Kernewek Dasserghys yn Pluw Wendron

Dydh da dyworth Porthkellys!

An hen bluw Wendron yw pur rych yn henwyn-tyller Kernewek… ye, ye, ye! Moy a vri, dhe’m brys vy, yw Kernewek dasserghys.

Yn gwiryonedh, yma brassa rann a Gernewek bos gwelys – ha moy a vri klewys yn po Skol Halwynn po yn diwotti, Tavern an Steren yn Porthkellys. Mes dell wrug vy leverel kyns, yma Kernewek dasserghys oll a-dro dhe hen Bluw Wendron a hedhyw.

Ytho dre vires a-dro Pluw Wendron y hyllir gweles temmigow istori an yeth dhasserghys. Pub huni a wor Dasserghyans an Yeth dhe dhalleth gans Henry Jenner ow ladra oy papynjay Dolly Pentreath. An oy a dorras hag y teuth papynjay byghan yn unn gewsel Kernewek. Henry Jenner a skrifas pup-tra leverys ganso – ha hemm yw Handbook of the Cornish Language 1904.

Arwodh rag Eglos an Bluw Wendron ha Hellys

Neppyth dhe les; heb mar pobel a wrug godhvos bos an sans omma benyn. Henn yw an reson ragdha gorra Latinek -a dh’y lost.

Onan an kynsa berdh Gorsedh Kernow o Kanon Doble hag yth o ev Pronter dhe Egloswendron 1925 dhe 1945. Dres y studhyansow down a sens Keltek, ev a wrug gweres sevel Gorsedh Kernow hag yndella Kernewek.

Yn eglos an bluw Sen Androw orth Pennkoos, yn rann gledh hen Bluw Wendron, yma meur a Gernewek. Hemm yw Kernewek Unys ha teg ywa kervys yn leghlen.

Kernewek kervys yn leghen orth Eglos an Bluw Sen Androw

Pyth yw dhe les omma yw ‘Forth Las’ rag an hanow Sowsnek ‘Four Lanes’. Apert yw kerneweger re assayas fyttya hanow Kernewek dhe hanow mappa arnowydh. Yn gwetha prys an hanow Four Lanes yw Sowsnek – yn gwella prys yma treylyans da devnydhys genen ni hedhyw – Peder Bownder.

Orth Berres yma chapel ha warnodhow yma an arwodh ma.

arwodh war fos Chapel Berres

Hanow dhe les yw; herwydh Oliver Padel yth yw berr ‘nag yw hir’ + res ‘tremenva gover’ – mes arta, dell hevel, neb kerneweger re assayas fyttya styr Kernewek yn unn usya ‘rhos’ – an Kembrek rag ros ‘rynn a dir’.

Yma’n nessa arwodh yn Pennmargh.

Pras an Drynsys yn Kernewek Kres

An arwodhik Keryer a dhiskwedh bos an arwodh ma sevys wosa 2004 (pan esa an polici dallethys) mes kyns devedhyans SWF yn 2008. Yn eur na, heb an SWF yth esen ni herdhys kavos arwodhyow yn Kernewek Kemmyn, Kernewek Unys ha Curnoack Noweja!

Arwodhyans-stret diwyethek rag Konsel Keryer a veu dallethys gans Dr Loveday Jenkin, Konseler Mebyon Kernow rag… Egloswendron!

Ynwedh, Loveday yw esel Bagas Arwodhya neb a wrug an hwithrans rag an arwodh splann ma yn Karnki.

Arwodh diwyethek yn Kernewek dasserghys yn Karnki.

Ytho yma istori an yeth dhasserghys oll dhe vos gweles yn Pluw Wendron – mar kwre’ta hwilas rygdhi.

Oll an gwella,

Pol Hodge