LvHoanChinh

8/8/2019 LvHoanChinh

1/138

LI CM N

Sau mt thi gian nghin cu, lun vn vi ti Dy hc phn bi tp

ho hc hu c lp 11 vi s h tr ca cng ngh thng tin gii quyt hon

chnh nhng nhim v ra. Lun vn c hon thnh vi s hng dn trctip ca PGS.TS. Trn Trung Ninh, s gip tn tnh ca cc thy c gio trong

t phng php dy hc v ton th cc thy c gio ca khoa Ho hc - Trng

i hc S phm H Ni. Ngoi ra, lun vn cn c s gip , ng h nhit tnh

ca cc thy c gio trong t Ho hc, cc em hc sinh trng THPT Tng Lnh -

Thun Chu Sn La; Trng THPT Thun Chu Sn La.

Ti xin trn trng by t lng bit n su sc v chn thnh nht nPGS.TS. Trn Trung Ninh v s hng dn tn tnh v y tm huyt trong sut

qu trnh xy dng v hon thnh lun vn.

Ti xin by t lng bit n ti cc thy c gio trong t phng php dy

hc khoa Ho hc - Trng i hc S Phm H Ni, ti cc thy c gio,cc em

hc sinh trng THPT Tng Lnh - Thun Chu Sn La, THPT Thun Chu

Sn La v cc bn b, ng nghip gn xa gip ti hon thnh lun vn ny.Ti cng xin chn thnh gi li cm n n Phng Sau i hc, Ban ch

nhim khoa Ho hc - Trng i hc S phm H Ni, ban gim c S Gio

dc o to Sn La, ban Gim hiu cc trng THPT to iu kin thun li

ti hon thnh lun vn ny.

H Ni 11.2009

Copyright V Ngc Bnh, Dy v hc Ha hchttp://ngocbinh.webdayhoc.net

1


2/138

Phn I: M U

I. L DO CHN TI

Bc sang th k XXI, x hi loi ngi c nhng tin b vt bc c v

kinh t x hi v c bit l s pht trin mnh m ca khoa hc k thut v tri

thc. Chnh v vy, hin nay chng ta ang sng trong mt x hi ca s pht trin

mnh m, x hi ca thng tin v tri thc. y l mt hnh thi x hi, kinh t trong

tri thc tr thnh yu t then cht, tr thnh mt yu t quyt nh i vi nn

kinh t hin i v cc mi quan h sn xut cng nh quyt nh cc hnh thi t

chc ca x hi.

Con ngi l yu t trung tm trong x hi tri thc, l ch th kin to xhi. to ra con ngi c tri thc, gio dc ng vai tr then cht, do quyt

nh s pht trin ca x hi. Mt khc, x hi tri thc l x hi ca giao lu hp

tc, x hi ca s ton cu ho. Chnh v th, gio dc con ngi tri thc tr thnh

mt yu t quyt nh s pht trin ca x hi, khng nh v th ca mt t nc

trn trng quc t.

Nhn thc vai tr v cng quan trng ca gio dc, trong Hin php 1992ca nc CHXH Vin Nam, iu 35 khng nh: Gio dc l quc sch hng

u.

nh hng i mi phng php dy hc c xc nh trong ngh

quyt TW 4 kho VII (1/1993), ngh quyt TW 4 kho VIII (12/1996), v c

c th ho trong ch th s 15 ca b Gio dc - o to (4/1999). Bo co chnh

tr ca i hi ng CSVN ln th X khng nh: i mi ton din gio dc

v o to, pht trin ngun nhn lc cht lng cao, chn hng nn gio dc

Vit Nam.

lm tt cng tc gio dc con ngi tri thc, gio dc cn thc hin tt 3

mc tiu sau:


2


3/138

- Mc tiu tr dc: Cung cp nhng kin thc khoa hc c bn, hin i gip

hc sinh nh hng ngh nghip c hiu qu.

- Mc tiu pht trin: Gip hc sinh pht trin nng lc nhn thc, hnh

thnh nhn cch ton din. Hnh thnh th gii quan khoa hc ng n.- Mc tiu gio dc nhn cch: Gio dc th gii quan duy vt khoa hc,

thi , xc cm, hnh vi vn minh ca con ngi x hi mi.

Mn Ho hc l mt mn khoa hc trong nhm cc mn khoa hc t nhin,

cung cp cho hc sinh nhng kin thc khoa hc ph thng c bn v cc cht

cng nh s bin i ca cc cht. Mt khc, Ho hc l mt mn hc gn lin vi

thc tin v i sng, gp phn quan trng gip hc sinh gii thch cc hintng t nhin v nguyn nhn ca chng. Ho hc c mi quan h cht ch vi

i sng, cng ngh sn xut, mi trng v con ngi. Nhng kin thc ho hc

c cung cp trong chng trnh ph thng gip hc sinh c ci nhn ng n,

khoa hc v th gii vt cht gp phn pht trin tim nng tr tu, nng lc nhn

thc v nng lc hnh ng cho hc sinh.

Trong dy hc Ha hc, bi tp c vai tr rt quan trng. Bi tp Ho hc

gip thc hin tt cc mc tiu o to, vic hnh thnh phng php t hc hp l,

trong vic rn luyn k nng, pht trin t duy, hnh thnh vn ha lao ng cho

hc sinh. Hin nay bi tp Ho hc c quan tm trong cc sch gio khoa,

sch bi tp, sch tham kho, vv.. Tuy nhin, bn cnh , bi tp Ho hc hin nay

cn tn ti mt s bt cp nh:

- Bi tp Ha hc cn thiu tnh thc tin.

- Bi tp ho hc cn thiu tnh trc quan.

- Bi tp ho hc i khi cn qu nng v tnh ton,...

Vic nghin cu s dng cng ngh thng tin vo vic su tm, bin son v

s dng cc bi tp Ho hc gp phn gip hc sinh phn no hn ch c nhng


3


4/138

khim khuyt trn. Do , ti chn ti: Dy hc phn bi tp Ho hc Hu

c lp 11 vi s h tr ca cng ngh thng tin.

II. MC CH NHIM V CA TI

1. S dng cng ngh thng tin la chn v bin son h thng cc bitp Ho hc phn Hu c lp 11 Ban khoa hc t nhin.

2. S dng cng ngh thng tin v cc phng tin k thut dy hc hin i

vo vic dy hc cc bi tp Ho hc Hu c lp 11 Ban khoa hc t nhin.

3. Thc nghim s phm: Kim nghim gi tr ca vic s dng cng ngh

thng tin vo vic dy hc cc bi tp ho hc phn Ho hc hu c lp 11 Ban

khoa hc t nhin.III. KHCH TH V I TNG NGHIN CU

1. Khch th nghin cu

Qu trnh dy hc Ho hc trng trung hc ph thng Vit Nam.

2. i tng nghin cu

H thng cc cu hi v bi tp Ha hc Hu c lp 11 Ban khoa hc t

nhin c th ng dng cng ngh thng tin dy hc.

IV. GI THUYT KHOA HC

Nu p dng hp l, linh hot cng ngh thng tin vo qu trnh la chn,

bin son bi tp Ho hc s gp phn nng cao hng th khoa hc ca hc sinh v

s nng cao c cht lng dy hc b mn Ho hc trng trung hc ph

thng.

V. PHNG PHP NGHIN CU

ti s dng phi hp cc phng php nghin cu sau:1. Nhm phng php nghin cu l thuyt

- Phng php thu thp cc ngun ti liu.

- Phng php phn tch, tng hp cc ngun ti liu thu thp.


4


5/138

2. Nhm phng php nghin cu thc tin

Phng php thc nghim s phm: nh gi h thng bi tp v s dng

cng ngh thng tin trong vic dy hc bi tp Ha hc.

3. Phng php x l thng k ton hc

X l, phn tch kt qu thc nghim s phm.

VI. NHNG NG GP MI CA TI

1. La chn, bin son h thng cc bi tp phn Ho hc hu c lp 11

Ban khoa hc t nhin vi s h tr ca cng ngh thng tin.

2. xut mt s ng dng quan trng ca cng ngh thng tin v cc

phng tin k thut dy hc trong vic bin son cc bi tp Ho hc Hu cnhm gip hc sinh d dng hn trong vic nhn thc tri thc v tng cao hng th

hc tp cho hc sinh.


5


6/138


7/138

Cha c bin php hnh thnh tng bc nng lc gii quyt vn t thp n

cao.

- Cc PPDH ca thy s dng cha th hin c phng php nhn thc

khoa hc b mn, c bit nng v thuyt trnh cn t ng dng thc tin v thnghim thc hnh. Cc phng php trc quan, PPDH tch cc cha c p dng

hay p dng nhng cht lng khng cao.

- Phng php nhn thc khoa hc c trng ca b mn Ha hc l TNHH

cha c th hin trong nhiu tit dy trn lp, mt s trng c bit l cc

trng ti cc tnh vng ni, vng su, vng xa khng s dng cc phng tin k

thut dy hc hin i.Qua qu trnh iu tra thc t, trao i vi mt s gio vin dy hc b mn

Ha hc ti cc trng THPT thuc a bn tnh Sn La chng ti thy rng, ti

mt s trng, d c trang b phng my tnh, my chiu projector, tuy nhin

vic s dng cc thit b cn rt hn ch do trnh ca gio vin, nhn thc

ca hc sinh v s lng my mc, thit b.

I.2. Xu hng i mi phng php dy hc trn th gii v nc ta

Vit Nam, vi nhu cu pht trin, hi nhp quc t, vi nguy c tt hu

trn con ng php trin trong th k XXI ang i hi chng ta phi cp thit

phi i mi gio dc, trong cn bn l i mi v phng php dy v hc.

y cng l vn ang c quan tm ca nhiu cc quc gia khc trn th gii

trong chin lc pht trin ngun nhn lc phc v cho cc mc tiu pht trin

kinh t - x hi.

iu 28 Lut gio dc nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam (2005) ghi r: Phng php gio dc ph thng phi pht huy tnh tch cc, t gic, ch

ng, sng to ca hc sinh; ph hp vi c im ca tng lp hc, mn hc; bi

dng phng php t hc, kh nng lm vic theo nhm; rn luyn k nng vn


7


8/138

dng kin thc vo thc tin; tc ng n tnh cm, em li nim vui, hng th

hc tp cho hc sinh.

Ngh quyt i hi ng mt ln na khng nh i mi phng php

dy v hc, pht huy t duy sng to v nng lc t sng to ca ngi hc, coitrng thc hnh, thc nghim lm ch kin thc, trnh nhi nht, hc vt, hc chay,

i mi v hon thin nghim minh ch thi c...

Cc ng dng ca CNTT thc s trao quyn ch ng hc tp cho hc

sinh v cng lm thay i vai tr ca ngi thy trong gio dc. T vai tr l nhn

t quan trng, quyt nh trong kiu dy hc iu khin ni dung, th nay cc thy

c chuyn sang gi vai tr l ngi iu phi theo kiu dy hc hng tp trungvo hc sinh. Kiu dy hc hng tp trung vo hc sinh v hot ng ha ngi

hc c th thc hin c mt cch tt hn vi s tr gip ca my tnh v cc

phn mm cng nh mng internet, Vi cc chng trnh dy hc a mi trng

(multimedia) v c chun b chu o c th truy cp c nh cc phng tin

siu mi trng (hypemedia) gip cho vic t hc ca hc sinh tr nn thun tin

v d dng hn bao gi ht.

I.3. i mi phng php dy hc theo hng dy hc tch cc

I.3.1. Tnh tch cc trong hc tp

a. Khi nim dy hc tch cc

Dy hc tch cc l thut ng dng ch nhng phng php gio dc, dy

hc theo hng pht huy tnh tch cc, ch ng, sng to ca ngi hc. Phng

php tch cc hng ti hot ng ha, tch cc ha hot ng kin thc ca ngi

hc, ngha l tp trung vo pht huy tnh tch cc ca ngi hc. Phng php tchcc hm cha c phng php dy v phng php hc.

b. Tnh tch cc trong hc tp.


8


9/138

Tnh tch cc ca con ngi c biu hin trong hot ng, c bit trong

hot ng ch ng ca ch th. Hc tp l hot ng ch o la tui i hc.

Tnh tch cc hc tp l tnh tch cc nhn thc, c trng l kht vng hiu bit,

c gng tr tu v ngh lc cao trong qu trnh chim lnh tri thc.I.3.2 Cc du hiu c trng ca dy hc tch cc

phn bit phng php dy hc tch cc v phng php dy hc th

ng ngi ta thng cn c vo cc du hiu c trng, c bn sau:

a. Dy hc thng qua t chc cc hot ng hc tp ca hc sinh

Ngi hc vi vai tr l i tng ca hot ng dy ng thi l ch th

ca hot ng hc. Ngi hc c cun ht vo hot ng hc t p do gio vint chc v ch o, qua khm ph nhng tri thc mi do gio vin sp t.

b. Dy v hc tr trng ren luyn phng php t hc

Vic rn luyn phng php hc t p cho hc sinh khng ch l mt bin

php nng cao hiu qu dy hc m cn l mt mc tin ca dy hc.

c. Tng cng hot ng hc tp c th phi hp vi hc tp hp tc

Trong mt lp hc khng th c s ng u v trnh kin thc, trnh

t duy cng nh kh nng tip thu kin thc ca hc sinh. V vy, phi chp nhn

s phn ha v cng , tin hon thnh nhim v hc t p ca hc sinh. ng

thi trong qu trnh dy hc cn phi hp hot ng ca c nhn hc sinh v hot

ng hc t p hp tc hc sinh c c hi gip ln nhau v hc t p t bn hc

nhm hon thnh nhim v hc t p ra.

d. Kt hp s nh gi ca gio vin vi t nh gi ca hc sinh

Gio vin cn hng dn, rn luyn cho hc sinh k nng t nh gi cbin php t iu chnh cch hc cho ph hp vi yu cu hc t p. Gio vin cn

to iu kin thun li hc sinh c tham gia vo qu trnh nh gi, t nh


9


10/138

gi v nh gi ln nhau. nh gi ng v iu chnh kp thi l nng lc rt cn

thit cho s thnh cng trong hc t p.

I.3.3 Dy hc tch cc trong dy hc Ha hc

Dy hc tch cc l qu trnh dy hc pht huy c cao tnh tch ccnhn thc ca hc sinh trong hot ng hc t p, n c da trn c s quan nim

v tnh tch cc ha hot ng ca hoc sinh v ly hc sinh lm trung tm ca qu

trnh hc t p. t c tnh tch cc trong dy hc cn phi i mi v cht

tt c cc qu trnh dy hc Ha hc.

a. Qu trnh dy hc Ha hc

Qu trnh dy hc Ha hc l mt h ton vn bao gm cc thnh t: Mcch, ni dung dy hc, phng php v phng tin dy hc, hot ng dy ca

gio vin, hot ng hc ca hc sinh, hnh thc t chc dy hc v kt qu ca s

dy hc. Cc thnh t ny c mi quan h cht ch, quan h thng nht v chi phi

ln nhau.

Mc ch dy hc xc nh ni dung, cu trc tin trnh v vic la chn

phng php v phng tin, hnh thc t chc dy hc khc nhau.

Theo phng hng dy hc tch cc cn m bo tnh h thng trong vic

i mi, khai thc cc yu t tch cc trong cc thnh t ca c qu trnh dy hc

ha hc. Vic i mi cn c thc hin t s i mi mc tin gio dc, ni

dung dy hc. Khai thc cc yu t tch cc trong hot ng dy v hot ng hc,

s dng phng php v phng tin dy hc, hnh thc t chc dy hc v i

mi phng php kim tra nh gi kt qu hc t p ca hc sinh c c hnh

nh chn thc v kt qu ca qu trnh dy hc.b. im mi trong i mi mc tiu dy hc

Do yu cu pht trin x hi hng ti mt x hi tri thc nn mc tiu dy

hc cng cn phi c thay i o to ra nhng con ngi p ng c


10


11/138


12/138

Trong cc hot ng, ch trng ti vic ng vin hc sinh t pht hin v

gii quyt mt cch ch ng, sng to cc vn thc t c lin quan ti ha hc.

c. i mi ni dung dy hc

Hin nay chng ta tin hnh i mi ni dung chng trnh v sch giokhoa cc cp hc. Chng trnh trung hc ph thng m bo cung cp cho hc

sinh mt h thng kin thc ha hc ph thng c bn, hin i, thit thc c nng

cao v Ha i cng, Ha v c, Ha hu c, Phn tch ha hc v Ha hc vi

cc vn kinh t, x hi, mi trng. Cc ni dung c th c th hin trong

chng trnh sch gio khoa.

d. i mi hot ng dy hc ca gio vinTrong hot ng dy ca ngi gio vin cn ch trng n vai tr thit k,

t chc, iu khin cc hot ng ca hc sinh t mc tiu nhm kch thch

hot ng nhn thc tch cc ca hc sinh, dy hc sinh lm vic c l p, hnh

thnh nng lc hnh ng, nng lc gii quyt vn . Cc hot ng ca gio vin

bao gm:

+ Thit k, k hoch gi hc bao gm cc hot ng ca hc sinh theo cc

mc tiu c th ca mi bi hc ha hc m hc sinh cn t c.

+ T chc cc hot ng trn lp hc sinh hot ng c th hay hot ng

theo nhm nh:

- Nu ra cc vn cn tm hiu, gip hc sinh hiu r vn .

- T chc cc hot ng tm ti, pht hin tri thc v hnh thnh k nng ha

hc.

- Vn dng kin thc gii quyt cc vn thc t t ra.+ nh hng, iu chnh cc hot ng nh:


12


13/138

- Chnh xc ha cc kin thc hc sinh thu c qua cc hot ng hc t p:

M t hin tng th nghim, gii thch cc kt lun v bn cht ha hc, cc mi

lin h m hc sinh tm ti c, cc khi nim ha hc mi c hnh thnh...

- Thng bo, cung cp thm mt s thng tin m hc sinh khng th t tmti c thng qua cc hot ng trn lp.

+ Thit k v t chc thc hin vic s dng cc phng tin trc quan, hin

tng thc t, th nghim ha hc, m hnh mu vt, phng tin k thut, cng

ngh thng tin... nh l ngun kin thc, t liu thng tin hc sinh khai thc, tm

ti, pht hin nhng kin thc, k nng ha hc mi.

+ To iu kin hc sinh c th hin s hiu bit ca mnh v c vndng nhiu hn nhng kin thc thu c gii quyt mt s vn c lin quan

ti ha hc trong i sng sn xut.

e. Hot ng hc tp ca hc sinh

Trong hot ng hc t p ca hc sinh cn ch trng ti vic pht huy tnh

tch cc nhn thc, s n lc trong hot ng tr tu, trong nhn thc c ch. Qu

trnh hc t p tr thnh qu trnh hc sinh t hc, t nhn thc, t khm ph, t tm

ti tri thc mt cch ch ng tch cc. Nh vy, c qu trnh chun ha t qu

trnh tip thu kin thc mt cch th ng thnh qu trnh t hc, t pht hin v

gii quyt vn di s ch o ca gio vin. Trong qu trnh hc t p hc sinh

cn tin hnh cc hot ng nh:

+ Nghin cu ni dung t liu hc t p, t pht hin vn hoc nm bt vn

do gio vin a ra (cc nhim v hc t p do gio vin thit k ra).

- Phn tch t liu, a ra cc d on l thuyt.- Phn on, suy lun, ra cc gia thuyt khoa hc.

- xut cc phng hng gii quyt theo cc gi thuyt.


13


14/138

- Suy lun, tin hnh th nghim. Quan st, m t, gii thch hin tng v

a ra cc kt lun.

- Bo co kt qu hot ng ca c nhn, ca nhm.

Hoc tin hnh:- Suy ngh tr li cc cu hi ca gio vin hoc cc vn do hc sinh khc

nn ra.

- Gii bi ton ha hc t phn tch bi, chn phng php gii, thc hin

cc bc gii v rt ra kt lun.

- Tho lun theo nhm, tm tt cc kin trong nhm, kt lun.

+ Vn dng kin thc, k nng thu nhn c gii thch mt s hintng ha hc xy ra trong thc t i sng, sn xut. Cc hin tng thc t ny

c th do gio vin nu ra hoc t chc cho hc sinh t tho lun nu ra.

+ T nh gi v nh gi s nm vng kin thc, k nng ca bn thn v

ca bn hc.

V vy, khi t chc cc hot ng hc t p ca hc sinh ta cn ch :

- Trong gi hc, hc sinh cn phi c hot ng nhiu hn (c hot ng

tr tu v th nghim, thc hnh).

- To iu kin hc sinh ch ng, tch cc trong hot ng nhn thc

chim lnh tri thc, k nng.

- ng vin hc sinh c thc v c k nng vn dng kin thc hc vo

hot ng thc tin.

Nh vy, trong hot ng hc t p, hc sinh khng ch nm vng c

nhng kin thc, k nng cn lnh hi m quan trong hn l k nng hot ng tduy, hot ng thc tin tm ti, pht hin ra vn cn nghin cu, lnh hi. T

, hc sinh c c nhng k nng hot ng hc t p, xut v thc hin vic


14


15/138

gii quyt vn mt cch linh hot v sng to, c k nng nh gi v t nh

gi, rt ra bi hc v vn dng vo thc t i sng.

g. S dng phng tin dy hc

Trong dy hc ha hc, ngoi s dng cc th nghim ha hc gio vin cns dng cc phng tin dy hc khc nh: biu bng, hnh v, m hnh, mu vt,

cc phng tin k thut: bng hnh, my chiu, my tnh, cc phn mm dy hc...

Cc phng tin k thut dy hc thng c s dng minh ha cho li

ging ca gio vin.

Theo phng hng dy hc tch cc, to iu kin cho hc sinh tham

gia vo hot ng nhn thc, gio vin cn s dng cc phng tin dy hc nh lngun tri thc hc sinh tm ti, pht hin ra tri thc cn lnh hi. Gio vin s

dng cc phng tin dy hc phi hp vi li ging theo phng php nghin

cu, t chc cho hc sinh tm ti, nghin cu qua cc phng tin dy hc m

rt ra cc kt lun cn thit.

II. Bi tp ho hc.

II.1. Khi nim bi tp ho hc

II.1.1 Khi nim bi tp

Theo t in ting Vit, bi tp l bi giao cho HS lm vn dng kin

thc hc, cn bi ton l vn cn gii quyt bng phng php khoa hc.

Theo cc nh l lun dy hc Lin X (c), bi tp bao gm c cu hi v

bi ton, m trong khi hon thnh chng, HS nm c hay hon thin mt tri thc

hoc mt k nng no , bng cch tr li vn p, tr li vit hoc c km theo

thc nghim. Hin nay nc ta, thut ng bi tp c dng theo quan nimny.

II.1.2 Khi nim bi tp Ha hc


15


16/138

C th hiu, bi tp Ha hc l nhng bi c la mt cch ph hp vi

ni dung r rng, c th. Mun gii c nhng bi tp ny ngi hc sinh phi

bit suy lun logic da vo nhng kin thc hc, phi s dng nhng hin tng

Ha hc, nhng khi nim, nhng nh lut, hc thuyt, nhng php ton...I.2. Phn loi bi tp ho hc

+ C s phn loi bi tp Ha hc:

Nhn chung bi tp Ha hc c nhiu dng khc nhau, nhng phn loi

cc dng bi tp Ha hc ngi ta da vo mt s c s nh sau:

- Da vo ni dung c th ca bi tp .

- Da trn c s tnh c th ca vn cn nhin cu.- Da vo mc ch dy hc.

+ Phn loi bi tp Ha hc:

C nhiu cch phn loi bi tp Ha hc, tuy nhin, cn c vo hnh thc

ngi ta c th chia bi tp ho hc thnh hai nhm ln: Bi tp t lun (trc

nghim t lun) v bi tp trc nghim (trc nghim khch quan).

* Bi tp t lun: Khi lm bi, HS phi vit trnh by cu tr li, phi l

gii, lp lun, phi chng minh bng ngn ng ca mnh. Trong bi tp t lun, li

chia ra: bi tp nh tnh, bi tp nh lng, bi tp c s dng hnh v, bi tp

thc t... da vo tnh cht, ni dung bi tp. Gn y, vic kim tra nh gi HS

chuyn dn sang trc nghim nhng bi tp t lun vn ang c pht trin v s

dng kh rng ri do nhng u im ca n nh: o c kh nng c lp suy

ngh, pht huy c tnh sng to ca HS.... V tng cng hng th hc tp,

nghin cu ho hc cho HS, bi tp thc t, bi tp c s dng hnh v hin naycng c ch trng xy dng.

* Bi tp trc nghim: Khi lm bi, HS ch phi c, suy ngh la chn

p n ng trong s cc phng n cho. Thi gian ginh cho mi cu t 1 - 2


16


17/138

pht. Bi tp trc nghim c chia thnh 4 dng chnh: Dng in khuyt, dng

ghp i, dng ng sai, dng nhiu la chn. Hin nay, bi tp trc nghim dng

nhiu la chn l loi bi tp thng dng nht do nhng u im ca n nh: C

tin cy cao, tnh gi tr tt hn (o c kh nng nh, p dng cc nguyn l, nhlut, tng qut ho...), tht s khch quan khi chm bi (im s ca bi trc

nghim khch quan khng ph thuc vo ch vit, kh nng din t ca HS v

vo trnh ngi chm bi)...

C nhiu cch phn loi bi tp, mi cch phn loi c nhng u v nhc

im ring ca n, ty mi trng hp c th m gio vin s dng h thng phn

loi ny hay h thng phn loi khc hay kt hp cc cch phn loi nhm pht huyht u im ca n.

Thng gio vin s dng bi tp theo hng phn loi sau:

Bi tp gio khoa: Thng di dng cu hi v khng tnh ton nhm lm

chnh xc khi nim; cng c, h thng ha kin thc; vn dng kin thc vo thc

tin.

Cc dng hay gp: vit phng trnh phn ng, hon thnh chui phn ng,

nhn bit, iu ch, tch cht, gii thch hin tng, bi tp v tnh cht Ha hc

cc cht C th phn thnh 2 loi:

+ Bi tp l thuyt (cng c l thuyt hc)

+ Bi tp thc nghim: va cng c l thuyt va rn luyn cc k nng, k

xo thc hnh, c ngha ln trong vic gn lin l thuyt vi thc hnh.

Bi tp nh lng: L nhng bi tp gn lin vi tnh ton, thao tc trn cc

s liu tm c s liu khc, bao hm 2 tnh cht ton hc v Ha hc trongbi.

Tnh cht Ha hc: dng ngn ng Ha hc v kin thc Ha hc v cc

phng trnh phn ng xy ra mi gii c.


17


18/138

Tnh cht ton hc: dng php tnh i s, qui tc tam sut, gii h phng

trnh

Ha hc l mt mn khoa hc t nhin, lin h mt thit vi Ton hc, Vt

l, Sinh hc, c im ny cng gp phn pht trin t duy logic cho hc sinh.Hin nay, cc bi tp Ha hc ang pht trin theo hng tng cng tnh thc tin,

rn luyn t duy Ha hc cho hc sinh, gim dn thut ton phc tp.

I.3. Tc dng ca bi tp ho hc

Trong qu trnh dy hc b mn Ha hc trng ph thng, bi tp Ha

hc gi mt vai tr ht sc quan trng trong vic thc hin tt v hon thnh mc

tiu o to, n va l mc ch va l ni dung va l phng phng php dyhc rt c hiu qu. Bi tp Ha hc khng ch cung cp cho hc sinh h thng cc

kin thc m cn gip cho hc sinh thy c nim vui khm ph v kt qu ca

qu trnh nghin cu tm ti khi tm ra kt qu ca bi tp Ha hc. T , hc sinh

thy c nim hng phn, tr phn u trong hc tp. Bn cnh , i vi vic

dy hc Ha hc ph thng, bi tp Ha hc cng c vai tr ht sc to ln, c

th hin qua mt s vai tr nh sau:

- Lm cho HS hiu su hn cc khi nim, nh lut hc v rn luyn

ngn ng ho hc cho HS.

- o su, m rng s hiu bit ca HS mt cch sinh ng, phong ph m

khng lm nng n khi lng kin thc ca HS.

- L phng tin n tp, cng c, h thng ho kin thc mt cch tt nht.

- To iu kin pht trin t duy HS.

- Thng qua vic gii bi tp, rn cho HS tnh kin tr, kin nhn, tnh linhhot, sng to... Vi cc bi tp thc hnh cn gip hnh thnh HS tnh cn thn,

tit kim, tc phong lm vic khoa hc: chnh xc, t m, gn gng, sch s, ...

III. Vai tr ca cng ngh thng tin v truyn thng trong dy hc Ha hc


18


19/138

III.1 Cng ngh thng tin v truyn thng (ICT)

+ Cng ngh thng tin

Cng ngh thng tin, vit tt CNTT, (ting Anh l:Information Technology,

vit tt l IT) l ngnh ng dng cng ngh qun l v x l thng tin, c bittrong cc c quan t chc ln.

C th, CNTT l ngnh s dng my tnh v phn mm my tnh chuyn

i, lu tr, bo v, x l, truyn, v thu thp thng tin.

Vit Nam th khi nim Cng ngh thng tin c hiu v nh ngha

trong ngh quyt 49/CP k ngy 04/08/1993 v pht trin cng ngh thng tin ca

chnh ph Vit Nam, nh sau: "Cng ngh thng tin l tp hp cc phng phpkhoa hc, cc phng tin v cng c k thut hin i - ch yu l k thut my

tnh v vin thng - nhm t chc khai thc v s dng c hiu qu cc ngun ti

nguyn thng tin rt phong ph v tim nng trong mi lnh vc hot ng ca con

ngi v x hi."

Trong h thng gio dc Phng Ty, CNTT c chnh thc tch hp

vo chng trnh hc ph thng. Ngi ta nhanh chng nhn ra rng ni dung

v CNTT c ch cho tt c cc mn hc khc. Vi s ra i ca Internet m cc

kt ni bng thng rng ti tt c cc trng hc, p dng ca kin thc, k nng

v hiu bit v CNTT trong cc mn hc tr thnh hin thc.

+ Cng ngh thng tin v truyn thng

Cng ngh thng tin v truyn thng (ICT l vit tt ca cm t ting Anh:

Information & Communication technology) l mt trong nhng lnh vc pht trin

nhanh nht v ang v s xm nhp, lm thay i tt c cc lnh vc trong cucsng. Tuy nhin, gio dc dng nh l lnh vc rt chm thay i. Ngi gio

vin quen ln lp vi bng en v phn trng, vi sch v v. ICT cn xa l vi

rt nhiu cc thy c khng ch cc bc tiu hc, trung hc m ngay c vi cc


19


20/138

trng i hc. Nguyn nhn gy ra s chm thay i trong ngnh gio dc khng

ch do iu kin v c s vt cht m cn do mt phn gio vin cha thc s hiu

bit v lnh vc ICT.

III. 2. Cng ngh thng tin v dy hc Ha hc

Ha hc l mt khoa hc ca cc biu tng, tt c cc kt qu nghin cu

v cc cht v s bin i ca chng u phi c biu din di dng cc

phng trnh phn ng Ha hc, cc th, s , biu bng Tt c cc biu

tng c th c trnh by mt cch trc quan nht nh ng dng ICT.

S dng my tnh nh cng c dy hc hay nh l phng tin gp phn

nng cao tnh tch cc trong dy hc l khai thc im mnh ca k thut hini h tr cho qu trnh dy hc. My tnh c th m phng nhng hin tng

khng th hoc khng nn xy ra trong nh trng, khng th hoc kh th thc

hin nh nhng phng tin khc. Vic m phng c th trnh c nhng th

nghim nguy him, vt qu nhng hn ch v thi gian, khng gian v kinh ph.

My tnh c kh nng lu tr mt lng thng tin rt ln v ti hin chng

di nhng dng khc nhau trong thi gian hn ch. My tnh c th dng nh mt

my son tho vn bn tuyt vi. Ngi gio vin c th dng n chun b bi

ging, ni dung dy hc v chinht sa, b sung, cp nht thng tin cho bi ging

lun mi, lun phong ph v sinh ng My tnh cng to ra cc bng tnh vi

nhng cng thc hay chng trnh c ci t sn v do c th gip ngi hc

trong vic iu tra, nghin cu v my tnh c th h tr tt cho nhng ngi

hc khc nhau t ngi c ti nng ti ngi b khuyt tt

My tnh cn cho php hc sinh hc theo nhng bc ring ca mnh, do c th tit kim c nhiu thi gian dy hc trn lp, to nn kh nng c th ha

trong hc tp ca hc sinh. Cc chng trnh dy hc trn my tnh cn to iu

kin cho hc sinh t cng c nhng kin thc m mnh cha nm vng. M phng


20


21/138

trn my tnh gip hc sinh t rn luyn k nng thc hnh, lm bi th nghim m

khng cn c trang thit b thc.

Bng vic ni mng, my tnh c th cung cp cho ngi s dng nhng

thng tin a dng t nhiu ngun cung cp tham gia trong mng. Cc chng trnhphn mm my tnh c to ra gii quyt mt s vn c bit gip cho

ngi s dng khng cn tn nhiu thi gian nghin cu cch gii quyt m vn

thc hin vn mt cch nhanh chng, chnh xc v hiu qu cao.

III.3. Nhng im cn lu khi s dng my tnh v CNTT trong dy hc

- Cn phi t CNTT trong ton b h thng cc phng php, phng tin

dy hc nhm pht huy sc mnh tng hp ca c h thng .- My tnh khng th th tiu vai tr ca ngi thy, m tri li cn pht huy

hiu qu hot ng ca gio vin trong qu trnh dy hc. Nh khng nh, my

tnh c s dng nh cng c dy hc ca gio vin, cng c ny d c hin i

ti u cng khng th thay th hon ton vai tr ca ngi thy trong qu trnh

dy hc. Chng ta ch trng tm cch pht huy vai tr, tc dng ca ngi thy

nhng theo nhng hng khng hon ton ging nh trong dy hc thng thng.

- Trnh xu hng lm dng my tnh nh bi trnh din vi cc hiu ng,

mu sc le lot, thiu tnh s phm.

III.4. Nhng u im ca vic ng dng CNTT vo dy hc

Dy hc, xt v hnh thc tin hnh l mt qu trnh truyn thng hai chiu.

V vy, vic ng dng CNTT vo dy hc ni chung v nhm nng cao tnh tch

cc trong dy hc ni ring l xu hng tt yu ca thi i. S d nh vy l v

CNTT c nhng u th, nhng th mnh. Cc th mnh m CNTT mang li chongi s dng n l: Tc cao, tnh nht qun, chnh xc v n nh. Nhng th

mnh ny ca CNTT hon ton ph hp v p ng c nhng yu cu mi trong

vic dy hc. Ngoi ra, CNTT cn mang li cho ngi s dng nhng ng dng


21


22/138

quan trng nh: thu thp, x l, lu tr v truyn tn hiu mt cch nhanh chng,

hiu qu. CNTT s lm thay i khng ch ni dung m c phng php dy hc:

- C th lm bi dy hc sinh ng, hp dn thng qua hnh nh, m thanh.

- C th tin hnh cc th nghim minh ha trc tip trong khi ging.- C th ch ra cc ti liu tham kho, cn thit ngay trong lc ging.

- Ngun thng tin a dng, phong ph, sinh ng v c c yu t bt ng.

- C th d dng hng dn hc sinh t hc, t nghin cu.

III.5. Mt s phn mm thit k bi tp Ha hc

Phn mm Chemoffice

ChemOffice l mt phn mm ha hc ni ting vi rt nhiu tnh nng, htr nhiu cho nhiu phn mm ha hc khc, phin bn mi nht cho n thiim hin ti l ChemOffice 2008. C th ng k v ti bn min ph tiwww.camsoft.com

I. CI T PHN MM

Bc 1: Nhp p vo file Install

Thi gian nhn nt tip tc khong 15 pht (ty thuc vo cu hnh ca mytnh)Bc 2 : ng k

Sau mt thi gian khi xut hin hp thoi yu cu ng k, in ng k (Cc nidung c nh du * c tnh cht bt buc), nhn Activate hon tt ng k vtip tc ci t

Bc 3:

Nhn nt OK

Nhn nt Next

Nhp chut vo cc vung khng phi ci t mt s chng trnh khng cnthit nh Inventory, ENotebook, BioAssay, sau tip tc nhn nt Next

Bc 5:

Nhn nt Begin

Nhn nt Next


22
http://www.camsoft.com/http://www.camsoft.com/


23/138

Tch chn Accept the Items of the License agreement,

Nhn chn nt Next cho mi ln hin th thng bo

Bc 6:

Nhn nt InstallNhn nt Finish

Nhn nt Yes khi ng li my tnh.

II. S DNG CHEM DRAW

1. Khi ng chng trnh

Chn Start/Programs/ChemOffice 2006/ChemDraw Ultra 10.0

2. Th d minh ha

Thi d 1: V phn t toluen copy sang MS.Word- Nhp chut vo mt trong hai biu tng trn thanh cng c la chn phn

t.


23


24/138

- Sau khi chn phn t cn copy, vo menu Edit chn ln coppy hoc sdng t hp phm Ctrl + C- M chng trnh Word, t con tr vo v tr cn dn trn mn hnh sontho, sau vo menu Edit chn lnh Paste hoc nhn ng thi t hp phm Ctrl+

VTh d 2: Vit phng trnh ha hc ca phenol vi Br2

3Br2+

Br

+ 3HBr

S DNG CHEM 3D

1. Khi ng chng trnhChn Start/ Programs/ ChemOffice 2006/Chem3D Ultra 10.0

Khi xut hin hp thoi Chem 3D OpenGL Setup, la chn chc nng 2 (nhhnh v), chn Enable nhp chut chn vo I have read. khng hin th thng botrong cc ln khi ng sau, ri nhp OK bt u.


24


25/138

2. Mn hnh lm vic ca chng trnh

Thanh cng c 3D

3. M hnh phn t (dng 3D)

a) V cc phn t n gin, V d: CH4; C2H4; C2H4

Cch 1: Nhp chut vo biu tng , sau a ra ngoi mn hnh, n v trcn v v nhp chut.- Khi xut hin mt khung mu trng cho php nhp k t t bn phm, g phnt cn biu din (v d: C2H4) t bn phm.

- Nhn Enter xem m hnh phn t


25


26/138

V dng 3D nn xem phn t cc gc khc nhau, nhp chut vo biu

tng (Rotate) trn thanh cng c, sau a con tr ra ngoi mn hnh ti vtr c phn t nhn gi chut tri v di chut.

xem phn t dng cc nh dng khc chn ch hin th trn thanhcng c, v d: dng cu v que (Ball & Stick)

Cch 2: Chn biu tng (lin kt n, nguyn t...) trn thanh cng c sau ara ngoi mn hnh v.

b) Vi nhng phn t phc tp, thng c thc hin theo cc bc sau:

Bc 1: Dng chng trnh ChemDraw v cng thc dng 2D

Th d: phn t 2,4,6-trinitro phenol (axit picric)

Bc 2: Coppy phn t va v ChemDraw v dn (Paste) vo Chem 3D

Dn phn t va v vo Chem 3D bng cch vo menu Edit chn Paste hoc nhnng thi t hp phm Ctrl+ V


26


27/138

Phn mm Science Teachers Helper

Ci t phn mm:Nhp p chut vo biu tng sau:

Khi mn hnh s hin ra nh sau:

Nhp p chut vo phm Next, Next, Install v Finish kt thc phn ci

t. Mn hnh lm vic ca phn mm Science Teachers Helperbao gm cc

thanh cng c h tr cho cc mn khoa hc nh Vt l, Ha Hc, Ton hc. i

vi cc ng dng Ha hc, cc cng c h tr cho son tho MS.Word ca phn


27


28/138

mm Science Teachers Helper cho php v cc dng c th nghim Ha hc mt

cch nhanh chng, chnh xc. Cc cng c v dng c th nghim nh sau:

TIU KT CHNG I

Chng 1 tng quan thc trng dy hc Ha hc hin nay, nhu cu v xu

hng i mi PPDH Ha hc ni chung, dy hc phn bi tp Ha hc ni ring,

trong nhn mnh vai tr ca CNTT & TT. Xut pht t nhng c im ca thi

i ngy nay, vi nhng li th v chc nng c c ca CNTT; chc nng, vai

tr ca bi tp trong qu trnh dy hc v qua phn tch nhng thun li khi ng

dng CNTT vo vic nng cao tnh tch cc trong dy hc cng nh CNTT l c s

thc hin i mi mc tiu gio dc o to hin nay, chng ta thy c vic

ng dng CNTT vo vic i mi phng php dy hc Ha hc ni chung v ng

dng CNTT vo vic bin son v dy bi tp Ha hc ni ring l v cng cn

thit. Chng 1 cng s b gii thiu cc phn mm Chemoffice v Science

Teachers Helper l nhng phn mm chuyn dng thit k, bin son cc bitp Ha hc trong lun vn.


28


29/138


29


30/138

Chng II: H THNG CU HI, BI TP HA HC PHN HA

HC HU C LP 11 BAN KHOA HC T NHIN.

I. Cc im cn nm vng khi dy hc phn bi tp ha hc hu c lp 11.

I.1. C s cn thit khi gii bi tp ha hc

I.1.1. Mt s phng php gii bi tp

+ Tnh theo cng thc v phng trnh phn ng.

+ Phng php bo ton khi lng.

+ Phng php tng gim khi lng.

+ Phng php bo ton electron.

+ Phng php dng cc gi tr trung bnh.+ Khi lng mol trung bnh:

- Ha tr trung bnh.

- S nguyn t C, H trung bnh.

- S lin kt p trung bnh.

- S hydrocacbon trung bnh.

- S nhm chc trung bnh

+ Phng php ghp n s.

+ Phng php t chn lng cht.

+ Phng php bin lun

I.1.2. C s hc sinh nm vng v gii bi tp tt

+ Nm chc l thuyt: Cc nh lut, qui tc, cc qu trnh ha hc, tnh cht

l ha hc ca cc cht.

+ Nm c cc dng bi tp c bn, nhanh chng xc nh bi tp cn giithuc dng bi tp no.

+ Nm c mt s phng php gii thch hp vi tng dng bi tp.


30


31/138

+ Nm c cc bc gii mt bi ton hn hp ni chung v vi tng

dng bi ni ring.

+ Bit c mt s th thut v php bin i ton hc, cch gii phng

trnh v h phng trnh bc 1,2I.1.3. Cc bc gii bi tp trn lp

+ Tm tt u bi mt cch ngn gn. Bi tp v cc qu trnh ha hc c

th dng s .

+ X l cc s liu dng th thnh dng cn bn (c th bc ny trc khi

tm tt u bi).

+ Vit cc phng trnh phn ng xy ra (nu c).+ Gi v hng dn hc sinh suy ngh tm li gii:

- Phn tch d kin ca bi xem t cho ta bit c nhng g.

- Lin h vi cc dng bi tp c bn gii.

- Suy lun ngc t yu cu ca bi ton.

+ Trnh by li gii.

+ Tm tt, h thng nhng vn cn thit, quan trng rt ra t bi tp (v

kin thc, k nng, phng php).

I.1.4. C s thc tin

Thc t nhiu trng ph thng, s tit ha trong tun t, phn ln dng vo

vic ging bi mi v cng c cc bi tp c bn trong sch gio khoa. Bi tp gio

khoa m rng v cc bi tp ton ch c cp mc thp. Khi c bi tp

ha nhiu hc sinh b lng tng khng nh hng c cch gii, ngha l cha

hiu r bi hay cha xc nh c mi lin h gia gi thit v ci cn tm.Cc nguyn nhn lm hc sinh lng tng v sai lm khi gii bi tp ha hc:

- Cha hiu mt cch chnh xc cc khi nim, ngn ng ha hc (v d

nh: nng mol, dd long, c, va )


31


32/138

- Cha thuc hay hiu c th vit ng cc phng trnh phn ng, cha

nm c cc nh lut c bn ca ha hc.

- Cha thnh tho nhng k nng c bn v ha hc, ton hc (cn bng

phn ng, i s mol, V, nng , lp t l)- Khng nhn ra c mi tng quan gia cc gi thit, gi thit vi kt

lun c th la chn v s dng phng php thch hp i vi tng bi c th.

II. Cc c s l thuyt cn nm vng

II.1. Phn ha i cng

II.1.1. Thuyt cu to ha hc

Ni dung:1. Trong phn t cht hu c, cc nguyn t lin kt vi nhau theo ng

ha tr v theo mt th t nht nh. Th t lin kt gi l cu to ha hc. S

thay i th t s to nn cht mi.

2. Trong phn t hp cht hu c, cacbon c ha tr IV. Nhng nguyn t

cacbon c th kt hp khng nhng vi nhng nguyn t ca cc nguyn t khc

m cn kt hp trc tip vi nhau thnh nhng mch cacbon khc nhau (mch

khng nhnh, c nhnh, mch vng).

3. Tnh cht ca cc hp cht ph thuc vo thnh phn phn t (bn cht v

s lng cc nguyn t) v cu to ha hc (th t lin kt cc nguyn t).

II.1.2. Cc loi cng thc hu c thng s dng

Vic nm vng ngha ca mi loi cng thc ha hu c c vai tr rt

quan trng. iu ny cho php nhanh chng nh hng phng php gii bi ton

lp CTPT, dng ton c bn v ph bin nht ca bi tp hu c. Cc bi ton lpCTPT cht hu c nhn chung ch c 2 dng:

Dng 1: Lp CTPT ca mt cht.

Dng 2: Lp CTPT ca nhiu cht.


32


33/138

Vi kiu 1, c nhiu phng php khc nhau gii nh: tm qua CTG,

tm trc tip CTPT

Kiu 2 ch yu dng phng php tr s trung bnh. Nhng d dng phng

php no chng na th cng vic u tin l t cng thc tng qut ca cht ,hoc cng thc tng ng cho hn hp mt cch thch hp nht, vic t cng

thc ng chim 50% yu t thnh cng.

+ Cng thc thc nghim: cho bit thnh phn nh tnh, t l v s lng

cc nguyn t trong phn t.

V d: (CH2O)n (n nguyn dng nhng cha xc nh )

+ Cng thc n gin: C ngha nh cng thc thc nghim nhng gi trn = 1.

+ Cng thc phn t: Cho bit s lng nguyn t ca mi nguyn t trong

phn t, tc l cho bit gi tr n.

+ Cng thc cu to: Ngoi vic cho bit s lng nguyn t ca mi

nguyn t trong phn t cn cho bit trt t lin kt gia cc nguyn t trong phn

t.

C nhiu loi CTCT khc nhau, chng hn CTCT y , CTCT vn tt,

CTCT bn khai trin Nguyn tc chung vit CTCT bn khai trin l c th bt

cc lin kt n gia cc nguyn t cc nguyn t, cc lin kt bi trong nhm

chc (nu thy khng cn thit) nhng nht thit khng c b lin kt bi gia

cc C-C.

Cc loi cng thc CTTN, CTG, CTPT trng nhau khi gi tr n = 1.

+ Cng thc tng qut: Cho bit thnh phn nh tnh cht c cu to nnt nhng nguyn t no, i vi CTTQ ca mt dy ng ng c th th cn cho

bit thm t l nguyn t ti gin hoc mi lin h gia cc thnh phn cu to .


33


34/138

V d: CTTQ ca hydrocacbon l CxHy hoc CnH2n+2-2k nhng vi

hydrocacbon c th l ankan th CTTQ l: CnH2n+2; anken l: CnH2n

II.1.3. Phn tch nguyn t

II.1.4. Cu trc phn t hp cht hu c.


34

HN HPCHT HU C

Chng ctTch cc cht lng cnhit si khc nhau

Kt tinhTch cc cht rn c tan thay i theo nhit

ChitTch cc cht lng khng trn

ln vo nhau hoc tch chtha tan ra khi cht rn

khng tan

HP CHT HU CTINH KHIT

Phn tch nh tnhPhn tch nh lng

%C, %H, %N,, %O

CNG THC N GIN NHTCpHqOrNs

Xc nh khi lng mol phn tMA = MB.dA/B

MA = (CpHqOrNs)n n

CNG THC PHNT

CxH

yO

zN

t= (C

pH

qO

rN

s)

n


35/138

Cng thc Li-ut Cng thc cu tokhai trin

Cng thc cu tothu gn

Cng thc cu taohthu gn nht

HH HH

Cng thc phi cnh M hnh rng M hnh c

II.2. Hirocacbon no

Danh

php

ANKAN: CnH2n+2

S ch v tr + tn nhnh + tn

mch chnh + an

XICLOANKAN: CnH2n

S ch v tr + tn nhnh + xiclo +

tn mch chnh + anCu - Cng thc chung: CnH2n+2 - Cng thc chung: CnH2n


35

BIU DIN CUTO

BIU DIN CUTRC

NG PHNCng cng

thc phn t

Cng cng thc phnt, khc nhau v cu to hahc.NG PHN CU TO- ng phn nhm chc- ng phn mch cacbon- ng phn v tr nhm chc

Cng cng thc phnt, cng cng thc cu to,khc nhau v cu trc khnggian ca phn t.NG PHN LP TH- ng phn hnh hc- ng phn quang hc


36/138

trc

- Csp3 to thnh mch h, ch

c cc lin kt C-C v C-H

- Mch cacbon to thnh

ng gp khc, cc gic linkt:

- Csp3 to thnh mch vng, ch c

cc lin kt C-C v C-H

Tnh

chtvt l

- T C1C4 th kh, khng

mu, nhit si, nhit nng

chy, khi lng ring tng theo

phn t khi.- Nh hn nc, khng tan

trong nc, tan trong cc dung

mi hu c.

- C3-C4 th kh, khng mu. Nhit

si, nhit nng chy, khi lng

ring tng theo phn t khi.

- Nh hn nc, khng tan trongnc, tan trong cc dung mi hu c.

Tnh

cht

ha

hc

- iu kin thng tng

i tr: Khng phn ng vi

axit, baz v cht oxi ha.

- Di tc dng ca xc tc v

nhit th tham gia phn ng thm

tch v oxi ha. Sn phm thu

c thng l hn hp ca

nhiu cht.

- Xiclopropan v xiclobutan km

bn.

- Xiclopropan c phn ng cng vi

H2, Br2, HBr Xiclobutan c phn ng

cng vi H2.

- Cc xicloankan c s nguyn t C

ln hn 4 tham gia phn ng th, tch

v oxi ha tng t ankan.

iu

ch,

ng

dng

- iu ch ch yu t kh du

m.- L nguyn liu quan trng.

- Lm nguyn liu quan trng

cho cng nghip ha cht.

- Xiclopropan v xiclobutan kh

iu ch, xiclopentan v xiclohexanthng c tch t du m.

- Lm nguyn liu, nhin liu.

II.3. Hirocacbon khng no


36


37/138

II.3.1. Cu trc

C C

R4

C

C C

R5

R6

R4

Anken, CnH2n Ankaien lin hp, CnH2n-2 Ankin, CnH2n-2

II.3.2. Tnh cht vt l:

- T C2C4 th kh, C5 th lng hoc rn.

- Khng mu, khng tan trong nc, nh hn nc.

II.3.3 Tnh cht ha hc:

- Cng H2: Khi c xc tc (Ni, Pt, Pd) v nhit thch hp u b oxi hathnh ankan tng ng c cng s nguyn t C. T ankin, dng xc tc Pd/PbCO3

th thu c anken.

- Cng halogen: u lm mt mu dung dch nc brom v halogen ha

thnh dn xut i- hoc tetrahalogen.

- Cng HA: Anken v ankin cng vi axit v nc theo quy tc Mac-cp-

nhi-cp. Anka-1,3-ien cng theo kiu 1,2 v 1,4.- Trng hp: Anken v ankaien u dy u d trng hp thnh polime,

ankin khng b trng hp m ch b ime ha, trime ha

- Oxi ha: u lm mt mu dung dch KMnO4; Khi chy ta nhiu nhit.

II.3.4. iu ch v ng dng:

- Trong cng nghip, sn xut anken, ankaien v ankin t du m.

- Anken v ankaien ch yu c dng sn xut polime lm cht do,

cao su.

- Ankin v anken c dng sn xut cc dn xut ca hirocacbon.

II.4. Hydrocacbon thm

II.4.1. nh ngha


37


38/138

- Aren l nhng hirocacbon trong phn t c cha nhn benzen.

- Ankylbenzen l nhng hirocacbon ng ng ca benzen (khi thay

nguyn t H trong benzen bng gc ankyl) c cng thc chung l CnH2n 6, n 6.

II.4.2. Danh php

Ch ch r s ch v tr hoc ch ci o, m, p theo quy tc.

1

2 (ortho-o)

3 (meta-m)

4 (para-p)

m) 5

-o) 6

II.4.3. Tnh cht vt l:

- Benzen l cht lng, khng mu, c mi c trng, ts = 800C.

- Benzen nh hn nc, khng tan trong nc nhng tan trong nhiu cht.

- Benzen l dung mi ha tan tt ha tan nhiu cht hu c.

- Stiren l cht lng khng mu, nh hn nc v khng tan trong nc.

- Naphtalen l cht rn mu trng, thng hoa nhit thng. Khng tantrong nc nhng tan trong dung mi hu c.

II.4.4. Tnh cht ha hc

- Phn ng th H nhn benzen (thng s dng xc tc Fe, nu khng s

dng Fe i vi cc ankylbenzen phn ng th xy ra nhnh)

* Quy tc th nhn benzen: Khi vng benzen c sn nhm y eletron nh

gc ankyl, -OH, -NH2 th phn ng th xy ra d hn v nhm th mi u tin

vo v tr ortho hoc para.

Khi vng benzen c sn nhm th ht electron nh: -NO2, -COOH th

phn ng th xy ra kh khn hn v nhm th mi u tin vo v tr meta.

- Phn ng cng.


38


39/138

- Phn ng oxi ha

+ Benzen khng tc dng vi dd KMnO4 ngay c khi un nng.

+ Toluen b KMnO4 oxi ha khi un nng.

+ Stiren b KMnO4 oxi ha ngay iu kin thng.- Phn ng trung hp (vi stiren)

- Phn ng chy: Cc aren chy trong khng kh thng to ra nhiu mui

than do hm lng C ln.

II.4.5. iu ch v ng dng

+ Benzen:

- Thng c chng ct t than v du m.- Loi hiro t ankan, xicloankan.

+ Cc ankylbenzen iu ch bng cch ankyl ha benzen.

II.5 Dn xut halogen Ancol Phenol

II.5.1. Dn xut halogen

+ Phn ng th

- Dn xut loi ankyl halogenua khng phn ng vi nc iu kin

thng cng nh khi un nng nhng b thy phn khi un nng vi dung dch

kim to thnh ancol:CH2CH2X + O H

- R CH2CH2O H + X-

- Dn xut loi anlyl halogenua b thy phn ngay khi un nng vi nc

si:

- Dn xut loi vinyl halogenua v phenyl halogenua khng phn ng vi

dung dch kim nhit thng cng nh khi un si. Chng ch phn ng

nht cao v p sut cao.


39


40/138

+ Phn ng tch nc: Khi un si vi dung dch ancol, dn xut

halogen b tch HX to thnh lin kt bi.

t0

H X H

+

R C C

H

C

H

H

H

H

+ H X + H2O

* Quy tc Zai-xp: Khi tch HX khi dn xut halogen, nguyn t halogen

(X) u tin tch ra cng vi H nguyn t C bc cao hn bn cnh.

II.5.2. Ancol v phenol

Ancol Phenol

nh

ngha

Ancol l nhng hp cht hu c

m phn t c nhm hiroxyl (OH)

lin kt trc tip vi nguyn t C

trong gc hirocacbon

Phenol l nhng hp cht hu c

m phn t c nhm hiroxyl (OH)

lin kt trc tip vi nguyn t C

ca vng benzenCu

trc

Tnh

cht

ha

hc

ROH + HA R A + H2O

C6H5OH + 3Br2 3HBr +


40


41/138

+ -+ -

H2SO4

1700CAnken

2,4,6-Br3C6H2OH

iu

ch

- Hirat ha anken

- Th X thnh OH:

ng

dng

Nguyn liu sn xut anehit,

axit, este, cht do, dung mi,nhin liu, ung, dc phm.

Dng sn xut cht do, thuc

n, dc phm, phm nhum, thuctr dch hi.

II.6. Andehit Xeton Acid cacboxylic

II.6.1. Anehit v xeton

Anehit Xeton

nh

ngh

a

Anehit l nhng hp cht hu c m

phn t c nhm (CH=O) lin kt trctip vi nguyn t C hoc nguyn t H.

V d:

HCH=O: fomanehit

CH3CH=O: axetanehit

Xeton l nhng hp cht hu c

m phn t c nhm >C=O linkt trc tip vi hai nguyn t C.

V d:

CH3COCH3; CH3COC6H5

Cu

trcLin

kt

hiro

- dng nguyn cht khng c lin kt

hiro.

- dng dung dch, c lin kt hiro

vi nc:

- dng nguyn cht khng c

lin kt hiro.

- dng dung dch, c lin kt

hiro vi nc:


41


42/138

Tnh

cht

vt l

- iu kin thng, anehit C1

v C2

l cht kh, cc anehit khc l cht lng

hoc rn.

- Nhit si ca cc anehit cao hn

so vi cc hirocacbon nhng li thp

hn so vi cc ancol tng ng cng s

nguyn t C.

- Aehit C1 v C2 tan tt trong nc.

- Cc anehit u c mi c trng.

- iu kin thng, cc xetonl cht lng hoc rn.

- Nhit si ca cc xeton cao

hn so vi cc hirocacbon

nhng li thp hn so vi cc

ancol tng ng cng s nguyn

t C.

- Axeton tan v hn trong nc,

khi s nguyn t C trong phn t

tng th tan gim dn.

Tnh

cht

hahc

+ Phn ng cng

- Phn ng cng H2:

- Phn ng cng H2O, cng hiro

xianua:

RCH=O + HCN RCH(OH)CN

+ Phn ng oxi ha.

- Tc dng vi Br2 v KMnO4:

RCH=O + Br2 + H2O R-COOH+2HBr

- Tc dng vi AgNO3/NH3:

RCH=O + 2[Ag(NH3)2]OH 2Ag

+RCOONH4 + 3NH3 + H2O

+ Phn ng cng

- Phn ng cng H2:

- Phn ng cng H2O, cng hiro

xianua:

RCOR+HCN RC(CN)(OH)R

- Khng c phn ng trng bc.


42


43/138

+ Phn ng th gc hirocacbon:

Nguyn t H cnh nhm cacbonyl d

tham gia phn ng:

RCH=O + Br2 + H2O RCOOH+ 2HBr

+ Phn ng th gc

hirocacbon:

O

iu

ch

Oxi ha nh ancol bc I: - Oxi ha ru bc II:

- Oxi ha cumen ri ch ha vi

axit sunfuric:

C6H5CH(CH3)2 C6H5OH +

CH3COCH3

ng

dng

- Fomanehit dng sn xut cht do,

dc phm, nng dc, cht bo qun,ty u

- Axetanehit dng sn xut axit

axetic, dc phm

- Axeton dng cho sn xut cht

do, dc phm, nng dc, lmdung mi.

- Mt s xeton khc dng trong

sn xut nc hoa.

II.6.2. Axit cacboxylic

II.6.2.1. nh ngha

Axit cacboxylic l nhng hp cht hu c m phn t c nhm cacboxyl (-COOH) lin kt trc tip vi gc hirocacbon hoc nguyn t H.

V d: HCOOH, CH3COOH,

II.6.2.2. Phn loi


43


44/138

Cng thc tng qut: R(COO)n.

- Khi n = 1 axit n chc, cng thc chung R-COOH.

+ Nu gc R l gc hirocacbon no (gc ankyl) axit no n chc, cng

thc chung CnH2n+1COOH.+ Nu gc R l gc hirocacbon khng no axit khng no n chc.

V d: Axit acrylic CH2 = CH-COOH

+ Nu gc R l gc thm axit thm.

V d: Axit benzoic C6H5-COOH

- Khi n 2 axit a chc.

V d: Axit oxalic HOOC-COOHII.6.2.3. Danh php

+ Danh php IUPAC: Axit + tn IUPAC ca gc hirocacbon + oic

V d:

CH3-COOH: Axit etanoic

CH3-CH2-CH2-COOH: Axit propanoic

+ Danh php thng thng: Lin quan ti qu trnh tm ra nn khng c tnh

h thng.

V d:

CH3COOH: Axit axetic

CH3-CH2-CH2-CH2-COOH: Axit valeric

II.6.2.4. Cu trc

II.6.2.5. Tnh cht vt l

- Axit cacboxylic l nhng cht lng hoc rn iu kin thng.


44


45/138

- Nhit si cao hn so vi cc hirocacbon v ancol tng ng c cng

s nguyn t C trong phn t do c s to thnh lin kt H lin phn t.

- Ba axit u trong dy ng ng tan v hn trong nc, cc axit tip theo

ch tan mt phn hoc khng tan.

- Mi axit c v chua ring bit.

V d: Axit axetic c v chua ca gim, axit xitric c v chua ca chanh, axit

oxalic c v chua ca me

II.6.2.6. Tnh cht ha hc

+ Phn ng do tnh linh ng ca nguyn t H trong nhm COOH

- Trong dung dch nc in li ra ion H+, lm qu:

Gc R cng ln, s in li cng yu.

- Phn ng trung ha:

RCOOH + NaOH RCOONa + H2O

- Ha tan kim loi ng trc H trong dy B-k-tp:

RCOOH + Zn R2Zn + H2

- y axit yu hn ra khi mui:

RCOOH + CaCO3 R2Ca + CO2 + H2O

+ Phn ng ca nhm OH trong nhm COOH

- Phn ng este ha vi ancol:


45


46/138

- Phn ng hp vi hiro to thnh anhit (Xy ra trong trng hp c bit

vi cht kh mnh l H nguyn t).

RCOOH + 2H R-CHO + H2O

- Phn ng tch nc lin phn t to thnh anhirit axit:

+ Phn ng gc hirocacbon:

- Phn ng th gc no:

- Phn ng th gc thm:

- Phn ng cng vo gc khng no: Ngoi phn ng thng thng ca axit

cacboxylic thng thng, cc axit cacboxylic cn c trng bi phn ng cng, b

oxi ha v trng hp gc khng no:

CH2 CH

COOH

xt, t0,pCH2 CH

COOH n

II.6.2.7. iu ch

- Thy phn este:


46


47/138

men gim

- Oxi ha hirocacbon, ancol

+ iu ch axit axetic:

- Ln men gim:

- Oxi ha etanal:

- T metanol v kh CO vi xc tc thch hp:

II.6.2.8. ng dng

- Axit axetic dng iu ch nhng cht c ng dng quan trng nh:

axeton, axit cloaxetic (dng tng hp thuc dit c 2,4-D; 2,4,5-T), mui axetat

nhm, crom, st (dng lm cht cm mu trong nhum vi, si), mt s este dng

lm hng liu, xenluloz axetat (dng ch to t axetat)

- Cc axit bo c ng dng trong cng nghip x phng (axit panmitic,

C15H31COOH; axit stearic, C17H35COOH)

- Axit benzoic dng trong cng nghip phm nhum, nng dc

- Axit salixylic dng ch to thuc cm, thuc xoa bp, gim au- Cc axit khng no nh: axit aipic, axit phtalic c dng trong sn xut

poliamit, polieste ch to t tng hp.


47


48/138

III. LA CHN, XY DNG, SP XP H THNG CU HI, BI TP

HA HC HU C LP 11 C TH NG DNG CNG NGH THNG

TIN

III.1. Bi tp phn i cng v ha hc hu c

Bi tp 1: Da vo tnh cht ha hc ca CH2=CH2 v CH CH ( hc

lp 9) hy vit phng trnh ha hc khi cho

CH3 CH = CH CH3 v H3C C C CH3 tc dng vi Br2 v H2 v cho

bit nhng nhm nguyn t no trong phn t ca hai hp cht trn gy nn cc

phn ng .

Li giiCc phng trnh ha hc ca CH3 CH = CH CH3 l:

CH3 CH = CH CH3 + Br2 CH3 CHBr CHBr CH3

CH3 CH = CH CH3 + H2 CH3 CH2 = CH2 CH3

Nhm nguyn t gy nn phn ng l: C = C

Cc phn ng ha hc ca l:

Nhm nguyn t gy nn phn ng l:

Bi tp 2: Cho cc hnh v sau:

Hnh 1

Hnh 2


48


49/138

Hnh 3

Hy cho bit, hnh v no m t lai ha sp, sp2, sp3?

Li gii

- Lai ha sp l s t hp ca 1 obitan s (hnh cu) vi 1 obitan p (hnh s 8

ni) to thnh 2 obitan lai ha sp ging nhau, c trc i xng chung nhng hng

v 2 pha khc nhau ngc nhau ca trc (lai ha ng thng).

- Lai ha sp2 l s t hp ca 1 obitan s v 2 obitan p to thnh 3 obitan laiha sp2 ging nhau v hng v 3 nh ca 1 tam gic u m tm l ht nhn

nguyn t (lai ha tam gic).

- Lai ha sp3 l s t hp ca 1 obitan s vi 3 obitan p to thnh 4 obitan lai

ha sp3 ging nhau v hnh dng, kch thc, nng lng v hng v 4 nh ca

mt hnh t din u m tm l ht nhn nguyn t (lai ha t din).

Vy da vo khi nim v lai ha sp, ta c th xc nh c hnh v s 1 lhnh m t lai ha sp, hnh s 2 m t lai ha sp2, hnh 3 m t lai ha sp3.

Bi tp 3: Cho hnh v m t th nghim xc nh cacbon v hiro bng

phng php nh tnh.

Hy cho bit cc qu trnh phn xy ra trong qu trnh xc nh cacbon,

hiro v hy cho bit cch xc nh cc nguyn tt khc?


49

Bng vCuSO

4

khan

C6H

12O

6v CuO (bt)

CaCO3

Th nghim xc nh s c mt ca C v H


50/138

Li gii

Cc qu trnh xy ra khi phn tch nh tnh C6H12O6 l:

(Khng mu) (Mu xanh)

Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O

+ Xc nh nit: C th chuyn thnh mui amoni v nhn bit di dng

amoniac.

+ Xc nh halogen: Khi t, hp cht hu c cha Clo b phn hy, clo

c tch ra di dng HCl v c nhn bit bng bc nitrat.

CxHyOzNt CO2 + H2O + HCl

HCl + AgNO3 AgCl + HNO3

Bi tp 4: Hy quan st m hnh phn t sau v cho bit cng thc phn t

ca hp cht trn?


50


51/138

(1) (2)

(Hnh cu mu nht m t nguyn t H, hnh cu mu m m t nguyn t C)

Li giiTrong c hai hnh v miu t phn t hp cht hu c trn u m t phn t

hp ca hp cht hu c c 2 nguyn t C lin kt trc tip vi nhau bng 1 lin

kt. Mi nguyn t C li lin kt vi 3 nguyn t H bng 3 lin kt. Vy cng thc

phn t ca hai hp cht ny l: C2H6 (CH3 CH3).

Bi tp 5:

a. nh ngha v phn loi ng phn?

b. Hy lp s vi cc ghi ch cn thit nhm nu r mi quan h gia cc

loi ng phn v s khc bit gia chng?

Li gii

a. nh ngha ng phn: Nhng cht khc nhau nhng c cng cng thc

phn t l nhng cht ng phn.

b.


51

Cngcng thc

Cng c cu to ha hc. Khcnhau v cu trc khng gianKhc nhau v cu to ha hc

NG PHN CU TO

Cng thc cu to khc nhau

NG PHN LP TH

Cng thc cu to nh nhauCng thc cu trc khc nhau

ng phnnhm chc(Khc nhauv bn cht

nhm chc)

ng phnmch C

(Khc nhauv s phnnhnh mch

C)

ng phnv tr nhm

chc(Khc nhauv v tr

nhm chc)

ng phn hnhhc

(Khc nhau vhnh hc phn t- khong cch

gia cc nguynt)

ng phnquang hc

(Ging nhau vhnh hc phn t,khc nhau v gcquay mt phng

nh sng phncc)


52/138

Bi tp 6: Hy nu cc iu kin hp cht hu c c ng phn lp th(ng phn hnh hc hay ng phn cis-trans)? Vit tt c cc ng phn c th c

ca C4H8 v C5H10, trong cc ng phn ng phn no l ng phn lp th?

Li gii

+ iu kin mt hp cht c ng phn lp th (ng phn cis-trans hay

ng phn hnh hc) l: Trong phn t phi cha lin kt bi (lin kt i) v

nguyn t hay nhm nguyn t lin kt vi C mang ni i phi khc nhau, nghal:

C Cf

a b d f

Vi a, b, d, f l cc nguyn t hoc nhm nguyn t.

+ C4H8 c cc ng phn sau:CH3 CH CH CH3

CH3 C CH2

CH3

H2C CH2

H2C

CH2

CH CH3

HC

H3C

CH

CH3

H3CC

HC

H

CH3

.

. 5.

. 7.

Trong , ng phn (6) v ng phn (7) l nhng ng phn lp th.

+ C5H10 c 11 ng phn (hc sinh t vit cc ng phn ca C5H10).


52


53/138

Bi tp 7: Vit cng thc cu to ca cht X c cng thc phn t l C5H8.

Bit rng khi hiro ha cht th thu c cht isopentan. Cht ny c kh nng

trng hp thnh cao su c khng?

Li gii

Trc ht vit cng thc cu to ca isopentan C5H12

CH3

Nh vy: C5H8 + 2H2 C5H12

X c cng thc cu to ging isopentan (mch C c 1 mch nhnh CH 3 C

s 2) v X l hp cht hirocacbon loi ankin hoc ankaien.Nhng cng thc cu to tha mn 2 iu kin trn l:

3

CH3

CH3 C C CH2

CH3

CH2 C

CH3

CH CH2.

Trong cc hp cht trn th hp cht c th trng hp thnh cao su l hp

cht s (3).

Bi tp 8:

a. Lin kt n l g? Lin kt bi l g?

b. Khi etilen cng vi Brom th lin kt hay lin kt b ph v, v sao?

c. Hy vit cng thc cu to khai trin v cng thc cu to thu gn nht

ca cc hp cht sau: C3H6, CH3CHO, CH3COOC2H5, CH3CN, bit rng trong phnt ca chng u c lin kt bi.

Li gii


53


54/138

a. Lin kt n l lin kt to bi 2 nguyn t bng 1 cp e chung biu din

bng 1 gch ni.

Lin kt bi l lin kt to bi 2 nguyn t bng 2 hay 3 cp e chung biu

din bng 2 hay 3 gch ni song song.b. Khi tilen cng vi Brom th lin kt ca n b ph v v lin kt km

bn hn so vi lin kt .

c.

CTPT CTCT khai trin CTCT thu gn nht

C3H6

C

H

C C

HH

CH3CHOH

H

CH3COOC2H5

HH

CH3CN

Bi tp 9: Vit cng thc phi cnh ca cc hp cht sau: metanol(CH3OH), clorofom (CHCl3), etan (C2H6) v etanol (C2H5OH).

Li gii

+ CH3OH + CHCl3


54


55/138

+ C2H6 + C2H5OH

C CH

H

C CH

OH

Bi tp 10: Hy vit cng thc cng thc cu to thu gn v cng thc phn

t ng vi cng thc thu gn nht sau y:

a. b.

c. d.

e. f.

O

Li gii

Cng thc cu to thu

gn nhtCng thc cu to thu gn

Cng thc

phn tC4H10

C5H8C4H6

C6H12


55


56/138

CH

CH

C6H5NH2

OC5H11OOCCH3

III.2 Bi tp phn Hirocacbon

Bi tp 1: Hy vit cng thc cu to v cng thc cu to thu gn nht ca

cc ankan c tn gi nh sau:a. isopentan b. neopentan c. Hexan

d. 2,3-imetylbutan e. 3-etyl-2-metylheptan g. 3,3-ietylpentan

Li gii

Tn Cng thc cu to thu gnCng thc cu to

thu gn nht

isopentan CH3

NeopentanC

CH3

CH3

Hexan

2,3-imetylbutanCH3 CH3


56


57/138

3-etyl-2-

metylheptan

CH3 C2H5

3,3-ietylpentan

H3 CH2 C

C2H5

CH2 CH3

Hoc

Bi tp 2: a. Vit cng thc cu to cc ankan c cng thc phn t l C6H14

v gi tn chng?

b. Vit cng thc cu to ca cc ankan sau: 2,2,3-trimetylpentan; 4-(1-

metyletyl)octan.

Li gii

Hexan

CH3

CH3

2-metylpentan (isohexan) 3-metylpentan

CH CH CH3

CH3 CH3

3 CH2 C CH3

CH3

2,3-imetylbutan (iisopropyl) 2,2-imetylbutan (neohexan)

b.


57


58/138

H3 CH2 CH

CH3

C CH3

CH3

2,2,3-trimetylpentan 4-(1-metyletyl)octan

Bi tp 3: Vit cng thc cu to ca cc anken sau:

a. pent-2-en b. 2-metylbut-1-en

c. 2-metylpent-2-en d. isobutilen

e. 3-metylhex-2-en f. 2,3-imetylbut-2-en

Li gii

pent-2-en 2-metylbut-1-en

CH3

2-metylpent-2-en isobutilen

CH3

3-metylhex-2-en 2,3-imetylbut-2-en

Bi tp 4:

a. Phn ng trng hp l g? H s trng hp l g? Cho v d.

b. Vit s phn ng trng hp isobutilen v ch r monome, mt xch ca

polime v tnh khi lng mol phn t trung bnh ca piliisobutilen nu h s trng

hp trung bnh ca n l 15000.

Li gii


58


59/138

a. Phn ng trng hp l qu trnh kt hp lin tip nhiu phn t nh ging

nhau hoc tng t nhau to thnh nhng phn t rt ln gi l polime.

+ S lng mt xch monome trong mt phn t polime gi l h s trng

hp, k hiu l n.V d: Phn ng trng hp tilen:

, -

100atmH2 CH2 CH2 CH2

n

Polietilen, n = 3000-40 000

b. Phn ng trng hp isobutilen.

n

H2 C

CH3

CH2 C

CH3

monome () l 1 mt xch n l h s trng hp

+ Vi n = 15000 th khi lng phn t trung bnh ca polime l:

15000x56 = 840000

Bi tp 5: Khi trng hp ivinyl ngi ta thu c 3 sn phn polime ngoi

ra cn c sn phm ph l cht A (C8H12). Bit A c kh nng tham gia phn ng

trng hp, cng hiro, lm mt mu dung dch nc Br2.

a. Vit phng trnh phn ng to thnh polime.

b. Xc nh cng thc cu to ca A v vit cc phng trnh phn ng xyra.

Li gii

a. Vit phng trnh phn ng trng hp ivinyl.


59


60/138

CH2 CH CH CH2x , ,p

CH2 CH CH CH2 n

CH2 CH

CH CH2

xt, t0, pCH

2CH

CH CH2 n

Sn phm trong trng hp u c ng phn cis-trans:

C C

CH2CH2

C C

CH2Hn n

b. Cng thc cu to ca sn phm A (C8H12) c to thnh l do qu trnh

nh hp:

CH2

2

CH2

Bi tp 6: Hy quan st m hnh phn t benzen, video m phng s to

thnh lin kt trong phn t benzen. T nhng quan st hy nu c im cu

to ca benzen v d on cc tnh cht ha hc ca benzen. xut cch thc

biu din cng thc cu to ca benzen. Thng thng cng thc cu to c biu

din nh th no?


M hnh rng M hnh c M hnh lin kt

60
http://opt/scribd/conversion/tmp/scratch29834/Video%20TN/LienketBenzen.avihttp://opt/scribd/conversion/tmp/scratch29834/Video%20TN/MohinhBenzen.wmv


61/138

(Video M hnh phn t benzen) (Video m phng to lin kt

trong benzen)

Li gii

+ Cu to ca benzen: Su nguyn t C trong phn t benzen u trngthi lai ha sp2. Mi nguyn t C dng 3 obitan lai ha to 3 lin kt vi 2

nguyn t C bn cnh n v 1 nguyn t H. 6 obitan p thun ha ca 6 nguyn t C

xen ph bn vi nhau to thnh h lin hp chung cho c vng benzen.

Su nguyn t C trong phn t benzen lin kt vi nhau to thnh mt lc

gic u. C 6 nguyn t C v cc nguyn t H u nm trn mt mt phng gi l

mt phng phn t. Cc gc lin kt u bng nhau v bng 1200

.+ D on tnh cht ha hc: Do trong phn t benzen c cha lin kt

km bn nn benzen c th tham gia 1 s phn ng nh:

- Phn ng th.

- Phn ng cng.

- Phn ng oxi ha.

+ xut cc cch biu din cng thc cu to:

Cng thc K-ku-l(1865) Cng thc C-lau(1867)

Cng thc La-en-bua(1869) Cng thc uoa

...


61


62/138


63/138

- H2

Bi tp 8: Dng cng thc cu to vit cc phng trnh phn ng ha hc

hon thnh s phn ng sau:

C C4H6Br2 (mt cht)

A


63+ AgNO,NH

3

- H2 xt, t0

xt, t0

xt, t0

- H2

+ Br2

+ B2


64/138

C4H10 D C4H6Br2 (hai cht)

B

E Kt ta

Li gii3 CH2 CH2 CH3

,CH3 CH CH CH3 + H2 (A)

3 2 2 3 2 2 3 2

Br Br

Bi tp 9: Bng phng php ha hc hy nhn bit 5 bnh mt nhn ngcc kh sau: N2, H2, CH4, C2H4 v C2H2.

Li gii

Ly mi bnh mt lng kh vo ng nghim ri cho tc dng vi dung dch

[Ag(NH3]2OH, mu no cho kt ta mu vng xm, l bnh ng kh C2H2:


64


65/138

Trong s 4 kh cn li, cho tc dng vi dung dch nc Br2, ng nghim

no lm mt mu dung dch nc Br2 l ng nghim ng kh C2H4:

CH2 = CH2 + Br2 CH2Br CH2Br

3 ng nghim cn li, ln lt t chy v cho sn phm xc vo dung dch

nc vi trong c d. Kh no khng chy l kh N2, 2 kh chy l H2 v C2H4. Sn

phm ca mu kh no lm c nc vi trong l CH 4, cn li l kh H2 chy vi

ngn la khng mu v sn phm khng lm c dung dch nc vi trong c d:

CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O

CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2OBi tp 10: Ch dng mt thuc th, hy phn bit cc cht trong nhm sau,

vit cc phng trnh phn ng xy ra.

a. Benzen, etylbenzen v stiren.

b. Stiren v phenylaxetilen.

Li gii

a. Ly mi cht 1 lng nh cho vo ng nghim, nh t t dung dchKMnO4 vo tng ng nghim, ng nghim no lm mt mu dung dch KMnO4

nhit thng l ng nghim ng stiren:

OH OH

Hai ng nghim cn li ng benzen v Etylbenzen, sau khi nh dung

dch KMnO4 vo em un nng, ng nghim no lm mt mu dung dch KMnO4l ng nghim ng Etylbenzen:

O


65


66/138

Cn li ng nghim khng lm mt mu dung dch KMnO4 l ng benzen.

b. Ly mi cht mt lng nh cho vo ng nghim, nh t t dung dch

AgNO3 trong NH3 vo tng ng nghim, ng nghim no cho kt ta l ng

nghim ng dung dch Phenylaxetilen:

Cn li ng nghim ng stiren khng c phn ng trn.

III.3 Bi tp v dn xut Halogen Ancol Phenol

Bi tp 1: Hy vit cng thc cc ng phn cu to v ng phn lp th

hnh hc (nu c) ca hp cht c cng thc phn t C4H7Cl. Gi tn thng thng

(nu c) v tn theo danh php thay th ca cc ng phn ?

Li gii

3-clorobut-1-en4-clorobut-1-en

2-clorobut-1-en 1-clorobut-1-en


66


67/138

Bi tp 2: Vit cc phng trnh phn ng theo s bin ha sau (cc cht

hu c vit di dng cng thc cu to).

tan Axetilen

Vinylclorua PVC

Vinylaxetilen Butadien-1,3 Cao su Buna

(1)(2)

(4)

(5) (6)

Li gii


67


68/138


69/138

Chnh v th phng php i t etilen s kinh th hn v etilen r hn nhiu

so vi axetilen.

Bi tp 4: Hon thnh cc s phn ng tng hp PVC v poli cloropren

cho di y v cho bit hin nay PVC c tng hp theo s no?

CH2 CH2 ANaOH, etanol

B PVCCl2 xt, t , p.

Li gii

Cl n

Cl n


69


70/138

Cao su cloropren

Hin nay ngi ta tng hp PVC theo s :

C2

H4

ClCH2

CH2

Cl CH2

CH2

Cl PVCxt, t0, pt0Cl2

Bi tp 5: Hp cht hu c X c cng thc phn t l C4H10O.

a. Vit cng thc cu to cc ng phn ca X v gi tn cc ng phn

ancol theo danh php thay th?

b. Vit cc phn ng khi un nng ancol Butan-2-ol vi H2SO4 c 1700C,

xc nh sn phm chnh, sn phm ph t rt ra kt lun v pht biu ni dung

quy tc Zai-xp?

Li gii

a. Cng thc cu to cc ng phn ca C4H10O:

+ ng phn ancol:

OH

Butan-1-ol Butan-2-ol

H3 CH

CH3

CH2 OH CH3 C

CH3

CH3


70


71/138

2-metylpropan-1-ol 2,2-imetyletan-1-ol

+ ng phn ete:

b. Khi un nng Butan-2-ol vi H2SO4 c 1700C s xy ra phn ng tch

nc ni phn t.

Butan-2-ol

23 2 2

( 2)

Trong hai sn phm trn th sn phm (1) l sn phm chnh, sn phm (2) l

sn phm ph. Ngha l, khi thc hin phn ng tch nc ni phn t th nhm

(OH) c tch ra cng vi nguyn t H cacbon bn cnh ca C lin kt vi

nhm (OH), tuy nhin phn ng u tin tch nguyn t H C pha trong mch c

bc cao hn.

* Ni dung ca quy tc Zai-xp: Nhm OH u tin tch ra cng vi nguyn

t H nguyn t C bc cao hn bn cnh to thnh lin kt i C=C.

Bi tp 6: Mt hc sinh xut s phn ng sn xut metanol v

etanol t kh thin nhin nh sau:

2 6 2 5 2 5,

(3) (4)


71

Kh thin nhin


72/138


73/138


74/138

Hai nhm OH vixinal lm cho H ca nhm OH gia linh ng hn v tch

ra cng vi OH ca Cu(OH)2 to thnh nc (tng tc axit-baz) v hnh thnh

ln lin kt C-O-Cu.Nhm OH C u mch to vi Cu2+ lin kt phi tr, cu hnh

trans d to thnh hn cu hnh cis. Cn c vo nhng phn tch trn ta thy cng

thc ng l cng thc (I).

c. Cc cht c th ha tan c Cu(OH)2 l cc cht (A) v (C) v chng c

cc nhm OH vixinal (hai nhm hiroxi 2 nguyn nh C cnh nhau).

Bi tp 8: Hy a ra cc bng chng thc nghim (vit phng trnh ha

hc ca phn ng) chng t rng:a. Phenol c lc axit mnh hn etanol, gii thch?

b. Phn ng th vng benzen ca phenol d hn ca nitrobenzen, gii

thch?

Li gii


74


75/138

a. Phenol tc dng c vi dd NaOH to mun natriphenolat, etanol khng

tc dng c vi dd NaOH to mun.

C6H5OH + NaOH C6H5ONa + H2O

Gii thch:

Do s tng tc ca vng benzen trong phn t phenol lm cho lin kt O-H

trong phn t phenol phn cc mnh hn trong phn t etanol, dn n nguyn t

H (trong nhm OH) ca phn t phenol linh ng v d tch ra thnh H+ hn s vi

etanol.

b. Do c cc hiu ng sau:

V vy, mt electron vng benzen ca phenol cao hn mt electron

vng benzen ca nitrobenzen. Phn ng th vo vng benzen do cc tiu phn tch

in dng (+) tn cng vo nn mt electron (mt in tch -) cao hn th

phn ng th d hn.

Bi tp 9: Bng phng php l, ha hc hy nhn bit cc l mt nhn

c cc cht sau, vit cc phng trnh phn ng xy ra:


75


76/138

a. Etanol, toluen, etanol v axit axetic.

b. p-Crezol, glixerol v benzyl clorua.

Li gii

ChtTT

Phenol Toluen Etanol Axit axetic

Qu tm

Qu tm

chuyn Dd Br2

trng

H2O

t tan, phn

thnh lp niln trn

Tan v hn

trong nc

Phng trnh phn ng:

Br

b.

DD

TTp-Crezol Glixerol Benzyl clorua

Cu(OH)2 Dd mu xanh Dd AgNO3 AgCl trng

Phng trnh phn ng:


76


77/138

H2

Bi tp 10: Hon thnh s phn ng sau:

CH3

A1 B1 C1 D1X

H2O, H+

NaOH

H2ONaOH

H2O

NaOH

H2Ot0 t

0t0t0 H2O, H+

Li gii

Vit cc phng trnh phn ng xc nh cc cht:

-HCl

Cl


77


78/138

OH

Cl

-NaCl

OH

III.4. Bi tp v phn Anehit Xeton v Axit cacboxylicBi tp 1: a. Cho hp cht hu c c cng thc tng qut l CnH2nO, hp

cht c th thuc nhng loi hp cht hu c no? Cho v d vi mt hp cht

c th ca C3H6O ?

b. Vit cng thc cu to cc ng phn anehit v xeton ca hp cht c

cng thc C5H10O?

Li gii

a. ng vi cng thc tng qut dng CnH2nO ta c th c cc dng cng thc

cu to nh sau:

CTTQ Loi hp cht Dng CTCT V dCnH2nO Anehit

CH3CH2CHO

XetonO

Ancol khng noCnH2n-1OH

Ete khng no

(Hoc R hoc R l gc


78


79/138

+ -

1+ 2+

khng no)

Ancol vng noCxHyOH

(Vi CxHy- l vng no)

Ete vng no Hoc

b. Cc ng phn anehit v xeton ca C5H10O:

+ ng phn anhit:

1. CH3CH2CH2CH2CHO 2. CH3CH2CH(CH3)CHO

3. CH2CH(CH3)CH2CHO 4. (CH3)3CCHO

+ ng phn xeton:

1. CH3CH2CH2COCH3 2. (CH3)2CHCOCH3

3. CH3CH2COCH2CH3

Bi tp 2: Nu cc c im cu trc ca nhm cacbonyl, nhn xt v skhc nhau gia nhm chc anehit v nhm chc xeton?

Li gii

+ Cu trc ca nhm cacbonyl:

Nguyn t C mang lin kt i trng thi lai ha sp2.

Lin kt i C = O gm mt lin kt n bn vo mt lin kt km bn.

+ Nhm cacbonul trong phn t xeton c cu trc tng t nh nhm

cacbonyl trong phn t anehit. Tuy nhin, nguyn t C ca nhm cacbonyl trong


79


80/138


81/138

OH

Bi tp 4: Vit cc phng trnh phn ng ha hc hon thnh cc s phn ng sau:

Li gii

(HCOONH4 tip tc tham gia phn ng trng bc)


81


82/138

. C6H5CH CH2 + H2OH+, t0

C6H5CHCH3

OH

6 5 3

OH

6 5 3 2

Bi tp 5: Quan st video th nghim phn ng sau:

(n CTRL + Click vo biu tng Windows media player xem video)

Nu hin tng, gii thch, vit phng trnh phn ng v nu c ch caphn ng?

Li giiHin tng: Khi cho hn hp gm AgNO3, NH3 v CH3CHO vo ng

nghim, lc u khng thy hin tng xy ra.Sau khi nhng hn hp phn ng trn vo cc nc nng, phi ng xy ra

to thnh cht rn bm vo thnh ng nghim sng nh gng.Gii thch: Khi trn hn hp dung dch phn ng v nhng vo cc ncnng, phn ng ha hc xy ra to thnh sn phm Ag bm vo thnh ngnghim, Ag c kh nng phn chiu nh sng nn ta thy ng nghim sng nhgng.

C ch v phng trnh phn ng:Ban u:


82
http://f/LuanVan2009/Video/AVSEQ22.mpeg


83/138

-

+

AgNO3 + 3NH3 + H2O [Ag(NH3)2]OH + NH4NO3Phc cht tan

Bi tp 6: Dng s m t c im cu to v s phn b mt electron

nhm cacboxyl. Gii thch v sao:

a. Lc axit ca axitcacboxylic ln hn ca phenol v ancol?

b. Nhit si v nhit nng chy ca axit cao hn so vi anehit, xeton

v ancol tng ng c cng s nguyn t C?

Li gii

a. c im cu to ca nhm chc cacboxyl

C

O H

O

. .

Nhm chc COOH c hp bi nhm cacbonyl (>CO=) v nhm

hiroxyl (OH) v th n c gi l nhm cacboxyl.Tng tc gia nhm cacbonyl v nhm hiroxyl lm cho mt electron

nhm cacboxyl dch chuyn lm tng mt in tch m nguyn t O trong

nhm cacbonyl.

H qu l nguyn t H nhm OH axit tr nn linh ng hn so vi nhm

OH ancol, phenol. Do , nguyn t H trong nhm OH ca axit d dng tch ra

thnh in H+ hn, v vy lc axit ca n mnh hn.

b. Do c kh nng to cc lin kt hiro lin phn t bn vng nn nhit

si v nhit nng chy ca axit cao hn so vi ca anehit, xeton v ancol tng

ng c cng s nguyn t C.

- Lin kt hiro dng polime:


83


84/138

R R R

- Lin kt hiro dng ime:

Bi tp 7: Vit cng thc cu to, gi tn thay th cho cc ng phn ca

cc axit c cng thc phn t nh sau:

a. C4H8O2 b. C4H6O2

Li gii

a. Cng thc cu to v danh php cc ng phn ca C4H8O2:

COOH

Axit butanoic axit 2-metylpropanoic

b. Cng thc cu to v danh php cc ng phn ca C4H6O2

CH3

Axit but-1-enoic axit 2-metylpropenoic

Axit but-2-enoic (C ng phn cis-trans)

Bi tp 8:Quan st video th nghim sau:

Hy nu hin tng xy ra, gii thch v vit cc phng trnh phn ng xyra?

Li giing nghim 1:


84
http://e/Tai%20lieu%20tham%20khao/Video/AVSEQ20.mpeg


85/138

Hin tng: Nh dung dch CH3COOH vo ng nghim ng mt mu kimloi Zn, ta thy c hin tng bt kh thot ra.

Gii thch: CH3COOH tc dng vi Zn, phn ng xy ra to thnh mui kmaxetat v kh H2. V vy ta thy c hin tng si bt.

Phng trnh phn ng xy ra:2CH3COOH + Zn (CH2COO)2 + H2ng nghim 2:Hin tng: Nh dung dch CH3COOH vo ng nghim ng mt mu

CaCO3 ta thy c hin tng bt kh thot ra.Gii thch: CH3COOH tc dng vi CaCO3 to thnh mui canxi axetat v

axit cacbonic, cht ny km bn nn phn hy thnh H 2O v kh CO2. V vy tathy hin tng si bt.

Phng trnh phn ng xy ra:2CH3COOH + CaCO3 (CH3COO)2Ca + CO2 + H2O

ng nghim 3: Nh dung dch CH3COOH vo ng nghim ng sn mtlng CuO, lc u cha thy hin tng. Sau un nng, ta thy hin tngdung dch t khng mu chuyn xang mu xanh.

Gii thch: Khi cho dung dch CH3COOH vo ng nghim ng CuO, unnng, CH3COOH tc dng vi CuO to thnh mun ng axetat v H2O, mui nytan, trong dung dch c ion Cu2+ nn chuyn xang mu xanh.

Phng trnh phn ng xy ra:3 u 3 2 u 2

Bi tp 9:Hai bnh cu nh nhau, bnh A cha 0,50 lt axit clohiric 2M,bnh 2 cha 0,50 lt axit axetic 2M c bt kn bi 2 bng cao su nh nhau. Hai

mu Mg c khi lng nh nhau c th xung cng mt lc. Kt qu sau 1 pht

v sau 10 pht (phn ng kt thc) c th hin nh hnh v di y. Hy rt ra

nhn xt v gii thch?


85

Mg

HCl

(A) Khi u (B)

CH3COOH


86/138

Li giiHCl l mt axit mnh phn li hon ton thnh ion H3O+

HCl + HOH H3O+ + Cl-

V vy, nng ion H+ trong dung dch HCl ln, tc phn ng xy ra

nhanh, H2 thot ra nhanh.

CH3COOH l mt axit yu, kh nng phn li km

V vy, nng ion H+ trong dung dch CH3COOH nh, tc phn ng

xy ra chm, sau khong thi gian 1 pht, lng kh H2 thot ra t hn.

Tuy nhin:

Mg + 2HCl MgCl2 + H2

1 mol 0,5 mol

Mg + CH3COOH (CH3COO)2Mg + H2

1 mol 0,5 mol

Theo t l s mol cc cht trong hai phng trnh phn ng ta thy, s mol

kh H2 thot ra c bnh (A) v bnh (B) lc kt thc phn ng l bng nhau nn

sau 10 pht hai bng cao su c th tch bng nhau.


86

(A) Sau 1 pht (B) (A) Sau 10 pht (B)


87/138

Bi tp 10: Quan st video th nghim sau:

Nu hin tng, gii thch, vit phng trnh phn ng v nu tn loi phn

ng xy ra trong th nghim?Li giiHin tng: Khi thc hin th nghim, lc u sn phm phn ng l dung

dch trong sut, sau khi nh dung dch NaCl vo sn phm v lc mnh ta thydung dch phn thnh hai lp trong sut.

Gii thch: Khi thc hin th nghim trn, cho axit axetic tc dng vi ancoletylic trong mi trng axit sunfuric, sn phm to thnh l etyl axetat, cht nykhng tan trong nc nhng tan trong ancol etylic. Trong qu trnh un hn hp

phn ng th ancol etylic cng bay hi v thot ra cng sn phm nn trong hn

hp sn phm c ln ancol etilic nn ta thy hn hp l mt dung dch trong sut.Khi cho dung dch NaCl vo sn phm v lc mnh, NaCl tc dng vi ancoletilic, v tht sn phm phn ng l este tch ra nh hn nc nn ni ln trn v

phn thnh lp.Phng trnh phn ng xy ra:H3 C

O

O H + H O C2H5

H2SO4, t0

CH3 C

O

O C2H5 + H2O

axit axetic ancol etilic

este

V sn phm ca phn ng gia ancol v axit to thnh este nn phn ngtrn gi l phn ng este ha.

Bi tp 11: Cho s sau:1 1 1 1

B2 C2 D2 E2

OH-

t0 NH3 ( axit cacboxylic)

H2O H2SO4, t0

TH

OH- -H2O(polime)

Cl2

a/s


87
http://f/LuanVan2009/Video/AVSEQ21.mpeg


88/138

Cho A l etylbenzen v tc dng vi Cl2 theo t l 1 : 1 v s mol.

Hy vit cc phng trnh phn ng hon thnh s trn v ch r tn

ca mi loi phn ng?

Li gii

A l etylbenzen vy s c th chia thnh 2 s nh nh sau:

+ C6H5CH2CH3 B1 C1 D1 E1 G

- Phn ng th vi Cl2 nhnh:

H5 CH2 CH3 + Cl2a s

C6H5 CH2 CH2Cl + HCl

- Phn ng thy phn:

- Phn ng oxi ha:

- Phn ng trng gng (oxi ha)

- Phn ng trao i:

+ C6H5CH2CH3 B2 C2 D2 E2:

- Phn ng th vi Cl2:

H5 CH2 CH3 + Cl2a s

C6H5 CH CH3 + HCl

Cl

- Phn ng thy phn:


88


89/138

- Phn ng tch nc:

- Phn ng trng hp:

CH2 CH

C6H5

xt, t0, pCH2 CH

C6H5 n

Bi tp 12: T metanol, anehit axetic v metanol hy vit cc phng trnh

phn ng iu ch axit axetic. Hin nay trong cng nghip ngi ta s dng

phng php no l chnh, v sao?

Li gii

+ T metanol: iu ch axit axetic bng cch ln men.5 2

25 - 300C3 2

+ T anehit axetic:3 2 3

+ T metanol:

Hin nay trong cng nghip, ngi ta iu ch axit axetic ch yu theo

phng php i t metanol v CO v metanol v cacbon oxit u c iu ch t


89


90/138

metan c sn trong kh thin nhin v kh du m nn phng php ny c p

dng v cho axit axetic vi gi thnh thp.

Bi tp 13: Bng phng php ha hc hy phn bit cc cht trong dy

sau:a. Etanol, fomalin, axeton, axit axetic.

b. Phenol, p-nitrobenzanehit, axit banzoic.

Vit cc phng trnh phn ng xy ra.

Li gii

a.

DDTT

Etanol(C2H5OH)

Fomalin(HCHO)

Axeton(CH3COCH3)

Axit axetic(CH3COOH)

Qu tm

Qu tm ha

Na H2 AgNO3/NH3 Ag

Cc phn ng ha hc xy ra:

C2H5OH + Na C2H5ONa + H2

HCHO + 2[Ag(NH3)2]OH HCOONH4 + 2Ag + 3NH3 + H2O

b.

DD

TT

Phenol

(C6H5OH)

p-nitrobenzanehit

(O2NC6H4CHO)

axit benzoic

(C6H5COOH)Qu tm Qu tm ha AgNO3/NH3 Ag

Cc phn ng ha hc xy ra:

O2NC6H5CHO + 2[Ag(NH3)2]OH O2NC6H4COOH + 2Ag + 3NH3 + 2H2O

IV. MT S GIO N GING DY PHN HA HC HU C LP 11

C P DNG BI TP VI S H TR CA CNG NGH THNG TIN

1. Gio n 1


90


91/138

Bi 43: ANKIN

I. Mc tiu bi ging

1. Kin thc

HS bit:- Khi nim ng ng, ng phn, danh php v cu trc phn t ca ankin.

- Phng php iu ch v ng dng ca axetilen.

HS hiu: S ging nhau v khc nhau v tnh cht ha hc gia ankin v

ankan.

2. K nng

- Vit cng thc cu to cc ng phn v gi tn cc ankin.- Vit phng trnh ha hc chng minh tnh cht ca ankin.

- Gii thch c cc hin tng th nghim.

II. Chun b

1. Hnh nh, m hnh ca ankin.

2. Mt s video th nghim ha hc v ankin.

III. Cc hot ng dy hc.

CC HOT NG DY HC NI DUNGI. ng ng, ng phn, danh php,

tnh cht vt l v cu trc

Hot ng 1:

1. ng ng, ng phn v danh

php

+ ng ng:GV cho bit mt s ankin tiu biu:

C2H2, C3H4...

Yu cu hc sinh lp dy ng ng

ca ankin: C2H2, C3H4...., CnH2n-2 (n 2)

I. ng ng, ng phn, danh php,

tnh cht vt l v cu trc

1. ng ng, ng phn v danh

php

+ ng ng:C2H2, C3H4...., CnH2n-2 (n 2)

Ankin l nhng hirocacbon mch h

c mt lin kt ba trong phn t.


91


92/138

T HS rt ra nhn xt: Ankin l

nhng hirocacbon mch h c mt

lin kt ba trong phn t.

+ ng phn:GV yu cu hc sinh vit cng thc cu

to cc ng phn ca C5H8:

CH C CH2 CH2 CH3

Pent-1-in (propylaxetilen)

CH3 C C CH2 CH3

Pent-2-in (etylmetylaxetilen)CH3

2-metylbut-2-in

+ Danh php:

GV a ra quy tc gi tn ca ankin:

Tn thng thng: Gc ankyl + axetilenDanh php IUPAC: Tng t quy tc

gi tn anken nhng i ui -en

-in

Yu cu hc sinh gi tn cc ng phn

ca ankin trn.

2. Tnh cht vt l

GV yu cu hc sinh nghin cu bng

6.2 SGK v rt ra nhn xt v nhit

nng chy v nhit si ca cc

ankin.

+ ng phn:

- ng phn mch C.

- ng phn v tr ni ba.

+ Danh php:

Danh php IUPAC: Tng t quy tc

gi tn anken nhng i ui -en

-in

2. Tnh cht vt l

Bng 6.2 SGK


92


93/138

Hot ng 2:

3. Cu trc phn t

GV s dng my chiu, cho hc sinh

quan st m hnh rng, m hnh c.

Yu cu HS rt ra nhn xt v cu trc

phn t ca ankin.II. Tnh cht ha hc

Hot ng 3:

1. Phn ng cng

a. Cng H2

GV nu iu kin, xc tc ankin

cng hiro theo t l 1:1 v 1:2

Yu cu hc sinh vit cc pthh xy ra.

b. Cng Br2

GV chiu video th nghim axetilen tc

dng vi ddBr2

3. Cu trc phn t

Trong phn t ankin:

- Hai nguyn t C lin kt 3 u

trng thi lai ha sp (lai ha thng).

- Lin kt 3 l t hp ca 1 lin kt

(bn vng) v 2 lin kt (linh ng).

- Cc gc lin kt:

II. Tnh cht ha hc

1. Phn ng cng

a. Cng H2H CH + 2H2

,CH3 CH3

2 2 2

b. Cng Br2


93

M hnh rng

M hnh c


94/138

(n CTRL + Click vo biu tng

Windows media player xem video)HS quan st hin tng v vit pthh xy

ra.

GV: phn ng xy ra qua hai giai on,

mun dng giai on 1 (cng 1:1) th

phi thc hin nhit thp.

c. Cng hiro cloruaGV hng nu nguyn tc cng hiro

clorua ca axetilen, qu trnh chi qua 2

giai on, mun dng li giai on 1

phi dng xc tc HgCl2 150-2000C.

Yu cu hc sinh vit cc pthh xy ra.

d. Phn ng cng H2O

GV: Khi c mt ca xc tc HgSO4

trong mi trng axit, H2O cng vo

lin kt ba to thnh cc cht trung gian

v chuyn thnh anehit hoc xeton.

GV hng dn hc sinh vit cc pthh.

e. Phn ng ime ha v trime ha

GV: Hai phn t axetilen c th cnghp vi nhau thnh vinylaxetilen, ba

phn t axetilen c th cng hp vi

nhau to thnh benzen.

c. Cng hiro clorua150-2000C

Vinyl clorua

CH2=CH-Cl + 2HCl CH3-CHCl2

1,1-icloetan

d. Phn ng cng H2O

(khng bn)

CH3 CH = O (anehit axetic)

e. Phn ng ime ha v trime ha


94
http://opt/scribd/conversion/tmp/scratch

LvHoanChinh

Documents

Transcript of LvHoanChinh