magda abesaZe - kargiskola.gekargiskola.ge/teachers/cignebi/Readers_Grade4/eleqtromobili.pdf · •...
Transcript of magda abesaZe - kargiskola.gekargiskola.ge/teachers/cignebi/Readers_Grade4/eleqtromobili.pdf · •...
kiTxvis done – 4.3
teqstis tipi – sainformacio-SemecnebiTi
saqarTvelos dawyebiTi ganaTlebis proeqti (G-PriEd) madlobas uxdis lela qistaurs, rezo gogias da nugzar arCe maSvils, romlebmac paata papavas xelmZRvanelobiT mniSvnelovani wvlili Seitanes am wignis momzadebaSi. gansakuTrebuli madloba qalbaton medea kakaCias (USAID)ga we uli daxmar e bisTvis.
am masalis momzadeba SesaZlebeli gaxda amerikeli xalxis keTili nebiTa da aSS saerTaSoriso ganviTarebis saagentos mxardaWeriT. masalebis Sinaarsze pasuxismgebelia SemdgenelTa jgufi da igi ar warmoadgens aSS saerTaSoriso ganviTarebis saagentosa da aSS mTavrobis azrs. Ees masala momzadda aSS saerTaSoriso ganviTarebis saagentos dawyebiTi ganaTlebis proeqtis farglebSi, romelic xorcieldeba saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministrosTan erTad.
1
manqanis gamogoneba udidesi miRwevaa ka-
cobriobis istoriaSi. man saSualeba mogvca
dagvezoga dro da swrafad dagvefara Sori
manZili. dReisaTvis uamravi markisa da sa-
xeobis avtomobili arsebobs. maT SeZenas
uTvalavi adamiani cdilobs. albaT, Senc
giocnebia ama Tu im markisa da feris manqa-
nis yolaze didobaSi. es bunebrivia.
miuxedavad imisa, rom avtomobili kom-
fortuli transportia da yvelas surs hya-
vdes sasurveli modeli, mas aqvs ori mTava-
ri nakli:
1) sWirdeba sawvavi, romlis maragic deda-
miwaze TandaTanobiT ileva;
2) avtomobilis gamonabolqvi abinZurebs
garemos.
2
swored amis gamo mecnierebma scades,
epovaT gamosavali. maT Seqmnes avtomobili,
romelsac ara aqvs sawvavze momuSave Zrava
da gadaadgildeba eleqtroZraviT. swored
es manqanaa eleqtromobili.
dRemde sakamaToa, vin aris eleqtromo-
bilis pirveli gamomgonebeli. misi Seqmna
ramdenime adamianis saxels ukavSirdeba.
1830 wlis dasasrulsa da 1840 wlis dasaw-
yisSi erTdroulad eleqtromanqanis mini-
mum sami konstruqcia arsebobda:
Sotlandieli robert andersonis;
ingliseli robert devidsonisa;
amerikeli tomas devenportis.
3
magram es manqanebi Zalian arapraqtikuli
iyo. bevrs iwonida da hqonda mcire zomis
batarea. amis gamo isini 4 km/sT-ze meti siC-
qariT ver gadaadgildeboda.
1865 wels frangma mecnierma, gaston
plantem, gaaumjobesa batareis moculoba.
mogvianebiT misma Svilma kidev ufro win
waswia es saqme. Tumca eleqtromobili jer
kidev ar iyo satransporto saSualeba.
tomas devenportirobert andersoni
gaston plante
4
eleqtromobilebis masobrivi warmoe-
ba Tavdapirvelad didma britaneTma da sa-
frangeTma daiwyes. XIX saukunis dasawyisSi
eleqtromobilebs iyenebdnen taqsad, saxan-
Zro da saswrafo daxmarebis manqanebad. gai-
zarda maTi siCqare. gaaumjobeses batarea,
amitom is datenidan datenamde ufro did
manZils gadioda....
eleqtromobili yvelaze didi popularo-
biT amerikaSi sargeblobda. iq misi raodeno-
ba 1,5-jer aRemateboda avtomobilisas.
5
sawvavze momuSave avtomobilebTan Seda-
rebiT, is bevri upiratesobiT gamoirCeoda:
manqanaSi ar idga sawvavis suni, ar igrZno-
boda vibracia da xmauri. sawvaviT momuSave
manqanis siCqaris gadarTvac problema iyo.
eleqtromobils ki es ar sWirdeboda.
gavida dro da situacia TandaTanobiT
Seicvala. eleqtromobilma dakarga popu-
laroba. amas ramdenime mizezi hqonda: ada-
mianebma aRmoaCines nav-
TobiT mdidari manamde
ucnobi sabadoebi. amis
gamo benzini gaiafda. ga-
farTovda saavtomobi-
lo gzebic. adamianebma
avtomobilebiT daiwyes
mogzauroba Sor manZi-
lebze. es ki ar SeeZlo
eleqtromobils. mas ele-
qtroenergiis mciredi
maragi hqonda da batarea
6
male ecleboda. garda amisa, misi siCqare
avtomobilis siCqareze naklebi iyo, wona
ki – bevrad meti. yvelaze mTavari mizezi
ki is gaxldaT, rom avtomobilis konstru-
qcia daixvewa, amitom misi damzadeba ufro
mcire xarjebs moiTxovda da iafic Rirda.
mokled, eleqtromobilebis popularobam
TandaTanobiT iklo. 1920 wels maTi saerTo
raodenoba 1%-s Seadgenda, 1930 wlidan ki
eleqtromobilebis warmoeba TiTqmis Sewy-
da.
1980-ian wlebamde eleqtromobilebi Ti-
Tqmis aRaravis axsovda. 80-ian wlebSi mwva-
ved dadga garemos dabinZurebis problema.
daiwyes saubari navTobis maragis gamolevis
saSiSroebazec. zogierTma kompaniam isev
daiwyo eleqtromobilebis warmoeba. mas Zi-
riTadad piradi moxmarebisaTvis amzadebd-
nen. eleqtroavtobusebis, furgonebisa da
satvirToebis mxolod mcire raodenoba ar-
sebobda.
7
SevavsoT diagrama eleqtromobilisa da sawvaviani avtomobilis msgavseba-
gansxvavebebze
sawvaviani avtomobili
eleqtromobili
90-ian wlebSi gamkacrda kanoni haeris
dabinZurebasTan dakavSirebiT. amitom aTi
wlis Semdeg aSS-Si eleqtromobilebis se-
riuli gamoSveba daiwyes.
dReisaTvis eleqtromobils bevri kompania
awarmoebs: `nisani~ (Nissan), `honda~ (Honda), `mi-
cubiSi~ (Mitsubishi), `hiundai~ (Hyundai), `beemve~
(BMW), ̀ folksvageni~ (Volkswagen), ̀ toiota~ (To-
yota) da sxv. maTi Rirebuleba arc ise mcirea...
9
`toiotam~ samborbliani eleqtromobi-
lic ki gamouSva, romelic 1 adamianze da mis
bargzea gaTvlili. SesaZlebelia Sig aseve
mcirewlovani bavSvis moTavsebac. am manqa-
nas win ori borbali aqvs. maTi daxmarebiT
is mosaxvevSi usafrTxod da martivad Se-
dis. ukana erTi borbali ki wonasworobis
SenarCunebaSi exmareba. misi siCqare 70 km/
sT-a, sistema ki isea mowyobili, rom mZRols
garedan Semosuli xmauri ar awuxebs.
2013 wels kompania `detroit eleqtrik-
ma~ (Detroit Electric) eleqtromobilis uaxlesi
modeli waradgina. igi dReisaTvis arsebuli
10
modelebidan siswrafiT gamoirCeva. imis-
Tvis, rom siCqare 0-dan 100 km/sT-mde gana-
viTaros, mas 3,7 wami sWirdeba. maqsimaluri
siCqare ki 250 km/sT-ia. akumulatoris da-
tenis dro 4-dan 8 saaTamdea. cnobilia, rom
msgavsi tipis denis akumulatorebi gamoi-
yeneba vertmfrenebsa da wyalqveSa navebSi.
`detroitis~ am modelma miiRo tituli –
,,yvelaze swrafi~. manamde yvelaze swrafad
`teslas~ modeli iTvleboda.
Tumca, `detroitis~ modelsac aqvs erTi
`nakli~. is sakmaod Zviria – 200 000 dola-
ramde Rirs...
gavixsenoT eleqtromobilis ganviTare-
basTan dakavSirebuli movlenebi da davwe-
roT TariRis gaswvriv.
12
eleqtromobils ar SeuZlia didi manZi-
lis gavla xelaxali datenis gareSe. ami-
tom Seiqmna manqana – hibridi. hibridul1
manqanas akumulatoris gamoyenebiT 30 km-
is gavla SeuZlia. amis Semdeg ki CairTveba
benzinze momuSave Zrava, romelic akumula-
tors damuxtavs. erTi sityviT, mas SeuZlia
gamoiyenos benzingasamarTi sadgurebi. Ta-
nac, hibridi eleqtromobilze iaficaa.
eleqtromobilis ,,sawvavi~ iafia, magram am
manqanas ZviradRirebuli akumulatori aqvs,
amitom sabolood misi SeZena Zviri jdeba.
1hibriduli – aq: Sereuli, gaerTianebuli.
13
erTi sityviT, eleqtromobils bevri da-
debiTi mxare aqvs. saWiroa, calke gamovyoT
isini:
• ar gamoyofs gamonabolqvs da ar abin-
Zurebs garemos;
• misi konstruqcia2 da marTva martivia;
• ar sWirdeba sawvavi, amiT ki bunebrivi
resursebi izogeba;
• SesaZlebelia sayofacxovrebo eleq-
trokvebis wyaroebidan3 damuxtva.
2konstruqcia – manqanis nawilebis agebuleba.
3 eleqtrokvebis wyaro _ eleqtroenergiiT momuSave sagnebis dasamuxti mowyobiloba.
14
miuxedavad amisa, mas aqvs uaryofiTi ma-
xasiaTeblebic. amitom bevrs ar sjera, rom
eleqtromobili odesme Cveulebriv avto-
mobilze popularuli gaxdeba. modi, calke
SevajamoT uaryofiTi maxasiaTeblebic:
• itevs cota eleqtroenergias – misi ba-
tarea male icleba;
• eleqtromobilebi Cveulebriv manqane-
bze bevrad Zviria;
• amboben, rom eleqtromobili ekolo-
giurad arc ise sufTaa, radgan igi
sazrdoobs Tboeleqtrosadgurebi-
dan miRebuli energiiT;
15
• ar arsebobs bevri dasamuxti wertili
eleqtromobilebisaTvis, radgan amis-
Tvis didi Tanxaa saWiro.
swored am mizezebis gamo ver gaxda ele-
qtromobili Cveulebriv manqanaze popula-
ruli. Tumca varaudoben, rom axlo moma-
valSi situacia Seicvleba. garemos dabin-
Zureba iseT savalalo Sedegebs gamoiRebs,
rom kacobrioba ecdeba, ekologiurad suf-
Ta transporti airCios. navTobis maragic
aRar iqneba sakmarisi. am mizezebis gamo, be-
vri fiqrobs, rom momavali ara sawvaviani
manqanebis, aramed eleqtromobilebisaa.