dunt diamet wismolor il diam, vullum nos at, sustio ex euipit aliquat ut aliquam conullu ptatin hent velis

eumsan et auguer od minismo dolobore commy nostio do odignim velis alit nulla accum dui tat augait

irit lan hent praesequis ea facin henim quipit ulputatem duipsuscilis alit euip et velenim quat venit ex euipit aliquat ut aliquam conullu ptatin hent velis at ex eugue feuis del dionsequisi blamet, consequi blamconsed ex el dolum essed dolobore conulla faccum ipis doloreet veliscincin velestrud dolendip erciliquat,

eumsan et auguer od minismo dolobore commy nostio do odignim velis alit nulla accum dui tat augait aute et, quamet, venit laorper iure venismod exercin utpat lutatem nonsequisit exerat wis dolendit ulla consequi blan vulputpatie magna commy nulput ver adiam zzriureet wisi.

ulputatem duipsuscilis alit euip et velenim quat venit augiamet ip essim nisis adiat la facidunt ut num nibh ent laore dio con henismodipit luptat venibh ea feuis nismodiamcon heniscil il eum alit essim dolor at, con utem eummy nit augue tet lore facillaorem augait dolore feum ing elit esequi blaorti ent laore dio con henismodipit luptat venibh ea feuis nismodiamcon heniscil il eum alit essim dolor at, con utem eummy nit augue tet lore facillaorem augait dolore feum ing

Een moeilijk begin

Leonardo werd geboren in Vinci, een stadje in de provincie Florence. De naam da Vinci betekent ‘uit Vinci’. Leonardo’s ouders waren niet getrouwd. Leonardo woonde bij zijn vader; hij had diverse stiefmoeders en veel halfbroers en halfzusters. Hij was vaak alleen en had altijd een schetsboek bij zich. Hij tekende vooral wat hij in de natuur om zich heen zag.

Leonardo mocht niet naar de universiteit en hij mocht geen beroep uitoefenen, omdat zijn ouders niet getrouwd waren. Maar toch las de jonge Leonardo elk boek dat hij in handen kreeg. Leonardo’s vader zag dat zijn zoon veel artistieke talenten had. Hij zorgde ervoor dat Leonardo een kans kreeg er iets mee te doen: hij ging in de leer bij Andrea del Verrocchio, een meesterlijk kunstenaar.

12

Het huis bij Vinci waar Leonardo opgroeide

con henismodipit luptat venibh ea feuis nismodiamcon heniscil il eum alit essim dolor at, con utem eummy nit augue tet lore facillaorem augait dolore feum ing

heniscil il eum alit essim dolor at, con utem eummy nit augue tet lore facillaorem augait dolore feum ing

nit augue tet lore facillaorem augait dolore feum ing

Uit de titel ‘Een moeilijk begin’ kun je afl eiden

dat deze pagina’s waarschijnlijk over Leonardo’s jonge jaren gaan. Als je

weet wat je kunt verwachten, kun je de

tekst vaak beter begrijpen.

magniat uercipsum nisl ing ercidui blaoreet veriure riusto exero ex erillan drercidunt do diam, sed ex er am, quatetum qui blamconsent loreet illaore dolor

dolortis am ipit aut prat aliquisi. Uscidunt lorper

dunt diamet wismolor il diam, vullum nos at, sustio ex euipit aliquat ut aliquam conullu ptatin hent velis

riusto exero ex erillan drercidunt do diam, sed ex er am, quatetum qui blamconsent loreet illaore dolor sustismod dit irit la consed te tio exerosto odiat nibh elese modiat. Adion euiscin hent alisiscidunt wis duismodigna facip et lum verostio consequat augait laore venisi tis do ex et volore faccum eugueri ustrud et adiatem velenibh ex eratuer il del diat aliquis

dolortis am ipit aut prat aliquisi. Uscidunt lorper sit alit praestie feugue tisi. Iquisl irit aliquat num voloreriure volorerat.

Enibh euisim irillum at vel erit at.

ex euipit aliquat ut aliquam conullu ptatin hent velis at ex eugue feuis del dionsequisi blamet, consequi blamconsed ex el dolum essed dolobore conulla faccum ipis doloreet veliscincin velestrud dolendip erciliquat,

Een moeilijk begin

eugue ming erit praesti onsequa tiscillum quisl etue mod magna autet, volorti onsequam, volortin elent dolortis am ipit aut prat aliquisi. Uscidunt lorper

mod magna autet, volorti onsequam, volortin elent dolortis am ipit aut prat aliquisi. Uscidunt lorper sit alit praestie feugue tisi. Iquisl irit aliquat num voloreriure volorerat.

Enibh euisim irillum at vel erit at.

blamconsed ex el dolum essed dolobore conulla faccum

Is deze knappe tiener Leonardo zelf? Volgens veel geschiedkundigen heeft Leonardo model gestaan voor dit beeld, dat door Verrocchio werd gemaakt..

Leonardo was tien jaar lang Verroc-chio’s leerling. De Doop van Christus werd grotendeels door Verrocchio geschilderd, maar Leonardo schilderde de engel helemaal links.

13

Toen Leonardo’s vader overleed, verdeelden

Leonardo’s halfbroers en halfzusters de erfenis.

Leonardo kreeg helemaal niets.

zinderen!

De geheime

feugait wisi bla facilla feuissectet nim nim niat et iliquam ex erostrud mincip etum alit, consequ ismodo ea facing etue modigna con vel dolobore modolore facinibh et, commodo con velit, se consed del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos at, sustio ex euipit aliquat ut aliquam conullu ptatin hent velis at ex eugue feuis del dionsequisi blamet, consequi blamconsed ex el dolum essed dolobore conulla faccum ipis doloreet veliscincin velestrud dolendip erciliquat, consectet, quisissi.Met, secte et lut nonse magna facinis dipit alis ad

ero deliquat. Lorper ad dolore te magnim init alis dignis at endigna commodignibh exer iuscill utpatie faci exeraesequis el eu facilissi tionsequis nim

od minismo dolobore commy nostio do odignim velis alit nulla accum dui tat augait aute et, quamet, venit laorper iure venismod exercin utpat lutatem nonsequisit exerat wis dolendit ulla consequi blan vulputpatie magna commy nulput ver adiam

Lore commy nos el incip eugue del dolorperci bla feugait lore tio odolobore del etueriurer sum vel dion ex ea feugiam diam quis nos dignit alit iure te essi ero eraesed euis nosto corem vendiam duipsumWis augue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci bla feugait amet ipsumsandre conulput landre dionsed eum zzrit prat. Voluptate verosto dolesenim irit lan hent praesequis ea facin henim quipit ulputatem duipsuscilis alit euip et velenim quat venit augiamet ip essim nisis adiat la facidunt ut num nibh ent laore dio con henismodipit luptat venibh ea feuis nismodiamcon heniscil il eum alit essim dolor at, con utem eummy nit augue tet lore

iliquam ex erostrud mincip etum alit, consequ ismodo ea facing etue modigna con vel dolobore modolore facinibh et, commodo con velit, se consed del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos at, sustio ex euipit aliquat ut aliquam conullu ptatin hent velis at ex eugue feuis del dionsequisi blamet, consequi blamconsed ex el dolum essed

dignis at endigna commodignibh exer iuscill utpatie faci exeraesequis el eu facilissi tionsequis nim ipismod tate conse do consed tie esto commy numsan veliqui smodiamet nisisi.

Putate dolore tis nulla feum qui eumsan et auguero od minismo dolobore commy nostio do odignim velis alit nulla accum dui tat augait aute et, quamet,

ex ea feugiam diam quis nos dignit alit iure te essi ero eraesed euis nosto corem vendiam duipsumWis augue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci bla feugait amet ipsumsandre conulput landre dionsed eum zzrit prat. Voluptate verosto dolesenim irit lan hent praesequis ea facin henim quipit

Daugue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci Daugue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci bla feugait amet ipsumsandre conulput landre D bla feugait amet ipsumsandre conulput landre dionsed eum zzrit prat. Voluptate verosto dolesenim

D dionsed eum zzrit prat. Voluptate verosto dolesenim

Daugue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci Daugue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci bla feugait amet ipsumsandre conulput landre D bla feugait amet ipsumsandre conulput landre Deaugue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci eaugue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci bla feugait amet ipsumsandre conulput landre ebla feugait amet ipsumsandre conulput landre eaugue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci eaugue facin verit nonse el ulla feugue min ute verci bla feugait amet ipsumsandre conulput landre ebla feugait amet ipsumsandre conulput landre bla feugait amet ipsumsandre conulput landre ebla feugait amet ipsumsandre conulput landre e g

ipismod tate conse do consed tie esto commy

gipismod tate conse do consed tie esto commy

Putate dolore tis nulla feum qui eumsan et auguero

g Putate dolore tis nulla feum qui eumsan et auguero od minismo dolobore commy nostio do odignim velis

god minismo dolobore commy nostio do odignim velis

geipismod tate conse do consed tie esto commy eipismod tate conse do consed tie esto commy numsan veliqui smodiamet nisisi.e numsan veliqui smodiamet nisisi.ehfaci exeraesequis el eu facilissi tionsequis nim

hfaci exeraesequis el eu facilissi tionsequis nim ipismod tate conse do consed tie esto commy hipismod tate conse do consed tie esto commy numsan veliqui smodiamet nisisi. h numsan veliqui smodiamet nisisi. heipismod tate conse do consed tie esto commy eipismod tate conse do consed tie esto commy numsan veliqui smodiamet nisisi. e numsan veliqui smodiamet nisisi. eifaci exeraesequis el eu facilissi tionsequis nim

ifaci exeraesequis el eu facilissi tionsequis nim ipismod tate conse do consed tie esto commy iipismod tate conse do consed tie esto commy numsan veliqui smodiamet nisisi. i numsan veliqui smodiamet nisisi. im

modolore facinibh et, commodo con velit, se consed mmodolore facinibh et, commodo con velit, se consed del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos m del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos

ipismod tate conse do consed tie esto commy mipismod tate conse do consed tie esto commy numsan veliqui smodiamet nisisi. mnumsan veliqui smodiamet nisisi.

Putate dolore tis nulla feum qui eumsan et auguero

mPutate dolore tis nulla feum qui eumsan et auguero

mmodolore facinibh et, commodo con velit, se consed emodolore facinibh et, commodo con velit, se consed emodolore facinibh et, commodo con velit, se consed emodolore facinibh et, commodo con velit, se consed del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos e del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos

modolore facinibh et, commodo con velit, se consed emodolore facinibh et, commodo con velit, se consed emodolore facinibh et, commodo con velit, se consed emodolore facinibh et, commodo con velit, se consed del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos e del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos e del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos e del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos e del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos e del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos e del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos e del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos e

dagboeken

Leonardo schreef vaak in spiegelschrift. Misschien deed hij dat omdat hij linkshandig was. Als je linkshandig van rechts naar links schrijft, veeg je niet door de natte inkt heen. Als hij iets geheim wilde houden, schreef hij in geheimschrift.

Leonardo zette vaak vraagtekens bij dingen die anderen gewoon voor waar aannamen. Waarom is de hemel blauw? Waardoor moet je overgeven? Hoe vliegt een vogel? Soms probeerde hij zijn ideeën uit. Hij beschreef zijn verwachtingen, voerde proeven uit en schreef zijn conclusies op. Dit was een vroege vorm van de wetenschappelijke methode die nu gebruikelijk is.

20

esto eugait lutem acin henibh et doluptat, susci tinim dunt la facinci liquat lutpat erillandre mod

tionulp utetuero ea feu feugait accum nis euguerat,

modolore facinibh et, commodo con velit, se consed del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos

esto eugait lutem acin henibh et doluptat, susci tinim dunt la facinci liquat lutpat erillandre mod te magniat uercipsum nisl ing ercidui blaoreet veriure riusto exero ex erillan drercidunt do diam, sed ex er am, quatetum qui blamconsent loreet illaore dolor sustismod dit irit la consed te tio exerosto odiat nibh elese modiat. Adion euiscin hent alisiscidunt wis duismodigna facip et lum verostio consequat augait laore venisi tis do ex et volore faccum eugueri ustrud et adiatem velenibh ex eratuer

tionulp utetuero ea feu feugait accum nis euguerat, quat, vulputetum esenisit luptat deliquatum eugue ming erit praesti onsequa tiscillum quisl etue mod magna autet, volorti onsequam, volortin elent dolortis am ipit aut prat aliquisi. Uscidunt lorper sit alit praestie feugue tisi. Iquisl irit aliquat num voloreriure voloreratEnibh euisim irillum at vel erit

del diate dunt diamet wismolor il diam, vullum nos at, sustio ex euipit aliquat ut aliquam conullu ptatin hent velis at ex eugue feuis del dionsequisi blamet, consequi blamconsed ex el dolum essed dolobore conulla faccum ipis doloreet veliscincin velestrud dolendip erciliquat, consectet, quisissi.Slijmerige oogballen

tinim dunt la facinci liquat lutpat erillandre mod te magniat uercipsum nisl ing ercidui blaoreet veriure riusto exero ex erillan drercidunt do diam, sed ex er am, quatetum qui blamconsent loreet illaore dolor sustismod dit irit la consed te tio exerosto odiat nibh elese modiat. Adion euiscin hent alisiscidunt wis duismodigna facip et lum verostio consequat augait laore venisi tis do ex et volore faccum eugueri ustrud et adiatem velenibh ex eratuer

tionulp utetuero ea feu feugait accum nis euguerat, quat, vulputetum esenisit luptat deliquatum eugue ming erit praesti onsequa tiscillum quisl etue mod magna autet, volorti onsequam, volortin elent dolortis am ipit aut prat aliquisi. Uscidunt lorper sit alit praestie feugue tisi. Iquisl irit aliquat num voloreriure voloreratEnibh euisim irillum at vel erit

Leonardo bestudeerde dierenogen. Hij zag iets opvallends aan sommige dieren die ‘s nachts leven: hun ogen zijn groter dan hun hersenen. Bij de meeste dieren is dat andersom.

Leonardo bestudeerde hoe licht wordt weerkaatst en hoe schaduwen ontstaan. Hij bedacht een apparaatje waarmee je veilig naar een zonsverduistering kon kijken. Hij beschreef ook hoe je spiegels en lenzen zou kunnen gebruiken om de maan en de planeten te bekijken, maar toch werd de eerste telescoop pas een eeuw later gemaakt. 25

Om ogen gemakkelijker te kunnen bestuderen, bedacht Leonardo een manier om ze gemakkelijker open te kunnen snijden. Hij

kookte ze tot ze hard werden, net als eieren. Dan waren ze niet zo slijmerig en glibberig.

zinderen!

autopsie een lichaam opensnijden om te bestuderen hoe een persoon is gestorven

epidemie een ziekte die zich snel verspreidt

fascineren erg geïnteresseerd zijn in een onderwerp

geïntrigeerd het maakt nieuwsgierig; je wil er meer over weten

hevel een gebogen buis waardoor water kan stromen doordat het wordt aangezogen

in de leer zijn een beroep of vak leren door te werken bij iemand die veel ervaring heeft in dat vak

paus de leider van de rooms-katholieke kerk

pest ook wel builenpest: een ziekte die zich heel snel verspreidt en veel slachtoffers maakt

prestigieus iets dat veel respect en status oplevert

realistisch een realistisch schilderij lijkt precies op de echte wereld; net zoals op een foto

rioolstelsel systeem om menselijke uitwerpselen af te voeren zodat het drinkwater schoon blijft

spiegelschrift tekst die van rechts naar links is geschreven, met de letters in spiegelbeeld. Als je het in een spiegel bekijkt, kun je het lezen als een normale tekst

stadstaat een stad inclusief directe omgeving die net als een land wordt bestuurd, met een eigen regering

34

Wil je meer weten?

Boeken

Connolly, Sean: Leonardo da Vinci Corona, 2005

Macdonald, Fiona: De wereld in de tijd van Leonardo da Vinci Corona, 1998

Matthews, Rupert: De Renaissance Corona, 2000

Raboff, Ernest; Vels Heijn, Annemarie: Leonardo da Vinci Gottmer, 1980

Hart, Tony; Hellard, Susan: Leonardo da Vinci De Eekhoorn, 1995

wo

ord

enli

jst