Ka whakaari mai ng ā whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

21
Ka whakaari mai ngā whetu te mea nei:“Ko tēnei te wā o Matariki”… The stars display this fact:“This is the time of Matariki”…

description

Ka whakaari mai ng ā whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…. The stars display this fact:“This is the time of Matariki”…. … Engari, ka huna ō rātou karere i roto i ō rātou ahuatanga rereke o ia pō. … But their message is hidden in their changing appearance from night to night. - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Ka whakaari mai ng ā whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Page 1: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Ka whakaari mai ngā whetu te mea nei:“Ko tēnei te wā

o Matariki”…The stars display this fact:“This is

the time of Matariki”…

Page 2: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

… Engari, ka huna ō rātou karere i roto i ō rātou ahuatanga

rereke o ia pō… But their message is hidden in their

changing appearance from night to night

Page 3: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Te wero ma tātou; te akonga o tō rātou

reo, hei mohio te karere

The challenge for us: to learn their way of speaking so we can understand the

message

Page 4: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Tuatahi: a mua i te korero o te tau hou, he aha te mea nei

“he tau”?Firstly, before speaking of a new year, what is this thing “a year”?

Page 5: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

I a tau, i a tau, ka whawhe te Ao nei i

te Rā

Each year the Earth goes around the Sun

Page 6: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…
Page 7: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

A tona āwhio, ka huri hoki te Ao nei

On its orbit, the Earth also turns

Page 8: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Pipiri/June

Mahuru/September

Hakihea/December

Poutū-Te-Rangi/March

Page 9: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Na te huringa o te Ao nei, ka neke te

ahua o te Ra i roto i te rangi ia ra, ia ra

Due to the rotation of our Earth, it appears that the Sun moves in the sky

each day

Page 10: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Ko tēnei te mea ponoThis is what actually happens

… engari ki a tātou nei…

… but to us…

Page 11: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

… ko tēnei te ahua...… this is the appearance…

… na te mea...… because…

Page 12: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

… ka noho te Ra, ā, kei te noho tātou kei runga i te Ao e huri huri ana.

…the Sun stands still and we are on the Earth that turns.

Page 13: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Every night, the stars appear to turn for the same reason.

I a pō, ka huri te āhua o ngā whetū na

tēnei take hoki

Each night, it appears that the stars turn in the sky – for the same reason.

Page 14: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Every night, the stars appear to turn for the same reason.

Te kitenga ki te taha Raki – ka noho te pito o te huringa

kei raro i te paeroa, ā, ka huri nga whetū ki te taha maui

The view to the North – the centre of rotation lies below the horizon and the stars rotate to

the left

Page 15: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Every night, the stars appear to turn for the same reason.

Engari ma te kitenga ki te taha Tonga – ka noho te pito

o te huringa kei runga i te paeroa, ā, ka huri ngā whetū

me he karaka

But for the view to the South – the centre of rotation lies above the horizon and the stars

rotate clockwise

Page 16: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Ma tētahi wā poto, ka

warewaretia tātou te

huringa o te Ao nei ia ra

hei kite atu ki te nekenga o tētahi tangata i te poupou o

ia pō

For a moment we will forget the rotation of

the Earth each day so we can see

movement of a person each

night at midnight

Page 17: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Ia pō, ka kite atu tēnei tangata ki

tētahi kitenga hōu, ā, ko te mea pai mutunga

ma te kite atu ki tēnei

mea…

Each night this person

sees a different view and the best way to see

this phenomenon

Page 18: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

… ka titiro atu ki te tai rāwhiti ia ata, na te mea ka tū ngā

whetu ia ra e whā ngā mineti a mua i te ra a mua…

…is to look to the east each morning because the stars rise four minutes earlier than they

did the day before…

Page 19: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Every night, the stars appear to turn for the same reason.

Na reira, ia ata, ka tū ētahi whetū hōu a mua i te tūnga o

te ra

Therefore each morning some new stars rise before the sun

Page 20: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

I tēnei ra, ko Matariki ētahi o ēnei whetū hōu

MatarikiMatarikiToday, Matariki (Pleiades) are some of these

new stars

Page 21: Ka whakaari  mai ng ā  whetu te mea nei:“Ko t ē nei te w ā o Matariki ”…

Ngā mihi nui ma te tau hōu nei!!!

Happy New Year!!!