KKU Research Journal - บทคัดย่อresjournal.kku.ac.th/abstract/17_6_1012.pdfบทค...

1012 KKU Res. J. 2012; 17(6)

การประเมนการรบรความเสยงดานสงแวดลอมและสขภาพของผประกอบอาชพตมเกลอสนเธาวในพนท ตำาบลกดเรอคำา อำาเภอวานรนวาส จงหวดสกลนครAssessment of Environmental and Health Risk Perception of Salt Pot Workers at Kud-Rea-Khom Sub-District, Wanonniwat District, Sakon Nakhon Province

นจรนทร วงศอนทรอย1*,ยรรยงค อนทรมวง2, Nudjarin Wonginyou1*, Yanyong Inmoung2

1สาขาวชาอนามยสงแวดลอม คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน2ภาควชาอนามยสงแวดลอม คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน*Correspondent author: [email protected]

บทคดยอ

การศกษานมวตถประสงคเพอประเมนการรบรความเสยงและปจจยทมความสมพนธกบการรบรดาน

สงแวดลอมและสขภาพจากการประกอบอาชพตมเกลอในพนท ตำาบลกดเรอคำา อำาเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร

ประชากรทศกษาคอผประกอบอาชพรบจางตมเกลอทงหมด 104 คน เกบขอมลโดยใชแบบสอบถามระหวางเดอน

มถนายน 2554 ถง เมษายน 2555 วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนาและสถตเชงอนมาน ผลการศกษา พบวา

ในภาพรวมผประกอบอาชพตมเกลอมการรบรโอกาสในการเกดสงคกคาม สาเหต และผลกระทบตอสงแวดลอม

และสขภาพ อยในระดบนอย รอยละ 47.1, 53.8 และ 49.1 ตามลำาดบ ปจจยทมความสมพนธกบการรบรโอกาส

ในการเกดสงคกคาม คอ ระดบการศกษา (P =0.033 ) ดานสาเหตของผลกระทบทเกดขนมความสมพนธกบปจจย

คอ การประกอบอาชพหลก (P =0.005) และประสบการณการอบรมดานความปลอดภยในการทำางาน (P =0.029 )

และในดานผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพ พบวา มความสมพนธกบปจจย คอ ระดบการศกษา (P =0.006 )

และอายการทำางาน (P =0.039) การศกษาการรบรชใหเหนวาผประกอบอาชพตมเกลอยงมการรบรถงความเสยง

ดานสงแวดลอมและสขภาพในระดบนอย ซงหนวยงานของรฐควรเรงหามาตรการกระตนการรบรและวางแนวทาง

ปองกนปญหาการเกดผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพตอไป

Abstract

This study aimed to assess of environment and health risk perceptions and factors its associated of

salt pot workers at Kud-Rea-Khom Sub-District, Wanonniwat District, Sakon Nakhon province. The data were

collected using questionnaire with 104 salt pot worker during June 2011 to April 2012. The analyzed and

KKU Res. J. 2012; 17(6):1012-1027http : //resjournal.kku.ac.th

1013KKU Res. J. 2012; 17(6)

interpreted of data using descriptive and Inferential statistics. The results showed that was conducted as a whole

by salt pot workers perceived on likelihood of hazards, cause and environmental and health impact as low level

as 47.1 %, 53.8%, 49.1 % respectively. The factors that were correlated with perception of hazard was education

level (P=0.033). The cause of impacts was related to main occupation (P = 0.005) and worker training experience

on work safety (P=0.029). The impact of environment and health was correlated with education (P = 0.006) and

working period (P=0.039). The result of this study showed that the salt pot workers perceived on environmental

and health risk at low level. Therefore, the government organizations should initiate preventive measures and

build awareness for workers in order to cope with environmental and health impact and stimulus perception and

provide sufficient protect to the environment and health impacts.

คำ�สำ�คญ: การรบรความเสยงดานสงแวดลอม, การรบรความเสยงดานสขภาพ, การประเมนความเสยง

Keywords: environmental risk perception, health risk perception, risk assessment

1.บทนำ�

เกลอสนเธาวนบวาเปนทรพยากรทมความ

สำาคญและมความจำาเปนในการดำารงชวตของมนษยมา

ตงแตครงอดตจนถงปจจบน ซงถากลาวถงเกลอสนเธาว

ในประเทศไทยแหลงเกลอทมความสำาคญและมจำานวน

มากมายมหาศาลอยทหลายจงหวดทางภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ เชน อดรธาน สกลนคร มหาสารคาม เปนตน

(1) ซงปจจบนแมวาการผลตเกลอสนเธาวจะสงผลกระ

ทบตอสงแวดลอมและทรพยากรประเภทอนในหลาย ๆ

ดาน แตเกลอสนเธาวกยงคงเปนทรพยากรสำาคญประเภท

หนงทมความจำาเปนตอการดำารงชวต การอปโภค บรโภค

ของประชาชน และใชในอตสาหกรรมตาง ๆ ซงเปนสวน

สำาคญในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

ดงนนจงไดมการขยายกำาลงการผลตเกลอสนเธาวมากขน

เรอยๆเนองจากการตมเกลอทำาใหมรายไดสง แตลกษณะ

การทำางานมความเสยงทงตอสขภาพของผปฏบตงานเอง

และยงสงผลกระทบตอสงแวดลอมภายนอกอกดวย จาก

การสำารวจเบองตนของผวจยเมอเดอนตลาคม 2553 พบ

วา ลกษณะเฉพาะของผปฏบตงานในโรงตมเกลอ คอ

จะมการสมผสกบความรอนจากการตมเกลอ มากถงวน

ละ 10-12 ชวโมง ทำาใหเกดความเสยงการสมผสกบฝน

แกลบและเขมาควนดำาทระบายออกจากปลองของเตาเผา

อกดวย สงเหลานสามารถเปนสาเหตททำาใหเกดปญหา

สขภาพจากการทำางานได และจากการศกษาของชชวาล

นอยคำายาง ในปพ.ศ. 2545 (2) พบวาโรคทประชาชนชาว

บานกดเรอคำาปวยกนมาก คอ โรคระบบทางเดนหายใจ

โดยเฉพาะผททำางานรบจางตมเกลอสนเธาวจะเปนมาก

นอกจากนการตมเกลอยงมผลกระทบดานสงแวดลอมท

สำาคญในดานตางๆ ไดแก 1. ดานเกษตรกรรมและแหลง

ประมงนำาจด เนองจากการปลอยนำาทงจากการตมลงส

พนดนโดยตรงทำาใหเกดการปนเปอนของความเคมใน

ดนและนำาทใชในการเกษตร 2. ดานการทรดตวของ

แผนดน เนองจากการสบนำาเกลอขนมาตมเกลอทำาให

เกดโพรงใตดนและเกดการพงยบตวของดน (3) โดยใน

ปจจบนชาวนาเกลอยงมการผลตภายใตความเสยงบน

พนทหลมยบ ซงในอนาคตเกรงวาจะสรางความเสยหาย

ตอสงปลกสราง ทรพยสน และเปนอนตรายตอชวตของ

ประชาชนในพนทและผประกอบอาชพเอง 3. ดานผล

กระทบตอบานเรอนและสงปลกสราง ความชนจาก

คราบเกลอซมไปตามพนบาน ผนงบานและเสาคอนกรต

ทำาใหเกดการผกรอน ทะลเปนร และ 4. ดานทศนยภาพ

และมลทศนเนองจากควนไฟจากการตมเกลอมกถกลม

พดฟงกระจายสรางความรำาคาญแกราษฎรทสญจรไปมา

บนทองถนนและทอาศยอยใกลเคยงบรเวณโรงตมเกลอ

จากผลกระทบทเกดขนจากการตมเกลอสนเธาวทำาใหผ

วจยเลงเหนถงความสำาคญในการศกษาทเรมจากผผลต

ซงเปนแรงงานในการตมเกลอ เพราะบคคลเหลานเปน

1014 KKU Res. J. 2012; 17(6)

ผทอยในกระบวนการผลตและปลอยของเสยออกส

สงแวดลอมภายนอกและยงเปนผทมความเสยงสงทจะไดรบ

ผลกระทบโดยตรงจากการกจกรรมการตมเกลอ การรบ

รถงภาวะความเสยงจะทำาใหสามารถประเมนและจดการ

กบความเสยงนนได (4) ทำาใหผลกระทบทจะเกดขนตาม

มานอยลง และนอกจากศกษาการรบรแลวยงมความ

จำาเปนจะตองศกษาในเรองของปจจยทมผลตอการรบร

เพราะปจจยเปนการกำาหนดการรบรของบคคล โดยการ

รบรจะประกอบดวยหลายสงทประกอบกน เชน อาย เพศ

ระดบการศกษา อาชพ ประสบการณ และสงแวดลอม

อน ทศนคตสวนบคคล หรอพฤตกรรมการตอบสนอง

ตอสงทพบเหนตามทตนรบร (5) ผวจยคาดหวงวาการ

ศกษาการประเมนการรบรความเสยงดานสงแวดลอม

และสขภาพจะมประโยชนตอการแสวงหาแนวทางแกไข

รวมกนของชมชนและเปนแนวทางใหกบหนวยงานของ

รฐหรอหนวยงานอนทเกยวของนำาขอมลทไดไปใชใน

การพจารณาเขาไปดแลอบรมใหความรแกผประกอบ

อาชพตมเกลอ เพอลดความเสยงในดานสงแวดลอมและ

สขภาพในพนททมการผลตเกลอสนเธาวตอไป

2.วธวจย

2.1รปแบบก�รวจย

การศกษาครงนเปนการศกษาขอมลเชงพรรณนา

แบบภาคตดขวาง (Cross sectional descriptive study) เพอ

ประเมนการรบรความเสยงดานสงแวดลอมและสขภาพ

จากการประกอบอาชพและเพอศกษาปจจยทมผลของ

ผรบจางตมเกลอสนเธาวในพนท ตำาบลกดเรอคำา อำาเภอ

วานรนวาส จงหวดสกลนคร เกบรวบรวมขอมลโดยการ

ใชแบบสอบถาม (Questionnaire) และจดทำารายงานผล

การศกษาและขอเสนอแนะแนวทางปองกนรวมทงลด

ปญหาความเสยงดานสงแวดลอมและสขภาพทเกดจาก

กระบวนการตมเกลอสนเธาว

2.2ประช�กรและกลมตวอย�ง

ผวจยเลอกศกษาประชากรทงหมด โดย

ประชากรทศกษา คอ ผทประกอบอาชพรบจางตม

เกลอสนเธาวในพนท ตำาบลกดเรอคำา อำาเภอวานรนวาส

จงหวดสกลนคร ซงจากการสำารวจในเดอนกนยายน พ.ศ.

2554 พบประชากรศกษาจำานวน 104 คน

2.3เครองมอในก�รวจย

การศกษาครงนใชเครองมอ คอ แบบสอบถาม

(Questionnaire) ในการเกบรวบรวมขอมล โดยจะ

ประกอบดวย 6 สวน ดงตอไปน

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

สวนท 2 ขอมลสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ

สวนท 3 การรบรโอกาสและความรนแรงของ

ภยคกคามตอสงแวดลอมและสขภาพจากกระบวนการ

ตมเกลอสนเธาว


สาเหตทกอใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพ

จากจากกระบวนการตมเกลอสนเธาว


ผลกระทบทเกดขนดานสงแวดลอมและสขภาพจากจาก

กระบวนการตมเกลอสนเธาว

สวนท 6 ขอมลดานความปลอดภยในการปฏบต

งาน

2.4เกณฑก�รใหคะแนนและก�รแปลผล

การแปลผลคะแนนการรบรโดยรวม ใชการ

พจารณาแบงระดบคะแนนแบบองเกณฑ โดยประยกตจาก

หลกเกณฑของ Bloom’s Taxonomy ในป ค.ศ. 1971 (6) ม

เกณฑแบงคะแนนออกเปน 3 ระดบ ดงน

การรบรระดบมาก ไดคะแนนตงแตรอยละ 80

ขนไป

การรบรระดบปานกลาง ไดคะแนนอยระหวาง

รอยละ 60-79.99

การรบรระดบนอย ไดคะแนนตำากวารอยละ 60

การประมวลผลขอมลจากแบบสอบถามดาน

การรบรความเสยงดานสงแวดลอมและสขภาพโดย

กำาหนดคะแนนสำาหรบโอกาสของการเกดและความ

รนแรงของผลทเกดตามมาในเรองการประเมนความเสยง

สขภาพเชงคณภาพ ตามวธของสำานกงานนโยบายและ

แผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (7) โดยนยาม

คะแนนสำาหรบโอกาสของการเกดและความรนแรงของ

ผลทเกดขน มดงน

1015KKU Res. J. 2012; 17(6)

นย�มคะแนนสำ�หรบโอก�สของก�รเกดผลกระทบ

คะแนน โอก�สของก�รเกด

1 มความเปนไปไดนอยมาก ไมเคยมสถตการเกด มมาตรการปองกนและลดผลกระทบ

2 มความเปนไปไดนอย มขอมลแสดงวามแนวโนมทจะเกด แตยงขาดสถตทชดเจนจากขอมลทมอย

สนบสนนมมาตรการปองกนและลดผลกระทบ

3 มความเปนไปไดปานกลาง หรอมสถตจากขอมลทมอยสนบสนนการคาดการณความเปนไปไดไมม

มาตรการปองกนและลดผลกระทบหรอมาตรการทมอยไมครอบคลมการเกดเหตการณ

4 เคยเกดเหตการณ ไมมมาตรการปองกนและลดผลกระทบหรอมาตรการทมอยไมเพยงพอ

นย�มคะแนนสำ�หรบระดบคว�มรนแรงของผลกระทบ

คะแนน ระดบคว�มรนแรง

1 เกดการเจบปวยเลกนอย ไมมผลตอการเพมอตราปวย ไมจำาเปนตองมการหยดงานไมกระทบตอ

งบประมาณของทองถน

2 งบประมาณ,มการหยดงาน,กระทบตอการผลต,กระตอชมชนในพนท

3 มการเสยชวต เสยคาใชจายในการฟนฟ มจำานวนสะสมของกลมเสยง กระทบตอการผลต กระทบ

ตอชมชนในพนทและพนทใกลเคยง

2.5สถตทใชในก�รวเคร�ะหขอมล

วเคราะหขอมลการรบรความเสยงของการเกดสง

คกคาม สาเหต และผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพ

ของผประกอบอาชพรบจางตมเกลอจากกระบวนการตม

เกลอสนเธาว โดยใชสถตเชงพรรณนา ไดแก คาเฉลย รอย

ละ และวเคราะหขอมลดานปจจยโดยใชสถตเชงอนมาน

ไดแก Student t-test

3.ผลก�รวจยและอภปร�ย

3.1ขอมลก�รรบร โอก�สและระดบคว�ม

รนแรง

3.1.1ก�รเกดภยคกค�มตอสงแวดลอมและ

สขภ�พ

จากการศกษาการรบรโอกาสการเกดสง

คกคามตอสงแวดลอมและสขภาพของผประกอบอาชพ

รบจางตมเกลอจากกระบวนการตมเกลอสนเธาว มาก

ทสดอยในระดบนอย รอยละ 47.1 รองลงมาคอรบรใน

ระดบปานกลาง รอยละ 44.23 และรบรในระดบมาก

รอยละ 8.65 โดยการรบรรายขอมดงน (รายละเอยดดง

รปท 1 และ 2) ดานสงแวดลอม ผประกอบอาชพรบจาง

ตมเกลอไดแสดงทศนะการรบรโอกาสของการเกดภย

คกคามตอการปลอยนำาทเหลอจากการตมเกลอทง รวม

ทงการลางหมอเกลอทำาใหนำาเคมทเหลอจากการตมเกลอ

ปนเปอนในดนและไหลลงสแหลงนำา มสดสวนในระดบ

ปานกลางมากทสด รอยละ 37.5 ในดานสขภาพ การ

รบรโอกาสของการเกดสงคกคามตอการตกเกลอหรอ

ยกแกลบ ทตองมการออกแรงมาก/ยกของหนก ทำางาน

ทาเดมซำานานๆ กอใหเกดอาการปวดเมอยกลามเนอ

นวลอค กลามเนอออนแรง มสดสวนในระดบปานกลาง

มากทสด รอยละ 54.8

1016 KKU Res. J. 2012; 17(6)

รปท 1. การรบรโอกาสการเกดสงคกคามตอสงแวดลอม

รปท2. การรบรโอกาสการเกดสงคกคามตอสขภาพ

การรบรระดบความรนแรงของสงคกคามตอ

สงแวดลอมและสขภาพของผประกอบอาชพรบจางตม

เกลอจากกระบวนการตมเกลอสนเธาว อยในระดบนอย

มากทสด รอยละ 62.5 รองลงมาคอ รบรความรนแรงใน

ระดบปานกลาง รอยละ 31.7 และรบรความรนแรงใน

ระดบมาก รอยละ 5.8 โดยการรบรรายขอมดงน (ราย

ละเอยดดงรปท 3 และ 4) ดานสงแวดลอม ผประกอบ

อาชพรบจางตมเกลอไดแสดงทศนะการรบรระดบความ

1017KKU Res. J. 2012; 17(6)

รนแรงของสงคกคามตอการสบนำาใสหมอตมเกลอทำาให

เกดโพรงใตดนหรอดนทรด มสดสวนในระดบนอย มาก

ทสด รอยละ 69.3 ในดานสขภาพ การรบรระดบความ

รนแรงของสงคกคามตอการใสปนขาว แปงขาวเจาลงใน

หมอตมเกลอกอใหเกดอบตเหตมอจมลงไปในนำาตมเกลอ

ไดรบไปรอนจากหมอตม มสดสวนในระดบปานกลาง


รปท3. การรบรระดบความรนแรงของสงคกคามตอสงแวดลอม

รปท4. การรบรระดบความรนแรงของสงคกคามตอสงแวดลอม

1018 KKU Res. J. 2012; 17(6)

3.1.2ส�เหตทกอให เกดผลกระทบตอ

สงแวดลอมและสขภ�พ

จากการศกษาพบวามการรบร เกยวกบ

สาเหตทกอใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพ


เกลอในระดบนอยมากทสด รอยละ 53.8 รองลงมาคอ

รบรในระดบปานกลาง รอยละ 38.5 และรบรในระดบ

มาก รอยละ 7.7 โดยการรบรรายขอมดงน (รายละเอยดดง

รปท 5 และ 6) ดานสงแวดลอม ผประกอบอาชพรบจาง

ตมเกลอไดแสดงทศนะการรบรสาเหตเนองจากมการปน

เปอนของนำาเกลอตอทดน/พนทเกษตร มสดสวนใน

ระดบปานกลาง มากทสด รอยละ 41.1 ในดานสขภาพ

การรบรสาเหตเรองการเกดอบตเหตในระหวางตมเกลอ

มสดสวนในระดบนอย มากทสด รอยละ 42.3

รปท5.การรบรสาเหตทกอใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอม

รปท6.การรบรสาเหตทกอใหเกดผลกระทบดานสขภาพ

1019KKU Res. J. 2012; 17(6)

การรบรระดบความรนแรงของสาเหตท

กอใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพของผ

ประกอบอาชพรบจางตมเกลอจากกระบวนการตมเกลอ

สนเธาวอยในระดบนอยมากทสด รอยละ 53.8 รองลง

มาคอ รบรความรนแรงในระดบปานกลาง รอยละ 40.4

และรบรความรนแรงในระดบมาก รอยละ 5.8 โดยการ

รบรรายขอมดงน (รายละเอยดดงรปท 7 และ 8) ดาน

สงแวดลอม ผประกอบอาชพรบจางตมเกลอไดแสดง

ทศนะการรบรระดบความรนแรงของสาเหตเนองจาก

ละอองเกลอเกาะตดตามทพกอาศยหรอสงของเครองใช

ตางๆกอใหเกดความเสยหาย มสดสวนในระดบนอย มาก

ทสด รอยละ 56.7 ในดานสขภาพ การรบรระดบความ

รนแรงของสาเหตเนองจากละอองเกลอจากหมอลอยมา

ตดตามรางกาย/ใบหนา ดวงตา มสดสวนในระดบนอย


รปท7.การรบรระดบความรนแรงของสาเหตทกอใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอม

รปท8.การรบรระดบความรนแรงของสาเหตทกอใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอม

1020 KKU Res. J. 2012; 17(6)

3.1.3ก�รเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและ

สขภ�พ

การรบรเกยวกบผลกระทบดานสงแวดลอม

และสขภาพของผประกอบอาชพรบจางตมเกลอจาก

กระบวนการตมเกลอ อยในระดบนอยมากทสด รอยละ

49.1 รองลงมารบรในระดบปาน -กลาง รอยละ 46.1

และรบรในระดบมาก รอยละ 4.8 โดยการรบรรายขอ

มดงน (รายละเอยดดงรปท 9 และ 10) ดานสงแวดลอม

ผประกอบอาชพรบจางตมเกลอไดแสดงทศนะการรบร

ผลกระทบตอการเสยหายของทรพยสนเนองจากการทรด

ตวของดน มสดสวนในระดบปานกลางมากทสด รอยละ

51.1 ในดานสขภาพ การรบรผลกระทบตออาการปวด

กลามเนอ แขน ขาลำาตว มสดสวนในระดบปานกลาง


รปท9.การรบรผลกระทบดานสงแวดลอม

รปท10.การรบรผลกระทบดานสขภาพ

1021KKU Res. J. 2012; 17(6)

การรบรระดบความรนแรงของผลกระทบดาน

สงแวดลอมและสขภาพของผประกอบอาชพรบจางตม

เกลอจากกระบวนการตมเกลอสนเธาวอยในระดบนอย

มากทสด รอยละ 73.1 รองลงมาคอ รบรความรนแรง

ในระดบปานกลาง รอยละ 23.1 และรบรความรนแรง

ในระดบมาก รอยละ 3.8 โดยการรบรรายขอมดงน (ราย

ละเอยดดงรปท 11 และ 12) ดานสงแวดลอม ผประกอบ

อาชพรบจางตมเกลอไดแสดงทศนะการรบรระดบความ

รนแรงของผลกระทบเรองสงมชวตในนำา/สตวนำาม

ปรมาณลดนอยลง มสดสวนในระดบนอย มากทสด รอย

ละ 75.0 ในดานสขภาพ การรบรระดบความรนแรงของ

ผลกระทบเรองการผลดตกหมอเกลอ มสดสวนในระดบ

นอย มากทสด รอยละ 74.0

รปท11.การรบรระดบความรนแรงของผลกระทบดานสงแวดลอม

รปท12.การรบรระดบความรนแรงของผลกระทบดานสขภาพ

1022 KKU Res. J. 2012; 17(6)

3.2ปจจยทมคว�มสมพนธกบก�รรบรและก�ร

วเคร�ะหคว�มแตกต�งระหว�งค�เฉลยก�รรบร

ผลการศกษาพบวาตวแปรระดบการศกษามความ

แตกตางดานการรบรสงคกคามตอสงแวดลอมและสขภาพ


เกลอสนเธาวอยางมนยสำาคญทางสถต (P-value = 0.033)

คาเฉลยการรบรผทมการศกษาระดบตำากวาประถมศกษา

เทากบ 21.64 (S.D.= 6.45) และคาเฉลยการรบรผทม

การศกษาระดบประถมศกษาขนไปเทากบ 25.93 (S.D.=

6.97) รายละเอยดดงดงตารางท 1 สวนตวแปรอาชพหลก

และประสบการณอบรมดานความปลอดภยในการทำางาน

มความแตกตางดานการรบรการเกดสาเหตทกอใหเกดผล

กระทบตอสงแวดลอมและสขภาพอยางมนยสำาคญทาง

สถต (P-value=0.005 และ 0.029 ตามลำาดบ) คาเฉลยการ

รบรของผประกอบอาชพหลกรบจางตมเกลอและอาชพอน

เทากบ 23.97(S.D.= 8.55) และ 28.12 (S.D.= 4.67) ตาม

ลำาดบ สวนประสบการณอบรมดานความปลอดภยในการ

ทำางาน คาเฉลยการรบรของผทเคยไดรบการอบรมและ

ผทไมเคยอบรม เทากบ 32.80 (S.D.= 2.65) และ 25.32

(S.D.= 7.40) ตามลำาดบ รายละเอยดดงดงตารางท 2 และ

สวนตวแปรระดบการศกษาและอายการทำางาน มความ

แตกตางดานการรบรการเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและ

สขภาพ อยางมนยสำาคญทางสถต (P-value= 0.006 และ

0.039 ตามลำาดบ ) คาเฉลยการรบรของผทมการศกษา

ระดบตำากวาประถมศกษาและระดบประถมศกษาขนไป

เทากบ 14.86 (S.D.= 4.75) และ 18.67 (S.D.= 4.76) ตาม

ลำาดบ สวนอายการทำางาน คาเฉลยการรบรของผทมอาย

การทำางานนอยกวา 10 ปและตงแต 10 ปขนไป เทากบ

18.94 (S.D.= 4.93) และ 16.90 (S.D.= 4.68) ตามลำาดบ

รายละเอยดดงตารางท 3

ต�ร�งท1. การเปรยบเทยบคาเฉลยการรบรภยคกคามตอสงแวดลอมและสขภาพจากกระบวนการตมเกลอสนเธาว

จำาแนกตามตวแปรคณสมบตสวนบคคล

ตวแปร จำ�นวน(รอยละ) Mean S.D. t P-value

เพศ

ชาย 56 (53.8) 24.60 7.18 -1.175 0.243

หญง 48 (46.2) 26.23 6.82

อาย (ป)

ตำากวา 30 19 (18.3) 26.89 7.64 1.056 0.293

30 ปขนไป 85 (81.7) 25.01 6.89

ระดบการศกษา

ตำากวาประถมศกษา 14 (13.5) 21.64 6.45 -2.162 0.033

ระดบประถมศกษาขนไป 90 (86.5) 25.93 6.97

อาชพหลก

รบจางตมเกลอ 61 (58.6) 24.43 7.70 -1.618 0.109

อนๆ 43 (41.4) 26.67 5.78

อายการทำางาน

นอยกวา 10 ป 64 (61.5) 25.66 7.76 0.549 0.584

ตงแต 10 ปขนไป 40 (38.6) 24.88 5.73

ประสบการณอบรมดานความปลอดภย

ในการทำางาน

เคย 5 (4.8) 30.20 2.39 -1.591 0.115

ไมเคย 99 (95.2) 25.11 7.10

1023KKU Res. J. 2012; 17(6)

ต�ร�งท2. การเปรยบเทยบคาเฉลยการรบรสาเหตทกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพจาก

กระบวนการตมเกลอสนเธาวจำาแนกตามตวแปรคณสมบตสวนบคคล


เพศ

ชาย 56 (53.8) 24.46 7.84 -1.813 0.072

หญง 48 (46.2) 27.10 6.85

อ�ย(ป)

ตำากวา 30 19 (18.3) 27.90 8.37 1.432 0.152

30 ปขนไป 85 (81.7) 25.19 7.23

ระดบก�รศกษ�



อ�ชพหลก

รบจางตมเกลอ 61 (58.6) 23.97 8.55 -2.881 0.005

อนๆ 43 (41.4) 28.12 4.76

อ�ยก�รทำ�ง�น

นอยกวา 10 ป 64 (61.5) 25.98 7.84 0.5182 0.61

ตงแต 10 ปขนไป 40 (38.6) 25.20 6.94

ประสบก � รณ อบ รมด � นค ว �ม

ปลอดภยในก�รทำ�ง�น

เคย 5 (4.8) 32.8 2.65 -2.221 0.029

ไมเคย 99 (95.2) 25.32 7.40

ต�ร�งท3. การเปรยบเทยบคาเฉลยการรบรผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพจากกระบวนการตมเกลอสนเธาว

จำาแนกตามตวแปรคณสมบตสวนบคคล


เพศ

ชาย 56 (53.8) 17.76 4.65 -0.864 0.389

หญง 48 (46.2) 18.60 5.21

อ�ย(ป)

ตำากวา 30 19 (18.3) 19.63 5.65 1.458 0.148

30 ปขนไป 85 (81.7) 17.82 4.71

ระดบก�รศกษ�



อ�ชพหลก

รบจางตมเกลอ 61 (58.6) 17.67 4.99 -1.193 0.236

อนๆ 43 (41.4) 18.84 4.77

1024 KKU Res. J. 2012; 17(6)


อ�ยก�รทำ�ง�น

นอยกวา 10 ป 64 (61.5) 18.94 4.93 2.090 0.039

ตงแต 10 ปขนไป 40 (38.6) 16.90 4.68

ประสบก�รณอบรมด�นคว�มปลอดภยใน

ก�รทำ�ง�น

เคย 5 (4.8) 16.6 3.36 0.723 0.471

ไมเคย 99 (95.2) 18.23 4.98

3.3ก�รอภปร�ยผล

จากผลการศกษาจะเหนวาการรบรโอกาสและ

ระดบความรนแรงของสงคกคาม สาเหต และผลกระทบ

ตอสงแวดลอมและสขภาพของผประกอบอาชพรบจางตม

เกลอจากกระบวนการตมเกลอมการรบรโดยภาพรวมอยใน

ระดบนอยซงจะเหนไดวาผประกอบอาชพรบจางตมเกลอม

การรบรทผด เชน ในดานสงคกคามตอสงแวดลอมจะเหน

วาในเรองการปลอยนำาทงทเหลอจากการตมเกลอสวนใหญ

มการแสดงทศนะโอกาสการเกดสงคกคามในระดบปาน

กลางมากทสด ทงทจรงแลวการปลอยนำาทเหลอจากการ

ตมเกลอทงลงพนดนโดยตรงโดยไมผานระบบทอ จะทำาให

เกดการปนเปอนของเกลอลงในดนและแหลงนำาทอยใกล

เคยงทำาใหคณภาพดนและนำาเสอมกลายเปนดนเคมและ

นำาเคม ซงจะมผลตอเนองไปยงเรองของพนทเกษตรกรรมไม

สามารถเพราะปลกได ผลผลตขาวลดลง สงมชวตและสตว

นำามปรมาณลดนอยลงสงผลตอการทำาประมงนำาจด และ

ในเรองการจดไฟและใสแกลบในกระโพรงเกลอสวนใหญ

มการแสดงทศนะโอกาสการเกดสงคกคามในระดบนอย

มากทสด ซงจากผลการศกษาแสดงใหเหนถงความเขาใจ

ทไมถกตองในกลมผประกอบอาชพรบจางตมเกลอ เพราะ

จากกระบวนการจดไฟและใสแกลบจะกอใหเกดมลพษ

ทางอากาศจากการเผาไหมเชอเพลง รวมทงฝนละอองท

เกดจากแกลบทยงไมผานการเผาและทผานการเผาแลว

ฟงกระจายในอากาศเกดการพดพาไปยงหมบานใกลเคยง

โดยลม กอใหเกดความเดอดรอน สรางความรำาคาญและ

ปญหาสขภาพกบประชาชนผไดรบผลกระทบ นอกจาก

นยงมปญหาทสำาคญในเรองของการทรดตวของแผนดน

เนองจากการสบนำาขนมาตมเกลอทำาใหเกดโพรงใตดนและ

เกดการพงยบตวของดน ซงจากการศกษาของโสภณ ตะต

โชตพนธ ในป พ.ศ. 2543 (3) และ ทมงานไทยเอนจโอ

(8)ไดชใหเหนถงโอกาสและความรนแรงทมมาก เนองจาก

พบวาจดทมการทรดตวของแผนดนจนเกดโพรงใตดนและ

เกดการพงยบตวของดนทมความใหญมากทหนง คอ ต.กด

เรอคำา อ.วานรนวาส จ.สกลนคร ดนยบตวลงเองในททำา

เกลอเสนผาศนยกลางประมาณ 15 เมตรลก 20 เมตรลง

ไป ทำาใหเหนชนดนจนถงแหลงนำาเกลอ ซงในปจจบนจะ

พบวาผประกอบอาชพผลตเกลอยงมการผลตภายใตความ

เสยงบนพนทหลมยบซงในอนาคตเกรงวาจะสรางความ

เสยหายตอสงปลกสราง ทรพยสน และเปนอนตรายตอ

ชวตของประชาชนในพนทและผประกอบอาชพเอง และ

เมอพจารณาการรบรระดบความรนแรงรายขอทงในดาน

สงคกคาม สาเหตและผลกระทบทงในดานสงแวดลอม

และสขภาพผประกอบอาชพรบจางตมเกลอลวนแตแสดง

ทศนะการรบรระดบความรนแรงในระดบทนอยเปนสวน

มากซงเปนสงทแสดงใหเหนถงการรบรทผดและขาดความ

ตระหนกอยางยงของผประกอบอาชพ ถาปญหาในเรอง

ของการรบรและการสรางความตระหนกยงไมไดรบการ

แกไขเมอปฏบตงานผประกอบอาชพจะขาดความเอาใจใส

ในการปองกนผลกระทบทจะเกดขนทงในดานสงแวดลอม

และสขภาพซงจะสงผลถงปญหาและความรนแรงในดาน

ต�ร�งท3. การเปรยบเทยบคาเฉลยการรบรผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพจากกระบวนการตมเกลอสนเธาว

จำาแนกตามตวแปรคณสมบตสวนบคคล(ตอ)

1025KKU Res. J. 2012; 17(6)

สงแวดลอม สขภาพ การดำารงอยของชมชน การทำามาหากน

ในทดนของผประกอบอาชพและประชาชนในชมชนและ

หมบานใกลเคยง ดงนนจงจำาเปนอยางยงทกลมนกวชาการ

เจาของกจการหรออตสาหกรรมจงหวด ควรเขามาใหการ

ดแลจดอบรมสรางเสรมความร สรางความตระหนกและ

ทศนคตทด ถกตองตามหลกวชาการแกผประกอบอาชพ

รบจางตมเกลอ

ในดานของสงคกคาม สาเหตและผลกระทบ

ตอสขภาพผประกอบอาชพรบจางตมเกลอมการแสดง

ทศนะในเรองของโอกาสและระดบความรนแรงโดย

รวมอยในระดบทนอย ซงแททจรงแลวสามารถเกดขน

ไดในระดบทมาก เชน อบตเหตเนองจากการตกหมอ

เกลอ โดยเฉพาะเมอเขาไปตกเกลอในหมอเมอเกลอเรม

แหง ผประกอบอาชพรบจางตมเกลอตองขนไปยนบน

ไมกระดานทพาดอยบนหมอเกลอซงจะไดรบทงความ

รอน ไอเกลอจากหมอตมเกลอ และยงมการทำางานทา

เดมซำาๆเปนเวลานานอยางนอย 20-30 นาท ดงนนจงอาจ

ทำาใหผประกอบอาชพรบจางตมเกลอเกดอาการเหนอยลา

เปนลมหมดสต ไมรสกตว และกอใหเกดอบตเหตผลด

ตกหมอเกลอไดในทสด สำาหรบการเกดโรคเกยวกบ

ระบบทางเดนหายใจทงอาการภมแพ นำามกไหล เปนหวดบอย

จากการศกษาพบการแสดงทศนะในระดบปานกลาง

แตจากการศกษาของชชวาล นอยคำายาง ในป พ.ศ. 2545

(2) พบวาโรคทประชาชนชาวบานกดเรอคำาปวยกน

มาก คอ โรคระบบทางเดนหายใจ โดยเฉพาะผททำางาน

รบจางตมเกลอสนเธาวจะเปนมาก และในเรองการรบ

รอาการหอบหดและหายใจลำาบากมการรบรโอกาสการ

เกดและความรนแรงในระดบนอยเนองจากผประกอบ

อาชพสวนใหญไมมปญหาสขภาพในดานน นอกจากน

ยงมการศกษาของชมเชย สรทพย ในป พ.ศ. 2547 (9)

ทไดศกษาสภาพปญหาและผลกระทบจากโรงตมเกลอ

ในจ.มหาสารคามกพบวาชาวบานไดรบผลกระทบจาก

ฝนละอองแกลบดำาทปลวกระจายไปตามบานเรอนของ

ชาวบาน ทำาใหนำาฝนทรองจากหลงคาสกปรกและชาว

บานมอาการเจบปวยดวยโรคทางเดนหายใจมากขน ซง

ผลการศกษาสอดคลองกน ดงนนหนวยงานทรบผดชอบ

จงควรเรงใหความรแกผประกอบอาชพและวางมาตรการ

ในการปองกนปญหาเพอลดความรนแรงซงอาจจะมาก

ขนในอนาคต

ผลการศกษาปจจยทมผลตอการรบรพบวา

ตวแปรระดบการศกษา มความสมพนธกบการรบรภย

คกคามตอสงแวดลอมและสขภาพ ตวแปรอาชพหลก

และประสบการณอบรมดานความปลอดภยในการทำางาน

มความสมพนธกบการรบรสาเหตทกอใหเกดผลกระ

ทบตอสงแวดลอมและสขภาพ และตวแปรระดบการ

ศกษาและอายการทำางาน มความสมพนธกบการรบร

การเกดผลกระทบดานสงแวดลอมและสขภาพ จากผล

การศกษาจะเหนไดวาตวแปรระดบการศกษา ตวแปร

อาชพหลก อายงาน และประสบการณอบรมดานความ

ปลอดภย แสดงใหเหนถงการทบคคลมพนฐานความร

ทแตกตางกนและชใหเหนวาประสบการณมผลตอการ

รบรของแตละบคคล ซงสอดคลองกบทฤษฎการรบร

ความเสยง(4) ทระบวา การรบรความเสยงจะแตกตางกน

ไปในแตละบคคล สำาหรบสถานการณเดยวกน บางคน

อาจรสกเสยงมากตออนตรายแตบางคนอาจไมรสกวตก

ทกขรอนแตอยางใด ซงอาจเกดขนจากหลายสาเหต แตท

สำาคญคอความไมรเพราะเมอไมรหรอไมมความรเสยเลย

กยอมไมตระหนกถงโอกาสทจะเกดอนตรายหรอไมทราบ

วามความเสยง เมอมการรบรถงภาวะความเสยงแลวไม

วาจะรตวหรอไมรตวกตาม สงทจะกระทำาตามมากคอ

การประเมนความเสยงและวธการทจะจดการกบความ

กงวล(10) ซงการประเมนและการจดการความเสยงจะขน

อยกบพนฐานความรและประสบการณของแตละบคคล

โดยผทมความรและประสบการณจะสามารถจดการกบ

ความเสยงเพอลดการเกดอนตรายไดดกวาบคคลทมไมม

พนฐานความรและประสบการณ

4.สรป

การรบรโอกาสการเกดสงคกคาม สาเหตและ

ผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพของผประกอบ

อาชพรบจางตมเกลอจากกระบวนการตมเกลอมการ

รบรโดยภาพรวมอยในระดบนอย การแยกยอยรายขอพบ

วา การรบรโอกาสการเกดภยคกคามตอสงแวดลอมมาก

1026 KKU Res. J. 2012; 17(6)

ทสดรบรเรองการปลอยนำาทเหลอจากการตมเกลอทง

รวมทงนำาลางหมอเกลอ รอยละ 37.5 มสดสวนอยระดบ

ปานกลาง ดานสขภาพสวนใหญรบรเรองการตกเกลอ

หรอยกแกลบ ทตองออกแรงมาก/ยกของหนก ทำางาน

ทาเดมซำานานๆ รอยละ 50.0 มสดสวนอยระดบปาน

กลาง ในดานการรบรสาเหตทกอใหเกดผลกระทบดาน

สงแวดลอมสวนใหญรบรเรองการปนเปอนของนำาเกลอ

ตอทดนและพนทเกษตร รอยละ 47.1 มสดสวนอยระดบ

ปานกลาง ดานสขภาพสวนใหญรบรเรองอบตเหตจาก

กระบวนการตมเกลอ รอยละ 42.3 มสดสวนอยระดบ

นอย และดานการรบรผลกระทบดานสงแวดลอมสวน

ใหญรบรเรองการเกดโพรงใตดน,การทรดตวของแผน

ดนในบรเวณใกลเคยงและผนงหรอหลงคาบานเกดการ

ผกรอน รอยละ 45.2 มสดสวนในระดบนอย ดานสขภาพ

สวนใหญรบรในเรองอาการภมแพ นำามกไหลเปนหวด

บอย รอยละ 53.9 มสดสวนในระดบปานกลาง

ดานการรบรระดบความรนแรงการเกดสงคกคาม

สาเหตและผลกระทบตอสงแวดลอม และสขภาพของผ

ประกอบอาชพรบจางตมเกลอจากกระบวนการตมเกลอ

มการรบรโดยภาพรวมอยในระดบนอย รอยละ 53.8 การ

แยกยอยรายขอพบวา การรบรระดบความรนแรงของการ

เกดภยคกคามตอสงแวดลอมสวนใหญมความรนแรงอยใน

ระดบนอยในเรองการสบนำาใสหมอตมเกลอทำาใหเกดโพรง

ใตดนหรอดนทรด รอยละ 69.3 ในดานสขภาพสวนใหญ

รบรความรนแรงอยในระดบนอยในเรองการใสปนขาว แปง

ขาวเจาลงในหมอตมเกลอ รอยละ 66.4 ดานการรบรระดบ

ความรนแรงของสาเหตการเกดภยคกคามสวนใหญมความ

รนแรงอยในระดบนอย ในเรองของการมละอองเกลอเกาะ

ตดตามทพกอาศยหรอสงของเครองใชตางๆรอยละ 41.4

ดานสขภาพรบรระดบความรนแรงของสาเหตในระดบนอย

ในเรองละอองเกลอจากหมอลอยมาตดตามรางกาย/ใบหนา

ดวงตา รอยละ 55.8 และดานการรบรระดบความรนแรง

ของผลกระทบดานสงแวดลอมสวนใหญมความรนแรงใน

ระดบนอยในเรอง การลดลงของสงมชวตและสตวนำา รอย

ละ 75.0 และดานสขภาพการรบรความรนแรงของผลกระ

ทบสวนใหญอยในระดบนอยในเรองอบตเหตตกหมอเกลอ

รอยละ 74.0

ปจจยทมความสมพนธตอการรบรสงคกคาม

สาเหตและผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพจาก

กระบวนการตมเกลอสนเธาว ไดแก ระดบการศกษา อาชพ

หลก ประสบการณอบรมดานความปลอดภยในการทำางาน

และอายการทำางาน

5.กตตกรรมประก�ศ

คณะผทำาการวจยขอขอบคณมหาวทยาลย

ขอนแกนทใหทนสนบสนนการวจยในครงน

6.เอกส�รอ�งอง

(1) Sattaruk P, Yungmee W, Lredsiriworakool

R, Sompadong S. Application of geophysical

surveys to monitor salt cavern beneath the surface

of the water pump. Khon Kaen University;

2003. Thai.

(2) Noikhomyang C. Impact of Environment form

Manufacturing of Salt Pot at Champadong

Sub-distric and Dry Salt at Kud-Rea-Khom

Sub-distric,Wanoniwat distric, Sakon Nakhon

Province [MSc thesis]. Mahasarakham:

Mahasarakham University; 2002. Thai.

(3) Tatichotphun S. Article of termination

environmental problems of salt pot production

at Sakon Nakhon Province. Health and

Environmental Health, 2002;23(1): 51-4. Thai.

(4) Chatsantiprapa K. Analysis and risk assessment

of toxic substances. Faculty of Pharmaceutical

Sciences, Khon Kaen University; 2005. Thai.

(5) Yousuk K. Organizational Behavior. Faculty of

Commerce and Accountancy, Chulalongkorn

University; 1998. Thai.

(6) Bloom BS, Hastings JH, Madaus GF. Handbook

on Formative Evoluation of Student Learning.

New York: McGraw-Hill; 1971.

1027KKU Res. J. 2012; 17(6)

(7) Wutcharayan P, Suntornchaikool N. The health

impact assessment in environmental impact

assessment for residential and community

services. Bangkok: Office of Natural Resources

and Environmental Policy and Planning; 2007.

Thai.

(8) Ngo T. The collapse of the salt mines to Potash

[Internet]. 2005 [cited 20011 Jan 23]. Available

from: http://www.thaingo.org/HeadnewsKan/

potash120448.htm/

(9) Surathip C. Problems impact of salt pot plan

and salt water cylinder. A case of Ban Khok

Ma Ban Nong Rai and Ban Non Kho Khok Phra

sub-dis t r ic t , Kantharawichai d is t r ic t ,

Mahasarakham Province. Bangkok: TRF; 2004.

Thai.

(10) Sjöberg L, Moen BE, Rundmo T. Explaining risk

perception. An evaluation of the psychometric

paradigm in risk perception research.

Rotunda [serial on the Internet]. 2004 [cited

20011 Oct 20]; (84):[ about 2 p.]. Available from:

http://www.svt.ntnu.no/psy/torbjorn.rundmo/

psychometric_paradigm.pdf/

พมพท : หจก.โรงพมพคลงนานาวทยา 232/199 ถ.ศรจนทร ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน 40000

Tel. 0-4332-8589-91 Fax. 0-4332-8592 E-mail : [email protected] 2555 รหส 02

KKU Research Journal - บทคัดย่อresjournal.kku.ac.th/abstract/17_6_1012.pdfบทค...

Documents

Transcript of KKU Research Journal - บทคัดย่อresjournal.kku.ac.th/abstract/17_6_1012.pdfบทค...