó£o‹v©10 MštFgL«v©zhf
ÏU¥gj‰fhdãfœjféid¡fh©f.
30. (a) y x xy10 9 8+ =- v‹wne®¡nfh£o‹ , x y bt£L¤J©Lfis¡fh©f
(mšyJ)
(b) xU ne®t£lcUisæ‹ bkh¤j¥gu¥òmj‹ òw¥gu¥ig nghš_‹W kl§F
våšmj‹cau¤ijmj‹Mu«tê¡fh©f.
ÃçÎ - ÏF¿¥ò:(i) 9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«8édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©45-¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«IªJkÂ¥bg©fŸ. 9 × 5 = 45
31. bt‹gl§fis¥ga‹gL¤Â \A B C,^ h = \ \A B A C+^ ^h hrçahvd¢nrh¡f.
32. A= { 0, 1, 2, 3 } k‰W« B = { 1, 3, 5, 7, 9 } v‹gdÏUfz§fŸv‹f. :f A B" v‹D«
rh®ò ( )f x x2 1= + vd¡bfhL¡f¥g£LŸsJ.Ï¢rh®Ãid(i)tçir¢nrhofë‹
fz« (ii) m£ltiz (iii) m«ò¡F¿¥gl« (iv) tiugl«M»at‰whšF¿¡f. 33. 7 77 777 g+ + + .v‹wbjhlç‹Kjšn cW¥òfë‹TLjšfh©f.
34. fhuâ¥gL¤Jf. 2 5 6x x x3 2- - +
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«408
35. tF¤jšKiwæšt®¡f_y«fh©f. 9 6 7 2 1x x x x4 3 2- + - +
36. k‰W«A B
2
4
5
1 3 6=
-
= -f ^p h v‹w mâfS¡F ( )AB B AT T T= v‹gij
rç¥gh®¡f.
37. , , , , , ,k‰W«6 9 7 4 4 2 3 7^ ^ ^ ^h h h h Kidfshf¡bfh©leh‰fu¤Â‹gu¥gsÎfh©f.
38. A(1 , 2), B(-4 , 5) k‰W« C(0 , 1) M»ad3ABC-‹KidfŸ. Ï«K¡nfhz¤Â‹
x›bthUKidæèUªJ«mj‹v®¥g¡f¤Â‰Ftiua¥gL«F¤J¡nfhLfë‹
(altitudes)rhŒÎfis¡fh©f.
39. xU Ïizfu¤Â‹ všyh¥ g¡f§fS« xU t£l¤Âid bjhLkhdhš
m›éizfu«xUrhŒrJukhF«vdãWÎf.
40. ne®¡F¤jhd xU ku¤Â‹ nkšghf« fh‰¿dhš K¿ªJ, m«K¿ªj gF ÑnH
éGªJélhkš, ku¤Â‹c¢ÁjiuÍl‹ 30c nfhz¤ijV‰gL¤J»wJ. ku¤Â‹
c¢Ámj‹moæèUªJ30 Ûbjhiyéšjiuia¤bjhL»wJvåš,ku¤Â‹KG
cau¤ij¡fh©f.
41. 18 br.ÛMuKŸs©kcnyhf¡nfhskhdJcU¡f¥g£L_‹WÁ¿abt›ntW
msΟs nfhs§fshf th®¡f¥gL»wJ. m›thW th®¡f¥g£l Ïu©L ©k¡
nfhs§fë‹Mu§fŸKiwna2 br.Ûk‰W«12 br.Ûvåš_‹whtJnfhs¤Â‹
Mu¤ij¡fh©f.
42. xU©kku¥bgh«ikahdJmiu¡nfhs¤Â‹nkšT«òÏizªjtoéšcŸsJ.
miu¡nfhs«k‰W«T«òM»at‰¿‹Mu«3.5 br.Û.nkY«bgh«ikæ‹bkh¤j
cau«17.5 br.Ûvåšm¥bgh«ikjahç¡f¥ga‹gL¤j¥g£lku¤Â‹fdmsit¡
fh©f.(r= 722 )
43. xU òŸëétu¤ bjhF¥Ãš xR = 35, n = 5, 82x 9 2R - =^ h våš, x2R k‰W«
( )x x 2R - M»at‰iw¡fh©f.
44. A, B, C M»nah® xU édhé‰F¤ ԮΠfh©gj‰fhd ãfœjfÎfŸ Kiwna
, ,54
32
73 v‹f. A k‰W« B ÏUtU« nr®ªJ ԮΠfh©gj‰fhd ãfœjfÎ
158 .
B k‰W«C ÏUtU«nr®ªJÔ®Îfh©gj‰fhdãfœjfÎ72 . A k‰W« C ÏUtU«
nr®ªJÔ®ÎfhzãfœjfÎ3512 , _tU« nr®ªJÔ®ÎfhzãfœjfÎ
358 våš,
ahnuD«xUt®m›édhé‹Ô®Îfh©gj‰fhdãfœjféid¡fh©f.
45. (a) 400-¡F« 600-¡F«Ïilna 11-MštFgL«mid¤JÏašv©fë‹TLjš
fh©f.
(mšyJ)
(b) ãWÎf.( )
xx
xx
xx x x
11
11
12 14 3 2 3
-- +
+- =
++ + +
409khÂçédh¤jhŸ
ÃçÎ - <F¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸsx›bthUédhéY«Ïu©Lkh‰Wédh¡fŸbfhL¡f¥g£LŸsd.
(ii) x›bthUédhéY«cŸsÏu©Lkh‰Wédh¡fëèUªJxUédhitnj®ªbjL¤J
ÏUédh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«g¤JkÂ¥bg©fŸ. 2 x 10 = 20
46. (a) 3.2 br.Û MuKŸst£l«tiuf.t£l¤Â‹nkš P v‹wòŸëiaia¡F¿¤J
m¥òŸëæšbjhLnfhL-eh©nj‰w¤ij¥ga‹gL¤ÂbjhLnfhLtiuf.
(mšyJ)
(b) AB = 6.5 br.Û., 110ABC+ = c, BC = 5.5 br.Û. k‰W« AB || CD v‹wthWmikÍ«
t£leh‰fu« ABCD tiuf.
47. (a) 2 6y x x2
= + - -‹ tiugl« tiuªJ, mjid¥ ga‹gL¤Â 2 10 0x x2+ - =
v‹wrk‹gh£il¤Ô®¡fΫ.
(mšyJ)
(b) xU è£l® ghè‹ éiy ` 15 v‹f. ghè‹ msΡF« éiy¡F« cŸs¤
bjhl®Ãid¡fh£L«tiugl«tiuf.mjid¥ga‹gL¤Â,
(i) é»jrkkh¿èia¡fh©f. (ii) 3 è£l®ghè‹éiyia¡fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«410
khÂç édh¤jhŸ - 2
fhy« : 2.30 kâ bkh¤j kÂ¥bg©fŸ : 100
bghJ F¿¥òfŸ :
(i)Ï›édh¤jhŸeh‹FÃçÎfis¡bfh©LŸsJ.éilaë¡F«K‹d®x›bthUÃçéY«
bfhL¡f¥g£LŸsF¿¥òfisftdkhfgo¡fΫ.
(ii)éilfë‹têKiwfŸéil¤jhë‹x›bthUg¡f¤Â‹Ñœ¥gFÂæšfh£l¥glnt©L«.
(iii) fâ¥gh‹k‰W«ä‹dQrhjd§fŸga‹gL¤j¡TlhJ.
ÃçÎ - mF¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸs15édh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(ii)bfhL¡f¥g£LŸseh‹FéilfëšäfΫrçahdéilia¤nj®ªbjL¤JvGjΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«xUkÂ¥bg©. 15 × 1 = 15 1. A= { p, q, r, s }, B = { r, s, t, u } våš, \A B =
(A) { p, q } (B) { t, u } (C) { r, s } (D){p, q, r, s }
2. 100 n +10 v‹gJxUbjhl®tçiræ‹ n MtJcW¥òvåš,mJ
(A) xUT£L¤bjhl®tçir (B) xUbgU¡F¤bjhl®tçir
(C) xUkh¿è¤bjhl®tçir
(D) xUT£L¤bjhl®tçirÍ«mšybgU¡F¤bjhl®tçirÍ«mšy
3. , , ,52
256
12518 g v‹wbgU¡F¤bjhl®tçiræ‹bghJcW¥ò
(A) 53 (B)
n2 n 1-
` j (C) 52
53 n 1-
` `j j (D) 53
52 n 1-
` `j j
4. ax bx c 02+ + = v‹wrk‹gh£o‹_y§fŸrk«våš,c-‹kÂ¥ò
(A) ab2
2
(B) ab4
2
(C) ab2
2
- (D) ab4
2
-
5. x a- MdJ p x^ h-¡FxUfhuâvåš,våšk£Lnk
(A) p(a) = p(x) (B) ( )p a 0! (C) p(a) = 0 (D) p(–a) = 0
6. A k‰W« B v‹gdrJumâfŸ.nkY«AB = I k‰W«BA = I våš, B v‹gJ
(A) myFmâ (B) ó¢Áamâ
(C) A-‹bgU¡fšne®khWmâ (D) A-
7. (–2, –5), (–2, 12), (10, –1) M»aòŸëfisKidfshf¡bfh©lK¡nfhz¤Â‹
eL¡nfh£Lika«(centroid)
(A) ,6 6^ h (B) ,4 4^ h (C) ,3 3^ h (D) ,2 2^ h
8. ,1 2^ h, ,2 3^ h v‹wòŸëfŸtê¢bršY«ne®¡nfh£o‹rhŒÎ¡nfhz«.
(A) 30c (B) 45c (C) 60c (D) 90c
9. ÏU tobth¤j K¡nfhz§fë‹ g¡f§fë‹ é»j« 2:3 våš, mt‰¿‹
gu¥gsÎfë‹é»j«
(A) 9 : 4 (B) 4 : 9 (C) 2 : 3 (D) 3 : 2
411khÂçédh¤jhŸ
10. ABCD -š BC-‹ÏiznfhLDE MdJ AB-I D-æY«AC -I E-æY«bt£L»wJ
våš,
(A) ADAB
AEAC= (B)
AEAB
ADAC= (C)
ECAB
DBAC= (D)AB AC=
11. cos cot1 12 2i i- +^ ^h h =
(A) sin2i (B) 0 (C) 1 (D) tan2i
12. gl¤Âš CAB 60+ = c, .AB 3 5= ÛvåšAC =
(A) 7 Û (B) 3.5Û
(C) 1.75 Û (D) 1 Û
13. 100r r.br.Û tisgu¥òbfh©lnfhs¤Â‹Mu«
(A) 25 br.Û (B) 100 br.Û (C) 5 br.Û (D) 10 br.Û. 14. 10, 10, 10, 10, 10-‹ éy¡ft®¡f¢ruhrç
(A) 10 (B) 10 (C) 5 (D) 0 15. A k‰W« B v‹wÏUãfœ¢Áfëš
( ) 0.25, ( ) 0.05 ( ) 0.14 , ( )k‰W« våšP A P B P A B P A B+ ,= = = =
(A) 0.61 (B) 0.16 (C) 0.14 (D) 0.6
ÃçÎ - MF¿¥ò:(i)g¤Jédh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©30-¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«Ïu©LkÂ¥bg©fŸ. 10 × 2 = 20
16. A B1 våš, bt‹gl¤ij¥ga‹gL¤Â A B+ k‰W« \A B M»at‰iw¡fh©f.
17. A = { 1, 2, 3, 4, 5 }, B = N k‰W« :f A B" MdJ ( )f x x2
= vdtiuaW¡f¥g£LŸsJ f -‹Å¢rf¤ij¡fh©f.nkY«,rh®Ã‹tifia¡fh©f.
18, TLjiy¡fh©f.1 2 3 203 3 3 3g+ + + +
19. RU¡Ff. x
x
x x
x x
4
81
5 36
6 82
2
2
2
#-
-
- -
+ +
20. ai ji j
ij=
+- bfh©L2 2# tçirÍilamâA a
ij= 6 @-ia¡fh©f
21. k‰W«A B
8
2
0
7
4
3
9
6
3
1
2
5= -
-
=-
- -f ep o våš,KoÍ«våš BA ia¡fh©f.
22. (–3, 5) k‰W« (4, –9) M»aòŸëfisÏiz¡F«nfh£L¤J©oidc£òwkhf
1 : 6 v‹wé»j¤ÂšÃç¡F«òŸëæ‹m¢R¤bjhiyÎfis¡fh©f.
23. ,2 3-^ h v‹w òŸë tê¢ brštJ«, rhŒÎ31 cilaJkhd ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡fh©f.
Û
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«412
24. ABCT -š, A+ -‹btë¥òwÏUrkbt£oMdJBC-‹Ú£ÁæidE-šrªÂ¡»wJ. AB = 10 br.Û, AC = 6 br.Û k‰W« BC = 12 br.Û våš,CE-Ifh©f.
25. ËtU«K‰bwhUikfisãWÎf. 1sec sin sec tan1i i i i- + =^ ^h h
26. 30 Û ÚsKŸs xU f«g¤Â‹ ãHè‹ Ús« 10 3 Û våš, Nçaå‹ V‰w¡
nfhz¤Â‹(jiuk£l¤ÂèUªJV‰w¡nfhz«)mséid¡fh©f.
27. xU©kne®t£l¡T«Ã‹mo¢R‰wsÎ236br.Û.k‰W«mj‹rhÍau«12br.Ûvåš,m¡T«Ã‹tisgu¥ig¡fh©f.
28. xUòŸëétu¤Â‹khWgh£L¡bfG57k‰W«Â£léy¡f«6.84våš,mj‹
T£L¢ruhrçia¡fh©f.
29. _‹W ehza§fŸ xnu neu¤Âš R©l¥gL«nghJ FiwªjJ ÏU jiyfŸ
»il¥gj‰fhdãfœjféid¡fh©f.
30. (a) RU¡Ff.x
x x x2 18
4 122
3 2
-
- - (mšyJ)
(b) xU©k¡nfhs¤Â‹tisgu¥ò616r.br.Ûvåšmj‹é£lij¡fh©f.
ÃçÎ - ÏF¿¥ò:(i) 9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«8édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©45-¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«IªJkÂ¥bg©fŸ. 9 × 5 = 45
31. xUthbdhèãiya«190khzt®fël«mt®fŸéU«ò«Ïiræ‹tiffis¤
Ô®khå¡fxUfz¡bfL¥òel¤ÂaJ.114 ng®nk‰f¤ÂaÏiriaÍ«, 50ng®»uhäa
ÏiriaÍ«, 41 ng® f®ehlf ÏiriaÍ«, 14 ng® nk‰f¤Âa ÏiriaÍ« »uhäa
ÏiriaÍ«, 15 ng® nk‰f¤Âa ÏiriaÍ« f®ehlf ÏiriaÍ«, 11 ng® f®ehlfÏiriaÍ«»uhäaÏiriÍ«k‰W«5ng®Ï«_‹WÏirfisÍ«éU«ò»‹wd®
vd¡fz¡bfL¥Ãšbtë¥g£lJ.ϤjftšfëèUªJËtUtdt‰iw¡fh©f.
(i) _‹WtifÏirfisÍ«éU«ghjkhzt®fë‹v©â¡if. (ii) ÏUtifÏirfisk£L«éU«ò«khzt®fë‹v©â¡if. (iii) »uhäa Ïiria éU«Ã nk‰f¤Âa Ïiria éU«ghj khzt®fë‹
v©â¡if.
32. A = {4, 6, 8, 10 } k‰W« B = { 3, 4, 5, 6, 7 } v‹f. :f A B" v‹gJ f x x21 1= +^ h
vdtiuaW¡f¥g£LŸsJ.rh®ò f -I (i) m«ò¡F¿gl« (ii) tçir¢nrhofë‹
fz« (iii) m£ltizM»at‰¿‹_y«F¿¡fΫ.
33. 6 + 66 + 666 +g vD«bjhlçšKjšn cW¥òfë‹TLjšfh©f.
34. 3 5 26 56x x x x4 3 2+ + + + k‰W« 2 4 28x x x x
4 3 2+ - - + M»at‰¿‹ Û.bgh.t
5 7x x2+ + våš,mt‰¿‹Û.bgh.k-it¡fh©f.
35. x x x ax b4 12 374 3 2- + + + v‹gJKGt®¡fbkåša k‰W« b‹kÂ¥òfisfh©f.
36. 5 1x px2- + = 0 v‹wrk‹gh£o‹_y§fŸa k‰W« b v‹f. nkY« a b- = 1
våš, p-‹kÂ¥ig¡fh©f.
413khÂçédh¤jhŸ
37. A1
2
1
3=
-c m våš, 4 5A A I O
2
2- + = vdãWÎf.
38. (3, 4), (-1, 2) v‹w òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£L¤J©o‹ ika¡
F¤J¡nfh£o‹(perpendicular bisector)rk‹gh£il¡fh©f.
39. ABCD v‹weh‰fu¤Âš,AB-¡FÏiz CD v‹f. AB-¡FÏizahftiua¥g£lxU
ne®¡nfhL AD-I P-æY« BC-I Q-æY«rªÂ¡»wJvåš, PDAP
QCBQ
= vdãWÎf.
40. 40 ÛcauKŸsxUnfhòu¤Â‹c¢Ák‰W«moM»at‰¿èUªJxUfy§fiu
és¡»‹ c¢Áæ‹ V‰w¡ nfhz§fŸ Kiwna 30ck‰W« 60c våš, fy§fiu
és¡»‹cau¤ij¡fh©f.fy§fiués¡»‹c¢ÁæèUªJnfhòu¤Â‹mo¡F
cŸsöu¤ijÍ«fh©f. 41. xU©kne®t£lcUisæ‹bkh¤j¥òw¥gu¥ò880 r.br.Ûk‰W«mj‹Mu«10
br.Ûvåš,m›ÎUisæ‹tisgu¥ig¡fh©f(722r = v‹f).
42. xUTlhukhdJcUisæ‹ÛJT«òÏizªjtoéšcŸsJ.Tlhu¤Â‹bkh¤j
cau« 13.5 Û k‰W«é£l« 28 Û. nkY« cUis¥ ghf¤Â‹ cau« 3 Û våš,
Tlhu¤Â‹bkh¤jòw¥gu¥ig¡fh©f.
43. 62, 58, 53, 50, 63, 52, 55 M»av©fS¡F£léy¡f«fh©f.
44. xU gfil ÏUKiw cU£l¥gL»wJ. FiwªjJ xU cU£lèyhtJ v© 5 »il¥gj‰fhdãfœjféid¡fh©f.(T£lšnj‰w¤ij¥ga‹gL¤Jf)
45. (a) xUT£L¤bjhl®tçiræšmL¤jL¤jKjš10 cW¥òfë‹TLjš25k‰W«
bghJé¤Âahr«KjšcW¥Ã‹ÏUkl§Fvåš,10 tJcW¥ig¡fh©f.
(mšyJ)
(b) (–1, 6), (–3, –9), (5, –8) k‰W« (3, 9) M»a òŸëfisKidfshfbfh©l
eh‰fu¤Â‹gu¥ò¡fh©f.
ÃçÎ - <F¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸsx›bthUédhéY«Ïu©Lkh‰Wédh¡fŸbfhL¡f¥g£LŸsd.
(ii) x›bthUédhéY«cŸsÏu©Lkh‰Wédh¡fëèUªJxUédhitnj®ªbjL¤J
ÏUédh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«g¤JkÂ¥bg©fŸ. 2 × 10 = 20
46. (a) AB = 6 br.Û., AD = 4.8 br.Û., BD = 8 br.Û. k‰W«CD = 5.5 br.Û. v‹wmsÎfŸ
bfh©lt£leh‰fu«ABCD tiuf.
(mšyJ)
(b) TPQR-š mo¥g¡f« PQ = 6 br.Û., R 60+ = c k‰W« c¢Á R-èUªJ PQ-¡F
tiua¥g£lF¤J¡nfh£o‹Ús« 4 br.ÛvdÏU¡FkhWTPQR tiuf.
47. (a) 2y x2
= -‹tiugl¤ijtiuªJmÂèUªJ 2 6 0x x2+ - = v‹wrk‹gh£il¤
Ô®¡fΫ.
(mšyJ)
(b) xy = 20, x , y > 0 v‹gj‹tiugl«tiuf.mjid¥ga‹gL¤Â x 5= våš, y-‹kÂ¥igÍ«, y 10= våš,x-‹kÂ¥igÍ«fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«414
khÂç édh¤jhŸ - 3
fhy« : 2.30 kâ bkh¤j kÂ¥bg©fŸ : 100
bghJ F¿¥òfŸ :
(i)Ï›édh¤jhŸeh‹FÃçÎfis¡bfh©LŸsJ.éilaë¡F«K‹d®x›bthUÃçéY«
bfhL¡f¥g£LŸsF¿¥òfisftdkhfgo¡fΫ.
(ii)éilfë‹têKiwfŸéil¤jhë‹x›bthUg¡f¤Â‹Ñœ¥gFÂæšfh£l¥glnt©L«.
(iii) fâ¥gh‹k‰W«ä‹dQrhjd§fŸga‹gL¤j¡TlhJ.
ÃçÎ - mF¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸs15édh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(ii)bfhL¡f¥g£LŸseh‹FéilfëšäfΫrçahdéilia¤nj®ªbjL¤JvGjΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«xUkÂ¥bg©. 15 × 1 = 15
1. ÑnHbfhL¡f¥g£LŸsitfëšjtwhdT‰WvJ?
(A) \A B = A B+ l (B) \A B A B+= (C) \ ( )A B A B B, += l (D) \ ( ) \A B A B B,=
2. a, b, c v‹gdxUbgU¡F¤bjhl®tçiræšcŸsdvåš, b ca b
-- =
(A) ba (B)
ab (C)
ca (D) b
c
3. 19, 14, 9... v‹wT£L¤bjhl®tçiræ‹17 tJcW¥ò
(A) 84 (B) – 61 (C) – 84 (D) – 51
4. p x^ h = (k +4)x2+13x+3k v‹D«gšYW¥ò¡nfhitæ‹xUó¢Áa«k‰bwh‹¿‹
jiyÑêahdhš,k-‹kÂ¥ò
(A) 2 (B) 3 (C) 4 (D) 5
5. 4 0x kx2- + = v‹wÏUgo¢rk‹gh£o‹_y§fŸrk«våšk kÂ¥ò/kÂ¥òfis¡
fh©f
(A) 4! (B) 2 (C) 3 (D) 5!
6. A aij 2 2
=#
6 @ k‰W«a i jij= + våš,A =
(A) 1
3
2
4c m (B) 2
3
3
4c m (C) 2
4
3
5c m (D)
4
6
5
7c m
7. (2, 5), (4, 6), ,a a^ h M»a òŸëfŸxnu ne®¡nfh£ošmik»‹wdvåš, a-‹
k崘
(A) -8 (B) 4 (C) -4 (D) 8
8. x y3= v‹wne®¡nfh£o‹rhŒÎ¡nfhz«
(A) 0c (B) 60c (C) 30c (D) 45c
9. TABC-š AB k‰W« AC-fëYŸsòŸëfŸ D k‰W« E v‹gdDE < BC v‹wthW
cŸsd.nkY«, AD = 3 br.Û, DB = 2 br.Û k‰W« AE = 2.7 br.Û våš, AC =
(A) 6.5 br.Û (B) 4.5 br.Û (C) 3.5 br.Û (D) 5.5 br.Û
415khÂçédh¤jhŸ
10. gl¤Âš ,DE BC< ABC ADET T+ ,AD = 1 br.Û k‰W« BD = 2.7 br.Ûvåš ABCT k‰W« ADET Ïitfë‹gu¥gsÎfë‹é»j«
(A) 1 : 9 (B) 1 : 2 (C) 9 : 1 (D) 2 : 1.
11. gl¤Âš ABC+ =
(A) 45c (B) 30c
(C) 60c (D) 05 c
12. gl¤ÂšCE-‹Ús«
(A) 15 br.Û (B) 12 br.Û
(C) 45 br.Û (D) 18 br.Û
13. Ïu©L nfhs§fë‹ tisgu¥òfë‹é»j« 9 : 25. mt‰¿‹ fd msÎfë‹
é»j«
(A) 81 : 625 (B) 729 : 15625 (C) 27 : 75 (D) 27 : 125.
14. x, y, z- ‹Â£léy¡f« t våš, x + 5, y + 5, z + 5-‹Â£léy¡f«
(A) t3
(B) t + 5 (C) t (D) x y z
15. A, B k‰W« C v‹gdx‹iwbah‹Wéy¡F«_‹Wãfœ¢ÁfŸv‹f.mt‰¿‹
ãfœjfÎfŸKiwna , k‰W«31
41
125 våš, P A B C, ,^ h =
(A) 1219 (B)
1211 (C)
127 (D) 1
ÃçÎ - MF¿¥ò:(i)g¤Jédh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©30-¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«Ïu©LkÂ¥bg©fŸ. 10 × 2 = 20
16. U = { , , , , , , }4 8 12 16 20 24 28 , A = { , , }8 16 24 k‰W« B = { , , , }4 16 20 28 våš, 'A B,^ h M»at‰iw¡fh©f.
17. f = { (1, 2), (4, 5), (9, –4), (16, 5)} v‹w cwÎ A = { 1, 4, 9, 16 }-èUªJ
B = { –1, 2, –3, –4, 5, 6 }-¡FxUrh®ghFkh?rh®òvåš,mj‹Å¢rf¤ij¡fh©f.
18. bjhFKiwtF¤jiyga‹gL¤Â<Î,ÛÂfh©f.( ) ( )x x x x3 5 13 2'+ - + -
19. 5 0ax x c2- + = v‹w ÏUgo¢ rk‹gh£o‹ _y§fë‹ TLjš 10 k‰W«
bgU¡f‰gy‹ 10 våš, a k‰W« c M»at‰¿‹kÂ¥òfis¡fh©f.
20. A1
2
3
2
4
5
3
5
6
=
-
-f p våš,( )A AT T
= v‹gjid¢rçgh®¡f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«416
21. k‰W«3
1
5
2
2
1
5
3-
-c em o M»adm⥠bgU¡fiy¥ bghU¤J x‹W¡bfh‹W
ne®khWmâvdãWÎf.
22. x y2 3 0- + = v‹w ne®¡nfh£o‰F¢ br§F¤jhdJ« (1, -2) v‹w òŸë tê¢
brštJkhdne®¡nfh£o‹rk‹gh£il¡fh©f.
23. AB k‰W«CD v‹wÏUeh©fŸt£l¤Â‰FbtënaP-šbt£o¡bfhŸ»‹wd. AB = 4 br.Û,BP = 5br.Ûk‰W«PD = 3br.ÛvåšCD-I¡fh©f.
24. ËtU«K‰bwhUikfisãWÎf. 1sin cos
cos sin cot1
2
i ii i i+
+ - =^ h
25. xU nfhòu¤Â‹ moæèUªJ 30 3 Û bjhiyéš ã‰F« xU gh®itahs®,
m¡nfhòu¤Â‹c¢Áæid30c V‰w¡nfhz¤Âšfh©»wh®.jiuk£l¤ÂèUªJ
mtUila»ilãiy¥gh®it¡nfh£o‰FcŸsöu«1.5 Ûvåš,nfhòu¤Â‹
cau¤ij¡fh©f.
26. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ (solid right circular cylinder) Mu« 7 brÛ k‰W«
cau«20 brÛ våš,mj‹bkh¤j¥òw¥gu¥ig¡fh©f. (722r = v‹f).
27. xUcŸÇl‰wnfhs¤Â‹btëk‰W«cŸMu§fŸKiwna12 br.Ûk‰W«10 br.Ûvåš,m¡nfhs¤Â‹fdmsit¡fh©f.
28. Kjš10Ïašv©fë‹Â£léy¡f«fh©f.
29. A k‰W« B v‹wÏu©Lãfœ¢Áfëš ( ) , ( )P A P B41
52= = k‰W« ( )P A B
21, =
våš, ( )P A B+ -I¡fh©f.
30. (a) 1 5 52 g+ + + v‹wbjhlçš8 cW¥òfŸtiuTLjšfh©f(mšyJ)
(b) x k‰W« y bt£L¤J©LfŸ Kiwna ,72
53- våš mj‹ ne®¡nfh£L
rk‹gh£il¡fh©f.
ÃçÎ - ÏF¿¥ò:(i) 9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«8édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©45-¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«IªJkÂ¥bg©fŸ. 9 × 5 = 45
31. A = { , , , , , , , , , }a b c d e f g x y z , B = { , , , , }c d e1 2 k‰W« C = { , , , , , }d e f g y2 v‹f. \ \ \A B C A B A C, +=^ ^ ^h h h v‹gijrçgh®¡fΫ.
32. A = { 5, 6, 7, 8 }; B = { –11, 4, 7, –10,–7, –9,–13 } v‹f.
f = {( ,x y) : y = x3 2- , x A! , y B! } vdtiuaW¡f¥g£LŸsJvåš,
(i) f -‹cW¥òfisvGJf (ii) mj‹JizkÂ¥gf«ahJ?
(iii) Å¢rf«fh©f (iv) v›tif¢rh®òvd¡fh©f.
417khÂçédh¤jhŸ
33. xUbgU¡F¤bjhl®tçiræšmL¤jL¤j 3cW¥òfë‹bgU¡F¤bjhif 216
k‰W« mitfëš Ïu©ou©L cW¥ò¡fë‹ bgU¡f‰gy‹fë‹ TLjš 156
våš,mªjcW¥òfis¡fh©f.
34. 11 br.Û,12br.Û,13br.Û,g 24br.ÛM»adt‰iwKiwnag¡fmsÎfshf¡bfh©l
14rJu§fë‹bkh¤j¥gu¥òfh©f.
35. ÏUgšYW¥ò¡nfhitfë‹Û.bgh.k.,Û.bgh.tKiwna x x x4 5 13- +^ ^h h k‰W«
x x52+^ h nkY«,xUgšYW¥ò¡nfhit p x^ h = x x x5 9 2
3 2- -^ h våš, k‰bwhU
gšYW¥ò¡nfhitq x^ hIfh©f.
36. ÏUgo¢ N¤Âu¤ij¥ ga‹gL¤Â ËtU« rk‹gh£il¤ Ô®.
x x11
22
++
+ =
x 44+
ϧFx 1 0!+ , x 2 0!+ k‰W« x 4 0!+ .
37. k‰W«Aa
c
b
dI
1
0
0
12= =c cm m våš, ( ) ( )A a d A bc ad I
2
2- + = - vdãWÎf.
38. (–5, 1) k‰W« (2, 3) v‹wòŸëfisÏiz¡F«nfh£L¤J©oidy-m¢RÃç¡F«
é»j¤ijÍ«k‰W«Ãç¡F«òŸëiaÍ«fh©f.
39. TABC-‹KidfŸA(1, 8), B(-2, 4), C(8, -5). nkY«, M, N v‹gdKiwnaAB, AC Ït‰¿‹eL¥òŸëfŸvåš,MN-‹rhŒit¡fh©f.Ïij¡bfh©LMN k‰W«
BC M»ane®¡nfhLfŸÏizvd¡fh£Lf.
40. xU ãH‰gl¡ fUéæYŸs gl¢ RUëš xU ku¤Â‹ ëg¤Â‹ Ús« 35 ä.Û.
by‹°¡F« gl¢RUS¡F« Ïil¥g£l öu« 42 ä.Û. nkY«, by‹ìèUªJ
ku¤J¡F cŸsöu« 6 Û våš, ãH‰gl« vL¡f¥gL« ku¤Â‹ gFÂæ‹ Ús«
fh©f.
41. tan tanni a= k‰W«sin sinmi a= våš,1
1cosn
m2
2
2
i =-
- , n !+1, vdãWÎf.
42. xU ne®t£l ©k¡ T«Ã‹ MuK« rhÍauK« 3 : 5 v‹w é»j¤Âš cŸsd.
m¡T«Ã‹tisgu¥ò60r r.br.Ûvåš,mj‹bkh¤j¥òw¥gu¥ig¡fh©f.
43. xUòŸëétu¤Âš,20kÂ¥òfë‹T£L¢ruhrçk‰W«Â£léy¡f«Kiwna40 k‰W« 15 vd fz¡»l¥g£ld. mitfis¢ rçgh®¡F«nghJ 43 v‹w kÂ¥ò
jtWjyhf53 vdvGj¥g£lJbjçatªjJ.m›étu¤Â‹rçahdT£L¢ruhrç
k‰W«rçahd£léy¡f«M»at‰iw¡fh©f.
44. ÏUgfilfŸxnuneu¤ÂšcU£l¥gL«nghJ»il¡F«Kfv©fë‹bgU¡f‰gy‹
xUgfhv©zhfÏU¥gj‰fhdãfœjféid¡fh©f.
45. (a) 42 br.Ûé£l«bfh©lxU©k¡nfhs«7 br.Û é£lK« 3 br.ÛcauK«
bfh©l ÁW T«òfshf kh‰w¥g£lhš »il¡F« T«òfë‹ v©â¡ifia¡
fh©f.
(mšyJ)
(b) t®¡f_y«fh©f.81 72 70 24 9x x x x4 3 2- + - +
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«418
ÃçÎ - <
F¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸsx›bthUédhéY«Ïu©Lkh‰Wédh¡fŸbfhL¡f¥g£LŸsd.
(ii) x›bthUédhéY«cŸsÏu©Lkh‰Wédh¡fëèUªJxUédhitnj®ªbjL¤J
ÏUédh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«g¤JkÂ¥bg©fŸ. 2 × 10 = 20
46. (a) 6 br.Û MuKŸs xU t£l« tiuªJ mj‹ ika¤ÂèUªJ 10 br.Û
bjhiyéYŸs xU òŸëia¡ F¿¡f. m¥òŸëæèUªJ t£l¤Â‰F bjhL
nfhLfŸtiuªJmj‹Ús§fisfz¡»Lf.
(mšyJ)
(b) PQ = 5 br.Û., QR = 4 br.Û., 35QPR+ = c k‰W« 70PRS+ = c M»amsÎfŸ
bfh©lt£leh‰fu«PQRS tiuf.
47. (a) xUäÂt©oX£Lgt®A v‹wÏl¤ÂèUªJB v‹wÏl¤Â‰FxUÓuhd
ntf¤Âšxnutêæšbt›ntWeh£fëšgaz«brŒ»wh®.mt®gaz«brŒj
ntf«,m¤öu¤Âid¡fl¡fvL¤J¡bfh©lneu«M»adt‰iw¥g‰¿a
étu§fŸ(ntf-fhy)ËtU«m£ltizæšbfhL¡f¥g£LŸsd.
ntf«(».Û./ kâ) x 2 4 6 10 12neu«(kâæš) y 60 30 20 12 10
ntf-fhytiugl«tiuªJmÂèUªJ
(i)mt®kâ¡F5».Ûntf¤Âšbr‹whšöu¤ij¡fl¡fMF«gazneu«
(ii) mt® Ï¡F¿¥Ã£löu¤ij 40 kâneu¤Âš fl¡f vªj ntf¤Âš gaâ¡f
nt©L«
M»adt‰iw¡fh©f.
(mšyJ)
(b) 12y x x2
= + - -‹ tiugl« tiuªJ, mjid¥ ga‹gL¤Â 2 2 0x x2+ + =
v‹wrk‹gh£il¤Ô®¡fΫ.
419khÂçédh¤jhŸ
khÂç édh¤jhŸ - 4
fhy« : 2.30 kâ bkh¤j kÂ¥bg©fŸ : 100
bghJ F¿¥òfŸ :
(i)Ï›édh¤jhŸeh‹FÃçÎfis¡bfh©LŸsJ.éilaë¡F«K‹d®x›bthUÃçéY«
bfhL¡f¥g£LŸsF¿¥òfisftdkhfgo¡fΫ.
(ii)éilfë‹têKiwfŸéil¤jhë‹x›bthUg¡f¤Â‹Ñœ¥gFÂæšfh£l¥glnt©L«.
(iii) fâ¥gh‹k‰W«ä‹dQrhjd§fŸga‹gL¤j¡TlhJ.
ÃçÎ - mF¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸs15édh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(ii)bfhL¡f¥g£LŸseh‹FéilfëšäfΫrçahdéilia¤nj®ªbjL¤JvGjΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«xUkÂ¥bg©. 15 × 1 = 15
1. A = { 5, 6, 7 }, B = { 1, 2, 3, 4, 5 } v‹f. ( )f x x 2= - v‹wthWtiuaiwbrŒa¥g£l
rh®ò :f A B" Ï‹Å¢rf«,
(A) { 1, 4, 5 } (B) { 1, 2, 3, 4, 5 } (C) { 2, 3, 4 } (D) { 3, 4, 5 }
2. , , , ,21
61
121
201 g v‹wbjhl®tçiræš,cW¥ò
201 -¡FmL¤jcW¥ò
(A) 241 (B)
221 (C)
301 (D) 18
1
3. a, b k‰W«c M»aitxUbgU¡F¤bjhl®tçiræšcŸsJvåš
(A)ac
cb= (B)
ac
ab= (C)
ac
ab 2
= ` j (D) ca
ab=
4. a ba3
- cl‹
b ab3
- I¡T£l,»il¡F«òÂanfhit
(A) a ab b2 2+ + (B) a ab b
2 2- + (C) a b
3 3+ (D) a b
3 3-
5. a ba b
b aa b
-+ -
-- =
(A) 1 (B) a b
b2-
(C) b a
b2-
(D) ( )a ba b2-+
6. x
y
1
2
2
1
2
4=c c cm m m våš, x k‰W« y-fë‹kÂ¥òfŸKiwna
(A) 2 , 0 (B) 0 , 2 (C) 0 , 2- (D) 1 , 1
7. ,2 6-^ h, ,4 8^ h M»a òŸëfis Ïiz¡F« ne®¡nfh£o‰F¢ br§F¤jhd
ne®¡nfh£o‹rhŒÎ
(A) 31 (B) 3 (C) -3 (D) 3
1-
8. (2, ) (5, 2 )k‰W«3 3 M»aòŸëfisÏiz¡F«ne®¡nfh£o‹rhŒÎ
(A) 30c (B) 45c (C) 60c (D) 90c
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«420
9. gl¤Âš ACAB
DCBD= , 40B c+ = k‰W« 60C c+ = våš, BAD+ =
(A)30c (B) 50c
(C) 80c (D) 40c
10. ABCT š k‰W«DE BCDBAD
32< = . AE = 6 våš BC =
(A) 9 (B) 18 (C) 15 (D) 12
11. secx a i= , tany b i= våš, ax
b
y2
2
2
2
- -‹kÂ¥ò
(A) 1 (B) –1 (C) tan2i (D) cosec2i
12. cosec cot
tan sec2 2
2 2
i i
i i
-
- =
(A) 1 (B) –1 (C) sini (D) cosi
13. Ïu©LcUisfë‹cau§fŸKiwna1:2 k‰W«mt‰¿‹Mu§fŸKiwna 2:1 M»aé»j§fëèU¥Ã‹,mt‰¿‹fdmsÎfë‹é»j«
(A) 4 : 1 (B) 1 : 4 (C) 2 : 1 (D) 1 : 2
14. étu§fë‹bjhF¥òx‹¿‹Â£léy¡f« 2 2 . mÂYŸsx›bthUkÂ¥ò«
3 MšbgU¡f¡»il¡F«òÂaétu¤bjhF¥Ã‹Â£léy¡f«
(A) 12 (B) 4 2 (C) 6 2 (D) 9 2
15. xUbe£lh©oš (Leap year) 53 btŸë¡»HikfŸmšyJ 53 rå¡»HikfŸ
tUtj‰fhdãfœjfÎ
(A) 72 (B)
71 (C)
74 (D) 7
3
ÃçÎ - MF¿¥ò:(i)g¤Jédh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©30-¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«Ïu©LkÂ¥bg©fŸ. 10 × 2 = 20
16. , k‰W«A B C M»a_‹Wfz§fS¡FËtUtdt‰iwés¡F«bt‹gl§fŸ
tiuf. \B C A,^ h
17. , 0
, 0
vD«nghJ
vD«nghJx
x x
x x 1
$=
-) , { ( ,x y) | y = |x |, x R! } v‹w cwÎ, rh®ig
tiuaW¡»wjh?mj‹Å¢rf«fh©f.
18. 6 3 7x x2- - v‹w ÏUgo gšYW¥ò¡nfhiæ‹ ó¢Áa§fS¡F« bfG¡fS¡F«
ÏilnacŸsbjhl®òfis¢rçgh®¡f.
19. 0x x3 5 22- + = v‹wrk‹gh£o‹_y§fŸa k‰W«b våš,
2 2
ba
ab
+ ‹kÂ¥ò
fh©f
20. A3
5
2
1= c m k‰W«B
8
4
1
3=
-c m våš,C A B2= + v‹wmâia¡fh©f.
421khÂçédh¤jhŸ
21. Ô®Îfh©:y
x
x
y3
6 2
31 4=
-
+c em o
22. rkg¡f ABCT -‹g¡f«BCMdJx-m¢Á‰FÏizvåšABk‰W«BCM»at‰¿‹
rhŒÎfis¡fh©f.
23. A(a ,–3), B(3 , a) k‰W« C(–1 , 5) M»at‰iwKidfshf¡bfh©l ABCT -‹
gu¥ò12 r.myFfŸvåš,a-‹kÂ¥ig¡fh©f.
24. MPv‹gJ MNO3 -š M+ -‹btë¥òwÏUrkbt£o.nkY«, ÏJ
NO-‹Ú£ÁæidP-æšrªÂ¡»wJ. MN = 10 br.Û, MO = 6 br.Û, NO = 12 br.Û våš,OP-Ifh©f.
25. secsec
cossin1
1
2
ii
ii+ =
- vdãWÎf.
26. 40 br.ÛÚsKŸsxUCryhdJ(pendulum),xUKGmiyé‹nghJ,mj‹c¢Áæš 60c nfhz¤ijV‰gL¤J»wJ. mªjmiyéš,CršF©o‹Jt¡fãiy¡F«,
ÏWÂãiy¡F«ÏilnacŸsäf¡Fiwªjöu¤ij¡fh©f.
27. xU Ïil¡f©l toéyhd thëæ‹ nk‰òw k‰W« mo¥òw Mu§fŸ Kiwna
15 br.Ûk‰W«8 br.Û.nkY«,MH«63 br.Ûvåš,mj‹bfhŸssitè£lçšfh©f.
(722r = )
28. xUtF¥ÃYŸs13khzt®fë‹vil(».»)ËtUkhW.
42.5, 47.5, 48.6, 50.5, 49, 46.2, 49.8, 45.8, 43.2, 48, 44.7, 46.9, 42.4 Ït‰¿‹Å¢R
k‰W«Å¢R¡bfGit¡fh©f.
29. xUigæš5 Át¥òk‰W«ÁyÚyãw¥gªJfŸcŸsd.m¥igæèUªJxUÚyãw¥
gªijvL¥gj‰fhdãfœjfÎ, xUÁt¥òãw¥gªijvL¥gj‰fhdãfœjfé‹
_‹Wkl§Fvåš,m¥igæYŸsÚyãw¥gªJfë‹v©â¡ifia¡fh©f.
30. (a) 6 k‰W« 40 ¡F Ïilnaahd x‰iw¥gil Ïašv©fë‹ TLjš fh©f (mšyJ)
(b) xUne®t£l¡T«Ã‹fdmsÎ,cau«Kiwna120 br.Û3r k‰W« 10 br.Û
våšmj‹tisgu¥òfh©f.
ÃçÎ - ÏF¿¥ò:(i) 9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«8édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©45-¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«IªJkÂ¥bg©fŸ. 9 × 5 = 45
31. bt‹gl«_y«rçgh®. A B A B+ ,=l l l^ h
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«422
32. A = { 6, 9, 15, 18, 21 }; B = { 1, 2, 4, 5, 6 } k‰W« :f A B" v‹gJ
f x^ h = x33- vdtiuaW¡f¥g£oU¥Ã‹rh®ò f -I
(i) m«ò¡F¿gl« (ii) tçir¢nrhofë‹fz«
(iii) m£ltiz (iv) tiugl«M»at‰¿‹_y«F¿¡fΫ.
33. xU T£L¤ bjhlç‹ 3 MtJ cW¥ò 7 k‰W« mj‹ 7 MtJ cW¥ghdJ 3 MtJcW¥Ã‹_‹Wkl§ifél2mÂf«.m¤bjhlç‹Kjš 20cW¥òfë‹
T£l‰gyid¡fh©f.
34. xUbgU¡F¤bjhlç‹KjšcW¥ò375k‰W«mj‹4MtJcW¥ò192våš,mj‹
bghJé»j¤ijÍ«,Kjš14cW¥òfë‹TLjiyÍ«fh©f.
35. 2 3 3 2x x x3 2- - + vD« gšYW¥ò¡nfhitia xUgo¡ fhuâfshf
fhuâ¥gL¤Jf.
36. vëatoéšRU¡Ff. xx
x
xxx
12 5
1
11
3 22
2
++ +
-
+ ---` j= G
37. , k‰W«A B C3
7
3
6
8
0
7
9
2
4
3
6= = =
-c c cm m m våš, ( ) k‰W«A B C AC BC+ +
v‹wmâfis¡fh©f.nkY«,( )A B C AC BC+ = + v‹gJbkŒahFkh?
38. A(2, 1), B(-2, 3), C(4, 5) v‹gd3ABC-‹c¢ÁfŸ.c¢ÁA-æèUªJtiua¥gL«
eL¡nfh£o‹(median)rk‹gh£il¡fh©f.
39. njš°nj‰w¤Â‹kWjiyiavGÂãWÎf
40. 60 ÛcauKŸsxUnfhòu¤ÂèUªJxUf£ll¤Â‹c¢Ák‰W«moM»at‰¿‹
Ïw¡f¡nfhz§fŸKiwna 30 60k‰W«c c våš,f£ll¤Â‹cau¤ij¡fh©f.
41. xU©kne®t£lcUisæ‹bkh¤j¥òw¥gu¥ò231 r.br.Û. mj‹tisgu¥ò
bkh¤j òw¥gu¥Ãš _‹¿š Ïu©L g§F våš, mj‹ Mu« k‰W« cau¤ij¡
fh©f.
42. xU r®¡f°TlhukhdJ cUisæ‹ ÛJT«ò Ïizªj toéšmikªJŸsJ.
Tlhu¤Â‹bkh¤jcau«49 Û.mj‹mo¥ghf¤Â‹é£l«42 Û.cUis¥ghf¤Â‹
cau«21 Û.nkY«1 r.Û»¤jh‹Jâæ‹éiy`12.50 våš,Tlhu«mik¡f¤
njitahd»¤jh‹Jâæ‹éiyia¡fh©f. ( r = 722 )
43. ËtU«òŸëétu¤Â‰fhd£léy¡f«fh©f.
x 70 74 78 82 86 90f 1 3 5 7 8 12
44. ÏUgfilfŸxnuneu¤ÂšnrucU£l¥gL«nghJ»il¡F«Kfv©fë‹TLjš
3 Mšk‰W«4 MštFglhkèU¡fãfœjfÎfh©f.
423khÂçédh¤jhŸ
45. (a) 25x x x ax b30 114 3 2- - + - v‹gJxUKGt®¡f«våš a k‰W«b kÂ¥ig¡
fh©f. (mšyJ)
(b) x y2 3 1 0+ - = , x y3 2 4+ = M»ane®¡nfhLfŸrªÂ¡F«òŸëtêahfΫ
,83
107-` j k‰W« ,
87
103- -` jM»aòŸëfisÏiz¡F«ne®¡nfh£o‹ika¥òŸë
têahfΫbršY«ne®¡nfh£o‹rk‹gh£oid¡fh©f.
ÃçÎ - <F¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸsx›bthUédhéY«Ïu©Lkh‰Wédh¡fŸbfhL¡f¥g£LŸsd.
(ii) x›bthUédhéY«cŸsÏu©Lkh‰Wédh¡fëèUªJxUédhitnj®ªbjL¤J
ÏUédh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«g¤JkÂ¥bg©fŸ. 2 × 10 = 20
46. (a) 3br.ÛMuKŸst£l«tiuf.t£l¤Â‹ika¤ÂèUªJ7br.Û.bjhiyéš
xU òŸëia¡F¿¤J,m¥òŸëæèUªJt£l¤Â‰FbjhLnfhLfŸtiuf.
nkY«bjhLnfhLfë‹Ús¤ijmsªJvGJf.
(mšyJ)
(b) BC = 5 br.Û., 40BAC+ = c k‰W«c¢ÁA-èUªJBC-¡Ftiua¥g£leL¡nfh£o‹
Ús«6 br.Û.v‹wmsÎfŸbfh©l ABCT tiuf.nkY«c¢ÁA-èUªJtiua¥g£l
F¤J¡nfh£o‹Ús«fh©f.
47. (a) tiugl«_y«rk‹gh£oid¤Ô®¡fΫ. x x2 1 3 0+ - =^ ^h h
(mšyJ)
(b) xU ngUªJ kâ¡F 40 ».Û. ntf¤Âš brš»wJ. Ïj‰Fça öu-fhy
bjhl®Ã‰fhdtiugl«tiuf. Ïij¥ga‹gL¤Â3 kâneu¤ÂšÏ¥ngUªJ
gaâ¤j¤öu¤ij¡f©LÃo.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«424
khÂç édh¤jhŸ - 5
fhy« : 2.30 kâ bkh¤j kÂ¥bg©fŸ : 100
bghJ F¿¥òfŸ :
(i)Ï›édh¤jhŸeh‹FÃçÎfis¡bfh©LŸsJ.éilaë¡F«K‹d®x›bthUÃçéY«
bfhL¡f¥g£LŸsF¿¥òfisftdkhfgo¡fΫ.
(ii)éilfë‹têKiwfŸéil¤jhë‹x›bthUg¡f¤Â‹Ñœ¥gFÂæšfh£l¥glnt©L«.
(iii) fâ¥gh‹k‰W«ä‹dQrhjd§fŸga‹gL¤j¡TlhJ.
ÃçÎ - mF¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸs15édh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(ii)bfhL¡f¥g£LŸseh‹FéilfëšäfΫrçahdéilia¤nj®ªbjL¤JvGjΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«xUkÂ¥bg©. 15 × 1 = 15
1. ( )f x x 52= + våš, ( )f 4- =
(A) 26 (B) 21 (C) 20 (D) –20
2. 3 5t nn= - v‹gJxUT£L¤bjhl®tçiræ‹ n MtJcW¥òvåš,m¡T£L¤
bjhl®tçiræ‹Kjšn cW¥ò¡fë‹TLjš
(A) n n21 5-6 @ (B) n n1 5-^ h (C) n n
21 5+^ h (D) n n
21 +^ h
3. 4, –2, +1, –7, .... v‹wbgU¡F¤bjhlç‹bghJé»j«
(A) 4 (B) –2 (C) 21 (D)
21-
4. 0x bx c2- + = k‰W« x bx a 0
2+ - = M»ark‹ghLfë‹bghJthd_y«
(A) b
c a2+ (B)
bc a2- (C)
ac b2+ (D)
ca b2+
5. w s
x y z
64
8112 14
4 6 8
=
(A) w s
x y z
8
912 14
4 6 8
(B) w s
x y z
8
912 14
2 3 4
(C) w s
x y z
8
96 7
2 3 4
(D) x y z
w s
9
82 3 4
6 7
6. 20x5 1
2
1
3
- =^ f ^h p h våš, x-‹kÂ¥ò
(A) 7 (B) 7- (C) 71 (D) 0
7. y x7 2 11- = v‹wne®¡nfh£o‹rhŒÎ
(A) 27- (B)
27 (C)
72 (D)
72-
8. (1, –1) k‰W« (–5, 3) M»aòŸëfisÏiz¡F«nfh£L¤J©o‹eL¥òŸë
(A) (–2, 1) (B) (2, –1) (C) (–2, –1) (D) (–1, –2)
425khÂçédh¤jhŸ
9. gl¤Âš eh©fŸ AB k‰W« CD v‹gd P-š bt£L»‹wd AB = 16 br.Û, PD = 8 br.Û, PC = 6 k‰W« AP >PB våš, AP =
(A) 8 br.Û (B) 4 br.Û (C) 12 br.Û (D) 6 br.Û
10. gl¤ÂšPQ bjhLnfhL, BAQ 62+ = c k‰W« BAC 52+ = c,
våš ACB+ =
(A) 64c (B) 90c (C) 54c (D) 62c
11. 11
cottan
2
2
i
i
++ =
(A) cos2i (B) tan2i (C) sin2i D) cot2i
12. sin cos tan coti i i i+ =^ h
(A) 0 (B) 2 (C) 1 (D) tani 13. xUnfhs¤Â‹MukhdJk‰bwhUnfhs¤Â‹Mu¤ÂšghÂvåšmt‰¿‹fd
msÎfë‹é»j«
(A) 1 : 8 (B) 2: 1 (C) 1 : 2 (D) 8 : 1 14. n cW¥òfŸbfh©lvªjxUv©fë‹bjhF¥Ã‰F« ( )x xR - = (A) nx (B) ( 2)n x- (C) ( 1)n x- (D) 0 15. xUÓuhdgfilxUKiwcU£l¥gL«nghJ»il¡F«v©gfhv©mšyJgF
v©zhfÏU¥gj‰fhdãfœjfÎ
(A) 1 (B) 0 (C) 65 (D) 6
1
ÃçÎ - MF¿¥ò:(i)g¤Jédh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©30-¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«Ïu©LkÂ¥bg©fŸ. 10 × 2 = 20
16. { 10,0,1, 9, 2, 4, 5} { 1, 2, 5, 6, 2,3,4}k‰W«A B= - = - - v‹w fz§fS¡F fz§fë‹bt£Lgçkh‰W¥g©òcilaJv‹gijrçgh®¡fΫ.
17. rh®òf : ,3 7- h6 "R Ñœ¡f©lthWtiuaW¡f¥g£LŸsJ.
f x^ h = ;
;
;
x x
x x
x x
4 1 3 2
3 2 2 4
2 3 4 7
2 1
1 1
#
# #
- -
-
-
* ËtUtdt‰iw¡fh©f. f f1 3- -^ ^h h
18. a, b, c M»adT£L¤bjhl®tçiræšÏU¥Ã‹ ( ) 4( )a c b ac2 2
- = - vdãWÎf.
19. Ú¡fšKiwia¥ga‹gL¤ÂËtU«rk‹gh£il¤Ô®. x y2 7+ = , x y2 1- =
20. mâfë‹bgU¡fšfh©f. 3
5
2
1
4
2
1
7
-c cm m
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«426
21. vil¡Fiw¥ò¡fhdczΡf£L¥ghL¤Â£l¤Â‹bjhl¡f¤Âš 4 khzt®fŸ
k‰W« 4 khzéfë‹ vil (».». Ïš) Kiwna mâ A-‹ Kjš ãiu k‰W«
Ïu©lh« ãiuahf¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ. Ϫj czΡ f£L¥ghL £l¤Â‰F¥
Ëòmt®fSilavilmâ B-šbfhL¡f¥g£LŸsJ.
A35
42
40
38
28
41
45
30= c m k‰W« B
32
40
35
30
27
34
41
27= c m
khzt®fŸk‰W«khzéfSilaFiw¡f¥g£lvilmséidmâæšfh©f.
22. (3 , 5), (8 , 10) M»aòŸëfisÏiz¡F«nfh£L¤J©ilc£òwkhf2 : 3 v‹w
é»j¤ÂšÃç¡F«òŸëia¡fh©f.
23. A, B v‹gd PQRT -‹g¡f§fŸPQ, PR-fë‹nkšmikªjòŸëfŸv‹f.nkY«, AB QR< , AB = 3 br.Û, PB = 2 br.Û k‰W« PR = 6 br.Ûvåš, QR-‹Ús¤Âid
fh©f.
24. xURikC®ÂæèUªJ (truck)RikiaÏw¡fVJthf30c V‰w¡nfhz¤ÂšxU
rhŒÎ¤js«(ramp)cŸsJ.rhŒÎ¤js¤Â‹,c¢ÁjiuæèUªJ0.9 Ûcau¤Âš
cŸsJvåš,rhŒÎ¤js¤Â‹Ús«ahJ?
25. cos
sin cosec cot1 i
i i i-
= + v‹wK‰bwhUikiaãWÎf.
26. Ïu©L ne®t£l cUisfë‹Mu§fë‹é»j« 3 : 2 v‹f. nkY« mt‰¿‹
cau§fë‹é»j«5 : 3våš,mt‰¿‹tisgu¥òfë‹é»j¤ijfh©f.
27. 7 br.Û Mu« bfh©l nfhstot gÿåš fh‰W brY¤j¥gL« nghJ mj‹
Mu« 14 br.Û Mf mÂfç¤jhš m›éU ãiyfëš gÿå‹ fdmsÎfë‹
é»j¤ij¡fh©f.
28. 43, 24, 38, 56, 22, 39, 45 M»aòŸëétu§fë‹Å¢Rk‰W«Å¢R¡bfGfh©f.
29. Kjš ÏUgJ Ïaš v©fëèUªJ xU KG v© rkthŒ¥ò Kiwæš
nj®ªbjL¡f¥gL»wJ.mªjv©xUgfhv©zhfÏU¥gj‰fhdãfœjféid¡
fh©f.
30. (a) t®¡f_y«fh©f. 2xx
11
166
+ ++
+^^
hh
(mšyJ)
(b) rhŒÎ¡nfhz« 60c k‰W« y-bt£L¤J©L3
1 bfh©l ne®¡nfh£o‹
rk‹gh£il¡fh©f.
ÃçÎ - ÏF¿¥ò:(i) 9édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.
(ii)Kjš14édh¡fëèUªJVnjD«8édh¡fS¡Féilaë¡fΫ.édhv©45-¡F
f©o¥ghféilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«IªJkÂ¥bg©fŸ. 9 × 5 = 45
31. 170 tho¡ifahs®fëš 115 ng® bjhiy¡fh£ÁiaÍ«, 110 ng® thbdhèiaÍ«
k‰W« 130 ng® g¤Âç¡iffisÍ« ga‹gL¤Â»wh®fŸ v‹gij xU és«gu
ãWtd«f©l¿ªjJ.nkY«,85 ng®bjhiy¡fh£Ák‰W«g¤Âç¡ifiaÍ«,75ng®bjhiy¡fh£Ák‰W«thbdhèiaÍ«,95 ng®thbdhèk‰W«g¤Âç¡ifiaÍ«,
70 ng® _‹¿idÍ« ga‹gL¤J»wh®fŸ vdΫ f©l¿ªjJ. bt‹gl¤Âš
étu§fis¢F¿¤J,ËtUtdt‰iw¡fh©f.
khzt®fŸ
khzéfŸ
khzt®fŸ
khzéfŸ
427khÂçédh¤jhŸ
(i) thbdhèiak£L«ga‹gL¤Jgt®fë‹v©â¡if.
(ii) bjhiy¡fh£Áiak£L«ga‹gL¤Jgt®fë‹v©â¡if.
(iii) bjhiy¡fh£Á k‰W« g¤Âç¡iffis¥ ga‹gL¤Â thbdhèia¥
ga‹gL¤jhjt®fë‹v©â¡if.
32. rh®ò : [1, 6)f R$ MdJËtUkhWtiuaW¡f¥g£LŸsJ.
,
,
,
f x
x x
x x
x x
1 1 2
2 1 2 4
3 10 4 62
1
1
1
#
#
#
=
+
-
-
^ h * ( [1 , 6) = { :1 6x xR 1! #" ,)
(i) ( )f 5 (ii) f 3^ h (iii) f 1^ h (iv) f f2 4-^ ^h h (v) 2 3f f5 1-^ ^h h
M»at‰¿‹kÂ¥òfis¡fh©f.
33. xUT£L¤bjhlçšKjš m cW¥òfë‹T£l‰gyD¡F«,Kjšn cW¥òfë‹
T£l‰gyD¡F«ÏilnaÍŸsé»j« :m n2 2 våš,m MtJcW¥òk‰W«n MtJ
cW¥òM»aitfŸ :m n2 1 2 1- -^ ^h h v‹wé»j¤ÂšmikÍ«vd¡fh£Lf.
34. Ú¡fšKiwæšÔ®: x y3 2 +^ h = xy7 ; x y3 3+^ h = xy11
35. t®¡f_y«fh©f. ( )( )( )x x x x x x6 5 6 6 2 4 8 32 2 2+ - - - + +
36. xUk»GªJòw¥glnt©oaneu¤ÂèUªJ30ãäl«jhkjkhf¥òw¥g£lJ.150».Û
öu¤ÂšcŸsnrUäl¤ij rçahd neu¤Âš br‹wilamjDilatH¡fkhd
ntf¤ijkâ¡F25».ÛmÂf¥gL¤jnt©oæUªjJvåš,k»GªÂ‹tH¡fkhd
ntf¤ij¡fh©f.
37. 2 3X Y2
4
3
0+ = c m k‰W« 3 2X Y
2
1
2
5+ =
-
-e o våš, X k‰W« Y M»a
mâfis¡fh©f.
38. (-4, -2), (-3, -5), (3, -2) k‰W« (2, 3) M»aòŸëfisKidfshf¡bfh©l
eh‰fu¤Â‹gu¥ig¡fh©f.
39. (6, -2) vD« òŸë tê¢ brštJ« k‰W« bt£L¤J©Lfë‹ TLjš 5
bfh©lJkhdne®¡nfhLfë‹rk‹ghLfis¡fh©f.
40. nfhzÏUrkbt£o¤nj‰w«-vGÂãWÎf.
41. fl‰fiuæšcŸsbr§F¤jhd¥ghiwx‹¿‹ÛJf£l¥g£LŸsxUfy§fiu
és¡f¤Âš ã‹W¡bfh©oU¡F« xU ÁWä, »H¡FÂiræš ÏU glFfis¥
gh®¡»whŸ. m¥glFfë‹ Ïw¡f¡nfhz§fŸ Kiwna 30c, 60c k‰W« ÏU
glFfS¡»ilnaÍŸs öu« 300 Û våš, flš k£l¤ÂèUªJ fy§fiu
és¡f¤Â‹ c¢Áæ‹öu¤ij¡ fh©f. ( glFfS«, fy§fiués¡fK« xnu
ne®¡nfh£ošcŸsd)
42. 14 Ûé£lK«k‰W«20 ÛMHKŸsxU»zWcUistoéšbt£l¥gL»wJ.
m›thWbt£L«nghJ njh©obaL¡f¥g£lk©Óuhf gu¥g¥g£L 20 Û # 14 ÛmsÎfëšmo¥g¡fkhf¡bfh©lxUnkilahfmik¡f¥g£lhš,m«nkilæ‹
cau«fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«428
43. xUghjrhçFW¡F¥ghijiafl¡f¢Áy® (pedestrian crossing) vL¤J¡bfh©l
neuétu«Ñœ¡f©lm£ltizæšbfhL¡f¥g£LŸsJ.
neu«(éehoæš) 5-10 10-15 15-20 20-25 25-30eg®fë‹v©â¡if 4 8 15 12 11
Ï¥òŸëétu¤Â‰Féy¡ft®¡f¢ruhrçk‰W«Â£léy¡f¤ij¡fz¡»Lf.
44. xUòÂak»œÎªJ (car) mjDilatotik¥Ã‰fhféUJbgW«ãfœjfÎ0.25 v‹f. ÁwªjKiwæšvçbghUŸga‹gh£o‰fhdéUJbgW«ãfœjfÎ0.35 k‰W«
ÏUéUJfS«bgWtj‰fhdãfœjfÎ0.15 våš,m«k»œÎªJ
(i) FiwªjJVjhtJxUéUJbgWjš
(ii) xnuxUéUJk£L«bgWjšM»aãfœ¢ÁfS¡fhdãfœjfÎfis¡
fh©f
45. (a) . . .0 7 0 97 0 997 g+ + + v‹wbgU¡F¤bjhlç‹n cW¥òfë‹TLjšfh©f.
(mšyJ)
(b) 4 br.Ûé£lK«45 br.ÛcauK«bfh©lne®t£lcUisiacU¡»3 br.ÛMuKŸs©k¡nfhs§fshfkh‰¿dhš,»il¡F«nfhs§fë‹v©â¡ifia
fh©f.
ÃçÎ - <F¿¥ò:(i)Ï¥ÃçéšcŸsx›bthUédhéY«Ïu©Lkh‰Wédh¡fŸbfhL¡f¥g£LŸsd.
(ii) x›bthUédhéY«cŸsÏu©Lkh‰Wédh¡fëèUªJxUédhitnj®ªbjL¤J
ÏUédh¡fS¡F«éilaë¡fΫ.
(iii)x›bthUédhé‰F«g¤JkÂ¥bg©fŸ. 2 × 10 = 20
46. (a) mo¥g¡f« BC = 5.5 br.Û., 60A+ = c k‰W« c¢Á A-æèUªJ tiua¥g£l
eL¡nfhLAM-‹ Ús« = 4.5 br.Ûbfh©l ABCT tiuf.
(mšyJ)
(b) AB = 6 br.Û., 70ABC+ = c, BC = 5 br.Û. k‰W« 30ACD+ = cM»amsÎfŸ
bfh©lt£leh‰fu«ABCD tiuf.
47. (a) 2 3y x x2
= + - -‹tiugl«tiuªJ,mjid¥ga‹gL¤Â 6 0x x2- - = v‹w
rk‹gh£il¤Ô®¡fΫ.
(mšyJ)
(b) th§f¥g£lneh£L¥ò¤jf§fë‹v©â¡ifk‰W«mj‰fhdéiyétu«
ËtU«m£ltizæšju¥g£LŸsJ.
neh£L¥ò¤jf§fë‹v©â¡if x 2 4 6 8 10 12
éiy` y 30 60 90 120 150 180
Ïj‰fhdtiugl«tiuªJmj‹_y«
(i) VGneh£L¥ò¤jf§fë‹éiyia¡fh©f.
(ii) ` 165-¡Fth§f¥gL«neh£L¥ò¤jf§fë‹v©â¡ifia¡fh©f.
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 429
SCHEME OF EVALUATION - MATHEMATICS
GENERAL GUIDELINES
(i) The answers given in the Scheme of Evaluation are based on the Text Book and SCORE Book.
(ii) Full Credit (marks) should be awarded to a student if his / her approach in giving solution to a problem is correct and leading to required answer. This approach may be Text Book oriented / SCORE Book oriented / Mathematically correct.
(iii) Marks should be allotted according to the different stages required to arrive at the appropriate answer.
(iv) Stage marks are meant for only when a student gives partial answer/commits mistakes/furnishes irrelevant information in the course of his/her answer to a particular question.
(v) While answering a question, if a student starts from a stage with correct step but reaches the next stage with a wrong result, then suitable credits should be given to the correct steps instead of denying the entire marks allotted for that stage.
(vi) If the solution to a particular question, other than questions under Section D, requires a diagram, then a rough sketch of the diagram is enough. Full Credit must be given for such a rough diagram.
(vii) Full credit must be given for an equivalent answer wherever possible.
(viii) There is no separate marks allotted for formula. If a particular stage is wrong and if the student writes the appropriate formula, then suitable mark, which is attached with that stage, should be awarded for the formula. Mark should not be deducted for not writing the formula if the student arrives at the correct answer.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«430
10 M« tF¥ò
muR khÂç édh¤jhŸ - kÂ¥bg© g§ÑL
ÃçÎ-m ÃçÎ-M ÃçÎ-Ï
Q.No. Chapter Exercise Creative Q.No. Chapter Exercise Example Q.No. Chapter Exercise Example
1 Set ü 16 Set ü 31 Set ü
2 Seq. ü 17 Set ü 32 Set ü
3 Seq. ü 18 Seq. ü 33 Seq. ü
4 Alg. ü 19 Alg. ü 34 Alg. ü
5 Alg. ü 20 Mat. ü 35 Alg. ü
6 Mat. ü 21 Mat. ü 36 Alg. ü
7 Co-or. ü 22 Co-or. ü 37 Mat. ü
8 Co-or. ü 23 Geo. ü 38 Co-or. ü
9 Geo. ü 24 Tri. ü 39 Co-or. ü
10 Geo. ü 25 Tri. ü 40 Geo. ü
11 Tri. ü 26 Men. ü 41 Tri. ü
12 Tri. ü 27 Men. ü 42 Men. ü
13 Men. ü 28 Stat. ü 43 Stat. ü
14 Stat. ü 29 Prob. ü 44 Prob. ü
15 Prob. ü Creative Questions Creative Questions
30 a Alg. ü 45 a Seq. ü
30 b Co-or. ü 45 b Men. ü
ÃçÎ-<
Q.No. Chapter Exercise Example Q.No. Chapter Exercise Example
46 a Prac.Geo
ü 47 aGraph
ü
46 b ü 47 b ü
kÂ¥bg© g§ÑL : bjhF¥ò m£ltiz
édh tif Chapter Exercise Creative
òwta édh¡fŸ 10 - 52 kÂ¥bg© édh¡fŸ 8 6 25 kÂ¥bg© édh¡fŸ 8 6 210 kÂ¥bg© édh¡fŸ 3 1 -
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 431
muR khÂç édh¤jhŸ - kÂ¥ÕL
fhy« : 2.30 kâ bkh¤j kÂ¥bg©fŸ : 100
bghJ F¿¥òfŸ :
(i) Ï›édh¤jhŸ eh‹F ÃçÎfis¡ bfh©LŸsJ. éilaë¡F« K‹d® x›bthU ÃçéY«
bfhL¡f¥g£LŸs F¿¥òfis ftdkhf go¡fΫ.
(ii) éilfë‹ têKiwfŸ éil¤jhë‹ x›bthU g¡f¤Â‹ Ñœ¥gFÂæš fh£l¥gl nt©L«.
(iii) fâ¥gh‹ k‰W« ä‹dQ rhjd§fŸ ga‹gL¤j¡ TlhJ.
ÃçÎ - mF¿¥ò : (i) Ï¥Ãçéš cŸs 15 édh¡fS¡F« éilaë¡fΫ.
(ii) bfhL¡f¥g£LŸs eh‹F éilfëš äfΫ rçahd éilia¤ nj®ªbjL¤J vGjΫ.
(iii) x›bthU édhé‰F« xU kÂ¥bg©. [15 × 1 = 15]
1. A = { 1, 3, 4, 7, 11 } k‰W« B = {–1, 1, 2, 5, 7, 9 } v‹f. f = { (1, –1), (3, 2), (4, 1), (7, 5), (11, 9) } v‹wthW mikªj rh®ò :f A B" v‹gJ
(A) x‹W¡F x‹whd rh®ò (B) nkš rh®ò (C) ÏUòw¢ rh®ò (D) rh®ò mšy ( éil: (A) )
2. , , ,52
256
12518 g v‹w bgU¡F¤ bjhl®tçiræ‹ bghJ é»j«
(A) 52 (B) 5 (C)
53 (D)
54 ( éil: (C) )
3. , , ,a a a1 2 3
gv‹gd xU T£L¤ bjhl®tçiræYŸsd. nkY« a
a
23
7
4 = våš, 13tJ
cW¥ò
(A) 23 (B) 0 (C) a12 1 (D) a14 1
Ô®Î: 2( a + 3d ) = 3( a + 6d ) & 3a + 18d – 2a – 6d = 0
& a + 12d = 0 t 013
& = ( éil: (B) ) 4. , ,x y x yz x y z6 9 122 2 2 2 -‹ Û.bgh.k.
(A) x y z36 2 2 (B) xy z36 2 2 (C) 6x y z3 2 2 2 (D) xy z36 2
Ô®Î: 6x y2 = x y2 3 2# Û.bgh.k. = 2 3 x y z2 2 2 2
#
x yz9 2 = x yz32 2 = 4 9x y z2 2#
x y z12 2 2 = x y z2 32 2 2# = x y z36 2 2 ( éil: (A))
5. b = a + c v‹f. 0ax bx c2+ + = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ rk« våš,
(A) a = c (B) a = – c (C) a = 2 c (D) a = – 2cÔ®Î: 4 4 0 .b ac a c ac a c a c2 2 2& & &= + = - = =^ ^h h ( éil: (A) )
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«432
6. A1
0
1
21 2# =c ^m h våš, A-‹ tçir
(A) 2 1# (B) 2 2# (C) 1 2# (D) 3 2#
Ô®Î: A 1
0
1
21 2# =c ^m h, ( )A
1
0
1
21 2
m n2 2
1 2=
##
#c m
2n& = k‰W« 1m = . vdnt, A-‹ tçir ( éil: (C) )
7. y x7 2 11- = v‹w ne®¡nfh£o‹ rhŒÎ
(A) 27- (B)
27 (C)
72 (D) 7
2-
Ô®Î: rhŒÎ .mba
72
72= - =- - =` j ( éil: (C) )
8. (0, 0), (1, 0), (0,1) v‹w òŸëfshš cUth¡f¥g£l K¡nfhz¤Â‹ R‰wsÎ
(A) 2 (B) 2 (C) 2 2+ (D) 2 2-
Ô®Î: AB = 1, BC = 2 , AC = 1
R‰wsÎ = AB + BC + CA = 1 2 1+ + = 2 2+ ( éil: (C) )
9. 9PQRš RS v‹gJ R+ -‹ nfhz c£òw ÏUrkbt£o.
PQ = 6 br.Û, QR = 8 br.Û, RP = 4 br.Û våš, PS =
(A) 2 br.Û (B) 4 br.Û
(C) 3 br.Û (D) 6 br.Û
Ô®Î: PS x= br.Û.k‰W« (6 )SQ x= - br.Û v‹f.
RS v‹gJ PRQ+ -‹ nfhz c£òw ÏUrkbt£o, vdnt
QRPQ =
SQPS
84
21= =
2 6 2x
x x x x6 2
1& & &-
= = - = ( éil: (A) )
10. AB k‰W« CD v‹w eh©fŸ t£l¤ÂDŸ P v‹w òŸëæš bt£o¡bfhŸ»‹wd.
AB = 7, AP = 4, CP = 2 våš, CD =
(A) 4 (B) 8 (C) 6 (D) 10
Ô®Î: AP × PB = CP × PD & 4×3 = 2 × PD& PD212= = 6
2 6 8CD CP PD` = + = + = ( éil: (B) ) 11. xU nfhòu¤ÂèUªJ 28.5 Û öu¤Âš ã‹W bfh©oU¡F« xUt® nfhòu¤Â‹
c¢Áia 45c V‰w¡ nfhz¤Âš fh©»wh®. mtUila »ilãiy¥ gh®it¡ nfhL
jiuæèUªJ 1.5 Û cau¤Âš cŸsJ våš, nfhòu¤Â‹ cau«
(A) 30 Û (B) 27.5 Û (C) 28.5 Û (D) 27 Û
P
S
Q R8 br.Û.
6 br.Û. 4 br.Û
.
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 433
Ô®Î: nfhòu¤Â‹ cau« = tanx y i+
= 1.5 28.5 45tan o#+
= 1.5 28.5 30+ = Û ( éil: (A) ) 12.
tan cot1i i+
=
(A) sin cosi i+ (B) sin cosi i (C) sin cosi i- (D) cosec coti i+
Ô®Î: tan cot
cossin
sincos sin cos
sin cos1 12 2i i
ii
ii i i
i i+
=+
=+
= sin cosi i ( éil: (B) ) 13. 12r br.Û 2 bkh¤j¥gu¥ò bfh©l ©k miu¡nfhs¤Â‹ tisgu¥ò
(A) 6r br.Û 2 (B) 24r br.Û 2 (C) 36r br.Û 2 (D) 8r br.Û 2
Ô®Î: bkh¤j¥gu¥ò, r3 2r = 12r br.Û 2 r 42
& =
tisgu¥ò, r2 2r = 8r br.Û 2 ( éil: (D) )
14. Áy étu§fë‹ T£L¢ ruhrç k‰W« £léy¡f« Kiwna 48, 12 våš,
khWgh£L¡bfG
(A) 42 (B) 25 (C) 28 (D) 48
Ô®Î: bfhL¤JŸsgo, v = 12, x = 48
khWgh£L¡bfG, C.V, = 100x#vr
= 1004812 25# = . ( éil: (B) )
15. A k‰W« B v‹gd Ïu©L x‹iwbah‹W éy¡F« ãfœ¢ÁfŸ v‹f. mªãfœ¢Áæ‹
TWbtë S, ( ) ( )P A P B31= k‰W« S A B,= våš, ( )P A =
(A) 41 (B)
21 (C)
43 (D) 8
3
Ô®Î: ( ) ( ) ( )P A B P A P B, = +
(A, B v‹gd Ïu©L x‹iwbah‹W éy¡F« ãfœ¢ÁfŸ)
( ) ( ) ( )P S P A P A3= + 4 ( ) 1P A& =
vdnt, ( )P A41= . ( éil: (A) )
ÃçÎ - MF¿¥ò : (i) g¤J édh¡fS¡F éilaë¡fΫ.
(ii) Kjš 14 édh¡fëèUªJ VnjD« 9 édh¡fS¡F éilaë¡fΫ. édh v© 30¡F
f©o¥ghf éilaë¡fΫ.
(iii) x›bthU édhé‰F« Ïu©L kÂ¥bg©fŸ. [10 × 2 = 20]
16. {4,6,7,8,9}, {2,4,6} {1,2,3,4,5,6}k‰W«A B C= = = våš, A B C, +^ h-I¡
fh©f.
Ô®Î: B C+ = {2, 4, 6} + {1, 2, 3, 4, 5, 6} = {2, 4, 6}. ... 1 kÂ¥bg©
( )A B C, + = {4, 6, 7, 8, 9} , {2, 4, 6} = {2, 4, 6, 7, 8, 9}. ... 1 kÂ¥bg©
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«434
17. X = { 1, 2, 3, 4 } v‹f. g = { (3, 1), (4, 2), (2, 1) } v‹w cwΫ, X-èUªJ X -¡F xU
rh®ghFkh vd MuhŒf. c‹ éil¡F V‰w és¡f« jUf.
Ô®Î: 1 vD« cW¥Ã‰F ãHš cU Ïšiy. g‹ kÂ¥gf« {2, 3, 4} X!= ... 1 kÂ¥bg©
g = { (3, 1), (4, 2), (2, 1)} v‹w cwÎ xU rh®gšy. ... 1 kÂ¥bg©
18. _‹W v©fë‹ é»j« 2 : 5 : 7 v‹f. Kjyh« v©, Ïu©lh« v©âèUªJ 7-I¡
fê¤J¥ bgw¥gL« v© k‰W« _‹wh« v© M»ad xU T£L¤ bjhl®tçiria
V‰gL¤Âdhš, m›bt©fis¡ fh©f.
Ô®Î: m›bt©fis 2 ,5x x k‰W« 7x v‹f. (x 0! )
bfhL¡f¥g£l étu¤Â‹go, 2 , 5 7, 7x x x- v‹gd xU T£L¤ bjhl®tçir MF«.
` 2 ( )x x x x5 7 7 5 7- - = - -^ h ( 3 7x x2 7- = + ( x = 14. ... 1 kÂ¥bg©
njitahd m›bt©fŸ 28, 70, 98 MF«. ... 1 kÂ¥bg©
19. 2 3 1 0x x2- - = v‹w rk‹gh£o‹ _y§fŸ a k‰W« b våš, a b- ‹ kÂ¥òfis¡
fh©f. ϧF >a b
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l rk‹ghL x x2 3 1 02- - = .
Ïij 0ax bx c2+ + = v‹w rk‹gh£Ll‹ x¥Ãl,
a 2= , b 3=- , c 1=- . a k‰W« b M»ait _y§fŸ.
` a b+ = ab- =
2
3- -^ h = 23 k‰W«
ac
21ab = = ... 1 kÂ¥bg©
a b- = 423 4
21
2172
2a b ab+ - = - - =^ ` `h j j ... 1 kÂ¥bg©
20. A2
9
3
5
1
7
5
1=
--
-e eo o våš, A-‹ T£lš ne®khW mâia¡ fh©f.
Ô®Î: A = 2
9
3
5
1
7
5
1--
-e eo o 2
9
3
5
1
7
5
1=
-+
-
-
-e eo o
= 1
16
2
6-
-e o ... 1 kÂ¥bg©
A-‹ T£lš ne®khW mâ –A. vdnt, A-‹ T£lš ne®khW mâ
A- = 1
16
2
6
1
16
2
6-
-
-=
-
-e eo o ... 1 kÂ¥bg©
21. 2
4
9
1
3
0
4
6
2
2
7
1-
--
-
e fo p M»a mâfë‹ bgU¡fiy¡ fh©f.
(tiuaW¡f¥gLkhdhš)
Ô®Î: A = 2
4
9
1
3
0-
-e o k‰W« B =
4
6
2
2
7
1
-
-
f p v‹f.
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 435
A-‹ tçir 2 # 3 k‰W« B-‹ tçir 3 # 2.vdnt bgU¡fš tiuaW¡f¥gL»wJ. ... 1 kÂ¥bg©
AB = 2
4
9
1
3
0
4
6
2
2
7
1-
--
-
e fo p = 8 54 6
16 6 0
4 63 3
8 7 0
- +
+ -
+ -
- +e o
= 40
22
64
1
-c m (éil¡F 2 kÂ¥bg© bfhL¡fyh«) ... 1 kÂ¥bg©
22. xU t£l¤Â‹ ika« (-6, 4). m›t£l¤Â‹ xU é£l¤Â‹ xU Kid MÂ¥òŸë
våš, k‰bwhU Kidia¡ fh©f.
Ô®Î: ( , )x y é£l¤Â‹ kW Kid v‹f.
t£l¤Â‹ ika« mj‹ é£l¤Â‹ eL¥òŸë MF«.
vdnt, ,xy
20
20+ +
c m = (– 6, 4) ... 1 kÂ¥bg©
x k‰W« y m¢R¤ bjhiyÎfis rk¥gL¤j,
6 12x x2
0 &+ =- =- k‰W« 4 8.y
y2
0&
+= =
vdnt, é£l¤Â‹ kW Kid ( , )12 8- . ... 1 kÂ¥bg©
23. ABC3 -šDE BC< k‰W« DBAD
32= . AE = 3.7 br. Û våš, EC-I¡ fh©f.
Ô®Î: ABC3 -š, DE BC<
` DBAD = EC
AE (njš° nj‰w«) ... 1 kÂ¥bg©
& EC = AD
AE DB#
vdnt, EC = .2
3 7 3# = 5.55 br. Û ... 1 kÂ¥bg©
24. Rtçš rhŒ¤J it¡f¥g£l xU VâahdJ jiuÍl‹ 60c nfhz¤ij
V‰gL¤J»wJ. Vâæ‹ mo Rt‰¿èUªJ 3.5 Û öu¤Âš cŸsJ våš, Vâæ‹
Ús¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: AC v‹gJ VâiaÍ«, B v‹gJ Rt‰¿‹ moiaÍ« F¿¡f£L«.
CAB 60+ = c k‰W«
AB =3.5Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
br§nfhz3ABC-š, cos60c = ACAB ... 1 kÂ¥bg©
& AC = 60cos
ABc
= 2 3.5 7# = Û ... 1 kÂ¥bg©
vdnt, Vâæ‹ Ús« 7 Û.
B
D3.7 br.Û.
C
E
A
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«436
25. 1cosecsin
seccos
ii
ii+ = v‹w K‰bwhUikia ãWÎf.
Ô®Î: ϧF, cosecsin
seccos
ii
ii+ =
sin
sin
cos
cos1 1i
i
i
i+` `j j
... 1 kÂ¥bg©
= sin cos2 2i i+ = 1. ... 1 kÂ¥bg©
26. xU ©k ne® t£l cUisæ‹ Mu« 14 br.Û k‰W« cau« 8 br.Û. våš, mj‹
tisgu¥ò k‰W« bkh¤j¥ òw¥gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: Mu«, r = 14 br.Û k‰W« cau«, h = 8br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
vdnt, tisgu¥ò = 2 rhr
= 2 × × ×722 14 8 = 704 r.br.Û ... 1 kÂ¥bg©
nkY«, bkh¤j¥ òw¥gu¥ò = 2 ( )r h rr +
= 2 × 722 ×14 (8 + 14)
= 88 × 22 = 1936 r.br.Û ... 1 kÂ¥bg©
27. ku¤Âdhyhd xU ©k¡ T«Ã‹ mo¢R‰wsÎ 44 br.Û. k‰W« mj‹ cau« 12 br.Û
våš m¤Â©k¡ T«Ã‹ fdmsit¡ fh©f.
Ô®Î: xU ©k¡ T«Ã‹ Mu« k‰W« cau« Kiwna r k‰W« h v‹f.
h = 12br.Û. k‰W« mo¢R‰wsÎ 44 br.Û vd¡ bfhL¡f¥g£LŸsJ.
mo¢R‰wsÎ, 2 rr = 44& r =
244r
= 2 2244 7## = 7 br.Û. ... 1 kÂ¥bg©
©k¡ T«Ã‹ fdmsÎ = r h31 2r
= 7 131
722 22
# # # f.br.Û.
= 166 f.br.Û. ... 1 kÂ¥bg©
28. Kjš 13 Ïaš v©fë‹ Â£l éy¡f¤ij¡ fz¡»Lf.
Ô®Î:
Kjš n Ïaš v©fë‹ Â£léy¡f« v = n12
12-
` Kjš 13 Ïaš v©fë‹ Â£léy¡f« v = n12
12- =
1213 1
2- ... 1 kÂ¥bg©
= .12168 14 3 74= = ... 1 kÂ¥bg©
29. ÏU ehza§fis xnu rka¤Âš R©L«nghJ, mÂfg£rkhf xU jiy
»il¥gj‰fhd ãfœjféid¡ fh©f.
Ô®Î: TW btë { , , , } ; ( ) 4.S HH HT TH TT n S= = ... 1 kÂ¥bg©
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 437
mÂfg£rkhf xU jiy »il¥gj‰fhd ãfœ¢Áia A v‹f.
vdnt, A = , ,HT TH TT" , k‰W« 3n A =^ h .
Mfnt, ( )P A = n S
n A
43=
^^
hh . ... 1 kÂ¥bg©
30. (a) RU¡Ff. x x
x
7 12
6 542
2
+ +
- . (mšyJ)
(b) y x2 4 3= + k‰W« x y2 10+ = M»a ne®¡nfhLfŸ x‹W¡bfh‹W
br§F¤jhdit vd ãWÎf.
Ô®Î: (a) x x
x
7 12
6 542
2
+ +
- = x x
x4 3
6 92
+ +-
^ ^^
h hh
= x x
x x
4 3
6 3 3
+ +
+ -
^ ^^ ^
h hh h ... 1 kÂ¥bg©
= x
x
4
6 3
+
-^ h ... 1 kÂ¥bg©
(b) 2y = 4x + 3 & 4x – 2y + 3 = 0.
rhŒÎ m1 =
‹ bfG‹ bfG
yx- = 2
2
4
-
-=
^ h
ne®¡nfhL x y2 10 0+ - = ¡F, rhŒÎ m2=
21- ... 1 kÂ¥bg©
ϧF, 2m m21
1 2#= - = – 1 ... 1 kÂ¥bg©
vdnt, bfhL¡f¥g£l ne®¡nfh£L¤ J©LfŸ x‹W¡bfh‹W br§F¤jhdit.
ÃçÎ - ÏF¿¥ò : (i) 9 édh¡fS¡F éilaë¡fΫ.
(ii) Kjš 14 édh¡fëèUªJ VnjD« 8 édh¡fS¡F éilaë¡fΫ. édh v© 45-¡F
f©o¥ghf éilaë¡fΫ.
(iii) x›bthU édhé‰F« IªJ kÂ¥bg©fŸ. [9 × 5 = 45]
31. bt‹gl§fis¥ ga‹gL¤Â \ \ \A B C A B A C+ ,=^ ^ ^h h h v‹D« o kh®få‹
fz é¤Âahr éÂæid¢ rçgh®¡fΫ.
Ô®Î: (x›bthU gl¤Â‰F« 1 kÂ¥bg©)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«438
(2) k‰W« (5) èUªJ, \ \ \A B C A B A C+ ,=^ ^ ^h h h.
32. rh®ò f : ,7 6- h6 "R Ñœ¡ f©lthW tiuaW¡f¥g£LŸsJ.
( )f x = ;
;
; .
x x x
x x
x x
2 1 7 5
5 5 2
1 2 6
2 1
1 1
#
# #
+ + - -
+ -
-
* ( ) ( )( ) ( )
f ff f
6 3 14 3 2 4
- -- + -I¡ fh©f.
Ô®Î: 6x =- våš, ( ) 2 1f x x x2= + +
vdnt, ( )f 6- = ( ) ( )6 2 6 1 36 12 1 252- + - + = - + = . ... (1 kÂ¥bg©)
3x =- k‰W« 1 våš ( ) 5f x x= +
nkY«, ( )f 3- = 2 k‰W« (1) 6f = . ... (2 kÂ¥bg©fŸ)
x 4= våš, ( ) 1.f x x= - Mfnt, (4) 3.f = ... (1 kÂ¥bg©)
( ) ( )( ) ( )
f ff f
6 3 14 3 2 4
- -- + =
25 3 64 2 2 3
25 188 6
714 2
## #
-+ =
-+ = = . ... (1 kÂ¥bg©)
33. 1 2 3 4 ...2 2 2 2- + - + v‹w bjhlç‹ Kjš 2n cW¥òfë‹ TLjš fh©f.
Ô®Î: 1 2 3 42 2 2 2
g- + - + n2 cW¥òfŸ
= 1 4 9 16 25 g- + - + - n2 cW¥òfŸ
= 1 4 9 16 25 36 g- + - + - +^ ^ ^h h h n cW¥òfŸ. (bjhF¥Ã‰F¥Ã‹)
= 3 7 11 g- + - + - +^ ^h h n cW¥òfŸ ... (1 kÂ¥bg©) nk‰f©l T£L¤bjhl® tçiræš Kjš cW¥ò 3a =- k‰W« bghJ é¤Âahr«
d 4=- . ... (1 kÂ¥bg©)
vdnt, njitahd TLjš = n a n d2
2 1+ -^ h6 @
= n n2
2 3 1 4- + - -^ ^ ^h h h6 @ ... (2 kÂ¥bg©fŸ)
= n n2
6 4 4- - +6 @ = n n2
4 2- -6 @
= n n22 2 1- +^ h = n n2 1- +^ h ... (1 kÂ¥bg©)
34. 2 5 6x x x3 2- - + v‹w gšYW¥ò¡nfhitia fhuâ¥gL¤Jf.
Ô®Î: ( )p x = x x x5 2 243 2- - + v‹f.
( )p x ‹ bfG¡fë‹ TLjš = 1 5 2 24 0!- - + .
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 439
vdnt, ( )x 1- MdJ ( )p x ¡F xU fhuâ mšy.nkY«, ( )p 1- = 1 5 2 24 0!- - + + . vdnt, 1x + xU fhuâašy.nrhjidæ‹ go, ( ) .p 2 0- = vdnt, ( )x 2+ xU fhuâ. ... (1 kÂ¥bg©)
– 2 1 – 5 – 2 240 – 2 14 – 241 – 7 12 0 " Û ... (2 kÂ¥bg©fŸ)
k‰bwhU fhuâ ( )( )x x x x7 12 3 42- + = - - . ... (1 kÂ¥bg©)
vdnt, 5 2 24x x x3 2- - + = ( )( )( )x x x2 3 4+ - - ... (1 kÂ¥bg©)
35. 28 12 9m nx x x x2 3 4
- + + + MdJ xU KG t®¡f« våš, m, n M»at‰¿‹
kÂ¥òfis¡ fh©f.
Ô®Î: gšYW¥ò¡ nfhitia x-‹ mL¡Ffë‹ Ïw§F tçiræš vGj,
9 12 28x x x nx m4 3 2+ + - +
3 2 4x x2+ +
3 x2
9 12 28x x x nx m4 3 2+ + - +
9x4
... (2 kÂ¥bg©fŸ)
6 2x x2+ 12 28x x
3 2+
12 4x x3 2+
... (1 kÂ¥bg©)
6 4 4x x2+ + 24x nx m
2- +
24 16 16x x2+ + ... (1 kÂ¥bg©)
0
bfhL¡f¥g£l gšYW¥ò¡nfhit xU KG t®¡fkhjyhš,
n = –16 k‰W« m = 16. ... (1 kÂ¥bg©) 36. mirt‰w Úçš xU ÏaªÂu¥gl»‹ ntf« kâ¡F 15 ».Û. v‹f. m¥glF
Únuh£l¤Â‹ Âiræš 30 ».Û öu« br‹W, ÃwF v®¤ Âiræš ÂU«Ã 4 kâ 30 ãäl§fëš Û©L« òw¥g£l Ïl¤Â‰F ÂU«Ã tªjhš Úç‹ ntf¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: Úç‹ ntf« x ».Û/kâ
mirt‰w Úçš xU ÏaªÂu¥gl»‹ ntf« = 15 ».Û./kâ
Únuh£l¤Â‹ Âiræš k‰W« Únuh£l¤Â‹ v®¤ Âiræš gl»‹ ntf§fŸ
Kiwna ( )x15 + ».Û./kâ k‰W« ( )x15 - ».Û./kâ v‹f. .... (1 kÂ¥bg©)
30 ».Û öu¤ij Únuh£l¤Â‹ Âiræš fl¡f MF« neu« T1 v‹f.
30 ».Û öu¤ij Únuh£l¤Â‹ v®¤ Âiræš fl¡f MF« neu« T2
v‹f.
fhy« ntf«öu«
= v‹gjhš, T1 =
x1530+
k‰W« T2
= x15
30-
. .... (1 kÂ¥bg©)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«440
ϧF, T1 + T
2 = 4 kâ 30 ãäl« = 4
21 kâfŸ
& x x15
301530
-+
+ =
29 .... (1 kÂ¥bg©)
& ( )( )
( ) ( )x x
x x15 15
30 15 30 15- +
+ + - = 29
& ( )x9 225 2- = 1800
& x225 2- = 200 .... (1 kÂ¥bg©)
& x = 5!
Úç‹ ntf« Fiw v©zhf ÏU¡f ÏayhJ v‹gjhš .x 5= vdnt, Úç‹ ntf« 5 ».Û./kâ. .... (1 kÂ¥bg©)
37. k‰W«A B5
7
2
3
2
1
1
1= =
-
-c em o våš, ( )AB B A
T T T= v‹gij rç¥gh®¡fΫ.
Ô®Î: A = 5
7
2
3c m k‰W« B = 2
1
1
1-
-e o
A ‹ tçir 2 #2 k‰W« B ‹ tçir 2 #2. vdnt, AB ‹ tçir 2 #2.
vdnt, AB = 5
7
2
3
2
1
1
1-
-c em o
= 10 2
14 3
5 2
7 3
-
-
- +
- +e o = 8
11
3
4
-
-e o .... (1 kÂ¥bg©)
(AB)T = 8
3
11
4- -e o g (1) .... (1 kÂ¥bg©)
nkY«, BT = 2
1
1
1-
-e o .... (1 kÂ¥bg©)
AT = 5
2
7
3c m .... (1 kÂ¥bg©)
BT AT = 2
1
1
1
5
2
7
3-
-e co m = 10 2
5 2
14 3
7 3
-
- +
-
- +e o
= 8
3
11
4- -e o g (2) .... (1 kÂ¥bg©)
(1) k‰W« (2) èUªJ, (AB)T = BT AT
38. (-4, -2), (-3, -5), (3, -2) k‰W« (2, 3) M»a òŸëfis Kidfshf¡ bfh©l
eh‰fu¤Â‹ gu¥ig¡ fh©f.
Ô®Î: òŸëfis fofhu KŸnsh£l v®¤Âiræš
mikÍ«go cjégl¤Âš F¿¡f, Kidfis
A(-4, -2), B(-3, -5), C(3, -2) k‰W« D(2, 3) v‹f.
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 441
eh‰fu« ABCD‹ gu¥ò
= 21 4
2
3
5
3
2
2
3
4
2
-
-
-
- -
-
-) 3 .... (2 kÂ¥bg©fŸ)
= 21 20 6 9 4 6 15 4 12+ + - - - - -^ ^h h" , .... (2 kÂ¥bg©fŸ)
= 21 31 25+" , = 28 r.myFfŸ .... (1 kÂ¥bg©)
39. ABC3 -‹ KidfŸ A(2, 1), B(6, –1), C(4, 11) v‹f. A-æèUªJ tiua¥gL«
F¤J¡nfh£o‹ rk‹gh£il¡ fh©f.
Ô®Î: BC‹ rhŒÎ = 4 611 1-+ = – 6 .... (1 kÂ¥bg©)
BC ¡F AD br§F¤J v‹gjhš AD‹ rhŒÎ = 61 .... (1 kÂ¥bg©)
vdnt, AD‹ rk‹ghL, y y1
- =m x x1
-^ h .... (1 kÂ¥bg©)
y 1- = x61 2-^ h ( y6 6- = x 2- .... (1 kÂ¥bg©)
vdnt, njitahd rk‹ghL, x y6 4- + = 0. .... (1 kÂ¥bg©) 40. xU ÁWt‹ itu¤Â‹ FW¡F bt£L¤ njh‰w toéš, gl¤Âš
fh£oathW xU g£l« brŒjh‹. ϧF AE = 16 br.Û, EC = 81 br.Û. mt‹ BD v‹w FW¡F¡ F¢Áæid¥ ga‹gL¤j
éU«ò»wh‹. m¡F¢Áæ‹ Ús« v›tsÎ ÏU¡fnt©L«?
Ô®Î: bfhL¡f¥g£l gl¤Âš ADCT xU br§nfhz
K¡nfhz«. k‰W« DE AC=
[xU br§nfhz K¡nfhz¤Âš KidæèUªJ f®z¤Â‰F br§F¤J¡nfhL
tiuªjhš br§F¤J¡nfh£o‹ ÏUòwK« mikªj K¡nfhz§fŸ
x‹W¡bfh‹W tobth¤jit. nkY« jå¤jåna KGikahd K¡nfhz¤Â‰F
tobth¤jitahF« vd ek¡F bjçÍ«]
vdnt, EAD EDC+D DEDEA& =
ECED .... (1 kÂ¥bg©)
ED2 = 16 81EA EC# #= .... (1 kÂ¥bg©)
Mfnt, ED = 4 9 3616 81# #= = .... (1 kÂ¥bg©)
ϧF, ABDT xU ÏUrkg¡f K¡nfhz« k‰W« AE BD=
vdnt, BE = ED .... (1 kÂ¥bg©)
BD& = ED2
= 2 × 36
= 72 br.Û. .... (1 kÂ¥bg©) 41. ne®¡F¤jhd xU ku¤Â‹ nkšghf« fh‰¿dhš K¿ªJ, m«K¿ªj gF ÑnH
éGªJélhkš, ku¤Â‹ c¢Á jiuÍl‹ 30c nfhz¤ij V‰gL¤J»wJ. ku¤Â‹
c¢Á mj‹ moæèUªJ 30 Û bjhiyéš jiuia¤ bjhL»wJ våš, ku¤Â‹ KG
cau¤ij¡ fh©f.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«442
Ô®Î: C v‹w òŸëæš ku« K¿ªJŸsJ vdΫ ku¤Â‹ c¢Á jiuia¤ bjhL«
òŸë A vdΫ bfhŸf. B v‹gJ ku¤Â‹ mo v‹f.
AB =30 Û k‰W« 30CAB+ = c.
br§nfhz ABCT š,
tan 30c = ABBC .....(1 kÂ¥bg©)
& BC = 30tanAB c
vdnt, BC = 3
30 = 01 3 Û .... (1 kÂ¥bg©)
ϧF, 30cos c = ACAB .....(1 kÂ¥bg©)
& AC = cosAB30c
vdnt, AC = 10 2 203
30 2 3 3# #= = Û .....(1 kÂ¥bg©)
Mfnt, ku¤Â‹ cau« = 10 20BC AC 3 3+ = +
= 30 3 Û. .....(1 kÂ¥bg©) 42. fëk©iz¥ ga‹gL¤Â xU khzt‹ 48 br.Û cauK« 12 br.Û MuK« bfh©l
ne® t£l©k¡ T«ig¢ brŒjh®. m¡T«ig k‰bwhU khzt® xU ©k¡
nfhskhf kh‰¿dh®. m›thW kh‰w¥g£l òÂa nfhs¤Â‹ Mu¤ij¡ fh©f.
Ô®Î: ne® t£l T«Ã‹ Mu« k‰W« cau« Kiwna r1 k‰W« h v‹f.
©k¡ nfhs¤Â‹ Mu« r2 v‹f.
bfhL¡f¥g£LŸsgo, r1 = 12 br.Û.; h = 48 br.Û.
T«ig nfhskhf kh‰W«nghJ,
nfhs¤Â‹ fd msÎ = T«Ã‹ fd msÎ ..... (1 kÂ¥bg©)
r34
2
3r = r h31
1
2r
r2
3 = 31 12 48
432
# # # #r
r = 123 ..... (3 kÂ¥bg©fŸ)
vdnt, nfhs¤Â‹ Mu« = 12br.Û. ..... (1 kÂ¥bg©)
43. Ñœf©l m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸs òŸë étu¤Â‹ £l éy¡f¤ij¡
fz¡»Lf.
x 3 8 13 18 23
f 7 10 15 10 8
Ô®Î: £l éy¡f¤ij Cf ruhrç Kiwæš fh©ngh«.
Cf ruhrç A = 13. d x A x 13= - = -
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 443
x f d = x – 13 d2 fd fd2
38
131823
71015108
-10-5 0 5
10
100250
25100
-70-50 0 50 80
700250
0250800
fR =50 fdR =10 fd2
R =2000
£l éy¡f«, v = f
fd
f
fd2 2
- e o//
//
= 50
20005010 2
- ` j .... (2 kÂ¥bg©fŸ)
= 40251- =
25999 = .
531 61
vdnt, v - 6.321 .... (1 kÂ¥bg©)
44. xU òÂa k»œÎªJ (car) mjDila totik¥Ã‰fhf éUJ bgW« ãfœjfÎ 0.25 v‹f. Áwªj Kiwæš vçbghUŸ ga‹gh£o‰fhd éUJ bgW« ãfœjfÎ 0.35 k‰W«
ÏU éUJfS« bgWtj‰fhd ãfœjfÎ 0.15 våš, m«k»œÎªJ
(i) FiwªjJ VjhtJ xU éUJ bgWjš
(ii) xnu xU éUJ k£L« bgWjš M»a ãfœ¢ÁfS¡fhd ãfœjfÎfis¡ fh©f.
Ô®Î: A v‹gJ totik¥Ã‰fhf éUJ bgW« ãfœ¢Á k‰W« B v‹gJ Áwªj
Kiwæš vçbghUŸ ga‹gh£o‰fhd éUJ bgW« ãfœ¢Á v‹f.
( ) .P A 0 25= , ( ) .P B 0 35= k‰W« ( ) .P A B 0 15+ = .... (1 kÂ¥bg©)
(i) FiwªjJ VjhtJ xU éUJ bgw ãfœjfÎ,
( )P A B, = ( ) ( ) ( )P A P B P A B++ -
= .25 0.35 0.150 + -
= 0.45 .... (2 kÂ¥bg©fŸ)
(ii) xnu xU éUJ k£L« bgw ãfœjfÎ,
( ) ( )P A B P A B+ ++ = [ ( ) ( )] [ ( ) ( )]P A P A B P B P A B+ +- + -
= (0.25 0.15) (0.35 0.15)- + -
= 0.10 0.20+
= 0.3 .... (2 kÂ¥bg©fŸ) 45. (a) xU T£L¤bjhl® tçiræ‹ mL¤jL¤j _‹W cW¥òfë‹ TLjš – 6 k‰W«
mt‰¿‹ bgU¡f‰gy‹ 90. mªj v©fis fh©f.
(mšyJ)
.... (2 kÂ¥bg©fŸ)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«444
(b) 14 br.Û. é£lK«, 20 br.Û. MHK« bfh©l xU cUis tot gh¤Âu¤Âš
ghÂasÎ Ú® cŸsJ. xnu msΟs 300 nfhs¡F©Lfis m¥gh¤Âu¤ÂDŸ
nghl¥gL«nghJ Úç‹ cau« 2.8 br.Û. caU»wJ, våš nfhs¤Â‹ é£l¤ij¡
fh©f.
Ô®Î: (a) a – d, a, a + d v‹gd xU T£L¤bjhl® tçiræš cŸs _‹W mL¤jL¤j
cW¥òfŸ v‹f. ... (1 kÂ¥bg©)
vdnt, a – b + a + a + d = – 6 & a = – 2 .... (1 kÂ¥bg©) (a – d) a (a + d) = 90
( ) [( ) ]d2 22 2
- - - = 90 & d 492= & d = 7! .... (2 kÂ¥bg©fŸ)
,a d2 7=- = våš, _‹W cW¥òfŸ, , ,2 7 2 2 7- - - - + & , ,9 2 5- -
,a d2 7=- =- våš, _‹W cW¥òfŸ, ( ), ,2 7 2 2 7- - - - - - & , ,5 2 9- -
vdnt, njitahd _‹W v©fŸ , ,9 2 5- - mšyJ , ,5 2 9- - . .... (1 kÂ¥bg©)
(mšyJ)
(b) cUisæ‹ é£l« 2r = 14 & r = 7 br.Û., h = 2.8 br.Û. (ca®ªj Úç‹ k£l«)
nfhs¡ F©o‹ Mu« r1v‹f.
cUistot gh¤Âu¤Âš ca®ªj Úç‹ bfhŸssÎ
= 300 (nfhs¡ F©Lfë‹ fdmsÎ) .... (1 kÂ¥bg©)
r h2r = 300 r34
1
3# r
.7 7 2 8# # = 300 r34
1
3#
r1
3 = .100 4
7 7 2 8#
# # = . . .0 7 0 7 0 7# #
r1 = 0.7 br.Û. .... (3 kÂ¥bg©fŸ)
é£l« = r21 = 2 × 0.7 br.Û.
= 1.4 br.Û.
vdnt, nfhs¡ F©o‹ é£l« = 1.4 br.Û. .... (1 kÂ¥bg©)
ÃçÎ - <F¿¥ò : (i) Ï¥Ãçéš cŸs x›bthU édhéY« Ïu©L kh‰W édh¡fŸ bfhL¡f¥g£LŸsd.
(ii) x›bthU édhéY« cŸs Ïu©L kh‰W édh¡fëèUªJ xU édhit nj®ªbjL¤J
ÏU édh¡fS¡F« éilaë¡fΫ.
(iii) x›bthU édhé‰F« g¤J kÂ¥bg©fŸ. [2 × 10 = 20]
46. (a) 6 br.Û MuKŸs xU t£l« tiuªJ mj‹ ika¤ÂèUªJ 10 br.Û bjhiyé
YŸs xU òŸëia¡ F¿¡f. m¥òŸëæèUªJ t£l¤Â‰F bjhLnfhLfŸ
tiuªJ mj‹ Ús§fis fz¡»Lf.
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 445
cjé¥gl« .... (1 kÂ¥bg©)
Kjš t£l« .... (3 kÂ¥bg©fŸ)
nfh£L¤J©L OP .... (1 kÂ¥bg©)
ika¡F¤J¡nfhL .... (1 kÂ¥bg©)
2tJ t£l« .... (2 kÂ¥bg©fŸ)
Ïu©L bjhLnfhLfŸ .... (1 kÂ¥bg©)
bjhLnfhLfë‹ Ús§fis ms¤jš .... (1 kÂ¥bg©)
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«446
tiuKiw:
(i) O-it ikakhf¡ bfh©L 6 br.Û. MuKŸs t£l« tiuf.
(ii) t£l¤Â‰F btëna, t£l ika« O-æèUªJ 10 br.Û. bjhiyéš P v‹w òŸëia F¿¤J OP-ia Ïiz¡f.
(iii) OP ‹ ika¡F¤J¡nfhL tiuf. mJ OP-ia M-š bt£l£L«. (iv) M-I ikakhfΫ, MO (= MP)I MukhfΫ bfh©L k‰bwhU t£l« tiuf.
(v) Ïu©L t£l§fS« A k‰W« B-š rªÂ¡F«. (vi) PA k‰W« PB tiuf. Ïitna njitahd bjhLnfhLfŸ MF«.
bjhLnfh£o‹ Ús«, PA = 8 br.Û.
rçgh®¤jš: br§nfhz OPAT -š PA = OP OA2 2
- = 10 62 2- = 100 36- = 64
bjhLnfh£o‹ Ús«, PA = 8 br.Û. (mšyJ)
(b) BC = 5 br.Û., BAC 40+ = c k‰W« c¢Á A-èUªJ BC-¡F tiua¥g£l
eL¡nfh£o‹ Ús« 6 br.Û. v‹w msÎfŸ bfh©l ABCT tiuf. nkY« c¢Á A-èUªJ
tiua¥g£l F¤J¡nfh£o‹ Ús« fh©f.
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 447
cjé¥gl« .... (1 kÂ¥bg©)
nfh£L¤J©L BC .... (1 kÂ¥bg©)
t£l« .... (5 kÂ¥bg©fŸ)
K¡nfhz« .... (2 kÂ¥bg©fŸ)
F¤J¡nfhL .... (1 kÂ¥bg©)
tiuKiw:
(i) BC = 5 br.Û. msΟs xU nfh£L¤J©L tiuf.
(ii) òŸë B têna 4CBX 0+ = c vd ÏU¡F« go BX tiuf.
(iii) BY=BX tiuf.
(iv) BC-‹ ika¡F¤J¡nfhL tiuf. mJ BY k‰W« BC-fis O k‰W«
M -òŸëfëš rªÂ¡»wJ.
(v) O-it ikakhfΫ, OB-ia MukhfΫ bfh©L t£l« tiuf. t£l¤Âš
òŸë K-I¡ F¿¡f.
(vi) bgça éš BKC MdJ nfhz« 40c-I¡ bfh©oU¡F«.
(vii) M-I ikakhf¡ bfh©L 6 br.Û MuKŸs xU éš tiuf. mJ t£l¤ij A k‰W« Al òŸëfëš rªÂ¡F«.
(viii) AB, AC M»adt‰iw Ïiz¡f.
(ix) ABC3 mšyJ A BCT l v‹gJ njitahd K¡nfhz« MF«.
(ix) CB I CZ tiu.
(x) AE CZ= . (xi) F¤J¡nfhL AE ‹ Ús« 3.8 br.Û.
47. (a) 8y x x2
= - - -‹ tiugl« tiuªJ, mjid¥ ga‹gL¤Â 2 15 0x x2- - =
v‹w rk‹gh£il¤ Ô®¡fΫ. Ô®Î: 8y x x
2= - -
x – 4 – 3 – 2 – 1 0 1 2 3 4 5
x2 16 9 4 1 0 1 4 9 16 25
x- 4 3 2 1 0 – 1 – 2 – 3 – 4 – 5– 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8 – 8y 12 4 – 2 – 6 – 8 – 8 – 6 – 2 4 12
òŸëfŸ: ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )4 12 3 4 2 2 1 6 0 8- - - - - - - ( , ), ( , ), ( , ), ( , ), ( , )1 8 2 6 3 2 4 4 5 12- - -
Ô®¡f: y = x x 82- -
0 = x x2 152- -
y = x 7+
y x 7= + v‹w ne®¡nfh£o‰fhd m£ltizia mik¥ngh«.
10-M« tF¥ò fz¡F - SCORE ò¤jf«448
x – 3 – 2 – 1 0 1 2 3 4 5y x 7= + 4 5 6 7 8 9 10 11 12
òŸëfŸ: ( 3,4), ( 2,5), ( 1,6), (0,7), (1,8), (2,9), (3,10), (4,11), (5,12)- - -
ne®¡nfhL k‰W« tistiu M»ait bt£o¡bfhŸS« òŸëfŸ (– 3, 4) k‰W« (5, 12).Mfnt, x-Ma¤bjhiyÎfŸ – 3 k‰W« 5 MF«. Mfnt, ԮΠfz«{–3, 5}.
Kjš m£ltiz .... (2 kÂ¥bg©fŸ)rk‹ghLfë‹ Ô®Î fhz .... (1 kÂ¥bg©)Ïu©lhtJ m£ltiz .... (1 kÂ¥bg©)x, y m¢R¡fŸ tiujš, k‰W« msΤ£l« .... (2 kÂ¥bg©fŸ)òŸëfis F¿¤jš .... (3 kÂ¥bg©fŸ)ԮΠfz« .... (1 kÂ¥bg©)
(mšyJ)
ԮΠ- muR khÂç édh¤jhŸ kÂ¥ÕL 449
(b) xU äÂt©o X£Lgt® A v‹w Ïl¤ÂèUªJ B v‹w Ïl¤Â‰F xU Óuhd ntf¤Âš
xnu têæš bt›ntW eh£fëš gaz« brŒ»wh®. mt® gaz« brŒj ntf«,
m¤öu¤Âid¡ fl¡f vL¤J¡ bfh©l neu« M»adt‰iw¥ g‰¿a
étu§fŸ (ntf-fhy) ËtU« m£ltizæš bfhL¡f¥g£LŸsd.
ntf« (».Û/kâ) x 2 4 6 10 12neu« (kâæš) y 60 30 20 12 10
ntf - fhy tiugl« tiuªJ mÂèUªJ
(i) mt® kâ¡F 5 ».Û ntf¤Âš br‹whš öu¤ij¡ fl¡f MF« gaz neu«
(ii) mt® Ï¡F¿¥Ã£l öu¤ij 40 kâneu¤Âš fl¡f vªj ntf¤Âš gaâ¡f
nt©L«
M»adt‰iw¡ fh©f.
Ô®Î: m£ltizæèUªJ x-‹ kÂ¥ò mÂfkhF«nghJ y-‹ kÂ¥ò v®é»j¤Âš
Fiw»wJ vd m¿»nwh«. Ϫj tifahd khWghL v® khWghL MF«.
vdnt, xy = k MF«. ϧF xy = 120Mfnt, y =
x120
(2 , 60), (4 , 30), (6 , 20), (10 , 12) k‰W« (12, 10) M»a òŸëfis tiugl¤jhëš
F¿¡fΫ. Ï¥òŸëfis ne®¡nfhl‰w ÏiHthd tistiuahš Ïiz¡fΫ.
tiugl¤ÂèUªJ,
(i) kâ¡F 5 ».Û ntf¤Âš br‹whš gaz neu« 24 kâ MF«.
(ii) F¿¥Ã£l öu¤ij 40 kâ neu¤Âš fl¡f, mtUila ntf« 3 ».Û / kâ
MF«.
rk‹ghL mik¤jš .... (1 kÂ¥bg©)òŸëfis¡ F¿¤J tisÎ tiujš .... (5 kÂ¥bg©fŸ)x, y m¢R¡fŸ tiujš, k‰W« msΤ£l« .... (2 kÂ¥bg©fŸ)ԮΠfz« .... (2 kÂ¥bg©fŸ)
www.nammakalvi.weebly.com