JUS Katalog

Savezni zavod za standardizacijuSavezni zavod za standardizacijuSavezni zavod za standardizacijuSavezni zavod za standardizaciju

Federal institution for standardization

katalogjugoslovenskih standarda i propisa

za 1999. godinu

catalogueYugoslav standards and regulations

for the year 1999.

Beograd, 2000....

2SADR@AJ

O katalogu jugoslovenskih standarda i propisa ...................................................... V

Struktura standarda zasnovana na Me|unarodnoj klasifikaciji standarda(ICS) na srpskom jeziku za standarde objavljene u 1999. godini .....................XVI

Struktura standarda zasnovana na klasifikaciji jugoslovenskih standarda .... XXX

II Pregled jugoslovenskih standarda za 1999. godinu.................................................1

III Pregled standarda stavljenih van snage i standarda zamenjenih u perioduod 1998-12-31 do 1999-12-31....................................................................................519

IV Zbirni pregled povu~enih i zamenjenih standarda zaklju~no sa 1999-12-31....521

V Veza jugoslovenskih standarda sa me|unarodnim, nacionalnim iliregionalnim standardima ...........................................................................................536

VI Veza me|unarodnih, nacionalnih ili regionalnih standarda sajugoslovenskim standardima ....................................................................................577

VII Zbirke standarda, pripu~nici i druge publikacije...................................................620

VIII Vaè}i propisi koje su doneli nadle`ni savezni organi do 1977. godine,a preuzeo Savezni zavod za standardizaciju .........................................................622

IX Vaè}i propisi koje je doneo direktor SZS-a do 1996-06-28...............................623

X Vaè}i tehni~ki propisi koje su donela nadle`na savezna ministarstvaod 1997. godine ..........................................................................................................633

XI Uporedni pregled oznaka (JUS ICS) jugoslovenskih standarda .....................634

XII Katalo{ke grupe JUS EN, JUS IEC i JUS ISO standarda ...................................697

Predmetni registar ICS...............................................................................................707

3CONTENT

General information on Yugoslav catalogue of standards and regulations ....... V

Subject structure based on International Classification for Standards(ICS), in Serbian .........................................................................................................XVI

Subject structure based on the yugoslav classification of standards ........... XXX

II List of Yugoslav standards published in 1999 .........................................................1

III List of withdrawn and replaced standards from 1998-12-31 to 1999-12-31 .....519

IV Common list of standards withdrawn and changed to 1999-12-31inclusive....521

V List of Yugoslav standards in reference to International, national orregional standards......................................................................................................536

VI List of International, national or regional standards in reference toYugoslav standards....................................................................................................577

VII Standards collections, handbooks and other publications .................................620

VIII Valid regulations passed by federal authorities till 1977 and adoptedby the Federal institution for standardization .......................................................622

IX Valid regulations passed by director of Federal institution forstandardization till 1996-09-28 ..................................................................................623

X Valid technical regulations passed by Federal ministries from 1997. ..............633

XI Comparative list of Yugoslav standards classified by the YugoslavClassification System and International Classification of Standards (ICS)......634

XII Catalogue groups of JUS EN, JUS IEC and JUS ISO Standards......................697

ICS Subject Index..707

O KATALOGU JUGOSLOVENSKIH STANDARDA I PROPISA

PRETHODNE NAPOMENEOsnovni deo Kataloga predstavlja pregled svih va`e}ih

jugoslovenskih standarda koje je direktor Saveznog zavodaza standardizaciju doneo do 31. decembra 1998. godine. In-formacija o standardima i propisima koji su objavljeni posleovog datuma mo`e se dobiti iz "Slu`benog lista SRJ" ili iz

4JUS Biltena Saveznog zavoda za standardizaciju.

Standardi koji su stavljeni van snage i oni koji su zamenjeniu periodu od 1998-12-31 do 1999-12-31 nalaze se uposebnom poglavlju Kataloga, sa naznakom standarda koji ihzamenjuju, odnosno sa naznakom brojeva "Slu`benog listaSRJ" u kojima su objavljeni pravilnici kojima su navedenistandardi stavljeni van snage. Tako|e je dat i zbirni pregledpovu~enih i zamenjenih standarda, kao i standarda koji ihzamenjuju.

Poglavlje Kataloga pod nazivom Struktura standarda zasno-vana na Me|unarodnoj klasifikaciji standarda (ICS), nasrpskom i engleskom jeziku, osnovni je instrument prilikomupotrebe Kataloga. Naime, pristup kori{}enju Kataloga jeslede}i: u Strukturi standarda treba prona}i èljenu oblast iodgovaraju}i ICS broj koji se nalazi uz nju. Na osnovu togICS broja, u Pregledu jugoslovenskih standarda na srpskom iengleskom jeziku lako se moè na}i odgovaraju}ijugoslovenski standard iz traène oblasti. U zavisnosti odpodataka kojima korisnik raspolaè, pretraìvanje Katalogamogu}e je i preko Uporednog pregleda oznaka jugosloven-skih standarda i oznaka ICS, Veze jugoslovenskih standardasa me|unarodnim i stranim standardima, Veze me|unarodnihstandarda sa jugoslovenskim standardima i Predmetnog reg-istra.

Va`na napomena o ozna~avanju jugosloven-skih standarda

Od 1997-01-01 u svim novim izdanjima standarda, kataloga idrugih publikacija Me|unarodne elektrotehni~ke komisije (IEC)stara izdanja navode se pomo}u njihovih novih brojeva, pri~emu se novi broj dobija sabiranjem starog broja i 60000.Na primer, raniji standard IEC 34-1 u svim izdanjima posle1997-01-01 navodi se kao IEC 60034-1. Me|utim,Me|unarodna elektrotehni~ka komisija se nije odrekla svojihstarih zaliha i oni koji budu naru~ivali IEC 60034-1, dok

postoje zalihe, dobija}e standard ~ija je alfanumeri~kaoznaka IEC 34-1. Pri tome }e tekst standarda biti potpunoaùran (identi~an tekstu standarda IEC 60034-1).

U tom smislu, na osnovu ~l. 15. Uredbe o na~inu izrade,utvr|ivanja i dono{enja jugoslovenskih standarda ("Slu`benilist SRJ", br. 4/97), direktor Saveznog zavoda za standardi-zaciju je 1998-03-23 doneo odgovaraju}e uputstvo kojim sena~in ozna~avanja jugoslovenskih standarda sa slovnomoznakom JUS IEC (koji se donose kao identi~ni sa odgo-varaju}im standardima IEC) u potpunosti usagla{ava sa ak-tuelnim na~inom ozna~avanja standarda Me|unarodne elek-trotehni~ke komisije.

Prema ovom uputstvu, od 1998-03-31 za broj~ani deooznake novih jugoslovenskih standarda sa slovnom oznakomJUS IEC koristi}e se brojevi u rasponu od 60000 do 79999.Preuzimanjem standarda IEC objavljenog posle 1997-01-01automatski }e se preuzimati i broj~ani deo oznake novogjugoslovenskog standarda JUS IEC, a prilikom preuzimanjastandarda IEC objavljenog pre 1997-01-01 novomjugoslovenskom standardu JUS IEC dodeljiva}e se broj kojise dobija tako {to se broj 60000 sabere sa (starim) brojemstandarda IEC.

Standardima sa oznakom JUS IEC koji su bili preuzeti pre1998-03-31 novi broj, nastao sabiranjem broja 60000 i starogbroja, dodeljiva}e se prilikom pre{tampavanja, prilikom re-vizije, prilikom pozivanja u standardima i drugim publikaci-jama objavljenim posle 1998-03-31, osim u JUS Katalogu za1997. godinu, gde se to ~inilo putem ove informacije.

Prilikom prodaje svakom takvom standardu prilaga}e seposebno {tampano obave{tenje sa slede}im tekstom:"Oznaka ovog standarda je JUS IEC XXXXX. Od 1997-01-01svi IEC standardi imaju novi broj nastao sabiranjem 60000 istarog broja. Odgovaraju}i broj~ani deo oznake XXXXXupisiva}e se rukom za svaki prodati standard."

Primer katalo{kog zapisa

01.080.30 JUS M.E4.024 1998 [eme procesnih postrojenja Oznake Flowsheets of process plants Assign-ment

5

01.100.20 JUS ISO 2553 1998 Zavareni i lemljeni spojevi Prikazivanje nacrteìma pomo}u simbola (Identi~an saISO 2553:1992)

Welded, brazed and soldered joints Symbolic representation on drawings

54

ICS oznaka

JUS prefiks

Industrijska grana

M.E. Glavna grupa

Godina izdanja

Naslov na srpskom jeziku

Naslov na engleskom jeziku

Broj stranaJUS ISO prefiks

Numeri~ki deodeo

5Struktura ICS oznake koja se koristi u Kata-logu

Oznaka Me|unarodne klasifikacije standarda ISC zasnovanaje na hijerarhijskoj strukturi koja se sastoji od tri nivoa. Prvinivo je definisan sa dve cifre koje ozna~avaju {iroko poljeodre|ene oblasti standardizacije. Drugi nivo se sastoji od tricifre i predstavlja suèni deo navedene oblasti standardi-zacije. Tre}i nivo se sastoji od dve cifre i ozna~ava pod-grupu suènog dela navedene oblasti standardizacije. Npr.:

01 OP[TE. TERMINOLOGIJA. STANDARDIZACIJA.DOKUMENTACIJA

01.100 Tehni~ki crteì01.100.20 Ma{inski crteì

Struktura JUS oznakeStruktura JUS oznake sastoji se od prefiksa JUS, oznakegrane kojoj standard pripada i oznake glavne grupe. Oznakaje definisana standardom JUS A.A0.004.

Grana M: MA[INOGRADNJA I METALSKAINDUSTRIJA

Glavna grupa M.E: Termoenergetski ure|aji i sudovipod pritiskom

JUS M.E4.024 Kompletna oznaka standarda sa nume-ri~kim delom

Godina izdanja

Za jugoslovenske, me|unarodne, evropske i strane standardeto je podatak o godini izdanja standarda.

Naslov na srpskomNavedeno polje sadrì naslov standarda na srpskom jeziku.

Naslov na engleskom jezikuNavedeno polje sadrì naslov na engleskom jeziku.

Broj stranaNavedeno polje sadrì ukupan broj strana standarda.

Skra}enice koje se koriste u kataloguCEN Europien Committee for StandardizationCIE International Commission on llluminationICS International Classification for StandardsIEC International Electrotechnical CommissionISO International Organization for StandardizationISBN International Standard Book NumberISONET ISO Information NetworkISSN International Standard Serial NumberJTC ISO/IEC Tehcnical CommitteeTC Technical CommitteeEN Europien NormEEC Europien Economic CommissionECE Economic Commission for Europe

STANDARDIZACIJANa podru~ju me|unarodnih ekonomskih odnosa standar-dizacija je osnova za uklanjanje tehni~kih i drugih prepreka uprometu roba i usluga, a isto tako, ona je osnovni elementza stvaranje me|unarodnih sistema kvaliteta i mo}no sred-stvo za{tite nacionalnih interesa u robnoj razmeni. Svetskatrgovinska organizacija (WTO) i Svetska banka, izme|umnogih drugih organizacija, priznaju zna~aj me|unarodnihstandarda za olak{avanje trgovine. U stvari, sve ~laniceSvetske trgovinske organizacije, nekih 130 zemalja, koristeme|unarodne standarde kao svoje nacionalne tehni~ke pro-pise da bi postepeno otklonile tehni~ke prepreke trgovini.

ISO, Me|unarodna organizacija za standardizaciju, najve}a jeod zajednica organizacija za standardizaciju; ima 131 ~lanicukoje pomaù u dono{enju oko hiljadu, na konsenzusu zasno-vanih, me|unarodnih standarda svake godine.

IEC, Me|unarodna elektrotehni~ka komisija, tako|e, name|unarodnom nivou objedinjuje rad na dono{enju standardau oblasti elektrotehnike. CEN/CENELEC, Organizacije za

standardizaciju Evropske unije donose standarde koji se pri-menjuju u zemljama ~lanicama Unije.

Misija me|unarodnog sistema standardizacije (ISO/IEC) jesteda unapre|uje me|unarodnu saradnju po svim pitanjimastandardizacije i odgovaraju}ih aktivnosti kao {to su ispiti-vanje i sertifikacija i da tako doprinosi boljem razumevanju isaradnji me|u ljudima, {to zna~i da:

standardizacija predstavlja integralni deo svih industrijskihi ekonomskih aktivnosti;

me|unarodna standardizacija i sertifikacija usagla{enostisa standardima doprinose trgovinskoj razmeni i transferutehnologije;

sertifikacija usagla{enosti sa standardima omogu}ava dase proizvodi i usluge, koji su sertifikovani, ponude svimkorisnicima.

6Re~nik defini{e standard kao "prihva}en ili potvr|en uzorak uodnosu na koji drugi predmeti mogu da budu mereni ili pro-cenjeni". Standardi, u ovom kontekstu, postojali su jo{ ustarim civilizacijama (Vavilon, Egipat).

Tokom industrijske i tehnolo{ke revolucije u poslednjih 200godina kori{}ena je definicija: "Standard je objavljen doku-ment koji sadrì tehni~ke specifikacije ili druge kriterijumeneophodne da osiguraju da }e materijal ili metoda doslednoda zadovolje potrebe za koje je predvi|en." Danas, kada go-vorimo o standardima, razlikujemo standarde za proizvod(hardwer, softwer, procesne materijale i usluge), procese isisteme.

JUGOSLOVENSKA STANDARDIZACIJAUredbom o standardizaciji 25. septembra 1946. godine,Vlada Federativne Narodne Republike Jugoslavije osnovalaje, pri Saveznoj planskoj komisiji, Saveznu komisiju za stan-darde i odredila njene zadatke i na~in rada.

Me|utim, po~eci jugoslovenske standardizacije vode nas udavnu pro{lost, u doba dinastije Nemanji}a, o ~emu,naàlost, nemamo pisanih dokaza.

Prema postoje}im pisanim istorijskim izvorima, za~eci stan-dardizacije u nas mogu se na}i jo{ na po~etku XV veka(1412. god.) u Zakonu o rudnicima despota Stefana Laza-revi}a u kome su dati, savremenim jezikom re~eno, rudarskipropisi koji reguli{u, izme|u ostalog, istraìvanja rudnogblaga, izvo|enje rudarskih radova (kopanje rude, ventilacija,odvodnjavanje i rad u {ahtovima) i dr.

Na{e vi{evekovno ropstvo pod Turcima je u~inilo da je ovajposao bio u prekidu sve do sredine XIX veka, kada je for-mirana Tehni~arska druìna (1868. god.) i kada smo pristupiliMetarskoj konvenciji (1879. god.).

Tridesete godine ovog veka su zna~ajne u kontekstu mu-kotrpnih napora da se dono{enjem propisa u oblasti rudar-stva, elektroma{instva i gra|evinskih normi organizovanopristupi standardizaciji, tako da je 1939. godine obrazovanJugoslovenski nacionalni komitet za normalizaciju, kao or-ganizacija koja treba da priprema standarde za potrebe celezemlje.

Organizovan posao standardizacije prekinuo je veliki svetskirat da bi, kako je re~eno, septembra 1946. godine bio donetprvi zakonski akt o institucionalizaciji standardizacije u Jugo-slaviji, Uredba o standardizaciji. Ovaj datum s pravom sesmatra po~etkom rada na jugoslovenskoj standardizaciji. Ko-misija je, izme|u ostalog, osnovana sa ciljem omogu}avanjasprovo|enja standardizacije na celom podru~ju FNRJ, a njenzadatak je bio "da nau~no i stru~no obra|uje sve problemestandardizacije u svim granama narodne privrede, tehnike,rada, razvitka novih proizvoda i tehni~kih metoda, pove}anjabrzine cirkulacije tehni~kih sredstava i pove}anja eko-nomi~nosti u preduze}ima".

Jugoslovenska standardizacija je pratila i prati svetske tokoveu skladu sa razvojem na{eg dru{tva i razumevanja za po-trebe i koristi koje dru{tvena zajednica ima od savremenestandardizacije. U tom smislu moèmo zaklju~iti da na{a na-cionalna standardizacija prati i da je uklju~ena u tokove koji

slede puteve rada u me|unarodnoj i evropskoj standardi-zaciji, {to zna~i da razvoj jugoslovenske standardizacije od-slikava promene na me|unarodnom planu u ovoj oblasti, kaoi dru{tvene promene i razvoj svesti kod nas o potrebi radana poslovima standardizacije.

Dinami~nost ovog razvoja najbolje ilustruje ovaj tabelarni pri-kaz:

GODINA AKTIVNOST1939. Jugoslovenski nacionalni komitet za normalizaciju

1946-09-25 Savezna komisija za standardizaciju1951. Uredba o jugoslovenskim standardima, saveznim

propisima o kvalitetu proizvoda i proizvo|a~kimspecifikacijama

1953. Uredba o organizaciji i sistemu Savezne komisijeza standardizaciju

1960. Zakon o jugoslovenskim standardima1974. Zakon o jugoslovenskim standardima, tehni~kim

normativima i normama kvaliteta proizvoda i us-luga

1977. Zakon o standardizaciji1980. Izmene i dopune Zakona o standardizaciji1988. Zakon o standardizaciji1989. Nova orijentacija jugoslovenske standardizacije1991. Izmene i dopune Zakona o standardizaciji

1996-06-28. Zakon o standardizaciji

Zakon o standardizacijiZakon o standardizaciji ("Slu`beni list SRJ", br. 30/96 i59/98) daje neophodnu osnovu za sprovo|enje koncepcijerazvoja i unapre|enje rada na standardizaciji i srodnim aktiv-nostima.

Osnovne postavke date ovim zakonom su slede}e: standard je po zakonu tehni~ka norma (dobrovoljna za

kori{}enje) i treba da je usagla{en sa me|unarodnim ievropskim standardima ili standardima industrijski razvi-jenih zemalja;

tehni~ke propise donose savezna resorna ministarstva uokviru svoje nadle`nosti prvenstveno pozivanjem na jugo-slovenske standarde;

izrada tehni~kih preporuka sa ciljem brèg kori{}enja no-vih znanja i tehnologija;

provera ocene usagla{enosti procesa proizvoda i uslugau skladu sa me|unarodnim i izrada nacionalnog sistemau skladu sa me|unarodnim dokumentima;

ostvarivanje sistema akreditovanih laboratorija i povezi-vanje prvenstveno onih potrebnih za obaveznu proveruusagla{enosti sa tehni~kim propisima i standardima;

formiranje jugoslovenskog akreditacionog tela (JUAT) ipropisivanje na~ina akreditovanja, uslova za akreditovanjei nadzor nad radom akreditovanih pravnih lica, ~ime sestvaraju uslovi za me|unarodno usagla{en koncept ak-reditovanja preduze}a i drugih pravnih lica u SRJ zaobavljanje poslova sertifikacije, ispitivanja proizvoda ikontrole usagla{enosti;

saradnja sa me|unarodnim organizacijama za standar-dizaciju ISO/IEC, saradnja sa organizacijama za standar-dizaciju evropske unije CEN/CENELEC/ ETSI, radnimtelima organizacije Ujedinjenih nacija koja se bave stan-dardizacijom i nacionalnim organizacijama za standardi-zaciju drugih zemalja;

7 uspostavljanje sistema brzog i ta~nog informisanja uoblasti standardizacije kako u zemlji tako i u inostranstvu;

nadle`nim saveznim inspekcijama, kao dràvnoj kontroli,propisan je nadzor nad sprovo|enjem (izvr{avanjem) za-kona.

Sprovo|enje nacionalne standardizacije proizvoda je reguli-sano i drugim zakonima: Zakonom o sistemima veza, Zako-nom o trgovini, Zakonom o kontroli poljoprivrednih proizvodanamenjenih izvozu, odnosno uvozu, Zakonom o zdravstvenojispravnosti ìvotnih namirnica i predmeta op{te upotrebe, Za-konom o oru`ju, Zakonom o proizvodnji i prometu naoruànjai vojne opreme, Zakonom o spoljnotrgovinskom prometu i dr.

Standardi"Pod standardom u smislu ovog zakona podrazumeva se do-kument u kojem se za op{tu upotrebu utvr|uju pravila,smernice ili karakteristike za odre|ene aktivnosti ili njihoverezultate radi ostvarivanja optimalnog reda u odre|enojoblasti.

Standardi u smislu ovog zakona mogu biti jugoslovenski,standardi odbrane, granski i interni."

Jugoslovenskim standardima se utvr|uju naro~ito:

1) namena i svojstva procesa, proizvoda i usluga;2) zahtevi u pogledu tipizacije i unifikacije delova tehni~ki

sloènih proizvoda;3) tehni~ko-tehnolo{ki uslovi, zahtevi i postupci za izradu

proizvoda, izvo|enje radova i vr{enje usluga;4) metode i postupci obezbe|enja kvaliteta procesa, proiz-

voda i usluga i ìvotne sredine;5) uslovi, metode i postupci za kontrolu i ispitivanje

procesa, proizvoda ili usluga;6) metode i postupci osposobljavanja kadra za ocenu sis-

tema kvaliteta i sistema za{tite ìvotne sredine i uslovikoje taj kadar treba da ispunjava;

7) jednoobrazni termini, definicije, simboli, znaci, kodovi,oznake, boje, veli~ine i jedinice koje se koriste u pro-izvodnji proizvoda i vr{enju usluga;

8) zahtevi koji se odnose na rukovanje, transport, skladi{-tenje, ~uvanje, upotrebu, ambalaù, pakovanje, obeleà-vanje, deklasiranje, obradu, doradu i preradu proizvoda.

Jugoslovenske standarde donosi funkcioner koji rukovodisaveznim organom, odnosno saveznom organizacijomnadle`nom za poslove standardizacije.

Granske i interne standarde, za svoje potrebe, mogu donositipreduze}a i druga pravna lica, pod uslovom da se u njimane mogu utvrditi zahtevi blaì od zahteva koji su utvr|enijugoslovenskim standardima.

Tehni~ki propisiPod tehni~kim propisima podrazumevaju se propisi kojisadrè tehni~ke i druge zahteve za procese, proizvode i us-luge neposredno ili pozivanjem na standard. Bitna novina u

Zakonu je da tehni~ke propise donosi savezni ministar kojirukovodi ministarstvom u ~iji delokrug spada oblast na kojuse ti propisi odnose, a po prethodno pribavljenom mi{ljenjusaveznog organa, odnosno savezne organizacije nadle`ne zaposlove standardizacije.

Tehni~kim propisom utvr|uju se zahtevi ~ijom se primenomobezbe|uju naro~ito:

1. za{tita ìvota i zdravlja ljudi, ìvotne sredine i drugihprirodnih i radom stvorenih vrednosti;

2. nesmetan promet robe i usluga na doma}em trì{tu isa inostranstvom, kao i otklanjanje tehni~kih prepreka uprometu robe i usluga;

3. tehni~ka i konstrukciona sigurnost objekata, postrojenja,ure|aja i drugih sredstava, kao i sigurnost pri izvo|enjuradova;

4. za{tita korisnika proizvoda i usluga, odnosno za{titapotro{a~a;

5. brz, ta~an i razumljiv prenos i saop{tavanje informacija.

Usagla{enost procesa proizvoda i usluga sa tehni~kim propi-som je obavezna. Proizvo|a~ ili davalac usluga duàn je dapre stavljanja proizvoda ili usluga u promet proveri da li pro-izvod ili usluga odgovaraju odre|enom tehni~kom propisu;ova se obaveza odnosi i na uvoznike.

Savezni organ za standardizaciju vodi registar tehni~kih pro-pisa.

Utvr|ivanje usagla{enostiDa bi se utvrdila usagla{enost procesa proizvoda i usluga satehni~kim propisom odnosno standardom, vr{i se akredito-vanje preduze}a i drugih pravnih lica za:1. sertifikaciju procesa proizvoda i usluga, sistema kvaliteta,

sistema za{tite ìvotne sredine, ocenjiva~a sistema kvali-teta, ocenjiva~a sistema za{tite ìvotne sredine;

2. ispitivanje proizvoda;3. kontrolu usagla{enosti.

Akreditaciono teloOvo telo se formira na nivou dràve kao nadleàn organ,odnosno organizacija koja ima sastav i nadle`nosti i funkcijekoje su usagla{ene sa najnovijim dokumentima me|unarodnihorganizacija, da bi se obezbedili: neutralnost, objektivnost, nepristrasnost u postupku ak-

reditovanja, sertifikacije i ispitivanja, {to treba da sepostigne u~e{}em svih zainteresovanih, uvo|enjem àlbe-nog postupka korisnika akreditacije, sertifikacije i ispiti-vanja, kao i javno{}u rada;

utvr|ivanje kredibiliteta i statusa sertifikacionih tela i stva-ranje uslova za njihova me|unarodna priznavanja, kao idokumenata koja ona izdaje;

osposobljavanje na{ih institucija i priprema privrede da seumanji i svede na minimim tehnolo{ka zavisnost u ovojoblasti, koja bi se ogledala u prisustvu stranih sertifi-kacionih tela na na{em trì{tu i spre~io utro{ak deviznihsredstava;

omogu}avanje i sprovo|enje jedinstvenog akreditacionog isertifikacionog postupka, ~ime }e biti ostvarena ~vr{}a

8koordinacija savezne organizacije za standardizaciju isavezne organizacije za metrologiju, koja }e izvr{avatistru~ne poslove u postupku akreditacije i nadzor nad ra-dom akreditovanih pravnih lica.

U strukturu akreditacionog tela koje funkcioni{e u skladu saodredbama akta Savezne vlade o njegovom osnivanju uk-lju~eni su predstavnici zainteresovanih ministarstava, privred-nih komora, granskih asocijacija proizvo|a~a, stru~nih asoci-jacija, sertifikacionih tela, akreditovanih laboratorija, kao isaveznih zavoda za standardizaciju i za mere i dragocenemetale, profesionalnih konsultantskih organizacija i drugih.

JUAT JUGOSLOVENSKO AKREDITACIONO TELO11001 Beograd, Kneza Milo{a 20Telefon: 361-73-03Telefax: 361-73-03E-mail: [email protected]

Osnovni pojmovi koji egzistiraju u postupkuakreditovanja

Akreditovanje je postupak u kome se kod saveznog organa,odnosno savezne organizacije nadle`ne za akreditovanje (ak-reditaciono telo) pribavlja dokaz o osposobljenosti i kompe-tentnosti preduze}a i drugih pravnih lica za obavljanjeposlova i zadataka sertifikacije, ispitivanja proizvoda i kon-trole usagla{enosti.

Akreditovana pravna lica su sertifikaciona tela, akreditovanelaboratorije i kontrolne organizacije.Sertifikaciona tela su preduze}a ili druga pravna licaovla{}ena za sertifikaciju proizvoda, procesa i usluga sistemakvaliteta, sistema za{tite ìvotne sredine i ocenjivanja sistemakvaliteta i sistema za{tite ìvotne sredine.

Akreditovane laboratorije su laboratorije u preduze}ima ili koddrugih pravnih lica ovla{}ene za ispitivanje proizvoda.

Kontrolne organizacije su preduze}a ili druga pravna licaovla{}ena kao tre}a nepristrasna strana za kontrolu usa-gla{enosti.

Akreditovana pravna lica moraju ispunjavati organizacione,kadrovske, tehni~ke i druge propisane uslove. Stru~ne idruge poslove u postupku akreditovanja, kao nadzor nad ra-dom akreditovanih pravnih lica, vr{i savezni organ za stan-dardizaciju. Ako akreditaciono telo donese negativno re{enjeo akreditaciji ili re{enje o oduzimanju akreditacije, protivtakvih re{enja podnosi se àlba saveznom ministrunadle`nom za poslove standardizacije.

Svi ovi postupci reguli{u se posebnim propisima saveznogministra nadle`nog za standardizaciju.

Deklarisanje, ozna~avanje i pakovanje pro-izvoda

Pod deklarisanjem proizvoda podrazumeva se navo|enje po-dataka kojima se identifikuju proizvod, njegova usagla{enosts tehni~kim propisom, odnosno standardom, karakteristike i

proizvo|a~, odnosno preduze}e ili drugo pravno lice kojeproizvod stavlja u promet na trì{tu.

Podaci se navode na ambalaì, originalnom pakovanju, pro-izvodu, nalepnici i privesnici na proizvodu ili uz proizvod.

Pod ozna~avanjem proizvoda podrazumeva se nano{enje naproizvod, ambalaù, pakovanje, nalepnicu i privesnicu ili nadrugi odgovaraju}i na~in: znakova usagla{enosti ili drugihznakova i oznaka odre|enih ovim zakonom ili propisima do-nesenim na osnovu ovog Zakona; oznaka odre|enih te-hni~kih karakteristika i drugih karakteristika proizvoda;obele`ja i simbola za opasnost; upozorenja; oznaka i simbolaza na~in rukovanja po{iljkama pri transportu, prenosu iliprevozu ili rukovanju proizvodima pri skladi{tenju i ~uvanju;kao i snabdevanje proizvoda tablicama sa saop{tenjima okarakteristikama, opasnostima, upozorenjima na opasnost ipostupku u slu~aju nezgode.

Za proizvode koji moraju biti na odre|eni na~in upakovani,uslovi i zahtevi u pogledu na~ina pakovanja, koli~ine proiz-voda u pojedina~nom ili zbirnom pakovanju, materijala zapakovanje i njihovih karakteristika, oblika i mera, kao i uslovii zahtevi za tipizaciju sredstava za pakovanje, ambalaù i zaoriginalna pakovanja, odre|uju se tehni~kim propisima.

SAVEZNI ZAVOD ZA STANDARDIZACIJUSavezni zavod za standardizaciju, kao nadle`na organizacijaza standardizaciju, radi u okviru Ministarstva za razvoj, naukui ìvotnu sredinu SR Jugoslavije.Sprovo|enje Zakona o standardizaciji je prioritetan zadatakSaveznog zavoda za standardizaciju, mada je sprovo|enjenacionalne standardizacije regulisano i drugim zakonima ko-jima su regulisane nadle`nosti ovog zavoda.

Politika1) Dono{enje jugoslovenskih standarda koji su uskla|eni sa

me|unarodnim i evropskim standardima i aktivno promovi-sanje njihovog usvajanja i primene na dobrovoljnoj osnovikako bi se pomoglo da jugoslovenska privreda bude {toefikasnija u plasmanu proizvoda i usluga na doma}em istranom trì{tu. Radi toga jugoslovenski standardi treba: da budu spremni za kori{}enje pri sertifikaciji proizvodai usluga i da promovi{u kvalitet i pouzdanost po konku-rentnim cenama u svim granama industrije i trgovine;

da promovi{u ljudske i op{te dru{tvene koristi u svojojprimeni u pogledu zdravlja, bezbednosti i za{tite ìvotnesredine i u pogledu zadovoljavanja zahteva svetskogtrì{ta;

da pomognu i budu oslonac pri dono{enju i primeni za-konske regulative i tehni~kih propisa.

2) Ta~no i blagovremeno informisanje svih zainteresovanihorgana i organizacija, preduze}a i drugih pravnih i fizi~kihlica, kako u zemlji tako i u inostranstvu, u oblasti stan-dardizacije i srodnih aktivnosti.

3) Postojanje organizacije koja je sposobna da se brzo pri-lago|ava promenama i potrebama Savezne Republike

9

Jugoslavije i ostvarivanju ciljeva i politike dugoro~nog raz-voja jugoslovenske privrede.

4) Organizovanje nadle`ne savezne organizacije na na~inkoji }e da omogu}i prilago|avanje stavova i èlja svihzainteresovanih organa i organizacija, preduze}a i drugihpravnih i fizi~kih lica merilima upravljanja, po{tuju}i po-trebu za ravnopravnim predstavljanjem i dono{enjem od-luka na bazi konsenzusa.

RealizacijaDelokrug rada Saveznog zavoda za standardizaciju utvr|enje Zakonom o standardizaciji ("Slu`beni list SRJ", br. 30/96 i59/98) i Uredbom o osnivanju saveznih ministarstava, drugihsaveznih organa i saveznih organizacija ("Slu`beni list SRJ",br. 67/94). Na osnovu ove Uredbe Savezni zavod za stan-dardizaciju je savezna organizacija u sastavu Saveznog mini-starstva za razvoj, nauku i ìvotnu sredinu.

Savezni zavod za standardizaciju obavlja poslove koji se od-nose na: jugoslovenske standarde, tehni~ke normative, normekvaliteta i tehni~ke preporuke za proizvode, robu i usluge;atestiranje proizvoda, ocenjivanje i priznavanje sistema kvali-teta proizvo|a~a, odnosno isporu~ioca; sprovo|enjeme|unarodnih sistema atestiranja; saradnju sa me|unarodnimi nacionalnim organizacijama za standardizaciju; obezbe|enjeinformisanja u oblasti standardizacije.

Me|unarodna saradnja SZSSZS je ~lan Me|unarodne organizacije za standardizaciju(ISO), Me|unarodne elektrotehni~ke komisije (IEC), sara|uje(kao dopisni ~lan) sa Evropskim komitetom za standardizaciju(CEN) i ostalim me|unarodnim i regionalnim organizacijamakoje u svojim programima obuhvataju i pitanja standardizacije(Ekonomska komisija Ujedinjenih nacija za Evropu UNECE),zastupa interese Jugoslavije u tim organizacijama po pitan-jima standardizacije i odràva vezu i saradnju sa organizaci-jama za standardizaciju drugih zemalja.

SZS vr{i poslove koji se odnose na izradu i u~e{}e u raduna dono{enju me|unarodnih standarda, na pripremanje, zak-lju~ivanje i izvr{avanje me|unarodnih ugovora, uklju~uje se ume|unarodne sisteme sertifikacije, priznavanja rezultata ispiti-vanja i obezbe|enja kvaliteta i sprovodi ih u skladu saodredbama Zakona o standardizaciji, pri ~emu sara|uje sazainteresovanim preduze}ima, zajednicama, privrednim ko-morama, stru~nim dru{tvenim organizacijama i organimauprave.

U oblasti ispitivanja i sertifikacije usagla{enosti proizvoda sastandardima, Savezni zavod za standardizaciju je ~lan IECsistema ocenjivanja kvaliteta elektronskih sastavnih delova(IECQ), IEC sistema za ispitivanja usagla{enosti elektri~nih ielektronskih proizvoda prema standardima za bezbednost(IECEE).

Pored toga, SZS je uklju~en u dve {eme sertifikacije, za-jedno sa ovla{}enim laboratorijama, i to: CB {emu zapriznavanje rezultata ispitivanja elektri~ne opreme premastandardima za bezbednost (IECEE-CB {ema) i [emu za

sertifikaciju elektri~ne opreme za rad u eksplozivnim atmos-ferama (IECEx).

Me|unarodna organizacija za standardizaciju(ISO)

Me|unarodna organizacija za standardizaciju (ISO) osnovanaje 23. februara 1947. godine. Savezni zavod za standardi-zaciju je punopravan ~lan ISO-a od 1. januara 1950. godine.ISO ima 133 ~lana.

ISO je specijalizovana me|unarodna organizacija za standar-dizaciju koja razvija i unapre|uje standardizaciju u svetu saciljem da se olak{a me|unarodna razmena dobara i usluga ida se putem standardizacije razvija uzajamna saradnja uoblasti intelektualnih, tehnolo{kih i privrednih aktivnosti.

Rezultati rada ISO-a objavljuju se kao me|unarodni standardi(ISO standardi).

Polje rada ISO-a nije ograni~eno ni na jednu posebnu granui pokriva i tehni~ke i netehni~ke standarde, osim za oblastelektrotehnike za koju standarde donosi Me|unarodna elek-trotehni~ka komisija (IEC).

Rad ISO-a se sprovodi u preko 2 830 tehni~kih tela, od kojihsu 186 tehni~ki komiteti, 576 tehni~ki potkomiteti i 2 057radne grupe. Vi{e od 30 000 stru~njaka iz celog sveta je uk-lju~eno u rad ovih tela, a do 31. decembra 1998. godineizdato je preko 12 000 ISO standarda, {to ~ini preko 240000 stranica saètih referentnih podataka.

^lanice ISO-a su nacionalne organizacije za standardizaciju iiz jedne zemlje samo jedna organizacija moè biti ~lanicaISO-a. Vi{e od 70% ~lanica su vladine institucije ili organi-zacije ustanovljene zakonom. ^lanice imaju pravo da glasajui da u~estvuju u radu po svim pitanjima rada bilo kog te-hni~kog tela, mogu biti birane za ~lana Saveta i u~estvovatiu radu Generalne skup{tine.

Pored redovnih ~lanica postoje i dopisne ~lanice ISO-a. Ove~lanice su, uglavnom, nacionalne organizacije za standardi-zaciju iz zemalja u razvoju. One ne u~estvuju u radu te-hni~kih komiteta, ali su potpuno obave{tene o njihovom radui imaju pravo da primaju dokumentaciju.

Radi koordinacije rada po pitanjima standardizacije, na me|u-narodnom planu ISO sistematski sara|uje sa preko 450raznih me|unarodnih organizacija i institucija, uklju~uju}i, ta-kore}i, sve specijalizovane agencije iz sistema OUN.

Me|unarodna elektrotehni~ka komisija (IEC)Odluku o osnivanju Me|unarodne elektrotehni~ke komisijeIEC doneo je skup vladinih delegata na Me|unarodnomelektrotehni~kom kongresu u Sent Luisu septembra 1904, aprvi statut je donet na zasedanju u Londonu 1906. Saveznizavod za standardizaciju je ~lan IEC-a od 10. septembra1952. godine.

10

Predmet rada IEC-a je unapre|enje me|unarodne saradnjepo svim pitanjima standardizacije u oblasti elektrotehnike(elektroenergetike, elektronike i teleko-munikacija). IEC izdajeme|unarodne elektrotehni~ke standarde (IEC standardi) kojenacionalni komiteti koriste u pripremi svojih nacionalnih stan-darda, u meri u kojoj to nacionalni uslovi dopu{taju.

Glavni organ IEC-a je Savet, u kojem je svaki nacionalnikomitet predstavljen sa po jednim glasom. Ostali organi suAkcioni komitet, tehni~ki komiteti i potkomiteti i Centralni birosa sedi{tem u @enevi. Na 45. Generalnom zasedanju uStokholmu, [vedska, 1980. godine, Jugoslavija je izabranaza ~lana Akcionog komiteta IEC na mandatni period od 6godina.

Danas je u IEC u~lanjeno 56 nacionalnih komiteta, a IEC sesastoji od 89 tehni~kih komiteta, 104 potkomiteta i oko 700radnih grupa za pojedine oblasti. U svom radu IEC sara|ujesa preko 100 me|unarodnih organizacija.

Ukupno 56 nacionalnih komiteta IEC predstavlja 80% ukup-nog svetskog stanovni{tva, odnosno oko 95% svetske proiz-vodnje elektri~ne energije, a oko 35 000 inènjera i nau~nikarade za IEC. Do sada je izdato oko 4 300 IEC standarda napreko 190 000 stranica teksta. Tome treba dodati oko 1 350standarda za informacionu tehnologiju koji su zajedni~ki zaISO i IEC (od kojih pribli`no ISO/IEC 1187, IEC 13 i ISO150) i 280 standarda za IECQ sistem ocenjivanja kvalitetaelektronskih sastavnih delova. Godi{nje se, u proseku zaposlednjih nekoliko godina, izda preko 400 IEC standarda.

Savremeni razvoj elektrotehni~ke standardizacije dobija svevi{e me|unarodni karakter, tako da se u ve}ini zemaljadonose IEC me|unarodni standardi pre dono{enja nacional-nih standarda. Danas Evropa bazira 89 % svojih standardaiz oblasti elektrotehnike na rezultatima IEC-a. IEC standardise u ve}ini zemalja naj~e{}e direktno prevode sa neznatnimdopunama i izmenama, a u nekim zemljama se usvajaju ibez prevo|enja kao nacionalni standardi. To je sa nekim IECstandardima danas slu~aj i kod nas.

Obave{tavanje i informisanje u oblasti stan-dardizacije

Savezni zavod za standardizaciju obave{tavanje u oblastistandardizacije vr{i na slede}i na~in: u~e{}em u jugoslovenskom i me|unarodnom sistemu

obave{tavanja u oblasti standardizacije (ISONET); izdavanjem glasila (JUS informacije, JUS Bilten), kataloga

i drugih publikacija (zbirki standarda, programa i sl.); prikupljanjem i obradom informacija o standardima,

davanjem obave{tenja o standardima, tehni~kim propisimai akreditovanim preduze}ima ili drugim pravnim licima idavanjem drugih obave{tenja iz oblasti standardizacije;

dostavljanjem radnih i drugih materijala u postupku izradei dono{enja jugoslovenskih standarda i tehni~kih propisa;

pruànjem tehni~ke pomo}i na zahtev korisnika.

Sve navedene obaveze dobijaju na zna~aju i stoga {to jeSZS nadleàn za sprovo|enje Sporazuma TBT/WTO, a kao~lan me|unarodnih organizacija ISO i IEC Zavod je prihvatio

i Kodeks dobre prakse za pripremu, dono{enje i primenustandarda koji je sastavni deo pomenutog sporazuma.

STANDARDOTEKA Saveznog zavoda za standardizaciju uokviru Grupe za obave{tavanje i pruànje tehni~ke pomo}i: raspolaè celokupnim fondom jugoslovenskih standarda i

korisnicima daje informacije o jugoslovenskim standar-dima, tehni~kim normativima i normama kvaliteta, davan-jem na uvid ovih dokumenata u biblioteci;

raspolaè fondom standarda Me|unarodne organizacije zastandardizaciju (ISO) i Me|unarodne elektrotehni~ke ko-misije (IEC), na engleskom i francuskom jeziku, i o njimadaje informacije korisnicima, kori{}enjem automatizovanebaze podataka, kataloga, kao i samih dokumenata;

prima nacionalne standarde iz oko 30 zemalja, na bazime|unarodne saradnje;

sara|uje sa drugim informacionim centrima koji rade nainformisanju u oblasti standardizacije.

Standardoteka ima aùrno sre|ene zbirke standarda slede}ihzemalja: Austrije, Belgije, ê{ke, Slova~ke, Francuske,Holandije, Indije, Italije, Japana, Rumunije, SAD, SavezneRepublike Nema~ke, Rusije, [vajcarske, [vedske i VelikeBritanije. Svi nacionalni standardi su na originalnom jezikuosim standarda iz Indije i Japana, koji su na engleskomjeziku.

Stru~njaci, zainteresovane institucije i organizacije mogu ko-ristiti kataloge i standarde u biblioteci Saveznog zavoda zastandardizaciju.

JUS BAZA sadrì zapise o jugoslovenskim standardima kojedonosi Savezni zavod za standardizaciju od 1952. godinenadalje i tehni~kim propisima od 1977. godine. Pored toga, ubazi se nalaze nacrti jugoslovenskih standarda i tehni~kihpropisa koji su u fazi usvajanja. Za sve dokumente u bazipodataka, pored osnovnih katalo{kih podataka (oznaka,naslov, godina stupanja na snagu i broj strana), dati su inaslov na engleskom jeziku, apstrakt, deskriptori, veza sadrugim jugoslovenskim standardima, veza sa me|unarodnim ievropskim standardima, stepen obaveznosti itd. - ukupno 40polja u bibliografskom opisu svakog dokumenta. U JUS BAZInalaze se podaci za 13 245 vaè}ih jugoslovenskih stan-darda, 757 nacrta jugoslovenskih standarda, 1 787 standardastavljenih van snage, 23 uputstva, 305 tehni~kih propisa, 340odobrenih standarda i 730 granskih standarda ZJPTT.

Savezni zavod za standardizaciju raspolaè bazom podatakana kompakt-disku PERINORM, iz koje korisnici iz privrededobijaju sve relevantne i aktuelne informacije o nema~kim,francuskim i engleskim standardima, standardima Evropskeunije i drugim zna~ajnim stranim tehni~kim dokumentima (podzajedni~kim nazivom PERINORM).

JUS BILTEN Saveznog zavoda za standardizaciju je glasiloSaveznog zavoda za standardizaciju koje izlazi dvomese~no iobjavljuje pregled informacija o radu na standardizaciji iobezbe|enju kvaliteta, kao osnovnim delatnostima Saveznogzavoda za standardizaciju. Ovo glasilo objavljuje sve infor-macije koje je Savezni zavod za standardizaciju duàn daobjavljuje na osnovu Zakona o standardizaciji i na osnovusvojih obaveza prema me|unarodnim organizacijama zastandardizaciju ISO/IEC, Evropskoj uniji, Svetskoj trgovinskoj

11

organizaciji WTO i u odnosu na druge me|unarodne spora-zume. JUS BILTEN se moè kupiti putem prodaje u SZS iliputem pretplate u SZS.

JUS INFORMACIJE Saveznog zavoda za standardizaciju suglasilo Saveznog zavoda za standardizaciju koje izlazi dvaputa mese~no i objavljuje informacije o radu Komisija zastandarde, anotacije nacrta jugoslovenskih standarda i te-hni~kih propisa i objavljene jugoslovenske standarde i te-hni~ke propise. JUS INFORMACIJE se distribuiraju besplatno,po jedan primerak preduze}ima, nau~nim institucijama, fa-kultetima, zajednicama, udruènjima, na 1 500 adresa.U Saveznom zavodu za standardizaciju se mogu dobiti: Informacije o standardima i publikacijama Saveznog za-

voda za standardizaciju Mi{ljenje o homologaciji za motorna vozila iz uvoza Mi{ljenja o potrebi atestiranja proizvoda iz uvoza Atest o proizvodu koji podleè obaveznom atestiranju Saop{tenje o homologaciji

Jugoslovenski standardi, JUS uputstva, tehni~ke pre-poruke

Prodaja publikacija

Sve publikacije navedene u JUS KATALOGU mogu se naba-viti putem prodaje u SZS:

SAVEZNI ZAVOD ZA STANDARDIZACIJUProdaja standarda11001 Beograd, Kneza Milo{a 20p.f. 933@iro ra~un: 40818-845-0-614Telefon: 361-73-61361-32-45/lok. 277Telefax: 361-74-28E-mail: [email protected]

ON THE CATALOGUE OF YUGOSLAV STANDARDS AND REGULATIONS

THE FOLLOWING TEXT IS AN EXTRACT FROM THE TEXT IN SERBIAN AND IT IS INTENDED FORFOREGIN USERS

________________________________________________________________________________________

INTRODUCTORY NOTESIn order to offer more adequate information to Yugoslav us-ers of the JUS Catalogue 2000 of the Federal Institution forStandardization, the introducing part which is printed in theSerbian language contains detailed data of interest to do-mestic users, such as, for example, the definition and princi-ples of standardization and related activitiy operating; stan-dardization on international level, etc.

The Catalogue contains a survey of all Yugoslav valid stan-dards passed by Director of the Federal Institution for Stan-dardization till 31 December, 1999. Information on the stan-

dards and regulations published after this date can be ob-tained in the Official Gazette of FRY or in the JUS Bulletinof the Federal Institution for Standardization.

The standards which are no longer in force and those whichwere replaced in the period from 1998-12-31 to 1999-12-31are found in a special chapter of the Catalogue, with the in-dication of standards replacing them, that is, with numbers ofthe Official Gazette of FRY in which are published theregulations according to which the mentioned standards arewithdrawn. It also contains a common survey of withdrawnand replaced standards, as well as the standards they are re-placed by.

An example of the catalogue note

01.080.30 JUS M.E4.024 1998 [eme procesnih postrojenja Oznake Flowsheets of process plants Assign-ment

5

01.100.20 JUS ISO 2553 1998 Zavareni i lemljeni spojevi Prikazivanje nacrteìma pomo}u simbola (Identi~an saISO 2553:1992)

Welded, brazed and soldered joints Symbolic representation on drawings

54

The indicationICS

The prefix JUS

Industrial branch

M.E. main group

The year of publication

Title in Serbian

Title in English

Number of pagesThe prefix JUS

ISO Numerical part

12

Structure of the indication "ICS used in theCatalogue

Indication referring to the International Classification of Stan-dards - ICS is based on the hierarchy structure consisting ofthree levels. The first level is indicated by two figures repre-senting the wide scope of a specific field of standardization.The second level consists of three figures and represents areduced part of the given field of standardization. The thirdlevel includes two figures and it represents a sub-group ofreduced part of the mentioned field of standardization. Forexample:

01 GENERALITIES. TERMINOLOGY.STANDARDIZATION. DOCUMENTATION01.100 Technical drawings01.100.20 Mechanical engineering drawings

Structure of the indication "JUSThe structure of the indication JUS consists of the prefixJUS, the indication of branch to which the standard belongsand the indication of main group. The indication is definedby the JUS A.A0.004 standard

Branch M: MACHINERY PRODUCTION AND METALINDUSTRY.Main group M.E: Thermal power equipment and pressurevesselsJUS M.E4.024 Complete indication of the standard withthe numerical part

Year of publication

For the Yugoslav, international, European and foreign stan-dards, it represents information on the year of publication fora standard.

Title in SerbianThe cited field contains the title of standard in the Serbianlanguage.

Title in EnglishThe cited field contains the title of a standard in the Englishlanguage.

Number of pagesThe cited field contains the total number of standard pages.

Abbreviations used in the CatalogueCEN European Committee for StandardizationCIE International Commission on IlluminationICS International Classification for StandardsIEC International Electrotechnical CommissionISO International Organization for StandardizationISBN International Standard Book NumberISONET ISO Information NetworkISSN International Standard Serial NumberJTC ISO/IEC Joint Technical CommitteeTC Technical CommitteeEN European StandardEEC European Economic CommunityECE Economic Commission for Europe

YUGOSLAV STANDARDIZATIONIn accordance with the Regulation on Standardization, 25September, 1946, the Government of the Federal NationalRepublic of Yugoslavia has established the Federal Commis-sion for Standards within the Federal Plan Commission, anddetermined its tasks and the way of work.

The Commission was established, inter alia, with the aim tomake possible carrying out standardization on the whole areaof Yugoslavia, and its task was to deal with all standardiza-tion problems in scientific and professional way in allbranches of the national economy, technics, labour, the de-velopment of new products and technical methods, improvingthe circulation of technical means, and increasing economyin enterprises.

Later, the Commission has been transformed into the Fed-eral Institution for Standardization as a governmental organi-zation the activities of which are based on the Law on Stan-dardization.

Law on Standardization

The Law on Standardization (the Official Gazette of FRY Nr30/96 and 59/98) gives a necessary basis for realizing theconception for developing and improving the work in the fieldof standardization and related activities.

The basic assumptions defined by this law are as follows: according to the law, the standard is a technical norm

(voluntary for using) and it should be harmonized withinternational and European standards or the standards ofindustrialized countries;

development of technical regulations containing theobligatory requirements for products;

development of technical recommendations intended forfaster use of new knowledge and technologies;

auditing conformity assessment of the product and serv-ice process in accordance with international one, and thedevelopment of national system in accordance with inter-national documents;

implementation of the accredited laboratory systems andconnecting, first of all, those which are necessary forobligatory audit of the conformity to technical regulationsand standards;

competences of the Yugoslav Accreditation Body (YUAT)and regulating the way of accreditation, and conditions for

13

accreditation and supervision of the work of accreditedlegal persons. In that way are made the conditions forinternationally harmonized concept of accreditation of en-terprises and other legal entities in FRY responsible forcarrying out the jobs in the fields of certification, producttesting and conformity control;

cooperation with the international organizations for stan-dardization - ISO/IEC, cooperation with the EU organiza-tions for standardization - CEN/CENELEC/ETSI, the UNworking bodies dealing with standardization, and the na-tional organizations for standardization of other countries;

establishing the system of fast and accurate informing inthe field of standardization in the country as well asabroad;

supervision of the implementation of law is being carriedout by the authorized federal inspections.

StandardsThe Yugoslav standards are being adopted by Head of thefederal organization competent for the matters of standardi-zation.

The branch and internal standards can be passed by enter-prises and other legal entities, for their own needs, providedthat the requirements determined in them are not less strictthan those defined in the Yugoslav standards.

Technical RegulationsTechnical regulations are being passed by federal ministerof the appropriate ministry, after having provided the opinionof the federal organization authorized for the matters ofstandardization.

Conformity of the product and service process to a technicalregulation is obligatory. Before putting products or services inturnover, the manufacturer or service supplier is obliged tocheck whether the products or services correspond to theappropriate technical regulation; this obligation must be ful-filled by importers, too.The Federal Institution for Standardization keeps register oftechnical regulations.

Determination of ConformityTo determine the product and service process conformity toa technical regulation, that is standard, the accreditation ofenterprises and other legal entities is to be carried out for:1. certification of the product and service process, quality

systems, environmental protection system, quality systemassessors, environmental protection system assessors;

2. product testing;3. conformity control.

Accreditation

The Yugoslav Accreditation Body (YUAT) is an authorizedbody for accreditation. Its structure, competences and func-tions are harmonized with the documents of international or-ganizations. It operates within the Federal Ministry of Devel-opment, Science and Environment. Its address is as follows:Savezno ministarstvo za razvoj, nauku i `ivotnu sredinu

Jugoslovensko akreditaciono telo - JUAT11000 Beograd, Kneza Milo{a 20Tel. / Fax: 361 73 03E-mail: [email protected]

FEDERAL INSTITUTION FOR STANDARDIZATIONThe Federal Institution for Standardization (SZS), as theauthorized organization for standardization; it operates withinthe Federal Ministry of Development, Science and Environ-ment.

PolicyThe adoption of Yugoslav standards harmonized with inter-national and European standards, active promotion of theiradoption and application on the voluntary basis, in order tohelp the Yugoslav economy be more efficient in placingproducts and services on the domestic and foreign market.

RealizationThe scope of activities of the Federal Institution for Stan-dardization is determined by the Law on Standardization (theOfficial Gazette of FRY Nr 30/96 and 59/98) and theRegulation on Establishing Federal Ministries, Other FederalBodies and Organizations (the Official Gazette of FRY Nr67/94). On the basis of this Regulation the Federal Institutinfor Standardization is a federal organization within the Fed-eral Ministry of Development, Science and Environment.

The Federal Institution for Standardization performs the jobsrelating to Yugoslav standards, technical norms, qualitynorms and technical recommendations for products, goodsand services; product certification, the assessment and rec-ognition of manufacturers/suppliers quality system; imple-mentation of international certification systems/schemes; co-operation with international and national organizations forstandardization; providing information in the field of stan-dardization.

International Cooperation of the SZSThe Federal Institution for Standardization is a member ofthe International Organization for Standardization (ISO), In-ternational Electrotechnical Commission (IEC), it cooperates(as a corresponding member) with the European Committeefor Standardization (CEN) and other international and re-gional organizations which include standardization mattersinto their programmes (UN Economic Commission for Europe- UNECE), in those organizations it represents interests of

14

Yugoslavia referring to standardization and maintains rela-tions and cooperation with the organizations for standardiza-tion of other countries.

The Federal Institution for Standardization is a member ofthe IEC Quality Assessment System for Electronic Compo-nents (IECQ), IEC System for Conformity Testing and Certifi-cation of Electrical Equipment (IECEE). Besides that, theSZS is included into the IEC Scheme for Certification toStandards for Electrical Equipment for Explosive Atmospheres(IECEx).

Enquiry Points in the Field of StandardizationThe Federal Institution for Standardization organizes informa-tion in the field of standardization in the following way:

participating in the Yugoslav and international informationsystem in the field of

standardization (ISONET); issuing papers (JUS Information, JUS Bulletin), the

Catalogue and other publications (collections of standards, programmes, etc); collecting and processing information on standards, giv-

ing information on standards, technical regulations and accredited enterprises or other

legal entities, and giving other information in the field of standardization; delivering the working and other materials found in the

procedure of development and adoption of Yugoslav standards and technical regula-

tions; giving the technical support on users request.The Federal Institution for Standardization (SZS) is responsi-ble for implementation of the Agreement on Technical Barri-ers to Trade (TBT/WTO). It has accepted the Code of GoodPractice for the Preparation, Adoption and Application ofStandards.

The JUS Bulletin is a newspaper of the Federal Institutionfor Standardization issued every two months. It publishes asurvey of information on the work in the field of standardiza-tion and quality assurance, as the basic activities of theFederal Institution for Standardization.

The JUS Information is a newsletter of the Federal Institutionfor Standardization issued twice a month, publishing informa-tion on the work of the Commissions for standards, annota-tions of Yugoslav standard drafts and technical regulations,and the Yugoslav standards and technical regulations pub-lished. JUS Information is being distributed free of charge,for one copy to enterprises, scientific institutions, faculties,communities, unions, to 1 500 addresses all together.All publications mentioned in the JUS Catalogue can be pur-chased by order. Contact address is as follows:

INFORMATION CENTERTelefon: + 381 11 361 73 56Telefax: + 381 11 361 74 28E-mail: [email protected]

Sale of publicationsDomestic users can purchase all publications mentioned inthe JUS Catalogue in the SZS shop at the following ad-dress:

FEDERAL INSTITUTION FOR STANDARDIZATIONSale of standards11001 Beograd, Kneza Milo{a 20p.f. 933@iro ra~un: 40818-845-0-614Telefon: 361-73-61

361-32-45/ lok. 277Telefax: 361 74 28E-mail: [email protected]

15

STRUKTURA STANDARDA ZASNOVANA NA ME\UNARODNOJ KLASIFIKACIJISTANDARDA (ICS) NA ENGLESKOM JEZIKU

SUBJECT STRUCTURE BASED ON THE INTERNATIONAL CLASSIFICATION OF STANDARDS (ICS) INENGLISH LANGUAGE

01 GENERALITIES. TERMINOLOGY. STANDARDIZATION.DOCUMENTATION

01.020 Terminology (principles and coordination)01.040 Vocabularies01.040.01 Generalities. Terminology. Standardization. Documentation (Vocabu-

laries)01.040.03 Sociology. Services. Company organization and management. Ad-

ministration. Transport (Vocabularies)01.040.11 Health care technology (Vocabularies)01.040.13 Environment and health protection. Safety (Vocabularies)01.040.17 Metrology and measurement. Physical phenomena (Vocabularies)01.040.19 Testing (Vocabularies)01.040.21 Mechanical systems and components for general use (Vocabularies)01.040.23 Fluid systems and components for general use (Vocabularies)01.040.25 Manufacturing engineering (Vocabularies)01.040.27 Energy and heat transfer engineering (Vocabularies)01.040.31 Electronics (Vocabularies)01.040.35 Information technology. Office equipment (Vocabularies)01.040.37 Image technology (Vocabularies)01.040.39 Precision mechanics. Jewellery (Vocabularies)01.040.43 Road vehicle engineering (Vocabularies)01.040.47 Shipbuilding and marine structures (Vocabularies)01.040.49 Aircraft and space vehicle engineering (Vocabularies)01.040.53 Materials handling equipment (Vocabularies)01.040.55 Packaging and distribution of goods (Vocabularies)01.040.59 Textile and leather technology (Vocabularies)01.040.61 Clothing industry (Vocabularies)01.040.65 Agriculture (Vocabularies)01.040.67 Food technology (Vocabularies)01.040.71 Chemical technology (Vocabularies)01.040.73 Mining and minerals (Vocabularies)01.040.75 Petroleum and related technologies (Vocabularies)01.040.77 Metallurgy (Vocabularies)01.040.79 Wood technology (Vocabularies)01.040.81 Glass and ceramics industries (Vocabularies)01.040.83 Rubber and plastics industries (Vocabularies)01.040.85 Paper technology (Vocabularies)01.040.87 Paint and colour industries (Vocabularies)01.040.91 Construction materials and building (Vocabularies)01.040.97 Housekeeping. Entertainment. Sports (Vocabularies)01.060 Quantities and units01.070 Colour coding01.080 Graphical symbols01.080.01 Graphical symbols in general01.080.10 Public information symbols01.080.20 Graphical symbols for use on specific equipment01.080.30 Graphical symbols for use on technical rawings,diagrams, plans,

maps and in other technical product documentation01.080.99 Other graphical symbols01.100 Technical drawings01.100.01 Technical drawings in general01.100.20 Mechanical engineering drawings01.100.30 Construction drawings01.100.40 Drawing equipment01.100.99 Other standards related to technical drawings01.110 Technical product documentation01.120 Standardization. General rules01.140 Information sciences. Publishing01.140.10 Writing and transliteration01.140.20 Information sciences01.140.30 Documents in administration, commerce and industry

01.140.40 Publishing03 SOCIOLOGY. SERVICES. COMPANY ORGANIZATION AND

MANAGEMENT. ADMINISTRATION. TRANSPORT

03.060 Finances. Banking. Monetary systems. Insurance03.080 Services03.080.30 Services for consumers03.100 Company organization and management03.100.30 Management of human resources03.120 Quality03.120.10 Quality management and quality assurance03.120.20 Product and company certification. Conformity assessment03.120.30 Application of statistical methods03.220 Transport03.220.01 Transport in general03.220.20 Road transport03.220.40 Transport by water03.240 Postal services

07 MATHEMATICS. NATURAL SCIENCES

07.060 Geology. Meteorology. Hydrology07.100 Microbiology07.100.01 Microbiology in general07.100.10 Medical microbiology07.100.20 Microbiology of water07.100.30 Food microbiology07.100.99 Other standards related to microbiology

11 HEALTH CARE TECHNOLOGY

11.20 Medical sciences in general11.040 Medical equipment11.40.01 Medical equipment in general11.040.10 Anaesthetic, respiratory and reanimation equipment11.040.20 Transfusion, infusion and injection equipment11.040.30 Surgical instruments and materials11.040.40 Implants for surgery, prosthetics and orthotics11.040.50 Radiographic and other diagnostic equipment11.040.70 Ophthalmic equipment11.060 Dentistry11.060.01 Dentistry in general11.060.10 Dental materials11.060.20 Dental equipment11.80 Sterilization11.100 Laboratory medicine11.120 Pharmaceutics11.120.99 Other standards related to pharmaceutics11.140 Hospital equipment11.180 Aids for disabled or handicapped persons11.200 Birth control. Mechanical contraceptives

13 ENVIRONMENT AND HEALTH PROTECTION.SAFETY

13.020 Environment protection in general13.030 Wastes13.030.10 Solid wastes13.030.30 Special wastes13.030.40 Installations and equipment for waste disposal and treatment13.040 Air quality

16

13.040.01 Air quality in general13.040.20 Ambient atmospheres13.040.30 Workplace atmospheres13.040.40 Stationary source emissions13.040.50 Transport exhaust emissions13.060 Water quality13.060.01 Water quality in general13.060.10 Water of natural resources13.060.20 Drinking water13.060.25 Water for industrial use13.060.30 Sewage water13.060.99 Other standards related to water quality13.080 Soil quality. Pedology13.110 Safety of machinery13.140 Noise with respect to human beings13.160 Vibration and shock with respect to human beings13.180 Ergonomics13.220 Protection against fire13.220.01 Protection against fire in general13.220.10 Fire-fighting13.220.20 Fire protection13.220.40 Ignitability and burning behaviour of materials and products13.220.50 Fire-resistance of building materials and elements13.220.99 Other standards related to protection against fire13.230 Explosion protection13.240 Protection against excessive pressure13.280 Radiation protection13.310 Protection against crime13.320 Alarm and warning systems13.340 Protective equipment13.340.10 Protective clothing13.340.20 Head protective equipment

17 METROLOGY AND MEASUREMENT. PHYSICALPHENOMENA

17.020 Metrology and measurement in general17.040 Linear and angular measurements17.040.01 Linear and angular measurements in general17.040.10 Limits and fits17.040.20 Properties of surfaces17.040.30 Measuring instruments17.060 Measurement of volume, mass, density, viscosity17.120 Measurement of fluid flow17.120.01 Measurement of fluid flow in general17.120.10 Flow in closed conduits17.120.20 Flow in open channels17.140 Acoustics and acoustic measurements17.140.01 Acoustic measurements and noise abatement in general17.140.20 Noise emitted by machines and equipment17.140.30 Noise emitted by means of transport17.160 Vibrations, shock and vibration measurements17.180 Optics and optical measurements17.180.01 Optics and optical measurements in general17.180.20 Colours and measurement of light17.180.30 Optical measuring instruments17.200 Thermodynamics and temperature measurements17.200.20 Temperature-measuring instruments17.240 Radiation measurements

19 TESTING

19.020 Test conditions and procedures in general19.060 Mechanical testing19.100 Non-destructive testing19.120 Particle size analysis. Sieving

21 MECHANICAL SYSTEMS AND COMPONENTSFOR GENERAL USE

21.020 Characteristics and design of machines, apparatus, equipment21.040 Screw threads21.040.01 Screw threads in general21.040.10 Metric screw threads

21.040.20 Inch screw threads21.040.30 Special screw threads21.060 Fasteners21.060.01 Fasteners in general21.060.10 Bolts, screws, studs21.060.20 Nuts21.060.30 Washers, locking elements21.060.40 Rivets21.060.50 Pins, nails21.100 Bearings21.100.10 Plain bearings21.100.20 Rolling bearings21.120 Shafts and couplings21.120.10 Shafts21.120.20 Couplings21.120.30 Keys and keyways, splines21.120.40 Balancing and balancing machines21.140 Seals, glands21.160 Springs21.200 Gears21.220 Flexible drives and transmissions21.220.10 Belt drives and their components21.220.30 Chain drives and their components

23 FLUID SYSTEMS AND COMPONENTS FOR GENERAL USE

23.020 Fluid storage devices23.020.30 Pressure vessels, gas cylinders23.040 Pipeline components and pipelines23.040.01 Pipeline components and pipelines in general23.040.10 Iron and steel pipes23.040.15 Non-ferrous metal pipes23.040.20 Plastics pipes23.040.40 Metal fittings23.040.45 Plastics fittings23.040.50 Pipes and fittings of other materials23.040.60 Flanges, couplings and joints23.040.70 Hoses and hose assemblies23.040.80 Seals for pipe and hose assemblies23.060 Valves23.060.01 Valves in general23.060.20 Ball and plug valves23.060.30 Gate valves23.060.99 Other valves23.080 Pumps23.100 Fluid power systems23.100.01 Fluid power systems in general23.100.10 Pumps and motors23.100.20 Cylinders23.100.30 Piping, couplings, valves and filters23.100.99 Other fluid power system components23.120 Ventilators. Fans. Air-conditioners23.140 Compressors and pneumatic machines23.160 Vacuum technology

25 MANUFACTURING ENGINEERING

25.040 Industrial automation systems25.040.01 Industrial automation systems in general25.040.10 Machining centres25.040.20 Numerically controlled machines25.040.30 Industrial robots. Manipulators25.040.40 Industrial process measurement and control25.060 Machine tool systems25.060.10 Modular units and other devices25.060.20 Dividing and tool-workpiece holding devices25.060.99 Other machine tool systems25.080 Machine tools25.080.01 Machine tools in general25.080.10 Lathes25.080.20 Boring and milling machines25.080.30 Broaching machines25.080.40 Drilling machines

17

25.080.50 Grinding and polishing machines25.100 Cutting tools25.100.01 Cutting tools in general25.100.10 Turning tools25.100.20 Milling tools25.100.25 Tools for planing and broaching machines25.100.30 Drills, countersinks, reamers25.100.40 Saws25.100.50 Taps and threading dies25.100.60 Files25.100.70 Abrasives25.120 Chipless working equipment25.120.10 Forging equipment. Presses. Shears25.120.20 Rolling, extruding and drawing equipment25.120.30 Moulding equipment25.140 Hand-held tools25.140.01 Hand-held tools in general25.140.10 Pneumatic tools25.140.30 Hand-operated tools25.160 Welding, brazing and soldering25.160.01 Welding, brazing and soldering in general25.160.10 Welding processes25.160.20 Welding consumables25.160.30 Welding equipment25.160.40 Welded joints25.160.50 Brazing and soldering25.200 Heat treatment25.220 Surface treatment and coating25.220.01 Surface treatment and coating in general25.220.10 Surface preparation25.220.20 Surface treatment25.220.40 Metallic coatings25.220.50 Enamels

27 ENERGY AND HEAT TRANSFER ENGINEERING

27.010 Energy and heat transfer engineering in general27.020 Internal combustion engines27.040 Gas and steam turbines. Steam engines27.060 Burners. Boilers27.060.10 Liquid and solid fuel burners27.060.30 Boilers and heat exchangers27.080 Heat pumps27.120 Nuclear energy engineering27.120.01 Nuclear energy in general27.120.10 Reactor engineering27.120.20 Nuclear power plants. Safety27.120.30 Fissile materials27.160 Solar energy engineering27.200 Refrigerating technology27.220 Heat recovery. Thermal insulation

29 ELECTRICAL ENGINEERING

29.35 Insulating materials29.035.40 Insulating oils29.035.99 Other insulating materials29.140 Lamps and related equipment29.140.20 Incandescent lamps29.160 Rotating machinery29.160.01 Rotating machinery in general29.160.20 Generators29.160.30 Motors29.160.40 Generating sets29.180 Transformers. Reactors29.220 Galvanic cells and batteries29.220.10 Primary cells and batteries29.220.20 Acid secondary cells and batteries29.260 Electrical equipment for working in special conditions29.260.20 Electrical apparatus for explosive atmospheres

31 ELECTRONICS

31.260 Optoelectronics. Laser equipment

33 TELECOMMUNICATIONS

33.080 Integrated Services Digital Network (ISDN) .33.100 Electromagnetic interference and

electromagnetic compatibility (EMC)

35 INFORMATION TECHNOLOGY. OFFICEEQUIPMENT

35.020 Information technology (IT) in general35.040 Character sets and information coding35.060 Languages used in information technology35.080 Software development and system documentation35.100 Open systems interconnection (OSI)35.100.01 Open systems interconnection in general35.100.05 Multilayer applications35.100.10 Physical layer35.100.20 Data link layer35.100.30 Network layer35.100.40 Transport layer35.100.50 Session layer35.100.60 Presentation layer35.100.70 Application layer35.110 Networking35.140 Computer graphics35.160 Microprocessor systems35.180 Terminal and other peripheral equipment35.200 Interface and interconnection equipment35.220 Data storage devices35.220.01 Data storage devices in general35.220.10 Paper cards and tapes35.220.20 Magnetic storage devices35.220.30 Optical storage devices35.240 Applications of information technology35.240.01 Application of information technology in general35.240.10 Computer-aided design (CAD)35.240.15 Identification cards and related devices35.240.20 IT applications in office work35.240.30 IT applications in information, documentation and publishing35.240.40 IT applications in banking35.240.50 IT applications in industry35.240.60 IT applications in transport and trade35.240.70 IT applications in science35.260 Office equipment35.260.10 Office machines35.260.20 Stationery

37 IMAGE TECHNOLOGY

37.020 Optical equipment37.040 Photography37.040.10 Photographic equipment. Projectors37.040.20 Photographic paper, films and cartridges37.040.30 Photographic chemicals37.040.99 Other standards related to photography37.060 Cinematography37.060.01 Cinematography in general37.060.10 Motion picture equipment37.060.20 Motion picture films. Cartridges37.080 Document imaging applications37.100 Graphic technology37.100.01 Graphic technology in general37.100.10 Reproduction equipment37.100.20 Materials for graphic technology37.100.99 Other standards related to graphic technology

39 PRECISION MECHANICS. JEWELLERY

39.40 Horology39.040.01 Horology in general39.040.10 Watches

18

39.040.99 Other time-measuring instruments39.060 Jewellery

43 ROAD VEHICLE ENGINEERING

43.020 Road vehicles in general43.040 Road vehicle systems43.040.10 Electrical and electronic equipment43.040.20 Lighting, signalling and warning devices43.040.30 Indicating and control devices43.040.40 Braking systerns43.040.50 Transmissions, suspensions43.040.60 Bodies and body components43.040.70 Couplings43.060 Internal combustion engines for road vehicles43.060.01 Internal combustion engines for road vehicles in general43.060.10 Engine block and internal components43.060.20 Pressure charging and air43.060.30 Cooling systems. Lubricating systems43.060.40 Fuel systems43.060.50 Electrical equipment. Control systems43.80 Commercial vehicles43.080.01 Commercial vehicles in general43.100 Passenger cars. Caravans and light trailers43.140 Motorcycles and mopeds43.150 Cycles43.160 Special purpose vehicles43.180 Diagnostic, maintenance and test equipment

45 RAILWAY ENGINEERING

45.020 Railway engineering in general45.060 Railway rolling stock45.080 Rails and railway components

47 SHIPBUILDING AND MARINE STRUCTURES

47.020 Shipbuilding and marine structures in general47.020.01 General standards related to shipbuilding and marine structures47.020.05 Materials and components for shipbuilding47.020.10 Hulls and their structure elements47.020.20 Marine engines and propulsion systems47.020.30 Piping systems47.020.40 Lifting and cargo handling equipment47.020.50 Deck equipment and installations47.020.70 Navigation and control equipment47.020.80 Accommodaton spaces47.020.90 Marine ventilation, air conditioning and heating systems47.020.99 Other standards related to shipbuilding and marine structures47.040 Seagoing vessels47.060 Inland navigation vessels47.080 Small craft

49 AIRCRAFT AND SPACE VEHICLE ENGINEERING

49.020 Aircraft and space vehicles in general49.025 Materials for aerospace construction49.025.20 Aluminium49.030 Fasteners for aerospace construction49.030.01 Fasteners in general49.030.10 Screw threads49.030.20 Bolts, screws, studs49.030.30 Nuts49.030.99 Other fasteners49.035 Components for aerospace construction49.040 Coatings and related processes used in aerospace industry49.045 Structure and structure elements49.050 Aerospace engines and propulsion systems49.060 Aerospace electric equipment and systems49.080 Aerospace fluid systems and components49.090 On-board equipment and instruments49.100 Ground service and maintenance equipment49.120 Cargo equipment

49.140 Space systems and operatons

53 MATERIALS HANDLING EQUIPMENT

53.020 Lifting equipment53.20.01 Lifting appliances in general53.020.20 Cranes53.020.30 Accessories for lifting equipment53.040 Continuous handling equipment53.040.01 Continuous handling equipment in general53.040.10 Conveyors53.040.20 Components for conveyors53.040.30 Pneumatic transport and its components53.040.99 Other continuous handling equipment53.060 Industrial trucks53.080 Storage equipment53.100 Earth-moving machinery

55 PACKAGING AND DISTRIBUTION OF GOODS

55.020 Packaging and distribution of goods in general55.080 Sacks. Bags55.100 Bottles. Pots. Jars55.120 Cans. Tins. Tubes55.130 Aerosol containers55.180 Freight distribution of goods55.180.10 General purpose containers55.180.20 General purpose pallets .55.180.30 Air mode containers, pallets and nets55.180.40 Complete, filled transport packages

59 TEXTILE AND LEATHER TECHNOLOGY

59.020 Processes of the textile industry59.060 Textile fibres59.060.01 Textile fibres in general59.060.10 Natural fibres59.060.20 Man-made fibres59.080 Products of the textile industry59.080.01 Textiles in general59.080.20 Yarns59.080.30 Textile fabrics59.080.40 Coated fabrics59.080.50 Ropes59.080.60 Textile floor coverings59.080.70 Geotextiles59.100 Materials for the reinforcement of composites59.100.01 Materials for the reinforcement of composites in general59.100.10 Textile glass59.100.20 Carbon materials59.120 Textile machinery59.120.01 Textile machinery in general59.120.10 Spinning, twisting and texturing machines59.120.20 Winding machines and equipment59.120.30 Looms. Weaving machines59.120.40 Knitting machines59.120.50 Dying and finishing equipment59.140 Leather technology59.140.20 Raw skins, hides and pelts59.140.30 Leather and furs

61 CLOTHING INDUSTRY

61.020 Clothes61.040 Headgear. Clothing accessories. Fastening of clothing .61.060 Footwear .61.080 Sewing machines and other equipment for the clothing industry

65 AGRICULTURE

65.020 Farming and forestry65.020.30 Animal husbandry and breeding

19

65.040 Farm buildings, structures and installations65.040.10 Livestock buildings, installations and equipment65.040.20 Buildings and installations for processing and storage of agricultural

produce65.040.99 Other standards related to farm buildings and installations65.060 Agricultural machines, implements and equipment65.060.01 Agricultural machines and equipment in general65.060.10 Agricultural tractors and trailed vehicles65.060 20 Soil-working equipment65.060.25 Equipment for storage, preparation and distribution of fertilizers65.060.30 Sowing and planting equipment65.060.35 Irrigation and drainage equipment65.060.40 Plant care equipment65.060.50 Harvesting equipment65.060.60 Viticultural and wine-making equipment65.060.70 Horticultural equipment65.060.80 Forestry equipment65.060.99 Other agricultural machines and equipment65.080 Fertilizers65.100 Pesticides and other agrochemicals65.120 Animal feeding stuffs65.150 Fishing and fish breeding65.160 Tobacco, tobacco products and related equipment

67 FOOD TECHNOLOGY

67.020 Processes in the food industry67.040 Agricultural food products in general67.060 Cereals, pulses and derived products67.080 Fruits. Vegetables67.080.01 Fruits, vegetables and derived products in general67.080.10 Fruits and derived products67.080.20 Vegetables and derived products67.100 Milk and milk products67.100.01 Milk and milk products in general67.100.10 Milk67.100.20 Butter67.100.30 Cheese67.100.40 Ice cream and ice confectionery67.100.99 Other milk products67.120 Meat, meat products and other animal produce67.120.10 Meat and meat products67.140 Tea. Coffee. Cocoa67.140.10 Tea67.140.20 Coffee and coffee substitutes67.14G.30 Cocoa67.160 Beverages67.160.20 Non-alcoholic beverages67.180 Sugar. Sugar products. Starch67.180.20 Starch and derived products67.200 Edible oils and fats. Oilseeds67.200.10 Animal and vegetable fats and oils67.200.20 Oilseeds67.220 Spices and condiments. Food additives67.220.10 Spices and condiments67.220.20 Food additives67.240 Sensory analysis67.250 Materials and articles in contact with foodstuffs67.260 Plants and equipment for the food industry

71 CHEMICAL TECHNOLOGY

71.040 Analytical chemistry71.040.10 Chemical laboratories. Laboratory equipment71.040.20 Laboratory ware and related apparatus71.040.30 Chemical reagents71.040.40 Chemical analysis71.040.50 Physicochemical methods of analysis71.060 Inorganic chemicals71.060.01 Inorganic chemicals in general71.060.10 Chemical elements71.060.20 Oxides71.060.30 Acids

71.060.40 Bases71.060.50 Salts71.060.99 Other inorganic chemicals71.080 Organic chemicals71.080.10 Aliphatic hydrocarbons71.080.15 Aromatic hydrocarbons71.080.20 Halogenated hydrocarbons71.080.30 Organic nitrogen compounds71.080.40 Organic acids71.080.50 Anhydrides71.080.60 Alcohols. Ethers71.080.70 Esters71.080.80 Aldehydes and ketones71.080.90 Phenols71.100 Products of the chemical industry71.100.01 Products of the chemical industry in general71.100.10 Materials for aluminium production71.100.20 Gases for industrial application71.100.40 Surface active agents71.100.45 Refrigerants and antifreezes71.100.60 Essential oils71.120 Equipment for the chemical industry71.120.99 Other equipment for the chemical industry

73 MINING AND MINERALS

73.020 Mining and quarrying73.040 Coals73.060 Metalliferous minerals73.060.10 Iron ores73.060.20 Manganese ores73.060.30 Chromium ores73.060.40 Aluminium ores73.060.99 Other metalliferous minerals73.080 Non-metalliferous minerals73.100 Mining equipment73.100.30 Equipment for drilling and mine excavation73.100.40 Haulage and hoisting equipment73.120 Equipment for processing of minerals

74 PETROLEUM AND RELATED TECHNOLOGIES

75.040 Crude petroleum75.060 Natural gas75.080 Petroleum products in general75.100 Lubricants, industrial oils and related products75.120 Hydraulic fluids75.140 Waxes, bituminous materials and other petroleum products75.160 Fuels75.160.10 Solid fuels75.160.20 Liquid fuels75.160.30 Gaseous fuels75.180 Equipment for petroleum and natural gas ndustries75.180.10 Exploratory and extraction equipment75.180.20 Processing equipment75.180.30 Volumetric equipment and measurements75.200 Petroleum products and natural gas handling equipment

77 METALLURGY

77.020 Production of metals77.040 Testing of metals77.040.10 Mechanical testing of metals77.040.20 Non-destructive testing of metaIs77.040.99 Other methods of testing of metals77.060 Corrosion of metals77.080 Ferrous metals77.080.01 Ferrous metals in general77.080.10 Irons77.080.20 Steels77.100 Ferroalloys77.120 Non-ferrous metals77.120.01 Non-ferrous metals in general

20

77.120.10 Aluminium and aluminium alloys77.120.20 Magnesium and magnesium alloys77.120.30 Copper and copper alloys77.120.40 Nickel, chromium and their alloys77.120.60 Lead, zinc, tin and their alloys77.140 Iron and steel products77.140.01 Iron and steel products in general77.140.10 Heat-treatable steels77.140.20 Steels of high quality77.140.30 Steels for pressure purposes77.140.50 Flat steel products and semi-products77.140.60 Steel bars and rods77.140.65 Steel wire, wire ropes and link chains77.140.70 Steel profiles77.140.75 Stee! tubes77.140.80 Iron and steel castings77.140.85 Iron and steel forgings77.140.99 Other iron and steel products77.150 Products of non-ferrous metals77.150.01 Products of non-ferrous metals in generaI77.150.10 Aluminium products77.150.20 Magnesium products77.150.30 Copper products77.150.40 Nickel and chromium products77.160 Powder metallurgy

79 WOOD TECHNOLOGY

79.020 Wood technology processes79.040 Wood, sawlogs and sawn timbe79.060 Wood-based panels79.060.01 Wood-based panels in general79.060.10 Plywood79.060.20 Fibre and particle boards79.080 Semi-manufactures of timber79.100 Cork and cork products79.120 Woodworking equipment79.120.10 Woodworking machines79.120.20 Woodworking tools

81 GLASS AND CERAMICS INDUSTRIES

81.040 Glass81.040.01 Glass in general81.040.10 Raw materials and raw glass81.040.20 lass in building81.040.30 Glass products81.060 Ceramics81.060.01 Ceramics in general81.060.20 Ceramic products81.080 Refractories

83 RUBBER AND PLASTICS INDUSTRIES

83.040 Raw materials for rubber and plastics83.040.10 Latex and raw rubber83.040.20 Rubber compounding ingredients83.040.30 Auxiliary materials and additives for plastics83.060 Rubber83.080 Plastics83.080.01 Plastics in general83.080.10 Thermosetting materials83.080.20 Thermoplastic materials83.100 Cellular materials83.120 Reinforced plastics83.140 Rubber and plastics products83.140.01 Rubber and plastics products in general83.140.10 Films and sheets83.140.20 Laminated sheets83.140.30 Plastics pipes, fittings and valves83.140.40 Hoses83.140.50 Seals83.140.99 Other rubber and plastics products

83.160 Tyres83.160.01 Tyres in general83.160.10 Road vehicle tyres83.160.20 Aircraft tyres83.160.30 Tyres for agricultural machinery83.160.99 Other tyres83.180 Adhesives83.200 Equipment for the rubber and plastics, industries

85 PAPER TECHNOLOGY

85.020 Paper production processes85.040 Pulps85.060 Paper and board85.080 Paper products85.100 Equipment for the paper industry

87 PAINT AND COLOUR INDUSTRIES

87.020 Paint coating processes87.040 Paints and varnishes87.060 Paint ingredients87.060.01 Paint ingredients in general87.060.10 Pigments and extenders87.060.20 Binders87.060.30 Solvents87.060.99 Other paint ingredients87.080 Inks. Printing inks87.100 Paint coating equipment

91 CONSTRUCTION MATERIALS AND BUILDING

91.010 Construction industry91.010.01 Construction industry in general91.010.20 Contractual aspects91.010.30 Technical aspects91.040 Buildings91.040.01 Buildings in general91.040.10 Public buildings91.060 Elements of buildings91.060.01 Elements of buildings in general91.060.10 Walls. Partitions. Facades91.060.30 Ceilings. Floors. Stairs91.060.40 Chimneys, shafts, ducts91.060.50 Doors and windows91.060.99 Other elements of buildings91.080 Structures of buildings91.080.01 Structures of buildings in general91.080.10 Metal structures91.080.20 Timber structures91.080.40 Concrete structures91.090 External structures91.100 Construction materials91.100.01 Construction materials in general91.100.10 Cement. Gypsum. Lime. Mortar91.100.20 Mineral and ceramic materials and products91.100.30 Concrete and concrete products91.100.40 Products in fibre-reinforced cement91.100.50 Binders. Sealing materials91.120 Protection of and in buildings91.120.10 Thermal insulation91.120.20 Acoustics in building. Sound insulation91.120.25 Seismic and vibration protection91.140 Installations in buildings91.140.20 Heating appliances91.140.30 Ventilation and air-conditioning systems91.140.40 Gas supply systems91.140.60 Water supply systems91.140.80 Drainage systems91.140.90 Lifts. Escalators91.160 Lighting91.160.10 Interior lighting91.200 Construction technology91.220 Construction equipment

21

93 CIVIL ENGINEERING

93.40 Bridge construction93.060 Tunnel construction93.080 Road engineering93.080.10 Road construction

97 HOUSEKEEPING. ENTERTAINMENT. SPORTS

97.040 Kitchen equipment97.040.01 Kitchen equipment in general97.040.30 Household refrigerating appliances97.040.40 Dishwashers97.040.60 Cookware, cutlery and flatware97.060 Laundry appliances97.140 Furniture97.150 Non-textile floor coverings90.180 Miscellaneous home equipment97.190 Household equipment for children97.200 Equipment for entertainment97.200.30 Camping equipment and camp-sites97.200.50 Toys97.220 Sports equipment and facilities97.220.10 Sports facilities97.220.20 Winter sports equipment97.220.30 Indoor sports equipment97.220.40 Outdoor and water sports equipment

22

STRUKTURA STANDARDA ZASNOVANA NA KLASIFIKACIJIJUGOSLOVENSKIH STANDARDA

SUBJECT STRUCTURE BASED ON THE YUGOSLAV CLASSIFICATION OF STANDARDS

GRANA A: OSNOVNI I OP[TI STANDARDI

Glavna grupa A.A: Osnovni standardi o oznaavanju, grafi~kim simbolima, tehni~kim crteìma, standardni brojevi, veli~ine, jedinice, simboli i sl.Glavna grupa A.C: Terminologija. Dokumentacija. BibliotekarstvoGlavna grupa A.D: Knjigovodstvo. Privredna ekonomikaGlavna grupa A.E: Organizacija upravljanja i eksploatacijeGlavna grupa A.F: Obrada informacijaGlavna grupa A.K: Kvalitet i atestiranje proizvoda

GRANA B: RUDARSTVO I PRERADA MINERALA, UGLJA I NAFTE

Glavna grupa B.A: Osnovni i op{ti standardi za granu rudarstva i preradu minerala, uglja i nafteGlavna grupa B.B: Zemlja i kamenGlavna grupa B.C: Cement, gips i druga mineralna veziva i njihovi proizvodiGlavna grupa B.D: Keramika i vatrostalni proizvodi za industrijske svrheGlavna grupa B.E: StakloGlavna grupa B.F: Nemetalne rude i njihovi proizvodiGlavna grupa B.G: Rude metalaGlavna grupa B.H: ^vrsta mineralna goriva. Nafta, bitumen, zemni gas i vosak i njihovi proizvodiGlavna grupa B.M: Rudarska postrojenja i oprema u rudarstvuGlavna grupa B.Z: Razni standardi iz oblasti rudarstva i prerade minerala, uglja i nafte

GRANA C: METALURGIJA I TEHNOLOGIJA PRERADE METALA

Glavna grupa C.A: Osnovni i op{ti standardi za granu metalurgije i tehnologije prerade metala; ispitivanje metalaGlavna grupa C.B: Osnovni proizvodi crne metalurgijeGlavna grupa C.C: Osnovni proizvodi od lakih metala i njihovih leguraGlavna grupa C.D: Osnovni proizvodi od bakra i drugih te{ko topljivih metala i njihovih leguraGlavna grupa C.E: Proizvodi od lako topljivih metala i njihovih leguraGlavna grupa C.F: Proizvodi od vrlo te{ko topljivih metala i njihovih leguraGlavna grupa C.G: Proizvodi plemenitih metala i njihovih leguraGlavna grupa C.H: Izvedeni proizvodi crne i obojene metalurgijeGlavna grupa C.J: Liva~ki proizvodi crne i obojene metalurgijeGlavna grupa C.K: Proizvodi crne metalurgije sa specijalnom namenomGlavna grupa C.L: Proizvodi obojene metalurgije sa specijalnom namenomGlavna grupa C.N: Proizvodi metalurgije prahaGlavna grupa C.T: Tehnolo{ki procesi prerade metalaGlavna grupa C.Z: Razni standardi iz oblasti metalurgije i tehnologije prerade metala

GRANA D: [UMARSTVO, DRVNA INDUSTRIJA I PRERADA DRVENASTIH MATERIJA

Glavna grupa D.A: Osnovni i op{ti standardi za granu {umarstva, drvne industrije i prerade drvenastih materijaGlavna grupa D.B: Proizvodi eksploatacije {umaGlavna grupa D.C: Pilanski proizvodi, furniri i plo~eGlavna grupa D.D: Proizvodi eksploatacije {uma i drvne industrije sa specijalnom namenomGlavna grupa D.E: Stolarski proizvodiGlavna grupa D.F: Drvena ambalaà i drveni sudoviGlavna grupa D.H: Drveni pribor galanterije i razni sitni drveni proizvodiGlavna grupa D.L: Prepleti od drveta, trske i drugih drvenastih materijaGlavna grupa D.M: Projektovanje u {umarstvuGlavna grupa D.T: Tehnolo{ki postupci u {umarstvu, drvnoj industriji i pletarstvuGlavna grupa D.Z: Razni standardi iz oblasti {umarstva, drvne industrije i prerade drvenastih materija

GRANA E: POLJOPRIVREDA, PREHRAMBENA I DUVANSKA INDUSTRIJAGlavna grupa E.A: Osnovni i op{ti standardi za granu poljoprivrede, prehrambene i duvanske industrijeGlavna grupa E.B: Biljni proizvodiGlavna grupa E.C: Sto~arstvo, divlja~ i proizvodi sto~arstvaGlavna grupa E.D: @ivinarstvoGlavna grupa E.E: P~elarstvo i svilarstvoGlavna grupa E.H: Industrijska prerada vo}a, povr}a i drugih biljnih proizvoda, izuzev ìtaricaGlavna grupa E.K: Biljna i ìvotinjska ulja i mastiGlavna grupa E.L: Industrija {e}era i skrobaGlavna grupa E.M: Industrija vrenja, bezalkoholnih pi}a, mineralne vodeGlavna grupa E.P: Duvan i industrijski proizvodi od duvanaGlavna grupa E.Z: Razni standardi iz oblasti poljoprivrede, prehrambene i duvanske industrije

GRANA F: TEKSTILNA I ODEVNA INDUSTRIJAGlavna grupa F.A: Op{ti i osnovni standardi za tekstilnu i odevnu industrijuGlavna grupa F.B: Tekstilna vlakna, pre|a, konac i sli~ni proizvodiGlavna grupa F.C: Tkani proizvodiGlavna grupa F.D: Pleteni proizvodiGlavna grupa F.E: Valjani proizvodi i proizvodi dobijeni specijalnim postupcima

{{{23

Glavna grupa F.G: KonfekcijaGlavna grupa F.S: Ispitivanje tekstilnog materijalaGlavna grupa F.Z: Razni standardi iz oblasti tekstilne industrije

GRANA G: INDUSTRIJA KO@E, GUME I PLASTI^NIH MASAGlavna grupa G.A: Osnovni i op{ti standardi o proizvodima grane GGlavna grupa G.B: Sirova i {tavljena koà i krzna i njihovi proizvodiGlavna grupa G.C: Sirovine za proizvodnju gume i plasti~nih masa; poluproizvodi i proizvodi od gume i plasti~nih masaGlavna grupa G.D: Proizvodi od gume i plasti~nih masa za {iroku potro{njuGlavna grupa G.E: Proizvodi od gume i plasti~nih masa za tehni~ke svrheGlavna grupa G.F: Proizvodi od gume i plasti~nih masa za potrebe zdravstvaGlavna grupa G.S: Ispitivanje koè, gume i plasti~nih masa i njihovih proizvodaGlavna grupa G.Z: Razni standardi iz oblasti prerade koè, gume i plasti~nih masa

GRANA H: HEMIJSKA INDUSTRIJAGlavna grupa H.A: Op{ti standardi hemijske industrijeGlavna grupa H.B: Bazna i elektrohemijska industrijaGlavna grupa H.C: Premazna sredstvaGlavna grupa H.D: Industrija eksploziva i pirotehni~kog materijalaGlavna grupa H.E: Proizvodi prerade masti, ulja i voskovaGlavna grupa H.F: GasoviGlavna grupa H.G: Industrija hemijski ~istih elemenata i jedinjenjaGlavna grupa H.H: Industrija droga i lekovaGlavna grupa H.J: Foto-osetljive mase i fotohemikalijeGlavna g

JUS Katalog

Documents

Transcript of JUS Katalog