04/12/23 1

Ìýäýýëëèéí ñèñòåì, àëãîðèòìèéí ¿íäýñ

Ëåêö ¹03

04/12/23 2

Àãóóëãà•Êîìïüþòåðèéí åðºíõèé

á¿òýö á¿ðýëäýõ¿¿í•Òîîëëûí ñèñòåì

– Êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îé •Á¿õýë òîîíû ä¿ðñëýë•Áîäèò òîîíû ä¿ðñëýë•Òýìäýãòèéí ä¿ðñëýë

04/12/23 3

Àãóóëãà–Êîìïüþòåðèéí ïðîöåññîð

•Ïðîöåññîðûí êîìàíä•Ïðîöåññîðûí á¿òýö áà àæèëëàõ çàð÷èì

•Îðóóëàõ áà ãàðãàõ òºõººðºìæ •Õàäãàëàõ òºõººðºìæ áà ñóâàã

–Ä¿ãíýëò, äàñãàë

04/12/23 4

Êîìïüþòåðèéí åðºíõèé á¿òýö

Àëèâàà êîìïüþòåð íü ºãºãäºë áîëîâñðóóëàõ òºâ áàéãóóëàìæ áîëîõ

• ïðîöåññîð• ìýäýýëýë ñàíàõ îé • ìýäýýëýë êîìïüþòåðò îðóóëàõ • ìýäýýëýë êîìïüþòåðýýñ õ¿ëýýí àâàõàäçîðèóëàãäñàí îëîí òºðëèéí îðóóëàõãàðãàõ òºõººðºì溺ñ òîãòñîí ìýäýýëýëáîëîâñðóóëàõ ñèñòåì þì.

04/12/23 5

Êîìïüþòåðèéí á¿òýö

Ï ðî öåññî ðÊî ì àí äû í äàðààëàë,ï ðî ãðàì ûã áèåë¿¿ëäýã Ê-èéí

¿í äñýí áàéãóóëàì æ

Ñàí àõ î éÊî ì ï üþòåðààð áî ëî âñðóóëàõ

á¿õ òºðëèéí ì ýäýýëëèéã ñàí àæ õàäãàëàõ òºõººðºì æ

Î ðóóëàõ, ãàðãàõ õýñý㪠ãºãäºë, ì ýäýýëëèéã ñàí àõ î éä áè-÷èõ áî ëî ì æèéã õàí ãàõ, ï ðî ãðàì û í

¿ð ä¿í ã õ¿í ä î éëãî ì æòî é ãàðãàõ

Êî ì ï üþòåðÒî ãòì î ë ì ýäýýëýë áî ëî âñ

-ðóóëàõ ñèñòåì

04/12/23 6

¯ðãýëæëýë

• Êîìïüþòåðèéí ¿íäñýí áàéãóóëàìæ áîë ïðîöåññîð þì. Ïðîöåññîð íü îéä áàéãàà ïðîãðàììûã áèåë¿¿ëæ ìºí îéä áàéãàà ºãºãäëèéã áîëîâñðóóëäàã. Èèìýýñ êîìïüþòåðèéí îéä òîîí ìýäýýëëèéã ä¿ðñëýõ ¿íäñýí àðãà áîëîõ õî¸ðòûí òîîëëûí ñèñòåìèéí òóõàé ýõýëæ ¿çüå.

04/12/23 7

Õî ¸ðò(0;1)Àðàâò(0,1,2,...,9)Í àéì ò(0,1,2,...7)Àðâàí çóðãààò(0,1,2,...,9,A,B,C,D,E,F)

Òî î ëëûí ñèñòåìÒî î ã ä¿ðñýëæ áè÷èõ

áî ëî í òî î í äýýð ¿éëäýëõèéõ ä¿ðì ¿¿äèéí ñèñòåì

Òîîëëûí ñèñòåì

04/12/23 8

¯ðãýëæëýë

• Òîîëëûí ñèñòåì•Òîîã ä¿ðñýëæ áè÷èõ áîëîí òîîí

äýýð ¿éëäýë õèéõ ä¿ðì¿¿äèéí ñèñòåìèéã òîîëëûí ñèñòåì ãýäýã.

•0,1,2,3,….,9 ãýñýí á¿ãä àðâàí öèôðèéí òóñëàìæòàéãààð àëèâàà òîîã áè÷èæ ¿éëäýë õèéäýã. Ýíý ñèñòåìèéã àðàâòûí òîîëëûí ñèñòåì ãýæ íýðëýäýã.

04/12/23 9

¯ðãýëæëýë• ßìàð ÿìàð òîîëëûí ñèñòåì áàéäàã

âý?• Òîîã çºâõºí 0 áà 1 ãýñýí õî¸ð öèôðýýð

ä¿ðñýëæ áè÷èõ ñèñòåìèéã õî¸ðòûí;• 0,1,2,3,….7 ãýñýí íàéìàí öèôð

õýðýãëýõ ñèñòåìèéã íàéìòûí;• 0,1,2,3,….9, A,B,C,D,E,F ãýñýí á¿ãä 16

öèôð õýðýãëýäýã ñèñòåìèéã àðâàí çóðãààòûí òîîëëûí ñèñòåì ãýæ òóñ òóñ íýðëýäýã áºãººä ýíý ñèñòåì¿¿äèéã êîìïüþòåð ïðîãðàì÷ëàëä ºðãºí õýðýãëýäýã.

04/12/23 10

¯ðãýëæëýë• Õî¸ðòûí òîîíû òºãñãºëä B (binary-õî¸ðò

ãýñýí àíãëè ¿ãèéã òîâ÷ëîí)¿ñýã, • Àðâàí çóðãààò òîîíû ýõýíä H (hexa-

àðâàí çóðãààò ãýñýí ¿ãèéã òîâ÷èëñîí) • Íàéìòûí òîîíû ýõëýëä O (octal-íàéìò

ãýñýí ¿ãèéí ýõíèé ¿ñýãòýé òºñòýé) öèôð áè÷èæ,

• Àðàâòûí òîîã åðäèéí áè÷äýã øèãýý ÿìàð íýã íýìýëò òýìäýãã¿é áè÷íý.

04/12/23 11

¯ðãýëæëýë

• Òîîëëûí ñèñòåìä òîîã ä¿ðñëýõ

• 1001010B, 101101 B - õî¸ðòûí òîî

• O10010011, O74521 - íàéìòûí òîî

• 1980, 121, 887 - àðàâòûí òîî

• Í1980, Í7701, Í0ABC - àðâàí çóðãààòûí òîî

04/12/23 12

¯ðãýëæëýë

• Õî¸ðòûí òîîã íýìýõ áà õàñàõ ä¿ðìèéã äàðààõ õ¿ñíýãòýýð ¿ç¿¿ëýå.

X Y X +Y X Y X - Y

0 0 0 0 0 0

0 1 1 1 0 1

1 0 1 1 1 0

1 1 10 10 1 1

04/12/23 13

• Тооллын системүүдèéí õàðüöóóëñàí õ¿ñíýãò

10т 2т 8т 16т

0 0000 0 0

1 0001 1 1

2 0010 2 2

3 0011 3 3

4 0100 4 4

5 0101 5 5

6 0110 6 6

7 0111 7 7

8 1000 10 8

04/12/23 14

Тооллын системүүдèéí õàðüöóóëñàí õ¿ñíýãò

9 1001 11 9

10 1010 12 A

11 1011 13 B

12 1100 14 C

13 1101 15 D

14 1110 16 E

15 1111 17 F

16 10000 20 10

17 10001 21 11

18 10010 22 12

04/12/23 15

• Òîîã õî¸ðòûí ñèñòåìýýñ 10-òûí ñèñòåì ð¿¿ õºðâ¿¿ëýõýä òîîíû õî¸ðòûí áè÷ëýãò áàéãàà íýã¿¿äýä õàðãàëçàõ õî¸ðûí çýðã¿¿äèéã (áàãà îðíûã íü òºãñãºëººñ íü ýõëýí òîîëíî) áè÷èæ àðàâòûí ñèñòåìä íýìíý.

• Õî¸ðò áà àðâàí çóðãààòûí ñèñòåìèéí ñóóðèóä 16=244 ãýñýí õîëáîîòîé ó÷èð ýäãýýðèéí õîîðîíä òîîã øóóä õºðâ¿¿ëæ áîëäîã.

• 2-îîñ 16-òàä òîîã õºðâ¿¿ëýõèéí òóëä õî¸ðòûí òîîã áàðóóí òàëààñ íü äºðºâ, äºð⺺ð íü á¿ëýãëýæ, á¿ëýã òóñ á¿ðèéã Äýýðõ õ¿ñíýãò äýõü 16-òûí õàðãàëçàõ öèôðýýð ñîëüæ áè÷íý.

04/12/23 16

Ìýäýýëëèéã õýìæèõ íýãæ

• Утга нь хоёртын нэг цифрээр илэрхийлэгдэх мэдээллийг 1 бит мэдээлэл гэнэ. 8 битийн урттай ө.х утга нь хоёртын найман оронтой тоогоор илэрхийлэгдэх мэдээллийг нэг byte гэнэ. Өөрөөр хэлбэл

• 8bit = 1byte • 1024byte = 1Kbyte• 1024Kbyte = 1Mbyte • 1024Mbyte = 1Gbyte

04/12/23 17

Êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îé • Êîìïüþòåð íü ìýäýýëýë ñàíàõ, ìýäýýëýë

áîëîâñðóóëàõ, ìýäýýëëèéã ò¿¿íä îðóóëàõ áà ò¿¿íýýñ ãàðãàõàä çîðèóëàãäñàí õýñã¿¿äýýñ á¿òñýí áàéäàã. Ýíý õýñã¿¿äèéã êîìïüþòåðèéí áàéãóóëàìæ ãýæ íýðëýäýã.

• Êîìïüþòåðýýð áîëîâñðóóëàõ á¿õ òºðëèéí ìýäýýëëèéã ñàíàæ õàäãàëàõ çîðèóëàëòòàé áàéãóóëàìæèéã êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îé ãýíý.

• Òóñ á¿ð íü äóãààðòàé áàéõ õàéðöãóóäààñ ñàíàõ îé òîãòñîí áàéíà. Ýíý õàéðöãóóäûã ¿¿ð ãýæ íýðëýíý.

• ¯¿ðèéí äóãààðûã ò¿¿íèé õàÿã ãýæ íýðëýíý.

04/12/23 18

• ¯¿ðèéí õàÿã íü êîìïüþòåðèéí õóâä õî¸ðòûí òîî õýëáýðòýé áàéäàã áà ¿¿ðò áàéãàà ìýäýýëýëä õàíäàæ áîëîâñðóóëàõàä ýíý õàÿãèéã àøèãëàäàã. ¯¿ðò áàéãàà ìýäýýëëèéã ¿¿ðèéí óòãà ãýíý.

• Ìýäýýëëèéã ñàíàæ õàäãàëàõ ñàíàõ îéí õýñãèéã õàðãàëçàí áèò, áàéò ãýæ íýðëýíý.

• Êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îéí ¿¿ð íü õî¸ðòûí òîäîðõîé n îðîíòîé òîîã áè÷èæ õàäãàëàõàä çîðèóëàãäñàí n òîîíû áèòýýñ òîãòñîí áàéíà.

04/12/23 19

• Òóõàéí íýã êîìïüþòåðèéí õóâüä ¿¿ðèéí óðò n íü òîãòìîë áóþó á¿õ ¿¿ð íü èæèë óðòòàé áàéíà.

• Õàðèí ÿëãààòàé êîìïüþòåðóóäûí õóâüä ¿¿ðèéí óðò ÿëãààòàé.

• Êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îé íü ¿¿ðò ìýäýýëýë “áè÷èõ” ¿¿ðèéí óòãûã “óíøèõ” ãýñýí çºâõºí õî¸ð ¿éëäýë áèåë¿¿ëäýã.

• Áè÷èõ ¿éëäëèéí ¿åä ¿¿ðèéí õàÿã áîëîí ýíý ¿¿ðò áè÷èõ øèíý ìýäýýëýë øààðäàãäàíà.

04/12/23 20

• Áè÷èõ ¿éëäýë áèåëýãäýõýä ¿¿ðèéí õóó÷èí óòãà óñòàæ çºâõºí øèíý ìýäýýëýë õàäãàëàãäàæ ¿ëääýã. Ýíý íü êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îéí ìàø ÷óõàë øèíæ þì.

• Óíøèõ ¿éëäëèéí ¿åä ¿¿ðèéí õàÿãèéã ºãºõºä ë õàíãàëòòàé áºãººä ¿¿ðýýñ óíøèõàä óã ¿¿ðèéí óòãà ººð÷ëºãäºõã¿é ¿ëääýã. Èéì ó÷ðààñ íýã ¿¿ðò áàéãàà ìýäýýëëèéã îëîí äàõèí óíøèæ àøèãëàõ áîëîìæòîé áàéíà.

• Ñàíàõ îéí ¿¿ðèéí òîîã êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îéí áàãòààìæ ãýõ áºãººä ýíý íü êîìïüþòåðèéí õ¿÷èí ÷àäëûã õàðóóëàõ íýã ¿ç¿¿ëýëò áîëäîã.

04/12/23 21

• Êîìïüþòåðò ìýäýýëýë ä¿ðñýëæ õàäãàëàõ ¿¿ðèéí óðò õÿçãààðëàãäñàí áàéãàà ó÷ðààñ êîìïüþòåðèéí ¿¿ðò ñàíàæ áîëîõ òîîí ìýäýýëýë ìºí çààãòàé.

• Ýíý ¿¿ðò ñàíàæ áîëîõ õàìãèéí áàãà, ìºí õàìãèéí èõ òîî ãýæ áàéíà. ª.õ ¿¿ðèéí óðò 16 áèò áàéõ ¿åä ¿¿ðò áè÷èæ áîëîõ òýìäýãã¿é (ýåðýã) á¿õýë òîîíû óòãà [ H0000, H0FFFF ] áóþó [0, 216-1] = [0, 65535] çàâñàðò áàéíà.

• Õýðýâ 16 áèòèéí óðòòàé ¿¿ðèéí õóâüä H0FFFF áà ò¿¿íèé äàðàà÷èéí òîîã îëáîë

• 1

Á¿õýë òîîí ä¿ðñëýë

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

04/12/23 22

• Õàìãèéí àõìàä îðíîîñ 1 øèëæèõ ãàðàõ ¿çýãäëèéã îðîí ä¿¿ðãýõ (õàëèõ) ãýíý.

• Òýìäýãòýé á¿õýë òîîã ä¿ðñëýõèéí òóëä õàìãèéí àõìàä îðîíãèéí áèòèéã òîîíû òýìäýãò çîðèóëæ íýìýõ òýìäãèéã 0-ð, õàñàõ òýìäãèéã 1-ð ä¿ðñýëíý.

• ßìàð ÷ òîîíû õî¸ðòûí áè÷ëýã äýõ 1 0

0 1 ñîëèõîä ãàðàõ òîîã óã òîîíû ã¿éöýýëò ãýíý.

ÿéöýýëò äýýð 1-èéã íýìýõýä ãàðàõ òîîã óã òîîíû õî¸ðòûí ã¿éöýýëò ãýíý.

04/12/23 23

Æèøýý íü: à=0000000001111011 áàéâàë õî¸ðòûí

ã¿éöýýëò íü

1111111110000100 + 1 = 1111111110000101Â

Äýýðõ õî¸ð òîîã íýìýõýä 0 ãàðàõ ó÷èð “ õî¸ðòûí ã¿éöýýëò íü à òîîíû ýñðýã ( -à ) òîîòîé òýíö¿¿ áàéíà” ãýñýí ä¿ãíýëòèéã õèéæ áîëíî.Á¿õýë òîîã õî¸ðòûí ã¿éöýýëòýýð ä¿ðñëýõ ¿åä òîîíû õàìãèéí àõìàä îðîíãèéí áèòèéí óòãà íü òîîíû òýìäýãèéã çààõ áºãººä

• íýìýõ òýìäýã 0-ð

• õàñàõ òýìäýã 1-ð èëýðõèéëýãääýã.

̺í ýåðýã òîîã øóóä õî¸ðòûí ñèñòåìä áè÷èõ áà õàðèí ñºðºã òîîã ä¿ðñëýõèéí òóë õàðãàëçàí ýåðýã òîîíû õî¸ðòûí ã¿éöýýëòèéã îëæ áè÷íý.

04/12/23 24

• Êîìïüþòåðò òîîã ä¿ðñëýõ áèòèéí òîî õÿçãààðëàãäñàí áàéãààãààñ øàëòãààëàí òîîí îëîíëîãèéí òîäîðõîé çàñâàðò áàéãàà òîîã ä¿ðñýëæ áîëîâñðóóëàõ áîëîìæòîé.

• Êîìïüþòåðýýð áîëîâñðóóëàõ òîîíû çàâñðûã ºðãºòãºõèéí òóëä 2 þìóó ò¿¿íýýñ äýýø òîîíû ¿¿ðèéã íýãòãýæ òýíä íýã òîîã õàäãàëàõ àðãûã õýðýãëýäýã.

• Îëîí ¿¿ðýíä ä¿ðñýëñýí òîîã äàâõàð íàðèéâ÷ëàëòàé òîî ãýíý.

04/12/23 25

• Æèøýý íü: 16 áèòèéí õî¸ð ¿¿ðò ñàíàæ áîëîõ äàâõàð íàðèéâëàëòàé á¿õýë òîî íü [ -231, 231-1 ] çàâñàð ò áàéíà.(32 áèòýýð ä¿ðñëýõ )

• Á¿õýë òîîã õî¸ðòûí ã¿éöýýëò õýëáýðòýé ä¿ðñëýõèéí íýã ãîë øàëòãààí íü èéì õî¸ð òîîã êîìïüþòåðò íýìýõäýý óã õî¸ð òîîííû òýìäãèéã òîîöîõã¿éãýýð, íýìýõ ä¿ðìýýð øóóä íýìæ áîëäîãò áàéäàã.

04/12/23 26

• Êîìïüþòåðò á¿õýë, áóòàðõàé õýñýãòýé òîîã áîäèò òîî ãýæ íýðëýýä á¿õýë òîîíîîñ ÿëãààòàé àðãààð ¿éëäýë õèéæ áîëîâñðóóëäàã.

Áîäèò òîîíû ä¿ðñëýë

Áóòàðõàé õºâð¿¿ëýõ• Òîîëëûí á¿õ ñèñòåìä 1 íü èæèë áàéõ

òóë íýãýýñ áàãà áóòàðõàé òîî á¿ð ÿìàð÷ ñèñòåìä ìºí íýãýýñ áàãà, áóòàðõàé õýëáýðòýé áàéäàã.

04/12/23 27

• ßìàð íýã ð ñóóðüòàé òîîëëûí ñèñòåìä 0,ð1,ð2,ð3,ð4 . . . áóòàðõàé ºãºãäñºí áà ò¿¿íèéã q (0,q1,q2,q3,q4…) ñóóðüòàé ñèñòåìä õºâð¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé.

(0,q1,q2,q3,q4…)* q = q1,q2q3q4…

• Áóòàðõàéã áè÷ñýí ñèñòåìèéí ñóóðèàð ò¿¿íèéã ¿ðæèõýä òàñëàë áàðóóí òèéø íýã îðîíãîîð øèëäýã. Ýíý øèíæèéã àøèãëàí óã òîîã òóõàéí òîîëëûí ñèñòåìä õºâð¿¿ëäýã.

04/12/23 28

Õºâºõ òàñàëäàëòàé áîäèò òîîíû ä¿ðñëýëÆèøýý áîëãîí

-72,625=-1001000,101 B ãýñýí òîîã àâ÷ ¿çüå.

-72,625=-7,2625*101

-1001000,101B=-1,001000101*10110

10110 =26 ãýñýí ¿ã þì. Êîìïüþòåðèéí øèíæëýõ óõààíä -1,001000101*10110 õýëáýðòýé áè÷ñýí òîîã (òîîíû á¿õëèéí òàñëàë õààíà ÷ áàéæ áîëíî ãýñýí óòãààð)õºâºõ òàñëàëòàé òîî ãýæ íýðëýíõ áà ò¿¿íä áóé ýëåìåíò¿¿äèéã äàðààõ áàéäëààð òóñ òóñ íýðëýíý:

-1,001000101*10110

òýìäýã ìàíòèñ ñóóðüýðýìáý

04/12/23 29

Õºâºõ òàñëàëòàé áîäèò òîîíû Õºâºõ òàñëàëòàé áîäèò òîîíû ä¿ðñëýë:ä¿ðñëýë:Õî¸ðòûí õºâºõ òàñëàëòàé áîäèò òîîã ä¿ðñýëäýã õýä õýäýí ÿëãààòàé õýëáýð, ôîðìàòûã êîìïüþòåð çîõèîí á¿òýýã÷èä õýðýãëýñýí áàéäàã.

Òîîíû ýðýìáý:Õºâºõ òàñëàëòàé òîîíû ýðýìáý íü òýìäýãòýé á¿õýë òîî áàéíà.Ýíýõ¿¿ òýìäýãòýé á¿õýë òîîã 2òûí ã¿éöýýëò õýëáýðòýé ä¿ðñýëäýã.

Òîîíû ìàíòèñ:Íýãýíò áîäèò òîîã õºâºõ òàñëàëòàé íîðìàëü õýëáýðòýé º.õ ÿìàãò íýã á¿õýëòýé ä¿ðñýëæ ñàíàõ ó÷ðààñ á¿õëèéã ñàíàõã¿é,ìàíòèñûí çºâõºí òàñëàëààñ õîéøèõ öèôð¿¿äèéã(ìàíòèñûí çºâõºí áóòàðõàé õýñãèéã) ñàíàæ õàäãàëíà.

04/12/23 30

Òîîíû òýìäýã:Òîîã ñàíàæ õàäãàëàõ ¿¿ðèéí õàìãèéí àõìàä îðîíãèéí 1B-ýýð òýìäãèéã ä¿ðñýëæ (+)ò 0,(-)ò 1-ã õàðãàëçóóëäàã

Èíãýýä áîäèò òîîã 32Â-èéí óðòòàé ä¿ðñëýýä,ò¿¿íèéã åðäèéí áóþó äàí íàðèéâ÷ëàëòàé òîî ãýæ íýðëýäýã.

Æèøýý íü:Æèøýý íü:-0,0625 òîîã êîìïüþòåðèéí ñàíàõ îéä ÿìàð õýëáýðòýé áàéõûã ¿ç¿¿ëüå.

-0,0625=-1,0*10-100 Â

íýìýãäñýí_ýðýìáý=-100+01111111Â=01111011B

1 0111 1011 000000000000000000000031 30 2

322 0

04/12/23 31

Òýìäýãòèéí ä¿ðñëýë• Òîîã òºäèéã¿é êîìïüþòåðýýð áîëîâñ-ðóóëàõ á¿õ òºðëèéí ìýäýýëëèéã ìºí õî¸ðòûí òîî õýëáýðòýé ä¿ðñýëæ áîëîâñðóóëäàã.

• ¯¿íèé òóëä óã õýëíèé öàãààí òîëãîéí á¿õ ¿ñýã, öèôð áîëîí àëèâàà áè÷èãò îðæ áîëîõ òýìäýãò á¿ðò òîäîðõîé íýã òîî õàðãàëçóóëæ ¿ñýã, òýìäãèéí îðîíä õàðãàëçàõ òîîã ñàíàæ áîëîâñðóóëäàã.

•Òýìäýãò¿¿äýä òîî õàðãàëçóóëàõ àðãûã êîäëîõ ãýõ áà õàðãàëçóóëñàí òîîã òýìäýãòèéí êîä ãýíý.

04/12/23 32

• Êîìïüþòåðò ASCII( Àmerican Standart Codes for Information Interchange-ìýäýýëýë ñîëèëöîõîä çîðèóëñàí àìåðèêèéí ñòàíäàðò êîä) êîäûí ñèñòåìèéã ºðãºí õýðýãëýäýã.

• Õî¸ðòûí 8 áèòèéí òîîãîîð êîäëîõ òóë á¿ãä 256 òýìäýãò êîäëîõ áîëîìæòîé.

04/12/23 33

Ìîíãîë óëñûí MNS 4330-96

Windows îð÷íû êðèëë ¿ñãèéí

êîä

04/12/23 34

Компüютерийн процессор

• Тодорхой бодлогын шийдийг гаргаж авахын тулд бодлогын нөхцөлд өгөгдсөн анхны өгөгдөл мэдээлэл болон бодолтын явцад гарах завсрын үр дүн мэдээлэл дээр хийх үйлдлийг заасан командын дарааллал-програмыг биелүүлдэг комьпютерийн үндсэн байгууламжийг процессор гэнэ.• Процессор нь удирдах байгууламж ба арифметик, логикийн үйлдэл хийдэг байгууламж гэсэн хоёр үндсэн хэсгээс тогтоно.

04/12/23 35

Ïðîöåññîðûí ¿¿ðýã

• Бусад төхөөрөмжийг удирдах

• Мэдээлэл боловсруулах буюу мэдээлэл дээр арифметик логикийн үйлдэл хийх

04/12/23 36

Процессорын команд• Комьпютерийн процессор нь командуóдын дараалал хэлбэртэй байдаг.

• Êомандууд нь хоёртын тоо хэлбэртэй байдаг бөгөөд ямар үйлдэл хийхийг заасан үйлдлийн код болон уг үйлдэлд орох ìýäýýëëèéí хаягийг агуулсан байна.

•¯éëäýë àøèãëàãäàõ ìýäýýëëèéã îïåðàíä ãýíý.

04/12/23 37

Õî¸ð îïåðàíäòàé º.õ õî¸ð óòãàí äýýð õèéãäýõ ¿éëäëèéí êîìàíä åðºíõèé òîõèîëäîëä:

1. ¯éëäëèéí êîä (ÿìàð ¿éëäýë õèéõèéã ÿëãàæ çààíà)

2. ¯éëäýëä àøèãëàãäàõ õî¸ð îïåðàòîðèéí õàÿã (À1,À2)

3. ¯éëäëèéí ¿ð ä¿íã õàäãàëàõ ¿¿ðèéí õàÿã (¯Ä)

4. Óã êîìàíäûí äàðàà áèåëýõ äàðàà÷èéí êîìàíäûí õàÿã (ÄÊ) ãýñýí 4 ýëåìåíòèéã àãóóëñàí áàéäàã.

04/12/23 38

êîä À1 À2 ¯Ä ÄÊ

2 îïåðàíäòàé êîìàíäûí åðºíõèé á¿òýö

¯éëäèéí êîä õýäýí óðòòàé áàéõ íü ïðîöåññîðûí íèéò ¿éëäýë áà êîìàíäûí òîîíîîñ õàìààðíà.

¿éëäëèéí òîî

2 4 8 ...

64 128

256

n

Êîäûí óðò /áèò/

1 2 3 ...

6 7 8 Log2

n

Æíü: 256 òîîíû ¿éëäëèéã õî¸òûí ñèñòåìä êîäëîõîä 8 áèò õàíãàëòòàé áàéíà. Õýðýâ ¿éëäëèéí êîäûí óðòûã 8 áèò, õàÿãèéí óðòûã 14 áèò ãýæ àâáàë äýýðõ 4 õàÿã àãóóëñàí êîìàíäûí óðò 8+56=64 áèò áóþó 8 áàéò áîëîõîä õ¿ðíý. Èéì óðò êîìàíäóóäààñ òîãòñîí ïðîãðàìûí õýìæýý èõ áîëîõ íü ìýäýýæ.

04/12/23 39

Èéì ó÷ðààñ ïðîöåññîðûã çîõèîí á¿òýýõäýý êîìàíäûí óðòûã áàãàñãàõ àðãûã õàéõ áîëñîí áàéäàã êîìàíäûí óðòûã áàãàñãàõ õýä õýäýí áîëîìæ áàéäàã.

I àðãà: Á¿ëýã êîìàíäûã äàâòàõ, ìºí àëãàñàõ òóñãàé çîðèóëàëòòàé á¿ëýã êîìàíäûã áèåë¿¿ëýõýýð î÷èõ áà òýíäýýñ áóöàõ ãýñýí öººõºí òîõèîëäîëä äàðàà÷èéí áèåëýõ êîìàíäûí õàÿãèéã çààæ ºãºõ áîëäîã.

Èéìýýñ êîìàíä áèåëñíèé äàðàà áèåëýõ êîìàíäûí õàÿã (ÄÊ)-èéã êîìàíä äîòîð áè÷èõã¿é õàðèí áèåëýõ êîìàíäûí õàÿãèéã ñàíàæ áàéõ çîðèóëàëòòàé òóñãàé ïðîöåññîðò íýìæ ºã÷ýý.

04/12/23 40

Ýíý ðåãèñòð (register) ãýíý. Ðåãèñòåðò ìýäýýëýë áè÷èõ, m n-û óðòûã óíøèõ ¿éëäýë èë¿¿ õóðäàí áàéäàã. Ðåãèñòðûã ãîëäóó êîìàíäûí “çààãóóð” ãýæ íýðëýýä IP(Instruction Pointer) áóþó áàñ ïðîãðàìûí òîîëóóð ãýýä PC(Progrm Counter) ãýæ òýìäýãëýíý. IP-ð îðóóëæ èðñýíýýýð àëèâàà êîìàíäûí á¿òýö íü :

êîä

À1

À2

¯ÄÊîìàíä :3 õàÿãòàé êîìàíä

À1 áà À2 õàÿãòàé ¿¿ðò áàéãàà ìýäýýëýë äýýð ºãñºí êîäîîð òîäîðõîéëîãäîõ ¿éëäëèéã õèéãýýä ¿ð ä¿íã ¯Ä õàÿãòàé ¿¿ðò áè÷íý. ¯¿íèéã òîâ÷èëæ áè÷âýë: <À1> êîä <À2> ¯Ä

04/12/23 41

II àðãà Äýýðõ 3 õàÿãòàé êîìàíäàä ¿éëäëèéí ¿ð ä¿íãèéí õàÿãèéã õàñ÷ ¿éëäëèéí ¿ð ä¿íã 2 îïåðàíäûí àëü íýãíèé, òóõàéëáàë II îïåðàíäûí îðîíä õàäãàëæ ¿ëääýã áàéõààð êîìàíäûí óðòûã áàãàñãàõ áîëîìæ áàéíà. <À1> êîä <À2> À2

êîä

À1

À2

Êîìàíä : 2õàÿãòàé êîìàíä

III àðãà Äýýð 2 õàÿãòàé êîìàíäàä 2 äàõü îïåðàíäàä õàÿã õàñàõûí òóëä áîëæ áàéãàà À2

õàÿãèéã õàñàõûí òóëä ãàíö À1 õàÿãààð 2 îïåðàíäàä ºã÷ ÷àäàõã¿é ó÷ðààñ íýã îïåðàíäûã òîãòìîë áàéðíààñ àâ÷ ¿ð ä¿íã òýð áàéðàíä ¿ëäýýäýã á¿õ àðãûã îëæýý. Ýíý òîãòìîë áàéð íü ïðîöåññîðûí ðåãèñòð áàéõààð ñîíãîæ, íýã ðýãèñòð íýìñýí áàéäàã áà ò¿¿íèéã àêêóìóëÿòîð ãýýä ÀÑ ãýæ òýìäýãëýíý.

04/12/23 42

Êîìàíä íýã õàÿãòàé áîëæ, óòãà <À> êîä <ÀÑ> ÀÑ áîëîõ áà õàðèí ïðîöåññîð ÀÑ ðåãèñòåðòýé áîëíî. <À> êîä <ÀC> ÀC

êîä

ÀÊîìàíä : 1 õàÿãòàé êîìàíä

IV àðãà Îïåðàíäûí õàÿãèéã õàäãàëæ áàéãàà ðåãèñòðèéí äóãààðûã çààæ ºãºõ àðãûã õýðýãëýíý. Ýíý ¿åä ¿¿ðèéí õàÿãèéã õàäãàëàõàä çîðèóëñàí õýä õýäýí ðåãèñòðèéí ïðîöåññîðò íýìæ ºãñºí áàéäàã. Ýíý òóõàé òîâ÷ ¿çýõèéí òóëä íýã èæèë òºðëèéí ìýäýýëëèéí (èæèë òºðëèéí ìýäýýëýë íü ñàíàõ îéä èæèë òîîíû áàéò áóþó ¿¿ðò õàäãàëàãääàã) òºãñãºëºã äàðààëàë ñàíàõ îéí ÿìàð íýã ÝÕ ãýñýí ýõíèé õàÿãòàé ìóæèä õàäãàëàãäñàí áàéíà ãýå.

04/12/23 43

Õýðýâ íýã ýëåìåíòèéí óðò áóþó ñàíàõ îéä ýâëýõ áàéíãûí òîîã d ãýâýë ÝÕ + d*i (i=0,1, …,n) òîìú¸ãîîð ai ýëåìåíòèéí õàÿãèéã òîîöîæ áîëíî. Ýõíèé õàÿãèéã Ñóóðü, d*i –èéí óòãûã Èíäåêñ ãýâýë

ýëåìåíòèéí õàÿã = ñóóðü + èíäåêñ

áàéãàà òóë äàðààëëûí ýëåìåíò¿¿äèéã áîëîâñðóóëàõ

a0

a1

…

ai

…

an-1

an

õàÿã ºãºãäºë

ÝÕ:

04/12/23 44

¿åä ñóóðü, èíäåêñ ãýñýí -óòãààð õàÿãèéã òîäîðõîéëîõ íü èë¿¿ òîõèðîìæòîé áàéíà. Èéìä ñóóðü áóþó ýõíèé õàÿã áà èíäåêñèéã õàäãàëàõàä çîðèóëñàí òóñãàé ðåãèñòð¿¿ä ïðîöåññîðò áàéõààð çîõèîí á¿òýýñýí áàéäàã áºãººä õàðãàëçàí áààçûí ðåãèñòð, èíäåêñèéí ðåãèñòð ãýæ íýðëýäýã. Òýãýõäýý áààçûí õýä õýäýí ðåãèñòðòýé, ìºí èíäåñêèéí õýä õýäýí ðåãèñòðòýé áàéõ òóë êîìàíäàíä ÿìàð ðåãèñòð àøèãëàãäàõ äóãààðààð íü çààæ ºãíº. Èéìä áààçûí ðåãèñòðèéí äóãààðûã Á, èíäåêñèéí ðåãèñòðèéí äóãààðûã È ãýæ òýìäýãëýâýë íýã áà õî¸ð îïåðàíäòàé êîìàíä õàðãàëçàí äàðààõ õýëáýðòýé áîëíî.êî

äÁ È

1 îïåðàíäòàé êîìàíä

êîä

Á È Á È

2 îïåðàíäòàé êîìàíä

04/12/23 45

Èé êîìàíäàíä îïåðàíäûí_õàÿã =<Á> + <È> áàéíà. Ýíý òîõèîëäîëä ðåãèñòðèéí òîî ( 2; 4; 8; 16 ã.ì) õàðüöàíãóé öººí áàéõ áà òýäãýýðèéã ÿëãàõ äóãààðûã áè÷èõýä ÷ öººõºí áèò øààðäàãäàõ òóë êîìàíäûí óðò íü (õàÿãèéí øóóä ºãñºí êîìàíäûíõààñ) áîãèíî áàéíà.Íýãýí òºðëèéí ýëåìåíò¿¿äèéí äàðààëëûã áîëîâñðóóëàõ ¿åä ÿìàð íýã L äóãààðààñ öààøèõ äóãààðòàé ýëåìåíò äýýð ¿éëäýë õèéõ òîõèîëäîë ãàðäàã. Æèøýýëáýë, äîîð ¿ç¿¿ëñýí L äàðààëëûí ýõýëñýí õýñãèéí õóâüä äàðààõ ñõåìûã ¿ç¿¿ëýâ.àL+1 ýëåìåíòèéí õàÿã íü ÑÓÓÐÜ+L+ÈÍÄÅÊÑ ãýæ 3-í õýìæèãäýõ¿¿íýýð òîäîðõîéëîãäíî. L õýìæèãäýõ¿¿íèéã äàðààëëûí ýõíýýñ øèëæñýí õýìæýý ãýñýí óòãààð “øèëæèëò” ãýâýë:

04/12/23 46

a0

a1

…

aL

aL+1

…

aL+i

…

an

õàÿã ºãºãäºë

ÝÕ:

Òýãâýë ýëåìåíòèéí_õàÿã=ÑÓÓÐÜ+ØÈËÆÈËÒ+ÈÍÄÅÊÑ áàéõ òóë

êîä

Á È øèëæèëò

Êîìàíä : 1 îïåðàíäòàé øèëæèëò àãóóëñàí êîìàíä

04/12/23 47

V àðãà ßìàð íýã êîìàíä áèåëñíèé äàðàà ò¿¿íèé ¿ð ä¿íãèéí(ýåðýã, ñºðºã, òýãýýñ ÿëãààòàé, àõìàä îðîíãîîñ 1 õàëüæ ãàðñàí ãýõ ìýò) øèíæ ÷àíàðûã ñàíàæ õîöðîõ ðåãèñòð áàñ áàéäàã. ¯¿íèéã òºëºâèéí ðåãèñòð (Processor Status Word ãýäýã ó÷èð PSW ãýå) áà ò¿¿íèé áèò á¿ð íü òîäîðõîé íýã òºëºâ áàéäëûã èëýðõèéëýí õàðóóëæ áàéäàã. Æèøýýëáýë: ¯éëäëèéí ¿ð ä¿í ñºðºã ýñýõèéã ¿ç¿¿ëýõ N, òýãòýé òýíö¿¿ ýñýõèéã ¿ç¿¿ëýõ Z, õàìãèéí àõìàä ýñâýë õàìãèéí áàãà îðîíãèéí áèòýä 1 õàëüñàí ýñýõèéã ¿ç¿¿ëýõ Ñ áèò áàéíà. Z N … CPSW

:

04/12/23 48

Êîìàíä áèåëýãäýõýä òºëâèéí ðåãèñòðèéí óòãà àâòîìàòààð òîãòîîãääîã þì. Ãýâ÷ çàðèì áèòèéí óòãûã çîðèóä öýâýðëýõ (0 áîëãîõ), òàâèõ (1 áîëãîõ) øààðäëàãà ãàðäàã òóë èéì ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýõ êîìàíäóóä ïðîöåññîðò áàéäàã. Òýãýõäýý òºëâèéí ðåãèñòð ãàíö áàéõ ó÷ðààñ ýíý êîìàíäóóä õàÿã ºãºõ øààðäëàãàã¿é. ¯¿íòýé òºñòýé õàÿã øààðäàõã¿é êîìàíäóóä ÷ áàéíà.

êîä

Êîìàíä : Õàÿãã¿é êîìàíä

Ýõíèé ¿åèéí êîìïüþòåðèéí á¿õ êîìàíä íü èæèë òîîíû õàÿãòàé áàéäàã òóë “3 õàÿãòàé”, “2 õàÿãòàé” êîìïüþòåð ãýæ ÿðüäàã áàéæýý. Ãýòýë îäîî ¿åèéí èõýíõ ïðîöåññîðûí êîìàíäóóä 1 õàÿãòàé, 2 õàÿãòàé áàñ õàÿãã¿é áàéäàã.

04/12/23 49

Êîìïüþòåðèéí ïðîãðàì íü êîìàíäûí äàðààëàë õýëáýðòýé áàéíà ãýæ õýëñýí. Æèøýý áîëãîõ çîðèëãîîð_íýìýõ ¿éëäýë õàìòûí “01” êîäòîé, ¿ðæèõ ¿éëäýë “05” êîäòîé áºãººä ãóðâàí õàÿãòàé êîìàíä á¿õèé ïðîöåññîðûí õóâüä : ó=ax2+bx+c ôóíêöèéí óòãûã x-èéí ºãñºí óòãàíä ó=( a x + b) x + c òîìü¸îãîîð áîäîõ ïðîãðàìûí õýñãèéã ¿çüå. Ïðîãðàìààð áîëîâñðóóëàõ ºãºãäºë, ìàíàé òîõèîëäîëä a, b, c êîôôèöèåíò áîëîí x õóâüñàã÷èéí óòãà ñàíàõ îéä áàéõ ¸ñòîé ó÷ðààñ ýíý óòãóóä 2000 õàÿãààñ ýõýëñýí, äàðààëñàí ¿¿ð¿¿ä áàéíà ãýæ òîîöâîë äàðààõ êîìàíäóóäûã áè÷èæ áîëíî.

Ïðîöåññîðûí á¿òýö áà àæèëëàõ çàð÷èì

04/12/23 50

2000 2 A

2001 5 B

2002 11,5 C

2003 -1 X

2004 Y

õàÿã ¿¿ð òàéëáàð

êîä A1 A2 ¯Ä òàéëáàð

3000 05 2000 2003 2004 a*x

3001 01 2004 2001 2004 a*x+b

3002 05 2004 2003 2004 (a*x+b)*x

3003 01 2004 2002 2004 (a*x+b)*x+c

04/12/23 51

Ïðîãðàìûí ýíý õýñãèéã áèåë¿¿ëýõèéí ºìíº 2000-2003 õàÿãòàé ¿¿ð¿¿äýä õàðãàëçàõ õýìæèãäýõ¿¿íèé óòãûã áè÷èæ ñàíàñàí áàéõ ¸ñòîé. ¯¿íèéã ºãºãäºë îðóóëàõ ¿éëäëýýð ýñâýë ºìíº áèåëýãäñýí ººð êîìàíäóóäûí ¿ð ä¿íä óòãà îëãîõ ¿éëäëýýð õèéñýí áàéæ áîëíî.

Ïðîöåññîðûí á¿òýö, àæèëëàõ çàð÷ìûã äàðààõ áàéäëààð òàéëáàðëàíà. ¯¿íä:

1. Áèåëýõ êîìàíäûí õàÿãèéã àãóóëæ áàéõ ðåãèñòð IP (êîìàíäûí çààãóóð)

2. Òóõàéí àãøèíä áèåëýãäýæ áàéãàà êîìàíäûã ò¿ð õàäãàëæ áàéõ êîìàíäûí ðåãèñòð (IR)

3. Ýíý êîìàíäûã “òàíüæ” óëìààð àðèôìåòèê-ëãèêèéí áàéãóóëàìæèéã óäèðäàí óã êîìàíäààð õèéãäýõ ¿éëäëèéã áèåë¿¿ëýõ êîìàíäûí èíòåðïðåòàòîð

04/12/23 52

4. àðèôìåòèê áîëîí ëîãèêèéí ¿éëäëèéã õèéæ ºãºãäºë ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëàõ àðèôìåòèê ëîãèêèéí áàéãóóëàìæ (¿éëäëèéã õèéõýä àøèãëàãäàõ àæëûí ðåãèñòð¿¿ä ýíä áàéíà)

5. ïðîöåññîðûí òºëâèéã ¿ã, àêêóìëÿòîð, ñóóðèéí áà èíäåêñèéí ðåãèñòð çýðýã ïðîöåññîðûí õóâèéí ðåãèñòð¿¿ä çýðýã áàéíà.

6. Õàÿã äàìæèõ øóãàìûã òîä õàðààð, ºãºãäºë äàìæèõ øóãàìûã äàâõàð öàãààí, óäèðäàõ äîõèî äàìæèõ øóãàìûã äàí øóëóóíààð çóðæ òýìäýãëýñýí áîëíî.

04/12/23 53

Àëèâàà êîìàíäûã áèåë¿¿ëýõ ïðîöåññîðûí àæèëëàãàà õî¸ð àëõàìòàé õèéãääýã. 1. IP ðåãèñòðò áàéãàà õàÿãààð áèåë¿¿ëýõ êîìàíäûã ñàíàõ îéãîîñ óíøèæ IP ðåãèñòðò áè÷èõ2. Ýíý êîìàíäûã áèåë¿¿ëýõ. Ýíý õî¸ð àëõàìûã õàðãàëçàí “êîìàíä ñîíãîõ” áà “áèåë¿¿ëýõ” àëõàì ãýæ íýðëýíý

Íýãä¿ãýýð àëõàì: IP ðåãèñòð áàéãàà 3000 õàÿã áîëîí “óíø” êîìàíäûã ñàíàõ îéä ºãíº. Ýíý êîìàíäûí ñàíàõ îé áèåë¿¿ëæ ºãñºí õàÿãòàé ¿¿ðò áàéãàà ìýäýýëëèéã /ìàíàé æèøýýíä 05 2000 2003 2004/ ºãºãäëèéí øóãàìä ãàðãàõ õ¿ðòýë ïðîöåññîð õ¿ëýýíý.

04/12/23 54

Ïðîöåññîðûí öèêëèéí íýãä¿ãýýð àëõàì áèåëæ áàéãàà òóë ºãºãäëèéí øóãàìä óíøèãäñàí ìýäýýëëèéã êîìàíä ãýæ ¿çýæ IR ðåãèñòðò áè÷íý. Èíãýñíýýð, êîìàíä ñîíãîõ íýãä¿ãýýð àëõàì òºãñíº.

Õî¸ðäóãààð àëõàì: IR ðåãèñòðò óíøèãäàæ èðñýí 05 2000 2003 2004 êîìàíäûã áèåë¿¿ëæ ýõýëíý. Êîìàíäûã äîîðõ ¿å øàòòàé áèåë¿¿ëíý.

1. Àõìàä õî¸ð îðîíãèéí óòãà áóþó ¿éëäëèéí çîäîîð ÿìàð ¿éëäýë õèéõèéã êîìàíäûí èíòåðïðåòàòîð òîãòîîæ òàíèíà

2. ¯ðæèõ ¿éëäýë áàéãàà ó÷ðààñ õî¸ð îïåðàíäûí óòãûã ñàíàõ îéãîîñ óíøèíà

04/12/23 55

3. 05 /”¿ðæèõ”/ êîìàíäûã àðèôìåòèéê-ëîãèêèéí áàéãóóëàìæèä ºãíº. Óã áàéãóóëàìæ R1 áà R2 ðåãèñòð¿¿äýä áàéãàà õî¸ð òîîã ¿ðæèõ ¿ð ä¿íã /-2/ ÑÌ ðåãèñòðò ¿ëäýýíý

4. ÑÌ ðåãèñòðò áàéãàà òîîã ¯Ä /2004/ õàÿãòàé ¿¿ðò áèèõèéí òóëä ò¿¿íèéã ñàíàõ îéí ºãºãäëèéí øóãàìä, õàÿãèéí øóãàìä 2004 õàÿãèéã äàìæóóëààä “áè÷” ãýñýí êîìàíäûã ñàíàõ îéä ºãíº.

5. Êîìàíïäûí çààãóóð IP ðåãèñòðèéí óòãûã ñàÿûí áèå÷èëñýí êîìàíäûí óðòòàé òýíö¿¿ óòãàà𠺺ð÷èëíº. Ìàíàé æèøýýíä êîìàíäûí óðò 1 òóë IP ðåãèñòðèéí øèíý óòãà 3001 /3001+1/ áîëîí áà ýíý íü äàðàà÷èéí áèåëýõ êîìàíäûí õàÿã áîëíî.

04/12/23 56

Êîìïüþòåðèéí ïðîöåññîð, ñàíàõ îéãîîñ ãàäíà àæëûí ïðîãðàìì áîëîí ïðîãðàììààð áîëîâñðóóëàõ àíõíû ºãºãäºë ìýäýýëëèéã êîìïüþòåðò îðóóëæ óëìààð ñàíàõ îéä áè÷èã áîëîìæèéã õàíãàñàí îðóóëàõ òºõººðìæ¿¿ä, ìºí ò¿¿í÷ëýí ïðîãðàììûí ¿ð ä¿í ìýäýýëëëèéã õ¿íä îéëãîìæòîé ÿíç á¿ðèéí õýëáýðýýð ä¿ðñýëæ ãàðãàõà çîðèóëàãäñàí ãàðãàõ òºõººðºìæ¿¿äèéã îðóóëàõ ãàðãàõ òºõººðºìæ ãýíý.

Îðóóëàõ áà ãàðãàõ òºõººðºìæ

04/12/23 57

Ýõíèé ¿åèéí ìàøèíóóäàä ãîë òºëºâ ìýäýýëëèéã ïåðôîêàðò, ïåðôîëåíò /øèâ¿¿ð êàðò, øèâ¿¿ð ëåíò/ äýýð øèâæ áýëòãýýä ò¿¿íýýñ óíøèõ òºõººðºìæèéí òóñëàìæòàé ºãºãäëèéã îðóóëäàã áàéñàí áîë îð÷èí ¿åä ìýäýýëëèéã ìàøèíû ãàðààñ îðóóëàõ, ä¿ðñ çóðàã, á÷èãèéã øóóä áóóëãàæ îðóóëàõ òºõººðºì, äóó àâèà îðóóëàõ òºõººðºìæ, ìýäýýëëèéí ¿¿ñã¿¿ðýýñ øóóä îðóóëàõ ãýõ ìýò îëîí òºðëèéí òºõººðºìæèéã õýðýãëýäýã áîëñîí

ªíãºðñºí çóóíä õ¿í òºðºëõòíèé õ¿ðñýí øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí ãàéõàìøèãò îëîëòóóäûí íýã ãýæ ç¿é ¸ñîîð òîîöîãääîã êîìïüþòåðèéí ýëåêòðîí áàéãóóëàìæ áîëîõ ïðîöåññîð, ñàíàõ îéí õóðä, áàãòààìæ çýðýã ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä ºíãºðñºí æàð õ¿ðýõã¿é æèëèéí õóãàöààíä çóó äàõèí íýìýãäñýí áàéäàã.

04/12/23 58

Ãýòýë êîìïüþòåðèéí óäèðäëàãàòàé áîëîâ÷ ãîëäóó ìåõàíèê àæèëëàãààòàé îðóóëàõ ãàðãàõ òºõººðìæèéí õóðä, ð¿÷èí ÷àäàë çºâõºí àðâàí õýä äàõèí íýìýãäñýí áàéäàã. ªºðººð õýëáýë êîìïüþòåðèéí õàìãèéí óäààí õºãæèæ áàéãàà õýñýã íü îðóóëàõ-ãàðãàõ òºõººðºìæ þì

04/12/23 59

Êîìïüþòåðèéí õóâüä äýýð áèäíèé ÿðüñàí ñàíàõ îé íü áèåëýãäýæ áàéãàà ïðîãðàìì áîëîí óã ïðîãðàììààð áîëîâñðóóëàõ ìýäýýëëèéã ñàíàæ áàéäàã áà ïðîöåññîðûí óäèðäëàãààð ò¿¿íòýé õàìòðàí àæèëëàäàã. Èéìýýñ ýíý îéã êîìïüþòåðèéí àíõäàã÷ îé ãýæ ¿çýæ áîëîõ áºãººä çàðèìäàà êîìïüþòåðèéí äîòîîä ñàíàõ îé ýñâýë øóóðõàé ñàíàõ îé ãýäýã. Ïðîöåññîð áà îé õî¸ðûí õàðèëöàí àæèëëàõ õóðäààñ êîìïüþòåðèéí õóðä õàìààð÷ òîäîðõîéëîãääîã

Õàäãàëàõ òºõººðºìæ

04/12/23 60

Èõ õýìæýýíèé ìýäýýëëèéã óäààí õóãàöààòàé õàäãàëàõàä çîðèóëàãäñàí îé êîìïüþòåðò çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áîëäîã. Èéì çîðèóëàëòòàé ººðººð õýëáýë èõ õýìæýýíèé ìýäýýëëèéã áè÷èæ õàäãàëàõàä çîðèóëàãäñàí îéã ãàäààä ñàíàõ ãýõ áà ýíý îéä áè÷èõ óíøèõ àæëûã õèéäýã òºõººðºìæèéã ãàäààä õàäãàëàõ òºõººðºìæ ãýíý

Îð÷èí ¿åä ñîðîíçîí äèñêýí äýýð ìýäýýëýë õàäãàëàõ òºõººðºìæèéã ãîë òºëºâ õýðýãëýäýã áîëñîí. Òýãýõäýý ìýäýýëýë áè÷èõ ãàäàðãóó áóþó ºãºãäºë òýýí¿¿ðèéí òºð뺺ñ õàìààðàí óÿí äèñê, õàòóó äèñê ãýæ àíãèëäàã.

04/12/23 61

Ãàäààä ñàíàõ îéä õàäãàëàãäñàí ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëàõûí òóëä:

õýðýãòýé ìýäýýëëèéã õàéæ îëîõ

îëñîí ìýäýýëëèéã ñàíàõ îéä óíøèæ à÷ààëàõ õýðýãòýé áîëäîã.

Ýíý õî¸ð ¿éëäëèéã õèéõýä òîäîðõîé õóãàöàà øààðäàãäàõ ó÷ðààñ ãàäààä ñàíàõ îéä áàéãàà ìýäýýëëèéã áîëîâñðóóëàõ õóðä õàðüöàíãóé óäààí ãýæ òîîöäîã. Õàðèí ìýäýýëëèéã áè÷èæ ñàíàõûí òóëä

äèñêýí äýýð àøèãëàãäààã¿é ÷ºëººòýé áàéãàà ñóë çàéã îëîõ

04/12/23 62

ñàíàõ îéãîîñ ìýäýýëëèéã áè÷èõ ¿éëäëèéã õèéäýã

Ìýäýýëëèéã áè÷èõäýý íýãýíò ñóë çàéíä áè÷èõ áîëîìæòîé ó÷ðààñ íýã êèñêèéã õýä õýäýí õýðýãëýã÷ õàìò àøèãëàõ áîëîìæòîé. ͺ㺺 òàëààñ êîìïüþòåðèéã óíòðààæ àñààõàä ãàäààä ñàíàõ îé äàõü ìýäýýëýë óñòàæ ººð÷ëºãäëºõã¿é. Èéìä õàðüöàíãóé õóðä áàãàòàé áîëîâ÷ áàãòààìæ èõòýé ãàäààä ñàíàõ îéã õýðýãëýñíýýð êîìïüþòåðèéí áîëîìæèéã ìàø èõýýð ºðãºäºã ãýæ õýëæ áîëíî

Êîìïüþòåðèéí îðóóëàõ-ãàðãàõ áîëîí ãàäààä ñàíàõ òºõººðºìæ¿¿äèéã êîìïüþòåðèéí ãàäààä òºõººðºìæ¿¿ä ãýæ íýðëýäýã