saqarTvelos agrosasursaTo seqtoris mzadyofna “sursaTis uvneblobisa da

xarisxis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis sruli amoqmedebisTvis

momzadebulia sakonsultacio kompania “GDCI”-is mier

14 dekemberi, 2009Tbilisi

GDCI-is Sesaxeb

• mizani – qarTul kompaniebSi menejmentis saukeTeso praqtikis danergva

• specializacia - sursaTis uvnebloba da xarisxis marTva

• wamyvan konsultantTa adgilobrivi gundi - sakonsultacio biznesSi, kerZo seqtorTan muSaobis 12 wliani gamocdilebiT

2

GDCI-is produqtebi

3

kerZo seqtoris cnobierebis amaRleba

• ufaso sakonsultacio da treiningis momsaxurebis uaryofa

• arcerTi qarTuli kompania, romelsac danergili hqonda sursaTis uvneblobis marTvis sistema

• fasiani sakonsultacio momsaxurebisa da treiningisTvis mzadyofna

• ivnisis mdgomareobiT 24 qarTuli kompania danergili da sertificirebuli sursaTis uvneblobis marTvis sistemiT

4

2004 2009

kerZo seqtoris dRevandeli mdgomareoba• sursaTis gadamamuSavebel 24 kompanias sursaTis uvneblobis

marTvis sistema danergili da sertificirebuli aqvs• ZiriTadad saSualo (23%) da msxvili (64%) sawarmoebi

5

wyaro: evraziis TanamSromlobis fondis da USAID-is mxadaWeriT ganxorcielebuli proeqti “sursaTis uvneblobis standartebis danergva saqarTveloSi”

sursaTis uvneblobis marTvis sistemis danergvis motivacia

• axali momxmareblebis/bazrebis moZieba

• kompaniaSi arsebuli procesebis gaumjobeseba

• sawarmos konkurentunarianobis gazrda

• kanonis miReba

• momxmareblis moTxovnebi

6

wyaro: evraziis TanamSromlobis fondis da USAID-is mxadaWeriT ganxorcielebuli proeqti “sursaTis uvneblobis standartebis danergva saqarTveloSi”

ZiriTadi Seusabamobebis kategorizacia – mikro doneze

7

3

infrastruqturis gaumjobeseba mowesrigeba warmoebis sanimuSo

praqtikis moTxovnebis (GMP) mixedviT

sanitaruli pirobebis SenarCuneba: Sesabamisi inventaris SeZena, personalis

higienis pirobebis uzrunvelyofa, san. higienuri saSualebebis maragebi da a.S.

momsaxure personalis qcevis wesebTan, mentalitetTan dakavSirebuli sakiTxebi

moiTxovs did investiciebs

moiTxovs sawyis danaxarjebs

5-10,000 lari +mimdinare

xarjebs

ar moiTxovs finansur

danaxarjebs

yvelaze rTulad Sesrulebadi

24 sawarmos kvlevis Sedegebi• I kategoriis Seusabamobis SemTxvevebSi

infrastruqturis mowesrigebas 50,000 larze metic SeiZleba dasWirdes

• II kategoriis Seusabamobis SemTxvevebSi 5-10,000 lari

• sistemis danergva ZiriTadad xdeba sakonsultacio kompaniebis daxmarebiT da intensiurad gamoiyeneba am miznisTvis arsebuli Tanadafinansebis wyaroebi

• mimdinare xarjebis zrdis maCveneblis zusti dakavSireba sistemis danergvasTan xSir SemTxvevaSi rTulia, Tumca gamokiTxulTa 50% xarjebis zrdas wina periodTan SedarebiT afasebs 2%-ze naklebad

8

wyaro: evraziis TanamSromlobis fondis da USAID-is mxadaWeriT ganxorcielebuli proeqti “sursaTis uvneblobis standartebis danergva saqarTveloSi”

gamokiTxulTa naxevarma sistemis danergvis dadebiTi Sedegebi aRiara

9

wyaro: evraziis TanamSromlobis fondis da USAID-is mxadaWeriT ganxorcielebuli proeqti “sursaTis uvneblobis standartebis danergva saqarTveloSi”

10

sistemis danergvis damabrkolebeli faqtorebi

wyaro: evraziis TanamSromlobis fondis da USAID-is mxadaWeriT ganxorcielebuli proeqti “sursaTis uvneblobis standartebis danergva saqarTveloSi”

kerZo seqtoris pasuxismgebloba “sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb” saqarTvelos kanonis mixedviT

• uvnebeli sursaTis warmoebasa da amgvari sursaTis bazarze ganTavsebaze pasuxismgebloba ekisreba mwarmoebels/distributors (muxli 15.1)

• kanoni ar vrceldeba • piradi an ojaxuri moxmarebisaTvis gankuTvnil

sursaTsa da ojaxur warmoebaze (muxli 2.2.)

• safrTxeebis kontrolis Sida sistemis moTxovnebi ar vrceldeba pirvelad warmoebaze, mcire sawarmoebsa da glexur/fermerul/kustarul warmoebaze (muxlebi 17.4 da 36.8)

11

kanonis SeCerebuli muxlebi

• mwarmoeblebis/distributorebis registracia

• mikvlevadobis, safrTxis analizisa da kritikuli sakontrolo wertilebis sistemebis danergva savaldebuloa:

▫ 2010 wlis 1 ianvridan – maRali riskis sawarmoebSi

▫ 2011 wlis 1 ianvridan – yvela sxva gadamamuSavebel sawarmoSi

▫ 2012 wlis 1 ianvridan – cxovelis sakvebis gadamamuSavebel sawarmoebSi

12

sawarmoebis klasifikacia zomis mixedviT

13

sawarmos tipi

TanamSr.raodenoba

wliuri brunva

mcire ≤ 20≤

≤ 500,000 lari

saSualo ≤ ≤ 100 ≤ 1,500,000 lari

msxvili >100 >1,500,000 lari

wyaro: saqarTvelos kanoni “saqarTvelos erovnuli sainvesticio saagentos Sesaxeb,” 2006 wlis 24 maisis cvlileba

da

sawarmoebis klasifikacia warmoebuli produqciis mixedviT

14

kvebis gadamamuSavebeli sawarmoebi warmoebuli produqciisa da zomis mixedviT – 2009 wlis 1 oqtomberi

15

wyaro: saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro, statistikis departamenti, 2009

kanonis gavrcelebis arealis sxvadasxva interpretacia• aris mosazreba, rom muxl 36.9-Si moxseniebul “yvela

sxva sursaTis gadamamuSavebel warmoebaSi” igulisxmeba mcire sawarmoebic da mikvlevadobisa da safrTxis analizisa da kritikuli sakontrolo wertilebis danergva maTac moeTxovebaT

16

sadao sakiTxi: vrceldeba Tu ara kanoni “sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb”

mcire sawarmoebze?

Tu kanoni ar vrceldeba mcire sawarmoebze...

17

wyaro: saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro, statistikis departamenti, 2009

• 2010 wels inspeqtireba unda Catardes 32 sawarmoSi;

• 2011-2012 wlidan danarCen 212 sawarmoSi

kanonisa da kanonqvemdebare aqtebis Seusabamoba• saqarTvelos kanoni “sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb”

(2005 weli) muxli 17.4: “safrTxeebis kontrolis Sida sistemasTan dakavSirebuli

moTxovnebi ar vrceldeba pirvelad warmoebaze da ... mcire sawarmoebze, aseve glexur/fermerul/kustarul

warmoebaze”

• saqarTvelos soflis meurneobis ministris brZaneba #2-211 (2006 weli) muxli 2.26:

“msxvil fermerul meurneobebSi unda dainergos sursaTis warmoebisas pesticidebis gamoyenebasTan dakavSirebuli safrTxeebis kontrolis Sida sistema, dadgindes am

safrTxeebis sakontrolo kritikuli wertilebi, dainergos maTi monitoringis meTodebi. gatardes saTanado zomebi safrTxeTa realizaciis riskis minimumamde dayvanis mizniT.”

18

kanonis zogierTi muxlis sxvadasxva interpretaciasaqarTvelos kanoni “sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb” muxli 29.1g:

“... sasursaTo an/da sakvebwarmoebis obieqtze safrTxeebis Sida kontrolisa da mikvlevadobis sistemebi dadgenil

moTxovnebTan Sesabamisad miiCneva da damatebiT gadamowmebas ar eqvemdebareba, Tu sawarmos

gaaCnia aRniSnul sistemaze Sesabamisi saerTaSoriso standartis (maT Soris HACCP-is) mixedviT, erovnuli an

saerTaSoriso akreditaciis mqone organos mier sertificirebuli sistema”.

19

sadao sakiTxi: xorcieldeba Tu ara sertificirebul kompaniebSi gegmiuri

inspeqtireba?

mcire sawarmoebTan, pirvelad warmoebasTan urTierTobis daregulireba aucilebelia• mcire kompaniebi/glexuri meurneobebi/ pirveladi

warmoeba saSualo da didi zomis sawarmoebis momwodeblebi arian

• sacalo vaWrobis obieqtebi, romlebsac mcire sawarmoebi awvdian produqts saqarTvelos kanoniT gaTvaliswinebul sqemaSi xvdebian

• uvnebeli nedleulis mowodebis wyaro mniSvnelovani winapirobaa efeqturi sistemis ganxorcielebisaTvis

20

SWOT analizi – Zlieri mxareebi

• evrokavSiris kanonmdeblobasTan sinqronizebuli kanoni “sursaTis uvneblobisa da xarisxis Sesaxeb”

• kerZo seqtoris mxridan Tanamedrove marTvis sistemebis danergvis Taobaze interesis sagrZnobi zrda

• saxelmwifo makontrolebeli struqturis Seqmna

• donorebis mxardaWera

• sakonsultacio kompaniebis arseboba

21

SWOT analizi – susti mxareebi moqmedi kompaniebis zusti monacemTa bazis ararseboba kerZo seqtoris arasaTanado momzadeba kanonis

amoqmedebisTvis, miuxedavad maTi mxridan mzardi interesisa informaciis nakleboba qarTul enaze, maT Soris aRniSnuli kanonis

moTxovnebis arcodna (gansakuTrebiT regionebSi) saxelmwifosa da kerZo seqtors Soris araefeqturi TanamSromloba sawarmoebis mxridan sistemis mokle vadebSi danergvis survili

da Sesabamisi SemTxvevebis arseboba kerZo seqtorSi infrastruqturis gaumjobesebisTvis saWiro

finansuri resursebis nakleboba danawevrebuli da gaukontrolebeli pirveladi warmoeba saxelmwifo inspeqtorebis momzadebis done da arasakmarisi raodenoba sakanonmdeblo bazis srulyofis aucilebloba da calsaxa ganmartebebi araefeqturi koordinacia donorebs Soris momxmareblebis informirebulobis dabali done sagamocdo laboratoriebis mimarT xSirad arasando damokidebuleba dabali samecniero potenciali

22

SWOT analizi – SesaZleblobebi da safrTxeebi• SesaZleblobebi• Tavisufali vaWrobis SeTanxmeba da qarTuli sasursaTo

produqtis eqsportis zrda• konkurentunarianobis zrda• momxmareblebis ndobis mopoveba

• safrTxeebi• politikuri nebis arqona saxelmwifo kontrolis

dawesebisa da qveyanaSi sursaTis uvneblobis uzrunvelyofisTvis• formaluri saxelmwifo kontroli• mxolod eqsportis xelSewyobis konteqstSi ganxiluli

sursaTis uvnebloba

23

saxelmwifo seqtorsa da kerZo seqtors Soris TanamSromlobis aucilebloba

• erTmaneTis partniorebad aRqma

• kerZo seqtoris ndobis mopoveba

• kerZo seqtorTan mudmivi konsultacia sursaTis uvneblobis marTvis sistemis mudmivi gaumjobesebisaTvis

• saxelmwifos mxridan kerZo seqtoris mxardaWera kanonis moTxovnebis dakmayofilebaSi

24

rekomendaciebi kerZo seqtoris mxardasaWerad• qarTulenovani sainformacio resursebis Seqmna• detaluri treiningebis organizeba• sakanonmdeblo TvalsazrisiT sadao muxlebis calsaxa

ganmarteba• Tanadafinansebis wyaroebis da sakredito resursebis

xelmisawvdomoba • infrastruqturis mowesrigebisTvis• sakonsultacio xarjebisTvis

• mcenareTa dacvisa da cxovelTa janmrTelobis kuTxiT kontrolis aucilebloba integrirebuli midgomis “fermidan suframde” uzrunvelyofis mizniT

• importirebul sasursaTo produqciaze kontrolis srulyofa da erovnul produqciaze dawesebul kontolTan gaTanabreba

• donorebs Soris efeqturi koordinaciis uzrunvelyofa

25

warmateba miiRweva yvela monawile mxaris erToblivi ZalisxmeviT

26

saxelmwifo

saganmanaT-leblo

dawesebulebebi

momxmareblebi

mwarmoeblebi/fermerebi

sakonsultacio / sasertifikacio

organoebi

samecniero-kvleviTi

institutebi

sagamocdo laboratoriebi

donorebi

arasamTavrobo organizaciebi

sursaTis uvneblobis

efeqturi sistema

situaciis Semdgomi gaumjobesebisTvis aucilebelia situaciis Semdgomi gaumjobesebisTvis aucilebelia saxelmwifo kontrolis dauyovnebliv amoqmedebasaxelmwifo kontrolis dauyovnebliv amoqmedeba