Lwali n Wedrar - Belaid At Ali

download Lwali n Wedrar - Belaid At Ali

of 52

Transcript of Lwali n Wedrar - Belaid At Ali

Lwali n wedrarUngal sur Blid At Ali

1

Ssebba n tmacahut. Welleh, a Sidi, ar d tidet : seba u sebin n ella i ya-d-yezzin dagi di lec-agi-nne i ssne, i yi-d-ttadren, iss i ttgalla di be alamma d tameddit, lemer yelli wiyi-kan tamacahut n yiwen deg-sen, ne i yi-nnan ula d awal ef leyat-nsen s tidet ! Ma yehwa-yak, bnadem, mi yeggull : eq Ccix flani ! iedda limin-nni, ne yenet : umbed a d-yelhi d wayen nnien : ur yettnadi ara ef leflani-nni d acu-t, ne amek iac, ne amek yemmut : d Ccix kan u hadak ma kan. Awi-d ayen d-iteddun, ma d ayen ieddan, da akken qqaren waraben : llifatmat ! Lhaun, zi, ar yekteb d Sidi Rebbi ar d-sle i tmacahut akka n yiwen Ccix, yerna d lwali ameqran deg idurar-agi nne yakk, ard afe d win ara yi d-yekun fell-as, ur bni ef yiman-iw. Lexmis n wedrar-agi, (da zdeffir wedrar), ulamma d tamdint, tmed, selle kan yis-s, lemer tt-kcime, lemer tt-ssine yakk di ddunit-iw. Aas n at tmurt-agi-nne i ttyettsewwiqen da d lexmis, ttadren-tt-id kan akka ma yebbi-tt-id wawal. Nek, lemer si ssebba iss ara tt-issine: tabe mai ala nek akka i d-inudan mkul tamurt, yezger lebu, yunag er mkul lberr, di tmurt-is ur yessin ara di lec-is akkin. Ula d lec-nni... wissen a Rebbi ! Ussan-agi ieddan, nni-as : welleh ard awe ar din zi ad re. Kkre-d deg wass n lareba be zik, fe abrid. Nni-as ad nnse din axir : akken, azekka-nni a d-kkre meqqar imi ara yebdu ssuq. Xas ef uar, lakin ulamma li s leqel, ri anda ulac yakk tameddit ad ssiwe. ue. Nek, lada, tikli ur tt-ttagade ara : mara bdu tikli, ad i simmal ttserrien iarren-iw, lada s lbed. D tannumi. D ayen kan waqila i yi-d-yeqqimen d lfayda deg wayen xedme n serbis miliir : d aas ! Lewahi uzizbu, yetta-iyi lal wwe tiilla-nni n wedrar ideg ara s-yejbu bnadem di liha-ya er liha n wakkin. Lakin da akken dimi ttqarib ad as-ille, yawi-yi Rebbi sskade akka d akessar, lakin, akkin, agemma i wasif, seddaw da talemmast n wedrar, almi i yi-iher, a Rebbi ! ma d seba leswaq i yemen ur xeddmen ara akken s laci ! Ulamma yebed fell-i d ddeqs, lakin wali : d taddart. Meqqret mai d kra. Tu akken d taezfant : tebda akka cwi di lemqada tama n wasif, syin ar ttalin yexxamen-is almi d kra n tqiccurt iwumi tall ahat akkin. Lakin, makken tebda eqle taqubbet turef akka cwi, mesub ttaqernit er da. Sakin,... sakin, tabe, d ayen iss i bedde dehce . yewwe-iyi-d si tlemmast n laci-nni ut n bel am acemma kan. Walakin, ur yettili ara wanect-en n libad di tmera, ya lukan n walbe n lquyyad ne n wayen i s-yehwan. Mara ssekde, taqubbet-nni iwumi zzin sya d sya, am uweuf mara d-yennel, lakin, lemer ri zzyaa ne zzerda texdem akken s laci. eddre dagi ur-ne i zzyaa n tacurt ur Jeddi bu ifellaen, lakin ayen la ttwali ass-en, ur as-cfi ara ri-t di ddunit-iw. D ayen iss i bedde wehme. Yettak-d Rebbi lmumen i lmumen. Atta tqeit n lmal d-webrid abrid ukeus inhe-itt-id yiwen weqcic. Yawe-d ur-i, isellem-d fell-i, rri-as ; steqsa-t netta lada lxir yakk ameqran ara txedme deg weqcic, lemzeyya d lfe ara t-tesfee, am akken yea seksu d wudi, d mara k-ta d abeani di twurt-is, testeqsi-t ef iberdan ne d ayen yakk yessen din. Laun, d ayen jebe nek. Da netta tura... tura ... Tura, mi eddan wussan, D akken llan lhan : A wi yufan am ass-agi !...

2

Da netta tura, acal d abrid i... rri akken n lxir deg warrac, steqsaye-ten di lbeani ula xas cwi s lekdeb : yiwen d sin lekdubat er wiya yakk... zzayed nnaqes... Laun, ass-en, yelem Rebbi ar s tidet-iw, ula d netta yefe. Deg wakken yefe, yerratt d urfan, di syin yerra ttar s tsusmi, la yi-d-yeskad kan, itett seksu d wudi nni, la yi dyeqqar deg wul-is : a tebra tin akken ara yaru Rebbi deg uqerru-w ur ak-tt-mmli d tamsalt alamma tcedha-tt ! Yual laun yehda-t-id Rebbi, _ri a t-id-yehdu_ yinak : _Ur tessine ara Ccix meduli ? ad ay-d-yenfe Rebbi s lbaaka-s ! Ur tessine ara taddart-inna iwumi qqaren Tizi n tfilkut ? Segmi i yas-ualen wurfan d lanna ur-i yettu yakk tieen-is la t-yettraun, yeku-yid sakin. Zi, d akken tt-cukke : ttaqubbet-nni i d ssebba : taqubbet-nni d Ccix meduli, lwali yakk ameqran idurar-nni. Tinna d zzerda i yas-uqmen, yerna ad ass-en n lareba d tazwert kan i d-zzewren yemzuya i uzekka-nni n lexmis. bel-nni d acal n tyugin iebbalen dttawin mkul tarbat d ansi d-tekka. Yerna yemla-yi, ma yehwa-yi, ad awe ar din a d-zue, di ssyen ument umubilat ar iyi ssiwen d-webrid-nnien azekka-nni be alamma d lexmis. Yernu, lxattima, yessenet-iyi ula d iberdan iss ara gezme di syin, ad leqe er wemkan, ma ele i lmereb. Lhaun, zdeffir seksu d wudi nni, fki-as isegra igeu. Aqcic yetbe lmal-is. Nek ubbe. Wissen acimi, d akessar i yi sseyuyen akter. Walakin, dien, mkulci d tannumi. Mi yeli yiij, zegre i wasif. Di syin cwi kan akka usawen bdi kecme laci. Ttagade anekcum er taddart tabeanit mara yili deg wussan-nnien kan akka menwala, ideg ara k-id-sskaden kan ke wed-k. Yettili wanda, xas d abeani, ur k-ssinent ara, ad a k-d-qqarent tlawin meba ! leslama ! yerna ad ak-ssenatent allen-nsent ma d tizegzawin ne d tiberkanin ; yettili, _di taddart-nni kan er tin tt-id-isuman_ wanda... iyiiebbi Rebbi ussen-iyi-d yergazen di temmar s lekmal, ma refde kan allen-iw nek ne lli imi-w... mebla ma nni-ak ! Lakin, ass-en n zzerda, d ayen nnien. Akken tebu tili bia-s, taddart-nni n Tfilkut, ne isem-is, wwin-tt yemzuya. Ali tadre, ne u akka n wakka, ula wi yak-d-yegren tamawt. Am izenqan n temdint. Tabe, taddart, seg wakken tebda d asawen, tettwazel akkin, imi d ixxamen-nni kan n yemraben at meduli i d-iqerben er tqubet. Ma d tagi, da d nettat i d-yezwaren, am akken ara tqerre i wayen ara iteddun er warraw-is. Da, ixxamen-nni imezwura n warraw-is imraben at meduli fehme-ten ur bnin ara almi i iqass larcitik . Banen, kkes-iten ffer-iten, d lebu-nni ttafe ala di temdinin am Lezzayer ne di Fransa. Sin lelyat, lakin ttbanen-d am akken akter i lmend iecciwen-nni i ten-id-yettamin. Lada, segmi d-yewwe webrid urumi almi d zdat-sen, umubilat ebsent er erf akken d azerbabu, s tidet a d-yemmekti bnadem ilbulbaen-nni n Paris ! Ma yehwa-yak, d aegge-nni kan n laci, lakk lada, d-useeg n lia d bel i yi-dyesmektayen nek, dayem, taacurt ur Jeddi bu ifellaen. Sennig webrid kan da, ttaqubbet. Sennig tqubbet, d tilawin : d aba akken, yezzi-yas wefrag umezzir kan, mesub akken kan ara yettban d led. Tabe, irgazen kemen teffen din : wa ad yawi tabult d lesfen i yelli-s, wa d afenal nlqahwa i yemma-s. Tabe uqmen-asent ula d yiwen deg yemrabennni da waqila am ccambi : la yettazzal gar-asent, aqerru-s eryan, aqendur yebges er nnig tgecrar, tidi tesluex-it, aekkaz deg ufus anect ilat la t-ireffed s igenni, yesmermu fell-asent ad as-tini ur d-yeaa yiwet. Akken yebu yexdem, caqlalat d yemceiwen, d tukerat d imeawen d-ucetki llan kan. Ad ini ulac wiettben deg iqeddacen yakk yettawan din am netta. Almi ula d yiwen weqcic, anect umeksa-nni n teen, lakin wagi d araymi : yesafel ccambi-nni, yekkat yettedday ger temarin, yestemil s nneyya-s kan,

3

ijebbed-d seddaw weca-is tisendyaq n zalami, yeznuzu-yasent, yettemqella yid-sent ef ssuma : ni... "maci nwa" ne ala ? Laun, laun... da s ur tilawin-nni i d-sli i kra imeslayen akken, d asefru, yeel Rebbi a d-un d nitni yakk mesub i d ssebba n tmacahut-agi... lakin,... almi d-zue taqubbet... Win ara yebun ad izu lwali am winna akken ilaq, yeni akken ara yeel zdaxel n tqubbet s yiman-is, ur as-yettextir ara taswit n lketra n laci, n leri n wass n zzerda. Lakin, nek ur d-bni ara. Iun Rebbi, afe nnuba n tilawin tedda be. Ittei cwi lemqeddem-nni ibedden er tebburt n tqubbet, ula d netta s tekkazt-is : ur yettdeggir ara medden akken ara zerben, lakin yessefham-d lemmer d lebi win ikecmen di tebburt tamezwarut ad iger kan llweda-s er tsenduqt, ad izu iekwan n Ccix d Lalla Faima, ad yeffe di syin da si tebburt tis snat, ad ye amkan i wiya. Am nek am medden. Mi kecme nnuba-w, tamezwarut kan mmekti-d, _yerna ula d rria, ad as-tini_ asmi zue taqubbet n Sidi ebderreman agi di Lezzayer. Zi, ula di tmurt-nne ttgerrizen lecal. Tidet i Rebbi, yefe cwi nnif-iw. A bnadem, tamurt-ik d tamurt-ik : di kra n wayen yebun yili, a k-ie wul-ik mara tafe ifent-tt tmura-nnien. Ass-en da netta, ula i yini,... ne ula d ak-n-nni. Ufi ar almi d lemellmin, at ena s tidet, i yessnen ad eben, s lbenna, ayen la ttwalint wallen-iw. Ihi, rni nni deg wul-iw, imi yettban abe, lemellmin-nni ur ttilin ala di Lezzayer, ne ahat n Tunes, ne ma yefka Rebbi yakk n Lmerruk ! Mai d lketra n tbenaq, d tlellucin, d tenunin, ier tettili lmena. D lxetyar-nsent, yerna ma d lebi, cwi, lakk, lada, d wakken ara fent amkan ilaqen. Yerna waqila, tettual cwi ula er yedrimen. Lezwaq-nni n li, ef yiwen enf, yettberriq, eqle-t iu-d seg wanda yebed. Yerna, si lqed n wergaz d akessar, yezzi-d yakk, yente, ugertil. Ula d win, mai n dagi. Tafat tekka-d seg yiwen uselaq n ssa iud si tlemmast n ssqef almi da d sennig iarren n Ccix ef lesab usenduq yulin ef uekkas. Aselaq-nni n ssea, mi d-ifukk, d ahrawan, ad yesu deg ukessar d asawen tlatin ne d akter n tjebubin i tcemmain, lakin celent kan deg-s ma d xemsa ne d setta. Lakin, deg wakken yettemceal yakk, berka-t. Asenduq n Ccix, s lqed n wergaz dien s leli, deg uqerru s iarren, tdel-it s lekmal rrda. D rrda-nni yakk waqila ier tettili, yerna, ula d nettat,... er yedrimen. Deg-s mkul enf d nnwul, lakin ula d nitni s lmizan, mai d axalu. Mi gre lweda-w er tsenduqt, ef li d-iqublen iarren-is, fe-d aca, ssudne-t, d lerir d aercawan ; zur, ay. Ur ssine ara d acu iwumi qqaren luber : wissen mur yelli deg-s, ne amek akken ? Di ssqef di-n, zzint-d i uselaq kra n tmellalin n nnem, anect uqerru n bnadem, rennunt i uberreq. Laun, ellqent ef leyu reba ne d xemsa telwain s lemrawat, ketben s ddheb, s-tarabt : ere a d-sneqe, ula d yiwen lxe, ggumma : werit. Sin yemdanen zwaren zdat-i : yiwen yenna-yas i waye : wwin-tt-id seg wexxam n Rebbi. Di syin, yenna-yas dien : Atan er-k uekka n Lalla Faima. Nettat, tesaem ur asttuqamen ara asenduq. Da, ula d akken, icebbe-it rrxem-nni yakk iss i yexdem : usu s lekmal d wefrag s-yezzin ala rrxem d amellal. Ula d ccahed, d tabla n rrxem, tekteb dien s tarabt. Si liha-yagi er tebburt tis snat, ehrent-iyi snat n temarin, ni s tuffra n lemqeddem, qqiment er usenduq n Ccix. Yiwet teef di rrda, tetthuzzu aqerru-s di zdat er deffir, tecbecbuc tdeu ; taye, teher-iyi tumm-d akka cwi uebbar ef llaju n lqaa, tuqem-it di twemmust, tcudd-itt, terra-tt s iciwi-s. Yiwet laa kan i wala di temert, ajgagal-is yettu akka n wakka, yestekik, ur fhime ara ma teteski deg wayen xedmen din s abe lemellmin, ne d lemqeddmin-nni kan i tt-

4

yernan s ur-sen : yiwet ssaa-nni tameqrant tebed si lqaa, ula d tin s lqed n wergaz ne akter cwi er daxel n lemri yetteluluq wejgagal-nni, iettseb : tak, tak, tak, tak ! Nni-as win ara d-iuen er din ad izu s leqel-is, ad iweed, ulayer isell ne iwali lweqt la yleu ? Wissen ?... Laun, ayen ur yezmir ara bnadem a t-id-yini dagi, da d ayen yakk yesan llmena ; d mara yili din, d mara twali ti : d tadukli-nni n temsal, d wemtitel ta er ta ; ad ini ula d rria, d tafat, d tsusmi ne d asbecbec, d-usettektek n ssaa : ternu, lxattima, Ccix. Deg uekka-s, seddaw tmurt, yerka d leqrun ayagi. Lakin a t-tettwali, sufella usenduq-is, yeleq s tuzi-s am win yemmuten. Deg iarren almi d aqerru tdel-it rrda. Iumm wudemis, lakin d ies i yees ; yeqqen allen-is, yecbek ifassen-is ef yedmaren-is. D nnefs kan i ulac : yees ies-nni n win yemmuten. Mi d-ffe d timendeffirt rni ssudne taneba n rrxem n tebburt-nni tis snat, qelbe-d afe-d iman-iw uale-d er tmera-nni n bel d lia, d iqahwaiyen-nni yakk n leswaq la yettemsawalen sya d sya. Di teswiin-nni i yas-qqare : Ad ak-yefu Rebbi a Niku ! (Niku d amezwaru yakk d-yesnulfan dexxan) : ad awen ifassen-iw lib, a d-ddmen igeu, a tcele, ad jebde deg-s am arab-nni ara yafen aman di ssea... sakin, a d-iwdent wallen-iw tullya. A wiran anda tella tqubbet-is ! Di syin, ezme ad ubbe er webrid ad bdu ad nadi albe n lmumnin ara iyi-srekben syin er lexmis almi sli i terbat n tlawin la ttdekkirent akka deg weba-nsent, lakin di tid iurfen cwi er wezniq yulin er taddart. Nek, usan-nni, a tettafe yakk leyub-iw uen d lekwae ketben, ama da d isefra, ama d timucuha, ama ula n wayen i yi-d-yeqqar uqerru-w. Cwi, ma yehwa-yak, s rreba-nni si er teqbaylit : akken kan bdi effe a tt-ketbe qqare-tt. Da netta, anda ufi ne sli i usefru, leqe d llqe, am win ara yettarran er tkufit. ri deg wanect-en ulac lxezna am tulawin. Uli cwi deg wezniq-nni. Tabe umen yemdanen nnien : mai ala nek. Qerrbe er wid ibedden fkan ameu-nsen er txuniyin-nni yettdekkien. Di teswiin am tidak, rant tezzin-asent yemzuya, d irgazen d tilawin, ssmesisen-asent ; da netta, ttwennient lecal. Ula d tid gerrzent tarbat ad ilint di tnac ne d akter. Ferqent ef sin lefuf. Teher-iyi, di ef-nni i d-izerren, tin deg-sent i yasent-yettaken isefra, sibda d-yettarra kan tiririt efnni wis sin. Yewwi-yi-d Rebbi ula d taect-nni ttennint, _lemer i yas-sli teeb-iyi_ d tin akken yessefruyen i yasent-yemmalen yakk i tiya akken ara tt-ebent. Mkulci dien d tannumi. Wala-tt tseffe kan i wudem-is, tesburuy s tmeremt, mara testefuy, tiya la d-ttarrant, thedde ula s wecmume i teximin-is alamma d nnuba-nsent. Yerna, laun, tesa ara tini. Mi yasent-d-axxre, wi, i-tt-in mazal kan d nettat i yettaken asefru. ubbe-d syin almi d yiwet n tmerust da akka tama n tqubbet, qqime sennde er-s. Ssawle-as i uqahwai, yewwi-yi-d lqahwa. Kkse-d lkae, nni-as ma yella kra smene deg isefra-nni yakk iwumi d-sli. Nek, lada, ur-i aqerru... i ccfawat... d ayen kan ! Awal ur ktibe ara, xas ma nni-as kan bqa la xir ! D nek i yluan Sliman d amezwaru. er meyya lumaye fehme-t n taddart-nni. Taneggarut yakk, d aqummec-nni kan yeqqummec ula d netta er tmerust, tagelzimt yeef-itt seg uzzal ; abenus ulac, am win kan ara yewwten ad ieddi, si tmazirt s axxam. Isem-is n tidet, ur t-uhde ara ur t-mmli... imi d nek s yiman-iw ur t-ssine ara ar ass-a. Tabe, ur yewwi ur yerri i tmacahut. Teher-iyi terbat n yelmeyen ffen-d seg wexxam n yemraben n Ccix. Di reba ne d xemsa yid-sen, teddun ad rekben deg yiwen deg iaksiyen-nni iebsen deg webrid. Llebsa irumyen tettwaqal ma d tin akken yettnuzun kan ukazyun di ebat n leswaq, ne ma d tin yettwaxedmen i bab-is s lqiss ur bab n ena. Tlata ne reba deg

5

warrac-nni n yemraben, iqerrra-nsen eryan, acebbub yemce di tnafa lakin yexreb, iban mai d zzux : d tannumi ; ula d ikustimen llsan, ideg ur d-ccqin ara, d tin i d llebsa-nsen n lfer n mkul ass, yerna segmi tteklen almi xtaren ula d ane i yasen-ten-ixaen. Ad sun di ecrin ar xemsa u ecrin sna er win meqqren deg-sen. Ula di ifa-nsen, am akken a tini d inebgawen kan i d-usan s axxam-nsen. Uran almi yuli d amezwaru, win deg-sen yelsan ibenyas, iban ileb-iten, rnan rekben nitni, aaksi yeqle. Neqe er Sliman, steqsa-t : _A d-yelfu da n warraw-agi n Ccix ? Ihuzz kan aqerru-s, yin ak : _lh ! Fehme-t deg wid ur nemmel ara ad suqqten ameslay. Wammag nniqal eme ma yella kra d-wwi s ur-s. Uale almi d leqwae-nni : da d nitni i yi-d-yessasen tamacahut. Taswit, yua-d ur-i, yessers tagelzimt, am win ara yebun a d-yesked er lektiba-w, yin-ak : _Wala-k si sgellin... i la tesmesise i txuniyin... tkettbe ! ni d ayen ttdekkirent ne... Ula d nek huzze kan aqerru-w, nni-as _A yih ! ri-t di syin akkin d ayen, ur iyi-ttensar ara. Yin-ak : _Ihi, s tarabt ? Nni-as : _Ala ! Yin-ak : _Ihi, s trumit ? Nni-as : _Ala ! Lakin, segmi t-fehme icukk ni ttkellixe yis-s, stebe-as : _S teqbaylit ! Netta iwala-yi s tidet-iw, nek wala-t ur yessin d lmai ula d lexut, segmi ur d-yemmi ara er wid-iw. Da... d netta kan ief ttnadi ! Ddme-d yiwet di seba u sebin n tewriqinnni ttawi yid-i : mebla cekk, ar d-an d isefra-w nek, uqerru-w. Lakin, yiwen lekteb er wiya yakk... zzayed nnaqes ! Nni-as : _Sell-asen-d i wigi, n Ssi MuuMend !... Akken dimi yas-fukke, yin-ak : _Ad ak-yefu Rebbi ! Nek, d ayen i wae. Rni lxattima, akken ara t-ssimne d lmai, ri-as yiwen usefru n yimiren kan : A Ccix-iw, di lenaya-k, A meduli, ay izem, Tnefe-a s lbaaka-k, Teful-a ma d ayen nexdem... Segmi d-yea yessen-it axir-iw, ur i-yunif ara ad as-d-kemmle. Lakin,... sibda ttrau ara d-yini, zi netta a leqel-is ar yu abrid nnien. La yeskad kan s ifurkan-nni n tmerust, yettawad wed-s wed-s : Tnefe-a s lbaaka-k... tnefe-a s lbaaka-k; tefu-a... Nek sskade deg-s : ur iyi-illib ara di lem : ma... kkse-as tamart-nni ur iseel ara, d liala-nni yakk ufella, mazal ur iyi-ilaq ara ad as-ini dda . Iban wudem-is n win yeffen, yunagen, inudan timura. Ur yeri ara, lakin yera ddunit. Yela, iwala deg-s. Yesla, ijeeb, yerra s ul-is. Netta, d tin i d leqraya; ayen nnien d lektiba ef lkae, am win ienen adrar di tewriqt. Tabe, laun, d ayen d-efe s ur-s ass-en, asmi i yi-d-yewwi tamacahut. Yual yezzi-d ur-i, yin-ak :

6

_Ke, fehme-k mai n dagi. ri yiwen-nne yakk, lakin... ur yedil ara. Mai d ecra ne d ecrin n at taddart-agi-nne i d wi edle, i d wi hedde ; lakin, nettawe ar tamsalt n Ccix, am akken nekkat netedda-yas. Nessen-it kan d lwali n wedrar-nne ; arraw-is ass-agi ur a-d-itekk seg-sen ala lxir. D syin akkin, a bnadem, ma d lebi, ader-it-id kan am ke am medden. D acu ara k-yawin a tnadi, d lemtel, ansi d-yekka, d acu i d taqsi-is, amek dihin amek dagi ? Nni-as : _D tidet. Tabe, akken tenni, yiwen-nne yakk. Ad ak-ggalle, a nek s yiman-iw, di tmurt-inna-nne... Yin ak : _Ma tessne leyat ula n yiwen di lawleyya iss i tettgalla ? ri : ma yehwa-yak, ula d nek, cwi da seg wakken k-wala... ur tettxalafe ara wiya, i bi ad ak-ku ef Ccix meduli yagi-nne. Yerna, aas aas, tidet i Rebbi, imi la teqqare tkettbe s teqbaylit, tketbe isefra ttawin fell-as... ih, isefra-s... Lada, mara s-qqaren : Tnefe-a s lbaaka-k, tefu-a ma d ayen nexdem... Ih ! laun... teri ?... Wala-t dien iawed-as amkan i tgelzimt-nni ines, iqeed-itt akken ur tettembiwil ara d lmai, igerrez tiimit-is netta, da ula d nek yena ufus-iw... taqubbet n Niku, ddme-d yiwen , mekkne-as, yeddem ula d netta yiwen : fki-as yecel ; cele ; yin-ak : _Mara mlilen sin ur nemyussan ara d lmai, qqimen i lheda, ran ad mfaraqen deg wass-en, ad ini yettili gar-asen nnib n tidet. Nek, laun ad ak-ini : kra n win ara yhedden, _yerna a d-yelfu ula d win ara ykettben_ almi di ddehn-is a tettwaellet tweslaytnni-ines. Win ara k-yinin ihedde kan, ne iketteb kan i yiman-is, ihi tili da ulayer yakk yessembiwel imi-s ne afus-is. Da netta, ad ak-skiddbe ma nni-ak... ur-k anda tetawade ayagi ara k-ini ef Ccix, ur-k a t-teku, ur-k dihin, ur-k dagi. Ala ! d lekdeb, ma nni-ak-t. Lxattima, ihi ad, imi... tettwaktab teqbaylit, i yi-d-yenna ddehn-iw, ahat... ahat... Yerna laun, ni nek ula d isem-iw ulayer t-tissine. Awi-d kan ma yella kra... uellet ! Sakin, ke a mmi-s n tmurt, ebber aqerru-k ! Tegra-d deg wayen ara k-dku, ma d ayen yellan ne... zeggde, ne snese... tfehme ur a-yecrik wara n ssuq : ma yehwa-yak yakk, el-it d albe n tmucuha-nni n walef lila u lila, di syin tue er tmurtnwen, nek s axxam-iw... Ni akka ?... D tazwert-nni i d-yezwer akken yakk i tmacahut-is , akken yenna, iss i nek simmal tmenni ad iyi-tt-id-yawi. Di tezwert-nni i t wala d acu n bnadem deg-s, d acu i d leqel-is, almi ufi ilaq-iyi ad issine ssuma n wayen yakk ara yi-d-yini di syin d asawen. Yerna, lada, deg wakken yekkat akken ara yessirxes awal-is netta s yiman-is, i simmal nek yettnernay ur-i. Yin-ak : _Teri imraben-nni iuen sgellin deg uaksi ? D leqraya i qqaren, di Lezzayer ne wissen anda, ffen-d yakk, ne a d-ffen, wa d bugau , wa d bib, wa d ajenyur . Ala ameqran-nni deg-sen i d lqayed-nne da. Ala amecu yakk deg-sen, yebes yakk deg wexxam, da lechu-agi kan ineggura, la k-qqaren si tura yebda ihedde ! Yenhewwal cwi leqel-is : am akken ni d netta ara yefen amkan n jedd-nsen, Ccix. Wissen ?... D acu kan, jedd-agi-nsen da, Ccix meduli, ur yeri ed ma d meyya ne d mitin ne telt meyyat ssna ayagi deg yemmut. Nek s yiman-iw ufi-d baba, _ad as-yefu Rebbi !_ yin-iyi kan : Ccix ? N zik,... zik... zik !... Baba, s yiman-is... Laun, jedd iekku i jedd, d aya ! Da netta, zemre ad ak-ini ar deg warrac-agi n yemraben s yiman-nsen, ur wala ad yili win a s-dyerran s lexbar s tidet... D ayen iss i, nek s yiman-iw, akken ara k-iban, amek d-wwi s lexbar, ilaq-iyi... d tamacahut uqbel tamacahut... Deg yemraben-agi nnien iwsawen di taddart, at Ssi Belqasem, yella, lewam-agi ieddan, yiwen deg-sen, Ssi Ccrif, nemxala nek yid-s, ma yehwa-yak nemabab am atmaten. Lada, nesedda nek yid-s kra n teswit akka di Fransa, nemyexdam lxir, yerna,

7

laun, yufa-yi di kra n temsalt akken n ddiq, almi, taneggarut, asmi d-nual nemlal di tmurt ad ini iel-iyi lxir lemum-agi-ines. Tabe d lemum-is-agi yakk i d wi yeba i d ssebba-s almi ass-agi ideg nella mazal-it kan netta di Fransa, ur ri yemmut ne yedder... Yibbas, ni yettnadi di leqwae-nni yakk iqdimen n wexxam-nsen, la d-ijebbed deg walbe isendyaq ne n tkufatin, almi yufa kra n ttaftart akken d timcerregt yakk, lada yessenet-iyi-tt. Da ifukk-itt kan s leqraya... Sakin, tfehme ayen yufa deg-s i yi-d-yeka, ara k-d-iwde tura nek. D acu kan, tattafttart-nni ar tettwakteb s ufus n yiwen di lejdud-is, isem-is da Ssi Belqasem, yellan d netta i d Ccix n lame n taddart n Tizi n tfilkut-agi asmi tt-id-yekcem ass amezwaru yakk Ccix meduli yagi. Lakin, d acu iss ara tt-yamen bnadem tettafttart-nni, d Ssi Belqasem nni i tt-iketben, iekku-d ef yiman-is, yettqirri-d d aqirri ef kra n temsal akken iss i nniqal ur msedalen ara netta d lwali n wedrar. Laun, ni yual Ssi Belqasem-nni almi yas-d-yerra s lexbar i Ccix, ne ahat, er tneggarut, mxalaen d lmai : Sakin, uqbel ad yemmet d netta, zdat Ccix, yeef yekteb yakk ayen yera. Da netta tura nek, belaa kan ad ak-tt-id-iwde ef lesab n wakken i yas-fehme, yerna s tmeslayt-agi -inu kan, ara d-yeun telha ne d iri-tt. Wammag ef wayen yellan d lecal akken ran ri awi-d ma awde-ten-id akken ttwaketben. Ihi tura ula d nek, ulayer yakk d-iwde : ad as-anfe kan i Sliman a d-yehde d netta, dinna, er tmerust-nni. Da netta yual, di timit, isenned d asenned, yin-ak : Mai da bu Leu i d isem-is s tidet. Netta... n At... flan : ttu amek akken. Asmi i d-ilul, baba-s d-yemma-s gan-as med, lakin ula d med nni yual yettwakkes-as : yeqqim-as-d kan yisem-nni i yas-gan d arrac ass amezwaru : nniqal ussan imezwura ssawalen-as bu ileuen ; di seg-s er da, ualen gezzmen deg wawal, qqaren-as kan bu Leu. Walakin, yukal isem-is. Argaz, asmi akka yewwe ur yeri bnadem ma tlatin ne rebin sna di lem, ne wissen akter ne aqell. Argaz, ulamma yewwe anect n wejgu di lqed, almi ad as-tini uint-tt tuyat-is, iberru-yasent kan er lqaa, mazal-it kan iberru i ileuenis, yezzuur icua-is di lqaa am asmi yella d aqcic amecu, mazal-it kan d lebda yessurug ileddayen d wexlul alamma yedhec bnadem ansi i yas-d-itekk wanect-en imetman. Sakin, anect-nni yakk yettual s abru uqendur-is iss i iseffe imi-s d wanzaren-is. Da netta, aqendur-nni-ines a t-teqle acal ideg t-yelsa, ma temn yyam ne d xemseac ne d aggur, ala s lesab n wakken yurres. Ma yella wi yas-yennan : A bu Leu, aqendur-ik yumes ! netta ad as-yini : Ih ! ih ! d tidet waqila : a irem waldi-k a dda flan ! irem waldi-k ! Tameddit- agi a t-ssirde... Irem waldik! Medden yakk, yeqqar-asen dda , ama d win t-ielben ama d win yeleb netta, ya lukan d tizya n mmi-s. Ayen ixu di teci ne takayin ef yiman-is, yettarra-t di ledaqa d yiles aidan : mselxir, a dda flan ! Leslama a dda flan ! Ma yufa ula d aqcic yeqqim, ieddi fell-as meyya iberdan, i meyya iberdan ad as-yini : A salam u likum ! Imi-s mai ad yeyu ; lakin, ahat da imi d ayen kan i d tameslayt i t-idyettaayen ger yemdanen ass kamel. Mai d tamusni ara d-yelfu ur yessin ara akken ara d-yehde am netta am medden, walakin ur ieel ara bnadem yiwen am netta ad yissin i tmeyant d tmeqrant, ne ad yeneq s laqel d lmequl, ala di ddra n ifa-s d lqed-nni-ines umextaf , _akken a sqqaren_ d ileddayen d ileuen-nni yakk, ur ri amek akken iss i laun, mara t-twali, ad as-tini : Wagi ur ttkale ara fell-as ula d tayai ad iyi-tt-yeks ! Di ddra n ifa-s kan !

8

Netta, lada, er tezi-nni-ines iss i kra n wayen ara yels yettiwzil fell-as. Yerna-yas Sidi Rebbi aqemmuc anect n tejmat. Segmi wezzil ucenfir-is ufella, ne d uglan-is i ymeqqren bezzaf, reffden-t, aharen-d ifenaren-is d lebda, am wid n uewdiw mara yelli imi-s : d lebda ad as-tini yettaa, yerna tabe da ula d netta ulac taswit ur yettaa ara. Ama d iij ama d ageffur, ama d azal ama d asemmi, bu Leu baqi yefe, baqi yettaa. A ternu, _d leayeb a lexliqat n Sidi Rebbi !_ win ara yilin ur t-yessin ara iwali-t akken anect-ilat, s uqemmuc-is anect n win n welem, ad yeel lemmer a d-yeneq ad rgagin leyu di taect-is, a netta, yu lal leq-is d arqaq, d uziq, am win n teqcict-nni tamecut. Mara yzad, mara yere iman-is, yetteggi, a Rebbi ma yecba tiwua-nni uyai ara yeef bnadem i tmezla. Da netta, ma yettsuu di lqern n taddart, ke a bnadem di lqern nnien, a teqle d bu Leu ayen yu kra. Netta, lada, yezga yetta-it kra. Xas ur itebbi ur ie, xas lemmer d lebi-s netta tamurt yakk ur tebbes ara di tea, walakin, da seg wakken kra n wanda yella lhem, kra n wanda yella wemcum, a t-id-yessegri deg uqerru-s. Winna, d ayen iehren, d netta i ymeshulen. Yettwaqar, yettwargam, yettwwat, ur kra n win akken yeran iman-is ala netta iwumi yezmer. Taddart n Tgemmunt s lekmal di lqern almi d lqern, s-wergaz s tmeut, s weqcic s teqcict, akken llan, ssnen-t, ran-t, xas akken anect ujebbad, ula d tayai ur as-yezmir ara ne, laun, ur yesi ara n wul iss ara s-yexdem kra. Da netta, almi ula d arrac, win yekkren deg-sen yinas : Susem, ne a k-wwte ! Netta, sakin, ad yesneni kan ad yettellil : Ala ! a dda flan ! Ala, ttxilek, ne mulac ad as-cetki i baba-k ! Tameddit, mi yemlal d baba-s n weqcic, ad as-yini : Ahya a dda flan, di lenayak , kem mmi-k, yeba ad iyi-iwwet ! Irem waldi-k a dda flan ! D tierci ideg ixu ? Wissen d acu i d tierci ? Ma d win yekkaten, yeebbib i medden, yettawe, ne d win yettakren, yeskiddib, ixedde ? Bu Leu, ur yeic ara, ur yeic ara d lmai ; ne mulac, ma d win kan iteben arumis, ixeddem, iac am netta am medden, ma d akka kan, ihi, bu Leu ur yelli wi t-ixuen. Ur yeslib, ur yeuggen : ur tesi i yxeren ama di leqel-is ama di lefhama-s. Ayen ssnen, ayen ttwalin libad, yessen-it, yettwali-t. Yegra-d di lecal, di naye n temsal-nni yakk d-yettnulfuyen di lewam ineggura, iwumi d-wwin s lexbar imeyanen yettinigen er mkul taddart, netta ur ten-yessin ara, ur asen-ifehhem ara imi kan lemer yeffi ula di taddart-nsen kan er berra. Deg wass mi d-yekker almi d asmi akka d argaz ameqran, ma tenni-as : Anwa i d lqern n ddunit ? Ad ak-yini kan : d adrar-nni ideg d-icerreq yiij lakk d win ier ielli. D ayen iss i da netta tetta-it-id kan tsusmi. Wamma lukan d tid yakk ixule netta di ddunit-is, lukan, d lemtel, d uccen, amek yettaker lmal, ne d amaiz amek t-yekkat bu ferda, ne, laun, anwa asigna iss ara d-yeli ugeffur, lukan d tigi yakk i d wi yemaca si temi-s, tili ur yelli wara yagad, ama di tmusni ama di lheda. Walakin, segmi timeqlellac-agi yakk ur sint ara lmena, ijme-itent kan i yiman-is, sakin, itelli kan arquqen-is, yesmesis, ne yettneni mara ysell i walbe imeslayen iwumi ur yefhim ma d leeb ne d acu. Ne, ma yella wi yas-d-yeslan yettaa, iegge-d fell-as, ad izemme icenfiren-nni-ines s bessif, ad iteffer uglan-is s ufus-is, ad yettqerri kan i ileddayen, a d-yesseli ayen iwumi yezmer n lezen ef yiman-is, am win ara s-yinin : Atan, a sidi, ula d udem-iw, ula d alleniw, ad asen-kkse taa ! Yerna, s tidet, lmehud-is ixeddem-it akken ara yettban uqadum-is n bnadem yeteqqlen. Lada, netta, deg wul-is, lemmer yettaf, d akken kan d laqel, d argaz am yergazen, ara tttwalin dayem medden. Walakin, akken yebu yexdem, bu Leu... d bu Leu, alamma d asmi ara yemmet...

9

Yibbas kan i yere akken ara d-yeneq ula d netta s lmequl, akken qqaren, walakin deg wass-en yecef. Ass-en qqimen dien akka di tejmat, deg waas yid-sen, netta di tekat-is. Taswit, isellasen jebden-d awal ef kra n temsalt akken n tfellat ideg yera iman-is netta yeubbej yerna yessen. Isell-asen la ttemjadalen, ttemnamaren, netta yetta-it lal a s yiwen umeslay kan ara sen-d-yini a ten-yefru akken ilaq. Di syin akkin, yetta lal yewwi-d s lexbar kra n win ara yebun a d-yehde ilaq alamma yezwar-d di lleh mella lik a raul lleh ! Sakin, widak la hedden, ttemalaben, ttemxaaren ; netta, ul-is yea-t, imi-s iea-t ; d ayen : mai d ayen iwumi ara yeber. Da netta, s wergigi, udem-is d awra am lmegget, yelli-d imi-s s bessif, ur bnin ef yiman-nsen, almi d-yeneq : _Lamalik a raul lleh ! Sakin... sakin, lemmer d igenni id-yelin ef lqaa, tili wissen mad xelen akken wid-nni yakk yellan din. Nniqal dehcen kan, la sskaden deg-s ; taggara-ya, yeereq yiwen s tea : wiya unden er-s akken llan : la ttaan, ttaan, tajmat yakk tettaa almi laun ban ad fellqen. Yual yiwen, akken yettaa, yekker ijem-it s tebayt, bdun wiya ad jemmen tibayin ula d nitni. Bu Leu iwala akken : yera ala ma menen-t iarren-is : yerfed ajerbub-nni yettuqam ef tuyat am ubenus, yeef-itt d tazzla, la sen-d-yeqqar kan : Ala ! ala ! a dda flan, ala, di lenaya-nwen ! irem waldi-k ! Laun, ula i yexdem bnadem : xas d lebd am libad, xas yesa ul am netta am medden, yetta lal ifut wifuten : bu Leu, isem-is bu Leu alamma d asmi ara yemmet...

10

Tadadact. D lewhayem di lecal ixeddem Sidi Rebbi. Win ur nessin ara Tadadact yemlil-itt-id, yili wi s-yennan : tagi d tameut n bu Leu, yezmer ad ixaer s uqerru-s ar d lekdeb. Acimi ? kan akka kan. Mi tt-iwala ad yini : ur tenim tagi a tili d tameut n yiwen am bu Leu. Walakin, d almi qqaren : yufa wemger titar-is : kra n wayen akken ixuen di bu Leu tebbi-t nettat. Ma d ayen yakk yesa izad, ad as-tini d nettat iwumi t-yekkes ; ne ad aca ma tefka-yas-t nettat s lebi-s. Qqaren-as Tadadact da ef tewzel wezzilet. Lada, tettban d tawezlant aas aas i lmend n wergaz-is mara tebded tama-s. Netta yessurug d lebda aman seg yimi-s d wanzaren-is ; nettat da tekkaw. Tekkaw yakk, d lmai. Deg iarren alamma d aqerru, tekkaw, teqqur, ad as-tini ula d idammen-is, er daxel, s ma leun. Da netta ahat d ayen iss i tettban d tawrat, d tameefut : di tqejjirinis alamma d iesmaren-is, ala isan kan ara tettwali ttemmbiwilen. Lakin ad yele win ara yelen txu di ea ne tehlek d lmual : ama d anebdu ama d ccetwa, lemer tt-yeqri uzal ne usemmi. Lemer tt-id-teccif tidi ne tergagi ; lemer tehlik, lemer tt-yeqri uqerru-s ne i tt-tu tawwla. Ayen i yas-yewwi bu Leu bezzaf d aqemmuc : nettat da ad as-tini ur tesi ara yakk. A Rebbi, ma tekcem deg-s Tdadact, trennu tzemme ticenfirin-is er daxel, da ad as-tini ixa. Yerna, xas tetett, xas tneeq-d s yiwen wawal ne d sin, tumas-is mai yella wizemren a tent-iwali : alamma yewhem bnadem amek tteffe lqut-is, amek, ansi, d-tessufu imeslayen. Yerna, tabe, nenna-t-id, a Rebbi ma tenna-d yiwen ne sin imeslayen deg wass : alamma tettware kan, s ssebba tameqrant. Ma d bu Leu, thedde-as kan s wallen. Mi tent-id-terfed kan deg-s tesmuqel-it, netta yera, yefhem d acu s tenna. Da netta ad yili bu Leu yesneni-d d wezniq azniq, yezzuur-d ajerbub-is di lqaa, yesmiriy-d isusfan ef tamart-is... Akken dimi ara d-yekcem s axxam, tefka-t-id tebburt n wesqif-nsen er daxel, tqabel-it-id Tdadact, da argaz ad ak-yeher ibeddel akken ma yella. Welleh, bu Leu-nni ! Welleh, ileddayen-nni ! Yekkaw yakk deg yiwet n teswit. Ifenarennni-ines ualen er daxel ; laun, udem-is yakk teli-d fell-as d ifa-nni n leqel ief yettnadi di tejmat ur tt-yufi. Bu Leu laun yual d argaz am yergazen imi kan tesked deg-s s-wallen-is Tdadact ! Netta lada, mai d argaz-is kan i tessedhac akken s tqadumt-nni-ines n tkeurt : ni mai d lqed aezfan ne d tuzert i ttagaden libad. Yettili kra er daxel n bnadem iss ara yessewac xas netta anect n taelt. A d-yelfu am lxuf-nni n wezrem. Akken Tadadact. Da netta, kra n widak akken yeqqaren i bu Leu : susem, ne a k-wwte ! akken dimi ara d mmlilen yid-s nettat, ad ssusmen, ad berrun i wallen-nsen am akken d izem i ten-id iqublen. D acu n lmektub, d acu n lwed iss i yessemlal Sidi Rebbi yiwen am bu Leu netta d yiwet am Tdadact almi mzawaen ? D ayen ur yezmir ed ad yefhem. Wissen ma d lwaldin-is, uqbel ad mmten, i yas-tt-yuen asmi t-mazal mei ; wissen d netta kan i tt-id-yewwin i yiman-is s ufus-is, deg wasmi d-yeqqim wed-s : ulac win dyewwin s lexbar. D acu kan, tabe, an-d myelaen, uqmen ddunit, zemren i yiman-nsen, ger cwi d waas.

11

Di taddart n Tgemmunt at Musa s lekmal, laun, ulac win mmetren, ulac win ier tenterra tmara, aca ma s lxedma-nsen, s ddre-nsen. Tegra-d temsalt n liala-nsen d biansen bbaygar-asen wed-sen deg wemna er daxel, winna, yeher lal, ama acen akken d lwaid d iseggassen, ar almi ufan iman-nsen madan, myeaben, laun gerrzen. ad bu Leu. meduli, _ne ad bu Leu, imi d wagi i d isem-is iss i t-tessen yakk tmurt_ bu Leu ihi, asmi d-yekker, yeher lal ur d-yufi iman-is deg widak-nni i tt-ikesben amalu asammer. A Rebbi, ma an-as-d imawlan-is cwi n wexxam ideg yettdari. Da netta, deg wass-nni kan ief s-ifukk cwi-nni n nnema i yas-d-an di tkufit i yebda yekkat ddunit tekkat-it, yettnadi akken ara d-yessis tamict-is. Lukan d ara t-ye bnadem a d-yeku s leqel-is ayen yakk yesedda di lewam-nni icerrek, yettfullu, ur at Tgemmunt, tili ad yesu mai d yiwet n tmacahut ara d-yawi. Kra n wayen yeksa lmal asmi i t-mazal mei ; kra n wayen yexdem tafellat deg yi alamma d i, kra n wayen yekrez ne yuec asmi imed cwi ; a Rebbi, ma ttaken-as cwi-nni n lqut iss i ur yettmettat ara di la, yerna ula d akken, ssewan-as uqbel tirit. Kkaten-t, debben-t, am akken ara debben deg weyul. Walakin ad as-tini d lketra-nni n lihana d lemayen-nni yakk i yrennun deg-s simmal alee-nni , d berru n tuyat, d usennenenni uewdiw, di lu ideg ara sent-iceffu deg wul-is. Ma belaa, netta yettnernay d anerni : di lqed d uqemmuc d-ileddayen d-wexlul ; d lxuf almi win ara yessetemlen yerfed afus-is zdat-s netta ad yebrek am tyazi. Almi d asmi i yas-tenna Tdadact : Tura, d ayen, berka ! A teixxre i tuccerka ur medden, a teddi a txedme ef wexxam-ik, a tili am ke am yergazen, ne... mulac, d nek i tessne ! Ieddi yexdem akken. Tfehme kan d ara s-ya* awal. Walakin, d acu ni i ur-s a tyexdem ? ur-s kan widak-nni yennumen ttawin-t ssexdamen-t s cwi n lqut ne i lbaaka , yual yeqqar-asen : A dda amezuz, mad iyi-tawim d amestaje, mad iyitettxelliem s wass, ne mulac ala ! A dda amezuz, irem waldi-k ! Da widak ad eriqen ttaa, ad regglen fell-as, ad as-qqaren : bu Leu tura ni d tisselbi ara yesleb ? Di lenaya n Rebbi, netta, d amestaje ? D tidet, ula amek yawi bnadem bu Leu d amestaje, d axeddam, am netta am ixeddamen. Ulamma d widak-nni da yettaan akken jeben-t, ran-t d letab n sin ne tlata yergazen iwumi, iebber netta wed-s. Walakin d acu tebi, a gma ? bu Leu... d bu Leu, ulamek... Yetta lal di teswit-nni ief errunt akka tigi d bu Leu, ulac akka am tura lxedmatagi yakk i ya-d-yennulfan si lemxala n lenas nnien. Ass-agi, aqcic amecu ara dyekkren ad yextir di meyya imukan ideg ara d-yessis arum-is, wamma imiren, ddunit yakk teme i bnadem ala s taddart-is. Ma day yella tewae, d at taddart-ik kan ier ara k-terr tmara, ama sxedmen-k ama... temmetre-ten d timmetrit. Ne mulac, taneggarut yakk d leqrar n win ara yewien yerna ad yebu ad yeef di nnif-is, ilaq-as ad yeffe tamurt-is, ad iu ad yinig. Tadadact d bu Leu ur elen ara akken ; ukin d yiman-nsen am akken ixer-asen ay. Asmi ixeddem cwi netta, xas lketra bael, i lbaaka kan, lakin, akken yebu yili, irennu-d cwi-nni n tleqmatin ne d sin iniman-nni i yas-d-ttaken at Tgemmunt am ssadaqa. Wamma, seg wasmi i yasen-yenna : ma d amestaje ? yual da ulac yakk, ama d talqimt ama d iniem.

12

Ualen ad ihi, ma yehwa-yak, ban a t-ezlen di taddart : nnan-as : Imi zik-nni d bu Leu kan nemmed-as i wudem Rebbi, ma d tura, atan yual d ameguz : yettagi ad yefk letab i yiman-is... ni d tukera ayen la yettaker ?... Tegra-d Tdadact : d nettat i yebbren almi ualen akkenni : tewwet ayen iwumi tezmer, txedem-it si liha-s akken ur ttmettaten ara di la ; xas d tameut, xas ur texdim ur ed, ur temmtir ed, lakin ur yeri bnadem amek tekkat s ta trennu s ta, alamma lxerum d cwi imensi dayem tessewjad-it-id. Lada netta akken ezzif i ytett : ef lesab n wakken meqqrit uqemmuc-is d-ifenarenis i yessebla. Sakin, nettat, mi testemel teffe cwi s tqemmuct-nni-ines ur ntelli ara yakk, ad as-te tabut ne taseksut alamma imce-itt s iudan. Lamena, akkenni mai d liala ara ydumen. Mai d yibbas a d-reel tikeckulin n wewren ne a t-id-ttbeddil s tqendyar-is ne s imeqyasen-is. Xas netta ur d-yewwi ara s lexbar, yettic kan deg wass er waye am zger, nettat tera : simmal trennu teef deg uebbe amek ara uqmen aqerru i ddunit-nsen : xas teef deg wawal-is ef wakken tebber i wergaz-is, tugi ad as-temmed a t-sxedmen at Tgemmunt am weyul ; xas teef kan akken di nnmara-s, lakin ide-d wass ideg yas-tewwe tfidi s ies, d ayen. Ass ad en yiwet n tremt, ass nnien ulac d lmai. A d-yelfu ur ttilin ara aas n yergazen ara yesun ber lakk d taert n yesan akken ten-seunt kra n tilawin. Da netta ihi, ass-nni deg wussan n Rebbi, akken dimi dien yemce tabut-is bu Leu, teneq er-s Tdadact, tenna-yas : _Ay-argaz, ilaq-ak a teffe. Netta mazal la imee icenfiren-is, iseffe ileddayen-is s uqendur-is : yelli-d kan deg-s arquqen-is, yenna-yas : _Ad... ad... ffe ?... Tenna-yas : _Ih ! A teffye, a tue a tnadi- ef yiman-ik : a tinige... _Ad... ad... ad inige ! Tenna-yas : _Nni-ak : ih ! u a tinige ef yiman-ik : u ffe di tmurt-agi, tnadi anda ara temlile d ssed-ik. Ne ni da s tidet d aeggun ? Ni teri dagi tura ifukk : ssnen-k d bu Leu : akken tebu txedme, at tmurt-ik a k-eqqren, a tent-rennun deg-k ! Akkagi i yexleq Rebbi ddunit : ma teqqime-asen kan d bu Leu, ad ttaan deg-k, a k-kkaten, hatayen, d lali, ne mulac,... twala ? Yagi la s-qqaren : yettaker, a t-nezel. Ihi tura da netta, ddwa-s d wa a tue syagi. Mai d tarewla ; yerna nekkini tabe ur ttembiwile ara syagi : a k-ru lukan alamma d nnger n ddunit. Lamena keini u, nadi ef lmektub-ik. D argaz am yergazen : ur tesi i k-ixuen. Ma tettwaeqre dagi, anda nnien tzemre a d-tessise akken d-ssasayen watmaten-ik. Yerna, laun, akken qqaren : beddel taswit, beddel tamurt, a trebe. Yerna, lxattima, aql-ik la tettwali, ass-agi tei imensi, azekka, ala Rebbi i yeran ! Xas d timmetrit, axir a tue er lbeani wala a temmetre dagi. Gri-d nek : mara qqime wed-i dagi ur tesi ar iyi-tebbe. Akken bu xedme i yiman-iw, ur k-id-yecqi wara. u kan ke ma tt-tbeddle ef yiman-ik. Xas d bu Leu, xas yeuggen yakk, xas, laun, yesle am tkufit, win iwumi ara teher akkenni yiwet am Tdadact, ilaq-as bessif fell-as ad yefhem, yerna ad yefk leq. Ar akka, nenna-t-id yagi, bu Leu, mara d-tede teswit n tidet, ma siwe kkawen wanzaren-is d yimi-s, ur as-yettu, ur as-yettensar wacemma di leqel d wab. Kra n wayen akken yakk i yas-d-tenna Faima, (netta deg wul-is ne bbaygar-asen wedsen issawal-as s yisem-is), kra n wayen i yas-d-teher, yufa-t d tidet, d abrid, yerna ikcem-as s aqerru-s akken yelzem.

13

Da netta, akken dimi ifukk, tessusem, netta yetta-it lal d ayen, yefra d ay-is : tennayas ad yinig, ilaq ad yinig. Yeu-d d ayen yelhan ne d ayen n dir, winna d nettat i yebbiren. Bu Leu, er Tdadact, am akken yetta awal llufan i yemma-s. Yerna tabe, almi yufa nnfe-is deg wakken, deg wasmi yebda Rebbi, i yettanef i yiman-is er-s am wemcic-nni amecu ara tettawi lall-is sani i yas-yehwa, netta ur yeri ur yugad. Da netta icawe-itt kan ef yiwet : _Ad... inige ?... Sani ara ue ? _Sani ara tue ? D ay ri nek sani ara tue ? A tinnat ! Ihi da ma d ara ddu yid-k, ulayer ! ni d nek ara k-yemlen abrid ? u s araben ne sani i k-yehwa nnien... _Araben ?... Anta liha ier llan ? Tenna-yas : _Nni-ak, a mmi, d bu Leu, a teqqime d bu Leu !... Araben ? Ni, am nek am ke, selle kan yis-sen. La k-qqare : u kan : u ffe tamurt tkecme taye. u, lu kan, anda a k-wwin iarren-ik, d win ! D ccer, a lmektub-ik ar d-temlile yid-s, anda yebu yili. Ni, tikli tessne a telu ? Ahat, s ma tagade uccanen a k-en ? Yenna-yas : _Yirbe ! ur-m leq. Ihi... melmi i m-yehwa ad ue ?... Azekka-nni, ass kamel Tadadact tettazzal, tkeem teteffe ; tettnadi-d yakk akka n wakka cwi n lqut d kra n tazart almi i yas-d-tesmed d ddeqs ara yawi d awin. Netta, si liha-s, ass kamel yesskad kan deg idurar-nni ideg d-icerreq ielli yiij, anwa deg-sen ara t-yefken azekka-nni be, almi d tameddit mazal d-yefri d yiman-is. Rrnun i-nni s lekmal qqimen-t i lheda. Teyu tettwei-t, tende-it di kra n temsal-nni yakk tera ixu. Ternu tekkes-as yakk abel ef yiman-is nettat. Terna tuhed-it ar d anda tt-yea ara tt-id-yaf aca ma temmut. Akken d imi, ttqarib a d-yeflali lefjer, tekker terr-as taylewt-nni n wewin ef tayet, terna-yas taekkazt. Msalamen. Bu Leu yeef abrid-is, yeffe i Tgemmunt at Musa, la yleu, ileu, yerna zi ar mazal ur yefri anwa adrar iwumi ara yejbu. Da netta, akken dimi yuli wass, netta aas i yela yagi, yetta-it lal yeffe tamurt-is, yekcem taye, yewwe yagi, yerna iedda-yasen-d i idurar-nni i yas-yeebbi Rebbi d lqern n ddunit. Di syin, sakin, yelu-d akken aas n wussan. Ass-a ad yens di tuddar, ass-a ad yees di lexlawi. A la d-ileu, ileu-d, ur yeri sani... A zi-nni, lmektub n Sidi Rebbi yettwellih-it-id : ileu-d, iteddu-d er dagi, er taddartagi n Tizi n tfilkut, er wemkan-agi da, laun, ideg akka neqqim...

14

Tizi n Tfilkut. Lexmis n wedrar-agi ara iemen akka d ssuq da azekka yetta-it lal di lweqt-nni tettwasemma d nettat i d tamdint tameqrant n tmurt-agi yakk ; d nettat i yekkmen, laun. Din i yezde ugellid. Agellid netta qqaren-as bu uqerru, wissen ma d aqerru-s i ymeqqren ne ahat ef lewaa yewe mai d kra ? Netta lada yekem di tmurt ala s lebi-s kan, s ddre d-udebbuz. ekkun ef sslaen imeqranen i t-ielben, xeddmen lbael di libad, walakin ulac win ara yessiwen i wayen ixeddem netta. Ur yesi cce, ur t-yessin d acu i d ddewla. Yessen kan win t-yesserfan ne yugin ad as-ya awal, ad as-imekken yiwen ne sin deg waklan-is, a t-zlun, a t-rren d iftaten, a t-id-awin a t-eqqren er wasif. Sakin, alamma d asmi kan ara slen imawlan n winna d bu uqerru i yas-iekmen s lmut. Laun, ma ekkun-d ef Ferun yeba a t-ebbden d Rebbi, bu uqerru, deg idurar-agi yakk, waqila yerna deg-s adar. ur-k yiwet n temsalt kan, yiwen lebd kan di ddunit iwumi yettak be d cce, ier yettual d lebd netta s yiman-is : yelli-s. Yelli-s, iemmel-itt xir n yiman-is, xir n Sidi Rebbi nni da ur yessin ara. Lakin, yelli-s-agi tzad di ifa, yerna lada ala nettat i yesa. Ma d taddart-agi n Tizi n tfilkut, di teswit-nni, d taddart kan am tuddar nnien. Wi yasyennan yakk a tawe akka tewwe tura ! Ulamma teqreb er lexmis, lakin imiren am akken tebed fell-as, ef lesab iberdan d lewabi. A ternu di teswit-nni dien iqeaen tterrin kan akka inani deg uzal qayli, lakk laun d lewuc imeqranen mazal-iten uqqten di lexlawi. Almi, laun, win ara yuen kan di Tizi er lexmis, alamma yesseseb i yiman-is am akken ara yezger i lebu. Tizi-yagi, deg-s sin iderma, lakin deg wakken meqqrit, emen taddart. Yiwen, qqaren-as adrum ufella, waye adrum n wadda, mesub, ef wakken zeden di taddart : wid, i usawen, wiya i ukessar. Ihi deg wass mi i tebda fell-asen ddunit, nniqal llan yakk bxir : teddukel yakk taddart. Ulamma sin iderma, lakin yezra Rebbi gar-asen rra d lufeq : mammalen almi, laun, tettwabdar Tizi n Tfilkut ger leac d taddart ur nesi ara yakk lemtel di kra n wayen yelhan. Nniqal... Yibbas, sin iderma-nni, deg yiwet n teswit, ualen d lefuf : deg wass er waye, teereq gar-asen tedawt almi... d Rebbi kan i yeren ! Ssebba-nni : d Ccix, Ccix n taddart. Amrabe yetta lal iceyyex fell-asen yewwe lefu n Rebbi, sakin tennulfu-d gar-asen nnmara ef win ara rren deg wemkan-is. Mara yebu ccian ad yezre times, _ad a-yenju Rebbi !_ ttishilent fell-as tsebbiwin ; lada mara yaf imdanen yecban lbaud, da s cwi kan a tt-yecel. Yetta lal at ufella san yiwen wemrabe qqaren-as Ssi Qasi, nnan-as a t-nerr d netta i d Ccix ; si liha nnien, at wadda, ula d nitni ur-sen amrabe, isem-is Ssi Belqasem, la ttgallan ala netta ma yceyyex. Sakin, nniqal yettili wakken ara yeme bnadem a tual a tefru mebla taxeart. Taggara-ya, d ayen, man yakk, bdan wid n dir walan d leqrar a dggrin di temcumin. Aqbayli yeshel i tifrat am ulac meskud ur d-yedi ara wawal n nnif. Ma day yella siwe yettwader-d yinzer, d ayen, ur iferru, ur ikennu, ur yettak ula d wab, alamma yerre d timeriwt, alamma yemmut. Lukan d i llin yemraben nni am Ssi Qasi, am Ssi Belqasem, d imraben s tidet, yerna ban lxir d lehna i taddart-nsen, tili da ulac wara tt-yefrun am nitni s yiman-nsen, lakin,

15

tfehme, ula d nitni... d leqbayel ! Ma yehwa-yak, ad d nnif-nsen i yzaden, d nitni i yrennun deg wesmerki ! Anwa, sakin, i tent-yuen yakk akter gar-asen ? Anwa i d-yean ihlek-it webel, tu-it lfeqa ef taddart-is ara yemyenen ? Tfehme kan : d lamin. Tabe ttadren-d isem-is ar ass-a : La Amer at Rabe : deg wakken ekkun fell-as, ttawin-t d awal, ef tmusni d lefhama, d-wab, laun, i yas-yefka Rebbi. Netta n wedrum n at ufella, lakin ur yeskid ara er wayen-nni : lxaer-is d wul-is yefkaten-i taddart akken tella s lekmal : yeggumma ad yeqbel a tefreq d lefuf. Da netta, asmi iwala Tizi tewwe am lxezna n lbaud, txu kan tergit n ssebba ara ttyessereqen, da netta yual yettru kan idammen, ad as-tini amzun fell-as kan netta wed-s ara d-yeli kra n wayen ara yerun. Iwwet s uellel ; yeef ef lhera n leqel kra n wid-nni yera d iqerra iderma, ama n at ufella, ama n at n wadda. Xas wigi s yiman-nsen ssnen-t, ran-t mai d win ara ymilen ne ara Yextiren gar-asen, lakin ulac liha iqeblen a terre di nnmara. At ufella bran i tilawin-nsen a wer ikeem Belqasem er lame ad yeal ula d taallit ar t-gezmen d iftaten, yerna ard snegren at wadda s lekmal ! At wadda emen ixxamen-nsen a wer yettqerrib Qasi ula d aqerreb kan er tebburt n lame ar t-sebben d asebbi, yerna ur d-in bu meu deg at ufella ! Sakin, u keini a win s-yeqqaren d nek ay d nek, af-as aqerru ! Tfehme, imir-n, mai d limin n warrac i ttgallan ! Lada s tilawin ! Tfehme, da netta ur yenit yiwen di lefuf alamma mfakaken... S akkin, La Amer at Rabe, netta qrib ad yemmet d amezwaru ala s webel. Lakin, ul yettebbien yettaf. Ass-en deg wussan n Rebbi, yees yenneqlab : yekker ef yiman-is am win ara t-id-yewwten-s ubeqqa. Tameddit d tameddit. Ifellaen yakk nnejmaen-d s ixxamen-nsen : snat n tjemmua, n at ufella d at wadda, yera-tent d lweqt ief ttacaent d laci. Yessawel i uberra n taddart, yenna-yas : _u er tiilt, berre-d i taddart s lekmal a d-nnejmaen tura tura kan er tejmat taqdimt. Inasen d nek, lamin, La Amer, i ten-yewaen : u ! Akken dimi d-iberre wergaz anejme s lekmal er teqdimt , da tamurt tefhem s acu n temsalt tameqrant iss i akka d-yezem lamin. Azzlen-d da netta akken ten-yexleq Sidi Rebbi, deg umezwaru almi d aneggaru. La Amer, xas iu meqqer cwi di lem, lakin, mazal yessebdad lqed-is aezfan. Tamart-is d cclaem-is yettebbi-ten s lekmal-nsen ; segmi icab yakk, yerna yettadar-iten, ttbanen mebid imellalen d imellalen, am sin ibenyas-nni da yettlus d lebda : rrnu dien d tamellalt temamt-nni itezzi i uqerru-s : da ansi d-iu bnadem, d netta ara iwali d amezwaru ger kra n wid-nni yakk i yas-yezzin. Akken dimi iwala taqaet yakk teu, almi ula deg iseddaen d leyu llant kra n tlawin i la d-yesseharen iqerra-nsent ; yerra-d s lexbar taddart s lekmal, mei meqqer, tede din : tamurt la tesbecbuc kan s zzhir-nni n leswaq, ttraun skaden-d deg-s melmi ara d-yeneq. Netta da yekker yebded, itekka er li-nni ier t-yu lal yeqqim. ef tikelt, ddunit yakk tessusem. Amkan, s laci, lemmer d ara d-teli tmellalt deg igenni er din, ur tettera ara. Lakin, mmuten yakk, deg umecu almi d ameqran, ttraun, ad as-tini ran, kucfen, ar deg wayen akken ara sen d-yini lamin ass-nni ara sen-d-tas tifrat, ara tbeddel s lekmal taddart-nsen. Di tmezwarut kan yenna-yasen-d la Amer : _Ay at Tizi n Tfilkut ! Ay at ufella, ay at wadda ! Yak ri tura ulayer settbe iman-iw akken ara ken-fru, imi d ayen, tugim a terrem di tennant-nwen; imi tabe, ula d bu uqerru s yiman-is yenna-yawen : ebbert iqerra-nwen wed-wen, ne a n-ubbe er-wen, a ken-xedme yakk d afernas ! Yyak akka ? Tugim a texzum ccian, a tsersem leqel-nwen :

16

d ayen ! lleh aleb !... Tabe, lenmer am sin yemraben-agi ief la tettemnamaem, am Ssi Qasi, am Ssi Belqasem, ma d tidet i Rebbi, ihi ula d nek tugi-ten nneyya-w i sin, am win am wa : laxaer, lemmer d i uklalen da a tfakkem taddart fell-asen, tili da d nitni ur nqebbel ara a tt-tfakkem ; tili d nitni ara yefken udem uqbel yakk wiya. Meqqar, kenwi, ay ifellaen, d nnif d nnmara kan i ken-yessedrelen. A ken-iazi Rebbi s lxir ! d ayen i xeddmen yergazen : akken teram deg wawal bbaygar-awen ara txedmem ef lbeani lemmer d ara d-tede ! D ayen tabe iss i -qqaren at Tizi n Tfilkut ! ... Wamma... wamma Ccix Qasi d Ccix Belqasem... Ccix Qasi d Ccix Belqasem, yeran, yemmalen abrid n Rebbi, yessefaen taallit... d acu ten-yecqan ? d acu ten-yerzan ? yerna, lada, d acu n webrid teben ? Nni-awen: fki-awen leq akken tellam, d at ufella ne d at wadda. Tugim-ten ; ula d nek thuba-ten nneyya-w, da netta tamsalt-nsen attan tefra. D ayen iss i ass-agi ur d-usi ara ad awen-d-mmeslaye fell-asen. Ass-agi usi-d ad awenini : imi kra n wid ieren ggumman a ken-frun, am ugellid am nek am waye am waye, ihi tura mazal-d kan yiwen ara izemren ad yewqem ay-nwen, ad yewzen s leq, a kenyefru, ad yezre lehna gar-awen. Da netta a ken-steqsi uqbel ef yiwet kan : ma tqeblem cce-is, ma t-tissinem, ma t-tamnem yis-s ?... Netta yessusem : tamurt tual dien almi d asbecbec-nni n wanda ara yum laci. Mkul wa yezzi er wexim-is, la ttnadin ad fehmen anwa wagi i la sen-d-yeqqar lamin a t-qeblen, a t-issinen, ad amnen yis-s.... Di kra yakk d-yennejmaen dinna, u labud ard ilin d ddeqs n yemdanen ifehmen, ieqlen anwa. Llan kan sin, lada, yeyan ttxemmimen, ur ufin ara anwa wagi ara d-yasen ad yefru ayen iwumi ur yezmir ed : Ssi Qasi d Ssi Belqasem. Yiwen di lqern n tejmat, waye di lqern nnien, la ttraun, tewqe deg-sen tmellalt, tekcem-iten tawwla, teccef-iten-id tidi, yeggumma lxaer-nsen ad asen-d-yessefre tamsalt. Cwi akka, yerfed dien afus-is la Amer akken ara ssusmen, yenna-yasen-d : _Ihi, ay at Tizi ! ay at ufella d at wadda ! Init-iyi kan tura ma tqeblem Sidi Rebbi ? Ma tessnem-t ? Ma tumnem yis-s ?... Aqbayli, ma testeqsa-t d asteqsi : ma tumne s Rebbi ? mesub tuqme-as ccekk, bun ef yiman-ik lxerum d amennu a k-yenna, ad yemceaw yid-k mur yezmir ara i lmut a kine : laxaer yettwasemma yettwargem, am win ara s yebrun i tmeut-is ne ara timetlen d uday, _ma mai kter !_ Llsas yakk amezwaru, ne aar yakk n ttbia, d wul, n weqbayli : d nnif. D nnif ief yebded, ief ileu, iss iac, alamma d asmi ara yemmet. D nnif i d tamusni-s, i d lefhama-s, i d leqraya-s ; i yas-yemmalen iberdan, laun, am akken seun lenas nnien lektub ; yerna, ama di lec ef lec, ama di taddart er taye, ama seg wexxam s axxam. Da netta, d akken i yettamen ula s Rebbi, i t yessen : s nnif. Imi d liran-is yakk d lmumnin , umnen s Rebbi, netta, ma ixulef-iten,... ur yesi ara n nnif : yettwazel, yettwaqer, yettwargem. Ulac, _di lweqt-agi ier d-nabbed di ddunit_ ulac wiebbden di ttju, d yera, d ibenaq ne deg at sin iarren, am win yettgallan, yettwalin iberdan s iderwicen d imeslab ; lakin, ma tudre-as-d Rebbi, tcukke-t mai d lmumen, bnu ef yiman-ik tregme-t ! Da netta, deg wedrum n wadda, yella yiwen laqel, ula d netta d amusnaw, qqaren-as Muend Said, akken dimi d-rran yakk s lexbar i yiman-nsen, ijaweb-d la Amer, yennayas-d : _Ccfu-k-id, a dda la... Lemmer mai kan d lemqadra k-nettqadar... nessen-ik ur tettale ara... tili wissen amek ?... di lenaya n Rebbi, a lejayeb... amek almi i yak-d-yenser wawal-agi ?... Ma nessen Rebbi ? ma t-neqbel ? ma numen yis-s ?... Yenna-yas la Amer : _Ad ak-yefu Rebbi, a Muend Said ! Tabe bni, ri d ke ara yerfun, ara d-ineqen. ur-k leq. Yerna, tidet tidet, s ma telem ad cekke at tmurt-nne di laman n Rebbi ! Ssne-ten akken i yi-tessnem. Walakin yewwi-yi-d a ten-steqsi, imi, nni-awen : ihi ass-a d

17

netta ara -yefrun. Nni-awen-t-id sgellin : sin yemraben-agi, a ten-ne ; ad asenneixxer i sin. Akken da atan yesdeq wawal n tmurt s lekmal : ur yenit yiwen, ur terri nnmara n ed. Di syin akkin, yyak, akken yebu yili, ilaq-a Ccix i taddart ; Ccix, da, ara -yesdukklen irkel, ncalleh ; ara -d-yerren s abrid. Ihi, Ccix i ya-ilaqen, d Sidi Rebbi ara -t-id-yefken, ara -t-id-iceggen... Di tmezwarut, nniqal qqaren-as : anwa ? anwawa wagi ara ycaen gar-asen ? Ualen sakin la ttnadin : amek ? amek akka ara sen-d-icegge Rebbi Ccix ? Lakin, ur i eel ara lamin yemla-yasen-d : _Sgellin, ad as-tini d lmelk i d-ibedden ur-i, ihde-iyi-d. Hataya wamek ara nexdem : ni yeher a Ccix ara nuqem ar d abeani. Ama d kenwi, ay at tmurt-nne, ama d nek ama d waye, ur yeri ed anwa, imi, nni-awen, ur teri ansi ara t-id-iwelleh Sidi Rebbi er dagi. Ihi tura da dagi, a nemahad s Rebbi : ar seg yi-agi d asawen, ar neqqim mkul yiwen deg wexxam-is, ur yelli laun wiffen i taddart ; ar deg yi-agi, ar si lmereb-agi d asawen, ay abeani amezwaru ara d-yefk Rebbi ikcem-d taddart-nne, ar d netta ara nnerr d Ccix ! Ar akken yebu yili, ar ansi yebu yekk-d, mei ne meqqer, d igellil ne d asai, ar d netta i d Ccix-nne: ar t-neqbel, ar t-nuzz akken ma nella, d at ufella ne d at wadda. Ihi tura, ay at Tizi n Tfilkut, muqlet : ciwet iman-nwen. A wid yumnen s Rebbi, da atan iban : Ula i tnadim xir n wakka. Ma d wid ur neqbil ara... a win ara d-yinin kra yin-it-id tura... Ma d nek, ma uqme, lemdulleh, ma elme, stefir lleh !... Ulac win ara d-yinin kra : ur yezmir ad yili wara s-yinin telme, laxaer d ayen i yasenyelhan i yasen-d-yemla : d abrid n Rebbi kan da i d-yemla. Leq, isem-is leq. Yerna, laun, ma tual er tidet, mkul yiwen i yettnadi wul-is d lehna. Imi akken mkul liha iedda wawal-is, yerna ulamma yelha nnif, lakin ula d lmut tewe : ihi imi i yasen-d-yufa lamin ay asedi, a lela ! D acu tebi, ay aderal ? D tafat ! Da netta, d Muend Said nni kan dien i d-ineqen, yenna-yas : _Da, a dda la, ur-k anda tettawade i wawal ! Ulac ay am wagi. Ad ak-yefu Rebbi ! Ala amcum ara k-yinin telme, laxaer ur nettaf ara ddwa am wagi i ya-d-temli ! Laun, n wiyi-icban nek, yerna ad ini ula d at wadda s lekmal akken llan, aql-a neqbel, nrua... laxaer numen s Rebbi !... Di syin akkin, tfehme ar d ayen, tefra : tfehme ur yettili ed ara d-yekkren, _yerna ama d yiwen, ama d sin, ama d ecra_ ara d-yekkren ad ren awal ibanen kan d wab, yerna ief mraan sin leqqal yakk n taddart. Da netta, ualen kan ef webrid mkul yiwen d ansi d-yeqqar : d lali !... Igerrez !... Yewqem ! Ad awen-yefu Rebbi!... Neqbel !... Laun, almi waqila ula d Ssi Qasi d Ssi Belqasem la reffden ifassen-nsen ger wiya am wid ifeen ula d nitni, am wakken la dtteggien : yelha ! neqbel ! eddin-d sakin rnun-d xemsa ne d setta leqqal nnien si mkul adrum, dduklen-d er la Amer d Muend Said. Tamurt dien tessusem s lekmal. nitni, sakin, ama ef yimannsen, ama ef taddart s lekmal, mei meqqer, mahaden s Rebbi ar segmi ara kecmen s ixxamen-nsen di lmereb-nni n wass-en d asawen, ay abeani amezwaru ara yefk Rebbi er taddart, ar d netta i d Ccix n Tizi n Tfilkut ! Ttliliw yeereq-d s ur tlawin. Tamurt s lekmal ad as-tini ass-en kan i d-tlul. Udmawen yakk n yemdanen feen, cehen ; laun, seg yimiren i yebda yekkes-asen yakk lkeh-nni d ccekk-nni seun zik deg wa er wa. Da lal iu : bdun ttemfaraqen : mkul yiwen yeef abrid s axxam-is. Lmereb ur ieel ara yeli-d. Seg yimiren, izenqan n taddart s lekmal xlan. Imdanen yakk deg iseqfan er daxel tetten imensawen ne sen, am wid ikukran a d-ffen. Mi tewwe d lica lada, ad astini tamurt akken tella tewwi-tt tnafa. Ala imcac deg izenqan d yeqjan i la yettemsawalen, sseglafen...

18

Sennig ttnafa n yi cwi, _Ad as-tini asmi d-yeffe di Tgemmunt at Musa, makken i yas-d-tefka Tdadact awin, i yeseb, i d-yetal akken ara d-yawe deg wid-nni_ ata la dyettmal, yesquur-d ikcem-d Tizi n Tfilkut... bu Leu ! Xas yezrar kan lal, lakin mai d win ara yerqen : d netta : a t-yeqel bnadem er meyya lumaye : d tacacit-nni-ines kan yesa deg wasmi d-yekker, tual di tezwe er tebrek, tumm-it almi d tammiwin, tera-yas imeuen, tesseli-yas-ten-id d akessar am wid n weqjun n yir ccetla. D adamum-nni-ines kan izzwer-it-id zdat-s, la yesfuuy, am win d-iteben lea. Lakin, ief-d mai d ayen iferrun : ni zik i yas-ifukk wewin-is. Da netta ala ifenaren-is kan i la d-yettbanen akter n zik ; lakin werrait. Lewaye fukkent-as : mesub eryan : ala ayen nni kan ilaqen ad yeer ; afi, winna atan iban. Atan yewwi-d kan yiwet laa tajdi netta ahat ef wakken ezzif iettseb-itt d taekkazt, lakin nettat d tasalelt : win ur nehid ara ur tt-ireffed ara s yiwen ufus : netta yeef-itt-id ahat di ddra n yeqjan ne ula n lewuc di lexlawi. Ata la d-yesquur di eggu, ni, ass kamel, netta d tikli ; yerna, ma yefka Rebbi, ula d taebbu-is... tesquddur di la ; rnu, laun, xas akken kan d amezwaru n lexrif, netta yekkumbi-d yakk, iger-d aqerru-s ger tuyat-is am win yena usemmi ; ne wissen ahat mi d-yezger i wasif i yeli zdaxel-is, yelluex-d. Laun, ikcem-d lqern n Tizi n Tfilkut, yebdu-d azniq, iban la yettnadi anda ara yaf tajmat ne d albe itemma ideg ara yees. Ieddi akken i tejmat taqdimt d asawen, ur as-igir tamawt. Yekcem talemmast n taddart, ala iqjan sgelfen-d deg-s : iserwel-iten... Issawe-it-id Rebbi akken almi d lame n tallit, yaf tabburt-is telli : yekcem : yefhem amkan. ehrent-as texbuin n tcemmain, yerna iwali agertil di lqaa : da... am akken ara yaf lennet ! Ur inuda nnien : ur yesi ara yxemmem : yeqleb ef tebburt, imdel-itt, yeli s tezi-s ef ugertil, iger-d nnehta anect-ilatt, yessummet iil-is, yees. Yerna cwi kan akka yebda la yesxerxur. Deg wasmi d-yecfa ef yiman-is, lemer yessin ies yecban win n wass-en. Lukan waqila d tierbay ne takift d temlefin i yessa, tili wissen ma tent-yaf xir ugertil-nni n lame ! Lmena, yeya-d s tidet, mai d lekdeb. Yeya-d ama deg iarren-is, ama di leam-is, ama, lada, di lehmum d twaiyin yakk i d-yewa d webrid. Deg wasmi d-yeffe er yinig, ur yezgil tamcumt. Asmi akken d-yerfed tafejrit, di Tgemmunt, Yezem s Araben, ad iu a d-yessis am atmaten-is , akken i s-tenna Tdadact, deg wass-en, netta ileu, yettnadi ef waraben... ur ten-yufi : deg wass-en, adrar iwumi ial a t-id-yemmager waye, yaf-it am gma-s, kkes-it ffer-it : d Leqbayel, d lebda d Leqbayel. Tuddar-nni yea er deffir i d-yettaf er zdat : ur yelli deg-sent warab wala tarabt. D acu kan, yerr-d s lexbar a zi ar ttemxillifen libad di lec er waye, almi ula di taddart kan er taye, ama di lexliqa, ama di bia, ama di tmusni ; ama di leqwanen d lewayed, laun, d lecal-nni yakk iss i ekkien iman-nsen Leqbayel. Ussan-nni kan imezwura ief yewwe er wanda ara yettwasemmi d abeani _mesub di Tgemmunt kan akkin_ yebdu yettarra-d s lexbar yetta-itent s aqerru : taswit, a d-yemlil d-walbe n tuddar ideg ara yens s lehna, yerna ad yaf ula d albe n lmumnin ara s-d-yefken cwi imensi taswit, a d-yeli di taddart ideg ara s-nedhen s terit, a t-kkaten alamma ifu mara t-id-afen kan yees di tejmat ne ula di lqurub. Da netta, yual bu Leu ula d aar-is ur t-ireffed ara deg wemkan er waye alamma iezzeb mur as-dierru wara. Taneggarut yakk i t-yeccefen, almi yual, lketra, yettnusu-t kan di lexlawi, yessetmenyif lewuc a t-en taneggarut yakk, d tin yeran yid-s di tmurt-agi n tlemmast , akka d cwi i Tlata taqdimt. Ass-en dien, yeser ul-is, yensa akka deg yiwet n tejmat n taddart, ur tesi i yellan.

19

Azekka-nni be zik, afen at tmurt yiwen wexxam yettwaker. Awen-d er tejmat, afen-t-id dinna yees. Sakin... s mad as-iiwed erayen a t-isal akken ! Akken dimi t-wan s terit, awin-d ula d amrar iss ara t-ellqen er teslent. bu Leu yemmut : d talalit kan i diawed ass-en. Lakin iun Rebbi fell-as : akken dimi la t-uddun deg wemger, ihe-d win tt-i-xedmen s tidet. Sakin netta serren-as, lmena ula d akken rnan sqerqren-t-id, tebent-id s jem, nnan-as : Lukan a nual a k-nwali yakk di tmurt-agi ! Deg wass-en da netta xas yufa taddart ur yuga-d ara wul-is, yeba ad yens deg-s s lemcehwat ne di lxuf n wuccanen, ad yaru ard ineef yi d wamek ara tt-yekcem, alamma d be zik, i lam, ad yessenser iman-is. Lakin, ass-en, di lame n Tizi n Tfilkut, deg wakken yufa agertil-nni ay acki-t, d aleqqaq, yema, ur d-yewji ara ula deg wesxerxer-nni-ines. Aellem n lefjer, ata iu-d yiwen wemar ; da waqila n at ufella ; yekcem ef lame ad yeal : yecel cwi n tcemmat... almi i yas-yeher wergaz yeel di terert anect n leeb. Da, din din yefhem mai d mmi-s n taddart ara yesen akken dinna. Ieddi er-s, yere a t-yessaki : yual ihuc-it : bu Leu irfed-d aqerru-s : yedduqes. Yenna-yas : _Sbalxir, a dda... Muend ! Sbalxir... irem waldi-k ! Semm-iyi, di lenaya-k : tura ad ue syagi... di lenaya-k ! Irem waldi-k !... Netta la yesqizzib, yettellil : di lenaya-k ! irem waldi-k ! akken ara yessemne iman-is, ad yerwel syin : amar, am win ur nesli ara yakk, la t-yesskad, itebbit iman-is d bnadem ur yessin ara yakk ula di tmurt irkel. Sakin, yenna-yas : _Mai Muend i yisem-iw. Lusin ! I ke, d abeani, yyak ? Iawel dien s asennene-nni-ines yeel d taa, yenna-yas : _He... he... Anam, a dda... Lusin... Anam ! ih, d abeani : d abrid kan i yi-d-yewwin sya. Ni, ulac uilif ? Da netta tura are ad ue... irem waldi-k !... Yekker, am win ara ycudden aggus, yerfed amesraf-nni d-yewwi d taekkazt. Amar ineggez er tebburt akken ara s-iqerre, yeffe-it leqel : iban d win yeban ad iu a dyessiwel i medden, lakin almi i yas-d-yenna : _Aru, aru ! ur-k sani tettuu ! ur ttembiwil ara syagi ! Tura a d-uale. Yerna yejbed tabburt zdeffir-s, yeef-itt d tazzla d wezniq azniq. Yeqqim bu Leu zdaxel n lame, nniqal yebded kan yewhem. Taggara-ya, am win ara i t-id-yewwten s udebbuz, imi-s d wanzaren-is kkawen deg yiwet n teswit, arquqen-is ffend, tigecrar-is la ttergigint... am asmi nniqal t-ellqen er teslent. Lakin, di lenaya n Rebbi, amek ? Amar yefka-tt d tazzla yerna la s-d-yetteggi : qqim kan dagi ! Tura a d-uale !... iban am uzal, yeher mebla ccekk, ar d laci iwumi iu a d-inebbeh, ar d irgazen nnien ara d-yawi ! Sakin,... sakin, winna dien iban ar d ahlak ara t-helken dien s terit ! Tabe iban wemar, amcum mi yexer wudem-is... mineggez er tebburt... Ihi ni s acu yeran dien di taddart deg yi-nni ? Deg yi-nni amcum, _asedi?_ ief t-id-yewwi Rebbi er din ! D albe dien ayen yettakren ! Yerna tura amek ? ad yerwel ? Yefhem d ayen, ifut lal : ahat zdat n tebburt kan ara d-yemlil yid-sen. Yera di tlemmast n taddart i t-yu lal. Lada mara t-fen akken yerwel ara s-tent-iwlen akter : win irewlen, almi i t-yexdem ! Ad yeqqim ? yera mara d-asen* ad as-zzin ur yettili be, wala cce. Wissen kan mur tnnin ara d lmut ! Netta akken, wqan-as imetman, taebbu-is yeef-itt s sin ifassen am win tehlek tmeaqt... almi ata telli-d tebburt, kecmen-d di tmanya ne d ecra yid-sen, ikcem-iten-id nnefs, amar-nni Laun yezwar-d zdat-sen, da yenna-yasen : _Ni nni-awen ! Atan er-wen !... Yella wi t-yessnen ? Nnan-as yakk :

20

_Ala ! Ur t-nessin ara lemer yakk di tmurt-agi... Welleh, ar d abeani, yerna s tidet !... iun Rebbi, ur iu ara ! Da bu Leu ifukk d lmai : yebdu dien : _A... a... a dda Mu... a dda Lusin, ahya di lenaya-nwen ! Irem waldi-k ! wa eq Rebbi ! eq Ccix bu ijellaben !... eq tmanya u tmanyin ella ! Ma xedme acemma, ma teski, ma ri, ma elme yakk ! Nek se kan dagi : usi-d yi... Ahya di lenaya-nwen ! Nutni ur as-slin ara yakk : deg wakken feen, lhan-d kan la ttemyehdaen bbaygar-asen. Imdanen simmal la d-rennun kemen-d. Wid d-yewwen a t-ttemsenaten s uad, wa iekku i wa : _Atan er-k, atan La k-qqaren be-agi i t-id-ufan dagi di lame. Mai d Rebbi i ya-tid-iceggen ?... Welleh a sidi, ar d lewhayem ! Leca kan i nemahad fell-as, be-agi yewwe-a-d ! urwat kan ad a-yenser !!! Leca-nni i mahaden fell-as !... urwat ad a-yenser !... D ayen ; d ayen, iban kan. Iban wayen t-yettraun : ula d ayul a tt-yefhem ! Lakin... amek ? Mahaden ar t-nnen uqbel a ten-id-yawe ?... Ihi wigi ttkacafent ! Ne, d acu n tmurt-agi ier t-id-yewwi Rebbi ? Segmi ur as-d-yesmesis ed, yual la ycexxem kan axlul d ileddayen er daxel, yestemtum wed-s wed-s : Anna ! Anna a Rebbi ! d acu xedme ?... Anna a Rebbi ! Anna a Tadadact ! (almi d ass-en i yas-isemma akken) Anna, a Tadadact, wekkle-am Rebbi ! Anna a Tadadact, d wigi i d Araben !... D wagi i d inig ! Anna... Lame yeu : win a-ikecmen iwala-t ad yeffe ad ye amkan i wiya. Netta yual itekka kan ef li. Yesafel wid-nni i t-id-iqerben, yeffer aekkaz-nni-ines seddaw ugertil : meqqar ulayer t-walin. La yesmesis, iceel allen-is. Taswit da d bu mkemmel fell-as, d ayen, mi iwala, _yerna yesla-yas_ i yiwen ilemi yessenet-d er-s, yenna-yas i wexim-is : _Ilaq-anna aqerru-s ! Ad aen aqerru-s ! Anna, a Rebbi ! ihi d lbi ara yenz uqerru-s ! D ayen, tura tefra ! D timezla ara t-zlun, yerna ad as-d-kksen aqerru-s wed-s... am ikerri n lid, yerna ad yenz ! Ihi... ihi, d lmakla ara t-en ! Yemmekti-d d tmucuha-nni ideg d-ttadren Bni eryan itetten libad ; lakin qqaren Bni eryan d aklan, leun eryan, wamma wigi, a sidi, isell-asen la hedden d taqbaylit, am netta. Yebda uqerru n bu Leu la ytezzi, am win iseken : d ayen kan iwumi yezmer ad yeber. Iu nniqal ad yebberttex er lqaa ; taswit dien yaki-d : d Muend Said nni n at waddayagi i d-ikecmen, a la s-ekkun ifellaen : ula d netta da yeu d lfe, la s-yeqqar : _Nemd-ik, ncekke-ik, a Sidi Rebbi !... nemd-ik, ncekke-ik ! Yual yesla-yas bu Leu yenna-yasen i wiya yellan er tebburt : _uet ! iwlet, ssakit-d la Amer, lamin : init-as a d-iu. Ssakit-d yakk taddart ; tabe uet kan init-as i uberra a d-iberre anejme n taddart irkel ! uet, iwlet, azzlet !... Asmi akken ezmen a t-ellqen er teslent ur d-ssawlen i lamin, ur d-ssnejmaen taddart, ur d-iberre uberra ; lakin, dinna yewwi-d s lexbar ur tetten ara libad, ur znuzun iqerransen... wamma dagi... Sakin, akken dimi yesla i yiwen la yhedder fell-as, la s-yeqqar i umeddakel-is : d Ssi Qasi lakk d Ssi Belqasem ara yeen aqerru-s... ma nemmed-asen... da argaz yeli, yera... yesxerxer, yees, tewwi-t tnafa !

21

Ccix meduli. Yaf-d iman-is mi d-yuki di tejmat-nni iwumi qqaren Taqdimt. Tamurt dien s lekmal tezzi-yas-d i la Amer at Rabe. Netta da akka tama n lamin, sennden-t er li, la t-ttuccun s waman, seffen-as udem-is. Akken dimi d-yelli allen-is iwali di ssuq yeme ; deg imeuen-is am ut-nni n weglaf n tzizwa : ileq-itent, yeqqenitent dien din din, la s-yeqqar di lxaer-is : a Rebbi, mmute yagi, ne mazal ? Di lennetayagi i lli ne di lahennama ? Lakin la Amer iwala-t, yerra-d s lexbar, yenna-yas : _Ihi a mmi, d ayen ? iedda-yak ? D acu k-yuen akkagi ? Ni, ur yelli wi yak-yennan kra ne i yak-ixedmen kra ?... Mai di lennet wala di lahennama i la s-d-ihedde wagi i t-id-yettlain akka ! Tagi d taect n bnadem am ke d nek. Yelli-d yiwet n i, yerna-d tis snat. Segmi iij akken d-yecreq, isfe-itent, yesked yakk akka n wakka : yesked ef lamin, yenna-yas : _Anam, a dda... eh... ni yella kra yeran ? I nek, mazal-iyi kan dagi ?... Ihi tura ad ue : d lawan... Irem waldi-k !... Yenna-yas la Amer : _Ur tesi sani ara tue ! Ke fehme-k d afella ef yiman-ik... Ahat tettnadi kan ef werum-ik, yyak ? Yenna-yas : _Ih ! S wa, s wa : d arum kan : ur tesi i ttnadi nnien ; teddu s araben... ad inige, a d-ssise am atmaten-iw ! _D lali a mmi, d lali ! Ihi da yessemlal-ik-id Rebbi d tebburt : tufi dagi tamict n liser xir n waraben : dagi d atmaten-ik ayagi : ni, yiwen-nne ? Da ansi-k ? _Nekkini ?... di Tgemmunt. _Anta Tagemmunt ? Ineq-d yiwen deg wid-nni yeqqimen tama n lamin : _Ireq-ak, a dda la ? Di tmeslayt-is kan iban n Tgemmunt at Musa yinna uaar ne ala ? Yenna-yas bu Leu : _S wa, s wa ! Irem waldi-k !... n Tgemmunt at Musa. Yenna-yas la Amer : _aa, aa ! D tidet. At Musa yinna n lebe, ssne-ten ; ssne ula d taddart-ik. D lali tamurt, d lali imdanen almi fukken. Ssne deg-sen mai d yiwen. Ihi da a lela imi syin ! I ke, dinna, wi k-ilan ? Isem-ik ? _Nekkini ?... Isem-iw, bu... bu... bu... (yekker ad as-yini bu Leu, yual yerra-t amzun kan d asqewqew : yenna-yas) Isem-iw... isem-iw med... Anam, a dda la ih ! med ; yerna segmi baba, _ad as-yefu Rebbi !_ Isem-is li, da qqaren-iyi meduli... Yenna-yas la Amer : _meduli ! D lali ! ad ig Rebbi da d isem ief ara nerbe ! Yerna, muqel kan : u li, d lali : yemtatel ula d awal ! Ncalleh d ke ara -d-yerren taddart ! D lali... Ihi a meduli... a Ccix meduli, si tura ad ak-nini mebuk : ad ig Rebbi d ay asedi ! Ihi, si tura aql-ik d Ccix-nne, d Ccix n Tizi n Tfilkut : Ni akka ay at tmurt-nne ? Bu Leu, xas... d bu Leu, walakin nni-ak, ur yelli wayen t-ixuen deg iarren almi... d imeuen. Da netta, ula d asmi akken ikess tieen di Tgemmunt at Musa, isel s wawal n Ccix, yera d acu i d Ccix n taddart. Lxerum, yettwali ccix Tgemmunt mara yettu er lame ad yeal, mara ssudunen medden aqerru-s ; isell-as mara d-yedden ; ide-as deg wass n lid tameyant mara yeqqar di tektabt, iekku-d ayen ierrun di laxert ; yera, laun, ula d amuin d Ccix i yas-d-ttawin ikteb-as lerz... yera yakk : da netta yual

22

dien la yeskad akka n wakka, la s-yeqqar : Ihi, tura d tisselbi i selben libad-agi ne d nek i yselben, ne i la yettargun ? La Amer yera deg wul-is : iwala ilaq a t-yessefhem bnadem ; yenna-yas : _Twala ? Tamurt yakk tefe yis-k. Tegra-d di lecal nnien : ur tesi iwumi ara tebbe. Yeshel am ulac. Tabe, ar ticki neqqim wed-ne ad ak-mmle. Tura ilaq kan ad ak-nini tamsalt akken tella... Ssebba, hattaya... S akkin, yeku-yas di tmezwarut almi d taneggarut. Akken yessen yakk lecal nnien buLeu i yessen ula d lemahda s Rebbi d acu teswa. Da netta, akken dimi i yas-d-ifukk lamin tamacahut, yetta-it lal yefhem, yewwi-d s lexbar, yera, laun, mai d akellex. D ayen iss i sakin netta deg wul-is yefra-tt mi yas-yenna : Anna, a Faima, semme-iyi ! Semme-iyi mi yam-nni Tadadact ! Yeneq er la Amer, yesteqsa-t kan ef yiwet : _Ihi... a dda la, i-... Ssi Qasi d Ssi Belqasem... ni, ur tetten ara aqerru-w ? Yenna-yas la Amer : La Qasi la Belqasem ! Ur tesi wara... yeen aqerru-k ne ara k-yinin ula d awal. aql-ik di lenaya-nne irkel akka a -twala dagi. Nni-ak : d ke i d Ccix n Tizi n Tfilkut ! Da tilawin rrnant segent-d ddunit s ttliliw. Lamin yekker yenna-yas : _Yya tura a... Ccix, ad ak-mmle axxam-ik. Ifellaen kkren ula d nitni, mfaraqen, mkul yiwen iu er ccel-is. La Amer yeddu-d d bu Leu, _ne ad d Ccix meduli imi d akka ay d isem-is di syin d asawen_ yawi-t-id er yexxamen-agi da ideg ualen bnan-as taqubbet. Imiren, d laa kan akken, deg-s sin yexxamen ne tlata ; tejeb, n yiman-is, tettwazel kan i yemraben. Yefk-as tisura, yernu yenna-yas : _Atan wexxam-ik, a Ccix : ulac wi yak-yettalasen deg-s. Tegra-d di lula d-wayen yakk ara tewie, mkulec a k-id-yettas s ur-i. Tura ad ak-d-cegge taklit ara k-iqeddcen... Laun, iss i ineef wass, yetta lal Ccix meduli am akken meyyat sna ideg yella deg wexxam-is, di Tizi n Tfilkut. Yerna yagi yetta-it lal la Amer icegge-as-d llebsa deg iarren almi d tamamt tamellalt am tin akken yettlus lamin i yiman-is. Da netta, mi dyeffe tameddit a d-yali er lame, lukan d i t-id-yemlal walbe n at Tgemmunt at Musa, tili wissen ma ad yeqel bu lelut ? Wissen... acama, laun, smektin-t-id ifenaren-is, ahat... laxaer lemmer lemmer wi yas-yeqqaren da s tidet llebsa ur tettbeddil ara bnadem, a d-yelfu d albe ur njeeb ara i d-yean awal-agi : win ijeben, s lexbar, yeqqar-as : meliyi-d acu telsi, ad ak-mmle d acu tei ! D tidet. Yerna, di d acu tei, yeteski ula d acu teswi : anta i d ssuma-k, d acu telli, d acu, laun, i d liala-k ger yemdanen. Ad as-tini yextar-as-d lamin lewaye-nni i yas-d-yefka : d tid-nni iss i yettban Ccix d Ccix. Da netta, makken la d-yettali bu Leu iteddu-d er tejmat, sin ibenyas d icebanen yesdukkel-iten-id ef tikelt ; asebba azegga yettijjiq ; almi ula d taekkazt, d tin akken iwumi qqaren lxizrana ; xas yemlal-it-id d win t-yessnen d bu Leu, welleh ur asyenni bu Leu : ard as-yini : a Sidi ! ne : a Ccix ! ne, lxerum, ard yessusem kan, ad yelli imi-s. Akkagi i d-yexleq Sidi Rebbi ddunit ! Ayen nnien yakk d akellex. Uqbel akken a d-yeffe d lxelq ajdid, iteddu er lame, lejwahi uzizbu, mi yeqqim weds deg wexxam-is, ierre yakk llebsa-nni tajdi lada asebba : mei fell-as, s bessif kan i yettebdad yis-s, ur yebni ef yiman-is, almi d-yekcem er-s bnadem, si tebburt yebda-yas-d : _Salam li kum ! A mebuk, a Ccix ! ad ig Rebbi nerbe fell-ak ! Welleh a gma, a fee d ayen kan ! Nekkini d Si Qasi !... _Ssi Qasi ! d ke i d Ssi Qasi ?...

23

Bu Leu, nniqal mi i s-yesla kan yenna-d : d Ssi Qasi, ineggez er tesga, yettwexxir er deffir, yeskad akka n wakka, am win yettnadin aekkaz ne kra iss ara ifak iman-is. Awal kan n Ssi Qasi yesmekti-yas-d Ssi Qasi d Ssi Belqasem yeban ad en aqerru-s. Da netta, ileddayen-is dien kkawen, axlul ijbed-it er daxel, itekka er li : yiwen usebba deg ufus, yea-d arquqen-is di Ssi Qasi. Lakin, mara yesked, d argaz am yergazen, ne ad ; yelsa akken ilaq, zeddig ; tamart akken kan tebda tettimlul ; laun, ur yelli deg-s wacemma... n lewuc, ne n bni eryan. Yernu yemmekti-d la Amer s yennan : ur tessi wara tagade ! Da, yual er leqel-is, yessebded tuyat-is, yenna-yas : _Leslama-k... Irem waldi-k... eh... i-... Ssi Belqasem, anda yella ? Ur d-yeddi ara yid-k ? Ssi Qasi yewhem cwi, am win ur nefhim ara ; yual yenna-yas : _Belqasem! Ur yuklal ara Sidi : yessexar kan deg wawal n Rebbi. Da, ma yehwa-yak, lketra, fell-as i d-usi a k-wei : ur-k anda d-yettuu er-k, _mur d-iu ara yagi ?_ ad ak-yesqizzeb, ad ak-d-yawi yakk timucuha-nni-ines iss i yettkellix medden ! Tabe, akken i yessufe i webrid n Rebbi at wadda almi ifukk deg-sen ula d leqel, ban a t-rren d Ccix. Walakin, iun Rebbi, mazal lmumnin : at ufella-yagi ur qbilen ara. Ma yehwa-yak ihi, ni tura bbaygar-ane kan, ala la Amer kan i ixuen deg-sen cwi tamusni ! Lakin, ulac uilif : bnadem ad inadi kan lehna d-lela n tmurt. Win yessnen Rebbi s tidet ur t-ielleb ara ccian. Yerna, muqel kan : nekkni nettebbi, Rebbi ydebbi. Imcumen ezmen nniqal ad a-celen times i taddart, tusi-d ke tessexi-tt ! Ihi tura a Ccix, ad yecbe lame yis-k, ad yeme... Ahat ass-agi da ara tebdu ?... Yenna-yas : _Ass-agi ara bdu ?... Ih ! ass-agi ara bdu... eh... ieqqa a Ssi Qasi... keini... d Ccix yyak ?... Tesne a tealle ?... _Ma ssne ad alle ?... eh... cweyya... ger cwi d waas, ulamma Belqasem yenna-yasen stemile kan... Acimi ?... Yenna-yas : _Axaer... eh... nekkini... tfehme nniqal teddu s Araben, ad inige... Ur bni ara akka ad uale d Ccix... Laun, ur ri ara akka... Asmi iyi-tenna Faima... eh... asmi... Ihi, keini, irem waldi-k... ad iyi-temle amek, axaer... ur ssine ara ad alle... irem waldi-k... Ssi Qasi yetta lal yewwi-d s lexbar, akken yebu yili, lqari ma yetlef ! : akken yebu yele ne yeffe i iberdan-nni yessen akken, win yeran, yera. Da netta, ula d Ssi Qasi, si tmezwarut i yera Ccix meduli, i yefhem tamsalt-is, lada ef wakken tera. D ayen iss i, mi d-iu ur-s, ddehn-is da akken ara yezwir waye , Ssi Belqasem, ef lemibba n Ccix ajdid ief teddukel taddart. D ayen iehren, ay inebgi n Rebbi nni ier ara tezzalla tmurt ard yewi wara s-yemlen lxerum d cwi n lefraye-nni n ddin yettissin ufella n menwala. Ihi d timzwirit kan netta d Belqasem er-s. Yezwar d netta. Ihi, ma d lebi, a t-yerbe i yiman-is. Di lela n walbe, yettaf bnadem lela n yiman-is. Di syin sakin, dien, di lela n Ssi Qasi, yaf Ccix meduli akken ara yefe lxerum d akken ara yezmer ad yettebdad zdat medden di lame. Nniqal yezem Ssi Qasi ad as-yessefe anda ulac yiwet n tsuet. Yebda ad as-d-yawi lemdu... , lakin akken dimi yas-d-yenna deg-s, s lemawla, kra imeslayen, da yerfed afus-is, yenna-yas : _Aru, aru di lenaya-k... Tarabt ur ssine ara... Ur tezmire ara ad iyi-tt-id-tawi s teqbaylit ?... _S teqbaylit ?... eh... eh... ala, ula amek ! Tfehme awal n Rebbi s tarabt kan i yekteb di lqeran... Da netta... Walakin, yella wamek : mara tebu a tealle seg wul, yili ur tessin ara n tsuet d lmai, ini kan yiwen wawal, taallit-ik tewwe ur Rebbi... Ni, yiwen wawal yeshel fell-ak a t-tini ?...

24

_Amek ?... Di lenaya Rebbi da, ad ini kan yiwen wawal, sakin taallit-iw a tawe ur Rebbi ? Anwawa awal-agi ?... _Yeshel am ulac : ini kan : llehuakbe ! D aya. Sakin tekke tsede... Segmi iwala dien Ssi Qasi Ccix med yelli-d kan deg-s arquqen-is, ur yeri tigert, yerna yessefhem-as dien d acu i d aweddi d uekke d useed, yerna laun yemla-yas ula d lewqat akken llan, almi, taneggarut, iwala-t yezmer ad iqeddem er lame : sakin, ayen nnien... ad ig Rebbi ttawil, akken i s-yenna win. Yerna, tabe, umen wussan ideg ara tissefe akken ilaq imi di syin d asawen d Ccix med i d wara allan mkul ass : ma belaa kan a t-id-yettawi wed-s s axxam, a t-yeser cwi, ya lukan ala i wudem n Rebbi... I wudem n Rebbi !... yerna, da, ma yella wi d-yewwten ur Ccix n taddart er lektiba n leruz... da a t-yetta lal netta yewed dinna a ten-yekteb... i wudem n Rebbi, ne, ma yella kra iss i ttid-iat lmektub, d aas... Lxattima, mi yas-yenna Ssi Qasi: Beqqaw la xir ! yetta lal yagi bu Leu yera yakk amek ara yettebdad, ara ykennu i werur-is, acal iberdan deg wass, anti sswaye ; lakin yemmekti-d yiwet ad yesteqsi fell-as Ssi Qasi : itbe-it er tebburt, iegge-as : _Aru, aru, a Ssi Qasi, di lenaya-k !... Ihi, ma bi ad as-hede i Rebbi s teqbaylit,... ur iyi-ifehhem ara !... Lakin Ssi Qasi ur as-d-yesli ara : yagi iu yebed. Ihi, mi d-yeffe tameddit, iteddu ad yali er lame, yekkes-as yagi cwi uebbe-nni iss i nniqal yehlek iman-is. Imi kan i yas-yella wamek ara yekcem, ad igger iman-is ger imeulla nnien yakk, imi yefe meqqar d akken ara yreffed ifassen-is d wamek ara ykerref tigecrar-is, akken yettwali xeddmen imeulla, tegra-d... tallit : yyak, mkulci er wul ; mi yenna : llehuakbe !... lbaqi... xas ur ifehhem ara Rebbi taqbaylit, netta, laun, akken yessen ad as-yehde. Yerna, lada , mai s teqbaylit i t-yettlai deg wasmi d-yekker ? Mai s teqbaylit i ydeu er-s yerna acal d abrid i t-id-yeqbel ? Ass-en, yessiwe i tallit n laer, akken i s-yenna Ssi Qasi. Ulamma mazal d lweqt n lxedma ef ifellaen, lakin kra n wid-nni yakk ieden di taddart ulin-d ne ubben-d, ad aseden, a t-walin, ad as-sslen : d ass amezwaru. Yaf di lame yiwen bnadem, yeabi er Ssi Qasi, lada di llebsa d temamt, am akken d gma-s. Yerna, iqel-it s lekmal mi yas-d-yenna : _Leslama-k ! A mebuk a Ccix ! ad ig Rebbi nerbe fell-ak ! Welleh a xuya ar fee d ayen kan ! Nekkini... _Keini... d Ssi Belqasem !... irem waldi-k, ncalleh !... Di syin, yera ur yesi ara a sen-yehde, ne ara asen-d-yawi n tmacahut i wid-nni yakk yellan din. Iedda kan er wemkan-nni n zdat iwumi qqaren lmereb, ier yera yettebdad Ccix, yerfed ifassen-is, yekker a d-yini llehuakbe ! Lakin, yena-t-id Ssi Belqasem, yeefit deg ufus, yecbebec-as s ameu : _A Ccix, ni... ilaq a tedne qbel, a d-uen wiya !... Yedduqes. Yemmekti-d : ieqqa, i tuddna !... Lakin, ula d Ssi Belqasem mai d aeggun : ula d netta yera : yera Ccix med... d Ccix kan s lmektub. Da netta, yenna-yas : _Ma yehwa-yak, a Ccix, ma... tegze, ad ddne nek ?... Yenna-yas : _Ih ! Ahya, irem waldi-k... Nekkini, taect-iw... tebbebe... S akkin, deg wass-en, Ssi Qasi d Ssi Belqasem nni yeban ad myenen ef ccyaxa ualen i sin d lecyax seddaw ufus n Ccix meduli ! Deg wass-en waqila, ef wakken d-ekkun, a Rebbi ma yerna Ccix med yuli ecra iberdan ef Lame almi d asmi yual d lwali-yagi iss i

25

ala tselle akka tura. Ni, tfehme, ar deg wasmi d-yesban kan tamezwarut di lbehan-is, di lbaaka-s, ur yual ad yembiwel yakk deg wexxam-is ne lxerum deg wesqif-is. Lada, ma yehwa-yak, tidet i Rebbi, tamezwarut yakk di temsal iss ara t-yefhem bnadem d lwali, mai cwi kan : da, d tadukli-nni yesdukkel taddart ass-en kan ef i tt-id-yekcem. Ala tin kan i tettun kra n wid d-i-ekkun fell-as. Leqbayel ur ttamnen ara s Rebbi alamma yefka-yasen-d lbyinat. Da netta, ur ukin ara d Ccix meduli almi d asmi, mesub, i yasen-d yenna mmuh ! s tid-nni yakk yexdem i bu uqerru, almi i yasen-t yenfa yakk syagi. Walakin, ger cwi d waas, at Tizi n Tfilkut qudren-t, ssnen lxir yexdem deg-sen deg wasmi yebda. Xas ur t-rfiden ara am akka refden, uzzen isem-is d warraw-is ass-a, lakin, s tifrat-nni kan d lehna yezre gar-asen, ussen iman-nsen akken da ara sen yeqqim. Iher-ak lal, ualen bbaygar-asen d nnmara anwa ara s-yefken akter n waye anwa ara s-igerrzen tunict ne ara t-iafren xir yakk n wiya. Akken ttemyezwaren Ssi Qasi d Ssi Belqasem ef lela n lame iss ara ten-yeekki Ccix n taddart i ttemanaden ifellaen anwa iwumi ara d-yini kan : Irem waldi-k, ncalleh ! Ma yfat yezre wawal ef walbe d argaz n lali, d bu lxir, ass aneggaru ad ttun ne ad aben wid s-ihedden ne yeran d acu n lxir yexdem; lakin, awal-nni a d-yeqqim kan, ad yettnernay d anerni, am teja, yerna ama ef lxir ama ef wayen n dir. Arraw n warraw n at Tizi n Tfilkut ufan-d isem n Ccix meduli, lakin afen-d lejdud-nsen ttmettilen er-s di kra n wayen yelhan : nitni sakin ma belaa s wayen, ttadaren teja-nni n yisem-is. Tabe, nni-ak, di uqbel ad iab, uqbel yakk ad yerkeb d lwali-nni iss i ualen sellen di lebe akkin, ay bdan at wedrar-agi s lekmal ttkabaen-t, ttabin-t, am akken ad as-tini yessenet-asen-d Sidi Rebbi. Amezwaru yakk i d ssebba-s... d Sidi Rebbi : winna atan iban. Lakin, wis sin d la Amer at Rabe : d netta i d amezwaru i yas-yefkan da cwi n tferka di tmizar-agi ier ikemmel irennu-d di syin d asawen almi ass-a, kra n wakkal yakk d-yezzin akka n warraw-is. Arraw-is ?... ni yea-d dderya ? Tura, winna... d tamsalt nnien. Ni, lawleyya n tidet, lketra ur zewen, ur ttarwen. Ula d bu Leu, xas yu-it lal yesa Tadadact, ur yuriw ara almi d asmi yemmut. Lamena, tfehme, ur yemmut almi d asmi i d-teqle mesub s lekmalis taddart n Tgemmunt at Musa ; teben-t-id yakk asmi slan akken yewwe, bdun ttnulfuyen sakin deg-sen wa d gma-s n baba-s d yemma-s lemer yesi di ddunit-is, wa d emmi-s, wa d xali-s, almi, laun, i d-yea zi at Musa n lebe s lekmal ttilin-as. Tura tabe d widak, da nek d lfe n widak ideg la tettwali akka weten, ellten, tkellfen ama s tqubbet-is ama s wayen yakk yea. Asmi uqbel a ternu a temmet Lalla Faima, di kra n lewam-nni terna zdeffir wergaz-is, nniqal tecfa-yasen i at Musa n lebe ayen yakk sdullen bu Leu d Tdadact. Da netta tuss ef wayla-s am tizemt ; tettullu at tmurt-is akter lbeani nnien. Ma deg wasmi i tt-nelen da deg uekka-nni thegga i yiman-is tama n Ccix, sakin nelen-d am uweuf : win dyegguan di Tgemmunt er Tizi ad as-yini kan : nek n at meduli, ad yeef amkan-is, ad yeddem ayla-s , almi tual yakk tmurt ismawen-nsen at meduli. Ihi, yeu-d Ccix med, deg wussan imezwura kan ief yeef ccyaxa, yeshel-as Rebbi lecal akken llan. Ahat, ma yefka Rebbi, lukan di t-yu lal d win ara yxalen imdanen s tidet s leqraya-s d tmusni n lecal-nni yakk n ddin, tili yezmer ad yili wiss ara yettwief ama di tmusni-s ama di lexliqa-s. Wamma netta, yeqqim kan mebid : yettwader am ddheb. Lada, a d-yelfu llan kan sin lxuluq di ddunit ur nhedde ara yakk, ur ntelli ara imawen-nsen d lmai : amezwaru d win ur nessin ara acemma, yecban lmal deg wakken ur yettwali ief ara yemmeslay. Wis sin d win iwumi yefka Rebbi lketra n tmusni d lefhama iss i yeu uqerru-s almi ur ier tin ara d-yeksu, ne ur yettaf iwumi ara t-yeksu. Da netta, yiwen deg uar, waye di tqacuct, i sin ddwa-nsen d tasusmi.

26

Di syin akkin, Ccix med, mara d-yessufe agertil zdat wesqif-is, isenned ef tsummtiwin, taklit a ternu ad as-d-awi tabeqrajt n lqahwa, asmi iedda kra, irennu ijebbed-d asebsi n dexxan deg-s sin iallen di tezi, a t-yecel ad yetteqqir dexxan s igenni ; di syin akkin, mara s-sellen, qqaren-as : Salam likum, a Ccix ! Anwawa t-yeran ma d amusnaw ne... d ayen nnien ? Anwa ara s-yuqmen ccekk, yerna acimi ara yuqem ccekk ? ni ef wenyir n bnadem i yettwaktab wayen yesa deg wul-is d lxaer-is ? Yiwen umexluq, di zzman amezwaru yakk n ddunit, iwumi eden lejdud n lejdud-nne yakk imezwura, yessawe di tmusni d lefhama d lelm, almi i yas-yekkes Rebbi lijab, am akken neqqar ass-a ef lawleyya ; eddan acal d leqrun d-leqrun ayagi fell-as, unt-d d timsal-nni yettwali akken netta iss i d-nnulfant lketra n lenaye-agi ideg nettwali. Xui ay amexluq-nni, ar deg wasmi yebda almi d asmi yemmut, netta iac zdaxel n yiwet n tbetit ! Yibbas kan i yezem Ccix meduli ad yexdem... ccel-is n Ccix n taddart : yeba a dyedden. Netta imenna-t s lemcihwat: segmi yera, mara d-yedden Ccix, tamart yakk a tessusem, ad as-tesmesis kan i netta, iu am akken yea-t wul-is, yeba ad yere zi ula d netta ad yessusem taddart. Ass-en ihi lmereb, yaf di lame ma d Ssi Qasi ne d Ssi Belqasem, yenna-yas : _Irem waldi-k... ass-agi d nek ara d-yeddnen... Akken Yewwe lweqt, yesnene taect-is, yessusef ileddayen, yessufe-d aqerru-s di aq, isu : llehuakbe... Da yebes. La k-qqaren sseian-nni yakk n iqan n lame rren, lin-d er lqaa. ni d ayen-nni yakk ur iegge ara lemer di ddunit-is i d-yessufe ass-en ef tikelt ? Netta, lada da lemer ijeeb iman-is ! Sakin, ass-en, am ayen ara s-d-inesren ur yebni. Nnan-ak, s usuu-nni kan, win n taddart yellan itett tweq-as lmakla ; qrib mmuten acal d yiwen. Win yellan yees yuki-d ; win tu yuki... yeli yere yees ; ierdayen di lesquf lin-d er terert ; almi ula d iqjan, d yemcac, d iyua-nni yakk n taddart, ufgen, rewlen yakk s ieran, nnan-as s acu n lwec-agi i d-yennulfan ? Ma deg igenni i d-yeli ne yuli-d seddaw tmurt ? Widen yessnen asuu n lbabu ran ulac n lebe yakk di lqurub-agi. Da netta, laun, la k-qqaren ula d at tuddar-agi yakk d iqerben deg wedrar ubben-d s lekmal s lemkael d tgelzyam d imegran, udden d lwec-nni ef i d-ekkun n zik, bu seba iqerra, i d-yekkren. Da netta, deg wass-en, yenna-yasen i Ssi Qasi d-Ssi Belqasem : Teddnet kan kenwi, irem waldi-k... Nekkini, taect-iw... tebbebe... Da yethenna d lmai. Ma day yella yella wi yas-yennan : S acimi Ccix med ur itedden, ur yezgi di lame ? waye ad as-yerr. Ccix med ? A nneg-ik, ni d Ccix menwala ad yesetteb iman-is kan akka ? A netta, lukan ad yedden, a tenhez tmurt ! Wa... netta mai di tmeqlellac kan ief ara yembiwel deg wemkan er waye ! Sakin, d ayen. Ccix meduli, Ccix n taddart n Tizi n Tfilkut, yu amkan, yera, yetaa ; yerna ur yettwahda fell-as ala wayen yelhan. Win ur nettur ara, ur ntebbi ur ne, d lali-t, xas ur yesseluy ara isaffen d asawen ! Ihi, tili, nniqal yebda si tmezwarut bu Leu igerrez, ijemme cwi cwi ; yessalay axxam-is ; ur yettu ara asmi d-yeffe di Tgemmunt ad yinig er waraben, a d-yessis arum-is. Lada lada, ur yezmir ara ad yettu tin akken i yas-d-yemlan abrid i t-yessawen er wakken yewwe : si tmezwarut i d-yettmektay Faima. Si tmezwarut i yebda iettseb i wamek ara ttid-yernu a tt-id-yawi yid-s, s axxam-nsen i yasen-d-yefka Rebbi. Lakin, zi ar as-yekteb Rebbi mazal ur yettawe er wakken alamma yerna yesedda taswit-nni n letab, am akken tt-yesedda Harun Racid. Zi ar yekteb Rebbi ar deg win akken yakk da ur nessin ara Rebbi ara d yesbin lbaaka-s. Mara ymuqel bnadem amek errunt, ur yeri ma ad ye ne ad yewhem kan... Ass-en ihi, yeqqim dien zdat wesqif, la yjebbed kan deg usebsi-s, yettweid di Rebbi, amcum zi a la d-ileu, iteddu-d er-s...

27

Netta d bu uqerru. Salam likum ! _Salam, eslama !... Irem waldi-k ncalleh ! _Waldinawaldi-k !... Ay isem-ik, di lenaya-k, mel-iyi axxam n Ccix meduli... _Ccix meduli ?... _Anam, ih : Ccix meduli, Ccix n taddart, anda yezde ? _Eh... eh... acimi ? _Mai d ccel-ik, a yiwen wezger ! mur tebi ara ad yeglu Sidi s uqerru-nni-inek uewdiw, mel-iyi iwel axxam n Ccix med, anda ara t-afe ? Ur teri ara nek d bu uqerru i yi-d-iceggen ur-s la t-yettrau ?... Bu uqerru ?... D bu uqerru i yi-ttraun... i k-id-iceggen ?... D acu, di lenaya-k ? Irem waldi-k... D nek... d nek i d Ccix med... D acu yeba ur-i ? _D ke i d Ccix meduli ? Kker, iwel : ata wwi-ak-d aserdun a trekbe : iwel, Sidi la k-yettrau... Imi-s d wanzaren-is dien kkawen tikelt nnien. Asebsi yerra-t s aqelmun akken ur yexsi ur d-yewwi s lexbar i yiman-is. Yekker, la yeskad akka n wakka, am win yettnadin kra, tigecrar-is bdant kkatent bel. Taswit, iedda ad yerkeb ef userdun wis sin d-yewwi wakli : ilua-t wagi, yenna-yas : _Glun s lektub-ik, waqila a ten-tewie... Yenna-yas : _Lektub... Acimi ?... Ala ! Ulayer... Yya-n kan. Isked-it wakli am win iwehmen cwi, yual ihuz aqerru-s, yenna-yas : _ebber aqerru-k ! Tabe waqila d almi qqaren tetedda !... Rekben, ruen. Akken dimi ulin cwi di tsawent, yesteqsa-t dien d acu ideg t-yewa ugelli : yeku-yas sakin wakli : d Lalla Sekkura, yelli-s n bu uqerru, iss acu tt-yuen : acal ayagi i teggumma a teneq. Nettat, ssebba-s s acu, ne s wi tt-yesserfan ni, da teggul ur tual a tehde, ur tual a telli yakk imi-s di syin d asawen ; ni, lada ahat isel s Lalla Sekkura, yelli-s ugellid, akken tt-iebba s ccuq baba-s, akken tt-iemmel, akken tt-yettagad ula d lxuf, ala nettat di ddunit. Da netta, hat-it bu uqerru qrib ad yesleb. Lexmis n wedrar s lekmal temcewwal. Yenna-yasen : lukan a teel akken yelli-s teggugem, ad yessenger ddunit s ufus-is !... Yenna-yas Ccix med : _Ihi, amek almi d nek ier d-icegge ? Yenna-yas wakli : _Ni tfehme ur d-icegge ara ur-k almi yere yakk s wid-nne s wayen yellan nnien : kra n wanda yella Ccix ikettben ne yettdawin, yewwi-t-id i yelli-s : ur zmiren i wacemma. Lecyax-agi ineggura yena-ten : win ieren ur yexdim ara, a t-zlun, a t-deqqren er wasif... D acu k-yuen ?... ni yeba Ccix med ad yesseble imetman, cerqen-as, weqen-as ; sakin, yebes deg-s nnefs, arquqen-is ffen-d, iles-is ielleq-d. Yual yerra-d s lexbar, yenna-yas : _Ihi... sakin... amek ? _Amek ?... D aya. Sakin be-agi waqila s wi yas-yennan ni yennulfa-d ccix d ajdid er Tizi n Tfilkut, qqaren-as Ccix meduli, ekkun fell-as izad di mkulec. Nnan-as d netta i yesdukklen taddart n Tizi almi ualen am atmaten. Laun yun ekkien-k er-s almi, twala, ata icegge-iyi-d er-k. Laun nek a k-wei a Ccix : ur-k anda i yas-teqqare awal ne sin : netta, ni teri taqbaylit ttissinen wiya, ur tt-yessin ara : yessen kan

28

timezla. Yerna, ussan-agi da a la s-d-ttawin di tmurt n waraben ur ri d acu-tt n tissit-nni : mi yeswa deg-s aas, yettual d lwec !... Yaxi ! yaxi a lmektub n Sidi Rebbi ! Asmi ban a t-ellqen er teslent, di Ttlata Taqdimt, yemne ; asmi yettrau ad en aqerru-s at Tizi, yea-d yual d Ccix-nsen. Ass aneggaru zi ar yekteb deg wenyir-is ar deg ufus n bu uqerru ara yeddi ! Ar d bu uqerru ara t-yezlun, yerna ay aekka-s ar d asif ! i tagi, d Tadadact i yas-tt-ixedmen !... Ger cwi d waas, d inig , d inig-nni i yas-tenna er waraben ! Yerna ula d Araben-nni, ur ten-yewwi meqqar, ur ten-yessin ! Ccwi ur iawel ara er waggay n Faima er wedrar amcum : tili a ttid-ye wed-s dinna d taribt ! Meqqar d nettat a temmet a tenel deg uaar-nni isediyen ! Ma d netta... Netta, zik i yera mai d liala ara ydumen. Tabe, ulamma... ur yessin ara Rebbi taqbaylit, lamena ni ur d-yeskad ara deg-s makken ssudunen ifellaen aqerru n win akken iwumi qqaren zik bu Leu ? Mai d lexde i yettwasemma wakken ? Ni asmi akken ikess tieen i yera