Willa Reinholda Richtera

Pałacyk rektoratu Politechniki Łódzkiej, to jedno z tzw. „nostalgicznych miejsc Łodzi”, przypominających o niespotykanym rozkwicie miasta na przełomie XIX i XX wieku. Jego malownicza architektura i położenie na skraju parku przyciąga uwagę przechodniów i stanowi motyw dla prac artystów. Ten zabytkowy obiekt ma już długą historię. Jego pierwszym właścicielem był Reinhold Richter, średniozamożny łódzki fabrykant. Willa została zaprojektowana przez architekta Ignacego Stebelskiego w 1903 roku. W tym samym roku rozpoczęto prace budowlane, a w 1904 roku budowa willi została zakończona.

The villa housing the Rector's Office of the Lodz University of Technology belongs to the so-called “nostalgic sites of Lodz”, remembrances of the unusual growth of the city at the turn of the 19th and 20th century. Its picturesque architecture and its park location attract the attention of passers-by and artists. This historical building has a long story to tell. Initially the villa belonged to Reinhold Richter, a factory owner of middling wealth. The mansion was designed by Ignacy Stebelski in 1903. In the same year the building works began and finished in 1904.

Willę o malowniczej bryle, nazywaną także pałacykiem, zaprojektowano w manierze tzw. architektury nieregularnej. Kierunek ten narodził się w Anglii w końcu XVIII wieku. Charakteryzuje go zerwanie z harmonią, symetrią i rytmem. W willi Richtera eklektyczny nurt architektury nieregularnej został wzbogacony o współczesne elementy secesyjne.Każdą z fasad willi charakteryzuje odmienny styl architektoniczny. Fasada północna z głównym wejściem nawiązuje do gotyku. Natomiast secesyjny charakter ma np. krata w świetliku nad drzwiami i kobieca głowa w portalu. Narożnik fasady północnej i wschodniej stanowi dominująca nad całością bryły wieloboczna wieża zwieńczona blaszanym hełmem.

The picturesque villa, also known as “a little palace” was designed in an “irregular architecture” manner. The style originating from the late 18th century England is an expression of breaking off with harmony, symmetry and rhythm. In the Richter's villa the eclectic trend of irregular architecture was enriched with art nouveau elements.Each of the villa's facades represents a different architectural style. The north facade, where the main entrance is situated, has gothic connotations, though the bars over the fanlight and the female head in the portal are art nouveau. At the corner of the north and east facades there is a polygonal turret topped with a tin cupola dominating over the structure.

Najbardziej rozbudowana i niekonwencjonalna jest fasada wschodnia. Jej charakterystyczny element to przylegający do wieży czteroboczny ogród zimowy, którego dach stanowił niegdyś widokowy taras z balustradą. Elewacja południowa o regularnym charakterze podziału kondygnacji i symetrii wydaje się w pełni renesansowa. Najskromniejsza jest fasada zachodnia. Przypomina swym trójkątnym ryglowym szczytem i północnym narożnikiem szwajcarskie domy letniskowe.

The east facade, with its quadrilateral winter garden adjacent to the tower, is the most complex and unconventional one. The roof of the winter garden used to be an observation deck surrounded by a balustrade. The south facade characterised by a regular division of storeys and symmetry is fully renaissance. The west facade seems to be the simplest. Its triangular timbered top and its north corner evoke connotations with a Swiss summer house.

Wystrój wnętrza pałacyku ma wysoką rangę artystyczną. Większość pomieszczeń urządzono w stylu secesyjnym, wyjątek stanowi przedsionek o cechach renesansowo-barokowych oraz klasycyzujący salon łączący się z ogrodem zimowym.Ściany przedsionka wyłożone taflami różowego i czerwonego marmuru ozdobione są prostokątnymi płaskorzeźbami. Jedna z nich jest kopią dzieła Lukki della Robbii „Trybuna śpiewacza”, znajdującego się w katedrze we Florencji. Druga również będąca kopią dzieła z rodziny della Robbia przedstawia krąg radosnych niewiast. Sklepiony sufit pokryty jest neobarokową polichromią z alegorycznymi postaciami kobiet, tarczami herbowymi z literami RR, oraz jak się przypuszcza z podobiznami twarzy właścicieli. Tympanon nad drzwiami prowadzącymi do holu ozdobiony jest płaskorzeźbą, będącą kopią dzieła Andrea della Robbii „Zwiastowanie”, znajdującego się w kaplicy św. Innocentego we Florencji.

The interiors of the villa are of a high artistic value. Most of the rooms have been arranged in the art nouveau style, the exemption being a partially neo-renaissance partially baroque vestibule and a classicism-like lounge opening to the winter garden. The vestibule walls are tiled with pink and red marble and decorated with rectangular reliefs. One of them is a replica of Lukka della Robia's Singer's Tribune, originally in the Florence Cathedral. The other one, also a copy of a relief by della Robbias family, presents a circle of joyful women. The vault is covered with a neo-baroque polychromy representing allegoric female figures, coats of arms with RR letters and images presumed to be the faces of the building's original owners. Tympanum over the doors to the hall is decorated with a replica of Annunciation, a relief by Andrea della Robbia. The original can be admired in the Saint Innocent's Chapel in Florence.

Wystrój schodów prowadzących na galerię nawiązuje do secesji wiedeńskiej. Tylną ścianę wnęki pod schodami wypełnia malowany na dykcie widok Wenecji z mostem Rialto. Jest on sygnowany przez H. Seydela (1911 rok).

The décor of the stairs leading to the gallery connotes the Vienna art nouveau style. The back wall of the recess under the stairs is hidden behind H. Seydel's landscape of Venice with the Rialto bridge (1911).

Centrum willi stanowi prostokątny, dwukondygnacyjny hol, oświetlony witrażowym świetlikiem, umieszczonym w sklepieniu zdobionym sztukaterią w formie pasów wypełnionych motywem roślinnym. Ściany pokrywa płycinowa boazeria malowana na kremowo.

The centre of the villa is constituted by a rectangular two-storey hall where the light comes from a stained glass skylight placed in a vault decorated with mouldings in the form of stripes filled with floral motives. The walls are covered with cream painted panelling.

Ozdobą holu jest kominek z mosiężnym okapem obramowany opalizującą glazurą. Obudowa z drewna ponad kominkiem zdobiona jest snycerskimi złoconymi akcentami roślinnymi, podobnie jak drzwi do sąsiadujących pomieszczeń i stojący zegar szafkowy. Do boków kominka przylegają szafy z drzwiami, na których można podziwiać polichromowane i złocone płaskorzeźby: Madonny z dzieciątkiem i rycerza z chorągwią. Ponad schodami wisi ogromny obraz, przedstawiający pejzaż z wieloma scenami rodzajowymi, namalowany przez Paula Hermanna i Carla Langhamena.

A fireplace with a brass hood in the frame of opalescent tiles is the jewel of the hall. A wooden casing over the fireplace is decorated with wooden gilded floral elements. So are the doors of adjoining rooms and a grandfather clock. Two closets border on the fireplace on its both sides. Gilded and polychromed reliefs of Madonna with the Child and a knight with a regiment can be admired on their doors. Over the stairs there is a huge painting by Paul Hermann and Carl Langhamen representing numerous anecdotal scenes.

Dawny salon i ogród zimowy to dzisiaj gabinet rektora. Kominek w gabinecie obudowany jest różowym marmurem i drewnem, a nad kominkiem wisi lustro zdobione po bokach złoconym ornamentem zwisających do dołu dzwonkowatych kwiatów. Zachował się obraz H. Köcke (1910 rok) przedstawiający krajobraz podgórski. Okna ogrodu zimowego wypełniają witraże o układzie geometrycznych pól.

The former lounge and winter garden are now the Rector's room. The furnishings of the room include a fireplace framed by marble and wood. Above the fireplace there is a mirror decorated with a gilded ornament of hanging bell-like flowers. A painting by H. Köcke (1910) presenting a landscape of foothills can also be admired in the room. The windows of the winter garden are a stained glass composition of geometric figures.

Dawną jadalnię i bawialnię (obecnie obraduje tu Senat uczelni) rozdzielają rozsuwane, przeszklone drzwi, obramowane portalem. Ściany jadalni wyłożone są piękną boazerią zakończoną snycerskim fryzem przedstawiającym figury zwierzęce wplecione w falującą gałąź roślinną. W tej części sali znajduje się trzyczęściowy kredens wkomponowany w boazerię. W części górnej i dolnej zdobi go snycerka o motywach roślinnych, nad częścią środkową znajduje się napis ANNO DOM. 1904. Ozdobą drzwi kredensu są metalowe okucia. Całość utrzymana w stylu gotyzująco-secesyjnym.

The former dining room and the parlour (at present the room where the University Senate meets) are divided by bi-parting glass door in the frame of a portal. The walls of the dining room are covered with a beautiful panelling finished with a woodwork frieze of animal figures plaited in a weaving sprig. This part of the room also boasts itself with a three-piece cupboard blended into the panelling. Its upper and lower pieces are decorated with a woodwork floral motive. Over the middle piece there is an inscription ANNO DOM. 1904. Also metal fittings decorate the cupboard, which in general represents a mixture of a gothic-like and art nouveau style.

Till the end of the II World War the villa was inhabited by Richter's inheritors. In 1945 it was taken over by the Society of Working Class Universities. In the years 1951-56 the villa hosted the Preparatory School for University Applicants. The document about granting the building to the Technical University of Lodz was prepared on 23 November 1954, yet it was no sooner than in the first half of 1956 that the university could take the villa over. It became the seat of a newly created Faculty of Civil Engineering with four departments. In the years 1969- 1976 the Publishing Department of TUL was situated in the building. In 1977 a decision was made to locate the Rector's Office in the villa. Extensive construction, installation and conservation works began in 1978 and lasted (with a few-years' break) till April 1985. The official ceremony of bestowing the villa to the Rector was held on 24 May 1985, on the 40th anniversary of the establishment of the Lodz University of Technology. A neo-renaissance guard-house (former porter's lodge) with an entrance gate was opened for usage in November 1991.

Willa do końca II wojny światowej użytkowana była przez spadkobierców Richtera. W 1945 roku obiekt przejęło Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych. W latach 1951-56 w pałacyku mieściło się Studium Przygotowawcze do Wyższych Uczelni. Dokument o przekazaniu pałacyku Politechnice powstał 23 listopada 1954 r., jednak dopiero w pierwszej połowie 1956 r. uczelnia mogła przejąć obiekt. Pałacyk stał się siedzibą nowo powstałego Wydziału Budownictwa Lądowego i mieściły się w nim cztery katedry. W latach 1969-1976 w pałacyku mieścił się Dział Wydawnictw PŁ. W roku 1977 zapadła decyzja, że w pałacyku znajdzie swą siedzibę rektorat. Obszerne prace budowlano-instalacyjne, remontowe i konserwatorskie rozpoczęto w 1978 roku i prowadzono je z paroletnią przerwą do kwietnia 1985 roku.Oficjalne przekazanie pałacyku Rektorowi nastąpiło 24 maja 1985 roku, tj. w 40. rocznicę powstania Politechniki Łódzkiej.Neorenesansową kordegardę, czyli dawną portiernię z bramą wjazdową, oddano do użytku w listopadzie 1991 roku.