Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

101

The findings were revealed that : The efficiency of the WebQuest lessons with learning together technique in science subject entitled Drugs was 81.11/80.86 which met the prescribed criterion at 80/80 level. The effectiveness index (E.I.) of students’ learning progress was 0.70 which the highest scale was 1.00, and students’ satisfaction with the WebQuest lessons was shown at high level.Keywords : WebQuest, Drug, Learning Together Technique

บทน�ำ สารเสพตดนบวาเปนปญหาส�าคญของประเทศ เพราะเปนบอเกดของปญหาอน ๆ หลายดาน นบตงแตตวผเสพเองซงจะเกดความทกข ล�าบากทงกายและใจ ซงเมอหาเงนซอยาไมได กอาจจะกอใหเกดอาชญากรรมตาง ๆ สรางความเดอดรอนใหครอบครว ชมชนและสงคม (กรมอนามย. ออนไลน. 2553) ดานเยาวชนกบสารเสพตด ปญหาการตดสารเสพตดในเยาวชนเกดจากหลายสาเหตดวยกนอนไดแกสภาพแวดลอมความกดดนจากปญหาภายในครอบครว ฐานะทางเศรษฐกจ บางสวนตดสารเสพตดเพราะเพอนชกชวนและอยากรอยากลอง การปราบปรามกเปนการแกปญหาทปลายเหต การปองกนยงเปนสงทส�าคญ โดยเฉพาะการใหการศกษาและความรเกยวกบโทษของสารเสพตดอยางตอเนองแกประชาชน คร ผปกครองและเยาวชน (ส�านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด. ออนไลน. 2553) การจดการศกษากมสวนส�าคญในการปองกนปญหาสารเสพตด การจดกระบวนการเรยนรซงสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของตองด�าเนนการจดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของนกเรยน โดยค�านงถงความแตกตางระหวางบคคล รวมถงการฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหาตาง ๆ โดยเฉพาะปญหาสารเสพตด ซงมความเสยงในสถานศกษาและชมชน จากรายงานผลสมฤทธทางการเรยน ของส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครราชสมา เขต 3 พบวา ผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรลดลงทกป สงเกตไดจากรายงานผลสมฤทธทางการเรยนของส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครราชสมา เขต 3 สาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2 ปการศกษา 2551 มคะแนนเฉลยเทากบ 30.57 และปการศกษา 2552 มคะแนนเฉลยเทากบ 30.51 โดยคะแนนเฉลยลดลงเรอยๆ (ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครราชสมา เขต 3. 2552) จากการวเคราะหขอมลผลสมฤทธทางการเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ในหนวยการเรยนร เรองรางกายของเรา บทท 2 เรองสารเสพตด มผลคะแนนอย

ในเกณฑไมสงนก แสดงใหเหนวาการจดการเรยนการสอนยงคงมปญหาและจ�าเปนตองไดรบการแกไข ทงนปญหาทพบเสมอคอรปแบบการสอนของครสวนใหญใชวธการสอนแบบบรรยาย ดงนนการพฒนาสอเทคโนโลยนวตกรรมทางการศกษาในรปแบบใหมๆ จงเปนเรองทจ�าเปนตองน�ามาใชเพอใหการเรยนมประสทธภาพมากยงขน จากปญหาดงกลาวผวจยไดจงศกษาคนควาหาแนวทางในการพฒนานวตกรรมเพอน�ามาสงเสรมและพฒนาการจดการเรยนรเพอแกปญหานกเรยนโดยพบแนวทางทคาดวานาจะน�ามาพฒนาความรเรอง สารเสพตด คอ บทเรยนแสวงรรวมกบกระบวนการเรยนรแบบรวมมอโดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน เรองสารเสพตด ทงนเนองจากบทเรยนแสวงร มจดเดนหลายประการ เชน เปนเทคนคการสอนทางเลอกทดในการสนบสนนนกเรยนดานการกระตนใหเกดแรงจงใจในการเรยน เปนทางเลอกในการใชเปนเครองมอในการประเมนผลการเรยนร เปดโอกาสใหครไดมองเหนและประเมนความสามารถในการใชเทคโนโลยการเรยนรของนกเรยน ใหแนวคดแกครในการออกแบบการเรยนโดยสงเสรมความคดสรางสรรคของนกเรยนในการคดและเรยน สงเสรมความคดระดบสงของนกเรยนสงเสรมใหนกเรยนมความกระตอรอรน กระฉบกระเฉงในการเรยน ตลอดจนสงเสรมใหนกเรยนเกดทกษะในการใชเครองมอในการเรยนรอกดวย (สมศกด อภบาลศร. 2552 : 17-28) และการจดการเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative Learning) เปนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส�าคญ ซงเปนการใชกระบวนการกลมใหนกเรยนไดมโอกาสท�างานรวมกนเพอผลประโยชนและเกดความส�าเรจรวมกนของกลม โดยในทนจะไดกลาวถงการเรยนรแบบรวมมอโดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน (Learning Together : LT) ซงเปนเทคนคการจดกจกรรมทใหสมาชกในกลมไดรบผดชอบ มบทบาทหนาททกคน เชน เปนผอาน เปนผจดบนทก เปนผรายงานและเปนผน�าเสนอเปนตน ทกคนชวยกนท�างานจนไดผลงานส�าเรจสงและน�าเสนอผสอนลกษณะการจดกจกรรมกลม ผเรยนจะแบงหนาทกนท�างานกลมจะไดผลงานทเกดจากการท�างานของทกคน (Slavin. 1995 : 13) ดงนน บทเรยนแสวงร จงเปนสอการเรยนการสอนทมประสทธภาพและการเรยนรแบบรวมมอโดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน เปนนวตกรรมการศกษาทสามารถพฒนาการเรยนรไดเปนอยางดสามารถตอบสนองความแตกตางระหวางบคคล ท�าใหผวจยมความสนใจทจะพฒนาบทเรยนแสวงร รวมกบกระบวนการเรยนรแบบรวมมอ โดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน เรองสารเสพตด โดยคาดหวงวาการวจยในครงน จะสามารถพฒนาผลสมฤทธ เรยนร เรองสารเสพตด ใหมประสทธภาพมากยงขนและใหนกเรยนมความรความเขาใจเรองสารเสพตดอยางถกตองเพอชวยลดปญหาสารเสพตดของสงคมสบตอไป

วารสาร... ราชพฤกษ

102

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอพฒนาบทเรยนแสวงร รวมกบกระบวนการเรยนร แบบรวมมอ โดยใชเทคนคกลมเรยนร รวมกน เรองสารเสพตด สาระการเรยนร วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2 ใหมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 2. เพอหาคาดชนประสทธผลของนกเรยนทเรยนดวยบทเรยนแสวงร รวมกบกระบวนการเรยนรแบบรวมมอ โดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน เรองสารเสพตด สาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2 3. เพอศกษาระดบความพงพอใจของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทมตอบทเรยนแสวงร รวมกบกระบวนการเรยนรแบบรวมมอ โดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน เรองสารเสพตด สาระการเรยนรวทยาศาสตร

กรอบแนวคดในกำรวจย หลกการของบทเรยนแสวงร (WebQuest) เปนบทเรยนทมการออกแบบการจดกจกรรมการเรยนรแบบส�าเรจรปในลกษณะกจกรรมการสบเสาะ ซงเหมาะกบการเรยนการสอนสาระการเรยนรวทยาศาสตร ซงจะท�าใหนกเรยนเกดความกระตอรอรนในการเรยน โดยบทเรยนแสวงรมจดเดนหลายประการ เชน เปนเทคนคการสอนทางเลอกทดในการสนบสนนนกเรยนดานการกระตนใหเกดแรงจงใจในการเรยนเปนทางเลอกในการใชเปนเครองมอในการประเมนการเรยนรของนกเรยน เปดโอกาสใหครไดมองเหนและประเมนความสามารถในการใชเทคโนโลยการเรยนรของนกเรยน ใหแนวคดแกครในการออกแบบการเรยนโดยสงเสรมความคดสรางสรรคของนกเรยนในการคดและเรยน สงเสรมความคดระดบสงของนกเรยน

สงเสรมใหนกเรยนมความกระตอรอรน กระฉบกระเฉงในการเรยน ตลอดจนสงเสรมใหนกเรยนเกดทกษะในการใชเครองมอในการเรยนรอกดวย (สมศกด อภบาลศร. 2552 : 17-28) การจดการเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative Learning) นบวาเปนการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส�าคญ โดยใชกระบวนการกลมใหนกเรยนไดมโอกาสท�างานรวมกนเพอผลประโยชนและเกดความส�าเรจรวมกนของกลมและผสอนตองเลอกเทคนคการจดการเรยนทเหมาะสมกบนกเรยน ซงนกเรยนจะตองมความพรอมทจะรวมกนท�ากจกรรม รบผดชอบงานของกลมรวมกน โดยทกลมจะประสบความส�าเรจไดเมอสมาชกทกคนไดเรยนรบรรลตามจดมงหมายเดยวกนนนคอการเรยนเปนกลมหรอเปนทมอยางมประสทธภาพนนเอง(Johnson และ Johnson. 1994 : 31-34) จากลกษณะส�าคญและขอดของบทเรยนแสวงรดงกลาว ผวจยจงก�าหนดกรอบแนวคดในการศกษาบทเรยนแสวงร รวมกบกระบวนการเรยนรแบบรวมมอเรองสารเสพตด โดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน ตามแนวคดของ Doge (ออนไลน. 1997) โดยมองคประกอบส�าคญ ไดแก 1)บทน�า (Introduction) 2) ขนภารกจ (Task) 3) ขนแหลงขอมล (Information Resources) 4) ขนกระบวนการ (Process) 5) ขนประเมนผล (Evaluation) 6) ขนสรป (Conclusion) ซงเหมาะกบการเรยนการสอนสาระการเรยนรวทยาศาสตร อนจะสงผลใหคาดชนประสทธผลทางการเรยนสงขนโดยอาศยบทเรยนแสวงร รวมกบกระบวนการเรยนรแบบรวมมอ เรองสารเสพตด โดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน รวมทงเกดความพงพอใจตอบทเรยน ในการวจยครงนผวจยไดก�าหนดกรอบแนวคดในการวจย ดงแสดงในภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

การเรยนดวยบทเรยนแสวงรรวมกบ

กระบวนการเรยนรแบบรวมมอ

โดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน

คาดชนประสทธ�ผลทางการเรยน

ความพงพอใจตอบทเรยนแสวงรรวมกบ

กระบวนการเรยนรแบบรวมมอ

โดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน

ตวแปรตน ตวแปรตำม

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

103

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกร คอ นกเรยนโรงเรยนธงชยเหนอวทยาและโรงเรยนบานด (สหราษฎรวทยา) ชนมธยมศกษาปท 2 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 ของส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครราชสมา เขต 3 จ�านวนทงสน 50 คน 2. กลมตวอยำง คอนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2553 โรงเรยนธงชยเหนอวทยา จ�านวน 30 คนและโรงเรยนบานด (สหราษฎรวทยา) จ�านวน 20 คน รวมเปน 50 คน โดยกลมตวอยางไดจากการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling)เนองจากเปนโรงเรยนทมความพรอมในโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศเหมาะส�าหรบรปแบบการเรยนดวยบทเรยนแสวงรบนเวบ ซงมการจดชนเรยนแบบคละระดบความสามารถของนกเรยน โดยกลมตวอยาง แบงเปน 2.1 กลมตวอยางในการหาประสทธภาพ ของบทเรยนแสวงร เปนนกเรยนโรงเรยนธงชยเหนอวทยา แบงเปน ทดสอบรายบคคล จ�านวน 3 คนและทดสอบกลมเลก จ�านวน 6 คน และทดสอบภาคสนาม จ�านวน 21 คน 2.2 กลมตวอยางในการทดลอง เปนนกเรยนโรงเรยนบานด (สหราษฎรวทยา) จ�านวน 20 คน 3. เครองมอทใชในกำรวจย แบงออกเปน 2 สวน คอ เครองมอทใชในการทดลอง ไดแก แผนการจดการเรยนร บทเรยนแสวงรและเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบสอบถามความพงพอใจตอบทเรยน 4. วธด�ำเนนกำรทดลอง มขนตอนดงตอไปน 4.1 ทดสอบกอนเรยน โดยใชแบบทดสอบวดผลทางการเรยน ใชเวลา 1 ชวโมง 4.2 อบรมใหความรเกยวกบบทเรยนแสวงร กอนจดกจกรรมการเรยน 4.3 จดกจกรรมการเรยนโดยใชบทเรยนแสวงร ใชเวลา 8 ชวโมง 4.4 ทดสอบหลงเรยน โดยใชแบบแบบทดสอบวดผลทางการเรยน ใชเวลา 1 ชวโมง 4.5 ประเมนความพงพอใจของนกเรยนตอบทเรยนแสวงร โดยใชแบบสอบ ถามความพงพอใจตอบทเรยน 5. กำรวเครำะหขอมล เพอศกษาผลสมฤทธทางการเรยนและความพงพอใจตอบทเรยน โดยการหาคาเฉลย รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน และหาคาดชนประสทธผล (E.I.)

สรปผลกำรวจย ผลการวจยสรปไดดงน 1. บทเรยนแสวงร รวมกบกระบวนการเรยนรแบบรวมมอ โดยใชเทคนคกลมเรยนรรวมกน เรองสารเสพตด สาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2 มประสทธภาพเทากบ 81.27/80.16 ซงเปนไปตามเกณฑทตงไว 80/80

2. คาดชนประสทธผลความกาวหนาในการเรยนรของนกเรยนอยในระดบ 0.70 หรอ รอยละ 70 ซงจดวาสงเมอเทยบกบคาสงสดท 1.0 แสดงวานกเรยนทเรยนดวยบทเรยนแสวงร เรองสารเสพตด มความกาวหนาทางการเรยนร 3. ความพงพอใจของนกเรยนตอบทเรยนแสวงรอยในระดบมากทสด

อภปรำยผล จากผลการวจย ผวจยไดน�ามาอภปรายผลดงน 1. บทเรยนแสวงร เรอง สารเสพตด ชนมธยมศกษาปท 2 มประสทธภาพเทากบ 81.27/80.16 ซงเปนไปตามเกณฑ 80/80 สอดคลองกบงานวจยของ กอนนวาร ศรระเดน (2549 : 88) ทพบวา บทเรยนแสวงรบนเวบ หนวยการจดสภาพแวดลอมใหมเพอการเรยนร มประสทธภาพ เทากบ 80.53/81.86 พงศสเรยน เขอนแกว และคณะ (2550 : บทคดยอ) ทพบวา การพฒนาบทเรยนออนไลนแบบเวบเควสท เรอง การเปรยบเทยบการท�างานของคอมพวเตอรกบมนษย ประสทธภาพของบทเรยนออนไลนแบบเวบเควสทสงกวาเกณฑ 80/80 ทงนอาจเปนเพราะบทเรยนแสวงรทผวจยสรางขนตามหลกการส�าคญในการออกแบบบทเรยนแสวงร เพอสงเสรมประสบการณเรยนรแกนกเรยน ของ วสนต อตศพท (2546 : 52-61) ทง 5 ขนตอน 1) จดหาหวเรองทเหมาะสมกบการสรางบทเรยนแสวงร 2) จดหาแหลงสนบสนน แหลงการเรยนร 3) ออกแบบกจกรรมการเรยนการสอน 4) พฒนาโปรแกรม 5) ทดลองใชและปรบปรง โดยไดผานการตรวจสอบจากผเชยวชาญและน�าไปทดลองใชปรบปรงจนท�าใหบทเรยนแสวงรทสรางขนมความนาสนใจ รวมถงบทเรยนแสวงรทสรางขนอาศยองคประกอบของการเรยนรแบบสบเสาะทง 4 องคประกอบของ สวทย มลค�าและอรทย มลค�า (2545 : 136) ไดแก 1) สถานการณทเปนปญหา 2) กระบวนการแกปญหาหรอวธการเรยนร 3) สรปผลการเรยนรทเปนหลกการ กฎเกณฑหรอแนวทางแกไขปญหา 4) การน�าผลการเรยนรไปประยกตใช จงท�าใหประสทธภาพของบทเรยนแสวงรเปนไปตามเกณฑทตงไว 2. คาดชนประสทธผลของนกเรยน มคาเทากบ 0.70 หรอรอยละ 70 แสดงวานกเรยนทเรยนดวยบทเรยนแสวงร เรองสารเสพตด เกดการเรยนรเพมขน ซงสอดคลองกบงานวจยของ พงศสเรยน เขอนแกว และคณะ (2550 : บทคดยอ ) ชาครต อนนตวฒนาวงศ (2549 : 67-68 ) ปยะรตน คญทพ (2545 : 134) กอนนวาร ศรระเดน (2549 : 88) อนสรา เสนไสย (2550 : บทคดยอ) ทพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทเรยนโดยใชบทเรยนแสวงรหลงเรยนสงกวากอนเรยนทงนอาจเปนเพราบทเรยนแสวงรทผวจยสรางขนเปนบทเรยนทสงเสรมใหนกเรยนไดเรยนรในลกษณะของการเรยนแบบสบเสาะ ซงนกเรยนจะไดรบประสบการณใหมไดฝกฝน มการศกษาวเคราะหความรทไดจากการท�าภารกจ ซงเปนการทบทวนความรท�าใหไดรบความรความเขาใจ

วารสาร... ราชพฤกษ

104

ในเนอหาวชามากขน จงท�าใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงขนในการเรยนโดยใชบทเรยนแสวงร ซงสอดคลองกบแนวคดของ ภพ เลาหไพบลย (2542 : 156-157) ทไดกลาวถงขอดของการสอนแบบสบเสาะหาความรไววา เปนการเปดโอกาสใหนกเรยนไดฝกพฒนาความคดอยางเตมท ไดศกษาคนควาไดดวยตนเอง จงมความอยากเรยนรตลอดเวลา ไดฝกความคด ฝกการกระท�าท�าใหไดเรยนรวธการจดการระบบความคดและวธเสาะแสวงหาความรดวยตนเอง ท�าใหความรคงทนและถายโยงการเรยนรไดกลาวคอ ท�าใหสามารถจดจ�าไดนานและน�าไปใชในสถานการณใหม สามารถเรยนรมโนมตและหลกการไดเรวขน รวมทงมความคดรเรมสรางสรรค สงเสรมการคนควาหาความรและสรางสรรคความเปนประชาธปไตยในตวนกเรยน 3. ความพงพอใจของนกเรยนตอบทเรยนแสวงรอยในระดบมากทสด ซงสอดคลองกบ พงศสเรยน เขอนแกว และคณะ (2550) กอนนวาร ศรระเดน (2549 : 88) และวรพสย แกวฉาย (2549 : 86) ทพบวา นกเรยนทเรยนดวยบทเรยนแสวงรมความพงพอใจตอบทเรยนและการเรยนโดยใชบทเรยนแสวงรในระดบมาก นอกจากนยงสอดคลองกบ ชาครต อนนตวฒนาวงศ (2549 : 67) ทพบวา เจตคตของนกศกษาสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอตอรปแบบบทเรยนออนไลนแบบเวบเควสทอยในระดบดทงนอาจเปนเพราะนกเรยนมโอกาสไดศกษาคนควาหาความรเพมเตมดวยตนเองอยางอสระ ดวยสอทางเทคโนโลยตาง ๆ เปนสอทนกเรยนสนใจ อกทงนกเรยนยงสามารถปรบปรงผลงาน ทบทวนบทเรยนไดตลอดเวลา

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะจำกกำรวจยในครงน 1.1 จากผลการวจยท�าใหทราบวา การออกแบบกจกรรมส�าหรบบทเรยนแสวงรทเปนทนาสนใจของนกเรยน จะสงเสรมใหนกเรยนเกดความสนใจ กระตอรอรนในการเรยนหรอการศกษาคนควาขอมลทอยในบทเรยน นกเรยนจะเกดการเรยนรจากภารกจททาทายโดยน�าทกษะกระบวนการ เทคนค วธการเรยนรมาบรณาการในบทเรยนแสวงร ซงเหมาะกบการเรยนรในปจจบน ทเนนใหนกเรยนสรางองคความรดวยตนเอง ท�างานเปนทมรจกแกปญหาสรางชนงานตามบรบทจรง ดงนนการออกแบบกจกรรมส�าหรบบทเรยนแสวงรจงเปนสงส�าคญในการออกแบบบทเรยน 1.2 การพฒนาบทเรยนแสวงร ควรค�านงถงแหลงขอมลตางๆ บนเครอขายอนเทอรเนตทมความทนสมยและสอดคลองกบเนอหาของบทเรยน ไมควรน�าขอมลทมเนอหาเหมอนกนมารวบรวมไวดวยกน เพราะท�าใหนกเรยนเสยเวลาในการศกษาขอมลทมความซ�าซอน

1.3 เนองจากบทเรยนแสวงรเปนบทเรยนทตองเรยนรบนเครอขายอนเทอรเนตครตองคอยดแลการด�าเนนกจกรรม ตาง ๆ ของนกเรยนอยางตอเนอง เพราะนกเรยนอาจเปดเวบไซตทไมเกยวของกบกจกรรมการเรยน 1.4 ในการปฏบตกจกรรมกลม ครตองสรางความตระหนกใหนกเรยนรถงความส�าคญของกระบวนการกลม รวมถงหาแนวทางทกระตนใหนกเรยนสามารถท�างานกลมในลกษณะทเปนทมไดอยางเหมาะสม 1.5 เนองจากภารกจทมอบใหนกเรยนเปนกจกรรมในลกษณะของการสบเสาะเพอสงเสรมใหนกเรยนมความสามารถในการคดวเคราะห ดงนนครควรสรปประเดนตาง ๆ เพอสรางความเขาใจใหนกเรยนหลงจากการเรยนเสรจสนแลวในแตละหนวยยอย 1.6 ส�าหรบโรงเรยนทไมมระบบเครอขายอนเทอรเนต หรอมแตอตราการถายโอนขอมลต�า ครควรรวบรวมขอมลตางๆ ใหอยในรปเอกสารหรอเปนในระบบปดกได 2. ขอเสนอแนะส�ำหรบกำรวจยครงตอไป 2.1 ควรท�าการวจยในเนอหาวชาวทยาศาสตรเรองอนๆ กบนกเรยนในระดบชนตางๆ โดยปรบลกษณะของภารกจทมอบหมายใหนกเรยนปฏบตใหเหมาะสมกบเนอหาและวยของนกเรยน เพอใหเกดประโยชนตอการเรยนการสอนไดอยางกวางขวาง 2.2 ควรท�าการวจยโดยการใชบทเรยนแสวงรรวมกบกระบวนการเรยนรรปแบบอนๆ เพมเตม 2.3 ควรท�าการวจยการใชบทเรยนแสวงรในรายวชา อน ๆ

เอกสำรอำงองกรมอนามย. (2553). ปญหำยำเสพตดในเดกวยเรยนและเยำวชน. [ออนไลน]. แหลงทมา : http://advisor.anamai.moph. go.th/factsheet/school3-1.htm. [26 สงหาคม 2553].กอนนวาร ศรระเดน. (2549). กำรพฒนำบทเรยนแสวงรบน เวบหนวยกำรจดสภำพแวดลอมใหมเพอกำรเรยนร ส�ำหรบ ชนปรญญำตร. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขา เทคโนโลยและสอสารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครทร วทยาเขตปตตาน.ชาครต อนนตวฒนงศ. (2549). ผลของกำรใชบทเรยนออนไลน แบบเวบเควสท ตอผลสมฤทธทำงกำรเรยนและปฏสมพนธ ในกำรเรยน วชำกำรถำยภำพทำงกำรศกษำ: สถำบน เทคโนโลยพระจอมเกลำพระนครเหนอ. วทยานพนธ ครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลย เทคนคศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลย พระจอมเกลาพระนครเหนอ.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

105

ทศนา แขมมณ. (2550 : 269) ศำสตรกำรสอน : องคควำมร เพอกำรจดกระบวนกำรเรยนรทมประสทธภำพ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ.ปยะรตน คญทพ. (2545). รปแบบกำรสอนเพอพฒนำทกษะกำร คดขนสง โดยใชกระบวนกำรเรยนกำรอนแบบเวบ เควสท ส�ำหรบนกเรยนระดบประถมศกษำ : กรณศกษำ โรงเรยนนำนำชำตเกศน กรงเทพฯ. วทยานพนธ ศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.พงศสเรยน เขอนแกว และคณะ. (2550). กำรพฒนำบทเรยน ออนไลนแบบเวบเควส เรองกำรเปรยบเทยบกำรท�ำงำน ของคอมพวเตอรกบมนษย วชำคอมพวเตอรและ เทคโนโลยสำรสนเทศ ชนประถมศกษำปท 5. งานวจย ส�านกการศกษา กรงเทพฯ.ภพ เลาหไพบลย. (2542). กำรสอนวทยำศำสตรในโรงเรยน. ภาควชามธยมศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม.วรพสย แกวฉาย. (2549). กำรพฒนำบทเรยนแสวงรบนเวบ หนวย มนษยกบสภำวะแวดลอมและทรพยำกรธรรมชำต ส�ำรบ นกเรยนระดบชวงชนท 4. วทยานพนธศกษาศาสตรมหา บณฑต สาขาวชาเทคโนโลยและสอสารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทรวสนต อตศพท. (2546). “Webquest : การเรยนรทเนนผเรยน เปนศนยกลางบน World Wide Web.” วำรสำรวทยบรกำร มหาวทยาลยสงขลานครนทร. 4(2) (พ.ค.- ส.ค. 2546).สวทย มลค�า และอรทย มลค�า. (2545). 21 วธกำรจดกำรเรยนร : เพอพฒนำกระบวนกำรคด. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ภาพพมพ.

สมศกด อภบาลศร. (มนาคม 2552). “WebQuest การเรยนอยาง เปนระบบโดยการใช ICT.” วำรสำรรำชพฤกษ. 6(2) : 17-28. ส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครราชสมาเขต 3. ส�านกงานเขตพนทการศกษา. (2552). รำยงำนผลสมฤทธ ทำงกำรเรยนปกำรศกษำ 2552. 2552.ส�านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด. (2553). ควำมรเกยวกบยำและสำรเสพตด. [ออนไลน]. แหลงทมา : http://www.oncb.go.th/PortalWeb/ appmanager/ Portal/Internet. [26 สงหาคม 2553].อนสรา เสนไสย. (2550). ผลของกำรเรยนกำรสอนแบบสบสอบ รวมกบกำรใชบทเรยนเวบเควสททมตอผลสมฤทธทำงกำร เรยนฟสกสและทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรของ นกเรยนชนมธยมศกษำตอนปลำย. [ออนไลน]. แหลงทมา :http://www.grad.chula.ac.th/thesis/current. php?mode=show&id=4783761327 [26 กนยายน 2551].Dodge, B. (1997). Some thoughts about WebQuest. [Online]. Available : http://webquest.sdsu.edu/ about webquest.html [27 September 2010].Johnson D.W., Johnson D.W, R.T. (1994). An overview of cooperative. Maryland : Paul H. Brookes Publishing Co : (31-34) Slavin, R. E. (1995). Cooperative Learning : Theory research and practice. New Jersey : Prentice – Hall.

วารสาร... ราชพฤกษ

106

บทคดยอ การวจยครงนจงมความม งหมายเพอพฒนาบทเรยนผานเวบ รายวชาศลปะดนตร กลมตวอยางคอ นกเรยนชวงชนท 4 (มธยมศกษาปท 4-6) โรงเรยนสรนาร จงหวดนครราชสมา จ�านวนทงสน 720 คน แบงออกเปน 2 กลม คอกลมทดลองและกลมควบคม โดยกลมทดลองเรยนดวยบทเรยนทางเวบ และกลมควบคมเรยนดวยการสอนตามปกต เครองมอทใชประกอบดวยแผนการสอน แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห และแบบสอบถามความพงพอใจตอการเรยนโดยใชบทเรยนผานเวบ สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และและทดสอบสมมตฐานโดยใช Paired t-test Independent t-test และ Hotelling’s T2

ผลการวจยปรากฏพบวา บทเรยนผานเวบมประสทธภาพเทากบ 86.50/87.63 ซงสงกวาเกณฑ 80/80 ทตงไว ดชนประสทธผลของบทเรยนผานเวบ มคาเทากบ 0.8091 นกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนและการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .01 นกเรยนทเรยนวชาศลปะดนตร ดวยบทเรยนผานเวบ มผลสมฤทธทางการเรยนและการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวานกเรยนกลมทเรยนแบบปกตอยาง

มนยส�าคญทางสถตทระดบ .01 และ นกเรยนทเรยนดวยบทเรยนผานเวบ วชาศลปะดนตรมความพงพอใจ ตอการจดการเรยนโดยรวมอยในระดบมากทสด ค�ำส�ำคญ: บทเรยนผานเวบ การคดวเคราะห ความพงพอใจ ตอการจดการเรยน

ABSTRACT The purpose of this project was to develop the web-based instruction of Arts and Music course. The sample group was the 720 students from the 4th education level, Suranari Witthaya School, Nakhon Ratchasima Province. The students were divided into two groups: the experiment group and the control group. The experiment group learned through the web-based instruction and the control group learned by conventional teaching. The tools used were the lesson plans, the achievement test, the analytical thinking test, and the questionnaire asking for the students’ satisfactions of web-based instruction. The statistics

การเปรยบเทยบผลการเรยนของนกเรยนทเรยนดวยการเรยนการสอนผานเวบกบวธสอนแบบปกต รายวชาศลปะดนตร ชวงชนท 4

A Comparison of Learning Outcomes of Fourth-Class Interval Students Using Web-based Instruction and the Conventional Teaching Approach in Music Art Course

ปยะพร เภาพล*Piyaporn Paopool

รองศาสตราจารย ดร.เผชญ กจระการ**ดร.กตตพงษ ลอนาม***

* นสตระดบปรญญาโท สาขาวชาเทคโนโลยการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม** รองศาสตราจารย คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ประธานทปรกษาวทยานพนธ*** อาจารยคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ทปรกษาวทยานพนธ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

107

used in analyzing the data were percentage, mean, and standard deviation. The testing for the hypotheses used Paired t-test, Independent t-test and Hotelling’s T2. It was found out from the research done that the web-based instruction got 86.50/87.63 efficiency which was higher than the required 80/80 efficiency. The effectiveness index of the web-based instruction was 0.8091. The students’ learning achievement and analytical thinking that learned through the web-based instruction after learning were significantly higher than before and those learned by conventional method at the .01 level, and the students’ satisfaction through web-based instruction was at the highest level.Keywords: Web-based instruction, Analytical Thinking, Satisfaction

บทน�ำ เครอขายอนเทอรเนตเปนเทคโนโลยทางการศกษาทนอกจากจะสามารถน�ามาประยกตใชเปนสอการเรยนการสอนแลว ยงเปนเครองมออ�านวยความสะดวกแกผสอนและผเรยนไดเปนอยางด ทงในรปของการตดตอสอสารแลกเปลยนขอมล การสบคน ต�ารา เอกสาร คมอคร เอกสารประกอบการเรยน การวเคราะหรายงาน (จ�าป ทมทอง. 2542 : 2) และอนเทอรเนตเปนระบบการสอสารทงแบบทางเดยวและแบบสองทางทสามารถเชอมโยงครกบนกเรยน เชอมโยงโรงเรยนกบบาน ขยายการศกษาใหกวางไกล ผเรยนสามารถแสวงหาความรไดดวยตนเอง ท�าใหเกดสภาพการเรยนการสอนไดทกททกเวลา ขยายเนอหาวชาทไมมขอบเขตจ�ากด ขยายการเรยน การสอนเปนแบบตามความตองการของผเรยน (ยน ภวรวรรณ. 2541 : 67) สออนเทอรเนตมคณคาทางการศกษา ไดแก การชวยเปดโลกกวางใหกบผเรยนไดรบรขาวสาร ขอมลสารสนเทศไดทวโลก ชวยใหผเรยนเกดทกษะการคดอยางมระบบ ทกษะการวเคราะหแบบสบคน การคดเชงวเคราะห การวเคราะหขอมล การแกปญหา และการคดอยางอสระ สนบสนนการตดตอแลกเปลยนขอมล สบคนต�าราเอกสารของผเรยน สนบสนนกระบวนการสหสาขาวชาการ ชวยใหนกการศกษาสามารถบรณาการการเรยนการสอนวชาตางๆ เขาดวยกนได ชวยขยายขอบเขตของหองเรยนออกไป ท�าใหผเรยนสามารถใชเครอขายในการส�ารวจปญหาตางๆ ทผเรยนมความสนใจ (ถนอมพร เลาหจรสแสง. 2541 : 58) บทเรยนผานเวบเปนนวตกรรมใหมทจะชวยแกปญหาการเรยนการสอนใหมประสทธภาพยงขน เนองจากบทเรยนผานเวบบนเครอขายอนเทอรเนตไดน�าเอาทรพยากรบนอนเทอรเนตมาจดสภาพแวดลอมทางการเรยนรมาบรณาการเขาไวดวยกนได เชน การสบคนขอมลหาความรผานเวลดไวดเวบ การโตตอบกนทางไปรษณยอเลกทรอนกส การอภปรายกลม การวพากษวจารณงาน ทงนก

วพากยวจาณดวยกนเพอเปนการจดสภาพการเรยนการสอนใหเปนไปตามความตองการของผเรยน เปนการสงเสรมการเรยนการสอนแบบผเรยนเปนส�าคญ ครเปนเพยงผใหค�าแนะน�า ชแนะแนวทาง ตลอดจนอ�านวยความสะดวกใหกบผเรยนในระหวางเรยน การเรยนการสอนดวยบทเรยน บนเครอขายอนเทอรเนตทไมมขอจ�ากดในเรองของเวลาทนกเรยนจะเขาศกษา ดงนนการเรยนวธนจงเออตอการบรการทางการศกษาในปจจบนเปนอยางมาก นอกจากนยงเปนการเพมทางเลอกในการเรยนรของผเรยนใหสามารถเรยนและคนควาหาความรดวยตนเองได ตามความสนใจและความสามารถท�าใหนกเรยนมความสะดวกสบาย รสกอสระและสนกสนานในการเรยน และยงเปนแรงจงใจใหมการแขงขนดานการเรยนมากขน โดยไมมขอจ�ากดดานเวลาและสถานท (ปทป เมธาคณวฒ. 2544 : 31) การจดการเรยนการสอนโดยการน�ารปแบบการเรยนการสอนผานเวบ (Web-Based Instruction) มาประยกตใชในการเรยนการสอนก�าลงเปนทนยมแพรหลายในปจจบน โดยครไดน�าศกยภาพของระบบอนเทอรเนตทสามารถเหนภาพ ไดยนเสยง และปฏบตกจกรรมตางๆ ไดในเวลาเดยวกนมาบรณาการใชกบการสอนแบบเดม สงผลใหนกเรยนไดรบความรหลากหลายยงขน อนง เนองจากการศกษาในรปแบบนมขอมลอยางกวางขวางซงไมอาจจ�ากดขอบเขตไดจงจ�าเปนอยางยงทจะหาวธจดการระบบทด เพอใหนกเรยนไดรบขอมลขาวสารทมประโยชนตอการจดการเรยนการสอนโดยเฉพาะ เชน เวบไซตของหนวยงานทางการศกษา เวบไซตบทเรยนออนไลน เวบไซตแหลงสบคนขอมลของสถาบนอดมศกษาตางๆ เปนตน ผวจยเหนความส�าคญของการน�าเทคโนโลยททนสมยมาใชประกอบการเรยนการสอน โดยไดค�านงถงความแตกตางระหวางบคคล โดยผวจยสนใจรปแบบการเรยนการสอนผานเวบ (Web-Based Instruction) และเหนวามประโยชนอยางยงตอการจดการเรยนการสอนในรายวชาศลปะดนตร ซงการเรยนการสอนรปแบบนจะแตกตางจากการเรยนการสอนในแบบปกตทเคยจดการเรยนการสอนมา ซงการจดการเรยนการสอนแบบเดมในชนเรยนสวนใหญจะมลกษณะทเนนใหผสอนเปนผหาความรมาใหแกผเรยนท�าใหผเรยนไมสนใจทจะเพมพนองคความรเพมเตมดวยตนเอง ดงนน ผวจยจงสรางและประยกตใชการเรยนการสอนผานเวบไซตในเพอสงเสรมใหผเรยนเขาถงบทเรยนไดอยางไมจ�ากดเวลาและสถานท ซงเปนการเพมทางเลอกใหผเรยนสามารถเรยนไดตามอธยาศย

ควำมมงหมำยของกำรวจย 1. เพอพฒนาบทเรยนผานเวบ รายวชาศลปะดนตร ชวงชนท 4 ทมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 2. เพอศกษาดชนประสทธผลของบทเรยนผานเวบทพฒนาขน 3. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนและการคดวเคราะหของนกเรยนทเรยนดวยบทเรยนผานเวบกบวชาศลปะ

วารสาร... ราชพฤกษ

108

ดนตร ทงกอนเรยนและหลงเรยน 4. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาศลปะดนตรและการคดวเคราะหหลงเรยนของนกเรยนทเรยนดวยบทเรยนผานเวบกบการเรยนแบบปกต 5. เพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนตอการเรยนโดยใชการเรยนวชาศลปะดนตรดวยบทเรยนผานเวบ

วธกำรวจย 1. ประชำกรและกลมตวอยำง ประชากร ไดแก นกเรยนชวงชนท 4 โรงเรยนสรนารวทยา จงหวดนครราชสมาทเรยนวชาศลปะดนตร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2553 เปนวชาพนฐาน รวมทงสน 720 คน กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนชวงชนท 4 โรงเรยนสรนารวทยา จงหวดนครราชสมา ทเลอกเรยนวชาศลปะดนตรโดยใชการเรยนการสอนผานเวบ ภาคเรยนท 1 จ�านวน 60 คน แบงเปน กลมทดลองและกลมควบคม ซงไดมาโดยการสมแบบกลม 2. เครองมอทใชในกำรวจย 2.1 บทเรยนผานเวบ วชา ศลปะดนตร ส�าหรบชวงชนท 4 มเนอหา 3 หนวยการเรยน 2.2 แผนการเรยนแบบปกต วชา ศลปะดนตร ส�าหรบชวงชนท 4 มเนอหา 3 หนวยการเรยน 2.3 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน วชาศลปะดนตร ส�าหรบชวงชนท 4 ทสรางขนเปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก จ�านวน 45 ขอ มคาดชนความสอดคลองอยระหวาง 0.67-1.00 คาความยากรายขออยระหวาง 0.36-0.76 คาอ�านาจจ�าแนกรายขอ อยระหวาง 0.36-0.68 และคาความเชอมนของแบบทดสอบทงฉบบ เทากบ 0.93 2.4 แบบทดสอบวดความสามารถในการคดวเคราะห โดยแบงออกตามประเภทเนอหาทจะวด 3 ประเภท การวเคราะหความส�าคญ การวเคราะหความสมพนธ และการวเคราะหหลกการ จ�านวน 30 ขอ มคาดชนความสอดคลองอยระหวาง อยระหวาง 0.67-1.00 คาความยากรายขออยระหวาง 0.36-0.63 คาอ�านาจจ�าแนกรายขออยระหวาง 0.36-0.66 และ คาความเชอมนของแบบทดสอบทงฉบบ เทากบ 0.89 2.5 แบบสอบถามความพงพอใจของนกเรยนตอการเรยนโดยใชบทเรยนผานเวบ จ�านวน 20 ขอ 3. กำรเกบรวบรวมขอมล ผวจยด�าเนนการเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง ในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2553 เปนเวลารวมทงสน 8 สปดาห 4. กำรวเครำะหขอมล 4.1. การวเคราะหหาประสทธภาพของบทเรยนบนเครอขายอนเทอรเนต 4.1.1 หาคาสถตพนฐาน ไดแก คาเฉลย ( ) และรอยละของคาเฉลยของคะแนนทไดจากการท�าแบบฝกหดระหวาง

เรยน และคะแนนทไดจากการท�าแบบทดสอบหลงเรยน 4.1.2 หาประสทธภาพของบทเรยนบนเครอขายอนเทอรเนต โดยใชสตร E1 / E2 4.2 การวเคราะหคาดชนประสทธผลของบทเรยนบนเครอขายอนเทอรเนต ใชสตร

ดชนประสทธผล =

4.3 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนระหวางกอนเรยนและหลงเรยน ใชคาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และ t-test 4.4 เปรยบเทยบผลสมฤทธทางการคดวเคราะหของนกเรยนทเรยนโดยใชบทเรยนผานเวบกบนกเรยนทเรยนโดยการเรยนการสอนแบบปกต ใชคาเฉลย ( ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และและ t-test 4.5. การวเคราะหความพงพอใจของนกเรยนทเรยนดวยบทเรยนผานเวบใชคาเฉลย ( ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และน�าคาเฉลย ( ) ไปเทยบกบเกณฑดงน ชวงคำเฉลย ควำมหมำย 4.51 – 5.00 เหนดวยมากทสด 3.51 – 4.50 เหนดวยมาก 2.51 – 3.50 เหนดวยปานกลาง 1.51 – 2.50 เหนดวยนอย 1.00 – 1.50 เหนดวยนอยทสด

สรปผลกำรวจย 1. บทเรยนผานเวบ มประสทธภาพเทากบ 86.50/87.63 ซงมประสทธภาพสงกวาเกณฑทตงไว 2. ดชนประสทธผล (The Effectiveness Index : E.I.) เทากบ .8091 คดเปนรอยละ 80.91 3. ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยน แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .01 4. ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทเรยนโดยใชบทเรยนผานเวบกบนกเรยนทเรยนแบบปกต แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .01 โดยคาเฉลยของนกเรยนทเรยนโดยใชบทเรยนผานเวบสงกวานกเรยนทเรยนแบบปกต 5. ผลการคดวเคราะหเมอเปรยบเทยบกนระหวางนกเรยนทเรยนโดยใชบทเรยนผานเวบกบนกเรยนทเรยนแบบปกต พบวา นกเรยนทเรยนโดยใชบทเรยนผานเวบ มผลการคดวเคราะหสงกวานกเรยนทเรยนแบบปกต แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .01 6. ความพงพอใจของนกเรยนทมตอการเรยนโดยใชบท

X

X

X

XX

ผลรวมของคะแนนทดสอบหลงเรยน - ผลรวมของคะแนนทดสอบกอนเรยน

(จ�านวนนกเรยน) (คะแนนเตม) - ผลรวมของคะแนนทดสอบกอนเรยน

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

109

เรยนผานเวบ พบวา นกเรยนมความพงพอใจอยในระดบมากทสด

อภปรำยผล จากการทดลอง สามารถอภปรายผลไดดงน 1. บทเรยนผานเวบ มประสทธภาพเทากบ 86.50/87.63 ซงมประสทธภาพ สงกวาเกณฑ 80/80 ทตงไว หมายความวา บทเรยนทพฒนาขนท�าใหนกเรยนเกดการเรยนรระหวางเรยนเฉลยรอยละ 86.50 และท�าใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนเฉลยรอยละ 87.63 แสดงวา บทเรยนผานเวบทพฒนาขนมประสทธภาพ สามารถน�าไปใชในการเรยน การสอนไดอยางมประสทธภาพ ซงสอดคลองกบผลการศกษาของพลศร เวศยอฬาร (2543 : 87-89) ทพบวา ผลการเรยนผานเครอขายอนเทอรเนตของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 มประสทธภาพ 86.96/87.11 สอดคลองกบผลการศกษาของพพฒน คงสตย (2546) รชนกร สวรรณภกด (2547) สทธราช ชนชม (2548) พบวา บทเรยนบนเครอขายมประสทธภาพ เทากบ 82.80/80.06 สงกวาเกณฑทคาดหวงไวคอ 80/80 ผลการศกษาของพรพจน แสวงด (2551) ทพบวา ผลการเรยนร เรอง เทคนคการสรางเวบเพจ กลมสาระการเรยนรการงานอาชพและเทคโนโลย ชนมธยมศกษาปท 3 บทเรยนบนเวบทพฒนาขนมคาประสทธภาพ 83.80/81.40 เปนไปตามเกณฑทก�าหนด และสอดคลองกบผลการศกษาของไกรเวทย อนธสาร (2552) ทงนอาจเปนเพราะวาบทเรยนผานเวบทพฒนาขน เปนการใชแบบการเรยนโดยใชเทคโนโลยสมยใหม ขณะเดยวกนกเปนเรองทแปลกใหมของนกเรยน อยในความสนใจของนกเรยน จงท�าใหนกเรยนเกดความกระตอรอรนทจะเรยนร การเรยนโดยใชบทเรยนผานเวบถอเปนทางเลอกหนงในการศกษาในยค e-Learning เปนการเปดโอกาสใหนกเรยนเขาถงเนอหาตามตองการได มการตดตอสอสาร การซกถาม ตลอดจนการแสดงความคดเหนของ ฝายตางๆ และยงสามารถใหผลปอนกลบโดยทนทแกผ เรยน นอกจากนนผวจยไดท�าการศกษาและก�าหนดแนวคดในการพฒนา ซงไดแก การวเคราะหเนอหา การออกแบบบทเรยนผานเวบ โดยมผเชยวชาญดาน ตางๆ ตรวจสอบทกขนตอน การพฒนาบทเรยน การน�าไปใช และไดปรบปรงตามขอเสนอแนะ นอกจากนนยงไดน�าไปทดลองแบบหนงตอหนง เพอหาขอบกพรองของบทเรยน และปรบปรงแกไขใหสมบรณมากทสด กอนน�าไปใชกบกลมตวอยาง ซงเปนวธการผลตสอตามระบวนการวจยและพฒนา จงเปนสงทเชอไดวา บทเรยนผานเวบทพฒนาขนมคณภาพ น�าไปใชในการเรยนการสอนได 2. ดชนประสทธผลของบทเรยนผานเวบ รายวชาศลปะดนตร ชวงชนท 4 มคาเทากบ 0.8091 หรอคดเปนรอยละ 80.91 หมายความวา หลงการเรยนโดยใชบทเรยนผานเวบแลว นกเรยนมคะแนนเพมขนเปนรอยละ 80.91 ซงสอดคลองกบผลการวจยของรชนกร สวรรณภกด (2547) พบวา บทเรยนบนระบบเครอขาย เรอง การใชเทคโนโลยทางการศกษาและสอการเรยนรทผ

วจยพฒนาขนมคาดชนประสทธผล (The Effectiveness Index : E.I.) เทากบ 0.5751 คดเปนรอยละ 57.51 สอดคลองกบผลการวจยของสทธราช ชนชม (2548) พบวา บทเรยนบนเครอขายมคาดชนประสทธผล (The Effectiveness Index : E.I.) เทากบ 0.71 ซงแสดงวาบทเรยนท�าใหนกเรยนมความรเพมขนรอยละ 71 สอดคลองกบผลการวจยของชไมพร ศรหาเวช (2550) พบวา ผลการเรยนรดวยบทเรยนบนระบบเครอขาย รายวชาการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ของนสตระดบบณฑตศกษา มหาวทยาลยมหาสารคามมดชนประสทธผล เทากบ 0.7368 แสดงวานสตมความความหนาในการเรยนรอยละ 73.68 สอดคลองกบผลการวจยของ พรพจน แสวงด (2551) ทพบวา พบวา บทเรยนบนเวบทพฒนาขนมดชนประสทธผล เทากบ 0.66 แสดงวานกเรยนมความกาวหนาทางการเรยนรอยละ 66 และสอดคลองกบผลการวจยของไกรเวทย อนธสาร (2552) พบวา บทเรยนบนเครอขาย ทพฒนาขนมดชนประสทธผลบทเรยนบนเครอขายทพฒนาขนมคาเทากบ 0.7111 ทงนอาจเปนเพราะวา บทเรยนผานเวบทพฒนาขน มการน�าเสนอเนอหาทชดเจน เขาใจงาย ผสอนสามารถควบคมการเรยนรไดดวยตนเอง สามารถทบทวนเนอหาไดดวยตนเอง และเมอมขอสงสย กสามารถสบคนจากเอกสารเพมเตมในบทเรยนไดเลย ท�าใหนกเรยนเกดการเรยนรเพมมากขน นอกจากนกยงสามารถตดตอกบครผสอนไดเมอมปญหาหรอขอสงสยตางๆ 3. นกเรยนชวงชนท 4 มผลสมฤทธทางการเรยนและการคดวเคราะหหลงเรยนสงกวากอนเรยน และมผลการเรยนระหวางกลมทดลองกบกลมควบคม แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .01 โดยนกเรยนทเรยนดวยบทเรยนผานเวบมผลการเรยนหลงเรยนสงกวากลมทเรยนดวยแบบปกต ซงสอดคลองกบผลการวจยของพลศร เวศยอฬาร (2543): ทพบวา ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทกแผนการเรยนทเรยนผานเครอขายอนเทอรเนตสงกวาการเรยนปกต สอดคลองกบผลการวจยของ ชไมพร ศรหาเวช (2550) พบวา นสตทเรยนดวยบทเรยนบนเครอขาย ทพฒนาขนดวยการเรยนแบบไดเวอรเจอร (Diverger) แบบแอสซมเลเตอร (Assimilator) และแบบคอนเวอรเจอร (Converger) มผลสมฤทธทางการเรยนมากกวานสตทเรยนแบบแอคคอมมอเดเตอร (Accommodator) อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 และสอดคลองกบผลการวจยของพรพจน แสวงด (2551) ทพบวา นกเรยนทเรยนดวยการสอนบนเวบ มผลสมฤทธทางการเรยน สงกวานกเรยนทเรยนดวยการสอนตามปกต อยางมนยส�าคญ ทระดบ .05 ทงนอาจเปนเพราะวา การเรยนการสอนโดยใชบทเรยนผานเวบ เปนการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส�าคญ มงเนนใหนกเรยนเปนบคคลแหงการเรยนร แสวงหาความรดวยตนเอง เปดโอกาสใหนกเรยนมประสบการณตรงจากการใชเทคโนโลยอยางเตมท เมอมปญหาหรอขอสงสยนกเรยนสามารถตดตอ สอบถาม แลกเปลยนความรจากเพอนหรอครไดตลอดเวลา นอกจากนจากผลการวจยทพบวา นกเรยนมผลการเรยนระหวางกลมทดลองกบ

วารสาร... ราชพฤกษ

110

กลมควบคม แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .01 โดยนกเรยนทเรยนดวยบทเรยนผานเวบมผลการเรยนหลงเรยนสงกวากลมทเรยนดวยแบบปกต ทงนอาจเนองมาจากนกเรยนกลมทดลองม ความกระตอรอรนสง เมอเรยนดวยบทเรยนคอมพวเตอรทใชเวบเทคโนโลย มความเขาใจเนอหาทด เนองจากเปนทกษะการปฏบตทมขนตอน และเปนกระบวนการในการพฒนา ซงจะชวยใหผเรยนมสต รจกคด และพจารณาสงตางๆ อยางรอบคอบ มการวเคราะหวางแผน การกระท�าตางๆ อยางมขนตอน ท�าใหเกดการพฒนา หากน�าไปใชในชวตประจ�าวนไดเปนอยางด สอดคลองกบแนวคดของสอดคลองกบบรชย ศรมหาสาคร (2547 : 68) ทกลาววาสอการเรยนการสอนชวยใหคณภาพการเรยนรดขน เพราะตรงกบความจรงและมความหมายชดเจน สามารถเรยนรไดมากขนในเวลาทก�าหนด ผเรยนจ�า ประทบความรสกไมลมงาย ชวยใหผเรยนสนใจ มสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน เปนการสงเสรมการคดและแกปญหาในกระบวนการเรยนการสอน นกเรยนสามารถเรยนรในสงทเรยนไดสะดวก ท�าสงทซบซอนใหงายขน 4. นกเรยนชวงชนท 4 ทเรยนดวยบทเรยนผานเวบ วชาศลปะดนตร มความพงพอใจ ตอการจดการเรยนโดยรวมอยในระดบมากทสด ซงสอดคลองกบผลการวจยของรชนกร สวรรณภกด (2547 : 102) พบวา ความพงพอใจของนสตทมตอการเรยนดวยบทเรยนบนระบบเครอขาย มความพงพอใจโดยรวมอยในระดบมาก สอดคลองกบผลการวจยของชไมพร ศรหาเวช (2550 : 87-89) พบวา นสตมความพงพอใจตอการเรยนดวยบทเรยนบนเครอขายน โดยรวมอยในระดบมาก สอดคลองกบผลการวจยของพรพจน แสวงด (2551 : 75-79) ทพบวา นกเรยนมความพงพอใจตอบทเรยนบนเวบโดยรวมอยในระดบมาก และสอดคลองกบผลการวจยของไกรเวทย อนธสาร (2552 : 56-85) พบวา นกเรยนมความพงพอใจทมตอการเรยนดวยบทเรยนบนเครอขายโดยรวม และรายดานทกดานอยในระดบมาก ทงนอาจเนองมาจาก นกเรยนมความพงพอใจตอบทเรยนผานเวบ นอกจากนบทเรยนผานเวบยงใหบรรยากาศในการเรยนทเปนกนเอง มการตอบสนองและเราความสนใจ มการโตตอบระหวางผเรยนกบบทเรยน ขณะเดยวกนกเรยนซ�าไดหลายๆ ครง ชวยใหนกเรยนมโอกาสทบทวนขอมลในการเรยนเพมขน

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะทวไป 1.1 กอนทจะจดกจกรรมการเรยนรโดยใชบทเรยนผานเวบ ควรมการแนะน�าใหนกเรยนเกดความเขาใจในวธการเรยนกอน เพราะนกเรยนจะไมเกดความสบสน เพราะวธการจดกจกรรมการเรยนรดงกลาวเปนเรองใหมส�าหรบนกเรยน ถานกเรยนไมเขาใจในวธการเรยนอาจสงผลใหนกเรยนไมประสบผลส�าเรจในการเรยน 1.2 ควรมการสอดแทรกคณธรรมใหกบนกเรยนในการเรยนรจากบทเรยนผานเวบในเรอง ความรบผดชอบ ความ

ซอสตย ความตรงตอเวลา เขาไปดวยเพอใหผเรยนมคณลกษณะอนพงประสงค 1.3 ในการจดการเรยนการสอนโดยใชบทเรยนผานเวบ นอกจากผเรยนจะไดรบความรทมอยในบทเรยนโดยตรงแลว ผพฒนาควรเพมเตมดวยการบรรจเนอหาทเกยวของกบเนอหาวชาในบทเรยน เพอใหผเรยนสามารถสบคนความรเพมเตม เปนการสงเสรมการเรยนรของผเรยนใหกวางขวางยงขน 2. ขอเสนอแนะในกำรท�ำวจยครงตอไป 2.1 ควรวจยเพอศกษาผลของการใชบทเรยนผานเวบส�าหรบนกเรยนทมระดบสตปญญาต�า หรอสมาธสน เพอจะไดแกปญหานกเรยนทมคณลกษณะดงกลาว ใหสามารถเกดการเรยนรได 2.2 ควรมการวจยปญหาและผลกระทบจากการเรยนดวยบทเรยนผานเวบของผเรยนทมความสามารถทางการเรยนตางกน 2.3 ควรมการวจยเปรยบเทยบระหวางการสอนโดยใชบทเรยนผานเวบกบการสอนโดยใชนวตกรรมอน ๆ

เอกสำรอำงองไกรเวทย อนธสาร. (2552) ผลกำรเรยนดวยบทเรยนบนเครอขำย เรองกำรเขยนแบบภำพ 3 มตกลมสำระกำรเรยนรกำร งำนอำชพและเทคโนโลยชนมธยมศกษำปท 5. รายงาน การศกษาคนควาอสระ การศกษามหาบณฑต สาขา เทคโนโลยทางการศกษา : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย มหาสารคาม.จ�าป ทมทอง. (2542). สภำพปญหำและควำมตองกำรกำรใช อนเทอรเนตเพอกำรเรยน กำรสอนของครในโรงเรยน มธยมศกษำทเขำรวมโครงกำรเครอขำยคอมพวเตอร เพอโรงเรยนไทย. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาโสตทศนศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย.ชไมพร ศรหาเวช. (2550). กำรเปรยบเทยบผลกำรเรยนรดวย บทเรยนบนระบบเครอขำยรำยวชำกำรประยกตใช เทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร ของนสตระดบ บณฑตศกษำ มหำวทยำลยมหำสำรคำมทมรปแบบ กำรเรยน (Learning Style) ตำงกน. วทยานพนธการ ศกษามหาบณฑต สาขาเทคโนโลยการศกษา บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม.ถนอมพร เลาหจรสแสง. “อนเทอรเนตเครอขายเพอการศกษา.” วำรสำรครศำสตร. 26(2) : 55-66, 2541.บรชย ศรมหาสาคร. (2544). เทคนคกำรจดกำรเรยนกำรสอน เพอเสรมสรำงคณลกษณะทพงประสงค. กรงเทพฯ : บค พอยท.ปทป เมธาคณวฒ. (2544). เทคโนโลยสำรสนเทศเพอกำรบรหำร สถำนศกษำ. กรงเทพฯ : ส�านกพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

111

พรพจน แสวงด. 2551). ศกษำกำรเปรยบเทยบผลกำรเรยนร เรอง เทคนคกำรสรำงเวบเพจกลมสำระกำรเรยนรกำร งำนอำชพและเทคโนโลย ชนมธยมศกษำปท 3 ระหวำง กำรสอนบนเวบแบบกำรสรำงสรรคควำมรดวยตนเองกบ กำรสอนปกต. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต สาขา เทคโนโลยการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย มหาสารคาม.พพฒน คงสตย. (2546). กำรเปรยบเทยบผลสมฤทธทำงกำร เรยน วชำคอมพวเตอร และเทคโนโลยสำรสนเทศพนฐำน เรองเครอขำยคอมพวเตอร ระดบชนมธยมศกษำปท 1 ระหวำงกำรใชบทเรยนออนไลนภำษำรำชกำร กบบทเรยน ออนไลนภำษำปำก. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาเทคโนโลยและสอสารการศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฎนครราชสมา.

พลศร เวศยอฬาร. (2543). ผลกำรเรยนผำนเครอขำยอนเทอรเนต ของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 4. ปรญญานพนธการ ศกษามหาบณฑต สาขาเทคโนโลยการศกษา บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.ยน ภวรวรรณ. (2541). “การเรยนเวบเพจ ตอนท 1 มาดตวอยาง เวบเพจ.” Internet Magazine. 1(2) : 67-70.รชนกร สวรรณภกด. (2547). กำรเปรยบเทยบผลสมฤทธทำงกำร เรยน จำกบทเรยน บนระบบเครอขำย เรอง กำร ใชเทคโนโลยกำรศกษำและสอสำรกำรเรยนรของนสตท มคณลกษณะสวนบคคลแตกตำงกน. วทยานพนธการ ศกษามหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย มหาสารคาม.

วารสาร... ราชพฤกษ

112

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงค 1) เพอศกษาพฤตกรรมทางส งคมและพฒนาการทางภาษาของ เดกปฐมวยหล งการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร 2) เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย กอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนชนอนบาลชนปท 2 โรงเรยนบานล�าสมพง ส�านกงานเขตพนทการศกษาสระบร เขต 2 จ�านวน 15 คน เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย 1) แผนการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร 2) แบบสงเกตพฤตกรรมดานสงคม 3) แบบทดสอบพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย วเคราะหขอมลโดยการหาคาความถ (frequency) คารอยละ (percentage) คาเฉลย ( ) คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และการทดสอบคาท (t-test) ผลการศกษาพบวา พฤตกรรมทางสงคม พฒนาการทางภาษาดานการฟง และการพดของเดกปฐมวยโดยภาพรวมหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร สงกวากอนการจดประสบการณอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05

ค�ำส�ำคญ : พฤตกรรมทางสงคม พฒนาการทางภาษา การจด ประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร

ABSTRACT The purposes of research were : 1) To study social behaviors and language ability of kindergarten received science process activities; and 2) to compare social behaviors and language pre and post ability of kindergarten received science process activities. The fifteen of the 2nd kindergarten students of Banlumsompong School were used for sample. The tools used in collecting data consisted of experience plan with enhancing social behaviors and language ability test. Data were analyzed by frequency percentage, means, standard deviation and t–test. The study found that the students’ social behaviors and language ability in listening and speaking

การศกษาพฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวยทไดรบการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร

A Study of Social Behaviors and Language Ability of Kindergarten Received Science Process Activities กวศกด เครอผอ*

Kaweesak Curpuerดร. สรลกษณ โปรงสนเทยะ**

ผชวยศาสตราจารยธนวฒน ธตธนานนท***ผชวยศาสตราจารยนนทกา ปรดาศกด***

X

* นกศกษาหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ*** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

113

after being taught by receiving science process activities were significantly higher than before at the .05 level.Keywords : Social Behavior, Language Ability, Science Process Activities

บทน�ำ การพฒนาพฤตกรรมทางสงคมจ�าเปนตองเรมพฒนาตงแตวยเดก ทงนเพราะประสบการณและการไดรบการถายทอดทศนคตทางจตใจและสงคมทดในชวงแรกของชวต จะมอทธพลและเปนผลสบเนองตอการพฒนาพฤตกรรมทางสงคมขนตอไปในวนขางหนา (ดวงเดอน ศาสตรภทร. 2546 : 9) สอดคลองกบทวศกด ยชป (2546 : 3) ไดกลาววาเดกปฐมวยจะมพฒนาการและพฤตกรรมทางสงคมเปนแบบแผนตามล�าดบเปนขนตอนและมความส�าคญตอการปรบตวเขาอยรวมกบผอนในสงคมไดกลาวเสรมวา เดกทมปญหาพฤตกรรมทางสงคมตงแตปฐมวยมกจะไมเปนทยอมรบจากเพอนและยงน�าไปสปญหาการอยรวมกบเพอนในสงคม การหาแนวทางชวยเหลอเดกทมปญหาพฤตกรรมทางสงคมจะชวยใหเกดการเรยนรไดดขนและสามารถปรบตวใหเขากบแวดลอมได เดกปฐมวยเปนชวงระยะทมพฒนาการทางภาษาเจรญงอกงามอยางรวดเรว เดกทกคนมศกยภาพทจะเรยนรภาษาไดไมวาจะอยในสภาพแวดลอมหรอวฒนธรรมใด การเรยนรภาษามความส�าคญกบเดกมาก เพราะเดกตองสอสารกบผอนในสงคม ภาษาจงเปนสอใหเดกไดแสดงความคดหรอสงทตนเองตองการใหผอนทราบผานการฟง การพด การอาน การเขยน หรอแมแตการแสดงออกจากทาทางกเปนการสอภาษาไดเชนกน การเรยนรภาษาของเดกเกดจากการทเดกไดฟงและมโอกาสไดพดคยกบผอนโดยมสงเรา เชน ดภาพ ฟงเพลง ท�ากจกรรม เดกจะสนใจและกระตนความอยากรอยากเหน อยากซกถามดวยค�าถามแบบเดก ๆ ท�าใหเดกมการพฒนาทางภาษาดขน (วลาวลย โชตเบญจมาภรณ. 2542 : 49-51) สอดคลองกบแนวคดของ กลยา ตนตผลาชวะ (2542 : 112) ทกลาวไววา เดกปฐมวยเปนวยทมจนตนาการสงสามารถเลาเรองตาง ๆ ตามความคดของคนได ควรเปดโอกาสใหเดกไดเลาเรองทเดกเหนเดกร การพดสนทนาจะท�าใหเดกพฒนาภาษาไดด ภาษาจงมความส�าคญตอการเรยนรของเดก ชวยใหสามารถสอความหมายและเขาใจผอนไดมากขน ตอบสนองความตองการของตนเอง พยามเขาใจผอน เขาใจตนเอง เดกจงเกดการเรยนรในการใชภาษาสอความหมาย โดยเฉพาะดานภาษาเรยกไดวาเปนวยทองของภาษา เพราะระยะนพฒนาการทางดานภาษาเจรญขนอยางมาก การจดสภาพแวดลอม การสนบสนน หรการสรางแรงจงใจทเออตอการเรยนรภาษาของเดก สงตางๆ และสามารถพฒนาภาษาในการพดสอความหมายกบผอนไดดขน (กระทรวงศกษาธการ. 2546 : 17-12) การจดประสบการณทางกระบวนการวทยาศาสตรจะท�าไดงายและเกดประสทธภาพมากทสดนนครปฐมวยควรจด

ประสบการณ ทสงเสรมใหเดกไดมปฏสมพนธกบผอน มการเจรจาตกลงใชสงของรวมกน การหมนเวยนการใชอปกรณหรอผลดเปลยนบทบาทหนาท ลดการแขงขนและวางแผนการท�ากจกรรมดวยกน เพอใหเกดพฤตกรรมทางสงคม (หรรษา นลวเชยร. 2545 : 162) และในการจดประสบการณ ครควรค�านงถงพฒนาการและความตองการทางสงคมของเดกดวย กลาวคอ ลกษณะของเดกอาย 5 ป ชอบเลนกบเพอนเปนกลมเลก ๆ ชอบอยใกลชดกบผอน รสกพงพอใจทไดเปนสวนหนงของกลม เดกจะเรมเรยนรทจะอยรวมกบผอนและไดเรยนรมาตรฐานของพฤตกรรมทางสงคมทเหมาะสม (พชร สวนแกว. 2547 : 24) คนทไดเรยนรผานทกษะกระบวนการวทยาศาสตรอยางรอบดานทงทกษะขนพนฐาน และทกษะขนสงจะเปนคนมความสามารถทางสงคม ทกษะการคด การแกปญหาและมสตปญญาด จากเหตผลดงกลาว ผวจยจงสนใจทจะศกษาพฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวยทจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรวามผลตอพฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาในดานการฟงและการพดของเดกหรอไมเพยงใด ผลทไดรบจากการวจยจะเปนแนวทางในการจดประสบการณทสงเสรมพฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย อนเปนรากฐานทส�าคญในการพฒนาเดกใหเกดความพรอมเพอใหผทเกยวของหรอผทสนใจทท�างานกบเดกปฐมวยน�าไปใชเปนแนวทางในการจดกจกรรมทสงเสรมทกษะกระบวนการวทยาศาสตรใหกบเดกปฐมวยตอไป

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอศกษาพฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร 2. เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย กอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกรและกลมตวอยำง 1.1 ประชากร ไดแก นกเรยนชนอนบาลปท 2 โรงเรยนบานล�าสมพง อ�าเภอมวกเหลก จงหวดสระบร ส�านกงานเขตพนทการศกษาสระบร เขต 2 1.2 กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนชนอนบาลปท 2 โรงเรยนบานล�าสมพง อ�าเภอมวกเหลก จงหวดสระบร ส�านกงานเขตพนทการศกษาสระบร เขต 2 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2553 จ�านวน 15 คน ซงไดมาจากการเลอกแบบเจาะจง (Purposive sampling) 2. ตวจดกระท�ำ ตวจดกระท�า ได แก การจดประสบการณด วย

วารสาร... ราชพฤกษ

114

กระบวนการทางวทยาศาสตร 3. ตวแปรทศกษำ ตวแปรทศกษา ไดแก พฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษา 4. เนอหำทใชในกำรศกษำ แผนการจดประสบการณด วยกระบวนการทางวทยา ศาสตรม 4 สาระการเรยนรคอ 1. สาระการเรยนเกยวกบรตวเดก 2. สาระการเรยนรบคคลและสถานทแวดลอมเดก 3.สาระการเรยนรธรรมชาตรอบตว 4.สาระการเรยนรสงตางๆ รอบตว จ�านวน 8 หนวย 5. ระยะเวลำในกำรศกษำ การทดลองครงนท�าการทดลองในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2553 โดยท�าการทดลองเปนระยะเวลา 8 สปดาหๆ ละ 3 วนๆ ละ 20 นาท รวมทงหมด 24 ครง 6. เครองมอทใชในกำรวจย ในการวจยครงน ผ วจยได ออกแบบเครองมอไว 3 อยาง คอ แผนการจดประสบการณทใชกระบวนการทางวทยาศาสตร แบบสงเกตพฤตกรรมทางสงคม และแบบวดความสามารถทางการฟงและการพด 7. กำรด�ำเนนกำรทดลอง ผวจยด�าเนนการทดลองและเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง โดยแบงการเกบขอมลเปน 2 ตอน คอ ตอนท 1 แบบสงเกตพฤตกรรมทางสงคม และตอนท 2 แบบทดสอบความสามารถทางภาษา โดยด�าเนนการดงน 7.1 กอนการทดลองจดประสบการณศกษาสงเกตพฤตกรรมทางสงคมและทดสอบพฒนาการทางภาษาในดานการฟงและการพด เพอเกบขอมลไวเปรยบเทยบกบคะแนนทวดไดจากการวดหลงการจดประสบการณ 7.2 ด�าเนนการสอนตามแผนการจดประสบการณ จ�านวน 24 แผน โดยสอนสปดาหละ 3 วน เปนระยะเวลา 8 สปดาห ด�าเนนการจดประสบการณในวนองคาร วนพธ และวนพฤหสบด วนละ 20 นาท และสงเกตพฤตกรรมทางสงคมระหวางท�ากจกรรม 7.3 เมอด�าเนนการทดลองครบ 8 สปดาห ผวจยท�าการสงเกตพฤตกรรมทางสงคมและทดสอบพฒนาการทางภาษา โดยใชแบบทดสอบชดเดมเพอเปรยบเทยบความแตกตางคะแนนกอนและหลงการจดประสบการณ 7.4 น�าขอมลทไดจากการทดสอบไปท�าการวเคราะหขอมลทางสถตตอไป

สรปผลกำรวจย ผลการวจยสรปไดดงน 1. ผลการวเคราะหคาสถตพนฐานของคะแนนแบบสงเกตพฤตกรรมทางสงคมและแบบทดสอบพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย ทไดรบการจดประสบการณดวยกระบวนการทาง

วทยาศาสตร ผลการวจยสรปไดดงน 1.1 พฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวย กอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยภาพรวมพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวย ทไดรบการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร หลงการจดประสบการณมคาเฉลยเทากบ 22.20 และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.15 และกอนการจดประสบการณมคาเฉลยเทากบ 12.00 และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.25 และมคะแนนความกาวหนามคาเฉลยเทากบ 42.50 และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 5.27 1.2 พฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย กอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร ดานการฟง โดยภาพรวมพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวยทไดรบการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรดานการฟง หลงการจดประสบการณมคาเฉลยเทากบ 18.40 และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.91 และกอนการจดประสบการณมคาเฉลยเทากบ 9.13 และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.45 และมคะแนนความกาวหนามคาเฉลยเทากบ 46.33 และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 8.33 1.3 คะแนนรอยละของพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย กอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร ดานการพด โดยภาพรวมพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย ทไดรบการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรดานการพด หลงการจดประสบการณมคาเฉลยเทากบ 18.73 และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.70 และกอนการจดประสบการณมคาเฉลยเทากบ 10.13 และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.06 และมคะแนนความกาวหนามคาเฉลยเทากบ 43.00 และสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 5.61 2. ผลการเปรยบเทยบพฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร ผลการวจยสรปไดดงน 2.1 ผลการเปรยบเทยบพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยภาพรวมพบวาพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวยหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร สงกวากอนการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 2.2 ผลการเปรยบเทยบพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย กอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร ดานการฟง โดยภาพรวมหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร สงกวากอนการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 2.3 ผลการเปรยบเทยบพฒนาการทางภาษาของ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

115

เดกปฐมวย กอนและหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร ดานการพด โดยภาพรวมพบวาหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร สงกวากอนการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 อภปรำยผล จากผลการวจย ผวจยไดน�ามาอภปรายผลดงน 1. การศกษาพฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวย ทไดรบการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร กอนและหลงการจดประสบการณพบวา การศกษาพฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย ทไดรบการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร สงกวากอนและหลงเรยนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 พฤตกรรมทางสงคมของเดกปฐมวยทไดรบการการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร ไดมพฤตกรรมทางสงคมทกขนตอนของการจดประสบการณ จากการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรนกเรยนไดรวมกนท�ากจกรรมเปนกลม ซงท�าใหเกดพฤตกรรมทางสงคม รวมกนคนหาค�าตอบ การวางแผน การส�ารวจ การสงเกต การทดลอง การแกปญหาและรวมกนน�าเสนอความรโดยการอภปรายเปนกลม จากกจกรรมดงกลาว นกเรยนไดแสดงพฤตกรรมทางสงคมออกมาทง 3 ดาน คอการชวยเหลอ การยอมรบ และการใหความรวมมอ ซงสอดคลองกบแนวคดของ ชยพฤกษ เสรรกษ และบงอร เสรรกษ (2543 : 7-9) การจดประสบการณทางวทยาศาสตรเปนกจกรรมหนงทสามารถสงเสรมใหเดกเกดพฤตกรรมทางสงคมไดเพราะกจกรรมทางวทยาศาสตรเปนกจกรรมทเปดโอกาสใหเดกไดลงมอทดลองและปฏบตดวยตนเองจากของจรง กลาวคอ เดกไดเรยนรจากประสบการณตรง ไดเรยนรทจะสอสารและรวมมอกบผอนพฒนาพฤตกรรมความรวมมอและทกษะทางสงคม ฝกใหเดกรจกการท�างานรวมกบผอน ปฏบตตามขอตกลง ชวยเหลอแบงปน ปลกฝงใหเดกมระเบยบวนย รจกหนาทของตนเอง มความรบผดชอบ และรจกชวยเหลอผอนนอกจากนเดกยงสามารถสรางความเขาใจและความรวมมอในการท�างานรวมกนโดยใชความคดอยางมเหตผล ตลอดจนสนบสนนและยอมรบความคดของผอนอยางสมเหตสมผลดวย และสอดคลองกบแนวคดของ พชร ผลโยธน (2542 : 12) กลาววาเดกปฐมวยนนถามโอกาสไดปฏสมพนธกบเดกอนหรอผใหญเดกยงมโอกาสเรยนรความคดของผอน รจกแกปญหา เพอนจะมอทธพลท�าใหเดกไดรบการพฒนาทกษะดานตางๆ เปนอยางด ทงนเพราะเดกตางกบผใหญตรงทเดกจะแสดงออกกบเพอนแตละคนอยางเสมอภาคซงเขากบเปดโอกาสใหเดกแสดงความคดเหนโตแยงอยางอสระ ถาใหโอกาสเดกอยางตอเนองเดกจะเหนวาคนอนมความคด ความรสกแตกตางจากตนเองและเรมตระหนกถงพฤตกรรมของตนทแสดงตอคนอน รวมทงงานวจยของ ศศมา พรหมรกษ (2546 : 48) ไดศกษาพฤตกรรมความรวมมอ

ของเดกปฐมวยทไดรบการจดประสบการณทางวทยาศาสตร โดยเปรยบเทยบพฤตกรรมความรวมมอของเดกปฐมวยทไดรบการจดประสบการณทางวทยาศาสตร กอนและหลงการจดประสบการณทางวทยาศาสตร ผลการวจยพบวา ภายหลงไดรบการจดประสบการณทางวทยาศาสตร เดกปฐมวยมพฤตกรรมความรวมมอสงขน อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 โดยมพฤตกรรมความรวมมอเฉลยโดยรวมและจ�าแนกตามรายดาน ไดแก ดานการชวยเหลอ ดานการเปนผน�า ดานความรบผดชอบ และดานการแกปญหา ความขดแยง สงกวากอนไดรบการจดประสบการณ 2. พฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวยหลงการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร สงกวากอนการจดประสบการณอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 พฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวยทไดรบการการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร นกเรยนไดเกดพฒนาการทกขนตอนของการจดประสบการณ จากการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรนกเรยนไดแสดงความสามารถดานการฟงดวยประสาทสมผสแลวสามารถรบรจากการฟงไดและสามารถพดคยสอสารใหผอนเขาใจในความหมาย ในทกขนตอนของกระบวนการทางวทยาศาสตรซงสอดคลองกบแนวคดของ พชร ผลโยธน (2542 : 24-31) กลาววา การจดกจกรรมทใชกระบวนการทางวทยาศาสตรเปนกจกรรมหนงทมงใหเดกไดเรยนรจากประสบการณตรง เพอพฒนาความสามารถทางภาษา การฟง การพด การอาน การเขยน ของเดกปฐมวย โดยใหเดกไดศกษาเรองใดเรองหนงตามความสนใจของเดกเองเปนขนเปนตอนตงแตตนจนจบเดกจะเปนผลงมอท�ากจกรรมตาง ๆ เพอคนหาค�าตอบดวยตนเองผานกระบวนการทางวทยาศาสตร ไดแกการคด สงเกต สนทนา ซกถาม อภปราย แกปญหาดวยตนเอง โดยการบรณาการประสบการณการเรยนรทท�าใหผเรยนไดเรยนรจากการปฏบตทเปนระบบ และสอดคลองกบแนวคดของกลยา ตนตผลาชวะ (2542 : 111-113) กลาวถงชวงระยะของการพฒนาภาษาวา การพดคยและการสนทนากบเดกเปนการกระตนทด เดกสามารถพฒนาความคดไดเตมทสงเกตจากทเดกดทวมากจะพดเกงเปนเรองเปนราวเพราะเดกไดรบค�าสนทนาและภาษาจากโทรทศน การปลอยใหเดกเรยนรภาษาเองตามธรรมชาต เดกจะมพฒนาการทางภาษามากค�าถามของเดกทถามวา ท�าไม คอการคนหาค�าศพท คนหาภาษา ฝกความจ�าและเหตผลทกคนเกดมาพรอมความสามารถในการเรยนรภาษา การสงเสรมใหเดกใชภาษาใหถกตองจงชวยใหเดกสามารถแสดงความคด ความเขาใจของตนเองใหผอนเขาใจไดดยงขน สรปไดวา พฤตกรรมทางสงคมและพฒนาการทางภาษาของเดกปฐมวย ทไดรบการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร สงกวากอนการจดประสบการณ เปนการเรยนรทใชประสบการณตรง เดกไดลงมอปฏบตดวยตนเอง โดยครเปนผสนบสนนใหค�าปรกษา เปนการเปดโอกาสใหเดกไดเรยนรโดยการคนควาหาความรดวยตนเองจากการเรยนรจากสอ อปกรณทหลาก

วารสาร... ราชพฤกษ

116

หลายทเดกไดสงเกต ส�ารวจ ทดลอง คนควา ไดสมผส ลงมอกระท�า และเดกไดใชประสาทสมผสทงหา ในการปฏบตกจกรรมรวมกบเพอนในกลม

ขอเสนอแนะ จากผลการวจย ผวจยไดน�ามาเสนอแนะดงน 1. ขอเสนอแนะจำกกำรวจยในครงน 1.1 การจดประสบการณทไดรบดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร เปนกจกรรมทเปดโอกาส ใหเดกไดรบประสบการณตรง จากการลงมอกระท�ากบสอ วสด อปกรณทเปนของจรงและหลากหลาย เดกไดรวมท�ากจกรรมกบเพอนทงดานความคดและการกระท�าจงสงผลใหเกดพฒนาการทางภาษา 1.2 เดกมการแลกเปลยนเรยนรไปในทางบวก เพราะการจดประสบการณดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรเปนกลมน เดกเปนผลงมอปฏบตกจกรรมจากสอ วสด อปกรณทเปนของจรงและหลากหลาย โดยไดสงเกต ส�ารวจ ทดลอง คนควา ท�าใหเดกเกดความสนใจ ตงใจ มความกระตอรอรนในการปฏบตกจกรรม ซงเปนลกษณะนสยทควรสรางใหแกเดกตงแตระดบปฐมวย 2. ขอเสนอแนะเพอกำรวจยครงตอไป 2.1 ควรมการศกษาผลจากการจดกจกรรมกระบวน การทางวทยาศาสตรเพอพฒนาการทางภาษาใหครบทง 4 ดาน ไดแก ดานการฟง ดานการพด ดานการอาน และดานการเขยน 2.2 ควรมการศกษาผลของการจดประสบการณทางวทยาศาสตร ทมผลตอการพฒนาทางดานอนๆ เชน ความคดรวบยอด ความสามารถในการแกปญหา 2.3 ควรมการศกษาพฤตกรรมดานความรวมมอ ดานการยอมรบ ดานการชวยเหลอของเดกปฐมวยทไดรบการจดประสบการณกระบวนการทางวทยาศาสตรในระยะเวลาทเพมขน เพอดความคงทนของพฤตกรรม

เอกสำรอำงองกระทรวงศกษาธการ. กรมวชาการ. (2544). สำระและมำตรฐำน กำรเรยนรกลมสำระกำรเรยนรวทยำศำสตร ในหลกสตร กำรศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2544. กรงเทพฯ : องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ.กลยา ตนตผลาชวะ. (2542). กำรเลยงดเดกกอนวยเรยน 3-5 ขวบ. กรงเทพฯ : โชตสขการพมพ.ชยพฤกษ เสรรกษ และบงอร เสรรกษ. (2543). กำรศกษำเดก. กรงเทพฯ : โรงพมพพฆเณศ.ดวงเดอน ศาสตรภทร. (2546). กำรเปรยบเทยบทฤษฎพฒนำกำร เดก. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.ทวศกด ยซบ. (2546). ผลกำรใหประสบกำรณสงเสรมควำม สำมำรถทำงภำษำทมตอทกษะทำงสงคมและควำมสำมำรถ ทำงภำษำของนกเรยนอนบำล. ปรญญานพนธการศกษา มหาบณฑต สาขาวชาการศกษาจตวทยาพฒนาการ บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.พชร ผลโยธน. (มนาคม 2542). “เรยนรวทยาศาสตรอยางไรใน อนบาล.” วำรสำรเพอนอนบำล. 4(2) : 4-31.พชร สวนแกว. (2547). จตวทยำพฒนำกำรและกำรดแลเดก ปฐมวย. กรงเทพฯ : ดวงกมล. วลาวลย โชตเบญจมาภรณ. (กนยายน 2542). “กจกรรมสานสายใย ใสใจรกของเดกปฐมวย.” วำรสำรวชำกำร. 2(9) : 49-51.ศศมา พรหมรกษ. (2546). พฤตกรรมควำมรวมมอของเดกปฐมวย ทไดรบกำรจดประสบกำรณทำงวทยำศำสตร. ปรญญา นพนธการศกษามหาบณฑต สาขาการศกษาปฐมวย บณฑต วทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.หรรษา นลวเชยร. (2545). ปฐมวยศกษำ : หลกสตรและแนว ปฏบต. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

117

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาสภาพและปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครชนประถมศกษาปท 1-6 ส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 จ�าแนกตามชวงชนทสอนและขนาดโรงเรยน กลมตวอยาง คอ ครชนประถมศกษาปท 1-6 ไดจากการสมแบบหลายขนตอน จ�านวน 360 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา โดยเปนขอค�าถามเกยวกบสภาพและปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ 4 ดาน คอ ดานการเตรยมการและการวางแผน ดานการจด การเรยนการสอน ดานการวดและประเมนผล ดานปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ วเคราะหขอมลโดยใชสถต รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การทดสอบคาท (t-test) และทดสอบความแปรปรวนทางเดยว โดยเปรยบเทยบเปนรายค ดวยวธการของ Scheffe’ ผลการวจยพบวา สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการโดยรวมอยในระดบปฏบตมาก ปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการอยในระดบปานกลางและปญหาไมแตกตางกน เมอพจารณาโดยจ�าแนกตามขนาดโรงเรยน พบวา โรงเรยนขนาดเลก โรงเรยนขนาดกลาง และโรงเรยนขนาดใหญมปญหาแตกตางกน

สภาพและปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครชนประถมศกษาปท 1-6 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษา นครราชสมา เขต 1

A Study of States and Problems in Integration Teaching  of Prathomsuksa 1-6 Teachers in Nakhon Ratchasima Educational Service Area Office 1

ศรนยา นาเอนด*Sarinya Naendu

ผชวยศาสตราจารย.ดร.อดศร เนาวนนท**นายกมล พมรนทร***

อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 เมอเปรยบเทยบเปนรายคพบวา ปญหาของโรงเรยนขนาดเลกและโรงเรยนขนาดกลางไมแตกตางกน ปญหาโรงเรยนขนาดกลางกบโรงเรยนขนาดใหญไมแตกตางกน แตปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครในโรงเรยนขนาดเลกกบโรงเรยนขนาดใหญพบวาแตกตางกน ค�ำส�ำคญ : การเรยนการสอน, บรณาการ

ABSTRACT The objectives of the research were to study states and problems in integration teaching of Prathomsuksa 1-6 teachers in Nakhon Ratchasima Educational Service Area Office 1. The sample were 360 teachers in Nakhon Ratchasima Educational Service Area Office 1. The research instrument was Likert scales questionnaire with five rating scales. The questionnaire identified states and problems into four parts : 1) Teachers preparation and lesson plans; 2) Teaching and learning process; 3) Measurement and evaluation; and 4) Problems of

* นกศกษาหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยคณะครศาสตร มหวทยาลยราชภฏนครราชสมา ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ*** กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

วารสาร... ราชพฤกษ

118

integration teaching. Data were analyzed by frequency, percentage, mean ( ), standard deviation (S.D.), t-test, and One-way ANOVA. The research found that : The states of integration teaching of small-size, medium-size, and large-size schools, as a whole, were high in practice. The problems of integration teaching were in the medium level and were not different. Considering on the school size, it found that small-size, medium-size and large-size schools were significantly different at the .05 level. When matching in a pair, the comparative results showed that the small-size with the medium-size and the medium-size with the large-size school were not different, but the small-size with the large-size school were different.Keywords : Teaching, Integration, Teachers

บทน�ำ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 หมวด 4 มาตรา 24 บญญตไววาการจดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรอยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงาม และคณลกษณะอนพงประสงคในทกวชา สะทอนใหเหนวาเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มงเนนใหมการจดการเรยนการสอนเปนไปตามแนวทางแบบบรณาการ (ส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. 2548 : 21-22) นอกจากนหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ซงเปนหลกสตรแกนกลางของประเทศก�าหนดใหมการบรณาการ การก�าหนดเปาหมายการเรยนรวมกน ยดผเรยนเปนส�าคญ โดยน�ากระบวนการเรยนรจากกลมสาระเดยวกนหรอตางกลมสาระการเรยนรมาบรณาการในการจดการเรยนการสอน ซงจดไดหลายลกษณะ การบรณาการแบบผสอนคนเดยวสามารถจดการเรยนรโดยเชอมโยงสาระการเรยนรตางๆ เขากบหวขอเรองทสอดคลองกบชวตจรงหรอสาระทก�าหนดขนมา การบรณาการแบบคขนาน ผสอนตงแตสองคนขนไปรวมกนจดการเรยนการสอน โดยยดหวขอเรองใดเรองหนง แลวบรณาการเชอมโยงแบบคขนาน แบบสหวทยาการ การบรณาการในลกษณะนน�าเนอหาจากหลายกลมสาระมาเชอมโยงเพอจดการเรยนร โดยทวไปผสอนมกจดการเรยนการสอนแยกตามรายวชาหรอกลมวชา แตในบางเรองผสอนจดการเรยนการสอนรวมกนเรองเดยวกน การบรณาการแบบขามวชาหรอสอนเปนคณะผสอนจดการเรยนการสอนโดยบรณาการเปนโครงการ ผเรยนและครผสอนรวมกนสรางสรรคโครงการขน โดยใชเวลาการเรยนตอเนองกนไดหลายชวโมงน�าเอาจ�านวนชวโมงของวชาตาง ๆ ทครผสอนเคยสอนแยกกนนนมารวมเปนเรองเดยวกน เปาหมายเดยวกนในลกษณะการสอนเปนทม เรยนเปนทม ในกรณทตองการเนนทกษะบางเรองเปนพเศษครผสอนสามารถแยกกน

X

สอนได (กรมวชาการ. 2544 : 21-22) จากความส�าคญของการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการดงกลาว ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จงม นโยบายใหโรงเรยนในสงกดทวประเทศ จดการเรยนการสอนแบบบรณาการ โดยส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 ไดด�าเนนงานปฏรปการเรยนการสอนแบบบรณาการตงแตป 2547 ไดมการด�าเนนการจดอบรมครผสอนเกยวกบการสอนบรณาการ และการปฏรปการเรยนร โดยกลมโรงเรยนเมองทกษณเปนผจดอบรมเมอวนท 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2548 ผวจยซงเปนขาราชการครในสงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 จงมความประสงคทจะศกษาสภาพและปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครในสงกดวา มการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการและมสภาพปญหาเปนอยางไร ผลการวจยจะเปนขอมลใหสถานศกษาน�าไปพฒนาปรบปรงการจดการเรยนการสอนแบบบรณการใหดยงขนเปนขอมลใหครผสอนน�าไปจดท�าหนวยบรณาการ และส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 น�าไปใชประโยชนในการวางแผนเพอสงเสรม นเทศ ก�ากบ ดแลตดตามใหการชวยเหลอแกคร ใหสามารถด�าเนนกจกรรมการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ สงผลใหจดการศกษาไดอยางมคณภาพตอไป

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอศกษาสภาพและปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครผสอนชวงชนท 1-2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 2. เพอเปรยบเทยบปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการระหวางครผสอนชวงชน 1 และครผสอนชวงชนท 2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 3. เพอเปรยบเทยบปญหาการเรยนการสอนแบบบรณาการระหวางครผสอนชวงชนท 1-2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 จ�าแนกตามขนาดโรงเรยน

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกรและกลมตวอยำง 1.1 ประชากร ไดแก ครผสอนชวงชนท 1-2 ในสถานศกษาขนพนฐานทสงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 ครจ�านวน 2,242 คน จาก 147 โรงเรยน 1.2 กล มตวอยาง ไดแก ครผ สอนชวงชนท 1-2 ในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 จ�านวน 360 คนโดยสมแบบหลายขนตอน 2. ตวแปรทศกษำ 2.1 ตวแปรอสระ ไดแก คร ขนาดโรงเรยน 2.2 ตวแปรตาม ไดแก สภาพและปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครผสอนชวงชนท 1-2 3. กำรเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดด�ำเนนกำร ดงน

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

119

3.1 ขอหนงสอขออนญาต จากบณทตวทยาลย ถงผอ�านวยการส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 เพอขออนญาตเกบขอมลในการท�าวจย 3.2 ขอหนงสอขออนญาต จากผอ�านวยการส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 เพอขอความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถามเพอการวจย ไปยงผบรหารโรงเรยนทเปนกลมตวอยาง ผวจยสงแบบสอบถามไปใหโรงเรยนทเปนกลมตวอยาง

สรปผลกำรวจย ผลการวจยสรปไดดงน 1. ผลการศกษาสภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครผสอนชวงชนท 1-2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 พบวา 1.1 สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ของครผสอนชวงชนท 1-2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 โดยภาพรวมมการปฏบตในระดบปฏบตมาก (รอยละ 94.75) และเมอพจารณารายดานพบวา การเตรยมการและการวางแผน การวดและประเมนผล มการปฏบตอยในระดบมาก 1.2 สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ดานการเตรยมการและการวางแผน โดยพจารณาเปนรายขอ พบวา โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก (รอยละ 99.75) โดยขอทมการปฏบตอยในระดบมากทสด คอ ครมความตระหนกและเหนความส�าคญของการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ รองลงมา คอ ครไดศกษาท�าความเขาใจหลกสตรและแนวทางการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ 1.3 สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ดานการจดการเรยนการสอนมสภาพการจดการเรยนการสอน ดงน 1.3.1 ดานการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการภายในกลมสาระการเรยนร โดยพจารณาเปนรายขอ พบวา โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก (รอยละ 91.00) โดยมขอทมการปฏบตอยในระดบมากทสด คอ จดการเรยนรโดยเชอมโยงเนอหาความรตามความสนใจ ความสามารถโดยการเชอมโยงเนอหาความรทเกยวของในรายวชาหรอกลมสาระการเรยนรเดยวกน รองลงมา คอ จดบรณาการระหวางความร และกระบวนการเรยนร 1.3.2 สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการระหวางกลมสาระการเรยนร ดานการจดการเรยนการสอน มสภาพการเรยนการสอนดงน 1.3.2.1 ดานการจดการเรยนการสอนบรณาการแบบสอดแทรก มคะแนนรวมอยในระดบปานกลาง (รอยละ 84.75) โดยขอทมคาเฉลยระดบมากทสด คอ บรณาการสงทเรยนรในโรงเรยนกบชวตประจ�าวน รองลงมาคอ บรณาการระหวางความร และการปฏบต 1.3.2.2 สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ดานการจดการเรยนการสอนบรณาการแบบคขนาน

พบวา โดยภาพรวมมระดบปฏบตอยในระดบปานกลาง (รอยละ 87.00) โดยขอทมระดบปฏบตมากทสด คอ ผเรยนไดสะทอนความคดหรอสรปความรโดยอสระ รองลงมาคอ ผเรยนไดเลอกเรยนตามความถนด และความสนใจของตนเอง 1.3.2.3 สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ดานการจดการเรยนการสอนบรณาการแบบสหวทยาการ พบวา มคะแนนรวมอยในระดบปานกลาง (รอยละ 86.00) ขอทมการปฏบตอยในระดบมากทสด คอ ผเรยนไดรบความรความเขาใจในลกษณะองครวม รองลงมา คอ เปดโอกาสใหผเรยนไดคดไดท�าไดแกปญหาไดคนพบค�าตอบดวยตนเอง และผเรยนไดลงมอปฏบตเองโดยมครผสอนเปนเพยงใหผแนะน�าใหค�าปรกษา 1.3.2.4 สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ดานการจดการเรยนการสอนบรณาการแบบขามวชา หรอสอนเปนคณะ พบวา โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง (รอยละ 86.25) โดยมขอทมระดบปฏบตมากทสด คอ มการเชอมโยง สาระส�าคญหรอความคดรวบยอดตางๆ อยางมความหมาย รองลงมาคอ ครท�างานรวมกนหรอประสานกนอยางมความสข และมการน�าทรพยากรในทองถน มาจดการเรยนรแบบองครวมหรอบรณาการ 1.4 สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ดานการวดและประเมนผล โดยพจารณาเปนรายขอ พบวา โดยภาพรวมมการปฏบตอยในระดบมาก โดยมขอทมการปฏบตในระดบมากทสด คอ ประเมนผลนกเรยนดวยวธการทหลากหลาย รองลงมา คอประเมนผลดานทกษะและกระบวนการ ประเมนผลอยางตอเนองและเปนระบบ ประเมนผลจากทผเรยนแสดงออกมาจรงๆ 2. ผลการศกษาปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ ของครผสอนชวงชนท 1-2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 พบวา ปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครผสอนชวงชนท 1-2 โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง (รอยละ 87.00) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ขอทมปญหาอยในระดบมากทสด คอ ผเรยนมภาระงานมากเพราะครทกกลมสาระการเรยนรจะมอบหมายงานให รองลงมาคอ ครคนเดยวไมมความช�านาญในเนอหาวชา หรอกลมสาระการเรยนรหลายๆ เรอง 3. ปญหาการสอนของครผสอนชนประถมศกษาปท 1-3 และครผสอนชนประถมศกษาปท 4-6 พบวา ไมแตกตางกนเมอก�าหนดนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 4. ผลการเปรยบเทยบปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครผสอนชวงชนท 1-2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 จ�าแนกตามขนาดของโรงเรยนพบวา 4.1 ปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของโรงเรยนขนาดเลก โรงเรยนขนาดกลาง และโรงเรยนขนาดใหญแตกตางกนเมอก�าหนดนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 4.2 ปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของ

วารสาร... ราชพฤกษ

120

โรงเรยนขนาดเลก โรงเรยนขนาดกลาง เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายคโดยใชวธการของ Scheff? โดยภาพรวม พบวา ไมแตกตางกนเมอก�าหนดนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 4.3 ปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของโรงเรยนขนาดกลาง กบโรงเรยนขนาดใหญ เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายคโดยใชวธการของ Scheffe’ โดยภาพรวม พบวา ไมแตกตางกนเมอก�าหนดนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 4.4 ปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของโรงเรยนขนาดเลก กบโรงเรยนขนาดใหญ เมอทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายคโดยใชวธการของ Scheffe’ โดยภาพรวม พบวา แตกตางกนเมอก�าหนดนยส�าคญทางสถตทระดบ .05

อภปรำยผล จากผลการวจย วจยไดน�ามาอภปรายผล ดงน 1. ผลการศกษาสภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครผสอนชวงชนท 1-2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 พบวา 1.1 สภาพการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครผสอนชวงชนท 1-2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 พบวา ดานการเตรยมการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ มการปฏบตอยในระดบมากทสด ทงนเนองจากดานการเตรยมการและการวางแผนกอนการจดการเรยนการสอนเปนสงทจ�าเปน และมความส�าคญอยางยงในการเตรยมความพรอมของครผสอนกอนทจะท�าการสอน เพราะการเตรยมการสอนทดของครผสอนจะท�าใหการจดการเรยนการสอนประสบผลส�าเรจมากขน ซงสอดคลองกบงานวจยของ สรเสน ทงทอง (2551) ซงไดพฒนาการจดการเรยนการสอนแบบรวมชนในโรงเรยนขนาดเลก ผลการวจยพบวา ครมความคดเหนเกยวกบการเตรยมการจดการเรยนร การจดกจกรรมของนกเรยนอยในระดบมาก และงานวจยของ ส�าอางค ใจการณ (2544) ซงไดส�ารวจความคดเหนของครทมตอการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการตามแนวการปฏรปการเรยนร ผลการวจย พบวา ครมความเหนสงสดในดานการจดท�าแผนการสอนแบบบรณาการ ซงแสดงใหเหนวาครใหความส�าคญในการเตรยมการในการจดการเรยนการสอนโดยมการวเคราะหมาตรฐานสาระการเรยนร จดท�าแผนภาพความคดแตละสาระการเรยนร และพจารณาคดเลอกเนอหาทสามารถน�ามาจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบ บรณาการไดจดท�าเปนหนวยการเรยนร และจดท�าแผนการจดการเรยนร เตรยมสอการเรยนร วสดอปกรณ และวธการในการเรยนร 1.2 ผลการศกษาปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครผสอนชวงชนท 1-2 สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1 พบวา ปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของครผสอนชวงชนท 1-2 โดยภาพรวมมปญหาอยในระดบปานกลาง และเมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ขอทม

ปญหาอยในระดบมากทสด คอ ผเรยนมภาระงานมาก เพราะครทกกลมสาระการเรยนรจะมอบหมายงานให ทงนเนองมาจากภาระงานทมากขน โดยครแตละกลมสาระการเรยนรมอบหมายงานใหนกเรยนท�า ท�าใหนกเรยนสวนหนงท�างานสงครไมทนโดยเฉพาะนกเรยนในกลมออน และกลมปานกลางซงมมากกวากลมเกง ซงกอใหเกดปญหาตามมาในการจดการเรยนการสอน ท�าใหนกเรยนเกดความเบอหนายในการเรยนดวยภาระงานทมากขนจนท�าใหมเจตคตทไมดตอการเรยนการสอนของครตามมาดวย รองลงมาคอ ขอท 1 ครคนเดยวไมมความช�านาญในเนอหาวชา หรอกลมสาระการเรยนรหลายๆ เรอง เนองจากครสอนไมตรงสาขาทเรยนจบมาท�าใหไมช�านาญไมมความรในกลมสาระการเรยนรหมดทกสาระการเรยนร จงท�าใหไมมความช�านาญในการจดการเรยนการสอนสงผลใหผลสมฤทธทางการเรยนต�า สงผลใหไมผานเกณฑการประเมน และขอท 4 ครตองรบภาระการสอนเนอหาวชาหรอกลมสาระการเรยนรทไมช�านาญ เนองจากในโรงเรยนขนาดเลกและโรงเรยนขนาดกลางมครไมครบชน หรอมไมเพยงพอทจะสอนทกสาระการเรยนร ครจงสอนทกกลมสาระการเรยนร ท�าใหครจดกจกรรมไดไมหลากหลายสวนมากจะสอนแบบรรยายแลวใหอานใบความร ท�าใบงาน ท�าใหมปญหาในการจดกจกรรมการเรยนการสอน นกเรยนไดรบความรไดไมเตมทไมสอดคลองกบชวตจรงและน�าความรไปใชประโยชนในชวตประจ�าวนไมไดและท�าใหนกเรยนไมเหนความส�าคญในการเรยนเบอหนายการเรยน 2. ผลการเปรยบเทยบปญหาการสอนของครผสอนชวงชนท 1 และครผสอนชวงชนท 2 โดยภาพรวมไมแตกตางกนเมอก�าหนดนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 ทงนเนองมาจากครผสอนชวงชนท 1-2 เปนครกลมเดยวกน มการเลอนไหลสบเปลยนหมนเวยน กนสอน 3. ผลการเปรยบเทยบปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของระหวางครผสอนชวงชนท 1-2 จ�าแนกตามขนาดโรงเรยน พบวา ปญหาการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการของโรงเรยนขนาดเลก โรงเรยนขนาดกลาง และโรงเรยนขนาดใหญ โดยภาพรวมแตกตางกนเมอก�าหนดนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 เมอเปรยบเทยบระหวางโรงเรยนขนาดเลก โรงเรยนขนาดกลาง และโรงเรยนขนาดใหญ พบวาแตกตางกน ทงน อาจเปนเพราะครผสอนในโรงเรยนขนาดใหญ และโรงเรยนขนาดกลางมโอกาสไดเขาอบรมและเขารบการพฒนาตนเองมากกวาครผสอนในโรงเรยนขนาดเลก เนองจากมบคลากรมาก และมโอกาสไดการแลกเปลยนเรยนรระหวางครในโรงเรยนมากกวาครในโรงเรยนขนาดเลกซงมครนอย และในโรงเรยนขนาดใหญ โรงเรยนขนาดกลาง มงบประมาณในการจดซอจดหาวสด อปกรณสอการเรยนร และแหลงเรยนร มากกวาโรงเรยนขนาดเลก จงมปญหาและอปสรรคนอยกวา และนกเรยนมความพรอมมากกวา

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

121

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะในการน�างานวจยไปใช 1. ควรมการศกษาการพฒนาหลกสตรการสอนบรณาการแบบสอดแทรกขนในโรงเรยนขนาดเลก ทมครคนเดยวสอนหลายวชา ก�าหนดหวเรองตามสภาพและความตองการของนกเรยน ผปกครอง และชมชน โดยก�าหนดหวเรองทสมพนธกนในแตละรายวชา 2. ควรมการพฒนาหลกสตรการสอนบรณาการแบบสหวทยาการขนในโรงเรยนขนาดกลาง และโรงเรยนขนาดใหญ ทมครสอนหลายคนหลายวชาน�ามาหลอมรวมใหเปนเรองเดยวกนตามสภาพและความตองการของนกเรยน ผปกครอง และชมชน

เอกสำรอำงองกรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2544). หลกสตรกำรศกษำ ขนพนฐำน พทธศกรำช 2544. กรงเทพฯ : องคการรบ สงสนคาและพสดภณฑ.ดวงเดอน ออนนวม และทศนา แขมมณ. (2548). กำรจดกำร เรยนรแบบบรณำกำร. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ (พว.).ทศนา แขมมณ. (2547). ศำสตรกำรสอน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทศนา แขมมณ และคณะ. (2548). เมนจำนเดด แผนกำรจดกำร เรยนรคดสรร. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ (พว.).ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2548). แนวกำรจด ท�ำหนวยกำรเรยนรแบบบรณำกำร. กรงเทพฯ : ครสภา.ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2544). หลกสตรกำร ศกษำขนพนฐำน พทธศกรำช 2544. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : วฒนาการพมพ.ส�านกนตกร ส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. (2548). รวมกฎหมำยเพอบรหำรกำรศกษำ. กรงเทพฯ : อกษรไทย.ส�าอางค ใจการณ. (2544). ควำมคดเหนของขำรำชกำรคร สงกด ส�ำนกงำนกำรประถมศกษำ อ�ำเภอปว จงหวดนำน มตอ กำรจดกำรเรยนกำรสอนแบบบรณำกำรตำมแนวปฏรปกำร เรยนร. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ.สรเสน ทงทอง. (2551). กำรพฒนำคณภำพกำรเรยนกำรสอนแบบ รวมชน ในโรงเรยนขนำดเลก ส�ำกดส�ำนกงำนเขตพนท กำรศกษำตำก เขต 1. [ออนไลน]. แหลง ทมา : http://202.143.131.23/Surasen/index. php?name=knowledge&file = readknow [20 พฤศจกายน 2551].

วารสาร... ราชพฤกษ

122

บทคดยอ การวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการแลวน�าเสนอผลดวยการพรรณนาวเคราะหผลการวจย โดยมความมงหมายเพอพฒนาทกษะการเขยนเรยงความ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ดวยกลมรวมมอ ใหมคะแนนเฉลยรอยละ 80 ผรวมวจย หวหนากลมสาระการเรยนรภาษาไทย ครภาษาไทย และกลมเปาหมายทใชในการวจยเปนนกเรยนชนประถม ศกษาปท 4 โรงเรยนบานหนองตาแกว ส�านกงานเขตพนทการศกษานครราชสมาเขต 4 จ�านวน 13 คน ไดมาโดยวธเลอกแบบเจาะจง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลม 2 ประเภท คอ เครองมอทใชในการเรยนการสอน ไดแก แผนการจดการเรยนร จ�านวน 8 แผน และแบบประเมนการเขยนเรยงความ เครองมอทใชในการสะทอนผลการปฏบตการสอน ไดแก แบบสงเกตพฤตกรรมการสอน แบบบนทกประจ�าวนของคร แบบสงเกตพฤตกรรมการเรยนของนกเรยน และแบบสมภาษณนกเรยน สถตทใชไดแก รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน โดย ผลการศกษา พบวา นกเรยนมทกษะการเขยนเรยงความมคะแนนเฉลยรอยละระหวาง 58.80 – 84.61 เพมขนตามเกณฑรอย

ละ 80 เมอพจารณาผลการพฒนาทกษะการเขยนเรยงความของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ดวยกลมรวมมอ ปรากฏวา ความสามารถในการเขยนเรยงความทง 4 วงรอบปฏบตการมคะแนนเฉลยรอยละ 84.61 โดยมความสามารถในการใชภาษาในการเขยนไดสละสลวย และเขยนไดถกตองตามหลกภาษาไทย นอกจากนการเรยนรดวยกระบวนการกลมรวมมอ ชวยท�าใหเกดการเรยนรอยางมความสขและสนกสนานค�ำส�ำคญ : กลมรวมมอ ทกษะการเขยน การวจยปฏบตการ ABSTRACT This research was an action research that aimed to develop Prathomsueksa 4 students’ composition writing skills using collaborative group with a mean score at 80 percent. The research participants consisted of a Thai learning strand head, a Prathomsuksa 5 Thai teacher, and the focus group : 13 Prathomsuksa 4 students of Nong Ta Kaeo School under Naknon

* นสตระดบปรญญาโท สาขาวชาหลกสตรและการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม** อาจารยคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ*** อาจารยคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

การพฒนาทกษะการเขยนเรยงความดวยกลมรวมมอ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท  4Development of Composition Writing Skills Using Collaborative Group

of Prathomsueksa 4  Students

ณฐปรญา ผายพลพฤกษ* Natpriya Phaiphonphruek

รองศาสตราจารยวมลรตน สนทรโรจน** ผชวยศาสตราจารยเดชา จนทคต***

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

123

Ratchasima Educational Service Area Office 4, obtained by using the purposive selecting technique. Two types of the instruments used for collecting data were : 1) the instruments used for learning comprising 8 plans for organization of learning, and an evaluation form on composition writing, and 2) the instruments used for reflecting the teaching performance comprising an observation form on teaching behavior, a teacher’s daily note-taking form, an observation form on the student’s learning behavior, and an interview form with students. Data were analyzed by percentage, mean, and standard deviation and were presented by means of a descriptive analysis. The findings revealed that the students had mean scores on composition writing skills ranging 58.80-84.61 percent increased which met the requirement at 80 percent. The students showed their composition writing abilities in all 4 action spirals with a mean score at 84.61 percent. They also showed their abilities to write their compositions correctly according to the format, the elaborate language, and the principles of the Thai language. With learning by collaborative group process, the students were enthusiastic, knew their own functional roles, and could learn happily with joy.Keywords : Collaborative Group Process, Writing Skills, Action Research

บทน�ำ การเขยนเปนทกษะทส�าคญและจ�าเปนอยางยงทกษะหนงในการตดตอสอสาร โดยเฉพาะในยคของการตดตอสอสารอยางไรพรมแดนในปจจบน จ�าเปนอยางยงทจะตองพฒนาความสามารถในการตดตอสอสารของคนไทย เพอใหกาวทนความเปลยนแปลงขาวสารตางๆ รอบดาน ยงโลกปจจบนมความเจรญกาวหนาอยางรวดเรวเพยงใด การเขยนกยงทวความส�าคญมากขนเพยงนน เพราะการเขยนเปนลายลกษณอกษรเปนประจกษพยานทเชอถอไดดกวาค�าพด และสามารถใชเปนหลกฐานทส�าคญไดดอกดวย นอกจากนการเขยนยงเปนรากฐานทส�าคญยงของการเรยนภาษา และการศกษาเลาเรยนท�าใหนกเรยนประสบความส�าเรจในการเรยนแตละรายวชามากนอยเพยงใด สวนหนงนนยอมขนอยกบความสามารถในการเขยนถายทอดความรสกนกคด ขาวสารและขอมลตางๆของตนเองออกมาเพอสอความหมายและท�าความเขาใจกบผอน ดงนนการเขยนจงเปนสงจ�าเปนและส�าคญอยางยงในการสอสารเพอความเขาใจกบบคคลอน ดงท วฒนะ บญจบ (2541 :128) ไดใหความส�าคญของการเขยนไววา การเขยนท�าใหเกดความร ความคด

ความเขาใจ การเขยนท�าใหเกดอาชพและการพฒนาอาชพ การเขยนท�าใหทราบความตองการของคนในสงคม การเขยนเปนสอท�าใหเกดนนทนาการ การเขยนท�าใหสงคมสงบสข การเขยนเปนเครองมอแสดงภมปญญาของมนษยการเขยนหากยดเปนอาชพกเปนอาชพทไดรบการยกยองมากอาชพหนง การเขยนเปนเครองมอระบายอารมณอยางหนงของมนษย การใชเทคนคและกลวธตางๆ ทถกวธของครจะน�าไปสการพฒนาการเขยนเรยงความและจากการศกษาทฤษฏการสอนและเทคนควธการสอนตางๆ พบวา การเรยนการสอนภาษาไทยดวยการเรยนรแบบกลมรวมมอโดยใชแผนผงความคดเปนการจดกจกรรมการเรยนรทชวยแกปญหาการเขยนเรยงความไดด การเรยนรแบบกลมรวมมอเปนวธการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนใหแกผเรยนไดเรยนรรวมกนเปนกลมเลกๆ แตละกลมประกอบดวย สมาชกทมความรความสามารถทแตกตางกน โดยแตละคนมสวนรวมอยางแทจรงในการเรยนร และในความส�าเรจของกลมทงโดยการแลกเปลยนความคด แบงปนทรพยากรเปนก�าลงใจแกกนและกน คนเกงชวยเหลอคนออน ความส�าเรจของแตละบคคลคอความส�าเรจของกลม เปนกจกรรมทเนนคณธรรม จรยธรรม เสรมสรางประชาธปไตย ฝกฝนทกษะทางสงคมสรางนสยความรบผดชอบ ความรวมมอภายในกลม (วมลรตน สนทรโรจน. 2545 : 51) การจดการเรยนรแบบการสรางแผนผงความคด เปนการเขยนแผนทความคด จดระบบความคด โดยการน�าดนสอมาเขยนบนทกดวยค�า ภาพ สญลกษณ แบบแผรศม ออกรอบๆ ศนยกลางเหมอนกบการแตกแขนงของกงไมโดยใชสสน ใชการวางแผน การตดสนใจ การชวยจ�า การแกปญหาไดทงชวตสวนตวและการงานสามารถพฒนาทกษะการเรยนร ศาสตรและศลปดานตางๆ สามารถชวยคด จ�า บนทก เขาใจเนอหาการน�าเสนอขอมลและชวยแกปญหาไดอยางเปนรปธรรม ท�าใหการเรยนรเปนเรองสนกสนานมชวตชวายงขน (วมลรตน สนทรโรจน. 2545 : 183) ผวจยเหนวาการสอนการเขยนเรยงความ ตองอาศยการใชเทคนคและกลวธตางๆ ทเหมาะสม จากเหตผลและหลกการดงกลาว ผวจยจงไดด�าเนนการน�าการเรยนรดวยกลมรวมมอและแผนผงความคดจดกจกรรมการเรยน โดยใชกระบวนการวจยปฏบตการ คอ 1) ขนการวางแผน (Planning) 2) ขนปฏบตตามแผน (Action) 3) ขนการสงเกต (Observation) 4) ขนสะทอนผลการปฏบต (Reflection) มาใชในการพฒนาทกษะการเขยนเรยงความ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ดวยกลมรวมมอ ผลการวจยนาจะเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนสอนการเขยนเรยงความส�าหรบนกเรยนไดอยางมประสทธภาพตรงตามจดประสงคของหลกสตรกลมสาระการเรยนรภาษาไทย และเปนแนวทางส�าหรบครผสอนภาษาไทยในการพฒนาการจดกจกรรมการเรยนการสอนตอไป

วารสาร... ราชพฤกษ

124

ควำมมงหมำยของกำรวจย เพอพฒนาทกษะการเขยนเรยงความ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ดวยกลมรวมมอใหมคะแนนเฉลยรอยละ 80

วธกำรวจย 1. กลมผรวมวจย ประกอบดวย 1.1 ผวจย คอ นางสาวณฐปรญา ผายพลพฤกษ คร อนดบคศ. 1 โรงเรยนบานหนองตาแกว อ�าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา 1.2 หวหนากลมสาระการเรยนรภาษาไทย คอ นางปทมมา หยหลา ครช�านาญการ โรงเรยนบานหนองตาแกว อ�าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา 1.3 ครผ สอนวชาภาษาไทยชนประถมศกษาปท 5 จ�านวน 1 คน คอ นางสาวจนตนา โหมสนเทยะ พนกงานราชการ โรงเรยนบานหนองตาแกว อ�าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา 2. กลมเปำหมำยทใชในกำรวจย เปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 โรงเรยนบานหนองตาแกว อ�าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ทก�าลงเรยนภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2550 ไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จาก 1 หองเรยน มจ�านวนนกเรยน 13 คน 3. เครองมอทใชในกำรวจย ไดแก 3.1 เครองมอทใชในการปฏบตการวจย ไดแก แผนการจดการเรยนรจ�านวน 8 แผน 3.2 เครองมอทใชสะทอนผลการจดการเรยนรเชงปรมาณ ไดแก 3.2.1 แบบทดสอบการเขยนเรยงความ เปนแบบทดสอบอตนย ใชทดสอบหลงเรยนในแตละแผนทง 8 แผน 3.2.2 แบบประเมนการเขยนเรยงความทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 3.3 เครองมอทใชในการสะทอนผลการปฏบตการสอน มดงน 3.3.1 แบบสงเกตพฤตกรรมการสอนของคร 3.3.2 แบบสงเกตพฤตกรรมการเรยนของนกเรยน 3.3.3 แบบสมภาษณนกเรยน 3.3.4 แบบบนทกประจ�าวนของคร 3.3.5 แบบประเมนพฤตกรรมนกเรยน 4. กำรด�ำเนนกำรวจย การวจยครงนเปนการวจยปฏบตการในชนเรยน แบบกลมรวมมอ ซงผวจยไดน�าหลกวธการวจยปฏบตการ (Action Research) ตามแนวความคดของ เคมมส และแมคเทกการด (Kemmis and McTaggart. 1998 : 169-170) โดยด�าเนนการเปนวงรอบ วงรอบละ 4 ขนตอน ไดแก 4.1 ขนวางแผน (Planning) ผวจยวางแผนปฏบตดงน

4.1.1 ศกษาสภาพปญหาการเรยนการสอนภาษาไทย ชนประถมศกษาปท 4 โดยการสงเกตการเรยนของนกเรยน พรอมทงวเคราะหสภาพปญหา 4.1.2 ศกษาเอกสาร และงานวจยทเกยวของเกยวกบการพฒนาทกษะการเขยนเรยงความในวชาภาษาไทยซงไดแนวทางการจดการเรยนร ดวยแผนผงความคด เพอน�ามาพฒนาการจดกจกรรมการเรยนการสอนและแกปญหาในการวจย 4.1.3 สรางเครองมอทใชในการวจย ประกอบดวย 4.1.3.1 แผนการจดการเรยนรภาษาไทย 4.1.3.2 แบบประเมนการเขยนเรยงความทสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 4.1.3.3 สอและอปกรณ 4.1.3.4 แบบสงเกตพฤตกรรมการสอนของคร 4.1.3.5 แบบสงเกตพฤตกรรมการเรยนของนกเรยน 4.1.3.6 แบบสมภาษณนกเรยน 4.1.3.7 แบบประเมนพฤตกรรมนกเรยน 4.2 ขนปฏบตการ (Action) ผวจยน�าแผนการจดการเรยนรทสรางขนไปใชสอนกบนกเรยนกลมเปาหมายโดยก�าหนดเนอหาในการปฏบต 4 ขนตอนดงน ขนท 1 ด�าเนนการสอน แผนการจดการเรยนรท 1-2 ขนท 2 ด�าเนนการสอน แผนการจดการเรยนรท 3-4 ขนท 3 ด�าเนนการสอน แผนการจดการเรยนรท 5-6 ขนท 4 ด�าเนนการสอน แผนการจดการเรยนรท 7-8 4.3 ขนสงเกต (Observation) ในการสงเกตผวจยสงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขนในขณะด�าเนนการวจยเกยวกบพฤตกรรมการเรยนของนกเรยน 4.4 ขนสะทอนผล (Reflection) น�าขอมลทไดจากการสงเกตการประเมนผล มาวเคราะหสรปรวมกนระหวางผวจยและผรวมวจยเพอหาสาเหตของปญหาและแนวทางในการปรบปรงแผนการสอนในวงจรปฏบตการตอไป

ผลกำรวจย ผลการวจย พบวา ผลการพฒนาทกษะการเขยนเรยงความ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ดวยกลมรวมมอ ตามวงรอบปฏบตการทง 4 วงรอบ นกเรยนมทกษะการเขยนเรยงความมคะแนนเฉลยรอยละอยระหวาง 58.80 – 84.61 เพมขนตามเกณฑรอยละ 80 เมอพจารณาผล การพฒนาทกษะการเขยนเรยงความของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ดวยกลมรวมมอ ปรากฏดงน 1. นกเรยนมความสามารถในการเขยนเรยงความทง 4 วงรอบปฏบตการคดเปนคะแนนเฉลยรอยละ 84.61 นกเรยนความสามารถเขยนเรยงความ ไดถกตองตามรปแบบ มสวนน�า เนอเรอง และสรป มสดสวนเหมาะสม เขยนขยายความจากเรองไดด มระเบยบ ถกตอง สวยงาม เนอหาของเรยงความมความสมบรณ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

125

ใชค�าเชอมหรอผกประโยคไดเหมาะสม เนอเรองสอดคลองกบหวขอเรอง การเลอกใชถอยค�าและขอความมความเหมาะสมกบเรอง การใชภาษาในการเขยน สามารถใชภาษาไดสละสลวย และเขยนไดถกตองตามหลกภาษาไทย 2. นกเรยนมความร ความเข าใจในการเรยนร ด วยกระบวนการกลมรวมมอ สมาชกในกลมใหความชวยเหลอซงกนและกน เหนความส�าคญในการท�างานรวมกลมกน มความกระตอรอรน รบทบาทหนาทของตนเองและเรยนรอยางมความสข สนกสนาน

อภปรำยผล การพฒนาทกษะการเขยนเรยงความ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ดวยกลมรวมมอ เมอครบทง 4 วงรอบแลว ท�าใหนกเรยนมทกษะการเรยนดขน มคะแนนเฉลยรอยละอยระหวาง 58.80 – 84.61 เพมขนตามเกณฑรอยละ 80 โดยมความสามารถในการเขยนเรยงความเพมขนตามล�าดบ และพฤตกรรมการเรยนรดวยกลมรวมมอชวยใหนกเรยน มความกระตอรอรนในการเรยนการท�างานใหส�าเรจ นกเรยนมความรบผดชอบ มความมนใจ มก�าลงใจ มความสนกสนานตอการเรยนเพราะมเพอนชวยคด ชวยท�า กลาแสดงออก กลาแสดงความคดเหน มความสามคคในกลม มระเบยบวนยในการเรยน มความสนกสนานในการเรยน ซงสอดคลองกบผลการวจยเตอนใจ จนดาฤทธ (2548 : 70-71) พบวา การพฒนาทกษะการเรยนรภาษาไทยดานการเขยนกลอนส ชนประถมศกษาปท 3 ดวยกลมรวมมอกนเรยนร ทง 3 วงรอบ มคะแนนจากแบบทดสอบทายวงรอบเฉลย 9.0 คดเปนรอยละ 90.00 และสอดคลองกบผลการวจยของ ยภาภรณ นยมผล (2552 : 86-89) พบวา ผลการพฒนาทกษะการเขยนและการพดเชงวพากษ ดวยกลมรวมมอแบบ Co – op Co-op ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ตามวงรอบปฏบตการทง 6 วงรอบ นกเรยนมทกษะการเขยน และการพดเชงวพากษมคะแนนเฉลยรอยละอยระหวาง 61.11 – 80.17 เพมขนตามเกณฑรอยละ 80 และมความกระตอรอรนในการรวมกจกรรม กลาแสดงออก กลาแสดงความคดเหน รจกบทบาทหนาทของตนเองและเรยนร อยางมความสข ทงนอาจจะเปนผลมาจากการด�าเนนการจดการเรยนรดวยกจกรรมทหลากหลายอยางทวถง และมากทสดโดยจดกจกรรมการเรยนรตามรปแบบของกลมรวมมอกนเรยนร 4 ขนตอน คอ 1) ขนน�าเขาสบทเรยนและทบทวน 2) ขนเสนอบทเรยนใหม 3) ขนสรป และ 4) ขนวดผล รวมถงเปดโอกาสใหผเรยนไดมสวนรวม ทงดานรางกาย อารมณสงคม และสตปญญา จงท�าใหนกเรยนเกดความสนใจ กระตอรอรนในการท�างาน และสนกสนานกบการเรยน สามารถเขาใจเรองทเรยนไดงาย และชดเจนขน เพราะนกเรยนเปนผลงมอกระท�ากจกรรมตางๆ ดวยตนเอง สอดคลองกบแนวคดของ ทศนา แขมมณ (2545 : 237) ทไดสรปไววา ควรจดการเรยนการสอนทใหผเรยนมโอกาสเขารวมในกจกรรมการเรยนการ

สอนอยางทวถง และมากทสดเทาทจะท�าได การทผเรยนมบทบาทเปนผกระท�า รบผดชอบตอการเรยนรของตนเอง จะท�าใหผเรยนเกดความพรอมและมความกระตอรอรนทจะเรยน เรยนอยางมชวตชวา ผเรยนมปฏสมพนธกนระหวางเพอนและคร นอกจากนการวดประเมนผลทผวจยใชการประเมนใหคะแนนนกเรยนโดยใชแบบประเมนแบบ รบรคสกอรทเนนการประเมนตามสภาพจรงในการพฒนาทกษะการเขยนเรยงความ การสงเกตพฤตกรรมในการเรยน และการตรวจผลงานนกเรยน ท�าใหทราบพฤตกรรมทตอบสนองตอกจกรรมการเรยนการสอนทครจดให และผลจากการใชเทคนคในการเกบรวบรวมขอมล คอแบบสงเกตพฤตกรรมการสอนของคร แบบสงเกตพฤตกรรมการเรยนของนกเรยน และการสมภาษณนกเรยนแบบไมมโครงสรางโดยการบนทกวดโอเทป ท�าใหครผสอนมองเหนขอบกพรอง ตวครผสอน จดออน ขอด ขอเสย ในการจดการจดการเรยนการสอน สามารถท�าการปรบปรงแกไขไดทนทและใหเหมาะสมกบผเรยน ดงนนการพฒนาทกษะการเขยนเรยงความ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ดวยกลมรวมมอ นกเรยนมพฒนาการดานทกษะการเขยนเพมขน และมคะแนนรวมเฉลยจากแบบประเมนการเขยน สง ขนเรอยๆ แสดงใหเหนวาแผนการจดกจกรรมการเรยนร สามารถท�าใหนกเรยนมพฒนาการดานการเขยนดวยกลมรวมมอเพมขนได ท�าใหนกเรยนทเรยนออนมความรสกภาคภมใจ ในตนเอง และกลาแสดงออก นกเรยนกลาแสดงความคดเหนแลกเปลยนความรกนมากขน มความคนเคยกน สามคค ชวยเหลอกน สนใจเพอน ท�าใหนกเรยนมคณลกษณะทพงประสงคไดแก การสรางองคความร และการตรวจสอบความรดวยนกเรยนชอบและพอใจการท�างานกลม มความรบผดชอบรวมกน รวมถงการมทศนคตทดตอการเรยนวชาภาษาไทยดวย

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในกำรจดกจกรรมกำรเรยนร 1.1 ครผ สอนตองท�าการปฐมนเทศผรวมวจยและนกเรยนใหเกดความร ความเขาใจในขนตอนการจดกจกรรมการเรยนการสอน และบทบาทหนาทของตนเอง เพอปฏบตใหถกตอง 1.2 การจดกจกรรมการเรยนการสอนดวยแผนทความคดเปนกจกรรมการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส�าคญ เปดโอกาสใหนกเรยนท�ากจกรรมดวยตนเอง นกเรยนตองใชความคด และความสามารถของตนเอง ครผสอนควรศกษาเดกรายกรณ เพอรถงขอแตกตางระหวางบคคล ผเรยนแตละคนแตละกลมอาจใชเวลาในการเรยนรแตกตางกน ดงนนครตองคอยตดตาม กระตน เสรมแรง ใหก�าลงใจ สอดแทรกคณธรรมจรยธรรมเพอใชในการปฏบตกจกรรมรวมกบผอนแกผเรยน และคอยสงเกตพฤตกรรมอยางตอเนอง 1.3 ครผสอนควรยดหยนเวลาในการท�างานใหนกเรยนไดท�าอยางเตมทนอกเหนอในเวลาเรยน เพราะกจกรรมการเรยนการสอนดวยแผนผงความคดเปนกจกรรมการเรยนการสอนทตองให

วารสาร... ราชพฤกษ

126

นกเรยนไดแสวงหาความรและสรางสรรคงานของตนเองอยางเตมศกยภาพ และมความสขในการท�างาน 1.4 การจดกจกรรมการเรยนการสอน ครผสอนควรใชกจกรรมและสอ/แหลงเรยนรทเปนของจรงพบเหนในชวตประจ�าวน เปนสอทหางาย และเปนสอทมอยตามสภาพจรง เนอหาทน�ามาจดกจกรรมการเรยนร ควรเปนเรองทใกลตวนกเรยน เปนเรองทนกเรยนพบเหนในชวตประจ�าวน และควรค�านงถงความยากงายของภาษา วย และความสนใจของผเรยนประกอบดวย 1.5 ครผ สอนควรมความรอบคอบในการสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนแตละกจกรรม และบนทกพฤตกรรมตางๆ ของผเรยนอยางละเอยด เพอน�าไปใชเปนขอมลในการวเคราะห เพอน�าไปปรบปรงแผน การจดการเรยนรในครงตอไป 2. ขอเสนอแนะในกำรวจยในครงตอไป 2.1 ควรมการศกษาเกยวกบระดบความสามารถในการเขยนเรยงความในทกระดบชน เพอเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอนเขยนเรยงความ ใหเหมาะสมกบระดบความสามารถของนกเรยน 2.2 ควรมการพฒนาการจดกจกรรมการเรยนรภาษาไทย ดวยกลมรวมมอ ในวชาอน เพอศกษาผลทเกดขน ทงทางผลสมฤทธทางการเรยน และพฒนาทางดานอารมณ สงคม ความรสก และคณลกษณะอนพงประสงค

เอกสำรอำงองเตอนใจ จนดาฤทธ. (2548). กำรพฒนำทกษะกำรเรยนรภำษำไทย ดำนกำรเขยนกลอนส ชนประถมศกษำ ปท 3 ดวยกลม รวมมอกนเรยนร. การศกษาคนควาอสระ การศกษามหา บณฑต สาขาหลกสตรและการสอน มหาวทยาลย มหาสารคาม. ทศนา แขมมณ. (2545). ศำสตรกำรสอน. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ยภาภรณ นยมพล. (2552). กำรพฒนำทกษะกำรเขยนและกำร พดเชงวพำกษของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 2 ดวยกลม รวมมอ. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาหลกสตร และการสอน มหาวทยาลยมหาสารคาม. วฒนะ บญจบ. (2541). ศำสตรแหงกำรใชภำษำ. กรงเทพฯ : กองวรรณกรรมและประวตศาสตร กรมศลปากร. วมลรตน สนทรโรจน. (2545). พฒนำกำรเรยนกำรสอน เอกสำร ประกอบกำรสอนวชำ 0506703. ภาควชาหลกสตรและ การสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. Kemmis, S. and R. McTaggart. (1998). The action research planner. AUS Victoria : Deakin University.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

127

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอจดท�าฐานขอมลดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรส�าหรบท�าแผนทเพอตดตามสภาพน�าในแปลงนาเขตสงน�าท 1-7 ทายอางเกบน�าหวยซบประด โดยเปรยบเทยบคาความตองการใชน�าของขาวนาป 2552 กบคาสภาพน�าในแปลงนา (Field Wetness : FW) ผลการวจยท�าใหไดฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการตดตามสภาพน�าในแปลงนา จ�านวน 17 ชนขอมล เมอท�าการวเคราะหตดตามสภาพน�าในแปลงนาของเขตสงน�า จ�านวน 7 เขต ในพนทบรเวณทายอางเกบน�าหวยซบประด โดยเปรยบเทยบคาความตองการใชน�ารายสปดาหของขาวนาป 2552 กบคาสภาพน�าในแปลงนา จ�านวน 18 สปดาห พบวาเขตสงน�าทประสบปญหาการขาดแคลนน�ามากทสด คอ เขตสงน�าท 7 และเปนเขตทมระยะทางการสงน�าไกลมากทสด จงเลอกเปนพนทศกษาตดตามสภาพน�ารายแปลงนาทงหมดจ�านวน 134 แปลง ผลการศกษาพบวาในเขตสงน�าท 7 มปญหาการขาดแคลนน�าส�าหรบขาว จ�านวน 5 สปดาห คอ สปดาหท 1 2 5 12 และ สปดาหท 17 สปดาหท 5 เปนสปดาหทมจ�านวนแปลงนาขาดแคลนน�าในเกณฑระดบแหงมาก (FW1) สงกวาทกสปดาห รองลงมา คอ สปดาหท 17 และ

การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอท�าแผนทและตดตามสภาพน�าในแปลงนาของอางเกบน�าหวยซบประด ต�าบลมตรภาพ อ�าเภอสคว จงหวดนครราชสมา

GIS APPLICATION FOR MAP FIELD WETNESS MONITORING OF HUAI SUB PRADOO RESERVIOR TAMBON MITTRAPHAP,  AMPHOE SIKHIO, 

CHANGWAT NAKHON RATCHASIMAสมศกด ทาบโลกา *Somsak Thabloga

รองศาสตราจารย.ดร.วเชยร ฝอยพกล **ผชวยศาสตราจารยรตนา รจรกล ***

สปดาหท 2 แผนทแสดงผลการวเคราะหเปรยบเทยบสภาพน�ารายแปลงนากบความตองการใชน�ารายสปดาหของขาวนาป ท�าใหทราบต�าแหนงแปลงขาวนาปจ�าแนกตามสภาพความตองการใชน�าของขาวนาปเปนรายสปดาหชวยใหการจดสรรน�าไปยงแปลงนาไดเหมาะสมมประสทธภาพมากขนค�ำส�ำคญ : ระบบสารสนเทศภมศาสตร การตดตามสภาพน�าระดบ แปลงนา

ABSTRACT The purposes of this study were making Geographic Information System (GIS) database for field wetness monitoring in Huai Sub Pradoo reservoir’s irrigated zone 1-7. The study compared the demand of in-season rice field’s water using in year 2009 with 18 week’s Field Wetness (FW). The results of this research were 17 layers of GIS database for field wetness monitoring in farm plot. When analyze wetness in 7 irrigated zones in Huai

* นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาระบบสารสนเทศภมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ*** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

วารสาร... ราชพฤกษ

128

Sub Pradoo reservoir area by compare 18 weeks of the demand of in-season rice field’s water using per week with Field Wetness found that irrigated zone 7 was the most lack of water. The irrigated zone 7 is the farthest irrigated area then it chosen to be the study area for field wetness monitoring in each farm plot. There were 134 farm plots in this zone. The result of study found that in irrigated zone 7 had 5 weeks that lack of water for plant rice that were first, second, fifth, twelfth and seventeenth week. The week that had the highest farm plots of water lacking (FW=1) was the fifth week (124 farm plots). The secondly was the seventeenth week (119 farm plots) and the third was the second week (118 farm plots). The map of comparing and analyzing field wetness in each farm plot with the demand of in-season rice field’s water using per week show the position of in-season rice fields classified by the demand of in-season rice field’s water using per week. It could use for more suitable and efficiency watering allocate to each farm plot.Keywords: Geographic Information System (GIS) Field Wetness Monitoring

บทน�ำ ตงแตพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว ไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเปลยนชอ กรมทดน�า เปน กรมชลประทาน เมอวนท 21 มนาคม 2476 โดยใหมหนาทรบผดชอบงานการขดคลอง การทดน�า การสงน�า และการสบน�าชวยเหลอพนทเพาะปลกอยางทวถงทงประเทศมาจนถงปจจบนน กรมชลประทานไดด�าเนนการพฒนาแหลงน�า ไดแก การกอสรางอางเกบน�าขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาดเลก ฝาย ประตระบายน�า และเขอนทดน�า-ระบายน�าเพอทดน�าในคลองธรรมชาต รวมถงการตดตงสถานสบน�าดวยไฟฟา ขดลอกหนองน�า สระน�า คนกนน�า พนงกนน�า ระบบสงน�า-ระบายน�า และอนๆ ทเกยวของกบการจดการน�าเพอการเกษตรมาอยางตอเนองเปนระยะเวลาทยาวนาน ท�าใหมขอมลเชงพนทหลายรปแบบ หลายมาตรฐานขาดระบบทจะน�ามาเชอมโยงใหเกดประสทธภาพตอการบรหารจดการน�าใหเกดประโยชนสงสดในขณะทจ�านวนประชากรเพมมากขน มการขยายพนทเพาะปลก และเกดกจกรรมทตองใชน�าปรมาณมากขนอยางรวดเรวจนปรมาณน�าไมสอดคลองกบความตองการ หากไมมการวางแผนการใชน�าหรอบรหารจดการน�าใหเกดประสทธภาพแลว อาจจะท�าใหเกดการขาดแคลนน�า หรอน�าทวม และเกดผลกระทบหลายอยางตามมา การน�าระบบสารสนเทศภมสาสตร (Geographic Information

System :GIS) มาใชในการเกบรวบรวมขอมล จดท�าฐานขอมลทสะดวกตอการสบคน การวเคราะหและการแสดงผลเปนตาราง และแผนทส�าหรบตดตามสภาพน�าในแปลงนาของอางเกบน�าหวยซบประด ต�าบลมตรภาพ อ�าเภอสคว จงหวดนครราชสมาจะชวยใหการบรหารจดการน�าส�าหรบการเกษตรมประสทธภาพมากขน

วตถประสงค 1. เพอจดท�าฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร เกยวกบระบบสงน�า ระบายน�า ระบบคนคน�า พรอมอาคารประกอบ และสมาชกผใชน�าชลประทานของอางเกบน�าหวยซบประด อ�าเภอ สคว จงหวดนครราชสมา 2. เพอประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรในการตดตามสภาพน�าในแปลงนาเขตสงน�าท 1-7 ทายอางเกบน�าหวยซบประด และเปรยบเทยบคาความตองการใชน�าของขาวนาป 2552 กบคาสภาพน�าในแปลงนา (Field Wetness : FW) จ�านวน 18 สปดาห กรอบแนวคดในกำรวจย การวจยไดก�าหนดกรอบแนวความคดในการวจย โดยจดท�าฐานขอมลดานการชลประทานม เขตการปกครอง เสนทางคมนาคม การใชประโยชนทดนปจจบน คลองสงน�าสายใหญ คลองสงน�าสายซอย คลองสงน�าสายแยกซอย คสงน�า คลองระบายน�าธรรมชาต พนทชลประทาน ทตงโครงการชลประทาน พนทอางเกบน�า สถานวดน�าฝน อาคารประกอบในระบบชลประทาน แปลงกรรมสทธ เขตสงน�า 1-7 กลมผใชน�าฯ และตดตามสภาพน�าในแปลงนาเขตสงน�าท 1-7 ของอางเกบน�าหวยซบประด โดยการเปรยบเทยบคาความตองการใชน�าของขาวนาป 2552 กบคาสภาพน�าในแปลงนาเขตสงน�าท 1-7 จ�านวน 18 สปดาห แลวเลอกเขตสงน�าทมปญหาจ�านวนแปลงนาทประสบปญหาเรองน�ามากทสดเพอศกษาปญหาในระดบแปลงนา

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกรและกลมตวอยำง ประชากรในการศกษาครงน คอ แปลงนาในพนทชลประทานทายอางเกบน�าหวยซบประด แบงเปนเขตสงน�าท 1-7 พนท 13,401 ไร จ�านวน 1,276 แปลง อยในพนทบางสวนของอ�าเภอสคว และอ�าเภอสงเนน รวม 4 ต�าบล 14 หมบาน เลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงคอเขตสงน�าทมปญหาจ�านวนแปลงนาทประสบปญหาเรองน�ามากทสด เพอศกษาปญหาในระดบแปลงนา 2. ระยะเวลำในกำรศกษำชวงเวลาทศกษาขอมลการใชน�าเพอการปลกขาวนาปอยระหวางวนท 4 กรกฎาคม ถง 7 พฤศจกายน พ.ศ. 2552 จ�านวน 18 สปดาห 3. เครองมอทใชในกำรวจย 3.1 เครองมอก�าหนดพกดต�าแหนงบนพนโลก (GPS) เพอเกบขอมลต�าแหนงอาคารชลประทาน แนวคลองสงน�า

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

129

3.2 โปรแกรม Microsoft Office Excel 2003 เพอเกบและวเคราะหขอมลเชงบรรยายในการเสนอผลเปนตารางและแผนภม 3.3 โปรแกรมERDAS IMAGINE version 8.5 ส�าหรบปรบแกพกดทางภมศาสตร 3.4 แบบบนทกขอมลสภาพน�าในแปลงนาทสมภาษณจากเกษตรกร 3.5 โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร ArcGIS ส�าหรบใชในการรวบรวมจดการ จดเกบและวเคราะหขอมลจากฐานขอมลเชงพนทและฐานขอมลเชงบรรยาย

4. วธกำรเกบรวบรวมขอมล ขอมลทเกยวของกบการวจยครงนแบงออกเปน 2 ประเภท มดงน 4.1. ขอมลเชงพนท ประกอบดวยขอมลปฐมภม ไดแก ขอมลระบบสงน�า-ระบายน�า คนคน�า และอาคารประกอบ จากการส�ารวจภาคสนาม ดวยเครอง GPS เพอบนทกต�าแหนงพกดทางภมศาสตร สวนขอมลทตยภมน�ามาจากโครงการชลประทานนครราชสมา ไดแกขอมลขอบเขตการปกครอง ขอมลทรพยากรน�า แหลงน�าผวดน ขอมลการใชประโยชนทดน ขอมลเสนทางคมนาคม ขอมลเสนชนความสง ชนละ 2 เมตร ขอมลพนชลประทานเขตสงน�า คลองสงน�า คสงน�า อาคารประกอบ และ ขอมลแปลงกรรมสทธทดนซงคดลอกระวางทดนจากส�านกงานทดนอ�าเภอ 4.2 ขอมลเชงบรรยาย คอ ขอมลทรวบรวมจากการส�ารวจภาคสนาม ประกอบดวย ขอมลแบบสอบถามเกษตรกร ขอมลจากการส�ารวจแปลงกรรมสทธทดน และขอมลสภาพน�าในแปลงของเกษตรกร เขตพนทสงน�าท 1-7 อางเกบน�าหวยซบประด 5. กำรสรำงฐำนขอมล 5.1 การสรางฐานขอมลเชงพนท ด�าเนนการโดย น�าเขาขอมลภาพถายทางอากาศส เพอใชเปนแผนทฐาน (Base map) ท�าการปรบแกความคลาดเคลอนเชงเรขาคณต (Geometric Correction) น�าเขาขอมลแผนททเปนขอมลทตยภม ท�าการแปลงระบบพกดภมศาสตรและโซนของขอมลแผนทตางๆ ทน�าเขา ใหคาพกดในภาพเปนระบบพกด WGS 1984 UTM Zone 47N เพมชนขอมลเชงพนท โดยการแปลและตความจากภาพถายทางอากาศส 2545 ของกรมพฒนาทดน ซงเปนแผนทฐาน (Base map) ดวยเครองมอในโปรแกรม ArcGIS โดยชนขอมลทสรางขนจะอยในรปแบบ Shape File (*.shp) น�าขอมลระบบสงน�า ระบายน�า คน�า และอาคารประกอบ จากการส�ารวจภาคสนามดวยเครอง GPS ถายโอนเขาสระบบคอมพวเตอรดวยโปรแกรม DNR Garmin แลวก�าหนดโคด (Code) หรอรหส (ID) ใหกบขอมลเชงพนท (Spatial Data) เพอทจะน�าโคด หรอรหส เชอมโยงกบฐานขอมลเชงบรรยาย (Attribution Data) 5.2 การสรางฐานขอมลเชงบรรยาย (Attribute

Data) ท�าการตรวจสอบความถกตองของขอมล การออกแบบโครงสรางฐานขอมลเชงสมพนธ แลวน�าเขาขอมลเชงบรรยายทไดจากการเกบรวบรวมขอมลทกรายการ 6. กำรวเครำะหขอมล 6.1 การตดตามสภาพน�าในแปลงนา เขตสงน�าท 1-7 เปนการแปลผลคาสภาพน�าในแปลงนา โดยใชเกณฑในการแปลผลของภราดา มอ�าพล. (2542 : 105) จ�าแนกระดบน�าในแปลงนาดงน FW 0 = NO CROP ไมมการเพาะปลกพช FW 1 = VERY DRY แหงมาก 0-40 มม.FW 2 = DRY แหง 41-60 มม.FW 3 = NORMAL ปกต 61-100 มม.FW 4 = WET เปยก 101-120 มม.FW 5 = VERY WET เปยกมาก > 120 มม. 6.2 ปรมาณความตองการใชน�าของขาวนาป 2552 ไดแก ปรมาณน�าเตรยมแปลงตกกลา ปรมาณน�าเตรยมแปลงปลกขาว ปรมาณน�าฝนตกรายวน ปรมาณน�ารวซมลงดน ปรมาณการใชน�าของพชอางอง (ETo) วเคราะหขอมล โดยวธ RID-Penman Montieth และสมประสทธการใชน�าของขาวนาป (Kc) (บญสม ชลพทกษวงศ. 2547 : 10) ค�านวณจากสมการ ดงน Etc = ETo x Kc เมอ ETc = ปรมาณการใชน�าของพชทตองการทราบ หนวยเปน มลลเมตร ETo = ปรมาณการใชน�าของพชมาตรฐานค�านวณไดจากสตร หนวยเปน มลลเมตร Kc = สมประสทธการใชน�าของพชชนดดงกลาว

สรปผลกำรวจย 1. การจดท�าฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร จ�านวน 17 ชนขอมล ประกอบดวยขอมลเขตการปกครอง เสนชนความสง เสนทางคมนาคม การใชประโยชนทดน คลองสงน�าสายใหญ คลองสงน�าสายซอย คลองสงน�าสายแยกซอยและคน�า คลองระบายน�าธรรมชาต พนทชลประทาน ทตงโครงการชลประทาน พนทอางเกบน�า สถานวดน�าฝน อาคารประกอบในระบบชลประทาน แปลงกรรมสทธ ขอบเขตสงน�าในพนทชลประทานและกลมผใชน�า 2. การตดตามสภาพน�าในแปลงนาเขตสงน�าท 1-7 ของอางเกบน�าหวยซบประด โดยการเปรยบเทยบคาความตองการใชน�าของขาวนาป 2552 กบคาสภาพน�าในแปลงนาเขตสงน�าท 1-7 จ�านวน 18 สปดาห สรปผลไดดงน 2.1 การเปรยบเทยบเกณฑทก�าหนดในการศกษากบคาสภาพน�าในแปลงนาเขตสงน�าท 1-7 พบวาในเขตสงน�าท 7 มปญหาการขาดแคลนน�ามากทสดอยในเกณฑระดบแหงมาก (0 - 40 ม.ม.) จ�านวน 4 สปดาห คอ สปดาหท 1 2 5 และสปดาหท 7 สามารถน�าเสนอผลเปนแผนทและกราฟเปนรายสปดาหไดดงตวอยาง สปดาห

วารสาร... ราชพฤกษ

130

ท 1ใน ภาพท 1 และ 2

ภาพท 1 แผนทแสดงการตดตามสภาพน�าในแปลงนา ของเขตสงน�าท 1-7 สปดาหท 1 อางเกบน�าหวยซบประด

ภาพท 2 กราฟแสดงการเปรยบเทยบคาความตองการใชน�าของขาวนาป 2552 กบคาการตดตามสภาพน�าในแปลงนา ของเขตสงน�าท 1-7 สปดาหท 1

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

131

2.2 การเปรยบเทยบคาความตองการใชน�าของขาวนาป 2552 เขตสงน�าท 1-7 ระหวางคาจากการค�านวณกบคาสภาพน�าในแปลงนา พบวา เขตสงน�าท 7 มปญหาการขาดแคลนน�ามากทสด โดยมคาสภาพน�าในแปลงนานอยกวาการค�านวณ 5 สปดาห ไดแก สปดาหท 1 2 5 12 และสปดาหท 17 ตามภาพท 3

ภาพท 3 กราฟเปรยบเทยบคาความตองการใชน�าของขาวนาป 2552 กบคาการตดตามสภาพน�าในแปลงนา เขตสงน�าท 7 จ�านวน 18 สปดาห

2.3 ผลการวเคราะหระยะทางรศมของเขตสงน�าจากอางเกบน�า (BUFFER) กบปญหาการขาดแคลนน�า พบวาเขตสงน�าท 7 ซงเปนเขตทอยหางไกลทสด มปญหามากทสดแสดงวาระยะทางการสงน�าเปนปจจยส�าคญทท�าใหเกดปญหาการขาดแคลนน�า 2.4 ผลการวเคราะหสภาพน�ารายแปลงในเขตสงน�าท 7 พบวา สปดาหท 2 มจ�านวนแปลงนาและพนททมคา FW นอยกวาการค�านวณ มากทสด คอ จ�านวน 134 แปลง รวม พนทจ�านวน 1,577 ไร ดงแสดงในภาพท 4

ภาพท 4 แผนทแสดงคา FW รายแปลงของพนทเขตสงน�าท 7 สปดาหท 2 อางเกบน�าหวยซบประด

วารสาร... ราชพฤกษ

132

2.5 การวเคราะหระดบความวกฤตการขาดแคลนน�ารายแปลงเฉพาะแปลงนาทมคา FW นอยกวาการค�านวณ ของเขตสงน�าท 7 โดยแบงเปน 5 ระดบ พบวาไดจ�านวนแปลงนาและพนททมจ�านวนมากทสดแตละระดบ มดงน 1) ขาดแคลนมากทสด คอ สปดาหท 12 มจ�านวน 13 แปลง พนท 208 ไร 2) ขาดแคลนมาก คอ สปดาหท 2 มจ�านวน 32 แปลง พนท 368 ไร 3) ขาดแคลนปานกลาง คอ สปดาหท 5 มจ�านวน 118 แปลง พนท 1,199 ไร 4) ขาดแคลนนอย คอ สปดาหท 1 มจ�านวน 89 แปลง พนท 720 ไร 5) ขาดแคลนนอยมาก คอ สปดาหท 17 มจ�านวน 66 แปลง พนท 765 ไร

ภาพท 5 แผนทแสดงการขาดแคลนน�ารายแปลงเฉพาะคา FW นอยกวาการค�านวณของพนทเขตสงน�าท 7 สปดาหท 12

อภปรำยผล 1. จากการจดท�าฐานขอมล GIS ดานการชลประทานของอางเกบน�าหวยซบประด เปนแผนทแสดงชนขอมลไดจ�านวน 17 ชนขอมล มเขตการปกครอง เสนชนขอมล เสนทางคมนาคม การใชประโยชนทดนปจจบน คลองสงน�าสายใหญ คลองสงน�าสายซอย คลองสงน�าสายแยกซอย คสงน�า คลองระบายน�าธรรมชาต พนทชลประทาน ทตงโครงการชลประทาน พนทอางเกบน�า สถานวดน�าฝน อาคารประกอบในระบบชลประทาน แปลงกรรมสทธ เขตสงน�า1-7 กลมผใชน�าฯ ท�าใหมการจดเกบขอมลดานการชลประทานและอนๆ ทเกยวของไดอยางเปนระบบ สะดวกรวดเรว และงายตอการสบคนขอมลทตองการ ขอมลทไดมการตรวจสอบคาพกดทางภมศาสตรบนพนโลกจรงจากการจดเกบในภาคสนาม ท�าใหมความถกตองของขอมลมากขน ซงผลทไดนสอดคลองกบงานวจย

ของ สมเกยรต สสนอง (2542 : บทคดยอ) ซงพบวาขอมลในการบรหารจดการทรพยากรน�าและขอมลทน�ามาใชในปฏบตงานสวนใหญเปนขอมลทางพนทในรปแผนท นอกจากน ยงมขอมลทวไปทอยในรปของขอความทมความสมพนธกบแผนทซงการเกบขอมลจะกระจดกระจาย มความซ�าซอนของขอมลและประมวลผลขอมลสวนใหญท�าดวยมอ ท�าใหคนขอมลไดลาชา สนเปลองเวลาบคลากร ท�าใหการปฏบตงานในขนตอนตอไปลาชาไมทนตอเหตการณ ควรมการน�าระบบสารสนเทศภมศาสตรมาใชเพอแกไขปญหา ในดานการจดสรรน�า การบรหารใชน�าในอางเกบน�า การวางแผนโครงการชลประทานและการปองกนน�าเคม 2. จากการวเคราะหตดตามสภาพน�าในแปลงนาเขตสงน�าท 1-7 โดยเปรยบเทยบคาความตองการใชน�าของขาวนาป 2552 กบคาสภาพน�าในแปลงนา จ�านวน 18 สปดาห พบวาโดยสวนใหญ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

133

คาระดบน�าในแปลงนามคามากกวาการค�านวณตามทฤษฎ แตพบวา พนทเขตสงน�าท 7 มคาระดบน�าในแปลงนาอยในระดบแหงมาก FW1 (0-40 ม.ม.) อย 4 สปดาห ดงนนจงเลอกพนทรายแปลงของเขตสงน�าท 7 เฉพาะพนทปลกขาวจ�านวน 134 แปลง มาท�าการวเคราะหสภาพน�าในแปลงนาเพอจะไดด�าเนนการแกไขปญหาโดยปรบแผนการสงน�าเปนรายสปดาห กอนเกดความเสยหายแกนาขาว ผลการจดท�าเปนแผนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรตดตามสภาพน�าในแปลงนาเปนรายแปลง แลวน�าขอมลมาจดชวงชนตามล�าดบความวกฤตการขาดแคลนน�าเปน 5 ระดบ ท�าใหไดจ�านวนแปลงและพนทมากทสดของแตละชวงระดบ เปนรายสปดาห จงสามารถจดล�าดบกอนหลงในการพจารณาสงน�าเขาไปชวยเหลอแปลงนาทตนขาวจะเกดความเสยหายหรอท�าใหผลผลตตกต�าไดทนเวลา ตรงความตองการของเกษตรกร ท�าใหผบรหาร ผรบผดชอบโครงการหรอคณะกรรมการบรหารสมาคมผใชน�าฯ อางเกบน�าหวยซบประด มขอมลในการตดสนใจพจารณาวางแผน ปรบแผนการสงน�าเพมหรอลดปรมาณน�าลงใหกบแปลงนาขาวทประสบปญหาไดตรงตามความเปนจรงในพนท ยงผลใหมการใชน�าชลประทานอยางประหยดคมคาและมประสทธภาพมากยงขน และสามารถน�าวธการวเคราะหสภาพน�าเปนรายแปลงดวยวธการเชนเดยวกบพนทเขตสงน�าท 7 ไปใชกบพนทอนๆ ได ซงผลทไดสามารถน�าไปใชในการแกไขปญหาทพบจากผลงานวจยของ ชชชม ชมประดษฐ (2542 : บทคดยอ) ทพบวามการศกษาและความรเกยวกบการควบคมน�าในระดบแปลงนานอยมาก ทงทการควบคมน�าเปนปจจยส�าคญตอผลผลตในแปลงนา และเปนสงทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว สอดคลองกบงานวจยของ บญสม ชลพทกษวงศ (2547 : บทคดยอ) วาการน�าระบบสารสนเทศเพอการจดการมาประยกตใชมศกยภาพท�าใหการจดสรรน�าชลประทานมประสทธภาพสงขน เนองจากสามารถจดสรรน�าใหไดตรงตามความตองการ และสอดคลองกบงานวจยของ สรช ธนศลป (2543 : บทคดยอ) ทพบวาสภาพการสงน�าทไดรบการตดตามในพนทในโครงการจากผลการวเคราะหโดยโปรแกรม NAGA แสดงใหทราบถงสภาพการสงน�าในคลองสงน�า และการรบน�าของพนทตางๆ ไดในเวลารวดเรว ทงสภาพการณปจจบนและการวเคราะหชวงเวลาทผานมาแลวในรอบ 1 สปดาห 1 เดอน หรอตลอดฤดกาลทไดจดสรรน�า ซงผจดการโครงการสามารถใชเปนขอมลในการปรบเปลยนการสงน�าไดทนกบเหตการณทเกดขน รวมทงพฒนาปรบปรงการจดสงน�าใหมประสทธภาพมากยงขน

ขอเสนอแนะส�ำหรบกำรวจยครงตอไป 1. ควรมการสอบเทยบอาคารชลประทานควบคมหลก (Key Structure Calibration) ทเปนจดแบงน�าระหวางเขตสงน�า 7 เขต เพอค�านวณหาปรมาณน�าไหลผานอาคารชลประทานควบคมหลก

เปรยบเทยบกบแผนการสงน�า โดยจะตองเกบขอมลการสงน�ารายวนผานอาคารควบคมหลกอยางสม�าเสมอ เพอหาคาประสทธภาพการชลประทานตอไป 2. ควรท�าการประเมนผลการสงน�าดวยคาดชนแสดงผลการสงน�า (Water Delivery Performance Indicator) เปนการเปรยบเทยบระหวางอตราการสงน�าจรง (Actual Discharge) กบ อตราการสงน�าตามเปาหมาย (Target Discharge) เรยกวาคา Delivery Performance Ratio ; DPR เปนดชนเปรยบเทยบผลการสงน�ากบแผนทวางไว และน�าคา DPR มาเปรยบเทยบกบขอมลเชงพนทในระบบสารสนเทศภมศาสตร เปนรายสปดาห ท�าใหผบรหารโครงการทราบความเหมาะสมของปรมาณน�าชลประทานทสงไปใหกบพนท 3. ควรพฒนาโปรแกรมการค�านวณการใชน�าของอางเกบน�า ROS ของกรมชลประทานใหเชอมโยงกบขอมลคาสภาพน�าในแปลงนา (FW) แลวแสดงผลเชงพนทรวมกบโปรแกรม ArcGIS เปนแผนทการใชทดนรายแปลง รายสปดาห เพอความรวดเรวและมความถกตองในการจดสรรน�าในเขตพนทชลประทาน 4. ในการศกษาเพมเตมหรอการน�าไปศกษากบพนทอน ควรจะตองมการตรวจสอบขอมลทเกบไดจากแบบสอบถามขอมลเกษตรกรเปนรายแปลง โดยจะตองท�าความเขาใจและขอความรวมมอกบเกษตรกรเกยวกบการเกบคาสภาพน�าในแปลงนาเปนรายสปดาห มการนดประชมเกษตรกรแตละเขตสงน�าเปนระยะๆ อยางตอเนอง โดยมเจาหนาทออกไปสมตรวจสอบขอมลในพนท เพอใหไดขอมลทมความผดพลาดนอยทสด และควรเลอกพนททมกลมผใชน�าทมความเขมแขงในการบรหารจดการ เอกสำรอำงองชชชม ชมประดษฐ. (2540). กำรวเครำะหกำรควบคมน�ำในระดบ แปลงนำในพนทของโครงกำรสงน�ำและบ�ำรงรกษำ ก�ำแพงแสน. วทยานพนธวศวกรรมศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมชลประทาน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.ดเรก ทองอราม. (2529). ควำมตองกำรน�ำของพชและคำชลภำระ ในกำรออกแบบระบบสงน�ำ. กรงเทพฯ : กรมชลประทาน.บญสม ชลพทกษวงศ. (2547). ระบบสำรสนเทศเพอกำรจดกำร ส�ำหรบเพมประสทธภำพกำรจดสรรน�ำชลประทำนใน โครงกำรสงน�ำและบ�ำรงรกษำหนองหวำย. นครราชสมา : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยวงษชวลตกล.ภราดา มอ�าพล. (2542). กำรพฒนำ WASAM 3.0 และกำร ประยกตใชในกำรจดสรรน�ำและตดตำมประเมนผลกำร สงน�ำ โครงกำรสงน�ำและบ�ำรงรกษำทำมะกำ. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา วศวกรรมชลประทาน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย เกษตรศาสตร.

วารสาร... ราชพฤกษ

134

สมเกยรต สสนอง. (2542). กำรประยกตใชระบบสำรสนเทศ ภมศำสตรในงำนชลประทำน กรณศกษำส�ำนกงำน ชลประทำนท 9. วทยานพนธวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมชลประทาน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.สมศกด ทาบโลกา. (2554). กำรประยกตระบบสำรสนเทศ ภมศำสตรเพอท�ำแผนทและตดตำมสภำพน�ำในแปลงนำ ของอำงเกบน�ำหวยซบประด ต�ำบลมตรภำพ อ�ำเภอสคว จงหวดนครรำชสมำ. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาระบบสารสนเทศภมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

สรช ธนศลป. (2543). กำรตดตำมและประเมนผลกำรสงน�ำของ โครงกำรสงน�ำและบ�ำรงรกษำน�ำอน โดยใชระบบ สำรสนเทศภมศำสตร. วทยานพนธวศวกรรมศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมชลประทาน บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

135

บทคดยอ การศกษานมวตถประสงคเพอ สรางฐานขอมลแปลงเกษตรอนทรยของเกษตรกรในอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา และวเคราะหปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรยของเกษตรกรในอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ผลการวจยท�าใหไดฐานขอมลแปลงเกษตรอนทรยของเกษตรกรในอ�าเภอพมาย 12 ชนขอมล ประกอบดวยขอมลเชงบรรยายทครอบคลม ปจจยสวนบคคลจ�านวน 3 ปจจยยอย ปจจยดานเศรษฐกจและสงคม จ�านวน 4 ปจจยยอย และขอมลปจจยเชงพนทจ�านวน 4 ปจจยยอย อก 1 ชนขอมลคอระบบเกษตรอนทรย การวเคราะหปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรยของเกษตรกรในอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา ดวยโปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตรเปนการวเคราะหเชงพนทโดยเทคนคการซอนทบ(Overlay) ชนขอมลปจจยยอยของปจจยสวนบคคลและปจจยยอยของปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคมกบชนขอมลระดบในการท�าเกษตรอนทรยเพอแสดงความสมพนธเชงพนทเปนแผนทแสดงระดบการท�าเกษตรอนทรยของเกษตรกร จ�าแนกตามปจจยยอย และอธบายระดบความสมพนธในทางสถต โดยการทดสอบ คา Chi Square การวเคราะหรปแบบการกระจายตวของแปลงเกษตรในระบบเกษตรอนทรยซงจ�าแนกเปน 3 รปแบบ คอ

การวเคราะหปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรยของเกษตรกรในอ�าเภอพมายจงหวดนครราชสมา ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

Relative Factors Analysis of Oganic Agriculture System Using GIS of Farmers in Phimai District, Nakhon Ratchasima Province

เทอดศกด เขยนนลศร *Terdsak Khianninsiri

รองศาสตราจารย ดร. วเชยร ฝอยพกล**ผชวยศาสตราจารย รตนา รจรกล*

แบบกลม (Clustered ) แบบสม (Random )และ แบบกระจาย (Disperse) วเคราะหการกระจายคาดชนบานใกลเคยง(Rn) ดวยโปรแกรม ArcGIS ผลการวเคราะหพบวา ระดบการศกษาเปนปจจยสวนบคคลทมความสมพนธกบระดบในระบบเกษตรอนทรยอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 สวนเพศและอาย มความสมพนธกบระดบในระบบเกษตรอนทรยอยางไมมนยส�าคญทางสถต ปจจยดานเศรษฐกจและสงคมและปจจยเชงพนททง 4 ปจจย มความสมพนธกบระดบในระบบเกษตรอนทรย อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 และรปแบบการกระจายตวของแปลงเกษตรอนทรยของเกษตรกรในภาพรวมเปนแบบกลม ค�ำส�ำคญ : ระบบสารสนเทศภมศาสตร เกษตรอนทรย

Abstract The purposes of this study were to create the organic agricultural paddies database and to analyze organic agricultural related to factor of agriculturist in Phimai district, Nakhon Ratchasima province with Geographic Information System (GIS). The result of this

* นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาระบบสารสนเทศภมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการทปรกษาวทยานพนธหลก*** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการทปรกษาวทยานพนธรอง

วารสาร... ราชพฤกษ

136

study was organic agricultural paddies database that consisted of attribute data covered 3 personal minor factors, 4 economic and social minor factors, and 4 spatial data. The organic agricultural data was divided by organic agricultural level into 4 levels : First level wait for diagnose Good Agricultural Practice (GAP); the second level was not passed GAP; the third level was passed GAP; and the forth level was passed Organic Thailand. Overlay technique was used for the spatial analysis. The personal minor factors layer, economic and social minor factors layer, and organic agricultural layer were overlayed for spatial display in form of map to show the agricultural level of agriculturists divided by minor factors. The statistical relation was explained by Chi-Square. The agricultural paddies distributed pattern analysis was classified into 3 patterns that were Clustered, Random and Disperse. Nearest Neighborhood (RN) that were analyzed by ArcGIS . The analysis results were found that : Education level was the personal factors which was statistically significant related to organic agriculture at the .05 level. Gender and age factors were related to organic agriculture but no statistical significance. Economic factor, social factor, and all 4 spatial data factors were statistically significant related with organic agriculture at the .05 level. The overall of agricultural paddies distributed pattern was Clustered pattern. Keywords : Geographic Information System (GIS), Organic Agriculture

บทน�ำ ในป พ.ศ.2548 รฐบาลไดก�าหนดใหเกษตรอนทรย เปน”วาระแหงชาต” เพอสรางโอกาสใหไทยเปนแหลงผลตอาหารปลอดภยพรอมทจะเปนครวโลกในอนาคต ตอมาเมอ 22 มกราคม พ.ศ.2551 คณะรฐมนตร เหนชอบใหกระทรวงเกษตรและสหกรณจดท�าแผนยทธศาสตรการพฒนาสนคาเกษตรอนทรยแหงชาตฉบบท 1 ป พ.ศ.2551-2554 เพอพฒนาระบบเกษตรอนทรยอยางเปนเอกภาพดวยการประสานความรวมมอกบทกภาคสวน โดยกลาวถงการจดท�าฐานขอมลเกษตรอนทรย (คณะกรรมการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต. ออนไลน. 2551) ส�านกงานเกษตรจงหวดนครราชสมา เปนหนวยงานทรบผดชอบโครงการอาหารปลอดภยในจงหวด ตามมาตรฐานการรบรองแปลงตามระบบการจดการคณภาพพช (Good Agricultural Practice : GAP) ของกรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ เพอพฒนาการผลตสนคาเกษตรทปลอดภย โดยปรบระบบการผลตจากเกษตรเคม เปนระบบการผลตสนคาทปลอดภยไดมาตรฐานไปจนถงมาตรฐานระดบเกษตรอนทรยเพอสรางโอกาสทางการตลาดใหกบสนคาเกษตรทปลอดภยไดมาตรฐานใหแขงขนไดทงตลาดภายในประเทศและตลาดตางประเทศ (ส�านกงานเกษตรจงหวดนครราชสมา. ออนไลน. 2551) อ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา มพนทประมาณ 562,500 ไร เปนพนทเกษตรกรรมรอยละ 78 ของพนททงหมด เปนพนทนามากทสด คดเปน รอยละ 58 ของพนทเกษตรกรรม (ส�านกงานเกษตรอ�าเภอพมาย. 2550 : 54) ในป พ.ศ. 2550 เกษตรกรในอ�าเภอพมายสมครเขารวมโครงการอาหารปลอดภยจ�านวน 3,779 ราย มากกวาทกอ�าเภอในจงหวดนครราชสมา โดยมกลมกจกรรมเกษตรอนทรย 69 กลม รวมพนท 18,263 ไร (ส�านกงานเกษตรอ�าเภอพมาย. แฟมขอมล. 2550) มเกษตรกรเขารวมโครงการลดละการใชสารเคมของกรมพฒนาทดน จ�านวน 1,108 ราย พนท 26,725 ไร (กรมพฒนาทดน. ออนไลน. 2550) และในป 2551 มเกษตรกร 2 ราย ผานการรบรองมาตรฐานขาวอนทรย (Organic Thailand) (ศนยวชาการดานพชและปจจยการผลตนครราชสมา. 2551) จากทกลาวมาแสดงวามเกษตรกรในอ�าเภอพมายท�าการเกษตรในระบบเกษตรอนทรยอยหลายระดบ ถามการเชอมโยงขอมลเชงพนท (Spatial data) และขอมลเชงบรรยาย (Attribute data) ของเกษตรกรดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรจะท�าใหสามารถสงเสรมการสรางกลมเครอขาย การแลกเปลยนเรยนรของเกษตรกรเพอก�าหนดเขตเกษตรอนทรยในพนทอ�าเภอพมายไดดยงขน การสรางฐานขอมลแปลงเกษตรอนทรยของเกษตรกรในอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรจะท�าใหทราบต�าแหนงทตงของแปลงจ�าแนกตามระดบในระบบเกษตรอนทรยและการวเคราะหปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรยจะท�าใหมขอมลทสามารถน�าไปใชในการปรบปรงรปแบบการสงเสรมการท�าเกษตรอนทรยในพนทอยางมประสทธภาพมากขน

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพอสรางฐานขอมลเชงพนทแปลงเกษตรอนทรยของเกษตรกรในพนทอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 2. เพอวเคราะหปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรยในพนทอ�าเภอพมายจงหวดนครราชสมา

กรอบแนวคดในกำรวจย ในการศกษาปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรยในอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมานไดจ�าแนกปจจยออกเปน 3 ปจจย คอ ปจจยสวนบคคล ปจจยดานเศรษฐกจและสงคมและ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

137

ปจจยเชงพนทและวเคราะหความสมพนธกบระดบการท�าเกษตรอนทรยวเคราะหรปแบบการกระจายของแปลงนาในระบบเกษตรอนทรย ดงภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกรและพนทศกษำ ประชากรในการวจย คอ แปลงนาของเกษตรกรในอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมาทสมครเขารวมโครงการการผลตตามระบบการจดการคณภาพขาว (GAP ขาว) ในป พ.ศ.2551 จ�านวน 540 แปลง และแปลงนาขาวของเกษตรกรทผานการตรวจรบรองมาตรฐานพชอนทรย (Organic Thailand) จ�านวน 2 แปลง รวม 542 แปลง รอยละ 93.91 เปนแปลงนาทอยในเขตพนทอ�าเภอพมาย สวนอกรอยละ 6.09 อยในพนทอ�าเภอทอยตดตอกน 2. เครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมขอมล การวจยนใชเครอง จพเอส (Global Positioning System : GPS ) เกบขอมลต�าแหนงจดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบล และต�าแหนงทตงแปลงนาของเกษตรกรเพอใชตรวจสอบกบ

ต�าแหนงในแผนทระวางทดนในเขตชลประทาน โครงการสงน�าและบ�ารงรกษาทงสมฤทธ 3. กำรจดกระท�ำกบขอมลและกำรวเครำะหขอมล 3.1 การจดท�าฐานขอมลเชงบรรยายของเกษตรกร ใชโปรแกรม Microsoft Excel จดท�าไฟลขอมล ปจจยสวนบคคล ปจจยดานเศรษฐกจและสงคมของเกษตรกร โดยใชขอมลเบองตนจากส�านกงานพฒนาชมชนนครราชสมา เพอน�าไปส�ารวจตรวจสอบความถกตองในพนท บนทกตารางขอมลใหอยในรปแบบไฟล .dbf สรางรหสชอ ID เพอใชเปนคยในการเชอมโยงขอมลในตารางกบขอมลเชงพนท ดวยโปรแกรม Arcview 3.2 การจดท�าฐานขอมลเชงพนท ใช โปรแกรม Arcview ในการจดการขอมลเพอสรางฐานขอมลเชงพนท ไดแก ขอบเขตพนทแปลงนา ต�าแหนงแปลงนา ต�าแหนงจดเรยนรเกษตร

1. ปจจยสวนบคคล

1.1 เพศ

1.2 อาย

1.3 การศกษา

2. ปจจยดานเศรษฐกจและสงคม

2.1 รายไดเฉลยของเกษตรกร

2.2 คาใชจายภาคเกษตรกรรม

2.3 คาใชจายสารเคม

2.4 จ�านวนแรงงานภาค

เกษตรกรรม

3. ปจจยเชงพนทของแปลง

3.1 ความอดมสมบรณของดน

3.2 ชดดน

3.3 เขตชลประทาน

3.4 ระยะทางระหวางแปลงกบ

จดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�า

ต�าบล

วเคราะหความสมพนธเชงพนทดวย GIS แลววดระดบความสมพนธดวยโปรแกรมทางสถต

ระดบในระบบเกษตรอนทรย 1. รอตรวจ GAP 2. ตรวจ GAP ไมผาน 3. ตรวจ GAP ผาน 4. Organic Thailand

รปแบบการกระจาย

1. แบบกลม

2. แบบสม

3. แบบกระจาย

วารสาร... ราชพฤกษ

138

อนทรยประจ�าต�าบล ชดดน ความอดมสมบรณของดน และเขตชลประทาน ดงน 3.2.1 ขอบเขตพนทแปลงนา เรมจากน�าเขาขอมลภาพถายทางอากาศ มาตราสวน 1:25,000 ของกรมพฒนาทดน เพอใชเปนแผนทฐานการท�าแผนทแปลงนาของเกษตรกรแลวน�าเขาแผนทระวางทดนในเขตชลประทาน มาตราสวน 1:4,000 โครงการสงน�าและบ�ารงรกษาทงสมฤทธ เพออางองรปรางของแปลงนา ดจไทซขอบเขตแปลงนา โดยใชต�าแหนงแปลงนาทเกษตรกรระบจากภาพถายทางอากาศเปนแผนทฐาน รวมกบแผนทระวางทดนอางองรปรางของแปลงนา ตรวจสอบความถกตองกบคาพกดต�าแหนงแปลงนาทเกบดวยเครอง จพเอส สรางรหส ชอ ID เพอใชเปนคยในการเชอมโยงขอมลเชงพนทกบขอมลเชงบรรยาย บนทกขอมลในรปแบบ Shapefile

3.2.2 ต�าแหนงแปลงนา เปนการค�านวณคาจดศนยกลางของแปลงดวยโปรแกรม ArcView แลวท�าการบนทกขอมลในรปแบบ Shapefile 3.2.3 ต�าแหนงจดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบล เปนการน�าขอมลจากการอานคาของเครอง จพเอส เขาสโปรแกรม ArcView บนทกขอมลในรปแบบ Shapefile 3.2.4 ชดดน ความอดมสมบรณของดน และเขตชลประทานเปนการน�าเขาขอมลจากฐานขอมลโครงการจดท�าระบบสารสนเทศภมศาสตร 2547 ขององคการบรหารสวนจงหวดนครราชสมา 3.3 การวเคราะหขอมล มขนตอนการวเคราะหตามวตถประสงค ดงภาพท 2

ภาพท 2 ขนตอนการวเคราะหขอมลปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรย

ฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร

ขอมลจากฐานขอมลเชงพนท ขอมลจากฐานขอมลเชงบรรยาย

วเคราะหความสมพนธ

ใชการ Overlay ดวย โปรแกรม ArcView

ใชสถต Chi-square โปรแกรม SPSS

แผนทและตารางขอมลแสดงความสมพนธระหวางปจจยยอยกบระดบเกษตรอนทรยของแปลงนา

วเคราะหรปแบบการกระจายของแปลงนา จ�าแนกตามระดบในระบบเกษตรอนทรย 4

ระดบดวยคา Average Nearest Neighbor ซงเปนผลลพธจากการประมวลผลดวย

โปรแกรม ArcGIS

รปแบบการกระจายของแปลงนาในระบบเกษตรอนทรย จ�าแนกตามระดบ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

139

สรปผลกำรวจย 1. ผลการสรางฐานขอมลแปลงนาในระบบเกษตรอนทรย ประกอบดวยฐานขอมลเชงพนทแปลงนาและฐานขอมลเชงบรรยายทสามารถน�าไปวเคราะหปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรยในพนทอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา แปลงนาของเกษตรกร จ�านวน 542 แปลง รวมพนท 24,201 ไร เมอจ�าแนกแปลงนาตามระดบในระบบเกษตรอนทรย พบวาอยในระดบท 1 รอตรวจ GAP มากทสด (รอยละ 86.72) รองลงมาคอ ระดบท 3

ตรวจ GAP ผาน (รอยละ 9.23) ระดบท 2 ตรวจ GAP ไมผาน (รอยละ 3.69) และระดบท 4 Organic Thailand (รอยละ 0.37) และเมอจ�าแนกพนทตามระดบในระบบอนทรยพบวาสอดคลองกนค อจ� านวนพนท ในระดบท 1 รอตรวจ GAP มากทส ด (รอยละ 86.24) รองลงมาคอ ระดบท 3 ตรวจ GAP ผาน (รอยละ 10.11) ระดบท 2 ตรวจ GAP ไมผาน (รอยละ 3.56) และระดบท 4 Organic Thailand (รอยละ 0.09) ดงภาพท 3

ภาพท 3 แผนทแปลงนาของเกษตรกรในอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา แสดงทตงแปลงนาในระบบเกษตรอนทรย

วารสาร... ราชพฤกษ

140

2. ผลการวเคราะหปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรย ดวยเทคนคการซอนทบ (Overlays) ระหวางปจจยยอยของปจจยสวนบคคล ปจจยดานเศรษฐกจและสงคม และปจจยเชงพนทกบระดบการท�าเกษตรอนทรยเพอศกษาความสมพนธเชงพนทแสดงผลลพธเปนแผนทโดยโปรแกรม ArcView แลวน�าขอมลผลลพธในรปแบบของตาราง (Attribute table) จากโปรแกรม ArcView มาวเคราะหเพออธบายความสมพนธในเชงสถตซงไมสามารถระบไดดวยผลลพธทไดจากแผนท โดยก�าหนดนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 ปรากฏผล ดงน 2.1 ปจจยสวนบคคลทมความสมพนธกบระดบในระบบเกษตรอนทรย มเพยงปจจยเดยว คอ ระดบการศกษา สวนเพศและอายมความสมพนธอยางไมมนยส�าคญทางสถต 2.2 ปจจยดานเศรษฐกจและสงคมทมความสมพนธ

กบระดบในระบบเกษตรอนทรย ไดแก คาใชจายภาคเกษตรกรรม คาใชจายสารเคม และจ�านวนแรงงานภาคเกษตรกรรม สวนรายไดเฉลยของเกษตรกรมความสมพนธกบระดบอยางไมมนยส�าคญทางสถต 2.3 ปจจยเชงพนททง 4 ปจจยไดแก ชดดน ความอดมสมบรณของดน เขตชลประทาน และระยะหางจากจดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบลมความสมพนธกบระดบในระบบเกษตรอนทรย ในการวเคราะหขอมลทกปจจยจะเรมจากการวเคราะหดวยค�าสง overlay ในโปรแกรม Arcview :เพอใหไดผลลพธเปนแผนท ดงตวอยาง ภาพท 4 และ ภาพท 5 แลวน�าตารางทเปนผลลพธจากการ overlay ไปวเคราะหคาความสมพนธดวยโปรแกรมทางสถต

ภาพท 4 แผนทแปลงนาของเกษตรกรในต�าบลกระเบองใหญ อ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา แสดงชดดนกบระดบเกษตรอนทรย

เมอค�านวณขอมลจากตารางเชงบรรยายของภาพท 4 มแปลงในระบบเกษตรอนทรย 70 แปลง ในต�าบลกระเบองใหญ แปลงทตรวจ GAP ผาน มพนทอยในชดดนกลารองไห รอยละ 44.00 รองลงมา คอ ชดดนพมาย รอยละ 28.00 และชดดนทงสมฤทธ รอยละ 24.00 สวนแปลงทตรวจ GAP ไมผาน มพนทอยในชดดนทงสมฤทธ รอยละ 40.00 รองลงมา คอ ชดดนพมาย รอยละ 30.00 และชดดนกลารองไห รอยละ 20.00

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

141

จากภาพท 5 มแปลงในระบบเกษตรอนทรย 50 แปลง ในต�าบลดงใหญ เปนแปลง Organic Thailand มพนทอยในหนวยดนสมพนธของชดดนกลารองไหและชดดนประทาย รอยละ 4.00 สวนแปลงรอตรวจ GAP สวนใหญมพนทอยในหนวยดนสมพนธของชดดนกลารองไหและชดดนประทาย รอยละ 54.00 รองลงมา คอ หนวยดนสมพนธของชดดนชมพลบรและชดดนชมแสง รอยละ 22.00 สวนชดดนประทาย รอยละ 20.00 2.4 รปแบบการกระจายตวของแปลงเกษตรอนทรยของเกษตรกรในภาพรวมเปนแบบกลม (คาดชนการกระจาย = 0.28, p<.01) เมอจ�าแนกตามระดบในระบบเกษตรอนทรย พบวา ระดบรอตรวจและระดบตรวจ GAP ผาน เปนแบบกลมมคาดชนการกระจาย = 0.26 (p<.01) และ 0.87 (p<.10) ตามล�าดบ สวนระดบตรวจ GAP ไมผาน เปนการกระจายแบบสม (คาดชนการ กระจาย = 0.91, p>.10) ส�าหรบระดบ Organic Thailand ไมมคาดชนการกระจายเพราะมเพยง 2 แปลงอยหางกน 1.2 กโลเมตร

อภปรำยผล 1. การจดท�าฐานขอมลแปลงเกษตรในระบบเกษตรอนทรยของเกษตรกรในอ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร เพอเชอมโยงขอมลเชงพนทกบขอมลเชงบรรยาย เปนการใชระบบสารสนเทศภมศาสตรในการรวบรวมและจดเกบขอมลเพอวเคราะหความเหมาะสมของพนท ตามขอเสนอแนะจากผลการศกษาของ สพรรณ กาญจนสธรรม (2546) เรอง

ภาพท 5 แผนทแปลงนาของเกษตรกรในต�าบลดงใหญ อ�าเภอพมาย จงหวดนครราชสมา แสดงชดดนกบระดบเกษตรอนทรย

การประยกตเทคโนโลยสารสนเทศเพอการก�าหนดเขตเศรษฐกจของขาวหอมมะลในบรเวณภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร รวบรวมและจดเกบขอมล แลวเชอมโยงความสมพนธของขอมลเชงพนทกบขอมลเชงบรรยายเพอวเคราะหความเหมาะสมของพนทโดยอาศยขอมลทมความครอบคลมในหลายดาน ไดแก ขอมลสวนบคคล ขอมลดานพนท ขอมลดานเศรษฐกจและขอมลดานสงคม เปนตน 2. ผลการวจยพบวาปจจยทสมพนธกบระดบในระบบเกษตรอนทรยของเกษตรกรในอ�าเภอพมาย คอ ระดบการศกษา คาใชจายภาคเกษตรกรรม คาใชจายสารเคม และจ�านวนแรงงานภาคเกษตรกรรม สอดคลองกบผลการศกษาของสนสา วชรเมฆขลา (2545) ทไดท�าการศกษาปจจยทมความสมพนธตอการยอมรบการปลกขาวอนทรยของเกษตรกรผปลกขาว ในโครงการเสรมประสทธภาพเกษตรกร ในพนทจงหวดสรนทร พบวา ระดบการศกษา จ�านวนแรงงานในครวเรอน ปรมาณผลผลต ขาวอนทรย การตดตอกบเพอนบาน ความยงยากในการปลกขาวอนทรย ปรมาณอนทรยวตถ ความรและทศนคตของเกษตรกรมความสมพนธตอการยอมรบการปลกขาวอนทรยของเกษตรกร และสอดคลองกบงานวจยของอนทรา มลศาสตร (2547) ทไดท�าการศกษาเรองการเปรยบเทยบตนทนและผลตอบแทนจากการผลตขาวขาวดอกมะล 105 โดยวธการผลตแบบขาวทวไปและแบบขาวอนทรย ในจงหวดสรนทร ปการเพาะปลก 2545-2546 พบวาเกษตรกรทผลตขาวอนทรยมผลผลตเฉลยตอไรต�ากวาเกษตรกรทผลตขาวทวไปและ

วารสาร... ราชพฤกษ

142

ตนทนการผลตขาวอนทรยสงกวาการผลตขาวทวไป สวนปจจยเชงพนททง 4 ปจจยมความสมพนธกบระดบในระบบเกษตรอนทรย ไดแก ชดดน ความอดมสมบรณของดน เขตชลประทาน และระยะหางจากจดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบล จะเหนวา 3 ปจจยแรก เปนปจจยทเกษตรกรและหนวยงานระดบอ�าเภอไมสามารถด�าเนนการไดเอง แตระยะทางระหวางแปลงนากบจดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบลเปนประเดนทนาสนใจเพราะพบวามแปลงนาของเกษตรกรในระบบเกษตรอนทรยในรศม 1 กโลเมตร จากจดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบลมากทสด คอ รอยละ 58.30 รองลงมาคอ มระยะหาง 2 และ 3 กโลเมตร รอยละ 24.17 และ 13.10 ตามล�าดบ และพบวาแปลงนาทตรวจ GAP ผาน อยในรศม 1 กโลเมตร มากทสด (รอยละ 54.00) รองลงมา คอ อยในรศม 2 กโลเมตร (รอยละ 28.00) และ อยในรศม 3 กโลเมตร (รอยละ 16.00) แสดงวาแปลงนาของเกษตรกรทมระยะหางจากจดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบล 1-2 กโลเมตร จะมโอกาสยกระดบการท�าเกษตรอนทรยใหสงขนมากกวาแปลงนาทมระยะทางมากกวาน เชนเดยวกนกบแปลงนาทอยในระดบ Organic Thailand เพราะการอยใกลจดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบล ท�าใหเกษตรกรไดรบขอมลขาวสารทางการเกษตรไดงายกวาผทอยไกลออกไป ตรงกบผลการศกษาของเสาวคนธ ศรบรกจ และแพรว สรอยสด�า (2553) ทไดท�าการศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการยอมรบการใชสารชวภาพทดแทนสารเคม พบวา ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการยอมรบประกอบดวย อาย วธการสงเสรมของเจาหนาท การแลกเปลยนเรยนรในชมชน ระยะทางจากชมชนไปยงตลาดหรอแหลงจ�าหนาย และผลการศกษาของปราโมทย กาณจนรชต (2547) เรอง ปจจยทมผลในการตดสนใจของเกษตรกรทมตอการใชปยอนทรยและปยเคม พบวา เกษตรกรทใชปยอนทรยไดรบความรจากนกวชาการสงเสรมการเกษตร ผานการฝกอบรมและเคยไปศกษาดงาน เกษตรกรสวนมากเคยไดรบการเยยมจากเจาหนาทสงเสรมการเกษตร เกษตรกรสวนมากไดอานหนงสอเอกสารเกยวกบค�าแนะน�าการใชปยอนทรย ไดรบเอกสารปยเคม และเคยตดตอประสานงานกบหนวยงานราชการ

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในกำรน�ำไปใชประโยชน 1.1 ผลการออกแบบและสรางระบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรแปลงนาในระบบเกษตรอนทรยจากการวจยครงน ส�านกงานเกษตรอ�าเภอพมาย สถานวจยพนธ ขาวนครราชสมา (อ�าเภอพมาย) โครงการสงน�าและบ�ารงรกษาทงสมฤทธ รวมทงหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ และทกภาคสวนท

เกยวของสามารถน�าไปใช เพอชวยสนบสนนการตดสนใจ วางแผนพฒนาพนทและก�าหนดเขตเกษตรอนทรยไดอยางชดเจนถงระดบแปลงนา 1.2. ผลการจ�าแนกแปลงนาในระบบเกษตรอนทรยพบวามแปลงนาอยในระดบท 1 รอตรวจ GAP มากทสด (รอยละ 86.72) โดยมการตรวจเพยง 1 ต�าบลจาก 12 ต�าบล แสดงวายงมปญหาในดานความครอบคลมของการตรวจรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย หนวยงานทเกยวของสามารถน�าขอมลนไปใชในการหาแนวทางแกไขใหมการตรวจรบรองไดมากขน โดยใชแผนทแปลงนาจากฐานขอมลในการวจยครงนไปชวยในการวางแผนการออกตรวจรบรองในพนท 1.3 ผลการศกษา พบวาระยะหางจากจดเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบล เปนปจจยทมความสมพนธกบระบบเกษตรอนทรย ควรสงเสรมเครอขายเกษตรกรทมแปลงนาอยใกลจดเรยนร ใหมการรวมกลมกนเพอยกระดบการท�าเกษตรในระบบเกษตรอนทรย และมการสนบสนนอยางตอเนอง เชน สนบสนนใหศนยการเรยนรเกษตรอนทรยประจ�าต�าบลเสรมสรางความรความเขาใจ เรยนรจากประสบการณ และแลกเปลยนความคดเหนระหวางกนเกยวกบวธการปลกขาวอนทรย รวมทงหนวยงานภาครฐตองด�าเนนการอยางจรงจงและตอเนองในเรองตลาดขาวอนทรยและการประกนราคาขาวอนทรย สนบสนนการรวมกลมเกษตรกรเพอขายขาว หรอจดตงกลมสหกรณใหสามารถสรางอ�านาจการตอรองในเรองราคา ตลอดจนการจดหาพนธขาวทเหมาะสม การพฒนาผลผลตใหมคณภาพและการจดท�าแปลงทดลองสาธตการปลกขาวอนทรยเปรยบเทยบกบการปลกแบบสารเคมเพอเปนแหลงอางอง อกทงยงเปนแหลงความรในระยะยาวตอไป 2. ขอเสนอแนะในกำรวจยครงตอไป 2.1 ระบบการจดการฐานขอมลเชงบรรยายขอมลเกษตรกร ไดแก ปจจยเกยวกบบคคล ปจจยดานเศรษฐกจ และปจจยดานสงคม มการเปลยนแปลงของขอมลอยเสมอ การจดเกบ ในรปแบบไฟล .dbf ซงมขอจ�ากดขนาดความจของแฟมขอมล ในอนาคตหากมจ�านวนขอมลมากขน อาจตองปรบเปลยนไปเปนโปรแกรมอนทมความสามารถในการรองรบฐานขอมลขนาดใหญขน 2.2 ควรมการศกษาขอมลเชงคณภาพกบกลมเปาหมายหรอกลมทประสบผลส�าเรจ ตรวจ GAP ผาน และผาน Organic Thailand รวมกบการศกษาขอมลเชงปรมาณ จะท�าใหสามารถอธบายความสมพนธของปจจยไดดยงขน

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

143

เอกสำรอำงองกรมพฒนาทดน. ขอมลเกษตรกรท�ำเกษตรอนทรยและเกษตร ลดใชสำรเคม. [ออนไลน]. แหลงทมา : http://mordin. ldd.go.th/Wisdom/index.html [18 สงหาคม 2550].คณะกรรมการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต. (2551). แผนยทธศำสตรกำรพฒนำเกษตรอนทรยแหงชำต ฉบบท 1 พ.ศ.2551-2554 และแผนปฏบตกำรพฒนำ เกษตรอนทรยแหงชำต พ.ศ.2551-2554. [ออนไลน]. แหลงทมา : http://www.nia.or.th/organic/ download/National_Strategy.pdf [15 สงหาคม 2552].เทอดศกด เขยนนลศร (2554) กำรวเครำะหปจจยทมควำมสมพนธ กบระบบเกษตรอนทรยของเกษตรกรในอ�ำเภอพมำย จงหวดนครรำชสมำ ดวยระบบสำรสนเทศภมศำสตร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาระบบ สารสนเทศภมศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ราชภฏนครราชสมา.ส�านกงานเกษตรจงหวดนครราชสมา. (2551). โครงกำร Food Safety. [ออนไลน]. แหลงทมา : http:// www.khorat.doae.go.th/main/planagri9.html [12 กมภาพนธ 2552].ส�านกงานเกษตรอ�าเภอพมาย. (2550). ขอมลผสมครเขำรวม โครงกำรอำหำรปลอดภยป พ.ศ.2550. [แฟมขอมล]. นครราชสมา : ส�านกงานเกษตรอ�าเภอพมาย.

สนสา วชรเมฆขลา. (2545). ปจจยทมควำมสมพนธตอกำรยอมรบ กำรปลกขำวอนทรยของเกษตรกรผปลกขำว ในโครงกำร เสรมประสทธภำพเกษตรกร ในพนทจงหวดสรนทร. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงเสรม การเกษตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.สพรรณ กาญจนสธรรม. (2546). กำรก�ำหนดเขตเศรษฐกจ ของขำวหอมมะลในบรเวณภำคตะวนออก เฉยงเหนอ. กรงเทพฯ : ศนย สารสนเทศการเกษตร ส�านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและ สหกรณ.เสาวคนธ ศรบรกจ และแพรว สรอยสด�า. (2553). ปจจยทม ผลตอพฤตกรรมกำรยอมรบกำรใชสำรชวภำพทดแทนสำร เคม. [ออนไลน]. แหลงทมา : http://www. oae.go.th/ewtadmin/ewt/oae_baer/ewt_news. php?nid=2093&filename=index [26 มนาคม 2554].อนทรา มลศาสตร. (2547). กำรเปรยบเทยบตนทนและผล ตอบแทนจำกกำรผลตขำวขำวดอกมะล 105 โดยวธกำร ผลตแบบขำวทวไป และแบบขำวอนทรย ในจงหวด สรนทร ปกำรเพำะปลก 2545/2546. วทยานพนธวทยา ศาสตรมหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตรเกษตร บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วารสาร... ราชพฤกษ

144

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอสรางฐานขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรส�าหรบการจดการน�าเสย บรเวณชมชนรมฝงล�าตะคอง ต�าบลโคกกรวด อ�าเภอเมองนครราชสมา โดยศกษาปรมาณน�าเสยรายกลมอาคารของพนทศกษา และวเคราะหหาพนททเหมาะสมในการกอสรางระบบบ�าบดน�าเสย จาก 2 ปจจย คอ 1) ปจจยทมความสมพนธตอปรมาณน�าเสย ไดแก จ�านวนอาคาร จ�านวนผพกอาศยในอาคาร ปรมาณการใชน�าเฉลย/คน/วน ปรมาณการใชน�าในอาคาร และ 2) ปจจยทมความสมพนธกบการเลอกพนทกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร คอ ความลาดชนการคมนาคม การซมซาบน�าของดน เนอดน การใชประโยชนทดน จดรวมน�าเสย ระดบน�าทวมถง แหลงน�า และสาธารณสถาน ใชโปรแกรม ArcGIS 9.2 จดท�าฐานขอมลในรปแบบ Personal Geodatabase วเคราะหขอมลโดยก�าหนดคาถวงน�าหนกและคาคะแนนความเหมาะสมแตละปจจยดวยเทคนค PSA ผลการจดท�าฐานขอมลเพอการจดการน�าเสยในระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยรปแบบ Personal Geodatabase เปนแฟมขอมลนามสกล

*.MDB ในฐานขอมล Microsoft Access ประกอบดวยขอมลเชงบรรยายและขอมลเชงพนทจ�านวน 14 ชดขอมล 41 ชนขอมล เปนฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตรทมความปลอดภยสงกวาการจดเกบขอมลในรปแบบของ Shape file ฐานขอมล Personal Geodatabase มการจดเกบทเปนระบบ ท�าใหมความสะดวกในการเขาถง การปรบปรง การวเคราะห และการยายฐานขอมล ประกอบกบมการจดเกบขอมลไดหลายรปแบบ ท�าใหสามารถเชอมตอความสมพนธของขอมลในแตละสวนไดอยางมประสทธภาพ ผลการวเคราะหหาปรมาณน�าเสยรายกลมอาคาร โดยพจารณาจากลกษณะทางกายภาพทมผลตอการระบายน�าเสย สามารถจ�าแนกไดเปน 9 กลมอาคาร พบวาในพนทศกษามปรมาณน�าเสยทงหมด 521.80 ลบ.ม./วน และพบวากลมอาคาร BLDG-08 มปรมาณน�าเสยมากทสด คอ 120.17 ลบ.ม./วน และผลการวเคราะหหาพนททเหมาะสมในการกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร พบวามพนททเหมาะสมมากทสดสวนใหญเปนพนทนาอยนอกเขตเทศบาลต�าบลโคกกรวด ค�ำส�ำคญ : ระบบสารสนเทศภมศาสตร การจดการน�าเสยชมชน

ระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการจดการน�าเสยชมชนรมฝงล�าตะคอง ต�าบลโคกกรวดอ�าเภอเมองนครราชสมา

GIS for Community Wastewater Management along the Lam Takhong RiverTambon Khok Kruat, Mueang  Nakhon Ratchasima District

อ�านาจ แสงกดเลาะ*Amnat Sangkudloa

ผชวยศาสตราจารย ดร. ประเทอง จนตสกล** รองศาสตราจารย ดร. คณต ไขมกด*** ผชวยศาสตราจารยรตนา รจรกล****

* นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาระบบสารสนเทศภมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ*** อาจารยมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร กรรมการทปรกษาวทยานพนธ**** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

145

ABSTRACT The purposes of this study were to build up the database by Geographic Information System for domestic wastewater management of the Lam Takhong riverside’s community, Khok Kruat Municipality, Mueang Nakhon Ratchasima, and to study domestic wastewater of the Lam Takhong riverside’s community waste water quantity and found the suitable area for installing cluster water treatment system in Tambol Khok Kruat, Mueang Nakhon Ratchasima, The relation factor of waste water quantity such as amount of building and habitat, the quantity of average water supply per person per day in the building and the relation factor to selected the construction area to installed the cluster waste water treatment system plant such as slope, transportation, soil permeability, soil texture, land use, waste water reservoir, flood level, republic reservoir which could be analyzed by weight mean and the individual appropriate value factor by PSA technique in ArcGIS 9.2 as a tool to analyze and database built up in Personal Geodatabase form. The result of database built up for waste water management were in the form of Personal Geodatabase (*.MBD) in the Microsoft Access format. The Geographic Information data storage both of attribute and spatial data were Raster and Vector which consist of 14 datasets and map data 41 layers that were the Geographic Information which had more security than stored data in Shape file format. Personal Geodatabase which the storage system had only one route to approach the database it was easily to approach, modified, analyze, moved and transferred data due to it could storage every format of data in the same group and could link every part of data together efficiency. The result of waste water quantity analysis from building group in study area could separate the building into 9 group and there were building area 447.59 rai (Unit in Thai) 53.54 % of study area. The result of analysis concern of physical factors that effect to waste water could divide in to 9 building group found that there were 521.80 m3/day of total waste water in the study area. The result of analysis to find suitable areas for installation wastewater treatment plant in residence building group, the most suitable area is 107.02 rai, 12.80

percent of the study area. Most of good area was in the west of study area which outside the municipality Khok Kruat. Keyword: GIS, Wastewater Management

บทน�ำ จงหวดนครราชสมาก�าลงประสบกบปญหาน�าเสย ดงทเหนไดจากคณภาพน�าล�าตะคอง ชวงทไหลผานอ�าเภอสงเนน อ�าเภอขามทะเลสอและอ�าเภอเมองนครราชสมา ซงอยในระดบท 5 คอเสอมโทรมมาก และมปรมาณแอมโมเนย (Ammonia : NH

3)

เกนมาตรฐาน (กรมควบคมมลพษ. 2550 : ออนไลน) ส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดนครราชสมา ได คดเลอกชมชนในพนทต�าบลโคกกรวด อ�าเภอเมองนครราชสมาทอยรมฝงล�าตะคองใหเปนพนทน�ารองของโครงการคลองสวยน�าใส เนองจากเปนพนทในชวงตอนตนของล�าตะคอง ซงกรมควบคมมลพษพจารณาสงเสรมใหมการกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร (Cluster waste water treatment) การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System : GIS) เพอการบรหารราชการสวนภมภาคและสวนทองถนในตางประเทศ มใชกนอยางแพรหลาย ทงในดานการปฏบตงานและการวางแผน (วรเดช จนทศร และสมบต อยเมอง. 2545 : 55) วตถประสงคส�าคญของการใชระบบสารสนเทศภมศาสตร คอ ใชเปนสารสนเทศเพอสนบสนนการตดสนใจในดานตางๆ เชน การวางแผนการใชทรพยากรธรรมชาต รวมถงการจดการสงแวดลอมทมนษยสรางขน (ส�านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ. 2552 : 4) ผวจยไดน�าระบบสารสนเทศภมศาสตร มาใชเปนเครองมอในการจดท�าฐานขอมลเชงบรรยาย (Attribute) และขอมลเชงพนท (Spatial) รวมถงการวเคราะหขอมลเพอการจดการน�าเสยชมชนในพนทต�าบลโคกกรวด อ�าเภอเมองนครราชสมา โดยการวเคราะหหาปรมาณน�าเสยและวเคราะหหาพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยในชมชนแบบกลมอาคาร ซงเปนระบบบ�าบดน�าเสยขนาดเลกทมคาใชจายในการกอสรางต�า ท�าใหตดตงกระจายไดหลายจดในชมชน สะดวกตอการรวบรวมน�าเสย การน�าปจจยทางดานสงแวดลอม เศรษฐกจและสงคมมาใชในการวเคราะหเพอคดเลอกพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคารในการวจยนเปนการศกษากบประชากรสามารถน�าผลการวจยไปใชสนบสนนการตดสนใจตดตงระบบบ�าบดน�าเสยในชมชนต�าบลโคกกรวดไดสะดวก รวมทงใชเปนแนวทางในการจดการน�าเสยจากชมชนของโครงการล�าตะคองสวย-น�าใส จงหวดนครราชสมาตอไป

วตถประสงค 1. สรางฐานขอมลเพอการจดการน�าเสยในพนทชมชนรมฝงล�าตะคอง ต�าบลโคกกรวด อ�าเภอเมองนครราชสมาดวยระบบ

วารสาร... ราชพฤกษ

146

สารสนเทศภมศาสตร 2. ศกษาปรมาณน�าเสยรายกล มอาคารชมชนรมฝงล�าตะคอง ต�าบลโคกกรวด อ�าเภอเมองนครราชสมา 3. วเคราะหหาพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคารในชมชนรมฝงล�าตะคอง ต�าบลโคกกรวด อ�าเภอเมองนครราชสมา

กรอบแนวคดในกำรวจย การวจยนมกรอบแนวคดดงภาพท 1

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

ฐานขอมลเพอการจดการน�าเสยในระบบสารสนเทศภมศาสตร

ปจจยทมความสมพนธตอปรมาณน�าเสย - จ�านวนอาคาร - จ�านวนผพกอาศยในอาคาร - ปรมาณการใชน�าเฉลย/คน/วน - ปรมาณการใชน�าในอาคาร

การจดกลมอาคาร

ปรมาณน�าเสยจากอาคารปรมาณน�าเสยรายกลมอาคาร

แผนทแสดงปรมาณน�าเสยรายกลมอาคารเปรยบเทยบกบพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร

พนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร

ก�าหนดคาถวงน�าหนกและคาความเหมาะสมแตละปจจยดวยเทคนค PSA

ปจจยทมความสมพนธในการเลอกพนทกอสราง

ระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร

- ความลาดชน

- การคมนาคม

- การซมซาบน�าของดน

- เนอดน

- การใชประโยชนทดน

- จดรวมน�าเสย

- ระดบน�าทวมถง

- แหลงน�า

- สาธารณสถาน

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

147

รปแบบ Shapefile เกบรวบรวมดวยโปรแกรม ArcGIS 9.2 จดเกบในฐานขอมล Personal Geodatabase 2.3 กลองส�ารวจ (Total Station) ใชในการส�ารวจรงวดเกบขอมลระดบความสงต�าของพนท จดเกบโดยระบพกดต�าแหนงจดสงลงบนแผนทเพอสรางฐานขอมลส�าหรบการจดการน�าเสยดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร น�าขอมลเชงพนทและขอมลเชงบรรยาย ทไดจากการส�ารวจภาคสนามและขอมลทตยภมจากเทศบาลต�าบล โคกกรวด และส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดนครราชสมา ในสวนทเปนขอมลแบบ Shapefile น�าเขาและสรางเปน Feature class โดยโปรแกรม ArcGIS 9.2 ส�าหรบขอมลเชงบรรยายเปนขอมลทอยในรปแบบกระดาษรายงาน(*.xls) น�าเขาในรปแบบตาราง และแปลงขอมลทงหมดเขาสฐานขอมล Personal Geodatabase (*.MDB) ในโปรแกรม ArcGIS 9.2 รวมทงหมด 14 ชดขอมล 41 ชนขอมล ครอบคลมทกปจจยทน�ามาใชในการจดการน�าเสยรายกลมอาคารของพนทศกษา 4. การศกษาปรมาณน� า เสยรายกล มอาคารชมชน รมฝ งล�าตะคอง ต�าบลโคกกรวด อ�าเภอเมองนครราชสมา มขนตอนดงแสดงในภาพท 2

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกรและพนทศกษำ ประชากรในการศกษาครงน คอ อาคารทงหมดในพนทศกษาจ�านวน 1,027 หลง รอยละ 91.32 ของอาคารทงหมดอยในเขตเทศบาลและรอยละ 8.68 อยนอกเขตเทศบาล พนทศกษาอยในเขตรบผดชอบขององคการบรหารสวนต�าบลโคกกรวดและเขตเทศบาลต�าบลโคกกรวด จากการค�านวณดวยเครองมอ Calculate Area ของโปรแกรม ArcGIS 9.2 รวมพนททงหมด 1.34 ตารางกโลเมตร อยในเขตเทศบาล รอยละ 57.46 ของพนททงหมด และอยนอกเขตเทศบาล รอยละ 42.54 การศกษาครงนเปนการศกษากบประชากร 2. เครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมขอมล 2.1 ขอมลแบบรายงานบญชคนในบาน (ทร.4) ขอมลแบบรายงานหนวยน�า ขอมลจ�านวนประชากรยอนหลง 10 ป เปนขอมลเชงบรรยาย เกบรวบรวมดวยโปรแกรม ArcGIS 9.2 จดเกบในฐานขอมล Personal Geodatabase (*.MDB) ในรปแบบ Table 2.2 ขอมลอาคาร ความลาดชน เสนทางคมนาคม การซมซาบน�าของดน เนอดน การใชประโยชนทดน จดรวมน�าเสย ระดบน�าทวมถง แหลงน�า สาธารณสถาน เปนขอมลเชงพนทอยใน

ภาพท 2 ขนตอนการวเคราะหขอมลเพอหาปรมาณน�าเสย

ปจจยทมความสมพนธตอปรมาณน�าเสย - แบบรายงานบญชคนในบาน (ทร.4) - ขอมลหนวยน�าประปา - ขอมลจ�านวนประชากรยอนหลง 10 ป

เชอมโยง

แผนทอาคาร

จดกลมอาคาร

การค�านวณปรมาณน�าเสยD = ∑ Pd

ปรมาณน�าเสยจากอาคารปรมาณน�าเสยรายกลมอาคาร

วารสาร... ราชพฤกษ

148

การวเคราะหหาพนททเหมาะสมในการกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร มขนตอน ดงภาพท 3

ภาพท 3 ขนตอนการวเคราะหขอมลเพอหาพนททเหมาะสมล�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร

ความลาดชน (Type)

การคมนาคม (Buffer)

การซมซาบน�าของดน (Type)

เนอดน (Type)

การใชประโยชนทดน (Type)

จดรวมน�าเสย (Buffer)

พนทศกยภาพ

เชอมโยงขอมล

Overlay (พนทกนออก)

ปจจยทมความสมพนธ คาถวงน�าหนกและคาคะแนน

พนทน�าทวม

สาธารณสถาน + 100 ม.

แหลงน�า แมน�า + 20 ม.

ชมชนทอยอาศย

เสนทางคมนาคม + 20 ม.

จ�าแนกระดบความเหมาะสม

พนททเหมาะสม

91.00

33.00

59.00

13.00

72.00

42.30

48.80

54.80

91.00

38.50

71.00

38.50

79.50

42.30

64.00

47.10 58.50

32.00

86.20

44.80

38.50

3.80

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

149

สรปผลกำรวจย 1. การสรางฐานขอมลเพอการจดการน�าเสยในพนทชมชนรมฝงล�าตะคอง ต�าบลโคกกรวด อ�าเภอเมองนครราชสมาดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ไดฐานขอมล Personal Geodatabase ประกอบดวยขอมลเชงพนทและขอมลเชงบรรยาย เปนรปแบบทมความปลอดภยสง มความสามารถในการเขาถงและจดการฐานขอมลไดสะดวกงายตอการใชงาน รวมถงสามารถรองรบรปแบบขอมลสารสนเทศไดหลากหลายรปแบบ ประกอบดวย 14 ชดขอมล 41 ชนขอมล ทสามารถน�าไปใชในการวเคราะหปรมาณน�าเสยรายกลมอาคาร และวเคราะหหาพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคารในพนทศกษาได

2. ผลการวเคราะหหาปรมาณน�าเสยรายกลมอาคาร โดยพจารณาจากลกษณะทางกายภาพทมผลตอการระบายน�าเสย สามารถจ�าแนกไดเปน 9 กลมอาคาร พบวาในพนทศกษามปรมาณน�าเสยทงหมด 521.80 ลบ.ม./วน เมอเรยงล�าดบปรมาณน�าเสยรายกลมอาคารพบวากลมอาคาร BLDG-08 มปรมาณน�าเสยมากทสด คอ 120.17 ลบ.ม./วน รองลงมาคอกลมอาคาร BLDG-03 (112.33 ลบ.ม./วน) กลมอาคาร BLDG-04 ( 61.89 ลบ.ม./วน) และกลมอาคาร BLDG-06 มปรมาณน�าเสยนอยทสด (10.39 ลบ.ม./วน) ดงรายละเอยดในตารางท 1 และภาพท 4

ตารางท 1 ผลการวเคราะหปรมาณน�าเสยรายกลมอาคาร

ภาพท 4 แผนทปรมาณน�าเสยรายกลมอาคาร

ชอกลมอาคาร ปรมาณน�าใช ปรมาณน�าเสย รอยละ (ลบ.ม./วน) (ลบ.ม./วน)

BLDG-08 150.21 120.17 23.03 BLDG-03 140.41 112.33 21.53 BLDG-04 77.36 61.89 11.86 BLDG-05 75.77 60.61 11.62 BLDG-01 66.23 52.98 10.15 BLDG-07 57.75 46.20 8.85 BLDG-09 37.62 30.09 5.77 BLDG-02 33.91 27.13 5.20 BLDG-06 12.98 10.39 1.99 รวม 652.23 521.80 100

วารสาร... ราชพฤกษ

150

3. ผลการวเคราะหหาพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร แบงออกเปน 5 ระดบ พบวามพนททไมเหมาะสมมากทสด (รอยละ 73.09) รองลงมาคอพนททเหมาะมาก (รอยละ 12.94) และพนทเหมาะสมมากทสด (รอยละ 12.80) กระจายอยในพนทศกษา ดงภาพท 5

ภาพท 5 แผนทพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร

เมอน�าชนขอมลปรมาณน�าเสยรายกลมอาคารในป 2573 ทไดจากการค�านวณมาซอนทบกบพนทท เหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร ประมาณขนาดพนทของระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร พบวาระบบบ�าบดแบบหอชวภาพใชพนทนอยทสด (1.35 ไร) รองลงมาคอ ระบบบงประดษฐ (5.00 ไร) และระบบทรายกรอง (7.50 ไร) ดงตารางท 2

ตารางท 2 ขนาดของพนทระบบบ�าบดน�าเสยเพอรองรบปรมาณน�าในป 2573 จ�าแนกตามระบบ

ปรมาณน�าเสยป 2573 (ลบ.ม./วน)

ขนาดพนทของระบบบ�าบด (ไร)

ระบบทรายกรอง บงประดษฐ บอผงผสม หอชวภาพกลมอาคาร

BLDG-08

BLDG-03

BLDG-04

BLDG-05

BLDG-01

BLDG-07

BLDG-09

BLDG-02

BLDG-06

123.77

115.72

63.79

62.52

54.68

47.69

31.16

27.98

10.81

538.12

1.70

1.70

1.13

1.13

1.13

1.13

0.60

0.60

-

7.50

0.93

0.93

0.62

0.62

0.62

0.31

0.31

0.31

-

5.00

3.71

3.47

1.91

1.88

1.64

1.43

0.93

0.84

0.32

8.10

0.31

0.29

0.16

0.16

0.14

0.12

0.08

0.07

0.03

1.35รวม

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

151

อภปรำยผล 1. ผลการจดท�าฐานขอมลเพอการจดการน�าเสยในรปแบบ Personal Geodatabase มความสามารถในการจดเกบขอมลเชงพนทและใชจดเกบขอมลเชงบรรยายไวในระบบจดการฐานขอมลเชงสมพนธ มการจดเกบทมระบบ เปนไปตามท แพรพรรณ เหมวรรณ (2549 : 9) ไดกลาววา Geodatabase สามารถจดการขอมลไดหลายรปแบบและสามารถเขาถงไดหลากหลายวธโดยใช ArcGIS applications หลายประเภทของขอมล ไดแก ขอมลเชงเสน (Vector) ขอมลเชงกรด (Raster) ขอมลทอยในรปแบบขอมลเชงบรรยาย (Attribute) ขอมลเครอขาย (Network) ลกษณะความสมพนธเชงพนทของขอมล (Topology) เปนคาทวดไดจากการส�ารวจ ความสมพนธของขอมล นอกจากน Geodatabase ยงควบคมการเขาถง การจดเกบและการจดการของฐานขอมลไดดกวาการจดเกบเปน Shopefile 2. ผลการวเคราะหหาปรมาณน�าเสยรายกลมอาคาร จากการวเคราะหปรมาณน�าเสยในพนทศกษาพบวาในพนทศกษามปรมาณน�าเสยทงหมด 521.80 ลบ.ม./วนและปรมาณการใชน�าเฉลยตอคนตอวน 264.92 ลตร/คน/วน เหนไดวาพนทศกษามอตราปรมาณการใชน�าคอนขางสง เปนผลมาจากคณภาพชวต คาครองชพ และระบบสาธารณปโภคเขาถงเพยงพอ รวมถงเปนพนททมการขยายตวของอตสาหกรรมเขาไปแทนทเกษตรกรรมท�าใหประชากรในทองถนมงานท�าเพมขน สอดคลองกบ นธ ปรสรา (2551 : ออนไลน) กลาววา อตราการใชน�าของอาคารทพกอาศยมกจะมกขนอยกบชนดและความหนาแนนของชมชน ฐานะเศรษฐกจและนสยความเปนอย สภาวะดานสขาภบาล การบรการของการประปา และเปนไปตามท ธงชย พรรณสวสด (2537 : 27) กลาววา ปรมาณน�าเสยจากการอปโภคบรโภคของประชาชนจะเปนสดสวนกบปรมาณการใชน�าประปา ในเขตชนบทมกจะมคาเฉลยปรมาณการใชน�านอยกวาชมชนในเขตเมอง ระบบทอสงน�ากมสวนเกยวของ ชนบทมกจะไมมทอประปาสงน�า การใชน�าไมสะดวกกตองประหยดการใชน�า ผทมฐานะดมคาเฉลยการใชน�าตอคนตอวนสงกวาผทมฐานะยากจนผลการวเคราะหหาพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร ปรากฏวา พนททเหมาะสมมากทสดและพนททเหมาะสมมากจะอยในบรเวณดานทศตะวนตกของพนทศกษามการใชประโยชนทดนเพอการเกษตร โดยมพนทเหมาะสมมากบางสวนในพนทดานทศตะวนออกของพนทศกษาเปนทใชประโยชนทดนเพอการเกษตร สอดคลองกบผลการวจยของ มณฑรา ยตธรรม (2544 : 132) ไดประเมนหาพนททเหมาะสมตอการตงระบบบ�าบดน�าเสยรวมเพอการผลตกาซชวภาพจากมลสตวจากฟารมสกร และน�าเสยจากโรงงานอตสาหกรรมอาหารขนาดกลางและเลกในจงหวดนครปฐม พบวาพนททเหมาะสมมากสวนใหญมการใชประโยชนเปนพชไร นาขาว พนทการเกษตรปลอยทงรางและพนทชมน�า

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในกำรน�ำไปใชประโยชน 1.1 การวจยครงนไดจดท�าฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรในรปแบบ Personal Geodatabase ซงเปนแนวทางเพมความปลอดภยของฐานขอมล ความสะดวก และความเปนระบบระเบยบของขอมล หนวยงานในพนทศกษาสามารถใชรวมกบระบบจดการฐานขอมล (Database Management System : DBMS) ในการน�าฐานขอมลไปใชสามารถคดลอกและยายฐานขอมลไปยงต�าแหนงทตองการไดเพยงตงคาต�าแหนงทอยของฐานขอมลใหมกสามารถใชงานได 1.2 จ�านวนประชากรในอาคารเปนขอมลทไดจากการส�ารวจเกบใชขอมลประชากรและประชากรแฝงทอาศยอยในอาคาร เพอน�ามาใชในการวเคราะหหาอตราการใชน�าในอาคาร ท�าใหทราบปรมาณการใชน�าในอาคารและปรมาณน�าเสยมความถกตองในปจจบน ในการน�าผลการวจยครงนไปใชวางแผนการกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยควรตรวจสอบการเปลยนแปลงทางประชากรในพนทเพอใหไดขอมลทสอดคลองกบชวงระยะเวลาในการด�าเนนการ มากขน 1.3 การวเคราะหหาพนททเหมาะสมในการตดตงระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคาร ไดเลอกปจจยทใชพจารณาไดแก ความลาดชน ความสะดวกในการเขาถง ระดบน�าทวมถง เนอดน การซมซบน�าของดน การใชประโยชนทดน ระยะหางจากจดน�าเสย ในการตดสนใจกอสรางระบบจรงอาจตองใชปจจยอน ๆ รวมพจารณาดวย เชน การยอมรบของประชาชนในพนท ผลกระทบสงแวดลอม ขนาดของระบบทจะสรางจรง ระยะทางในการขนสง ราคาทดน กรรมสทธทดน คาใชจายในการลงทน 1.4 ในกรณพนทกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยมไมเพยงพอหรอจ�าเปนตองขยายพนทของระบบบ�าบดน�าเสย สามารถถมท ปรบพนทหรอท�าคนดนปองกนน�าทวมในบรเวณทมระดบน�าทวมถง ทเปนพนททมศกยภาพสงและสงมาก ซงพบไดในทศตะวนออกของพนทศกษาในชมชนโคกกรวด 1 และชมชนโคกกรวด 2 โดยพนทดงกลาวอยตอนทายของจดสบน�าดบเพอผลตน�าประปา จะท�าไดเมอรบการยอมรบจากประชาชนในพนท 1.5 ในการกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกล มอาคารนน จ�าเปนตองศกษาระบบแนวทอเดมของพนทเนองจากในพนทศกษามแนวเดมซงสามารถปรบปรงและน�ามาใชในระบบทอรวบรวมน�าเสยส�าหรบระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคารทจะกอสรางขนได จะชวยใหลดตนทนในการกอสรางของโครงการ 2. ขอเสนอแนะส�ำหรบกำรวจยในครงตอไป 2.1 การวจยครงนไดจดท�าฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรในรปแบบ Personal geodatabase มการจดเกบไฟลในรปแบบ Microsoft Access (*.MDB) ซงมขอจ�ากดในการจด

วารสาร... ราชพฤกษ

152

เกบฐานขอมลทมขนาดใหญ ในกรณน�าไปใชพนททมความหนาแนนหรอพนขนาดใหญ จ�าเปนจะตองใชรปแบบฐานขอมลทศกยภาพและความสามารถในการจดอกระดบหนง เชน PostGIS, Oracle spatial 2.2 การประเมนพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสยแบบกลมอาคารของการศกษาครงนไดใหคาคะแนนและคาน�าหนกของปจจยจากการอางองเอกสารงานวจย ซงไดท�าการศกษาไวแลวจากการสงแบบสอบถามใหผเชยวชาญ พบวาคาน�าหนกและคาคะแนนทไดจากงานวจยแตละเรองบางปจจยมคาแตกตางกนมาก ซงสามารถใชวธการหาคาเฉลยของคาคะแนนดงกลาว และหากผเชยวชาญมความล�าเอยงในเฉพาะสาขา ผเชยวชาญมจ�านวนนอยหรอมภมหลงในเรองทศกษาแตกตางกนอาจท�าใหผลทไดไมนาเชอถอ ฉะนนจ�าเปนจะตองเพมจ�านวนผเชยวชาญ ศกษาภมหลงของผเชยวชาญ หรออาจใชเทคนคการเปรยบเทยบรายค (Pairwise Comparisons) 2.3 จากขอมลกรมควบคมมลพษ, 2538 กระบวนการปรบปรงคณภาพน�าแบบบอปรบเสถยร สระเตมอากาศ และเอเอสมความตองการพนทประมาณ 3.0, 1.0 และ 0.3 ตร.ม./คน ตามล�าดบ ขอมลดงกลาวเปนการศกษาซงคาดวาน�าเสยชมชนมคาบโอดมากกวา 150 มก./ล. ดงนนกรณชมชนทมลกษณะน�าเสยแตกตางอาจท�าใหความตองการพนทแตกตางกน ในการศกษาครงตอไปจงควรศกษาถงคณสมบตของน�าเสยดวย 2.4 ในการวเคราะหหาปรมาณน�าเสย ส�าหรบการออกแบบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสย ควรมการศกษาถงการแปรผนของปรมาณน�าเสยซงจะขนอยกบฤดกาล แตละวนของสปดาห และแตละชวโมงของแตละวน 2.5 การวเคราะหพนททเหมาะสมส�าหรบกอสรางระบบบ�าบดน�าเสย ครงตอไปควรค�านงถงปจจยพนทเหนอ/ทายจดสบน�าดบเพอผลตน�าประปา เนองจากอาจมการปนเปอนของน�าเสยหรอน�าทผานการบ�าบดสน�าดบทใชผลตน�าประปา ซงจะมผลตอการไดรบการยอมรบจากชมชน

บรรณำนกรม

กรมควบคมมลพษ. (2550). แผนกำรจดกำรน�ำเสยชมชน.

[ออนไลน]. แหลงทมา : http://www. sumc.

in.th/images/document/20070528144909felpf.

pdf [5 เมษายน 2554].

ธงชย พรรณสวสด. (2537). คมอกำรออกแบบระบบระบำย

น�ำเสยและน�ำฝน. พมพครงท 4. กรงเทพฯ

: วศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรม

ราชปถมภและสมาคมวศวกรสงแวดลอมไทย.

นธ ปรสรา. (2551). กำรจดกำรคณภำพน�ำ. [ออนไลน].

แหลงทมา : http://www. centered.pbri.net/

elearning/ubon/Nithi/unit2.htm [27 กมภาพนธ

2551].

แพรพรรณ เหมวรรณ. (2549). คมอแนะน�ำกำรใชงำน

โปรแกรม ArcGIS Version 8ส�ำหรบ ArcMap

Application. กรงเทพฯ : ภาควชาภมศาสตร

คณะอกษรศาสตรมหาวทยาลยศลปากร.

มณฑรา ยตธรรม. (2544). กำรประเมนหำพนททเหมำะสม

ตอกำรตงระบบบ�ำบดน�ำเสยรวมเพอกำรผลตกำซ

ชวภำพจำกมลสตวจำกฟำรมสกรและน�ำเสยจำก

โรงงำนอตสำหกรรมอำหำรขนำดกลำงและเลกใน

จงหวดนครปฐม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหา

บณฑต สาขาการจดการทรพยากรชวภาพบณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลา

ธนบร.

วรเดช จนทรศร และสมบต อยเมอง. (2545). ระบบ

สำรสนเทศภมศำสตรในกำรบรหำรภำครฐ.

กรงเทพฯ : หางหนสวนจ�ากด สหายบลอกและ

การพมพ.

ส�านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ. (2552).

ต�ำรำเทคโนโลยอวกำศและภมสำรสนเทศศำสตร.

กรงเทพฯ : บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง

จ�ากด.

อ�านาจ แสงกดเลาะ. (2554). ระบบสำรสนเทศภมศำสตร

เพอกำรจดกำรน�ำเสยชมชนรมฝง ล�ำตคอง ต�ำบล

โคกกรวด อ�ำเภอเมองนครรำชสมำ. วทยานพนธ

ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาระบบ

สารสนเทศภมศาสตร. บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

153

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาผลของปจจยทางพนทตอการใชเครองจกรกลการเกษตรส�าหรบการไถเตรยมดนเพอปลกออย ศกษารปแบบการกระจายตวเชงพนทของแปลงปลกออย รวมทงศกษาแนวทางในการวางแผนการใหบรการไถเตรยมดนเพอปลกออยในอ�าเภอครบร จงหวดนครราชสมา วธด�าเนนการวจย ใชเครองจพเอส ส�ารวจแปลงปลกออยในภาคสนาม จ�านวน 5,102 แปลง เปนพนทปลกออย 51,887.06 ไร ท�าการวเคราะหปจจยขนาดของพนท รปรางของพนท และความลาดชนของพนท โดยเทคนคการซอนทบชนขอมล (Overlay Technique) และใหผเชยวชาญจดล�าดบความส�าคญของปจจย (Rank Sum) แลวน�าขอมลทไดจากการศกษาปจจยทางพนทมาหาความเหมาะสมของพนทเพอใชเปนขอมลในการค�านวณหาจ�านวนรถแทรกเตอรทตองใชในแตละต�าบลดวยคาประสทธภาพการท�างานของเครองจกรกลการเกษตรในพนททมความเหมาะสมแตกตางกน จากนนวเคราะหการกระจายตวของแปลงปลกออยดวยหลกการดชนบานใกลเคยง และหาคาเฉลยศนยกลางของแปลงออย (Mean Center) เพอใชวางแผนการไถเตรยมดนเพอปลกออย

ผลการวจยพบวา ปจจยความลาดชนมผลตอการใชเครองจกรกลการเกษตรในการไถเตรยมดนมากทสด พนทปลกออยของต�าบลในอ�าเภอครบรทมความเหมาะสมตอการใชเครองจกรกลการเกษตรในการไถเตรยมดนมากถง รอยละ 100.00 ม 5 ต�าบลจาก 12 ต�าบล ไดแก ต�าบลสระวานพระยา ต�าบลครบร ต�าบลอรพมพ ต�าบลบานใหม และต�าบลตะแบกบาน การกระจายตวของแปลงออยในแตละต�าบล เปนการกระจายตวแบบเกาะกลม มนยส�าคญทางสถตท 0.01 ยกเวนต�าบลครบร มนยส�าคญทางสถตท 0.10 และแนวทางการวางแผนการไถเตรยมดนเพอปลกออย ควรตงศนยบรการรถแทรกเตอรในบรเวณศนยกลางของพนทปลกออย ซงแบงออกเปน 2 ศนยบรการ คอ ศนยบรการบานเทพนมต ต�าบลตะแบกบาน (เขตตะวนออก) ใชรถแทรกเตอรอยางนอย 13 คน ใหบรการต�าบลตะแบกบาน ต�าบลสระวานพระยา ต�าบลมาบตะโกเอน ต�าบลเฉลยง ต�าบลล�าเพยก และต�าบลโคกกระชาย และศนยบรการบานคลองยาง (เขตตะวนตก) ใชรถแทรกเตอรอยางนอย 14 คน ใหบรการต�าบลครบรใต ต�าบลครบร ต�าบลแชะ ต�าบลบานใหม ต�าบลจระเขหน และต�าบลอรพมพ รวมทง 2 ศนยบรการใชรถแทรกเตอรอยางนอย 27 คนค�ำส�ำคญ : ระบบสารสนเทศภมศาสตร การวางแผนการปลกออย

การประยกตระบบสารสนเทศภมศาสตรในการวางแผนการไถเตรยมดนเพอปลกออยในอ�าเภอครบร จงหวดนครราชสมา

The Application of Geographic Information System for Soil Tillage Preparation Planning of Sugarcane Planting in Amphoe Khon Buri, Changwat Nakhon Ratchasima

เกรยงไกร รายณะสข*Kriengkrai Rayanasuk

ผชวยศาสตราจารย ดร.ประเทอง จนตสกล**

* นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาระบบสารสนเทศภมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

วารสาร... ราชพฤกษ

154

ABSTRACT The objectives of this research were to study effective factors of area using agricultural machinery for soil tillage preparation planning for sugarcane planting, study sugarcane plantation distribution, and study soil tillage preparation service planning of sugarcane planting in Amphoe Khon Buri, Changwat Nakhon Ratchasima. This research was proceeded by field survey using GPS tool in 5,102 plantations, total area 51,887.06 rais (20,754.82 acres), and analyzed effective factor of area by overlay technique and potential surface analyze (PSA), and then used the nearest neighbor index and overlay of data layer to analyze sugarcane plantation distribution. Both factors of area and sugarcane plantation distribution applied soil tillage preparation service planning of sugarcane planting. According to the results of the study, most suitability of sugarcane area was in Amphoe Khon Buri. Most effective factor of field slope was the using agricultural machinery for soil tillage preparation. In 12 Tambon, Amphoe Khon Buri, of sugarcane plantations were found as clustered distribution and 0.01 level of significance. The soil tillage preparation service planning of sugarcane was planting in Amphoe Khon Buri by using 27 tractors and service area at Ban Thepnimit Tambon Tabackban (east zone) and Ban Klongyang Tambon Khon Buri Tai (west zone).KEYWORD : Geographic Information System (GIS), Sugarcane Planning

บทน�ำ จงหวดนครราชสมา มการใชทดนเพอเกษตรกรรมจ�านวน 7,912,568 ไร หรอรอยละ 61.77 ของพนททงจงหวด จ�าแนกเปน นาขาวมากทสดคอรอยละ 54.14 ของพนทเกษตรกรรม รองลงมาคอพชไร รอยละ 43.66 เฉพาะออยโรงงาน มพนทปลกรวม 449,710 ไร คดเปนรอยละ 5.98 อ�าเภอทมเกษตรกรปลกออยโรงงานมาก 5 ล�าดบแรกของจงหวด คอ อ�าเภอดานขนทด พมาย แกงสนามนาง หวยแถลง และอ�าเภอครบร (ส�านกงานเกษตรจงหวดนครราชสมา. ออนไลน. 2552) อ�าเภอครบรมพนททงหมด 1,176,290.281 ไร สภาพพนทโดยทวไปเปนพนทราบสลบกบพนทลาดชนมภเขาสงอยทางตอนใต เดมเปนพนทปาเบญจพรรณ ไดแก ปาดงอจาน ปาเขาจอมทอง ปาครบร ซงเปนเขตตดตอกบอทยานแหงชาตทบลาน ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม พชเศรษฐกจทส�าคญ ไดแก ขาว

มนส�าปะหลง และออยโรงงาน ขอมลจากรายงานของ บรษท น�าตาลครบร จ�ากด แสดงวาในป 2552 อ�าเภอครบร มพนทปลกออยโรงงาน 34,804 ไร มปรมาณออยโรงงาน 348,000 ตน มเกษตรกรปลกออยโรงงานจ�านวน 708 ราย พนทปลกออยโรงงานเปนดนรวนปนทรายถงทรายจด มความอดมสมบรณต�า เปนดนทถกชะลางพงทลายไดงายเพราะพนทสวนใหญมความลาดชนสง ประกอบกบดนสวนใหญเปนดนตนและดนปนหนบนพนทภเขา ในหนงรอบปมการไถพรวนดนบอยครง เกษตรกรมกจะเตรยมดนไมทนตอฤดกาลเพาะปลก ท�าใหเกดปญหาผลผลตตกต�าเพราะการเจรญเตบโตของออยไมดเทาทควร การวางแผนสงเสรมใหเกษตรกรหนมาท�าการเกษตรในเชงอนรกษพนท และมวางแผนการไถเตรยมดนทด นาจะท�าใหผลผลตตอไรสงขนดวย ปจจบนโรงงานผลตน�าตาลจากออยสวนใหญไดน�าระบบสารสนเทศภมศาสตรมาใชในการวางแผนสงเสรมการปลกออยของเกษตรกร มการเกบรวบรวมขอมลแปลงออยเปนรายแปลงส�าหรบชวยในการบรหารจดการในไร ถามการน�าระบบสารสนเทศภมศาสตรมาใชในการวางแผนการไถเตรยมดนเพอปลกออยในอ�าเภอครบร จงหวดนครราชสมา นาจะท�าใหมการบรหารจดการการใชเครองจกรกลการเกษตรอยางมประสทธภาพ เหมาะสมกบสภาพพนท เกดความสะดวกรวดเรว มการเตรยมดนทด ทนตอฤดกาลเพาะปลกออยของเกษตรกร

วตถประสงค 1. เพอศกษาผลของปจจยเชงพนทต อการใชเครอง จกรกลการเกษตรส�าหรบการไถเตรยมดนเพอปลกออย โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร 2. เพอศกษารปแบบการกระจายตวเชงพนทของแปลงปลกออย โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร 3. เพอวางแผนการใหบรการรถแทรกเตอรส�าหรบไถเตรยมดนเพอปลกออยในอ�าเภอครบร จงหวดนครราชสมา

กรอบแนวคดในกำรวจย การวางแผนการไถเตรยมดนเพอปลกออยใหทนตอฤดกาลเพาะปลกออย นอกจากปจจยเชงพนททมผลตอการใชเครองจกรกลการเกษตรส�าหรบการไถเตรยมดนแลว จ�าเปนตองทราบรปแบบการกระจายตวเชงพนทของแปลงปลกออย ผสมผสานกบเทคโนโลยสารสนเทศทเหมาะสมในการจดการขอมลพนท เพอการวเคราะหและการจดตงศนยบรการรถแทรกเตอร และไดแผนการไถเตรยมดนเพอปลกออย

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกร ประชากรในการวจยครงน คอ แปลงปลกออยโรงงานในป 2553 จ�านวน 5,102 แปลง ในอ�าเภอครบร คดเปนพนททงหมด

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

155

51,887.06 ไร เปนขอมลทไดรบความอนเคราะหจาก บรษท น�าตาลครบร จ�ากด 2. เครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมขอมล การวจยนใชเครองจพเอส (Global positioning system : GPS) ในการเกบขอมลต�าแหนงพนทแปลงออยในภาคสนาม และใชโปรแกรม ArcGIS Version 9.2 จดการขอมลเชงพนท นอกจากนยงใชโปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร และ KPI ของบรษท น�าตาลครบร จ�ากด ในการจดการขอมลเชงบรรยาย 3. กำรเกบรวบรวมและจดกระท�ำกบขอมล ขอมลทใชในการวจยแบงเปน 2 ประเภท คอ ขอมลปฐมภม (Primary data) และขอมลทตยภม (Secondary data) โดยมการเกบรวบรวมและจดกระท�ากบขอมล ดงน 3.1 ขอมลปฐมภม เปนขอมลทไดจากการส�ารวจภาคสนาม เพอเกบรวบรวมขอมลพนทปลกออย โดยท�าการเกบคาพกดต�าแหนงบรเวณแปลงส�ารวจทปลกออย โดยใชเครองจพเอส (GPS) และน�าขอมลทได จดเกบในโปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตรและ KPI ซงเปนโปรแกรมประยกตของบรษท น�าตาลครบร จ�ากด 3.2 ขอมลทตยภม เปนขอมลทไดจากการเกบรวบรวม

จากหนวยงานทเกยวของ ทไดท�าการเกบรวบรวมขอมลพนฐานตางๆ เอาไวแลว ไดแก ฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร (GIS) จงหวดนครราชสมา และฐานขอมลพนทปลกออยของบรษท น�าตาลครบร จ�ากด 4. กำรวเครำะหขอมล การศกษาผลของปจจยเชงพนทตอการใชเครองจกรกลการเกษตรส�าหรบไถเตรยมดน ไดแก ปจจยขนาดของพนท รปรางของพนท และความลาดชนของพนท วเคราะหหาความ เหมาะสมของพนท โดยใชเทคนคการซอนทบชนขอมล (Overlay technique) และใชวธการจดล�าดบความส�าคญของปจจยหลกและปจจยยอย (Rank sum) ไดผลลพธเปนแผนทแสดงความเหมาะสมของพนทปลกออยทมผลตอการใชเครองจกรกลการเกษตร จากนนวเคราะหการกระจายตวของแปลงปลกออย โดยใชหลกการของดชนบานใกลเคยง (Nearest neighbor index) เพอหาลกษณะการกระจายตวของแปลงออย และหาคาเฉลยศนยกลางของแปลงออย (Mean center) เพอเปนแนวทางการวางแผนการตงศนยบรการไถเตรยมดนเพอปลกออยในอ�าเภอครบร ดงภาพท 1

ภาพท 1 กระบวนการวเคราะหขอมล

วารสาร... ราชพฤกษ

156

สรปผลกำรวจย ผลการศกษาปจจยเชงพนททมความเหมาะสมตอการใชเครองจกรกลการเกษตรส�าหรบการไถเตรยมดนเพอปลกออย การกระจายตวของแปลงปลกออย และการวางแผนการใหบรการไถเตรยมดนเพอปลกออย มดงน 1. ปจจยความลาดชนมผลตอการใช เครองจกรกลการเกษตรในการไถเตรยมดนมากทสด เมอแบงระดบความเหมาะสมของพนทปลกออยทมผลตอการใชเครองจกรกลการเกษตรส�าหรบการไถเตรยมดน ออกเปน 3 ระดบ คอ มาก ปานกลางและนอย พบวา รอยละ 95.98 ของพนทศกษา มความเหมาะสมตอการใชเครองจกรกลการเกษตรส�าหรบไถเตรยมดนระดบมาก

เกอบทงหมดอยในพนทราบถงลาดชนเลกนอย อกรอยละ 3.33 เปนพนททมความเหมาะสมระดบปานกลาง พบในพนทลาดชน ปานกลาง สวนทเหลออกรอยละ 0.69 เปนพนททมความเหมาะสมนอย พบในพนทลาดชนมาก 2. ผลการศกษาการกระจายตวเชงพนทของแปลงปลกออยในอ�าเภอครบร เปนรายต�าบล พบวามคาดชนบานใกลเคยงนอยกวา 1 คอมลกษณะการกระจายแบบเกาะกลมหรอกระจก (ดงภาพท 2) มระดบนยส�าคญทางสถตท .01 ยกเวน ต�าบลครบร มระดบนยส�าคญทางสถตท .10 เขาใกลการกระจายตวแบบสม ผลทไดจากการศกษาสามารถน�าไปใชเปนแนวทางในการวางแผนใหบรการรถแทรกเตอรส�าหรบไถเตรยมดนเพอปลกออยไดเหมาะสมมากขน

ภาพท 2 แผนทแสดงการกระจายตวของแปลงออยในอ�าเภอครบร จงหวดนครราชสมา

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

157

3. การศกษาแนวทางการวางแผนการใหบรการรถแทรก เตอรส�าหรบไถเตรยมดนเพอปลกออยในอ�าเภอครบร จงหวดนครราชสมา จากผลการศกษาปจจยเชงพนทและการกระจายตวเชงพนทของแปลงปลกออย สามารถน�ามาจดกลมพนทใหบรการ โดยค�านวณหาจ�านวนรถแทรกเตอรและหาทตงศนยบรการรถแทรกเตอร เพอใชเปนแผนการไถเตรยมดนเพอปลกออย โดยใชสมการความสามารถจรงในการท�างานเชงพนทของเครองจกรกลการเกษตร (Field capacity) (วนต ชนสวรรณ. 2530 : 3.) ซงมรปแบบของสมการ ดงน

เมอ ความสามารถจรงในการท�างานเชงพนท มหนวยเปน ไร/ชวโมง

ความเรวในการขบเคลอน มหนวยเปน กโลเมตร/ชวโมง

หนากวางในการท�างานของเครองจกรกล การเกษตรมหนวยเปนเมตร

ประสทธภาพการท�างานในพนท แทนคาดวยทศนยม

คาคงทซงมคาเทากบ 1.6 เมอ C มหนวยเปน ไร/ชวโมง

เมอ ความเรวในการขบเคลอน (S) เทากบ 6 กโลเมตรตอชวโมง ประสทธภาพการท�างานในพนท (e) ถา e เทากบ 60 % (ส�าหรบพนทเหมาะสมมาก) ถา e เทากบ 55 % (ส�าหรบพนทเหมาะสมปานกลาง) ถา e เทากบ 50 % (ส�าหรบพนทเหมาะสมนอย) หนากวางในการท�างานของเครองจกรกลการเกษตร (w) ในทนคอ ผาน 4 จาน มหนากวาง เทากบ 1.5 เมตร คาคงท c มคาเทากบ 1.6 ไรตอชวโมง ใน 1 วนท�างาน 8 ชวโมง เมอแทนคาตาง ๆ ในสมการขางตน ความสามารถจรงในการท�างานเชงพนทของรถแทรกเตอร 1 คน ส�าหรบพนทเหมาะสมมาก เทากบ 27.00 ไรตอวน พนทเหมาะสมปานกลาง เทากบ 24.75 ไรตอวน และพนทเหมาะสมนอย เทากบ 22.50 ไรตอวน สรปแนวทางการวางแผนการใหบรการรถแทรกเตอรไดดงน 1. ควรจดหารถแทรกเตอรทใหบรการอยางนอย 27 คน แบงเปน ศนยบรการรถแทรกเตอรบานเทพนมตร จ�านวน 13 คน และศนยบรการรถแทรกเตอรบานคลองยาง จ�านวน 14 คน 2. ควรจดตงศนยบรการรถแทรกเตอร จ�านวน 2 จด คอ บานเทพนมตร ต�าบลตะแบกบาน (เขตตะวนออก) และบานคลองยาง ต�าบลครบรใต (เขตตะวนตก) ดงภาพท 3 ระยะเวลาทใชในการไถเตรยมดนรวม 92 วน 3. ควรจดหารถแทรกเตอรส�ารอง ในกรณท รถแทรกเตอรเสยหรอซอมบ�ารงรกษา โดยค�านวณจากรอยละ 20 ของจ�านวนรถแทรกเตอรทงหมด (วทวส ยมจนดา. 2543 : 120) โดย มรถแทรกเตอรส�ารองส�าหรบศนยบรการรถแทรกเตอรทง 2 ศนยๆ ละ 3 คน รวมทงหมด 6 คน เมอพจารณาทงอ�าเภอครบร จะตองใชรถแทรกเตอรในการใหบรการไถเตรยมดนเพอปลกออยปลายฝน รวมทงหมดอยางนอย 33 คน (รวมรถส�ารอง) ซงจะทนตอฤดกาลเพาะปลกออยของอ�าเภอครบร ในชวง 1 ตลาคมถง 31 ธนวาคม

C=

S=

w=

e=

c=

วารสาร... ราชพฤกษ

158

อภปรำยผล ผลการวจยมประเดนทนาสนใจและมความส�าคญ สามารถน�ามาอภปรายผลได ดงน 1. ผลการศกษาปจจยเชงพนทของพนทตอการใชเครองจกรกลการเกษตรส�าหรบการไถเตรยมดนเพอปลกออยในอ�าเภอครบร พบวา พนทปลกออยในแตละต�าบลของ อ�าเภอครบร สวนใหญมขนาดปานกลาง (10.01-30.00 ไร) มรปรางทไมใชสเหลยม และมระดบความลาดชนนอย (0-5%) ซงจากการใหผเชยวชาญใหคาน�าหนกดวยวธการจดล�าดบความส�าคญของปจจย (Rank Sum) และจดระดบความเหมาะสมของพนทปลกออย ปรากฏวาปจจย

ภาพท 3 แผนทแสดงทตงศนยบรการรถแทรกเตอรในอ�าเภอครบร จงหวดนครราชสมา

ความลาดชนของพนทมผลตอการใชเครองจกรกลการเกษตรส�าหรบไถเตรยมดนมากทสด โดยเฉพาะทระดบความลาดชนท 0-5% สอดคลองกบ สถาพร ไพบลยศกด และคณะ (2545) ทไดท�าการวจย โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรจ�าแนกพนททเหมาะสมส�าหรบปลกออย จงหวดกาฬสนธ ดวยวธการประเมนความเหมาะสมตามแนวทางของ FAO (1976) โดยใชขอมลทมผลตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตออย ไดแก ความลาดชนของพนท ภมสณฐานของพนท ซงสอดคลองกบ ประณต กลประสตร (2535) ทกลาววา การใชรถแทรกเตอรท�างานบนพนททมความลาดชนเพมมากขน หรอเกนกวา 25 เปอรเซนต จะท�าให

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

159

การท�างานมความยากล�าบากมากขน ประสทธภาพการท�างานจะลดต�าลง เสยเวลาในการท�างาน และตองใชแรงในการฉดลากมากขน สอดคลองกบวนต ชนสวรรณ (2530) ทกลาววา ขนาดของพนทไมมผลตอประสทธภาพการท�างานในพนทของเครองจกรกลการเกษตร ในกรณทความกวางและความยาวของพนท และหนากวางของเครองจกรกลการเกษตรเพมขนเปน 2 เทา โดยทความเรวในการขบเคลอนคงเดม ประสทธภาพของรปแบบการท�างานจะมคาคงเดม และรปรางของพนททมรปรางแปลก ๆ หรอมลกษณะไมเปนสเหลยมจะมประสทธภาพการท�างานในพนทต�ากวาประสทธภาพการท�างานในพนททมรปรางสเหลยม แมวาพนทนน ๆ มขอบหรอดานเปนแนวตรงกตาม เพราะจะสญเสยเวลามากในการเลยว โดยพนททมความยาวมากจะท�าใหประสทธภาพการท�างานในพนทสงขน 2. ผลการศกษารปแบบการกระจายตวเชงพนทของแปลงปลกออย พบวา แปลงปลกออยในทกต�าบลของอ�าเภอครบร มการกระจายตวเชงพนทเปนแบบเกาะกลมหรอกระจก มคาดชนบานใกลเคยงนอยกวา 1 ท�าใหสามารถก�าหนดศนยบรการรถแทรกเตอรไดงาย สอดคลองกบ สเทพ ชตรตนพนธ และบญรกษ พฒนกนก (2546) ทไดน�าเทคโนโลยรโมทเซนซงและระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอประเมนผลผลตออย โดยวเคราะหพนทปลกออยและรปแบบทตงของแปลงออยในแตละจงหวด พบวาการกระจายของพนทปลกออยสวนใหญมลกษณะการกระจายตวแบบเกาะกลม 3. ผลการศกษาแนวทางการวางแผนการไถเตรยมดนเพอปลกออย พบวา การใหบรการไถเตรยมดนควรตงศนยบรการรถแทรกเตอรใหอยในศนยกลางของพนทปลกออย เพอประหยดคาใชจายตาง ๆ ในการใหบรการ ประหยดเวลาในการเคลอนยายและมจ�านวนรถแทรกเตอรทเพยงพอส�าหรบการใหบรการ

ขอเสนอแนะ 1. ผลการวจยครงนพบวา ปจจยความลาดชนของพนทมผลตอการใชเครองจกรกลการเกษตรส�าหรบไถเตรยมดนมากทสด ในการวจยตอไป จงควรน�าปจจยอน ๆ มาวเคราะหรวมดวย เชน ปจจยความชนของดน ปจจยเสนทางคมนาคม ปจจยทเกยวของกบอปกรณหรอเครองมอ จะท�าใหเหนศกยภาพและปญหาทสอดคลองกบความเปนจรงมากขน 2. ผลการวจยครงพบวา ความลาดชนของพนท เปนความลาดชนเฉลย ควรท�าการวเคราะหความลาดชนเปนรายแปลง จะท�าใหสามารถทราบมความลาดชนรายแปลง เพอจะไดหาความเหมาะสมของพนทไดถกตองมากยงขน 3. ผลการวจยครงน ไดใชคาเฉลยศนยกลางพนท (Mean center) ค�านวณหาศนยกลางของพนทปลกออย ซงคาทไดขนอยกบต�าแหนงพกดของแปลงออย และจ�านวนแปลงปลกออย โดยจดศนยกลางของพนททไดมา จะไมไดอยในแหลงชมชน หรอตดกบเสนทางคมนาคม แตในทางปฏบต ควรเลอกทตงทใกลกบแหลง

ชมชนและเสนทางคมนาคมเปนหลก และอยใกลกบจดศนยกลางทค�านวณไดใหมากทสด 4. ส�าหรบการวจยในครงตอไป ควรใชวธการวเคราะห เครอขาย (Network analysis) ประกอบดวยการก�าหนดความแนนอนของเสนทางทสนทสด (Shortest path analysis) ซงใชดชนการกระจายตว (Dispersion index) ทใชผลรวมทงหมดของระยะทางระหวางจดทตงและจดยอยทงหมดเชอมโยงเปนเครอขาย (Lo และ Yeung. 2007 : 390-391) เพอเปนการวดระยะเสนทางทสนทสดของตงศนยบรการไปยงแปลงออย โดยไดต�าแหนงทตงศนยบรการทมไมมเงอนไขของขอบเขตต�าบลมาเปนขอจ�ากดในการตงศนยบรการ และอาจมศนยบรการมากกวา 2 ศนยบรการ

เอกสำรอำงองเกรยงไกร รายณะสข. (2554). กำรประยกตระบบสำรสนเทศ ภมศำสตรในกำรวำงแผนกำรไถเตรยมดนเพอปลกออยใน อ�ำเภอครบร จงหวดนครรำชสมำ. วทยานพนธวทยาศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาระบบสารสนเทศภมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.ประณต กลประสตร. (2535). แทรกเตอรเพอกำรเกษตร (กำรใช กำรบรกำรบ�ำรงรกษำ และกำรปรบ). กรงเทพฯ : สมาคม สงเสรมเทคโนโลย (ไทย–ญปน).วนต ชนสวรรณ. (2530). เครองจกรกลเกษตรและกำรจดกำร เบองตน. ขอนแกน : ภาควชาวศวกรรมเกษตร คณะ วศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.สถาพร ไพบลยศกด และคณะ. (2545). รำยงำนวจยกำรจ�ำแนก พนททเหมำะสมส�ำหรบกำรปลกออย จงหวดกำฬสนธ. ขอนแกน : มหาวทยาลยขอนแกน.ส�านกงานเกษตรจงหวดนครราชสมา. (2552). สภำพทวไปและ ขอมลดำนกำรเกษตรทส�ำคญของจงหวดนครรำชสมำ. [ออนไลน]. แหลงทมา : http://www.khorat.doae. go.th/AgriDATA/agri-data.html [12 ธนวาคม 2552].สเทพ ชตรตนพนธ และบญรกษ พฒนกนก. (2546). “กำรใช เทคโนโลยรโมทเซนซง และระบบสำรสนเทศภมศำสตร เพอประเมนผลผลตออย ของประเทศไทย ป 2545.” ใน เอกสารประกอบการประชมวชาการออยและน�าตาลทราย แหงชาต ครงท 5. หนา 391-406. ม.ป.ท.Lo, C. P. and Albert K. W. Yeung. (2007). Concepts and techniques of geographic information systems. 2nd ed., New Jersey : Pearson Prentice Hall.

วารสาร... ราชพฤกษ

160

บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาลกษณะทางสณฐานวทยา วเคราะหชอวทยาศาสตร จ�านวนชนด รวมทงภมปญญาทองถนในดานการใชประโยชนของพรรณไมวงศ ACANTHACEAE ในจงหวดนครราชสมา โดยแบงพนทศกษาตามลกษณะภมประเทศ 5 แบบ คอ เขตภเขาสงทางตะวนตกเฉยงใตและทางใตของจงหวด ไดแก อ�าเภอครบร เขตทราบลกคลนทางตะวนตกเฉยงใตของจงหวด ไดแก อ�าเภอปากชอง เขตทราบลกคลนตอนกลางของจงหวด ไดแก อ�าเภอเมอง เขตทราบลกคลนตอนเหนอของจงหวด ไดแก อ�าเภอบานเหลอม และเขตทราบตอนเหนอของจงหวด ไดแก อ�าเภอโนนสง ผลการศกษาพบพรรณไมวงศ ACANTHACEAE ในจงหวดนครราชสมาทงสน จ�านวน 15 สกล 25 ชนด โดยอ�าเภอครบร พบจ�านวน 10 สกล 12 ชนด อ�าเภอปากชอง พบจ�านวน 13 สกล 18 ชนด อ�าเภอเมอง พบจ�านวน 15 สกล 25 ชนด อ�าเภอบานเหลอมพบจ�านวน 11 สกล 12 ชนด และอ�าเภอโนนสง พบจ�านวน 9 สกล 10 ชนด และจากการศกษา ภมปญญาทองถนดานการใชประโยชนเกยวกบพรรณไมวงศ ACANTHACEAE พบวา พรรณไมชนดนสามารถน�ามาใชประโยชนได 3 ดาน คอ ดานประโยชนใชสอย ดานความเชอ ประเพณและวฒนธรรม และ

ความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนของพรรณไม วงศ ACANTHACEAE ในจงหวดนครราชสมา

Biodiversity and Local Wisdom of the Family ACANTHACEAE in Changwat Nakhon Ratchasima

วรางคณา เรยมรมมะดน*Warangkana Reamrimmadunรองศาสตราจารยสพรรณ ภงาม**

ดานยารกษาโรคในรปแบบของยาสมนไพร ค�ำส�ำคญ : ความหลากหลายทางชวภาพ ภมปญญาทองถน พรรณไมวงศ ACANTHACEAE

ABSTRACT The objective of this research was to study morphological characteristic, identified scientific name, species diversity and local wisdoms on utilizing of all plant family ACANTHACEAE in Changwat Nakhon Ratchasima. The study area was separated to follow five geographical area of Changwat Nakhon Ratchasima. High mountain area in southwestern and southern was Amphoe Khon Buri, undulating southwest plains area was Amphoe Pak Chong, undulating central plains area was Amphoe Mueang Nakhon Ratchasima, undulating north plains area was Amphoe Ban Lueam, and northern plains area was Amphoe Non Sung. The result of the study was showed that the family ACANTHACEAE

* นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาศาสตรศกษา มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ทปรกษาวทยานพนธ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

161

comprised of 15 genus 25 species : Amphoe Khon Buri comprised of 10 genus 12 species, Amphoe Pak Chong comprised of 13 genus 18 species, Amphoe Mueang Nakhon Ratchasima comprised of 15 genus 25 species, Amphoe Ban Lueam comprised of 11 genus 12 species, and Amphoe Non Sung comprised of 9 genus 10 species. For local wisdom on utilizing the family ACANTHACEAE, this study had been found out that this plant had been utilizing in 3 aspects : Household functions; belief moral; and culture and medicinal plant. Keywords : Biodiversity, Local Wisdom, The Family ACANTHACEAE

บทน�ำ ประเทศไทยเปนประเทศหนงในแถบบรเวณเสนศนยสตร มสภาพภมอากาศแบบรอนชน เหมาะกบการด�ารงชวตของพชและสตวจ�านวนมาก จงท�าใหบรเวณประเทศไทยไดชอวามความหลากหลายทางชวภาพสง (ยพเยาว โตศร. 2547 : 2) อยางไรกตามปจจบนทรพยากรธรรมชาต ทมอยอยางมากในอดตของประเทศไทยก�าลงรอยหรอลง เนองจากประชากรมนษยเพมขน การใชทรพยากรธรรมชาตจงมากขนตามไปดวย ท�าใหความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทยลดลงอยางเหนไดชด เราจงควรตระหนกใหมากถงการใชทรพยากรในปจจบน แมวาประเทศไทยอาศยทรพยากรพชเปนพนฐานในการพฒนาเศรษฐกจ แตประเทศไทยยงขาดแคลนนกพฤกษศาสตร นกอนกรมวธานพช (Plant taxonomist) หรอผเชยวชาญทางดานพฤกษศาสตรจ�าแนกพช ท�าใหการศกษาดานอนกรมวธานของพรรณไมในประเทศไทยยงไมกาวหนาเทาทควร มการศกษาเพยงรอยละ 35 ของพรรณไมทคาดวาจะมทงหมดในประเทศเทานน (ประนอม จนทรโณทย และกองกานดา ชยามฤต. 2543) พรรณไมวงศ ACANTHACEAE มการกระจายทวโลกประมาณ 250 สกล 2,500 ชนดพนธ (ณพพร ด�ารงศร. 2542) ในประเทศไทยพบประมาณ 40 สกล 250 ชนด (ธวชชย สนตสข. 2532) ประกอบดวยพรรณไมทมความส�าคญทางดานเศรษฐกจ เกษตรกรรม เภสชกรรมและสมนไพร (พทกษ ใจคง. 2544) เชน รางจด (Thunbergia laurifolia Lindl.) ในประเทศมาเลเซยเชอวาใบใชต�าพอกแกปวดบวม แพทยแผนโบราณเชอวารากและเถารางจดเปนยาถอนพษ แกพษเบอเมา พษไข แกรอนในกระหายน�า ซงในปจจบนส�านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข อนญาตใหใชใบรางจดเปนสมนไพรทชมชนสามารถผลตเพอเศรษฐกจชมชน แกไข แกรอนในและถอนพษไขได (มณเฑยร เปส และคณะ. 2544) แตปจจบนยงไมมขอมลการศกษาวจยเกยวกบความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนของพรรณไมวงศ ACANTHACEAE ในจงหวดนครราชสมา

การศกษานจงมวตถประสงค เพอศกษาลกษณะทางสณฐานวทยา วเคราะหชอวทยาศาสตร จ�านวนชนด ถนทอย อาศย รวมทงภมปญญาทองถนดานการใชประโยชน เพอเปนพนฐานทส�าคญ ในการศกษาดานพฤกษศาสตรหรอในสาขาอนทเกยวของ เพอการอนรกษและใชประโยชนจากพรรณไมวงศ ACANTHACEAE อยางยงยนสบไป

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชากรและกลมตวอยาง ไดแก 1.1 พรรณไมวงศ ACANTHACEAE โดยส�ารวจในพนททศกษา แบงตามลกษณะภมประเทศของจงหวดนครราชสมา ไดแก อ�าเภอครบร อ�าเภอปากชอง อ�าเภอเมอง อ�าเภอบานเหลอม และอ�าเภอโนนสง 1.2 ผ ร และปราชญชาวบาน โดยสอบถามและสมภาษณภมปญญาทองถนดานการใชประโยชนของพรรณไมวงศ ACANTHACEAE ในจงหวดนครราชสมา 2. เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ไดแก แผนทจงหวดนครราชสมา อปกรณการเกบและอดพรรณไมแหง อปกรณเกบรกษาพรรณไม อปกรณตรวจวเคราะหพรรณไม แบบสมภาษณและเครองบนทกเสยง 3. การเกบรวบรวมขอมล 3.1 ตรวจเอกสารทเกยวของและศกษาตวอยางพรรณไม แหงทเกบรกษาไวทพพธภณฑพช สรนธร กรมวชาการเกษตร และหอพรรณไม กรมปาไม 3.2 การส�ารวจตวอยางพรรณไม โดยศกษาแผนทจงหวดนครราชสมาและก�าหนดพนทศกษาแบงตามลกษณะภมประเทศของจงหวด ออกเปน 5 เขต โดยวธการสมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling) เขตละ 1 อ�าเภอ อ�าเภอละ 3 ต�าบล ต�าบลละ 3 หมบาน รวม 5 อ�าเภอ 15 ต�าบล 45 หมบาน ส�ารวจและเกบตวอยางพรรณไม โดยเกบสวนของ ล�าตน ใบ ดอก ผลและเมลด จ�านวน 3 ชนตวอยางในแตละตน ถายภาพ บนทกถนทอยอาศยและรายละเอยดตางๆ ศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของพรรณไมทเกบไดในหองปฏบตการ จดท�าพรรณไมแหง(Herbarium specimen) วเคราะหชอวทยาศาสตรตวอยางทเกบมาได โดยเทยบกบตวอยางพรรณไมในหอพรรณไม กรม ปาไมและพพธภณฑพชสรนธร กรมวชาการเกษตร ตรวจสอบชอพฤกษศาสตรทถกตอง จดท�ารปวธานจ�าแนกสกล (Key to genus) และบรรยายลกษณะของพรรณไมวงศ ACANTHACEAE 3.3 การศกษาภมปญญาทองถน โดยสมภาษณกลมผร และปราชญชาวบานเกยวกบภมปญญาทองถน ดานการใชประโยชนของพรรณไมในจงหวดนครราชสมา ทมประสบการณในการใชประโยชนจากพชวงศ ACANTHACEAE ไมนอยกวา 5 ป จ�านวนไมต�ากวา 10 คน และศกษางานวจยดานเภสชกรรมทเกยวกบพรรณไม

วารสาร... ราชพฤกษ

162

ผลกำรวจย 1. การศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของพรรณไมวงศ ACANTHACEAE พรรณไมวงศ ACANTHACEAE ทพบมจ�านวนทงสน 15 สกล 25 ชนด แบงออกเปน ไมพม ไมลมลก ไมเลอยและไมรอเลอย โดยสวนมากเปนไมพม (Shrub) ไดแก เหงอกปลาหมอ (Acanthus ebracteatus Vahl.) เสนยด (Adhatoda vasica Nees.) องกาบ (Barleria cristata Linn.) เสลดพงพอน ตวผ (Barleria lupulina Lindl.) เขมมวง (Eranthemum nervosum) ใบเงนใบทอง (Graptophyllum pictum (L.) Griff.) สายรง (Justicia brandegeeana Wassh.) ขาไกดาง (Justicia fragilis Wall. ex C.B. Claske.) สนพรามอญ (Justicia gendarussa Linn.) เหลองครบน (Pachystachys lutea Nees.) ใบนาก (Pseuderanthemum atropurpuraum Radlk.) ทองดอกบวบ(Pseuderanthemum reticulatum (Hort. ex W. Bull.) Radlk.) ชองนาง (Thunbergia affinis S.Moore.) ชองนางดอกขาว (Thunbergia erecta (Benth) T. Anders.) ไมลมลก (Herb) ไดแก ฟาทะลายโจร (Andrographis paniculata (Burm.) Wall. ex Nees.) บาหยา (Asystasia gangetica (Linn) T. Anders.) ยาหย (Asystasia Intrusa Blume.) สงกรณ (Barleria strigosa Willd.) ดาดตะกว (Hemigraphis alternata T. Anderson.) ทองพนชง (Rhinacanthus nasutus (Linn.) Kurz.) ตอยตงเทศ (Ruellia squarrosa (Fenzl.) Cufod.) ตอยตง (Ruellia tuberosa Linn.) ไมเลอย (Climber) ไดแก รางจด (Thunbergia laurifolia Lindl.) สรอยอนทนน (Thunbergia grandiflora Roxb.) ยกเวน พญาปลองทอง (Clinacanthus nataus (Burn.) Lindau.) เปนไมรอเลอย (Scandent) 1.1 ล�าตน ล�าตนของพชวงศ ACANTHACEAE มทงชนดทเปนไมเลอยหรอไมเถา (Climber) ทพนเกาะกบตนไมใหญ ไดแก รางจด และสรอยอนทนน บางชนดเปนไมลมลก ล�าตนตงตรง ปลายกงเปนเหลยม แตกกงเฉพาะดานขาง ไดแก ฟาทะลายโจร บางชนดเปนไมพม ล�าตนกลมเรยบ แขง มกมหนามแหลมสนๆ ออกตามขอ ไดแก เหงอกปลาหมอ ล�าตนเปนเหลยม ไดแก ทองพนชง บางชนดเปนไมรอเลอย ล�าตนกลมเลกและเปนปลองๆ ไดแก พญาปลองทอง

1.2 ใบ ใบของพชวงศ ACANTHACEAE สวนมากเปนใบเดยว (Simple leaf) เรยงตวเปนค ตรงขาม (Opposite) มทงทเปนใบรปร (Elliptic) รปหอก (Lanceolate) รปไข (Ovate) ใบรปหวใจ (Cordate) ไดแก ดาดตะกว ชนดทขอบใบเรยบ (Entire) ไดแก เสลดพงพอนตวผ ขอบใบเวาหยกซฟน (Denticulate) ไดแก เหงอกปลาหมอ หรอชนดทขอบใบเปนคลนเลกนอย (Undulate) ไดแก ตอยตง และใบเงนใบทอง เนอใบมลกษณะหยาบกระด างอาจมขนสากคลมใบและก งก าน ไมมหใบ (ภาพท 1) 1.3 ดอก ดอกของพชวงศ ACANTHACEAE สวนมากดอกเปนชอ แบบชอกระจะ (Raceme) หรอชอกระจก (Cyme) หรอชอเชงลด (Spike) มใบประดบจ�านวนมากรองรบชอดอกหรอดอกยอย ออกดอกทซอกใบหรอสวนยอดของล�าตน ดอกมกเปนรปกรวย (Funnel form) กลบดอกมโคนเชอมตดกนปลายแยกเปน 5 แฉก ขณะดอกตมปลายกลบดอกเชอมตดกน ไดแก ตอยตง รางจด สรอยอนทนน ชองนาง และชองนางดอกขาว หรอบางชนดปลายกลบเปนรปปากเปด (Bilabiate) ไดแก ฟาทะลายโจร และทองพนชง สวนใหญเปนดอกสมบรณเพศ (Perfect flower) มสมมาตรดานขาง (Lateral symmetry) หรอสมมาตรตามรศม (Radial symmetry) วงกลบดอก (Corolla) ประกอบดวย กลบดอก (Petal) บาง มทงสขาว สมวง สสม สฟาอมมวง สมวงเขม สเหลองหรอสชมพ วงกลบเลยง (Calyx) ประกอบดวย กลบเลยง (Sepal) ม 5 กลบ ขนาดไมเทากน บางครงอาจลดรปลงเปนเสนตดกนตรงโคน ปลายแยกเปนแฉก (ภาพท 2) วงเกสรเพศผ (Androecium) ประกอบดวย เกสรเพศผ (Stament) ม 4 อน สน 2 ยาว 2 (Didynamous) ตดอยบนหลอดกลบดอก อบเกสรอาจงอนเปนเดอยและมขนคลม วงเกสรเพศเมย (Gynoecium) ประกอบดวย เกสรเพศเมย (Pistil) มรงไขเปนแบบรงไขเหนอวงกลบ (Superior ovary) ตอนบนเปนจะงอย ภายในม 2 หอง (Locule) มไข (Ovule) 2-10 กานเกสรยาวพนระดบกลบดอก กานเกสรม 1 อน ยอดเกสรแยกเปน 2 อน

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

163

ภาพท 1 ลกษณะรปรางใบของพรรณไมวงศ ACANTHACEAE

ภาพท 2 ลกษณะรปรางดอกของพรรณไมวงศ ACANTHACEAE

วารสาร... ราชพฤกษ

164

1.4 ผลและเมลด ผลเปนผลแหงแตกสองซก (Capsule) ผลเปนฝกทรงกระบอกปลายมน เปนฝกทรงกลมปลายแหลมคลายปากนก ผลรปไข รปรหรอขอบขนาน สวนมากผวเกลยง ยกเวน ทองพนชง มขนเลกนอย ผลแตกตามยาวจากปลายผลถงขวเมลด (ภาพท 3) เมอออนมผลสเขยวเมอแกมสน�าตาลถงด�า ภายในผลมหลายเมลด เมลด (Seed) มตงแต 2 ถง 8 เมลด เมลดคอนขางแบน บางชนดมขนปยสนๆ อมน�าได สายขวเมลดมลกษณะคลายตะขอเกยวเมลดไว ไมมเอนโดสเปรม (ภาพท 4)

ภาพท 3 ลกษณะรปรางผลของพรรณไม ภาพท 4 ลกษณะรปรางเมลดของพรรณไม วงศ ACANTHACEAE บางชนด วงศ ACANTHACEAE บางชนด

A. Acanthus ebracteatus Vahl. B. Adhatoda vasica Nees. C. Andrographis paniculata (Burm.) Wall. ex Nees. D. Asystasia gangetica (Linn) T. Anders.E. Asystasia Intrusa Blume. F. Barleria cristata Linn.G. Barleria lupulina Lindl. H. Barleria strigosa Willd.I. Clinacanthus nataus (Burn.) Lindau. J. Eranthemum nervosumK. Graptophyllum pictum Griff. L. Hemigraphis alternata T. Anderson.M. Justicia brandegeeana Wassh. N. Justicia fragilis Wall. ex C.B. Claske. O. Justicia gendarussa Linn. P. Pachystachys lutea Nees. Q. Pseuderanthemum atropurpuraum Radlk. R. Pseuderanthemum reticulatum S. Rhinacanthus nasutus (Linn.) Kurz. (Hort. ex W. Bull.) Radlk. T. Ruellia squarrosa (Fenzl.) Cufod. U. Ruellia tuberosa Linn. V. Thunbergia affinis S.Moore W. Thunbergia erecta (Benth) T. Anders. X. Thunbergia grandiflora Roxb. Y. Thunbergia laurifolia Lindl.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

165

3. การศกษาภมป ญญาท องถนของพรรณไม วงศ ACANTHACEAE จากการสอบถาม การสมภาษณผรและปราชญชาวบานเกยวกบภมปญญาทองถน พบวา มการน�ามาใชประโยชน 3 ดาน ดงน 3.1 ดานประโยชนใชสอย โดยน�าตนทองดอกบวบ ใบเงนใบทอง มาใชปลกเปนไมประดบตามแนวรมรวหนาบานเนองจากมชอทเปนมงคล 3.2 ดานความเชอ ประเพณและวฒนธรรม โดยน�าตนใบเงนใบทอง ใชเปนสวนประกอบในการท�าน�าพระพทธมนตใน

ตารางท 1 ผลการศกษาชนดของพรรณไมวงศ ACANTHACEAE ในจงหวดนครราชสมา

* หมายถง พนททพบพรรณไมวงศ ACANTHACEAE

พธกรรมทางศาสนา เชน งานแตงงาน หรอใชเปนสวนประกอบในการท�าน�ามนตในพธสะเดาะเคราะห และใชใสรองกนหลมกอนลงเสาเอกในพธขนบานใหม 3.3 ดานยารกษาโรคในรปแบบของยาสมนไพร โดยฟาทะลายโจร ใชแกอาการหวด แกเจบคอ แกความดนโลหตสง แกไข แกรอนใน รางจดใชถอนพษยาเบอในสนข ใชถอนพษเบอเมา ใชแกอาการเมาคาง ทองพนชง ใชรกษากลากเกลอน แกผนคน เหงอกปลาหมอ ใชรบประทานเปนยาเจรญอาหาร เปนยาอายวฒนะ เสลดพงพอนตวผและพญาปลองทอง ใชแกพษแมลงสตว

วารสาร... ราชพฤกษ

166

กดตอย แกผนคน และใชบรรเทาอาการปวดเมอย เปนตน

กำรอภปรำยผล จากการศกษาพบวา พรรณไมวงศ ACANTHACEAE ในจงหวดนครราชสมา มการกระจายพนธในพนททศกษาของอ�าเภอตางๆ ไมแตกตางกนมากนก เนองจากพรรณไมวงศ ACANTHACEAE สวนใหญสามารถน�ามาปลกไดงายและเจรญเตบโตไดดในดนทกประเภท ลกษณะภมประเทศทแตกตางกนจงไมสงผลมากนกตอการกระจายพนธของพรรณไม นอกจากนพรรณไมบางชนดในวงศ ACANTHACEAE เปนไมประดบน�าเขาจากตางประเทศ ประชาชนนยมน�ามาปลกเพราะมรปรางและสสนทสวยงาม สวนใหญจงมการกระจายพนธในพนทอ�าเภอเมองมากทสด รองลงมาคออ�าเภอปากชอง ทเปนเชนนอาจเนองมาจากทงอ�าเภอเมองและอ�าเภอ ปากชอง เปนแหลงจ�าหนายพรรณไมดอกไมประดบทส�าคญของจงหวดนครราชสมา จงมโอกาสพบพรรณไม เชน ชองนางดอกขาว ชองนาง เขมมวง ดาดตะกว องกาบ เหลองครบน ตอยตงเทศ สายรง ยาหย สงกรณ และขาไกดาง ไดมากกวาอ�าเภออนๆ นอกจากนพรรณไมบางชนดในวงศ ACANTHACEAE อยคกบสงคมชนบทมายาวนาน เชน ใบเงนใบทองและใบนาก จงสามารถพบไดในทกอ�าเภอทศกษา เนองจากประชาชนสวนใหญนยมน�ามาใชเปนสงยดเหนยวทางจตใจ ทงดานความเชอ ประเพณ พธกรรมและวฒนธรรม โดยเชอวาเปนพรรณไมมงคล หากบานใดปลกไวจะท�าใหร�ารวย มเงนมทองใชตลอดไปและยงใชเปนสวนประกอบส�าคญในการท�าน�ามนตส�าหรบพธสะเดาะเคราะห ใชท�าน�าพระพทธมนตในพธกรรมทางศาสนา นอกจากนกอนทการแพทยแผนปจจบนจะเขามามบทบาทในการรกษาโรคอยางจรงจง พรรณไมบางชนด ในวงศ ACANTHACEAE ทมสรรพคณดานยารกษาโรคหรอสมนไพร เชน รางจด เหงอกปลาหมอ เสลดพงพอนตวผ พญาปลองทอง ทองพนชงและฟาทะลายโจร ไดถกน�ามาใชเปนสมนไพรรกษาโรคในรปแบบของการรกษาโดยภมปญญาทองถนอยางแพรหลาย จงสามารถพบพรรณไมดงกลาวไดเปนจ�านวนมากในทกอ�าเภอทศกษา อยางไรกตาม จากการศกษาถงการใชประโยชนเกยวกบภมปญญาทองถน ดานยารกษาโรคหรอสมนไพรของพรรณไมวงศ ACANTHACEAE พบวา มจ�านวนคอนขางนอย ทงทการศกษาจากเอกสารและงานวจย พบวายงมพรรณไมวงศ ACANTHACEAE อกหลายชนดทมสรรพคณหรอตวยาส�าคญ และมคณคาในดานการรกษาโรคเปนอยางมาก ทงนอาจเนองมาจากยงไมมการสงเสรมและยงไมมงานวจยมารบรองดานการรกษาโรคอยางจรงจง

ขอเสนอแนะ 1. จากการศกษาพบวา พรรณไมวงศนมหลายชนดทเปนพชสมนไพร ซงมคณคาทางดานการรกษาโรคสง จงควรสงเสรมใหมการศกษาเพมเตมดานเคมวเคราะหสมนไพร เชน เหงอกปลาหมอ สงกรณ ทองพนชง ฟาทะลายโจร รางจด เสลดพงพอนและอนๆ วามสารเหมอนกบยาปฏชวนะอะไรบาง เพอทดแทนการน�าเขาจากตางประเทศ 2. ควรมการศกษาเพมเตมถงพษจากสารในสมนไพรเหลาน เพอจะไดใชอยางระมดระวงและเกดประโยชนสงสด 3. ควรใชความรทางดานพนธศาสตรปรบปรงพรรณไมวงศน เพอใชเปนไมดอก ไมประดบ เพราะมลกษณะรปทรงและสดอกทสวยงาม เจรญเตบโตงาย และมอายหลายฤด 4. ควรมการศกษาความหลากหลายของพรรณไมวงศนอยางตอเนองเพอประโยชนในการจดการและอนรกษพรรณไมวงศนตอไป

เอกสำรอำงองณพพร ด�ารงศร. (2542). พฤกษอนกรมวธำน. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย รามค�าแหง.ธวชชย สนตสข. (2532). “พรรณพฤกษชาตของประเทศไทย : อดต ปจจบน และอนาคต.” ใน สรวฒน วงษสร และศภชย หลอโลหการ. ควำมหลำกหลำย ทำงชวภำพในประเทศไทย. หนา 81-90. กรงเทพฯ : ประชาชน.ประนอม จนทรโณทย และกองกานดา ชยามฤต. (2543). “การศกษาดานพช.” บทควำมปรทศนงำนวจยดำนควำม หลำกหลำยทำงชวภำพในประเทศไทย. หนา 78-88. ม.ป.ท.พทกษ ใจคง. (2544). อนกรมวธำนพชเผำยอย Barleriinae (Acanthaceae) ในภำคตะวนออกเฉยงเหนอของ ประเทศไทย. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาชววทยา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ขอนแกน.มณเฑยร เปส และคณะ. (2544). รำยงำนกำรวจยเรอง กำรพฒนำ สำรสกดรำงจดเพอใชรกษำแผลอกเสบในชองปำกในผ ปวยมะเรง. ขอนแกน : คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย ขอนแกน.ยพเยาว โตศร. (2547). “ทรพยากรธรรมชาต ความหลากหลาย ทางชวภาพกบการอนรกษในประเทศไทย.” คชสำสน. 27(8) : 1-5.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

167

บทคดยอ การศกษานมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบสณฐานวทยาและกายวภาคบางประการของพรรณไมสกลโกงกาง ทพบภายในศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบร การศกษาใชวธการส�ารวจพรรณไมในพนททท�าการศกษา โดยศกษาตามสภาพจรงและน�าตวอยางพรรณไมมาศกษา ใชการศกษาสงเกตและใชเครองมอทางหองปฏบตการ ตงแตเดอนมถนายน 2552 ถงเดอนพฤษภาคม 2553 ผลการศกษาพบวาพรรณไมสกลโกงกาง ม 2 ชนดและลกผสม ไดแก โกงกางใบใหญ (R. mucronata) โกงกางใบเลก (R. apiculata) และโกงกางลกผสม (R. spp.) เมอน�าตวอยางพรรณไมมาศกษา พบวา โกงกางทง 2 ชนดและลกผสมมลกษณะทางสณฐานวทยาคลายกนในหลายประการ สวนทแตกตางกนและเหนไดชดเจน คอ ขนาด สของใบและหใบ การท�ามมของรากค�าจนกบล�าตน ผวและขนาดของรากค�าจน สวนการศกษาทางกายวภาคบางประการ พบวา โกงกางทง 2 ชนดและลกผสมมลกษณะหลายประการคลายคลงกน แตมบางประการทแตกตางกน คอ จ�านวนเซลลเสรม ของปากใบ จ�านวนชนของ water storage tissue รปรางของ palisade

ค�ำส�ำคญ : โกงกางใบใหญ โกงกางใบเลก โกงกางลกผสม

ABSTRACT The objective of this study was to compare some morphological and anatomical characterization of some mangrove genus found in Centre of Eco-Tourism for Mangrove Conservation in Chonburi Province. The studying used survey around of area plants studied the authentic samples and comparing the characteristics of plant morphology and anatomy during June 2009 to May 2010. The results showed that mangrove genus of two species and hybrid found were Rhizophora muconata Rhizophora apiculata and Rhizophora spp. The two mangrove species and hybrid with morphology were similar in many aspects but the most differences were size, color of leaf and stipule, the angle of still roots with stems and size of still root. The anatomical

การศกษาเปรยบเทยบสณฐานวทยาและกายวภาคบางประการของพรรณไมสกลโกงกางจากศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบร

The Comparison of Some Morphological and Anatomical Characterization Mangrove Grown at the Centre of Eco-Tourism for Mangrove Conservation In Chonburi Province

จตพร ไพลกลาง*

Jatuporn Plaiklangรองศาสตราจารยสพรรณ ภงาม**

* นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวทยาศาสตรศกษา มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการทปรกษาวทยานพนธหลก

วารสาร... ราชพฤกษ

168

study showed that all two mangrove species and hybrid had many similar characteristics but there were some differences such as number of subsidiary cell of stoma , number of water storage layer, and palisade cell shape.Keywords : R. mucronata R. apiculata R. spp.

บทน�ำ ปาชายเลนนบวาเปนปาทมคณคาตอพนทสง เนองจากมพรรณไมทมลกษณะและคณสมบตเหมาะสมทจะใชท�าฟนและเผาถานทมคณภาพด เนองจากใหความรอนสง พรรณไมจากปาชายเลนใชท�าเครองเฟอรนเจอรและสงกอสรางไดด นอกจากนปาชายเลนยงเปนแหลงขยายพนธสตวน�าและทอยอาศยของสตวบก พรรณไมปาชายเลนมการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมไดดทเหนไดชด คอ ลกษณะของใบ ลกษณะภายนอกของใบมขอบเรยบ ใบหนา อวบน�า เปนมนเนองจากมสารพวกควตน สวนลกษณะโครงสรางภายในจะมการปรบตว เชน การมเนอเยอพเศษทนอกเหนอไปจากเนอเยอทพบภายในใบของพรรณไมทวๆ ไป เนองจากสภาพของดน ความเปนกรดเปนดาง รวมทงคาความเคมในแตละพนทกแตกตางกนจนเหนไดชด ลกษณะทางสณฐานวทยาของล�าตนพรรณไมในสกล Rhizophora คอ เปนไมขนาดกลางหรอไมพม เปลอกนอกเรยบ กงกานอวนโต ใบแตกออกจากกงแบบตรงกนขาม ขอบใบเรยบ ใบหนา มกมจดอยดานลางของใบ หใบมขนาดโต หใบจะหมปดตาไวและอยกงกลางระหวางกานใบ ดอกเปนดอกชอแบบ cymes แตกออกมาจากซอกกง ประกอบดวยดอกยอย 2 ดอกขนไป ดอกมสครมหรอสเหลอง สวนตางๆ ของดอกประกอบดวยกลบเลยง มขนาดสนๆ ลกษณะแบบรปทอ ม 4 แฉก เปนรปลกษณะ oblong มลกษณะเปนมนหนา กลบดอก ม 4 แฉกเชนเดยวกนกบกลบเลยง ขอบเรยบตดอยกบฐานรองดอกและมใบประดบเลก เกสรตวผมจ�านวน 4-12 หรอจ�านวนสองเทาของกลบดอก กานเกสรตวผสน อบเรณมขนาดโต เกสรตวเมย มกานเกสร ตวเมยสนเปนรป cone ยอดเกสรตวเมยม 2 แฉก รงไขเปนแบบ inferior หรอ half-inferior รงไขม 2 หอง แตละหองม 2 ไข ผลเปนผลแหงแบบไมแตก มกลบเลยงตดอยคลายสวมมงกฎแขวนลง เกดการงอกของล�าตนบนล�าตน ตนออนม radical กลมงอกยาว ซงสอดคลองกบการศกษาของสมพร ตนหน (2511) ลกษณะทางกายวภาคของโกงกางใบใหญและโกงกางใบเลก เมอน�าสวนตางๆ ทงทมการเจรญขนแรกและการเจรญขนสองมาศกษาในหองปฏบตการดวยวธการทางไมโครเทคนคทางพรรณไม พบวา ลกษณะภายในสวนตางๆ นนสวนใหญมลกษณะคลายคลงกน อยางไรกตาม มบางสวนของโกงกางทงสองชนดทมลกษณะแตกตางกนทเหนไดชด คอ ในเนอไมโกงกางใบใหญม vessel ขนาดใหญแตสนและจ�านวน pore ตอหนง ตร.มม. มากกวาโกงกางใบเลก สวน xylem fiber ของโกงกางใบเลกจะมขนาดกวางกวา ยาวกวาและหนากวา xylem fiber ของโกงกางใบใหญ นอกจากนจ�านวนชนของ water storage tissue ซงประกอบดวยเซลล

ชน palisade และชน spongy ในใบโกงกางใบใหญจะมจ�านวนมากกวาในใบโกงกางใบเลก ซงสอดคลองกบการศกษาของภวดล บตรรตน (2523) ซงผลจากการศกษาจะท�าใหทราบถงลกษณะทางสณฐานวทยาและกายวภาคบางประการของโกงกางใบเลก โกงกางใบใหญและโกงกางลกผสม ทพบภายในศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบร วามความเหมอนหรอแตกตางกนหรอไมและแตกตางกนอยางไร

วตถประสงค เพอศกษาเปรยบเทยบลกษณะสณฐานวทยาและกายวภาคบางประการของโกงกาง 2 ชนดและลกผสมทพบภายในศนยศกษาและอนรกษปาชายเลน เพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบร ซงไดแก โกงกางใบเลก โกงกางใบใหญและโกงกางลกผสมวามลกษณะทเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร

วธกำรศกษำ การศกษานด�าเนนการศกษาตงแตเดอนมถนายน 2552 ถง พฤษภาคม 2553 โดยท�าการส�ารวจและศกษาเปรยบเทยบขอมลของไมสกลโกงกางดานสณฐานวทยา ไดแก ศกษาสของล�าตน รปรางของล�าตน ความสงของล�าตน เสนผาศนยกลางของล�าตน ศกษาความยาวของกานใบ ความกวางและความยาวของแผนใบ ความลกของรอยเวาทปลายใบ รปรางของฐานใบ รปรางของใบ ศกษาชนดของชอดอก ความยาวของกานดอก ขนาดของดอก ขนาดของกลบเลยง รปรางของกลบเลยง สของกลบดอก รปรางของกลบดอก การพบของกลบดอกในดอกออน ความยาวของเกสรตวผ ความยาวของอบเกสรตวผ การตดของอบเกสรตวผกบกานชอบละอองเกสรตวผ ลกษณะของกานชอบละอองเกสรตวผ รปรางของยอดเกสรตวเมย ความยาวของกานชยอดเกสรตวเมย รปรางลกษณะของรงไข ศกษาขนาดของผล รปรางของผล ชนดของผล ศกษาสของเมลด จ�านวนเมลด ลกษณะของเมลด ศกษารปรางของเอมบรโอ รวมถงลกษณะทางกายวภาคบางประการ เชน ทองใบ หลงใบ เสนกลางใบ Vascular bundle ปากใบ และลกษณะตางๆ อนอาจมปรากฏใหเหน โดยวธการสงเกต วดขนาด ถายภาพ จดบนทกและศกษาจากกลองจลทรรศน พรอมทงเกบตวอยางพนธไมดวยวธอดแหงหรอวธการดอง

ผลกำรศกษำ จากการศกษาเปรยบเทยบลกษณะสณฐานวทยาและกายวภาคบางประการของโกงกาง 2 ชนดและลกผสมทพบภายในศนยศกษาและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบร ซงไดแก โกงกางใบเลก โกงกางใบใหญและโกงกางลกผสม ไดผลการวจยดงน ผลการศกษาลกษณะทางสณฐานวทยาของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

169

พบวาโกงกางทง 2 ชนดและลกผสมมความคลายคลงกนและแตกตางกนในบางลกษณะ ซงสามารถอธบายผลการศกษาส�ารวจและเปรยบเทยบไดตารางท 1 ดงน

ตารางท 1 ความคลายคลงกนและแตกตางกนในบางลกษณะ ของโกงกางทง 2 ชนดและ ลกผสม

ลกษณะตางๆ ทปรากฏใหเหนฯโกงกางใบใหญR. mucronata

โกงกางใบเลกR. apiculata

โกงกางลกผสมR. spp.

ลกษณะใบ ใบเดยวรปรางแบบไขกลบจนถงรปร ใบเดยวรปรางเรยวแหลมคลายใบหอก ใบเดยว มลกษณะรปราง ส ขนาด แตกออกจากกงแบบ decussate แตกออกจากกงแบบ decussate การเรยงตวคลายทงโกงกางใบใหญและ มตงทปลายใบ ใบสเขยวเปนมน ฐานและปลายใบท�ามมกบเสนกลางใบ โกงกางใบเลก ซงพบใบทง 2 ลกษณะ ฐานและปลายใบท�ามมกบเสนกลางใบ เฉลย 35 องศา ขอบใบเรยบ ทองใบ ไดในตนเดยวกน เฉลย 50 องศา ขอบใบเรยบ ทองใบ มจดสด�ากระจายเตมใบ มจดสด�ากระจายเตมใบ สของเสนกลางใบ สเหลองออน นนเปนสน ยาวเรยวจนถง สแดงเขมจนถงสแดงอมชมพ นนเปนสน มลกษณะคลายทงโกงกางใบใหญและ ปลายใบ เสนใบเหนไมชดเจน จนถงปลายใบ เสนใบเหนไมชดเจน โกงกางใบเลกในตนเดยวกน รปราง สและขนาดของหใบ สขาวอมเหลอง ปลายแหลม สแดงเขมจนถงสแดงอมชมพ ปลายแหลม มลกษณะคลายทงโกงกางใบใหญและ รปทรงกระบอก ยาวเฉลย 11-12 ซม. รปคลายหอก ยาวเฉลย 4-8 ซม. โกงกางใบเลกในตนเดยวกน ลกษณะชอดอก แบบ cymes ออกจากซอกกง ประกอบ แบบ cymes ออกจากซอกใบกบกง มลกษณะคลายโกงกางใบใหญเทานน ดวยดอกยอย 3-4 ดอก สขาวอมเหลอง ประกอบดวยดอกยอย 2 ดอก สน�าตาล ฐานดอกยอยมใบประดบเลกๆ 2 ใบ แกอมเขยว ฐานดอกยอยมใบประดบเลก เชอมตดกบชนวงกลบเลยง 2 ใบเชอมตดกบชนวงกลบเลยง ชนวงกลบเลยง ตดกนคลายดอกบวตม รปรางคลาย กลบเลยงคลายถวย ม 2 แฉกไมซอนกน มลกษณะคลายโกงกางใบใหญเทานน สามเหลยมปลายแหลมแบบ acute ผวหนา รปรางกลมรปลายแหลม สนนน 1 สน ผวหนา กลบเลยงสขาว เมอดอกแกจะแตกออกเปน 4 แฉก อมเหลอง 4 กลบไมมขน กลบดานในนนเปนทางตรงกบเสนกลาง ใบ 1 เสน และขางรมกลบ 2 เสน มเขยวเมอสดและเปลยนเปนสน�าตาล เมอแก ชนวงกลบดอก ม 4 กลบ แขงหนาปลายแหลม ดานนอก ม 4 กลบ ไมมขน อยตดกบชนของ มลกษณะคลายโกงกางใบใหญเทานน สเหลองออน ดานในมครยสขาวคลาย วงกลบเลยง ลกษณะคลายแผนหนง ใยไหม ออนนม เมอตมเชอมแบบ Cone เมอบานจะแยกออกเปน 4 กลบ ชนเกสรตวผ ม 8 อนตดกบผนงดานในของกลบดอก ม 8-12 อน ตดกบปลายของกลบดอก มลกษณะคลายโกงกางใบใหญเทานน อบเรณขนาดโต แขงปลายแหลม จ�านวน 4 อนและกลบเลยง 4 อน ตรงปลายแหลมเปนตมคดงอ แตละอน เรยงตดกนเปนวงกลมแตละอนเปน ไมตดกน ละอองเกสรมาก อสระจากกน กานเกสรขนาดสน มแตอบเรณ ปลายแหลมละอองเกสรมาก ชนเกสรตวเมย กานเกสรลอมรอบไปดวยอบเรณ รปรางคลายกรวยคว�า ปด รงไขไว มลกษณะคลายโกงกางใบใหญเทานน รปรางคลายพระมด ปลายแหลม ยอดเกสรแตกออกเปน 2 แฉกรงไขเปน ฐานเปนวงเหนออยเหนอรงไข แบบ inferior ovary ม 2 หอง ปลายแหลมแตกเปนซ รงไขเปนแบบ inferior ovary รปรางคลายกรวย ม 2 หอง แตละหองม 2 โอวล ลกษณะของตนออน โผลพนจากผล ยาวเฉลย 60 ซม.สเขยว โผลพนจากผล ยาวเฉลย 45-55 ซม. โผลพนจากผล ยาวเฉลย 45-50 ซม. ผวมปมปมชดเจนกระจายทวไป สเขยวเขมผวมปมปมชดเจนกระจายหาง สเขยวออนอมเหลอง ผวมปมปมชดเจน ปลายแหลมสเหลองออน การตดของ กน ปลายแหลมสเหลองออน การตดของ กระจายหางกน ปลายแหลมสเหลองออน ตนออนจะหอยปลายแหลมลงดานลาง ตนออนจะหอยปลายแหลมลงดานลาง จนถงสขาว การตดของตนออนจะหอย ปลายแหลมลงดานลาง สและผวของล�าตน เปลอกเรยบ สน�าตาลออน รวด�าและมจด เปลอกขรขระเลกนอย สเทาจนถงน�าตาลออน เปลอกขรขระเลกนอย สน�าตาลจนถงส สเหลองเลก ๆ กระจายตามแนวตงรอบล�าตน มรองสขาวตนกระจายตามแนวตงรอบล�าตน ด�า รวด�าและ มจดสด�าเลก ๆ กระจาย ตามแนวตงรอบล�าตน ลกษณะเรอนยอด เปนพม ทรงกลม เรอนยอดโปรง เปนพม ทรงกลม เรอนยอดแนนทบ มลกษณะคลายโกงกางใบใหญ สงเฉลย 24-30 ซม. สงเฉลย 28-30 ซม. สงเฉลย 23-39 ซม. การท�ามมของกงทแตกออก เฉลย 60 องศา เฉลย 45 องศา มลกษณะคลายกบโกงกางใบเลก จากล�าตน การท�ามมของรากค�าจนกบล�าตน ไมพบการท�ามม แตจะโคงและยาวลงสพนดน ยนออกจากล�าตนและหกท�ามมเฉลย 45องศา มลกษณะคลายกบโกงกางใบเลก และไมพบการแตกแขนงของราก และมรากแขนงแตกออกจากจดทหกมม แตรากแขนงแตกม 2-3 ราก 4-5 ราก ส ผวสมผสและขนาดของ เสนผาศนยกลางเฉลย 1.5 ซม. สน�าตาล เสนผาศนยกลางเฉลย 1 ซม. สน�าตาลอมด�า เสนผาศนยกลางเฉลย 1-1.3 ซม. สน�าตาล รากค�าจน ผวไมเรยบ มปมปมสเหลองและขาว ผวไมเรยบ ไมมปมปมแตมรองตน ๆ อมเหลอง ผวไมเรยบ มรอยขรขระกระจาย กระจายทวไป มหมวกราก สด�า เปนทางยาวกระจายทวไป มหมวกรากสด�าล ทวไป มหมวกรากสน�าตาลเขม ลกษณะคลายตงยนออกมา

วารสาร... ราชพฤกษ

170

2. ผลการศกษาลกษณะทางกายวภาคของโกงกางใบใหญ (Rhizophora mucronata Poir.) โกงกางใบเลก (Rhizophora apiculata Blume.) และโกงกางลกผสม (Rhizophora spp.) จากการศกษาส�ารวจลกษณะทางกายวภาคของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม เมอท�าการศกษาและเปรยบเทยบแลว ไดผลดงน

R. mucronata

R. mucronata

R. mucronata

R. apiculata

R. apiculata

R. apiculata

R. spp.

R. spp.

R. spp.

ภาพท 1 เปรยบเทยบลกษณะกายวภาคภายในเสนกลางใบออนของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม ก�าลงขยาย 100 เทา

ในภาพท 1 เปรยบเทยบลกษณะกายวภาคภายในเสนกลางใบออน ก�าลงขยาย 100 เทา พบวา เสนกลางใบของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสมมลกษณะของชนเซลลทเรยงตวคลายคลงกน และขนาดของเสนกลางใบ วดความสงเฉลยได 54-60 ไมครอน

ภาพท 2 เปรยบเทยบลกษณะกายวภาคภายในใบแกของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสมก�าลงขยาย 400 เทา

ในภาพท 2 เปรยบเทยบลกษณะกายวภาคภายในใบแกของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม พบวา การเรยงตวของชนเซลลภายในใบแก มการเรยงตวของชนเซลลทคลายคลงกน แตจะมความแตกตางกนในลกษณะของจ�านวนของชนเซลล ขนาด การเรยงตวของเซลลทตดกนแนนหรอหางกนอยางหลวมๆ และเมอท�าการวดขนาด พบวา ชนเซลลของใบแกของโกงกางทง 3 ชนดมขนาดความสงเฉลย 155-160 ไมครอน

ภาพท 3 เปรยบเทยบกลมเซลลในสวน vascular bundle ของเสนกลางใบของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม ก�าลงขยาย 400 เทา

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

171

ในภาพท 3 เปรยบเทยบกลมเซลลในสวน vascular bundle ของใบของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม ก�าลงขยาย 400 เทา พบวา การเรยงตวของกลมเซลลในสวนนจะมความคลายคลงกน กลมเซลลแตละกลมจะมจ�านวนของกลม vascular bundle เฉลย 4-5 กลม พบแทนนนและครสตลกระจายอยทวไป ขนาดของกลมเซลลนเฉลยมคาประมาณ 50-55 ไมครอน เมอท�าการเปรยบเทยบลกษณะเซลลผวใบสวน upper epidermis ของใบโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม พบวา มเซลลรปรางกลมรกระจายตวอยางหนาแนน และเมอท�าการเปรยบเทยบลกษณะเซลลปากใบของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม พบวา โกงกางใบใหญและโกงกางลกผสมมลกษณะของปากใบเปนแบบ acomocytic กลาวคอ มเซลลเสรมทอยรอบเซลลคม (guard cell) เรยงตวกนเปนรศมออกไป แตโกงกางใบเลกมลกษณะของเซลลปากใบ เปนแบบ tetracytic คอ มเซลลเสรม 4 เซลลลอมรอบเซลลคมโดยอยทางดานขางขนานกบเซลลคม 2 เซลลและอยทขวหวทายของเซลลคมอก 2 เซลล

ภาพท 4 เปรยบเทยบเซลลปากใบ ของใบโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม ก�าลงขยาย 1000 เทา

R. mucronata R. apiculata R. spp.

ในภาพท 4 เปรยบเทยบลกษณะเซลลปากใบของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม พบวา โกงกางใบใหญและโกงกางลกผสมมลกษณะการเรยงตวของชนเซลลทปากใบคลายคลงกน คอ เซลลเสรมมการเรยงตวคลายแบบ Actinocytic คอ มเซลลเสรมทอยลอมรอบเซลลคมเรยงตวกนเปนรศมออกไป สวนโกงกางใบเลกจะมลกษณะการเรยงตวของเซลลเสรม มลกษณะคลายแบบ Tetracytic คอ มเซลลเสรม 4 เซลลลอมรอบเซลลคมโดยอยทางดานขางขนานกบเซลลคม 2 เซลลและอยทขวหวทายของเซลลคมอก 2 เซลลซงแตกตางจากโกงกางใบใหญและโกงกางลกผสมอยางชดเจน

อภปรำยผล ผลจากการศกษาดานสณฐานวทยาน สอดคลองกบการด�าเนนการศกษาวจยดานสณฐานวทยาของไมในสกลโกงกาง ของสมพร ตนหน (2511) ทไดท�าการศกษาวจยในหวขอ การศกษาลกษณะภายนอกของพนธไมบางชนดในสกล Rhizophora แตพบวา มบางลกษณะทแตกตางกน คอ การเรยงตวของใบจากกง และสของหใบในโกงกาง ซงสมพร ตนหน (2511 : 15) ไดอธบายไววา ...ใบเปนใบเดยว แตกออกจากกงเปนแบบตรงกนขาม (Opposite)... แตเมอศกษาลกษณะของโกงกางทพบภายในศนยฯ แลวพบวา การเรยงตวของใบเปนแบบตรงกนขาม แตคบนกบคลางอยตรงกนขามอก เรยกลกษณะ การเรยงตวแบบตรงกนขามแบบนวา decussate คอตรงกนขามสองชนนนเองและสของหใบในโกงกางใบใหญ ซงกลาวไววา ...หใบสแดง ขนาดโต... ซง

แตกตางจากการศกษาทพบวา หใบของโกงกางใบใหญนน จะมสเหลองนวล จนถงสเหลองอมขาว ผลจากการศกษาดานกายวภาคบางประการ สอดคลองกบการด�าเนนการวจยของภวดล บตรรตน (2523) ทไดท�าการศกษาวจย ในหวขอ การศกษาทางกายวภาคของตนโกงกางใบใหญและโกงกางใบเลก ซงจากการเปรยบเทยบผลทไดจากการศกษาวจย ในครงน พบวา มลกษณะบางประการทางกายวภาคทแตกตางไปจากการศกษาวจยทผานมา เชน จ�านวนเซลลเสรมของปากใบ จ�านวนชนของ water storage tissue รปรางของ palisade เปนตน

สรปผลกำรศกษำ จากการศกษาเปรยบเทยบสณฐานวทยาและกายวภาคบางประการของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม พบวา 1. ผลการศกษาเปรยบเทยบลกษณะทางสณฐานวทยาของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม จากการศกษาทางสณฐานวทยา พบวา โกงกางใบใหญและโกงกางใบเลกมลกษณะทางสณฐานวทยาทแตกตางกนทกประการอยางชดเจน สวนโกงกางลกผสมมลกษณะตางๆ ของใบคลายทงโกงกางใบใหญและโกงกางใบเลก ซงทงสองลกษณะสามารถพบไดภายในตนเดยวกน สวนลกษณะของดอกจะมรปรางคลายกบโกงกางใบใหญเทานน ลกษณะทคลายโกงกางใบเลก ไดแก การท�ามมของราก สวนลกษณะตางๆ ของล�าตนและรากแขนง พบวา โกงกางทง 2 ชนดและลกผสมมลกษณะแตกตางกนอยางชดเจน 2. ผลการศกษาเปรยบเทยบลกษณะทางกายวภาคบาง

วารสาร... ราชพฤกษ

172

ประการของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม จากการศกษาทางกายวภาคบางประการ พบวา โกงกางทง 2 ชนดและลกผสมมลกษณะทางกายวภาคทคลายกนเกอบทกสวน ลกษณะทแตกตางกนทเหนได อยางชดเจน ไดแก จ�านวนเซลลเสรมของปากใบ จ�านวนชนของ water storage tissue รปรางของ palisade

ขอเสนอแนะ การศกษาสณฐานวทยาและกายวภาคของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสม ด�าเนนไปในดานการศกษาเปรยบเทยบลกษณะทางสณฐานวทยาและการวภาคบางประการ โดยบรรยายลกษณะตางๆ ทสามารถสงเกตไดดวยตาเปลาและการใชเครองมอทางหองปฏบตการ ซงโกงกางทง 2 ชนดและลกผสมนมลกษณะบางประการทคลายกน และตางกนอยางเหนไดชดเจน การศกษาพบวา ลกผสมของโกงกางใบใหญและโกงกางใบเลก มลกษณะบางประการเปลยนไปจากรนพอแม ซงควรศกษาตอไปวา โกงกางลกผสมสามารถเจรญไดดในสภาพแวดลอมทศนยศกษาธรรมชาตและอนรกษปาชายเลนเพอการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดชลบรไดอยางไร

การศกษาเปรยบเทยบลกษณะทางสณฐานวทยาและการวภาคบางประการของโกงกางทง 2 ชนดและลกผสมอยางตอเนอง และการศกษาความหลากหลายทางนเวศวทยาวาอทธพลของสภาพแวดลอมโกงกางลกผสมมลกษณะเหมอนกนหรอไม จะท�าใหทราบวาสภาพแวดลอม ทเปลยนแปลงมผลตอการด�ารงพนธของโกงกางอยางไร และเหตใดจงพบโกงกางลกผสมเจรญเตบโตในสภาพธรรมชาตไดดกวาโกงกางใบใหญและโกงกางใบเลก เอกสำรอำงองภวดล บตรรตน. 2523. กำรศกษำทำงกำยวภำควทยำของ ตนโกงกำงใบใหญและโกงกำงใบเลก. วทยานพนธวทยา ศาสตรมหาบณฑต สาขาพฤกษศาสตร ภาควชาพฤกษศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.สมพร ตนหน. 2511. กำรศกษำลกษณะภำยนอกของพนธไมบำง ชนดในสกล Rhizophora. วทยานพนธวทยาศาสตร มหาบณฑต สาขาวนศาสตร ภาควชาชววทยาปาไม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

173

บทคดยอ การวจยเรองน เปนการวจยเชงคณภาพ โดยมวตถประสงคเพออธบายพฤตกรรมการแสวงหาการรกษาแบบฝงเขมของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอาการอมพาตครงซก และเพอสงเคราะหเสนทางการเยยวยารกษา กลมตวอยางเปนผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอาการอมพาตครงซกทมารบบรการรกษาแบบฝงเขมทโรงพยาบาลขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา และบคคลใกลชด กลมละ 10 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลประกอบดวย แบบสมภาษณแบบเจาะลก และแบบบนทกการสงเกตแบบมสวนรวม วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา ผลการวจยพบวาผปวยมอายระหวาง 31 ถง 68 ป มปจจย เสยงในการเกดโรคหลอดเลอดสมอง คอ การเปนโรคความดนโลหตสง และโรคเบาหวานมากอน และบคคลใกลชด สวนใหญเปนบคคลในครอบครว เชน บดา มารดา สาม ภรรยา และบตร โดยพฤตกรรมการแสวงหาการรกษาของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอาการอมพาตครงซก คอการไดรบขอมลจากบคคลอนทมประสบการณการรกษาแบบฝงเขมมากอน เสนทางการรกษาเรมจากการไปรบการรกษาจากการแพทยแผนปจจบน หลงจากนนจะเลอกรบการรกษาแบบการแพทยพนบาน ไดแก การเปาน�ามนต

พฤตกรรมการแสวงหาการรกษาแบบฝงเขมของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอาการอมพาตครงซก โรงพยาบาลขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา

Health Seeking Behavior on Curative Acupuncture Style among Cerebrovascular AccidentPatient with Hemiplegia at Khamsakasang Hospital, Nakhon Ratchasima Province

ทพวรรณ ศรทรมาศ*Tippawan Sritoramard

ดร. ชภาศร อภนนทเดชา**

การรบประทานยาสมนไพร และการนวดแผนไทย เปนล�าดบตอมา และรบการรกษาแบบฝงเขมเปนล�าดบสดทาย โดยผปวยและผใกลชด มความความคาดหวงวาหลงจากการรกษาแลว ผปวยสามารถปฏบตกจวตรประจ�าวน ชวยเหลอตนเองได และสามารถเดนไดดวยตนเอง ค�ำส�ำคญ : พฤตกรรมการแสวงหาการรกษา ฝงเขม โรคหลอดเลอดสมอง

ABSTRACT This qualitative research aimed to study health seeking behavior on curative acupuncture style among cerebrovascular accident patient with hemiplegia at Khamsakasang Hospital, Nakhon Ratchasima Province. The purposes were to explain health seeking behavior on curative acupuncture style among cerebrovascular accident patient with hemiplegia and synthesize their curative pathway. The sample consisted of 10 cerebrovascular accident patients with hemiplegia and

* นกศกษาหลกสตรสาธารณสขศาสตรมหาบณทต สาขาวชาการพฒนาสขภาพชมชน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการทปรกษาวทยานพนธหลก

วารสาร... ราชพฤกษ

174

10 closed persons. The data collection included in-depth interview for the patients and their closed persons and participants’ observation form by the researcher. Data were analyzed by content analysis. The results of the study were that : The patients recruiting in the study were aged between 31 to 68 years with risk factors including hypertension and diabetes mellitus. Most of the closed person were family members such as parents, spouses, sons or daughters. The seeking behavior had been expressed that the patients used the information received from other patients and others who had the success experiences of acupuncture treatment before. Three steps of seeking for curative were modern medicine as the first choice, folk medicine as the second choice, and finally as acupuncture. The expectation for healing from the disease of patients and their closed persons were the abilities on performing daily activities, such as speaking, eating, sitting, standing, and walking by themselves. Keywords : Health Seeking Behavior, Curative Acupuncture Style, Cerebrovascular Accident

บทน�ำ โรคหลอดเลอดสมองเปนโรคทพบมากทสดของโรคทางระบบประสาท โดยมปจจยเสยงมาจากวถสขภาพทไมเหมาะสม ท�าใหหลอดเลอดสมองตบตน หรอ แตก สงผลใหมอตราตายสง หากรอดชวตมกมความพการรวมดวย ปจจบนมแนวโนมเพมขน จากขอมลสถตขององคการอนามยโลกเมอ พ.ศ. 2548 พบวาประชาชนทวโลกเสยชวตจากโรคหลอดเลอดสมอง ปละประมาณ 6 ลานราย ความชกของโรคหลอดเลอดสมองเทากบ 690 คนตอประชากรแสนคน (สรรจน สกลณะมรรคา. ออนไลน. 2551) และพบวาในป 2550 เปนสาเหตการตายอนดบ 4 และเปนสาเหตการปวยอนดบท 3 ของประเทศไทย รองจากโรคความดนโลหตสง และโรคเบาหวาน โดยประชาชนในประเทศไทยปวยเปนโรคน 242,023 (ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย. ออนไลน. 2551) การแพทยแผนปจจบนเปนการรกษาแบบประคบประคองตามอาการใหรอดชวตในชวงวกฤตไปกอน หลงจากนนจงท�าการ เพอฟนฟความพการในภายหลง ซงใชระยะเวลาในการรกษาทคอนขางนาน และเหนผลชาท�าใหผปวยอาจตดสนใจ เลอกการรกษาในระบบการแพทยอนๆ รวมดวย เชน การรกษาแบบฝงเขม (อาทตย เฉลมพนธพพฒน. ออนไลน. 2551) การฝงเขมเปนการรกษาโรคอมพาต อมพฤกษมานานนบกวาพนปมาแลว การรกษาแบบฝงเขมจงเปนทางเลอกเกอบสดทายของผปวย และญาตในการตดสนใจ

แสวงหาการรกษาเยยวยา ซงพยาธสภาพของโรคไดด�าเนนไปมากแลว ท�าใหฟนฟสมรรถภาพผปวย ไดคอนขางยากและใชเวลานาน ผ วจยจงสนใจศกษากระบวนการแสวงหาการรกษา และกระบวนการตดสนใจของผปวยและบคคลใกลชด ในการเลอกใชการรกษาแบบฝงเขม โดยประยกตใชแนวคดกระบวนการแสวงหาการดแลรกษาสขภาพของ Igun (1979) และ แนวคดเกยวกบกระบวนการแสวงหาการรกษาของ Chrisman (1991) ซงงานวจยนมวตถประสงคเพออธบายพฤตกรรมการแสวงหาการรกษาแบบฝงเขมของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอาการอมพาตครงซก และเพอสงเคราะหเสนทางการเยยวยารกษา และกระบวนการตดสนใจของผปวย และ บคคลใกลชดในการเลอกการรกษาพยาบาลรวมกนกบผปวย

วตถประสงคของกำรวจย 1. เพออธบายพฤตกรรมการแสวงหาการรกษาแบบฝงเขมของผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอาการอมพาตครงซก 2. เพอสงเคราะห เส นทางการเยยวยารกษา และกระบวนการตดสนใจของผปวย และ บคคลใกลชดในการเลอกการรกษาพยาบาลรวมกนกบผปวย

วธด�ำเนนกำรวจย การวจยครงนเปนการศกษาเชงวจยคณภาพ (Qualitative research) 1. ผใหขอมล ไดแก ผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมอาการอมพาตครงซก ทมารบการรกษาแบบฝงเขมทโรงพยาบาลขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา และบคคลใกลชด ระหวางเดอนสงหาคม 2552 ถงเดอนธนวาคม 2552 จ�านวนกลมละ 10 คน 2. เครองมอทใชในกำรวจย 2.1 แนวทางการสมภาษณแบบเจาะลกผปวย และบคคลใกลชด 2.2 การสงเกตแบบมสวนรวมเกยวกบพฤตกรรมการแสวงการรกษาแบบฝงเขม 2.3 แบบประเมนสรปอาการผปวยทมารบบรการฝงเขม 2.4 แฟมประวตผปวย 3. กำรด�ำเนนกำรวจย 3.1 ศกษาขอมลผปวย 3.2 สรางสมพนธภาพ และสรางความคนเคยกบผรบบรการฝงเขม เพอใหสามารถเขาถงขอมลใหไดมากทสด 3.3 เกบรวบรวมขอมลจากผปวย และบคคลใกลชด ดวยการสมภาษณ และสงเกต 3.4 การสมภาษณขอมลเพมเตม ในรายท ใหขอมลไมชดเจน 4. กำรเกบรวบรวมขอมล 4.1 สมภาษณผปวย และบคคลใกลชด โดยใชแนวทาง

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

175

การสมภาษณแบบเจาะลก ใชเวลาในการสนทนาวนละ 3 ครง ในเวลา เชา กลางวน และเยน ครงละ 20 นาท เปนเวลา 10 วนตอผปวย 1 ราย หรอจนกวาผปวยกลบบาน 4.2 สงเกตแบบมสวนรวมตามแนวทางการสงเกต ขณะไดรบการฝงเขม การปฏบตกจวตรประจ�าวน การเปลยนแปลงสมรรถภาพรางกายของผปวย 4.3 การสรปประเมนสรปอาการผปวย เมอฝงเขมครบตามโปรแกรมทก�าหนด 4.4 ผวจยตรวจสอบความสมบรณของขอมล ทเกบรวบรวมในตอนเยนทกวน 5. กำรวเครำะหขอมล 5.1 วเคราะหขอมลพฤตกรรมการแสวงหาการรกษาแบบฝงเขม โดยการน�าขอมลทงหมดมารวบรวมก�าหนดหมวดหมแลวน�ามาวเคราะหเนอหา (Content analysis) 5.2 สงเคราะห เส นทางการเยยวยารกษา และกระบวนการตดสนใจของผปวย และ บคคลใกลชด โดยน�ามาสรปทงรายบคคล และภาพรวม วเคราะหโดยใช Diagram Analysis 5.3 วเคราะหข อมล คณลกษณะของประชากร เศรษฐกจ และสงคมของผปวย และบคคลใกลชด ดวยสถต ความถ รอยละ และ คาเฉลย

กำรตรวจสอบคณภำพของเครองมอ ผวจยสรางแนวทางการสมภาษณแบบเจาะลก และแนวทางการสงเกต น�าเสนออาจารยและมผทรงคณวฒตรวจสอบ การใชภาษา และความตรงของเครองมอ จ�านวน 3 ทาน แลวน�าไปทดลองใชกบผปวยฝงเขม และบคคลใกลชด จ�านวน 10 ราย น�ามาพจารณาปรบปรง ความครอบคลมของเนอหา และความชดเจน กอนจะเรมการด�าเนนการวจยผวจย และผวจยรวมไดรบอบรม และฝกทกษะการเปนนกวจยเชงคณภาพ

สรปผลกำรวจย 1. คณลกษณะทำงประชำกร เศรษฐกจ และสงคมของผปวย และบคคลใกลชด ผปวยสวนใหญมภมล�าเนาอยในจงหวดนครราชสมา รองลงมา คอ จงหวดชยภม สกลนคร และกรงเทพมหานคร เปนเพศชายและเพศหญงในสดสวนเทากน มอายระหวาง 31-68 ป สวนใหญมสถานภาพสมรสค การศกษาสวนใหญอยในระดบประถมศกษา รองลงมา คอ มธยมศกษา ประกาศนยบตร ปรญญาตร และปรญญาโท ตามล�าดบ สวนใหญมอาชพเกษตรกรรม รองลงมา คอรบจาง คาขาย รฐวสาหกจ และรบราชการ ตามล�าดบ มรายไดระหวาง 3,000-30,000 บาท/เดอน สวนใหญไดรบการวนจฉยวาเปนเปนโรคหลอดเลอดสมองตบ สวนใหญมระยะเวลาการเจบปวย ต�ากวา 1 ป บคคลใกลชดสวนใหญมความสมพนธกบผปวย คอ เปนสาม หรอ ภรรยา รองลงมา คอ บตร

2. พฤตกรรมกำรแสวงหำกำรรกษำของผปวย 2.1 กระบวนการแสวงหาการรกษา 2.1.1 การใหความหมายอาการผดปกต สวนใหญไดใหความหมายวาตนเองเปนโรคอมพาต โดยมสาเหตมาจากความเครยด พนธกรรม เปนโรคความดนโลหตสงมากอน และมเลอดคงในสมองจากการทเคยไดรบอบตเหตมากอน เปนโรคเหนบชาจากการดมสรา เปนเปลยงอย ซงเปนผลจากกรรมเกามาแตชาตปางกอน และและถกผเขา 2.1.2 การเปลยนบทบาท กอนการเจบปวยผปวยสวนใหญมบทบาทเปนผน�าครอบครว สวนผปวยทเปนเพศหญงมบทบาทเปนแมบาน หลงจากการเจบปวยผปวยไดรบการปรบเปลยนบทบาทใหเปนผปวย เนองจากชวยเหลอตวเองไมได 2.1.3 ประสบการณการรกษา ผปวยทงหมดไมเคยมประสบการณการรกษาโรคนมากอน เมอผปวยมอาการผดปกต บคคลใกลชดจงไดน�าผปวยสงโรงพยาบาลใกลบาน หลงจากแพทยไดอนญาตใหกลบบาน จงไดไปแสวงหาการรกษาเยยวยาจากแหลงรกษาอน ๆ 2.1.4 การปรกษาบคคลใกลชด หลงจากทมอาการผดปกตบคคลใกลชดจะรวมกนปรกษาหารอเกยวกบการรกษาเยยวยาตอไป จากบคคลทมประสบการณการรกษาโรคน 2.1.5 การไดรบขอมลขาวสาร กอนการเจบปวยสวนใหญไมเคยไดรบขอมลขาวสาร มผปวยบางรายทเคยไดรบขอมลขาวสารโดยวธการบอกเลา แตกไมไดใหความสนใจ หลงการเจบปวยบคคลใกลชดในครอบครวจะแสวงหาขอมลขาวสารเกยวกบการรกษา 2.1.6 ความคาดหวงในการรกษา ผ ปวย และบคคลใกลชดมความคาดหวงในการรกษาแบบฝงเขมในครงนวาจะสามารถปฏบตกจวตรประจ�าวน ชวยเหลอตนเองได สามารถเดนได หรอ สามารถกลบไปท�างานไดอยางเดม เพอไมใหเปนภาระแกบคคลในครอบครว 2.1.7 พฤตกรรมการรกษา หลงจากทผ ปวยมอาการผดปกต บคคลใกลชดไดน�าสงโรงพยาบาลใกลบานทสดซงสวนใหญ คอ โรงพยาบาลชมชน เพอใหพนขดอนตราย และสงผปวยไปรบการรกษาตอทโรงพยาบาลระดบจงหวด หรอโรงพยาบาลเอกชน หลงจากทผปวยมอาการดขน แพทยไดอนญาตใหกลบบานได บคคลใกลชดไดแสวงหาการรกษาทชวยใหผปวยหายเปนปกต เชน การเปาน�ามนต นวดแผนไทย กายภาพบ�าบด ยาสมนไพร ฝงเขมหมอจนพนบาน หมอผ และการฝงเขมเปนแหลงสดทาย 2.1.8 การประเมนผลการรกษา ผปวย และบคคลใกลชดไดประเมนผลการรกษาหลงจากทผปวยเขารบการรกษาฝงเขม ผปวยมการปฏบตกจวตรประจ�าวนดขน 2.2 ผลการสงเกตแบบมสวนรวมการรกษาแบบฝงเขมโดยผวจย พบวาเมอแรกรบผปวยเขารบการรกษา ผปวยรสกตวด มสหนาแววตาทเศราหมอง พดไมชด ในระยะ 3 วนแรก ผปวยยง

วารสาร... ราชพฤกษ

176

ไมมปฏกรยาตอบสนอง ตอความเจบปวดในขณะฝงเขม จนกระทง วนท 4 ของการรกษาผปวยเรมมปฏกรยาตอบสนองตอความเจบปวด ในวนท 10 ของโปรแกรมการฝงเขม ผปวยมสหนาทสดชนขน สามารถปฏบตกจวตรประจ�าวนไดเองดขน 3. ผลการประเมนอาการผปวย โดยทมสหสาขาวชาชพ พบ

วา ผปวยมการเปลยนแปลงความสามารถในการปฏบตกจวตรประจ�าวน ตงแตวนท 2 ของการรกษา สามารถยนทรงตวได เรมตงแตวนท 4 ของการรกษาเปนตนไป ซงขนอยกบความรนแรงของโรค 4. การสงเคราะหเสนทางการเยยวยารกษาของผ ปวย ดงภาพท 1

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

177

อภปรำยผล 1. คณลกษณะทำงประชำกร เศรษฐกจ และสงคมของผปวย และบคคลใกลชด ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง มปจจยเสยงในการเกดโรค คอ ความเครยด ขาดการรบประทานยาโรคความดนโลหตสง การรบประทานอาหารมนๆ การดมสรา และพนธกรรม ซงสอดคลองกบ การศกษาของ กงแกว ปาจรย (2547) ทกลาววา ปจจยเสยงในการเกดโรคหลอดเลอดสมอง คอ ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดทสงกวาปกต การดมสรา และพนธกรรม บคคลใกลชดของผปวยสวนใหญเปนบคคลในครอบครว เชน บดา มารดา สาม ภรรยา และบตร ซงสอดคลองกบแนวคดของ Igun (1979) กลาววา บคคลใกลชดทตองรบผดชอบดแลผปวย คอ ครอบครว และญาต 2. พฤตกรรมกำรแสวงหำกำรรกษำของผปวย 2.1 การใหความหมายอาการผดปกต คอ เปนโรคอมพาตทมสาเหตจากโลกธรรมชาต ซงเปนผลมาจากวถชวต และบางคนเชอวามสาเหตจากกรรมเกา และผเขา ซงสอดคลองกบแนวคดของ โกมาตร จงเสถยรทรพย และคณะ (2551) กลาววา คนสวนใหญคดวาการเจบปวยเกดจากความโชคราย เกดภายในรางกายของผปวย หรอมสาเหตจากโลกธรรมชาต เกดจากโลกทางสงคม และสาเหตจากปรากฏการณเหนอธรรมชาต 2.2 การเปลยนบทบาท หลงการเจบปวยผปวยทกราย ไดรบการปรบเปลยนบทบาทเปนผปวย ซงสอดคลองกบแนวคดของ Igun (1979) เกยวกบผปวย และญาตเหนพองตองกนวา ผปวยมอาการเจบปวยจรงตองไดรบการดแล 2.3 ประสบการณการรกษา ผปวย และบคคลใกลชดจงไดรวมกนแสวงหาการรกษาเยยวยา โดยการสอบถามจากบคคลอนทมประสบการณการรกษาโรคน แลวน�ามาพจารณาผลดผลเสย และประสทธภาพของการรกษา กอนตดสนใจเขารบการรกษาแบบฝงเขม ซงเปนไปตามแนวคดของ Chrisman (1991) ซงกลาววา เมอบคคลเกดการเจบปวยผปวยจะมพฤตกรรมการแสวงหาการรกษาอยางเปนขนตอน อยบนพนฐานความรนแรงของโรค 2.4 การปรกษาบคคลใกลชด บคคลใกลชดสวนใหญเปนบคคลในครอบครว ซงมความสมพนธกนแบบเครอญาต และเปนบคคลทพาผปวยเขารบการรกษาจากแหลงรกษาตางๆ ซงสอดคลองกบแนวคดของ Chrisman (1991) คอ บคคลใกลชดเปนผใหค�าแนะน�า และเสนอวธการรกษา ซงอาจจะชวยใหผปวยสามารถตดสนใจเลอกรกษาเยยวยาตนเองได 2.5 การไดรบขอมลขาวสาร สวนใหญผปวย และบคคลใกลชดไมเคยไดรบขอมลขาวสารมากอน หลงการเจบปวยผปวย และบคคลใกลชดจงไดแสวงหาการรกษาขอมลขาวสาร เพอเปนแนวทางในการเลอกแหลงเยยวยารกษาตอไป ซงสอดคลองกบแนวคดของ โกมาตร จงเสถยรทรพย และคณะ (2551) กลาววาบคคลจะน�าประสบการณความเจบปวยทประสบอยมาสนทนา จง

ท�าใหเกดการไดรบขอมลขาวสาร เพอน�าไปเลอกแหลงเยยวยารกษา2.6 ความคาดหวงในการรกษาวาจะสามารถปฏบตกจวตรประจ�าวน ชวยเหลอตนเองได สามารถเดนได หรอ สามารถกลบไปท�างานไดอยางเดม ซงสอดคลองกบแนวคดของ โกมาตร จงเสถยรทรพย และคณะ (2551) กลาววา ความสมพนธระหวางหมอกบคนไข ตางคาดหวงบทบาทซงกนและกน 2.7 พฤตกรรมการรกษา ผปวยไดรบการรกษาจากแหลงรกษาเยยวยาทหลากหลายมากกวา 1 แหลงรกษา (ระหวาง 2–6 แหลงรกษา) จากการศกษาของวรรณวมล เปลยนมา (2543) พบวา การตดสนใจเลอกสถานทรกษาพยาบาล ผปวยจะพจารณารวมกบผลของการรกษาพยาบาล โกมาตร จงเสถยรทรพย และคณะ (2551) กลาววา การเลอกแหลงรกษาพยาบาล ตามความเชอ และประสทธผลของการรกษา (ระบบการแพทยพหลกษณ) 2.8 การประเมนผลการรกษา จากความสามารถในการปฏบตกจวตรไดเพมขน ซงสอดคลองกบแนวคดของ Igun (1979) วาผปวย และบคคลใกลชดจะประเมนผลการรกษาโดยเปรยบเทยบดผลดผลเสย และประสทธผลของการรกษา 3. กำรสงเครำะหเสนทำงกำรเยยวยำรกษำของผปวย สามารถน�ามาจดล�าดบเปน 3 ขนตอน ไดแก การรกษาการแพทยแผนปจจบน การรกษาการแพทยพนบาน และการรกษาแพทยแผนจน ซงสอดคลองกบแนวคดของ โกมาตร จงเสถยรทรพย และคณะ (2551) ซงกลาววาการผสมผสานการดแลรกษาสขภาพทเหมาะสม ของระบบการแพทยทแตกตางกน เพอจะไดปฏบตตอกนอยางเขาใจ และสรางระบบสขภาพใหเปนองครวมมากขน 4. ผลกำรประเมนอำกำรผปวยโดยทมสหสาขาวชาชพ พบวาผใหบรการ และผรบบรการทมการประเมนผลการหายทใกลเคยงกน จะท�าใหผปวย และบคคลใกลชดมความพงพอใจ จากการศกษาของ ไกรวชร ธรเนตร และคณะ (2551) พบวา ผปวยทการฝงเขมจะมความสามารถในการประกอบกจวตรประจ�าวน การฟนตวของก�าลงกลามเนอแขนขา

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะจำกกำรวจย 1.1 ผปวยจะมการเลอกการรกษาแพทยแผนปจจบนเปนแหงแรก โรงพยาบาลชมชนจงควรพฒนาระบบบรการภาวะฉกเฉนของผปวยโรคหลอดเลอดสมอง 1.2 การรกษาผปวยโรคหลอดเลอดสมองโดยการรกษาแบบฝงเขมผปวยมอาการดขน จงควรมการสงเสรมใหมการแพทยแผนจน ทโรงพยาบาลอนๆ ในลกษณะผสมผสาน 1.3 มการประเมนผลการรกษาของผรบบรการ และผใหบรการใกลเคยงกน ท�าใหผรบบรการมความพงพอใจ 2. ขอเสนอแนะส�ำหรบกำรวจยในครงตอไป 2.1 ควรมการวจยเพอประเมนประสทธผลของการรกษาผปวยโรคหลอดเลอดสมองแบบฝงเขม เพอน�ามาพฒนา

วารสาร... ราชพฤกษ

178

แนวทางการรกษาทเหมาะสมตอไป 2.2 ควรมการวจยแบบผสมผสานวธ เพอใหไดองคความร ทงในองครวม และความรเชงลก

เอกสำรอำงองกงแกว ปาจรย. (2547). กำรฟนฟสมรรถภำพผปวยโรคหลอด เลอดสมอง. กรงเทพฯ : คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล.โกมาตร จงเสถยรทรพย และคณะ. (2551). วฒนธรรมสขภำพ กบกำรเยยวยำ : แนวคดทำงสงคม และมำนษยวทยำกำร แพทย. พมพครงท 3. นนทบร : สามลดา.ไกรวชร ธรเนตร และคณะ. (2551). “ประสทธผลของการฝงเขม แบบก�าหนดจดคงทในผปวยโรคหลอดเลอดสมองในระยะ เฉยบพลนโดยประเมนผลในแงของคณภาพชวตและความ สามารถในการประกอบกจวตรประจ�าวน.” วำรสำรกำร แพทยฝงเขม. 6(2) : 1-12.ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรฟนฟแหงประเทศไทย. (2551). เวชศำสตรฟนฟ. [ออนไลน]. แหลงทมา : http://www. rehabmed.or.th/assoc/ as_thai/members.php. [1 ธนวาคม 2551].วรรณวมล เปลยนมา. (2543). พฤตกรรมกำรแสวงหำกำรรกษำ พยำบำลของผปวยโรคเอดส. วทยานพนธพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลชมชน บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

สรรจน สกลณะมรรคา. (2551). สถำนกำรณโรคหลอดเลอดสมอง. [ออนไลน]. แหลงทมา : http://www.aia.co.th/ newevent/stroke.html [29 ธนวาคม 2551].อาทตย เฉลมพนธพพฒน. (2551). กำรรกษำโรคอมพำตโดย กำรฝงเขม. [ออนไลน]. แหลงทมา http://aaclinic.com/ index.php?option=com content&task=view&id= 6&Itemid=2 [1 ธนวาคม 2551].Igun, U. A. (1979). ”Stage in health and seeking : A descriptive model”. Social Science and Medicine. 13 : 445–457.Chrisman, N. J. (1991). “Culture system”. In Baird, R. McCorkle and M. Grant, eds. Cancer nursing : A comphrehensive textbook. Philadelphia : W.B. Sauders.Chrisman, N. J. and A. Kleinman. (1983). “Popular heath care, social network and culture meanings : The orientation of medical anthrology”. In D. Mechanic, ed. Handbook of health care and the health professions. New York : The Free Process.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

179

บทคดยอ การวจยครงน เป นการวจย เช งปฏบตการ มวตถประสงคเพอพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายโดยการผนกก�าลงของชมชน ต�าบลโคงยาง อ�าเภอสงเนน จงหวดนครราชสมา กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก ผน�าชมชนบานตะคลองแลง จ�านวน 36 คน ผสงอายบานตะคลองแลง จ�านวน 95 คน และผดแลหลกผสงอาย จ�านวน 95 คน วธด�าเนนการวจย 3 ขนตอน ไดแก การศกษาบรบท กระบวนการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอาย โดยประยกตทฤษฎการผนกก�าลงของชมชน และผลของกระบวนการพฒนา เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ประกอบดวย แบบส�ารวจชมชน แบบประเมนศกยภาพชมรมผสงอาย แบบวดคณภาพชวตของผสงอาย แบบสงเกตการมสวนรวม และการสมภาษณเจาะลกของกลมตวอยางเกยวกบคณภาพชวตของผสงอาย วเคราะหขอมลดวยการวเคราะหเนอหา ความถ รอยละ คาต�าสด คาสงสด คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน เปรยบเทยบความแตกตางระดบการรบรศกยภาพของชมรม และระดบคณภาพชวต ดวยสถต Paired t-test ผลการวจยพบวา ผสงอายหมบานตะคลองแลงยงม

บทบาทในการท�างานหารายได โรคเรอรงทมอตราสงทสด ไดแก โรคความดนโลหตสง กระบวนการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายทน�ามาใชประกอบดวย การผนกก�าลง การประสานพลง การวางแผน ปฏบตการ ประเมนผล และสะทอนปญหาและพฒนาสความตอเนอง หลงกระบวนการพฒนาพบวา ผสงอายมคาเฉลยการรบรศกยภาพชมรมและคณภาพชวตสงกวากอนการพฒนาอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 ค�ำส�ำคญ : การพฒนาศกยภาพชมรมผสงอาย การผนกก�าลงของ ชมชน

ABSTRACT This action research aimed to develop elderly clubs potential developed by community coalition action in Tambol Khong Yang, Amphoe Sung Noen, Changwat Nakhon Ratchasima. The sample of this study were 36 community leaders,95 elderly and 95 caregivers. The research process comprised of 3 steps; 1) context, 2)

* นกศกษาหลกสตรสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพฒนาสขภาพชมชน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ*** กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

รงกานต ปราชญศรภม*

Rungkan Pradsripoomดร. ชภาศร อภนนทเดชา**

นางศรพร เกษธนง**

การพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายโดยการผนกก�าลงของชมชนต�าบลโคงยาง อ�าเภอสงเนน จงหวดนครราชสมา

Elderly Clubs Potentiality Development by Community CoalitionAction in Tambon Khong Yang, Amphoe Sung Noen,

Changwat Nakhon Ratchasima

วารสาร... ราชพฤกษ

180

elderly clubs potentiality development, and 3) the result. The tools in this study were survey data, focus group discussion guideline, elderly clubs potential assessment and test the quality of life of the elderly, participant observation and in-depth interview. The data analysis were frequency, percentage, minimum and maximum mean, standard deviation and paired t-test. The result of the study found that: The elderly also had role in working and still lived with their families. Elderly clubs potentiality development consisted of coalition action, cooperation, planning, operation, evaluation, and reflection the problems to develop continuity. The development process found that the average of the perceived elderly clubs potential and the quality of life were higher than before at the .05 level of significance. Keywords : Elderly Clubs Potentiality Development, Community Coalition Action

บทน�ำ การพฒนาเศรษฐกจ สงคม เทคโนโลยทางการแพทยและสาธารณสข ไดสงผลใหประชากรทวโลกมอายยนยาวขน โดยอายขยเฉลยของประชากรไทย เพศชาย และเพศหญง เทากบ 79.1 และ 81.5 ป การเพมขนของประชากรผสงอาย ท�าใหเกดผลกระทบตอดานสงคม เศรษฐกจ ของผสงอาย การเปลยนแปลงจากครอบครวขยายเปนครอบครวเดยวสงผลใหความผกพนในครอบครวนอยลง ความตระหนกคณคาของผสงอายจงนอยตามไปดวย ในขณะทผสงอายสวนหนงถกปลอยใหอยในสถานสงเคราะหมากถงรอยละ 12 นอกจากนพบวาผสงอายยงตองท�างานทงเพอ

เลยงตนเอง และบคคลอนในครอบครว รอยละ 35.4 ผสงอายมรายไดไมเพยงพอตอคาใชจายในครอบครว (ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. ออนไลน. 2549) ต�าบลโคงยาง อ�าเภอสงเนน จงหวดนครราชสมา มผสงอายจ�านวน 598 คน คดเปนรอยละ 19.4 ซงมแนวโนมเพมขนทกป ผลการตรวจสขภาพพบวาผสงอายปวยดวยโรคเรอรงถงรอยละ 52.5 ของผสงอายทงหมด เมอจ�าแนกรายโรคพบวาผสงอายปวยดวยโรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน และโรคมะเรง คดเปน รอยละ 74.9, 44.4 และ 24.7 ตามล�าดบ ในผสงอายบางคนมโรคเรอรงตงแต 2 โรคขนไป คดเปนรอยละ 14.8 (สถานอนามย โคงยาง. 2550) ภายใตสภาวะสขภาพดงกลาว สถานอนามยต�าบลโคงยาง ไดด�าเนนกจกรรมชมรมผสงอายตามนโยบายกระทรวงสาธารณสข ในดานกจกรรมการบรหารจดการ พบวาชมรมผ สงอายขาดประสทธภาพในการบรหารจดการชมรม เชน การจดท�าทะเบยนสมาชกไมเปนปจจบน ขาดทนทรพยมาใชในการด�าเนนกจกรรมอยางตอเนอง การมสวนรวมของสมาชกและชมชนมนอย เนองจากยงไมมนใจในการด�าเนนงานของชมรมผสงอาย

วตถประสงค เพอพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายโดยการผนกก�าลงของชมชน ต�าบลโคงยาง อ�าเภอสงเนน จงหวดนครราชสมา

กรอบแนวคดในกำรวจย ผวจยไดศกษาการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายต�าบลโคงยาง โดยการมสวนรวมของชมชน โดยประยกตใชทฤษฎการผนกก�าลงของชมชน (Community Coalition Action Theory) (Butterfoss and Kegler. 2002 : 157-188) กรอบแนวคดในการวจยสรปได ดงภาพท 1

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

181

วารสาร... ราชพฤกษ

182

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกร และกลมตวอยำง ประชากรในการวจยครงน ประกอบดวย ผน�าชมชนระดบต�าบล จ�านวน 132 คน ผสงอายในต�าบลโคงยาง อ�าเภอสงเนน จงหวดนครราชสมา จ�านวน 598 คน และ ผดแลหลกผสงอาย จ�านวน 598 คน กล มตวอยางในการวจยครงน เปนการเลอกกล มตวอยางในผทสามารถใหขอมลได และมความสมครใจเขารวมกจกรรมตลอดกระบวนการพฒนา โดยใชเทคนคเลอกแบบเจาะจง จ�านวน 226 คน จากบานตะคลองแลง หม 1 ไดแก ผน�าชมชน จ�านวน 36 คน ผสงอาย จ�านวน 95 คน และผดแลหลกผสงอาย จ�านวน 95 คน 2. เครองมอทใชในกำรวจย ประกอบดวย เครองมอรวบรวมขอมลในการด�าเนนงานวจย 3 ระยะ ดงน 2.1 เครองมอทใชในการศกษาบรบท ไดแก แบบส�ารวจขอมล แนวทางการสนทนากล ม แบบประเมนศกยภาพชมรมผสงอาย และแบบสมภาษณคณภาพชวตของผสงอาย 2.2 เครองมอทใชในการศกษากระบวนการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอาย ไดแก แนวทางการสนทนากลม แนวทางกจกรรมการพฒนาชมรมผสงอาย และแบบสงเกตการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอาย 2.3 เครองมอทใชในการศกษาผลของกระบวนการพฒนา ไดแก แบบประเมนศกยภาพชมรมผสงอาย แบบสมภาษณเรองคณภาพชวตของผสงอาย แนวทางการสนทนากลม และการสมภาษณเชงลก 3. วธกำรเกบรวบรวมขอมล/กำรทดลอง เกบรวบรวมขอมล ดานบรบท กระบวน การพฒนาศกยภาพชมรมผสงอาย และผลของกระบวนการพฒนา โดยใชเครองมอ ดงน 3.1 รวบรวมขอมลบรบททางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมของชมชน ดวยเครองมอศกษาชมชน ประกอบดวย แผนททางภมศาสตร แผนทเดนดน ประวตศาสตรชมชน ผงโครงสรางชมชน ปฏทนชมชน แฟมอนามยครอบครว และ ผงเครอญาต 3.2 รวบรวมขอมลดานกระบวนการพฒนาในทกระยะใชเครองมอ โดยการสนทนากล ม แบบการตรวจสอบรายการศกยภาพชมรมผ สงอาย แบบสมภาษณคณภาพชวตผสงอาย และแบบบนทกการสงเกตการมสวนรวม 3.3 รวบรวมขอมลดานผลของกระบวนการพฒนา ประกอบดวย การสนทนากล มสมาชกชมรมผ สงอาย การสมภาษณเชงลกผสงอาย การประเมนศกยภาพชมรมผสงอาย และการสมภาษณคณภาพชวตของผสงอาย 4. กำรวเครำะหขอมล โดยจ�าแนกการวเคราะหขอมลออกเปน 3 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลดานบรบท ประกอบดวย

1. ขอมลบรบททางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมของชมชน และบทบาททางเศรษฐกจและสงคม ของผสงอายในชมชน โดยน�าขอมลมาตรวจสอบความตรงดวยวธสามเสา (Triangulation) และการวเคราะหเนอหา (Content analysis) 2. ขอมลศกยภาพชมรมผสงอายและคณภาพชวตของผสงอาย วเคราะหขอมลดวยสถต ความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน สวนท 2 ขอมลดานกระบวนการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอาย ประกอบดวย การผนกก�าลง การประสานพลง การวางแผน การปฏบตการ การประเมนผล และสะทอนปญหาพฒนาสความยงยน วเคราะหขอมลโดยการตรวจสอบความตรงของขอมลดวยวธสามเสา และการวเคราะหเนอหา สวนท 3 ขอมลดานผลของกระบวนการพฒนา ประกอบดวย ศกยภาพชมรมผสงอาย และคณภาพชวตของผสงอาย ดงน 1. วเคราะหผลการด�าเนนการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอาย และคณภาพชวตผสงอาย โดยการตรวจสอบความตรงของขอมลดวยวธสามเสา และวเคราะหเนอหา 2. เปรยบเทยบความแตกต างของการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายและคณภาพชวตของผสงอาย กอนและหลงการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายดวยสถต Paired t-test

สรปผลกำรวจย ระยะท 1 บรบท บรบททางสงคม ประชากร การศกษา การเมอง และวฒนธรรมของชมชน พบวา บานตะคลองแลง หม 1 ต�าบล โคงยาง ตงอยในเขตองคการบรหารสวนต�าบลโคงยาง อ�าเภอสงเนน จงหวดนครราชสมา อยหางจากอ�าเภอสงเนน 17 กโลเมตร และอยหางจากจงหวดนครราชสมา 30 กโลเมตร มรถโดยสารประจ�าทางเปนพาหนะหลก มพนทโดยรวมประมาณ 80 ตารางกโลเมตร มจ�านวนหลงคาเรอน 150 หลงคาเรอน ประชากรทงหมด 760 คน เปนเพศชายรอยละ 49.3 เพศหญง รอยละ 50.7 และมจ�านวนผสงอาย รอยละ 19.4 ของประชากรทงหมด เปนลกษณะสงคมชนบท มความสมพนธทางเครอญาต สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกร และรบจาง สภาพภมศาสตรของชมชนมความอดมสมบรณตลอดทงป วยแรงงานใชเวลากบการท�างานเปนสวนใหญ สงผลใหผสงอายทอยบานจ�าเปนตองเลยงดลกหลาน ประชาชนสวนใหญมการศกษาระดบประถมศกษา ประชาชนมโอกาสไดรบขาวสารจากชมชนโดยหอกระจายขาว เวทประชาคม และการสอสารแบบปากตอปาก ดานการเมองและวฒนธรรมชมชน การบรหารงานในหมบานจะมคณะกรรมการหม บาน ซงมาจากการคดเลอก มบทบาทในการจดท�าแผนชมชน การแกไขปญหาหมบานประชาชนมสวนรวมตอการเมองการปกครองเปนอยางด ประชาชนสวนใหญนบถอศาสนาพทธ มวดตะคลองแลงเปนศนยกลางของชมชนใน

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

183

การประกอบพธในวนส�าคญทางพทธศาสนา มความเชอเรองศาลตาปคมครองลกหลาน ซงเปนความเชอของไทย-อสาน ระบบสขภาพของประชาชนบานตะคลองแลง เปนระบบการดแลสขภาพแบบผสมผสาน ประชาชนสวนใหญขนทะเบยนการรกษาพยาบาลภายใตโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา 1.2 บทบาททางเศรษฐกจและสงคมของผสงอายในชมชน สวนใหญผสงอายยงตองชวยเลยงดบตรหลาน แตจากลกษณะสงคมและวฒนธรรมทชวยเหลอเกอกล นยมเขาวดฟงธรรม จ�าศลทกวนพระอยแลว จงสามารถรวมกลมโดยไมเปนทางการไดในระดบหนง ในขณะทผสงอายเองยงมบทบาททางเศรษฐกจและสงคมตอครอบครว ในการหารายไดโดยเฉพาะผสงอายเพศชาย ซงสอดคลองกบการศกษาของ เพลนพศ ฐานวฒนานนท และคณะ (2544), ปยาภรณ ศรภานมาศ (2546) พบวา มการรวมตวอยางไมเปนทางการตามวด และผสงอายในตอนตนยงตองหาเลยงครอบครวโดยเฉพาะเพศชาย 1.3 สถานการณชมรมผ สงอาย และการเขารวมกจกรรมของผสงอาย พบวาชมรมผสงอายบานตะคลองแลง กอตงเมอป 2549 โดยการเชญชวนของเจาหนาทสาธารณสข ตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสข มการขยายเครอขายโดยชกชวนแกนน�าของแตละหมบานเขามามสวนรวม การเขารวมกจกรรมของสมาชกสวนใหญจะเปนกจกรรมทเกยวของกบประเพณวฒนธรรมของชมชน เชน งานศพ งานบญในชมชน กจกรรมสวนใหญเปนกจกรรมเพอสงเสรมสขภาพตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสข เจาหนาทเปนผจดกจกรรมให คณะกรรมการและสมาชกยงไมมสวนรวมมากนก ซงสอดคลองกบการศกษาของ ภรมย จองค�าอาง (2545) พบวา เจาหนาทสาธารณสขเปนผคดกจกรรมใหผสงอายท�าใหผสงอายมารวมกจกรรมนอยเพราะผสงอายไมไดเกดความรสกเปนเจาของกจกรรมการพฒนาชมรมผสงอาย 1.4 ศกยภาพของชมรมผ ส งอาย พบว าก อนกระบวนการพฒนา ผสงอายมการรบรศกยภาพชมรมในระดบไมด รอยละ 66.3 เมอพจารณารายดาน พบวาคณะกรรมการชมรม ขาดการก�าหนด คณสมบต สทธของสมาชกชมรม ไมมการจดบนทกการประชมกจกรรมและบนทกการแกไขปญหา ทะเบยนคณะกรรมการและสมาชกยงไมเปนปจจบน ขาดทกษะในการวางแผนงานทด กจกรรมไมไดมาจากสมาชก การเขารวมกจกรรมของสมาชกชมรมไมครอบคลม ขาดการมสวนรวมในการตดสนใจในกจกรรมตางๆ 1.5 คณภาพชวตของผสงอายในภาพรวมสวนใหญรบรคณภาพชวตในระดบปานกลางรอยละ 83.3 โดยรบรคณภาพชวตดานเศรษฐกจ สขภาพ สงคมและวฒนธรรม และสงแวดลอม ระดบปานกลาง รอยละ 81.1, 65.3, 57.9 และ 40.0 ตามล�าดบ ทงนผสงอายรบรคณภาพชวตดานเศรษฐกจ ในระดบทไมด รอยละ 18.9 ระยะท 2 กระบวนการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอาย

ประกอบดวยกจกรรมดงน 2.1 การผนกก�าลง ผน�าชมชน ผสงอาย และผดแลหลกผสงอาย ไดรวมตวกนเปนผน�าการพฒนา เรมจากก�าหนดปญหา วเคราะหสถานการณ และจดตงคณะท�างานในการพฒนาชมรมผสงอาย ท�าใหสามารถทราบสถานการณของผสงอายในชมชน เหนปญหาทตองแกไข มเปาหมายชดเจน ซงสอดคลองกบการศกษาของ ภรมย จองค�าอาง (2545) พบวาผน�าและกลมองคกรชมชนมความสามารถ มการท�างานเปนทม และมการชวยเหลอซงกนและกน จะท�าใหมงานรวมกนอยางตอเนอง มการตดตามงานอยางสม�าเสมอ 2.2 การประสานพลง ผน�าการพฒนาไดรวมกนด�าเนนกจกรรมตามขนตอน ดงน 2.2.1 ก�าหนดพนธะสญญา ประกอบดวยประเดนส�าคญดงน 1. การปรบปรงองค กรชมรมผ สงอายให มประสทธภาพ 2. การจดกจกรรมใหสอดคลองกบกลมเปาหมาย 3. การประชาสมพนธเชงรก 2.2.2 จดตงคณะท�างานชมรมผสงอาย ประกอบดวย ผใหญบาน อสม. เจาหนาทในองคการบรหารสวนต�าบล สมาชกองคการบรหารสวนต�าบล เจาหนาทสาธารณสข คณะกรรมการชมรม สมาชกชมรม ผดแลหลกผสงอาย พระ และโรงเรยนเพอสรางเครอขายการดแลสขภาพผสงอาย 2.2.3 ก�าหนดโครงสราง ประกอบดวย การก�าหนดเปาหมายและวตถประสงคครอบคลมกจกรรมทง 4 ดานของการยกระดบคณภาพชวตของผสงอาย 2.2.4 การบรหารจดการทรพยากร โดยระดมทรพยากรจากทกภาคสวน ทงภาครฐ เอกชน งบประมาณทหามาไดใหจดท�าบญชเปนลายลกษณอกษร และสามารถตรวจสอบได 2.3 การวางแผน ประกอบดวยกจกรรมดงน 2.3.1 การทบทวนขอมล โดยทบทวนสมาชก จดท�าฐานขอมลสมาชก เปดรบสมครสมาชกเพม ปรบโครงสรางคณะกรรมการ 2.3.2 การวเคราะหปญหาของชมรมผสงอาย โดยผน�าการพฒนาชวยกนถอดบทเรยนมเจาหนาทสาธารณสขเปน พเลยง 2.3.3 จดล�าดบความส�าคญของปญหา ชมรมผสงอายไดจดล�าดบความส�าคญของปญหาตามศกยภาพของชมรมและงบประมาณจากหนวยงานภายนอกเปนหลก 2.3.4 จดท�าแผนแกไขปญหา ได 9 กจกรรมหลก ประกอบดวย 1) การคดเลอกคณะกรรมการบรหารชมรมผสงอาย 2) การสนบสนนกจกรรมดานประเพณและวฒนธรรมของชมชน 3) การประชมคณะกรรมการบรหารชมรมผสงอาย และสมาชกชมรมผสงอาย 4) การตรวจสขภาพและการออกก�าลงกายส�าหรบผสงอาย

วารสาร... ราชพฤกษ

184

5) การเยยมเยยนเพอนสมาชกผสงอายทเจบปวยและพการ 6) การสนบสนนกจกรรมการพฒนาหมบาน 7) การประสานงานกบองคกรภายในชมชน 8) การแลกเปลยนเรยนร 9) การสงเสรมอาชพในกลมผสงอาย 2.4 ปฏบตการ ประกอบดวย การด�าเนนกจกรรมตามแผนงาน 9 กจกรรมหลก ตามระยะเวลาทวางแผนรวมกน ควบคมก�ากบและตดตามการด�าเนนงานอยางตอเนอง โดยมระยะเวลา มนาคม 2552-กนยายน 2552 2.5 การประเมนผล พบวา กระบวนการเรยนรของสมาชกชมรมผสงอาย ไดพฒนากระบวนการเรยนร จากการเขารวมกจกรรมกลมในกระบวนการวเคราะห และแกไขปญหารวมกน โดยยอมรบความคดเหนกลม ทกคนมสวนในการรบผดชอบรวมกน และเหมาะสมกบบรบทของพนทนน ๆ ท�าใหกจกรรมมความตอเนอง มการเขารวมกจกรรมของชมรมมากขน ดานปญหา อปสรรค ทองถนเขามามสวนรวมกจกรรมชมรมผสงอายนอย เนองจากระเบยบขอบงคบของทองถน ดานกลมอาชพ พบวาขาดผน�าทมความช�านาญในการท�ากจกรรม และการด�าเนนกจกรรมขาดการจดการทด 2.6 สะทอนปญหาและพฒนาสความตอเนอง พบวาการวางแผนการด�าเนนงานไมสอดคลองกบบรบทของชมชน จงมการปรบแผนการด�าเนนงานใหมโดยให อสม. เขามามสวนรวมในการด�าเนนงาน กลมผสงอายไดรบการพฒนากระบวนการเรยนร ผานเวทชมชน ชมชนยอมรบและสนบสนนการด�าเนนงานอยางตอเนอง สงผลใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดขน จากการน�าขอเทจจรงมาน�าเสนอ และทกฝายรบทราบผลของการกระท�า สงทตองปรบปรง พบวาการสอสารยงเปนปญหาส�าคญในการด�าเนนงานโดยเฉพาะงานเชงรก รวมทงการบรหารชมรม จงไดรวมกนวเคราะหปญหา วางแนวทางการด�าเนนงาน โดยคณะกรรมการ และสมาชก จากการสอบถามความตองการอยางตอเนอง รปแบบกจกรรมทตองการ ปญหาและอปสรรคการด�าเนน จงท�าใหการด�าเนนงานเปนไปดวยความเรยบรอย ระยะท 3 ผลของกระบวนการพฒนา 3.1 ศกยภาพชมรมผสงอาย หลงจากกระบวนการพฒนาชมรมผสงอาย พบวาชมรมผสงอายมศกยภาพดขน รอยละ ของศกยภาพชมรมผสงอาย มากกวารอยละ 90.0 ทกดาน เมอเปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยของศกยภาพชมรมกอนและหลงกระบวนการพฒนา พบวามคาเฉลยศกยภาพชมรมสงขนจาก 44.8 เปน 97.7 และมความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 3.2 คณภาพชวตของผสงอาย พบวาผสงอายมการเปลยนแปลงการรบรคณภาพชวตในภาพรวมจากระดบปานกลาง รอยละ 83.2 เปนระดบด รอยละ 85.3 และมการเปลยนแปลงการรบรคณภาพชวตดขนทกดาน เมอเปรยบเทยบความแตกตางของคา

เฉลยการรบรคณภาพชวตกอนและหลงกระบวนการพฒนา พบวามคาเฉลยการรบรคณภาพชวตสงขนกวากอนการพฒนาอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05

อภปรำยผล ระยะท 1 บรบท จากการศกษาชมชนพบวาชมชนมลกษณะเมองกงชนบท บทบาทของผสงอายในชมชน ผสงอายสวนใหญยงตองชวยเลยงดบตรหลาน มกจะมโรคประจ�าตวอยางนอย 1 โรค สวนบทบาททางเศรษฐกจและสงคมตอครอบครว ยงจ�าเปนตองท�างานโดยเฉพาะเพศชาย ผสงอายรวมตวกนตามวดในชมชน สอดคลองกบการศกษาของเพลนพศ ฐานวฒนานนท และคณะ (2544), ปยาภรณ ศรภานมาศ (2546) พบวาผสงอายมกจะมโรคประจ�าตวอยางนอย 1 โรค มการรวมตวอยางไมเปนทางการตามวด และผสงอายในตอนตนยงตองหาเลยงครอบครวโดยเฉพาะเพศชาย สถานการณชมรมผสงอายและการเขารวมกจกรรมของผสงอาย พบวากอนกระบวนการพฒนาชมรมผสงอาย กจกรรมสวนใหญเกดจากการชกชวนของเจาหนาทสาธารณสข กจกรรมเปนกจกรรมสงเสรมสขภาพ คณะกรรมการและสมาชกมสวนรวมนอย ซงสอดคลองกบการศกษาของ ภรมย จองค�าอาง (2545) พบวาเจาหนาทสาธารณสขเปนผคดกจกรรมใหผสงอายท�าใหผสงอายมารวมกจกรรมนอย เพราะผสงอายไมไดเกดความรสกเปนเจาของกจกรรมการพฒนาชมรมผสงอาย ศกยภาพชมรมผสงอาย พบวาคณะกรรมการชมรมไมไดด�าเนนกจกรรมตามวตถประสงค ขาดโครงสรางทชดเจน สมาชกการเขารวมกจกรรมของชมรมนอย ขาดการประเมนผลการด�าเนนงาน ซงสอดคลองกบการศกษาของปยาภรณ ศรภานมาศ (2546) พบวาทะเบยนคณะกรรมการและสมาชกยงไมเปนปจจบน สมาชกยงไมทราบระเบยบขอบงคบ การรวมกลม ชวยเหลอเกอกลกนเองของสมาชกมนอย ขาดงบประมาณเพอด�าเนนงานชมรม สงผลใหกจกรรมยกระดบคณภาพชวตไมชดเจน คณภาพชวตของผ สงอาย พบวาผ สงอายมสวนใหญ รบรคณภาพชวตในระดบด มหนวยงานในชมชนทงภาครฐและองคกรชมชนรวมกนดแล สอดคลองกบการศกษาของ Beales, Denham and Tulloch (1998) พบวาการดแลผสงอายเปนการดแลทซบซอน จ�าเปนตองใชหลากหลายสาขาวชาในการแกไข เพอยกระดบคณภาพชวต ทกองคกรในชมชนตองรวมด�าเนนกจกรรมอยางเปนองครวมเพอยกระดบคณภาพชวตของผสงอาย ระยะท 2 กระบวนกำรพฒนำศกยภำพชมรมผสงอำย การผนกก�าลง จากการทผ น�าการพฒนาไดเข าร วมกระบวนการพฒนา ท�าใหมการด�าเนนงานของชมรมชดเจน ซงสอดคลองกบการศกษาของ ภรมย จองค�าอาง (2545) พบวาผน�าและกลมองคกรชมชนเปนผทมความสามารถ มการท�างานเปนทม และมการชวยเหลอซงกนและกน ท�าใหมงานรวมกนอยางตอเนอง

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

185

กจกรรมทเกดขนจงเปนการรวมกนคด รวมกนท�ากจกรรมของทกฝายทเกยวของ ท�าใหเกดการแกไขปญหาของชมรมไดผลเปนทนาพอใจ การประสานพลง จากการทผน�าชมชนไดรวมกนก�าหนดพนธะสญญา โดยใหคณะกรรมการชแจงผานเวทชมชนทกแหงทมโอกาส ท�าใหสามารถก�าหนดกจกรรมวาจะด�าเนนงานกจกรรมใดใหบรรลเปาหมายของชมรมตามพนธะสญญา ซงสอดคลองกบการศกษาของ นชจร เกษงอน (2549) พบวา ความคาดหวงในการกอตงชมรมผสงอาย คอ ผสงอายจะไดรบการดแลดานสขภาพ ดานเศรษฐกจ และดานสงคม รวมทงการไดรบความชวยเหลอจากภาครฐและองคกรปกครองสวนทองถน การบรหารจดการทด มการสรางพนธมตรทแขงแกรง จากองคกรภาครฐเอกชน องคกรทองถนและเครอขายชมรมผสงอาย ระยะท 3 ผลของกระบวนกำรพฒนำ หลงการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอาย พบวาอยในระดบสงกวากอนกระบวนการพฒนาการอยางมนยส�าคญทางสถตทกดาน กระบวนการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายไมสามารถด�าเนนการบรรลวตถประสงคทกดานในครงเดยว ควรมการสะทอนปญหาเปนระยะ เพอปรบปรงการปฏบตการ และวางแผนแกไขปญหารวมกน โดยชมชนเขามามสวนรวมในการวางแผน ซงสอดคลองกบงานวจยของทรงศกด มชย (2544) ในประเดนการพฒนาชมรมผสงอายไมสามารถด�าเนนการบรรลวตถประสงคทกดานในครงเดยว และตองการการมสวนรวมของชมชนในการพฒนาอยางตอเนอง ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะจากการวจยครงนมขอคนพบทส�าคญ คอ ศกยภาพของชมชนเปนปจจยส�าคญของการพฒนา ถามการรวมคดรวมท�ากจกรรม อยางมระบบโดยมการระบปญหาทชดเจนตามสภาพของชมชน แลวเรยงล�าดบความส�าคญ จดท�ากจกรรมรวมกน โดยการสนบสนนทด โดยเฉพาะถามกรณขดแยงสามารถแกไขความขดแยงไดอยางเหมาะสม และมการประเมนผลทด แลวน�าผลการประเมนมาแกไขปญหาใหสอดคลองกบบรบทของชมชน สงผลท�าใหประชาชนมคณภาพชวตทดได สามารถน�าไปประยกตในการด�าเนนกจกรรมอน ๆ ของชมชนได 1.1 ปจจยทท�าใหประสบความส�าเรจ ในการพฒนาครงนมองคประกอบส�าคญหลายอยางทมาจากทกฝายไดแก ผน�าผสงอายทมภาวะผน�าทด มพเลยงในการใหค�าปรกษาทเหมาะสม ความรวมมอจากสมาชกทงในและนอกของชมรมผสงอาย การสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ และทส�าคญการใหความรวมมอของชมชน 1.2 ปจจยทน�าไปสความยงยน จากการวเคราะหองคประกอบปจจยทส�าคญทท�าใหไปสความยงยนไดแก การจดท�าระเบยบขอบงคบททกฝายมสวนไดสวนเสย การด�าเนนกจกรรมทตอเนอง การสนบสนนจากทองถน และหนวยงานภาครฐ มระบบการตรวจสอบทโปรงใส การใหความรและขาวสารแกสมาชกอยางตอเนอง

2. ขอเสนอแนะส�าหรบการวจยครงตอไป 2.1 ควรมการพฒนาวจยเชงปฏบตการตอเนอง เพอมรปแบบการพฒนาไปสความยงยนของการสงเสรมศกยภาพชมรมผสงอาย 2.2 ควรมการศกษาวจยเชงปฏบตการการมสวนรวมของชมชนในการจดท�าแผนผสงอายใหบรรจในแผนชมชนของทองถน เพอใหมการวางแผนระยะยาวมากขนกวาการท�ากจกรรมตามความตองการเปนป หรอแผนงานระยะสน จงจะสามารถยกระดบคณภาพชวตไดอยางตอเนอง 2.3 ควรมการขยายพนทในการวจย เพอพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายโดยการสวนรวมของชมชนในพนทต�าบลอน ๆ เพอหาแนวทางรวมกนในการพฒนาศกยภาพชมรมผสงอายใหกวางขวาง และเปนประโยชนตอการพฒนาสงคมผสงอาย ซงก�าลงจะเปนปญหาทส�าคญของทกชมชน

เอกสำรอำงองทรงศกด มชย. (2544). กระบวนกำรมสวนรวมในชมรมผสง อำยบำนปำขำม อ�ำเภอปำยจงหวดแมฮองสอน. [ออนไลน]. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการสงเสรม สขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. แหลงทมา : http://archive.lib.cmu.ac.th/full/T/2544/ hp0544sm_abs.pdf [19 ธนวาคม 2550].นชจร เกษงอน. (2549). ชมรมผสงอำยตำมมมมองของชมชนใน ต�ำบลตะเบำะ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ขอนแกน. ปยาภรณ ศรภานมาศ. (2546). ปญหำและแนวทำงพฒนำชมรม ผสงอำยในกำรสงเสรม สขภำพผสงอำย. วทยานพนธ ศลปศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาพฒนศาสตร บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. เพลนพศ ฐานวฒนานนท และคณะ. (2544). รปแบบกำรสงเสรม สขภำพและกำรใหกำรดแลผสงอำยภำยใตเงอนไขกำรม สวนรวมของชมชนและตรงกบควำมตองกำรของผสงอำย : กรณศกษำในจงหวดสงขลำ. คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร.ภรมย จองค�าอาง. (2545). กำรวจยเชงปฏบตกำรแบบมสวน รวมเพอพฒนำศกยภำพของกลมผสงอำยในชนบทภำค เหนอ. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการ ศกษานอกระบบ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.สถานอนามยโคงยาง. (2550). รำยงำนกำรตรวจสขภำพประชำกร ผสงอำยต�ำบล. อดส�าเนา.แสวง แกวขาว. (2543). กำรด�ำเนนงำนของชมรมผสงอำยเพอกำร สงเสรมสขภำพในจงหวดแพร. วทยานพนธศกษาศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาการสงเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย

วารสาร... ราชพฤกษ

186

มหาวทยาลยเชยงใหม.ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. (2549). สถำนกำรณและปญหำผสงอำยไทย. [ออนไลน]. แหลง ทมา : http:// www.thaihealth.or.th [8 มกราคม 2551].Beales, D, M. Denham and A. J. Tulloch. (1998). Community care of older people. [Online]. Avalible : http://www.pubmedcentral.ningov /

articlerender.fcgi?artid=1112967[2008, March 14].Butterfoss and Kegler. (2002). “Toward a comprehensive understanding of community coalitions.” In DiClmente,R., eds. Emerging theories in health promotion practice and research. pp. 157-168. San Francisco : Jossey-Bass.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

187

บทคดยอ การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลและเพอเปรยบเทยบผล ของโปรแกรมทนตสขภาพโดยการประยกตทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคมเพอปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบของนกเรยนประถมศกษาชนปท 4-6 กบนกเรยนทไดรบกจกรรมทนตสขภาพตามปกตในดานการรบรความรนแรง การรบรโอกาสเสยง ความคาดหวงในความสามารถของตนเอง ความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนอง พฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ และปรมาณแผนคราบจลนทรย กลมตวอยางไดแก นกเรยนชนประถมปท 4-6 โรงเรยนบานคลองบงและโรงเรยนบานคลองทราย อ�าเภอวงน�าเขยวโดยการสมตวอยางงาย จ�านวน 55 คน แบงเปนกลมทดลอง 28 คน และกลมควบคม 27 คน เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถามขอมลทวไป แบบสอบถามการรบรความรนแรง แบบสอบถามการรบรโอกาสเสยง แบบสอบถามความคาดหวงในความสามารถของตนเอง แบบสอบถามความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนอง แบบสอบถามเพอวดพฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ และแบบบนทกปรมาณแผนคราบจลนทรย สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การแจกแจง

คาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบดวยสถต t-test , wilcoxon signed ranks test และ mann-whitney u test ผลการศกษาพบวา การรบรความรนแรงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ความคาดหวงในความสามารถของตนเองตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนองตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ พฤตกรรมในการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบหลงการทดลองของกลมทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 และปรมาณแผนคราบจลนทรยหลงการทดลองของกลมทดลองต�ากวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05ค�ำส�ำคญ : โปรแกรมทนตสขภาพ ทฤษฎแรงจงใจเพอปองกน โรคแรงสนบสนนทางสงคม

ABSTRACT This research aimed to study the effect of dental health program, and to compare the effect of

ผลของโปรแกรมทนตสขภาพโดยการประยกตทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคมเพอปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ของนกเรยนประถมศกษาชนปท 4-6

Effect of Dental Health Program by Applying Protection Motivation Theory and Social Support for Dental Caries and Gingivitis Prevention on Prathomsuksa 4-6  Students

เสกสรร ตงชพชชย*

Sakeson Tungcheepchoochaiดร. สนทร ศรองกร**

* นกศกษาหลกสตรสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพฒนาสขภาพชมชน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการทปรกษาวทยานพนธหลก

วารสาร... ราชพฤกษ

188

dental health program between experimental groups who received dental health program by applying protection motivation theory and social support for dental caries and gingivitis prevention and control groups who received normal dental education according to the Noxiousness, Perceived probability, Self efficacy, Response efficacy and behavior for dental caries and gingivitis prevention and the amount of bacteria plague. The sample groups by using random sampling. The sample consisted of 55 persons who were Prathomsuksa 6 students from Bann Klongbong School and Bann Klongsai School which selected by simple random sampling. They were divided into two groups: 28 persons for experimental group and 27 persons for the control group. A rating scale questionnaire was developed the research instrument to collect the data and determine results of the comparison of the two groups on the Noxiousness, Perceived probability, Self efficacy, Response efficacy and behavior for dental caries and gingivitis prevention and the amount of bacteria plague. Percentage, mean, standard deviation (S.D.) ), t-test, Wilcoxon signed ranks test, and Mann-Whitney u test were used for data analysis. The results revealed that: Dental caries and gingivitis prevention noxiousness; Dental caries and gingivitis prevention perceived probability; Dental caries and gingivitis prevention self efficacy; Dental caries and gingivitis prevention response efficacy; and Dental caries and gingivitis prevention behavior of the experimental group after receiving dental health program were higher than the control group. There was statistically significant difference at the .05 level, and Bacteria plague found in the experimental group at the end of the experimental period was less than in the control group, and was statistically significant different at the .05 level. Keywords : Dental Health Program, Protection Motivation Theory, Social Support

บทน�ำ ในประเทศไทยโรคฟนผและเหงอกอกเสบยงคงเปนปญหาสาธารณสขปญหาหนงทมมายาวนานและตอเนองจากอดตมาจนถงปจจบน ท�าใหเกดการสญเสยทงสขภาพรางกายและจตใจรวมทงดานเศรษฐกจและสงคมซงพบในทกเพศทกวย จากขอมลการ

รายงานของกองทนตสาธารณสข กรมอนามย ในการส�ารวจสภาวะสขภาพชองปากระดบประเทศ ครงท 6 พบวาประชาชนทกกลมมอตราการเกดโรคฟนผสงและมแนวโนมเพมมากขน ในกลมอาย 5-6 ป พบเปนโรคฟนผรอยละ 80.64 มคาเฉลยฟนผ ถอน อด 5.43 ซตอคน ในกลมอาย 12 ป พบเปนโรคฟนผรอยละ 56.87 มคาเฉลยฟนผ ถอน อด 1.55 ซตอคน และพบสภาวะเหงอกอกเสบรอยละ 58.94 สวนในกลมอาย 15 ป พบเปนโรคฟนผรอยละ 66.33 มคาเฉลยฟนผ ถอน อด 2.24 ซตอคน และพบสภาวะเหงอกอกเสบรอยละ 60.90 (กองทนตสาธารณสข. 2551) จากรายงานการส�ารวจสภาวะทนตสขภาพในโรงเรยนประถมศกษาจงหวดนครราชสมา ปพทธศกราช 2545, 2546 และ 2547 พบนกเรยนมฟนแทผรอยละ 20.54, 22.38 และ 24.85ตามล�าดบ (ฝายทนตสาธารณสข ส�านกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา. 2548) ซงตามเกณฑของกระทรวงสาธารณสขนกเรยนทมฟนแทผมากกวารอยละ 20 ถอเปนปญหาทตองไดรบการแกไข (กองทนตสาธารณสข. 2545) และผลการส�ารวจสภาวะทนตสขภาพจงหวดนครราชสมาปพทธศกราช 2552 พบเดกอาย 12 ป มฟนผรอยละ 36.33 และมเหงอกอกเสบรอยละ 46.61 (ฝายทนตสาธารณสข ส�านกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา. 2552) สถานการณปญหาทนตสขภาพของอ�าเภอวงน�าเขยว พบวาอตราปวยดวยโรคฟนผและเหงอกอกเสบในเดกนกเรยนประถมศกษา โดยเฉพาะเดกอาย 6-12 ป พบวาในปพทธศกราช 2551 มอตราปวยดวยโรคฟนผและเหงอกอกเสบ คดเปนรอยละ 56.60 และ รอยละ 66.70 ตามล�าดบ ในกลมเดก 10-12 ป มอตราปวยดวยโรคฟนผและเหงอกอกเสบ คดเปนรอยละ 76.92 และรอยละ 59.61 ตามล�าดบ (ฝายทนตสาธารณสข โรงพยาบาล วงน�าเขยว. 2551) จากการศกษาและงานเอกสารทเกยวของ ผวจยจงสนใจทจะศกษาผลของโปรแกรมทนตสขภาพเพอปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบของนกเรยนประถมศกษาชนปท 4-6 โดยประยกตใชทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรค (Protection motivation theory ของ Rogers. 1986) รวมกบแรงสนบสนนทางสงคม (Social support ของ House. 1981) เพอเปนแนวทางหลกในการปรบเปลยนพฤตกรรมทนตสขภาพเพอปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบของนกเรยนประถมศกษาในเขตรบผดชอบ และเพอพฒนางานทนตสขภาพของโรงเรยนประถมศกษาในอ�าเภอวงน�าเขยวจงหวดนครราชสมาตอไป

วตถประสงค 1. เพอศกษาผลของกจกรรมทนตสขภาพโดยการประยกตทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคม และผลของกจกรรมทนตสขภาพตามปกต 2. เพอเปรยบเทยบผลของกจกรรมทนตสขภาพระหวางนกเรยนกลมทดลองทไดรบโปรแกรมทนตสขภาพโดยประยกตใช

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

189

ทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคมกบนกเรยนกลมควบคมทไดรบกจกรรมทนตสขภาพตามปกต ในดานตาง ๆ ดงน 2.1 การรบรความรนแรงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ 2.2 การรบร โอกาสเสยงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ 2.3 ความคาดหวงในความสามารถของตนเองตอการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ 2.4 ความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนองตอการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ 2.5 พฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ 2.6 ปรมาณแผนคราบจลนทรย 3. เพอเปรยบเทยบผลของกจกรรมทนตสขภาพโดยการประยกตทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคมในกลมทดลอง กอนและหลงการทดลอง 4. เพอเปรยบเทยบผลของกจกรรมทนตสขภาพตามปกตในกลมควบคม กอนและหลงการทดลอง 5. เพอศกษาแรงสนบสนนทางสงคมของผปกครอง และครประจ�าชน

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกรและกลมตวอยำง 1.1 ประชากร ไดแก นกเรยนประถมศกษาชนปท 4-6 จากโรงเรยนในเขตรบผดชอบของสถานอนามยคลองทเรยน จ�านวน 6 โรงเรยน มนกเรยนจ�านวน 212 คน 1.2 กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนประถมศกษาปท 4-6 ปการศกษา 2553 ของโรงเรยนในต�าบลวงน�าเขยว อ�าเภอวงน�าเขยว จงหวดนครราชสมา จ�านวน 2 โรงเรยน ประกอบดวยดงน 1.2.1 กลมทดลอง ไดแก นกเรยนประถมศกษาปท 4-6 จากโรงเรยนบานคลองบง ทไดรบกจกรรมทนตสขภาพโดยประยกตแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคม จ�านวน 28 คน 1.2.2 กลมควบคม ไดแก นกเรยนประถมศกษาปท 4-6 จากโรงเรยนบานคลองทราย ทไดรบกจกรรมทนตสขภาพตามปกต จ�านวน 27 คน 2. ตวแปรอสระ ไดแก การไดรบกจกรรมทนตสขภาพโดยการประยกตทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคม และการไดรบกจกรรมทนตสขภาพตามปกต 3. ตวแปรตำม ไดแก การรบรความรนแรง การรบรโอกาสเสยง ความคาดหวงในความสามารถของตนเอง ความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนอง พฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ปรมาณแผนคราบจลนทรย และแรงสนบสนนทางสงคม

4. เครองมอทใชในกำรวจย ประกอบดวยดงน 4.1 กจกรรมทนตสขภาพโดยการประยกตทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคมเพอปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ 4.2 แผนการสอน เรอง โรคฟนผและเหงอกอกเสบ การแปรงฟนทถกวธ การตรวจชองปากดวยตนเอง การตรวจปรมาณแผนคราบจลนทรย อาหารทมประโยชนตอสขภาพฟนและเหงอก อาหารทเออตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ 4.3 แบบสอบถามขอมลทวไป แบบสอบถามการรบรความรนแรงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ แบบสอบถามการรบร โอกาสเสยงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ แบบสอบถามความคาดหวงในความสามารถของตนเองตอการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ แบบสอบถามความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนองตอการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ และแบบสอบถามเพอวดพฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ 5. วธกำรรวบรวมขอมล การวจยครงนเป นการวจยกงทดลอง (Quasi-experimental research) กลมตวอยางทศกษาแบงเปน 2 กลม ไดแก กลมทดลอง (Experimental group) คอนกเรยนประถม ศกษาชนปท 4-6 ของโรงเรยนบานคลองบง และกลมควบคม (Control group) คอ นกเรยนประถมศกษาชนปท 4-6 ของโรงเรยนบานคลองทราย มการเกบขอมลกอนและหลงการทดลองทงสองกลม (Two group pretest-posttest design) โดยกลมทดลองจะไดรบกจกรรมทนตสขภาพตามทผวจยสรางขน สวนกลมควบคมจะไดรบกจกรรมทนตสขภาพตามปกตโดยใชระยะเวลาในการด�าเนนการวจยทงหมด 12 สปดาห มรายละเอยดดงน กลมทดลอง สปดาหท 1 เกบขอมลกอนทดลอง สปดาหท 2 กจกรรมการสรางการรบรความรนแรงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ สปดาหท 3 กจกรรมการสรางการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ สปดาหท 4 กจกรรมการสรางความคาดหวงในความสามารถของตนเองตอการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ สปดาหท 5 กจกรรมการสรางความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนองตอการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ สปดาหท 6 พฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ สปดาหท 7-10 กจกรรมการใหแรงสนบสนนทางสงคม โดยครประจ�าชน นกเรยนตวแบบ และผปกครอง สปดาหท 11 จดกจกรรมประกวดฟนสะอาดและประกวดค�าขวญ สปดาหท 12 เกบขอมลหลงการทดลองสวนกลมควบคม ด�าเนนการตามกจกรรมทนตสขภาพตามปกต สรปผลกำรวจย ผลการวจยสรปไดดงน 1. ผลการวเคราะหขอมลทวไปของกลมตวอยาง

วารสาร... ราชพฤกษ

190

กล มตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ นกเรยนประถมศกษาปท 4-6 ปการศกษา 2553 ของโรงเรยนในต�าบลวงน�าเขยว อ�าเภอวงน�าเขยว จงหวดนครราชสมา จ�านวน 2 โรงเรยน ประกอบดวย กลมทดลอง คอ นกเรยนประถมศกษาปท 4-6 จากโรงเรยนบานคลองบง ต�าบลวงน�าเขยว อ�าเภอวงน�าเขยว จงหวดนครราชสมา ทไดรบโปรแกรมทนตสขภาพโดยประยกตแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคม จ�านวน 28 คน สวนกลมควบคม คอ นกเรยนประถมศกษาปท 4-6 จากโรงเรยนบานคลองทราย ต�าบลวงน�าเขยว อ�าเภอวงน�าเขยว จงหวดนครราชสมา ทไดรบกจกรรมทนตสขภาพตามปกต จ�านวน 27 คน อายเฉลยของกลมทดลองมอายเฉลยเทากบ 11.39 ป สวนกลมควบคมมอายเฉลยเทากบ 11.11 ป กลมทดลองเปนเพศชาย รอยละ 57.10 เพศหญง รอยละ 42.90 สวนกลมควบคมเปนเพศชาย รอยละ 44.40 เพศหญง รอยละ 55.60 2. ผลการวเคราะหระดบการรบรความรนแรง การรบรโอกาสเสยง ความคาดหวงในความสามารถของตนเอง ความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนอง พฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ และปรมาณแผนคราบจลนทรย มรายละเอยดดงน การรบรความรนแรงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ในกลมทดลองกอนการทดลอง การรบรความรนแรง อยในระดบปานกลางมากทสด แตหลงการทดลอง การรบรอยในระดบสงมากทสด สวนกลมควบคมกอนและหลงการทดลอง การรบรอยในระดบปานกลางมากทสด การรบรโอกาสเสยง ในกลมทดลองกอนและหลงการทดลอง การรบรอยในระดบสงมากทสด สวนกลมควบคมกอนและหลงการทดลอง การรบรอยในระดบสงมากทสด ความคาดหวงในความสามารถของตนเอง ในกลมทดลองกอนและหลงการทดลอง มความคาดหวงอยในระดบสงมากทสด สวนกลมควบคมกอนและหลงการทดลอง มความคาดหวงอยในระดบสงมากทสด ความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนอง ในกลมทดลองกอนและหลงการทดลอง มความคาดหวงอยในระดบสงมากทสด สวนกลมควบคมกอนและหลงการทดลอง มความคาดหวงอยในระดบสงมากทสด พฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ในกลมทดลองกอนการทดลอง มพฤตกรรมการปองกนโรคอยในระดบปานกลางมากทสด แตหลงการทดลอง มพฤตกรรมการปองกนโรคอยในระดบสงมากทสด สวนกลมควบคมกอนและหลงการทดลอง มพฤตกรรมการปองกนโรคอยในระดบปานกลางมากทสด สวนปรมาณแผนคราบจลนทรย ในกลมทดลองกอนการทดลอง สวนใหญมสภาวะความสะอาดฟนด แตหลงการทดลอง สวนใหญมสภาวะความสะอาดฟนดมาก สวนกลมควบคมกอนและหลงการทดลอง สวนใหญมสภาวะความสะอาดฟนด 3. ผลการวเคราะหเปรยบเทยบการรบรความรนแรง การรบรโอกาสเสยง ความคาดหวงในความสามารถของตนเอง ความ

คาดหวงในประสทธผลของการตอบสนอง พฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ และปรมาณแผนคราบจลนทรย มรายละเอยดดงน การรบรความรนแรง หลงการทดลองการรบรความรนแรง มความแตกตางกนโดยกลมทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 การรบรโอกาสเสยง หลงการทดลอง การรบร โอกาสเสยง มความแตกตางกนโดยกลมทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 ความคาดหวงในความสามารถของตนเอง หลงการทดลองความคาดหวงในความสามารถของตนเอง มความแตกตางกนโดยกลมทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 ความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนอง หลงการทดลองความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนอง มความแตกตางกนโดยกลมทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 และพฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ หลงการทดลอง พฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ มความแตกตางกนโดยกลมทดลองสงกวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 สวนปรมาณแผนคราบจลนทรย หลงการทดลองปรมาณแผนคราบจลนทรยแตกตางกนโดยกลมทดลองต�ากวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 4. ผลการวเคราะหระดบคะแนนของแรงสนบสนนทางสงคมโดยครประจ�าชน และผปกครอง ในนกเรยนกลมทดลอง มรายละเอยดดงน ความถของการแนะน�าใหนกเรยนรบประทานผลไม แทนลกอม ขนมเหนยวตดฟน โดยครประจ�าชน รอยละ 49.82 สวนผปกครอง รอยละ 45.89 ความถของการกระตนเตอนใหนกเรยนแปรงฟนหลงอาหารกลางวน โดยครประจ�าชน รอยละ 100 สวนความถของการกระตนเตอนใหนกเรยนแปรงฟนหลงอาหารเชา และกอนนอน โดยผปกครอง รอยละ 100 ความถของการแนะน�าใหนกเรยนบวนปากแทนการแปรงฟนหลงรบประทานอาหาร หากไมสามารถแปรงฟนได โดยครประจ�าชน รอยละ 50.00 สวนผปกครอง รอยละ 43.39 ความถของการแนะน�าวธการแปรงฟนทถกวธแกนกเรยน โดยครประจ�าชน รอยละ 46.61 สวนผปกครอง รอยละ 41.79 ความถของการยกตวอยางถงผลดของคนทแปรงฟนถกวธ โดยครประจ�าชน รอยละ 44.11 สวนผปกครอง รอยละ 39.82 ความถของการแนะน�าหรอเลอกแปรงทเหมาะสมใหกบนกเรยน โดยครประจ�าชน รอยละ 46.61 สวนผปกครอง รอยละ 44.46 ความถของการตรวจดความสะอาดของแปรงสฟนหลงใชและการเกบแปรงสฟน โดยครประจ�าชน รอยละ 49.82 สวนผปกครอง รอยละ 46.61 ความถของการตรวจอปกรณการแปรงฟนใหอยในสภาพพรอมใชงาน โดยครประจ�าชน รอยละ 49.11 สวนผปกครอง รอยละ 43.75 ความถของการชมเชยหรอใหรางวล เมอนกเรยนแปรงฟนไดสะอาด ถกวธ และสม�าเสมอ โดยครประจ�าชน รอยละ 52.50 สวนผปกครอง รอยละ 43.93 ความถของการแนะน�าและกระตนเตอนใหนกเรยนไปรบบรการทนตกรรม เมอตรวจพบวามปญหาในชองปาก โดยครประจ�าชน รอยละ 49.11

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

191

สวนผปกครอง รอยละ 39.64 อภปรำยผล จากผลการวจย ผวจยไดน�ามาอภปรายผลดงน 1. การรบรความรนแรงและการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ จากผลการวจย พบวา นกเรยนกลมทดลองมการรบรความรนแรงและการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบสงกวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 ผลการวจยทเกดขน เนองจากนกเรยนไดรบความรตามกจกรรมทนตสขภาพ ซงประกอบดวยการบรรยายใหความรเรองความรโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ประกอบสอ การชมวดทศน และเนนการมสวนของนกเรยนในการท�ากจกรรม การอภปรายกลม เพอใหเกดการเรยนร เพอใหเกดความตระหนกถงอนตรายของโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ซงแสดงใหเหนวา การจดกจกรรมทนตสขภาพดงกลาว สามารถท�าใหนกเรยนกลมทดลองมการรบรทดขน สอดคลองกบอรณณย ธงสวสด (2550 : 44) และสกญญา แซล (2551 : 45) ผลการวจยพบวา กลมทดลองมคาคะแนนเฉลยการรบรความรนแรงและการรบรโอกาสเสยงของโรคฟนผและเหงอกอกเสบดขนกวากอนการทดลองและดขนกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 2. ความคาดหวงในความสามารถของตนเองและความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนองตอการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ จากผลการวจย พบวา นกเรยนกลมทดลองมความคาดหวงในความสามารถของตนเองตอการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ สงกวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 ผลการวจยทเกดขน เนองจากนกเรยนไดรบความรตามกจกรรมทนตสขภาพ ซงประกอบดวยการบรรยายใหความรเรองการแปรงฟนทถกวธ และหลกในการเลอกอปกรณในการแปรงฟน ประกอบสอและตวอยางของจรง และเนนการมสวนของนกเรยนในการท�ากจกรรม เพอใหเกดการเรยนร มการสาธตพรอมการฝกปฏบตจรง เพอใหเกดทกษะการปฏบตทถกตองอยางเหมาะสม ซงแสดงใหเหนวา การจดกจกรรมทนตสขภาพดงกลาว สามารถท�าใหนกเรยนกลมทดลองมการรบรทดขน สอดคลองกบ เจนจรา แซลม (2544 : 41) และขวญดาว พนธหมด (2549 : 43) ผลการวจยพบวา กลมทดลองมคะแนนเฉลยดานการรบรความสามารถของตนเองและความคาดหวงในประสทธผลของการตอบสนอง กลมทดลองมคะแนนเฉลยมากกวากอนการทดลองทระดบ .01 และมากกวากลมเปรยบเทยบทระดบ .05 3. พฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ จากผลการวจย พบวา นกเรยนกลมทดลองมการพฤตกรรมการปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ สงกวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 ผลการวจยทเกดขน เนองจากนกเรยนไดรบความรตามกจกรรมทนตสขภาพ ซงประกอบดวยการบรรยายใหความรเรองอาหารทมประโยชนตอสขภาพฟนและเหงอก และ

อาหารทเออใหเกดโรคฟนผและเหงอกอกเสบ ประกอบสอ และตวอยางของจรง และเนนการมสวนของนกเรยนในการท�ากจกรรม การอภปรายกลม เพอใหเกดการเรยนร เพอใหเกดทกษะการเลอกบรโภคทมประโยชนตอสขภาพฟนและเหงอก ซงแสดงใหเหนวา การจดกจกรรมทนตสขภาพดงกลาว สามารถท�าใหนกเรยนกลมทดลองมการรบรทดขน สอดคลองกบอรณณย ธงสวสด (2550 : 44) ผลการวจยพบวา กลมทดลองมการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมการปองกนโรคเหงอกอกเสบ สงกวากอนการทดลอง และสงกวากลมควบคมอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 4. ปรมาณแผนคราบจลนทรย จากผลการวจย พบวา ปรมาณแผนคราบจลนทรยของกลมทดลอง หลงทดลองมปรมาณแผนคราบจลนทรยต�ากวากลมควบคม อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 ผลการวจยทเกดขน เนองจากนกเรยนไดรบความรตามกจกรรมทนตสขภาพ ไดแก การฝกทกษะการแปรงฟนทถกวธ การตรวจฟนดวยตนเอง และการตรวจแผนคราบจลนทรย โดยใชยาเมดสยอมสคราบฟน ซงนกเรยนสามารถปฏบตไดอยางถกตอง ท�าใหคาคะแนนเฉลยแผนคราบจลนทรยลดลง ซงคลองกบการศกษาของ อรวรรณ นามมนตร (2546 : 42) ประพณทพย หมนนอย (2548 : 43) และขวญดาว พนธหมด (2549 : 43) ผลการวจยพบวา ปรมาณแผนคราบจลนทรยในกลมทดลองลดลงต�ากวากอนการทดลองทระดบ .05 และลดลงต�ากวากลมเปรยบเทยบทระดบ .05

ขอเสนอแนะ จากผลการวจย ผวจยไดมขอเสนอแนะดงน 1. ขอเสนอแนะจำกกำรวจยครงน 1.1 การวจยโดยการประยกตทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแรงสนบสนนทางสงคม เพอปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบ สามารถใชเปนแนวทางในการจดกจกรรมใหนกเรยนเพอปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบได 1.2 การจดกจกรรมในโรงเรยนควรใหครประจ�าชนเขามามสวนรวม จงจะท�าใหงานทนตสขภาพเพอปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบประสบความส�าเรจ 1.3 โรงเรยนควรกระตนใหนกเรยนมการแปรงฟนหลงอาหารกลางวน และผปกครองกระตนใหนกเรยนมการแปรงฟนชวงเชาและกอนนอน อยางสม�าเสมอและตอเนองเพอสขภาพชองปากทด 1.4 โรงเรยนควรจดใหมสถานทแปรงฟนทไดมาตร ฐาน เพอการตดตามและประเมนผลการแปรงฟนไดถกตอง 2. ขอเสนอแนะส�ำหรบกำรวจยครงตอไป 2.1 ควรศกษาวจยในนกเรยนชนประถมศกษาปท 1-3 เนองจากนกเรยนกลมนไดมฟนถาวรเกดขนแลว ถามการปฏบตตวดานทนตสขภาพไดอยางถกตองจะชวยปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบไดอยางถาวร

วารสาร... ราชพฤกษ

192

2.2 ควรมการศกษาวจยเชงปฏบตการ โดยใหครอบครวเขามามสวนรวม 2.3 ควรใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวมในการสนบสนนงบประมาณ เพอน�ามาแกไขและพฒนางานทนตสขภาพในโรงเรยน

เอกสำรอำงองกองทนตสาธารณสข กรมอนามย. (2545). กำรสงเสรมปองกนทนต สขภำพทศวรรษหนำ. นนทบร : ชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย.กองทนตสาธารณสข กรมอนามย. (2551). รำยงำนผลกำร ส�ำรวจสภำวะสขภำพชองปำกระดบประเทศ ครงท 6. กองทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.ขวญดาว พนธหมด. (2549). ผลของโปรแกรมสขศกษำโดยกำร ประยกตทฤษฎควำมสำมำรถตนเองรวมกบแรงสนบสนน ทำงสงคมในกำรปรบเปลยนพฤตกรรมกำรปองกนโรค เหงอกอกเสบของนกเรยนชนประถมศกษำปท 6 อ�ำเภอ ธำตพนม จงหวดนครพนม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหา บณฑต สาขาวชาสขศกษาและการสงเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.เจนจรา แซลม. (2544). ผลของโปรแกรมตอกำรปรบเปลยน พฤตกรรมทนตสขภำพของนกเรยนชนประถมศกษำปท 6 ในเขตเทศบำลเมอง จงหวดชลบร. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสงเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.ประพณทพย หมนนอย. (2548). ผลของโปรแกรมสขศกษำในกำร สงเสรมกำรดแลสขภำพชองปำกเพอปองกนโรคฟนผของ นกเรยนชนประถมศกษำตอนปลำย ในต�ำบลทำพระ อ�ำเภอเมอง จงหวดขอนแกน. วทยานพนธวทยาศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาสขศกษาและการสงเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.ฝายทนตสาธารณสข โรงพยาบาลวงน�าเขยว. (2551). รำยงำน สภำวะชองปำกในงำนเฝำระวงทนตสขภำพระดบโรงเรยน ปงบประมำณ 2551. ฝายทนตสาธารณสข โรงพยาบาล วงน�าเขยว.

ฝายทนตสาธารณสข ส�านกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา. (2548). รำยงำนสภำวะชองปำกในงำนเฝำระวงทนต สขภำพระดบโรงเรยน ปงบประมำณ 2548. ฝายทนตสาธารณสข ส�านกงานสาธารณสขจงหวด นครราชสมา. ฝายทนตสาธารณสข ส�านกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา. (2552). แบบสรปผลกำรส�ำรวจระดบจงหวดนครรำชสมำ ปงบประมำณ 2552. ฝายทนตสาธารณสข ส�านกงาน สาธารณสขจงหวดนครราชสมา. สกญญา แซล. (2551). กำรประยกตแบบแผนควำมเชอดำน สขภำพและกำรสนบสนนทำงสงคมเพอปรบเปลยน พฤตกรรมกำรปองกนโรคฟนผและเหงอกอกเสบของ นกเรยนประถมศกษำ ต�ำบลนำขำ อ�ำเภอเมอง จงหวด อดรธำน. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขา วชาสขศกษาและการสงเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.อรวรรณ นามมนตร. (2546). ผลกำรฝกควำมเชออ�ำนำจในตนเอง ในกำรลดภำวะเหงอกอกเสบในเดกนกเรยนชนประถม ศกษำปท 6 อ�ำเภอเมอง จงหวดขอนแกน. วทยานพนธ สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสขศกษาและการ สงเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.อรณณย ธงสวสด. (2550). ผลของโปรแกรมสขศกษำโดย กำรประยกตใชทฤษฎแรงจงใจเพอปองกนโรคเหงอก อกเสบกบนกเรยนชนประถมศกษำปท 6 โรงเรยน หวยหวำวทยำคม ต�ำบลโนนฆอง อ�ำเภอบำนฝำง จงหวดขอนแกน. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหา บณฑต สาขาวชาสขศกษาและการสงเสรมสขภาพ บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.Rogers, Ronald W. (1986). ‘Protection motivation theory : Health Education Research Theory and Practice.” Journal of Psychology. 1 : 153-161.House, J.S. (1981). Work Stress and Social Support. California : Addison Wesley.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

193

Abstract Speaking English is one of the major problems for Thai students. It is likely that the skill of speaking the students’ possess is not in accordance with the nature of speaking process. This research employed Brain-based Learning Instruction in teaching English for Prathom Suksa Six students in order to investigate its effect on their English speaking ability and their satisfaction in learning English. The samples were 20 Prathom Suksa Six students, studying English in the first semester of 2010 academic year at Pornpittayakom School, Sikhiu District under Nakhon Ratchasima Primary Educational Service Area Office 4. The students were taught by using 6 lesson plans utilizing Brain-based Learning Instruction. Pretest was conducted before the teaching and after teaching had been completed, a posttest on speaking and questionnaire of the satisfaction were administered.

Data were analyzed for means ( X ), standard deviation (S.D.), percentage, and t-test. Results indicated that the students’ English speaking ability average score utilizing Brain-based Learning Instruction had improved 33.50% and their satisfaction was at high level ( X = 3.89, S.D. = 0.94).

Statement of the problem In the globalized society, learning English is essential in daily life, as English is served as an important tool for communication, education, and searching information technology. In communication, English leads learners to build up friendship with others, to contact with others for careers, and to cooperate with various communities. For education, English is a basic subject that all Thai students have to study in basic education level (Office of the Basic Education

Effects of Brain-based Learning Instruction on English Speaking Abilityof Prathom Suksa Six Students

Kanita Prasai*Asst. Prof. Dr. Chalermsri Jogthong**

* นกเรยนหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสอนภาษาองกฤษเปนภาษาตางประเทศ มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการทปรกษาวทยานพนธหลก

วารสาร... ราชพฤกษ

194

Commission. 2009 : 1). Similarly, in education, students have to pass an English aptitude test to entrance to a famous university or they have to pass English comprehensive test in doctoral degree. And lastly, for searching information technology such as media, internets, computers, electronic books, newspapers, advertisements or notices, most of information are in English. These are the reasons why students need to learn English. It is most advantage for them if they know English well. In Thailand, the Ministry of Education has announced implementation of the Basic Education Curriculum B.E. 2551 (2008), as the core curriculum for national education at the basic education level. English is prescribed as a foreign language for the core curriculum. The learning area for foreign languages is aimed at enabling learners to acquire a favourable attitude towards foreign languages, and to use foreign languages for communicating in various situations, seeking knowledge, engaging in a livelihood, and pursuing further education at higher levels (Office of the Basic Education Commission. 2008 : 1). Thus, it is a challenge for teachers to train students to achieve the goal. Even though speaking is an essential skill for learning English as a foreign language. Thai students still encounter speaking obstacles. Even though they have learned English for many years, the outcomes have indicated that most of Thai students have failed to use English. They are unable to use English effectively because they have inadequate knowledge and limited vocabularies, worry with grammars or ordering sentences, lack of confidence, and lack of family supporting (Jongdee Srithepsakul. 2007 : 1). When the students do not get any motivation to speak, their speaking ability is low and they do not like English. These factors affect low achievement in English subject directly. As the National Test (NT-test) Report of Nakhon Ratchasima Primary Educational Service Area Office 4 has stated that the average score of the English subject of Prathom Suksa Six students in Opportunity Expansion School in Sikhiu District is only 31.06% (Nakhon Ratchasima Primary Educational Service Area Office 4. CD. 2008). As well as the achievement enhancing plan

of Pornpittayakom School, it has mentioned that the average score of NT-test result of Prathom Suksa Six students is 33.92% (Pornpittayakom. 2008 : 8). These indicate that both obtained scores are much lower than 50%. The findings of many researches of speaking English in English foreign language context also reveal that the difficulties in speaking are caused by many factors. One of the important factors is the inadequate knowledge ; sentence structures, vocabularies, grammar or students’ prior knowledge (Spratt and others. 2005 : 21). Teachers are also a key component of this failure because they sometimes put students in pressure situations. Moreover, students’ low motivation also prevents students from learning English actively. Teachers should promote students to work out and encourage students to perform their speaking ability gradually. As Spratt and others have mentioned that speaking is such a complex skill ; learners in the classroom may need a lot of help to prepare for speaking such as practice of necessary vocabulary, and have enough time to organize their ideas and what they want to say (Spratt, Pulverness, and Williams. 2005 : 35). In order to solve speaking problems as discussed above, speaking activities in Brain-based Learning can be effective. Brain-based Learning is learning compatible with the way the brain is naturally designed to learn (Jensen. 2000 : 6). It bases on the structure and function of the brain. The core principle of Brain-based Learning is each brain is uniquely organized. Therefore, classroom activities should be various without doing repeatedly the same things. As long as the brain is not prohibited from fulfilling its normal processes, learning will occur. In addition, Caine and Caine have stated that learning is enhanced by challenge and inhibited by threat (1991 : 87). Teachers should encourage students to learn more than force them. They need to promote positive experiences and emotions for their students because negative emotion leads to a sense of students’ downshifting (Kaufman and others. 2008 : 52). Similarly, Hileman has stated that learning is innately linked to the biological and chemical forces that control the human brain (2006 : 18). The brain wants to make sense of what it learns and to know that learning has purpose

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

195

and value. Learners prefer to satisfy relax environment rather than serious one. So, teaching procedure should be designed to improve students’ speaking skill by activating, extending their linguistic competence, and increasing their confidence (Anderson, Maclean and Lynch. 2004 : 8). At the same time, teachers have to improve their knowledge of teaching methodology or find out an appropriate instruction to train their students effectively. Therefore, this study employs Brain-based Learning Instruction to investigate students’ English speaking ability and examine students’ satisfaction toward Brain-based Learning in order to support students to speak English more fluently in a classroom and in their daily life.

Objectives The aims of the study are : 1. To investigate students’ English speaking ability after the use of Brain-based Learning Instruction. 2. To compare students’ English speaking ability after the use of Brain-based Learning Instruction to the criterion of 60%.

3. To compare students’ English speaking ability before and after the use of Brain-based Learning Instruction. 4. To examine students’ satisfaction toward Brain-based Learning.

Conceptual framework This study is a pre-experimental design. It aims to investigate students’ English speaking ability and examine their satisfaction toward Brain-based Learning Instruction. After reviewing of the literature and related studies, the researcher summarizes meaning of Brain-based Learning as a learning approach that is aligned with how the brain naturally learns best. It concerns a way of thinking about the learning process (Jensen. 1995 : xiv). This approach can be taught learners in order to improve their English speaking ability and increase their satisfaction in learning English (Sawasdee. 2002 : 92).

Figure 1. Conceptual framework of the study.

Treatment

Brain-based LearningInstruction

Dependent variable

1. Students’ English speaking ability2. Students’ satisfaction toward Brain-based Learning Instruction

วารสาร... ราชพฤกษ

196

Population and sample 1. Population : Population of this study comprises 515 Prathom Suksa Six students who are taking English course in the first semester of the 2010 academic year of Opportunity Expansion School in Sikhiu District under Nakhon Ratchasima Primary Educational Service Area Office 4. 2. Sample : Twenty participants are purposive sampling from Prathom Suksa Six students who are taking English course in the first semester of the 2010 academic year at Pornpittayakom School, Sikhiu district under Nakhon Ratchasima Primary Educational Service Area Office 4.

Research design

O1

X O2

O1 represents the pretest that is given to each

student before the treatment.X represents the instructional plans focusing on Brain-based Learning Instruction.O

2 represents the posttest that is given to measure

the students’ English speaking ability after the treatment.

Research instruments Research instruments were divided into two categories ; one for research procedure and other for data collection. 1. Instruments for research procedure Lesson plans focusing on Brain-based Learning were the instruments for research procedure. It included features, components, stages of teaching, constructing and verifying quality of the instruments ; 1.1 Six lesson plans focusing on Brain-based Learning were designed. Each of them included sheets and work sheets that supported students to work out with speaking. Each lesson plan takes 120 minutes or 2 periods of class time. All assigned tasks were completed inside the class times. Contents of the lesson plans were relevant to Pornpittayakom School’s curriculum and textbooks. Stages of teaching used for this study were stage 1 : Pre-exposure, stage 2 : Preparation, stage 3 : Initiation and acquisition, stage 4 : Elaboration, stage 5 :

Incubation and memory encoding, stage 6 : Verification and confidence check, and stage 7 : Celebration and Integration (Jensen 2000 : 310-314). 2. Instruments for data collection English speaking test and satisfaction questionnaire were designed to record students’ English speaking ability and students’ satisfaction toward Brain-based Learning. 2.1 English speaking test English speaking test was used for evaluating students’ English speaking ability before and after learning through Brain-based Learning Instruction. The test consisted of 20 questions relevant to all topics in the lesson plans. Rating scales were adapted from Harris and used to measure students’ English speaking ability. 2.2 Satisfaction questionnaire A satisfaction questionnaire was to investigate students’ satisfaction toward Brain-based Learning Instruction. There were 2 parts of the questionnaire ; 1) rating scale response and 2) open-ended response.

Data collection English speaking pretest was administered with all participants individually. The test was scored by three evaluators ; researcher and two other English teachers. The obtained scores were collected for comparing with the posttest scores. Then, lesson plans focusing on Brain-based Learning are carried out with 20 Prathom Suksa Six students at Pornpittayakom School, Sikhiu District under Nakhon Ratchasima Primary Educational Service Area Office 4 in the first semester of the 2010 academic year. Class time is on Monday with two periods or 120 minutes each week during August 23th, - September 27th, 2010. The overall spending time is 12 periods or 6 weeks. All assigned tasks are completed within the class time.

Data analysis The obtained data both from pretest and posttest were calculated for means ( X ), percentage, standard deviation (S.D.), and t-test. The researcher analyzed the obtained data as follows : 1) Analyze percentage, means ( X ), and standard deviation (S.D.) of the obtained scores both pretest and

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

197

posttest from English speaking test. 2) Compare pre-test and post-test scores by using t-test for dependent. 3) Compare post-test scores with the criterion of 60% by using t-test for one sample. 4) Analyze means ( X ), standard deviation (S.D.) of the obtained scores from satisfaction questionnaire and then interpret.

Result 1. Students’ English speaking abilities improved in all aspects as shown in table 1.

Table 1 Mean scores in four aspects of the students’ English speaking ability on the test before and after the use of Brain-based Learning Instruction .

2. The scores of the students’ English speaking ability on posttest were higher than the criterion of 60% with statistically significance at 0.05 as shown in table 2.

Table 2 Comparison of the students’ English speaking ability on the test after the use of Brain-based Learning Instruction with the criterion of 60%.

Aspects of English speaking ability

Time n Total score S.D. t p

Aspects of English n Total Criterion of S.D. t p Speaking ability score 60 % scores

1. Comprehension 20 5 3 3.80 0.77 -327.355* .000 2. Pronunciation 20 5 3 3.25 0.64 -397.381* .000 3. Vocabulary 20 5 3 4.05 0.76 -329.598* .000 4. Grammar ™20 5 3 3.00 0.86 -296.963* .000

After 20 20 12 14.10 2.49 -82.439 .000

1. Comprehension

2. Pronunciation

3. Vocabulary

4. Grammar

Criterion of60 % scores

Average

Pretest

2.05

1.65

2.35

1.35

Posttest

3.80

3.25

4.05

3.00

Group average 7.40 14.10

X

X

3. The scores of the students’ English speaking ability on posttest in four aspects ; comprehension, pronunciation, vocabulary and grammar were higher than the criterion of 60% with statistically significance at 0.05 as shown in table 3.

Table 3 Comparison of the students’ English speaking ability in four aspects on the test after the use of Brain-based Learning Instruction with the criterion of 60%.

* p < 0.05

วารสาร... ราชพฤกษ

198

6. The students’ satisfaction toward Brain-based Learning was at high satisfaction level ( X = 3.89, S.D. = 0.94). When it is consider each item, their satisfaction was at high satisfaction level. Item number 8 “I enjoy the songs and games activities” contained the highest level for all items ( X = 4.42, S.D. = 0.70) followed by item number 5, “Games and songs help me understand the lessons easily” ( X = 4.24, S.D. = 0.84). While the lowest satisfaction was item number 4, “I enjoy searching information in varieties of sources” ( X = 3.52, S.D. = 0.86). Based on the open-ended part of the questionnaire, 14 students responded to the questions. The results revealed that : 1) contents in the lessons were suitable, various and sufficient for students at Prathom Suksa Six

Time n Total score S.D. t p

Before 20 20 7.40 1.56 -23.016* .000 After 20 20 14.10 2.49

X

4. The scores of the students’ English speaking ability on posttest were higher than those of pretest scores with statistically significance at 0.05 as shown in table 4.

Table 4 Comparison of the students’ English speaking ability before and after learning through Brain-based Learning.

* p < 0.05

* p < 0.05

5. The scores of the students’ English speaking ability on posttest in four aspects ; comprehension, pronunciation, vocabulary and grammar were higher than pretest scores with statistically significance at 0.05 as shown in table 5.

Table 5 Comparison of the students’ English speaking ability in four aspects before and after learning through Brain-based Learning.

Aspects of English Time n Total S.D. t p Speaking ability score

1. Comprehension Before 20 5 2.05 0.51 -14.226* .000 After 20 5 3.80 0.77 2. Pronunciation Before 20 5 1.65 0.49 -11.961* .000 After 20 5 3.25 0.64 3. Vocabulary Before 20 5 2.35 0.59 -13.309* .000 After 20 5 4.05 0.76 4. Grammar Before 20 5 1.35 0.49 -12.568* .000 After 20 5 3.00 0.86

X

level ; 2) classroom activities motivated students to learn. They voluntarily and actively involved in doing Brain gym activities, singing action songs, playing games, discussing activities and doing role play activities ; 3) students preferred a variety of physical games and fun songs ; and 4) they preferred to learn more with Brain-based Learning activities.

ConclusionThe findings of the study were : 1. Prathom Suksa Six students’ pretest means ( X ) was 7.40 (37.00%) and posttest means ( X ) was 14.10 (70.50%). For pretest, the lowest score was 6 (30.00%) and the highest score was 11 (55.00%). For posttest, the lowest score was 10 (50.00%) and the

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

199

highest score was 18 (90.00%). Means score ( X ) of the students’ improvement was 6.70 with the percentage of 33.50. 2. English speaking ability’s score of Prathom Suksa Six students after the use of Brain-based Learning Instruction on posttest were higher than the criterion of 60% with statistically significant at the 0.05 level. 3. English speaking ability’s score of Prathom Suksa Six students after the use of Brain-based Learning Instruction on posttest were higher than pretest score with statistically significant at the 0.05 level. 4. Satisfaction of Prathom Suksa Six students towards Brain-based Learning is at high satisfaction level ( X = 3.89, S.D. = 0.94).

Discussion Based on the findings, this research can be discussed as follows : 1. English speaking ability of Prathom Suksa Six students after learning English through Brain-based Learning revealed that the average score after learning is higher than that before learning. In this case, Brain-based Learning Instruction is an effective factor which can promote students’ speaking ability. These maybe explained that various activities in Brain-base Learning Instruction can encourage students’ interest as the Section 2 of the National Education Act has mentioned that the contents and learning activities have to be in a student’s interest and serve individual difference (National Education Act. 2002 : 7-8). As for Jensen (2000 : 310-314), he has argued that Brain-based lesson planning does not follow a template mainly because the basic premise of Brain-based Learning that everyone is unique, so a “one size fits all” approach does not work. Learning different things requires different approaches for different people depending on variables such as prior learning, experience, preferred modalities, and types of skill being taught. Therefore, teaching English speaking through Brain-based Learning can help improve students’ English speaking ability by providing students more chances and choices. 2. According, to the findings, the scores of the speaking ability of Prathom Suksa Six students after learning through Brain-based Learning are higher

than the criterion of 60% scores. One reason for this improvement is that Brain-based Learning instruction serves the students various learning styles. They feel contented to learn with the things they need without anxiety. In addition, Caine and Caine (1991 : 80-87) have stated that complex learning is enhanced by challenge and inhibited by threat associated with helplessness. As for the results of the study of Somsong Sawasdee (2006 : 91). The effects of the Instructional Activity Package on English Listening-Speaking Skill Drill Based on the Principles of Brain-based Learning for Grade 7 Students at Srinagarinda the Princess Mother School, Rayong, the findings indicated that the students’ competence on English listening-speaking was higher than the set criteria. In addition, the students’ attitude toward the instructional activity package was higher than the set criteria with the mean score at 4.39 in absolutely agree level. And the results of the study by Somtawil Chunate (2007 : abstracts who explored the effects of Web-Based Learning environments based on Constructivist theory in Good Health for the sixth grade students, the findings showed that learning achievement from Web-Based Learning environment developed based on Constructivist consonant with Brain-based Learning passed the criterion of 60%. 3. The comparison of the student’s English speaking ability before and after learning through Brain-based Learning indicated that scores of the student’s English speaking ability on posttest were higher than pretest scores with statistically significant at the 0.05 level. Learning process of Brain-based Learning Instruction supported students to learn enthusiastically and participated in several activities. These processes supported them well to speak English confidently. The researcher had found that in stage 6 ‘Verification and confidence check’ most students enjoyed the activities ; they participated willingly without compelling so their competence improved consequently. They also applied in daily life in solving the problems when they faced immediate situation. As Caines and Caines (Online. 2004) mentioned, the teacher should not pay attention to their wisdom only because their emotion or feeling was essential as well. Either teachers should avoid threaten situation or made students feel nervous but

วารสาร... ราชพฤกษ

200

they should provide the students more encouragement or admiration (Horn. Online. 2004). 4. According to the students’ satisfaction toward Brain-based Learning instruction, the student’s satisfaction toward Brain-based Learning Instruction was at high satisfaction level ( X = 3.89, S.D. = 0.94). When it is consider each item separately, their satisfaction was at high satisfaction level for all items. This could be explained that the students really enjoyed learning English through Brain-based Learning especially in doing Brain gym activity, singing action songs, discussing activity and doing role play activity. Brain-based Learning instruction facilitated students to learn easier ways ; they could study pleasantly by themselves without pressure. The results of the study were similar to Issara Khanjug’s ; Learners’ Cognitive Learning Potential Using Learning Innovation Enhancing Brain-based Learning Potential (2008 : 221). The learners preferred learning with this method and believed that it helped them increase more efficiency in learning particularly meaningful experience that they found in daily life and in doing brain gym activity they had felt relaxing and concentrating. The opened ended questionnaire revealed that 1) contents in the lessons were suitable, various and sufficient for students in Prathom Suksa Six level ; 2) classroom activities motivated students to learn with their voluntarily and actively get involved in doing Brain gym activities, singing action songs, playing games, discussing activities and doing role play activities ; 3) students preferred a variety of physical games and fun songs ; and 4) they preferred to learn more with Brain-based Learning activities. All of these expressions supported the positive effects of Brain-based Learning Instruction on English speaking ability of Prathom Suksa Six students.

Recommendations Suggestions for this study are as follows : 1. Based on the English speaking test result, some students could not explain clearly with enough information and they could not pronounce some difficult consonant sounds especially some final sounds. So, the teacher should pay more attention to speak or practice with them.

2. In case of mispronunciation, a native speaker or an electronic dictionary may help them pronounce correctly.

Recommendations for further studyThe following recommendations are made for further studies : 1. Further studies should be conducted by implementing Brain-based learning Instruction in other language skills or other foreign language class. 2. Further studies should be conducted for the development of speaking English of Thai learners studying at different levels.

ReferencesAnderson, K. and others. (2004). Study speaking. 2nd ed. Cambridge : Cambridge University Press.Caine, R. N., & Caine, G. (1991). Making connections : Teaching and the human brain. Alexandria, VA : Association for Supervision and Curriculum Development._______. (2004). Brain-based Learning. [Online]. Available : http://funderstanding.com/brain_ based_learning.cfm[January 31, 2010].Chunate, S. (2007). The effect of web-based learning environments based on constructivist theory in good health for the sixth grade students. Master’s Thesis. Faculty of Education. Khon Kaen University.Hileman, S. (2006). Motivating students using Brain- based teaching strategies. The agricultural education magazine. 78(4) : 18-20.Horn, P. (2004). Brain-based learning notes. [Online]. Available : http:/www.brainconnection. com/topics/?main=fa/brain-based3 [March 1, 2009].Jensen, E. (1995). Brain-based learning : The new science of teaching & training. San Diego, CA : The Brain Store._______. (2000). Brain-based learning. San Diego : The Brain Store.Kaufman and other. (2008). “Engaging students with brain-based learning.” Techniques (ACTE). 83(6) : 52.

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

201

Khanjug, I. and others. (2008). Learners’ cognitive learning potential using learning innovation enhancing brain-based learning potential. Master’s thesis. Faculty of Education, Khon Kaen University.Nakhon Ratchasima Educational Area Service Office 4. (2008). NT-test results. [CD]. Nakhon Ratchasima : Nakhon Ratchasima Educational Area Service Office 4.National Education Act B.E. 2542. (1999). Government Gazette. Book 116 Section 74ก. Page 7-8.Office of the Basic Education Commission. (2008). Indicator and key stage indicators of foreign language curriculum. Bangkok : The Agricultural Co-corporative Federation of Thailand.

Pornpittayakom. (2008). NT- test with the students’ raising achievement plan. Nakhon Ratchasima : Pornpittayakom.Sawasdee, S. (2006). Effects of the instructional activity package on English listening-speaking drill based on the principles of brain-based learning for grade 7 students at Srinagarindra the Princess Mother School, Rayong. Master’s thesis. Graduate School, Burapha University.Spratt, M., Pulverness, A. and Williams, M. (2005). The TKT teaching knowledge test course. Cambridge : Cambridge University.Srithepsakul, J. (2007). A study of Thai English teachers’ appraisal of communicative language teaching (CLT). Master’s thesis, Teaching English as a Foreign Language, Thammasat University.

วารสาร... ราชพฤกษ

202

บทคดยอ การศกษาเรองการเปรยบเทยบระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคมของผใชบรการเปนการศกษาในรปแบบการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) ดวยวธการเกบขอมลเชงส�ารวจ (Survey Research) โดยใชแบบสอบถามออนไลนเปนเครองมอในการเกบขอมล จ�านวน 400 ชด กลมตวอยางทใชในการวจยคอ ผใชอนเทอรเนตทเปนสมาชกของเวบไซตเครอขายสงคม ผลจากการศกษา พบวา ระดบความความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคม ทง 3 ดาน ซงประกอบดวย ดานเนอหา ดานปฏสมพนธ และดานธรกจ โดยภาพรวมมความพงพอใจอยในระดบปานกลาง และจากการการเปรยบเทยบความแตกตางความพงพอใจ พบวา ทง 3 ดาน มความพงพอใจแตกตางกนอยางมนยยะส�าคญทางสถตทระดบ .05 ค�ำส�ำคญ : เวบไซตเครอขายสงคม, ความพงพอใจ

ABSTRACT The study compared level of satisfaction among social network site users where samples were taken

from both field survey and online query tools. All together, 400 sets of unbiased samples (users) were analyzed for quantitative analysis of the research from their qualitative parameters. In all cases, each individual representing a sample reflected a member of at least one social network site. Internet sites were selected based on their internet service providers (ISP’s) and popularity of their social networks. This study revealed that level of satisfaction from using social networking sites mainly depended on terms of three primary factors which included site content, interaction, and business oriented nature of website. By comparing differences among these factors, the levels of satisfaction were assumed for statistical significant level of.05. In reference to the data obtained the hypothesis regarding levels of satisfaction could be accepted and its implications could be beneficial for social site designs and their popularity. Keywords : Social Networking Site, Satisfaction

การเปรยบเทยบระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคมของผใชบรการThe Comparative Study of Satisfaction Level of Users with Social Network Sites

พอใจ กลนศรสข* Porjai Klinsrisuk

ผชวยศาสตราจารย.ดร.สายสนย จบโจร**

* นกศกษาหลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา** อาจารยมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

203

บทน�ำ เวบไซตเครอขายสงคมเปนเวบไซตประเภทหนงทสามารถบนทกบทความของตนเอง (Personal journal) ลงบนเวบไซต โดยเนอหานน สามารถครอบคลมไดทกเรองขนอยกบความสนใจในดานตางๆ ของผเขยน หรอเจาของเวบไซตนนๆ โดยอาจจะเปนการเขยนเนอหาทเกยวกบเรองราวสวนตว หรอเปนบทความเฉพาะดานตางๆ เชน เรองการเมอง เรองกฬา เรองธรกจ เปนตน โดยจดเดนทท�าใหเวบไซตเครอขายสงคมเปนทนยมกคอ ผใชสามารถการแสดงความคดเหนของตนเอง ใสลงไปในเนอหา และบทความนนๆ เวบไซตเครอขายสงคม เรมมใชครงแรกตงแตเดอนธนวาคม ป 1997 ในประเทศสหรฐอเมรกา โดย Sixdegree.com ถอวาเปนเวบไซตเครอขายสงคมในยคแรกๆ (ขนษฐา ลนผา. 2551 : 33-35) เวบไซตเครอขายสงคมเรมมผใชงานในประเทศไทยเมอป 2545 โดยผใชงานกลมแรก ทเรมใชเวบไซตเครอขายสงคมคอ กลมคนทเขยนเวบไดอารออนไลน เวบไซตเครอขายสงคมมเนอหาทหลากหลาย ตงแตการสรางขอมลสวนตวลงในเวบไซตเครอขายสงคม บางเวบไซตเครอขายสงคมอนญาตให อพโหลดไฟลแบบตางๆ ไมวาจะรปภาพ เสยง หรอ คลปวดโอ สามารถแสดงความคดเหน (Comment) อกทงสงความขอความแบบสวนตว (Personal message) ใหคยสวนตวกบเพอนบางคนได (จไรรตน ทองค�าชนววฒน. ออนไลน. 2552) ในปจจบนการใชเวบไซตเครอขายสงคมไดรบความนยมเพมมากขนเรอยๆ เนองจากมการพฒนาการใหใช งานงายขน อกทงในปจจบนยงมเครองมอหรอซอฟตแวรทชวยในการเขยน เวบไซตเครอขายสงคมไดอกมากมาย เชน Word Press, Movable Type เปนตน ท�าใหเกดความนยมในการหนมาเขยนและเปนเจาของเวบไซตเครอขายสงคมกนอยางแพรหลายจากผใชงานอนเทอรเนตจากทวทกมมโลก และเปนทคาดการณวาแนวโนมการใชงานเวบไซตเครอขายสงคมในอนาคตจะมการประยกตไปใช

งานในเชงธรกจมากขน การใชงานเวบไซตเครอขายสงคมขนอยกบวตถประสงคในการใชของแตละบคคล ซงในปจจบนนมเวบไซตเครอขายสงคมอยหลายประเภททสามารถตอบสนองความตองการของผใชงาน ปญหาทเกดขนจากการใชงานเวบไซตเครอขายสงคมสวนใหญมาจากการใชงานในทางทไมเหมาะสม และขาดจตส�านก เชน การใชเวลามากเกนไปในการเลนเกมออนไลน สนทนาผานเครอขายอนเทอรเนต ท�าใหเกดผลกระทบตอการเรยน และการท�างาน อกทงเรองการใชภาษาในการเขยนโตตอบในโปรแกรมสนทนา ผใชงานสวนใหญนยมเขยนภาษาไทยทสะกดไมถกตองตามหลกไวยากรณ สงผลใหภาษาไทยเรมเขาสภาวะภาษาวบต รวมไปถงการขายบรการทางเพศผานอนเทอรเนต การอพโหลดหรอสงตอรปภาพ การเขยนหรอสงตอขอความไมพงประสงคตางๆ ท�าใหผอนไดรบความเสอมเสย เปนชองทางใหมจฉาชพน�าไปในใชการลอลวง หลอกลวงเพอประสงคตอทรพย หรอกระท�าอนาจารตอบคคลอน หากโชครายอาจไดรบอนตรายตอชวตและทรพยสน ผวจยไดเลงเหนถงบทบาทและความส�าคญของเวบไซตเครอขายสงคม จงไดมงเนนทจะศกษารปแบบ ลกษณะของเวบไซตประเภทดงกลาว ทจะสามารถตอบสนอง และสรางความพงพอใจใหแกผใชบรการซงผลทได เปนประโยชนตอผใหบรการเวบไซตเครอขายสงคมตาง ๆ สามารถน�าขอมลไปใชเพอเปนแนวทางในการวางแผนและพฒนาการใหบรการเวบไซตเครอขายสงคม มาปรบปรงการใหบรการของเวบไซตเครอขายสงคมในดานตางๆ เพอสรางความนาสนใจ และดงดดใหผใชงานเขามาใชบรการกนมากขน

วตถประสงคของกำรวจย เพอศกษาระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคมของผใชบรการ และเปรยบเทยบความพงพอใจของผใชบรการจากการใชเวบไซตเครอขายสงคมตาง ๆ

กรอบแนวคดในกำรวจย

ผใหบรการเวบไซตเครอขายสงคม- Facebook- Hi 5- Friendster- Orkut- MySpace

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ความพงพอใจจากการใช- ดานเนอหา- ดานปฏสมพนธ- ดานธรกจ

วารสาร... ราชพฤกษ

204

วธกำรด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกรและกลมตวอยำง ประชากร ไดแก ผใชอนเทอรเนตทใชบรการและเปนสมาชกของเวบไซตเครอขายสงคม กลมตวอยาง ไดแก ผใชอนเทอรเนต ซงไมทราบจ�านวนประชากรทใชเวบไซตเครอขายสงคม จ�านวน 400 คน 2. กำรสมตวอยำง ไดแก การส�ารวจกลมตวอยางทางอนเทอรเนต (Internet Surveys) เปนการรวบรวมขอมลโดยสรางแบบสอบถามออนไลนแลวจงน�าไปโพส (post) บนเวบไซต การรวบรวมขอมลประเภทน เปนวธการทนกวจยรองขอใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามทเสนอไวบนเวบไซตตามทอยใดๆของเวบไซต (องอาจ นยพฒน. 2551 : 196) เครองมอทใชในการวจย ไดแก การสรางแบบสอบถามออนไลนส�าหรบกลมตวอยางทเปนสมาชกเวบไซตเครอขายสงคม

ศกษาเอกสาร ทฤษฎ แนวคดหลกการและงานวจยตาง ๆ ทเกยวของเพอเปนแนวทางในการสรางแบบสอบถามใหครอบคลมวตถประสงคการวจย การเกบรวบรวมขอมล จากกลมตวอยางทตอบแบบสอบถามออนไลน ใชวธการสมตวอยางแบบบงเอญ จ�านวน 400 ชด โดยใชระยะเวลา 6 สปดาห

สรปผลกำรวจย ระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคม โดยท�าการวเคราะหขอมลทเปนระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคม ของผตอบแบบสอบถามทงหมดทเปนสมาชกของผใหบรการเวบไซตเครอขายสงคม 3 ดาน ประกอบดวย ดานเนอหา ดานปฏสมพนธ และดานธรกจ โดยการหาคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลจากการศกษา พบวา โดยภาพรวมมระดบความพงพอใจอยทระดบปานกลาง ทง 3 ดาน

ภำพท 1 ระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคมของผตอบแบบสอบถาม

ดำนเนอหำ

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

4

3.5

4.5

ดำนปฏสมพนธ ดำนธรกจ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

205

การเปรยบเทยบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคม โดยการเปรยบเทยบความแตกตางระหวางตวแปรมากกวา 2ตว ดวยการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (One-way ANOVA) และการเปรยบเทยบเปนรายค ดวยวธของ Scheffe ผลการวเคราะหขอมล พบวา มความแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05

ภำพท 2 คาสถตเปรยบเทยบความแตกตางความพงพอใจทง 3 ดาน จ�าแนกตามผใหบรการเวบไซตเครอขายสงคม

เมอเปรยบเทยบความแตกตางความพงพอใจ จ�าแนกตามผใหบรการเปนรายค ผลจากการวเคราะหขอมล พบวา มผใหบรการเวบไซตเครอขายสงคมตางทมความพงพอใจดานเนอหา แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05 มจ�านวน 2 ค ดานปฏสมพนธ มความแตกตางกน จ�านวน 4 ค และดานธรกจ แตกตางกน จ�านวน 2 ค

ภำพท 3 คาเฉลยเปรยบเทยบความแตกตางความพงพอใจ จ�าแนกตามผใหบรการเวบไซตเครอขายสงคมเปนรายค

วารสาร... ราชพฤกษ

206

อภปรำยผล 1. ควำมพงพอใจจำกกำรใชเวบไซตเครอขำยสงคม 1.1 ดานเนอหา พบวา โดยภาพรวมผตอบแบบสอบถามมความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคมอยในระดบระดบปานกลาง สะทอนใหเหนวาผใชบรการอนเทอรเนตนนมระดบความพงพอใจอยระดบปานกลาง นาจะเปนผลมาจากความพงพอใจทมตอเนอหายงไมตรงตอความตองความตองการของผใชบรการ ซงนกพฒนาเวบไซตเครอขายสงคมจงควรค�านงถงประโยชนของเนอหา ความรวดเรวและความทนสมยของเนอหา ซงเปนตวชวดทส�าคญทแสดงใหเหนถงความพงพอใจของผใชบรการไดอยางชดเจน 1.2 ดานปฏสมพนธ กลมตวอยางมระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคม ในดานปฏสมพนธ โดยภาพรวมมระดบความพงพอใจอยในระดบปานกลาง สะทอนใหเหนวาผใชบรการอนเทอรเนตนนมระดบความพงพอใจดานปฏสมพนธอยในระดบปานกลาง นาจะเปนผลมาจากการใหบรการในดานปฏสมพนธ ยงไมดนก อาจจะมบรการทไมนาสนใจ ไมคอยสนกเพลดเพลน และไมรสกอยากกลบมาใชอก นกพฒนาเวบไซตเครอขายสงคมจงควรค�านงถงการใหบรการในดานปฏสมพนธเพมขน ซงเปนตวชวดทส�าคญทแสดงใหเหนถง ความพงพอใจของผใชบรการได 1.3 ดานธรกจ กลมตวอยางมระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคม ใน ดานธรกจ โดยภาพรวมมระดบพงพอใจอยทระดบปานกลาง ทงนอาจมสาเหตมาจากการทเวบไซตเครอขายสงคมอาจมภาพลกษณทไมคอยดในเรองของการหลอกลวงตาง ๆ อกทงในเรองของการขาดความรเขาใจในการใชงาน จงท�าใหเวบไซตเครอขายสงคมยงไมไดรบความนยมในการใชเพอการธรกจอยางกวางขวาง และเนองจากภาวะเศรษฐกจไทยทยงคงมปญหารมเรา ความไมเขาใจของผประกอบการในการใชชองทางโฆษณาออนไลน และปญหาความเขาใจผดเกยวกบเวบไซตเครอขายสงคม และการน�าไปใชในทางทผด 2. กำรเปรยบเทยบควำมแตกตำงควำมพงพอใจจำกกำรใชเวบไซตเครอขำยสงคม จ�าแนกออกเปน 3 ดาน ไดแก ดานเนอหา ดานปฏสมพนธ และดานธรกจ ผลการวจย พบวา 2.1 การเปรยบเทยบความแตกตางความพงพอใจดานเนอหา ผตอบแบบสอบถามมระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคมแตกตางกน อยางมนยยะ สะทอนใหเหนวา แมวาเวบไซตเครอขายสงคมตาง ๆ ทก�าลงไดรบความนยมนน มลกษณะการใหบรการทมความคลายคลงกน แตบางเวบไซตอาจจะมลกษณะเดนเฉพาะตวทสรางความแตกตางจากผใหบรการรายอน ท�าใหผใชสามารถเลอกใชบรการได ซงในปจจบนเวบไซตประเภทนมใหเลอกใชบรการอยอยางมากมาย แตผใหบรการเวบไซตเครอขายสงคมเหลานกยงไมสามารถตอบสนองความพงพอใจจากการใชทางดานเนอหา เพอการตดตามขาวสารขอมลตางๆ และเหตการณปจจบน รวมถง เนอหาทางดานบทความความรทางวชาการ การรวว

และการแนะน�าขอมล เกยวกบสนคาและบรการ ใหผใชบรการมระดบความพงพอใจไดมากทสด 2.2 ความแตกตางความพงพอใจดานปฏสมพนธ พบวา ผตอบแบบสอบถามมระดบความพงพอใจจากการใชเวบไซตเครอขายสงคมแตกตางกน อยางมนยยะ จากการทผ วจยไดทบทวนวรรณกรรมทผานมา (ขนษฐา ลนผา. 2551; ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต. 2551 ; ศรนลน พมพประเสรฐ และคณะ. 2552) พบวาผใหบรการเวบไซตเครอขายสงคมในแตละรายนนมลกษณะการใหบรการทแตกตางกน จงสงผลใหมรปแบบในการสรางปฏสมพนธแตกตางกน ไมวาจะเปนในเรองของความสามารถในการแสดงความคดเหนลงภาพรปภาพ วดโอ หรอสถานะของเพอนได การสนทนากบเพอน (Chat) การรบ/สงขอความ การเลนเกมสออนไลน และการเขารวมกลม หรอชมรมตาง ๆ เพอท�ากจกรรมรวมกน เปนตน ดงนน จงควรค�านงถงการใหบรการในดานปฏสมพนธเพอเพมประสทธภาพในการใหบรการและความพงพอใจใหกบผใชบรการใหเพมสงขนดวย 2.3 ความแตกตางความพงพอใจดานธรกจ ผลการวจยพบวา ความพงพอใจ จาการใชเวบไซตเครอขายสงคมดานธรกจ อยทระดบปานกลาง ทงทในปจจบนเวบไซตเครอขายสงคมสามารถใชเปนชองทางการสรางโอกาสส�าคญในการเตบโตของโฆษณาออนไลน โดยมจดแขงทส�าคญ คอ สามารถเขาถงกลมเปาหมายไดอยางชดเจนและมประสทธภาพ ทงนผบรโภคในปจจบนมแนวโนมในการใชเวบไซตเครอขายสงคมเปนแหลงขอมลเพมมากขน เพอหาขอมลผลตภณฑ หรอสนคาตางๆ ผานเวบไซตเครอขายสงคม อาท เวบบอรด กลมชมชนออนไลน หรอ บลอกตางๆ เพอหาขอมลประกอบการตดสนใจจากขอมลทไดจากเวบไซตเครอขายสงคมเหลาน แตอยางไรกตามผใหบรการเวบไซตเครอขายสงคมแตละรายยงคงมความแตกตางกนในการใหบรการดานธรกจ ไมวาจะเปนการสรางเครอขายทางธรกจ การโปรโมทสนคา และการขายสนคา สงเหลานถอเปนปจจยส�าคญของการสรางความพงพอใจของผใชทมตอเวบไซตเครอขายสงคม

ขอเสนอแนะ 1. ผลจากงานวจยในครงน สะทอนใหเหนถงความส�าคญของแนวคดตามหลก 3’Cs ประกอบดวยดานเนอหา (Content) ดานปฏสมพนธ (Community) และดานธรกจ (Commerce) ซงเปนสงบงชตอระดบความพงพอใจของกลมผใช และผลจากการวจยในครงน จงเปนสงทสนบสนนแนวคดและความส�าคญของหลก 3’Cs ทมผลตอระดบความพงพอใจของผใชบรการ 2. เกยวกบความพงพอใจจากการใชเวบไซต ตามหลก 3C’s มบทบาทส�าคญทจะเปนตวกระตนธรกจทางดานเวบไซตเครอขายสงคมใหเตบโตอยางรวดเรว เนองจากปจจบนกระแสความนยมเวบไซตเครอขายสงคมไดรบความนยมเพมมากขนเรอยๆ และมผใหบรการอยมากมายหลากหลายประเภท ก�าลงมอทธพลตอชวต

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

207

ประจ�าวนของคนทวไป สงคม สอ และนกการตลาดตางกหนมาปรบตวตามใชรปแบบของการสรางชมชน (Community) ระหวางคนตอคน สงคมตอสงคม ธรกจตอธรกจ ซงมอตราการขยายตวเพมมากขน ซงผลจากงานวจยนเปนตวสะทอนใหเหนถงความส�าคญของการใชหลก 3C’s เพอการพฒนาเวบไซตเครอขายสงคมใหประสบความส�าเรจ ดงนน นกพฒนาเวบไซตเครอขายสงคม หรอผทตองการสรางเวบไซตเครอขายสงคมขนมาใหมจงควรค�านงถงหลก 3C’s อนเปนตวแปรส�าคญอยางยงทจะสรางความพงพอใจจากการใชใหกบผใช และสามารถน�าพาใหนกพฒนาเวบไซตเครอขายสงคม รวมถงองคกร หนวยงานตางๆ หรอผทตองการสรางเวบไซตเครอขายสงคมใหมใหประสบความส�าเรจจากการสรางและการพฒนาเวบไซตเครอขายสงคมและไดรบความนยมจากผใชเพมมากขน

เอกสำรอำงองขนษฐา ลนผา. (2551). พฤตกรรมกำรใชและควำมคำดหวงตอ ประโยชนทจะไดรบจำกกำรใชสอสมยใหมของประชำชน ในเขตกรงเทพมหำนคร กรณศกษำ เวบบลอก. วทยานพนธวารสารศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการ จดการสอสารภาครฐและเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

จไรรตน ทองค�าชนววฒน. เครอขำยสงคมออนไลน (Online Social Network). [ออนไลน]. แหลงทมา : http:// ngnforum.ntc.or.th/index.php?option=com _cont ent&task=view&id=76&Itemid=1 [18 ธนวาคม 2552].พอใจ กลนศรสข. (2554). กำรเปรยบเทยบระดบควำมพงพอใจ จำกกำรใชเวบไซตเครอขำยสงคมของผใชบรกำร. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏ นครราชสมา.ศรนลน พมพประเสรฐ และคณะ. (2552). สนกเลน เปนเรว facebook & twitter. กรงเทพฯ : โปรวชน.ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต. (2552). รำยงำนผลกำรส�ำรวจกลมผใชอนเทอรเนตแหง ประเทศไทย ป 2552. กรงเทพฯ : ศนยเทคโนโลย อเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต.องอาจ นยพฒน. (2551). กำรออกแบบกำรวจย :วธกำรเชงปรมำณ เชงคณภำพ และผสมผสำนวธกำร. พมพครงท 1. กรงเทพฯ

วารสาร... ราชพฤกษ

208

บทคดยอ การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษา 1) ลกษณะทางประชากรศาสตรของนกเรยนระดบประถมศกษาในจงหวดเชยงใหม 2) พฤตกรรมการเปดรบสอของนกเรยนระดบประถมศกษาในจงหวดเชยงใหม 3) กระบวนการสอสารของสอทมผลตอการขนตอนการตดสนใจบรโภคขนมขบเคยวของนกเรยนระดบประถมศกษาจงหวดในเชยงใหม 4) พฤตกรรมการบรโภคขนมขบเคยวของนกเรยนระดบประถมศกษาในจงหวดเชยงใหม 5) ผลกระทบของการตดสนใจบรโภคขนมขบเคยวในทรรศนะของนกเรยน คร พอหรอแม เจาหนาทสาธารณสขในจงหวดเชยงใหม เกบรวบรวบขอมลโดยการสมภาษณนกเรยน ผปกครอง ตวแทนคร และตวแทนเจาหนาทสาธารณสข รวมทงหมด 23 คน ผลการวจยสรปไดดงน นกเรยนทบรโภคขนมขบเคยวนอยมเงนเหลอกลบมาออมทบานทกวน มน�าหนกและสวนสงตามเกณฑมาตรฐาน แตนกเรยนทบรโภคขนมขบเคยวมากมเงนเหลอกลบมาออมนอยกวาและมน�าหนกและสวนสงเกนเกณฑมาตรฐาน การรบสอสวนใหญมาจากการโฆษณาทางโทรทศน การปรมาณการบรโภค

มตงแต 1-3 ซองทเปนผลผลตทางการเกษตร แปง อาหารทะเล ส�าหรบผลกระทบทเกดขนไดแกผลกระทบตอสขภาพ ผลกระทบทางดานเศรษฐกจ และผลกระทบตอพฤตกรรมการออมทงในระยะสนและยาว ค�ำส�ำคญ: ขนมขบเคยว อทธพลของสอ พฤตกรรมการบรโภค

ABSTRACT The objectives of this study were to explore: 1) demographic characteristics of elementary school students in Chiang Mai; 2) their exposure to mass media; 3) the media communication process effecting the decision-making stage of the students; 4) snack consumption behaviors of the students; and 5) impacts of the decision-making to consume snack of the students as perceived by the students, parents teachers, and guardians teacher. Data were obtained by interviewing with a total numbers of 23 persons.

อทธพลของสอทมผลตอการบรโภคขนมขบเคยวของนกเรยนระดบประถมศกษาMedia Effect on Snack Consumption of Primary School Students

เกศณ เธยรวรรณ*Keseenee Thianwun

รองศาสตราจารย ดร.วทยา ด�ารงคเกยรตศกด **

รองศาสตราจารย ดร.อานฐ ตนโช ***

ผชวยศาสตราจารย.ดร.สรวรรณ ชยยานะ ***

* นกศกษาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานเทศศาสตร มหาวทยาลยแมโจ** อาจารยมหาวทยาลยแมโจ ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ***อาจารยมหาวทยาลยแมโจ กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

209

Results of the study revealed that : Those consumed snack in a small amount usually had daily savings more than those consuming much snack. It was also found that most of them had standard weight and height. In contrast, those consuming much snack were stout or fat. Mass media, especially TV advertising, was influenced on their perception and eating habit. One –three package of snack, which made of agricultural yields, starch, and sea food produce, were eaten per day for small amount group, and 2-3 packages per day or three time a day for the consuming much snack. With regards to impacts on health and economic affect, it was found that snack consuming might have both short-term and long-term affect. Keywords: Snack, Media Influence, Consumption Behavior

บทน�ำ “เดกกบขนม เปนของคกน”ขนม ถกใชเปนของขวญ เปนรางวล เปนสอแสดงความรกรปแบบตางๆมากมาย สอตางกมกลยทธในการชกจงผซอ ทงการตงชอขนม รปแบบบรรจภณฑ การโฆษณา แจกของแถม ผผลตขนมกพยายามงดกลยทธการสอสารทางการขาย ดวยการน�าเสนอเนอหาทจงใจเดก ท�าใหหลายพอแมอาจมองไมเหนภยทแฝงตว โดยทเดกอาจจะยงไมมวจารณญาณเพยงพอในการพจารณาจงท�าใหเดกตกเปนเหยอของผโฆษณาและผผลตขนมในทสดส�าหรบเดก” พบวา เดกใชจายเงนเพอคาขนม เฉลยอยท 13 บาท ตอวน และหากใหคาขนมเดกวยมธยมเพมขนเปน 2 เทาจะพบวา อ�านาจการซอขนมของเดกและเยาวชนไทยมถง 142,357ลานบาทตอปซงเปนตวเลขทสงพอกบงบประมาณการศกษาของประเทศเลยทเดยว ( ปยะดา ประเสรฐสม, 2546: 31-32) จะเหนไดวาปจจบนการขนมขบเคยวของนกเรยนยงคงเปนปญหาทส�าคญของสงคมยงไมสามารถหาแนวทางหรอมาตราการในการปองกนและแกไขไดอยางจรงจงกอใหเกดผลเสยทงทางดานสขภาพและการเงนกบเดกนกเรยนในระดบประถมศกษา การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษา 1) ลกษณะทางประชากรศาสตร2) พฤตกรรมการเปดรบสอของนกเรยนระดบประถมศกษาจงหวดเชยงใหม 3) กระบวนการสอสารของสอทมผลตอการขนตอนการตดสนใจบรโภคขนมขบเคยว 4) พฤตกรรมการบรโภคขนมขบเคยวของนกเรยนระดบประถมศกษาจงหวดเชยงใหม 5) ผลกระทบของการตดสนใจบรโภคขนมขบเคยวในทรรศนะของนกเรยน คร พอหรอแม นกสาธารณสข จงหวดเชยงใหม

วารสาร... ราชพฤกษ

210

กรอบแนวคดงำนวจย

ลกษณะทำงประชำกรศำสตรเพศ อาย ระดบการศกษา จ�านวนเงนทไดรบไปโรงเรยนในแตละวน สถานศกษา

พฤตกรรมกำรเปดรบประเภทของสอ สอบคคล สอมวลชน สอกลม

เนอหำของสอขอความ, ภาพนง/เคลอนไหว, เสยง,ส, แกนเรอง ฯลฯ

เทคนคกำรน�ำเสนอผำนสอการใหขาวสารการขาย,การสาธต,การใชภาพเคลอนไหวหรอการตน,การใชเรองราว,การใชอารมณขน,การใชการอปมาอปไมย,การใชหลายอยางรวมกนฯลฯ

กลยทธกำรสงเสรมทำงกำรตลำด (8c)- communication - creative- cost of user values - consistency - customer need / want - convenience - culture -change

พฤตกรรมกำรบรโภค

ประเภทของขนม

ความถในการบรโภค

จ�านวนในการบรโภคแตละครง

สาเหตทบรโภค

สถานททซอ

กระบวนกำรตดสนใจบรโภค

ขนรบร

ขนตองการ

ขนการตดสนใจ

ขนบอกตอ

ผลกระทบจำกกำรบรโภคขนมขบเคยว

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

211

วธด�ำเนนกำรวจย 1. ประชำกร ประชากรในการศกษาครงน คอ นกเรยนชนประถมศกษาระดบประถมศกษาในเขต อ.เมองจงหวดเชยงใหม ไดแก นกเรยนโรงเรยนขาลสวรรณอนสรณ นกเรยนโรงเรยนเทพบดนทรวทยา นกเรยนโรงเรยนพระหฤทย นกเรยนโรงเรยนปรนสรอแยลสวทยาลย นกเรยนโรงเรยนวดสวนดอก นกเรยนโรงเรยนอนบาลเชยงใหม 2. กลมตวอยำง กลมตวอยางในการศกษาครงน ไดแก สวนท 1 การเกบขอมลเชงปรมาณ ประชากรในการศกษาครงนคอ นกเรยนทก�าลงศกษาอยในระดบประถมศกษาของโรงเรยนในเขตอ�าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม โดยใชวธการสมตวอยางแบบองทฤษฎความนาจะเปน ดวยวธการสมแบบหลายขนตอน ดงน ขนท 1 สมโรงเรยนของกลมตวอยางทใชในการศกษาโดยการจบฉลาก ขนท 2 สมระดบชนของแตละโรงเรยนโดยวธการจบฉลาก ขนท 3 สมเลอกหอง โดยการจบฉลาก ขนท 4 สมกลมตวอยางนกเรยนโดยการจบฉลากเลขท รวมกลมตวอยางในการวจยเชงปรมาณจ�านวน 230 คน สวนท 2 การเกบขอมลเชงคณภาพ โดย คดเลอกจากการเกบขอมลจากเชงปรมาณ จากตวแทนทงหมด 6 โรงเรยน โดยแบงออกเปน 2 กลม ดงตอไปน กลมท 1 ตวแทนนกเรยนระดบชนประถมศกษา 1-6 ในอ�าเภอเมองจงหวดเชยงใหม ผวจยจงคดเลอกประชากรกลมท 1 โดยแบงออกเปน 2 กรณ กรณละ 4 ตวอยาง โดยตองมคณสมบตทตรงกน 3 ใน5 ขอ ดงตอไปน กรณท 1 บรโภคขมขบเคยวในปรมาณนอย มคณสมบตดงน 1. บรโภคขนมขบเคยวปรมาณนอย คอ บรโภคนอยกวา 2 ซองตอวน 2. เปนผทานขนมขบเคยว ความถนอยกวา 2 ครงตอวน 3. บรโภคขนมขบเคยวเปนบางวนเทานน 4. น�าเงนทเหลอจากการน�าไปโรงเรยนมาหยอดกระปกออมสนทกวนอยางสม�าเสมอ 5. น�าหนกตามสวนสงจดอยในเกณฑทไดมาตราฐาน กรณท 2. กรณทบรโภคขนมขบเคยวปรมาณมาก มคณสมบตดงน 1. บรโภคขนมขบเคยวปรมาณมากกวา 2 ซองตอวน

ขนไป 2. เปนผบรโภคขนมขบเคยว ความถมากกวา 2 ครงขนไป 3. บรโภคขนมขบเคยวเปนประจ�าทกวน 4. ไมมเงนเหลอจากการน�าไปโรงเรยนมาหยอดกระปกออมสน หรอ หยอดกระปกบางเปนบางครงถาเงนเหลอ 5. น�าหนกตามสวนสงจดอยในเกณฑทอวนหรอผอม

กลมท 2 ไดแก 1. พอหรอแมของนกเรยนทมคณสมบตตรงตามทก�าหนดไวขางตน 2. ตวแทนครจากโรงเรยนทง 6 โรงเรยน 3. ตวแทนจากสาธารณาสขประจ�าจงหวดเชยงใหม รวมจ�านวนกลมตวอยางเชงคณภาพ 23 คน

3. กำรเกบรวมรวมขอมลและกำรวเครำะหขอมล เนองดวยการวจยในครงนแบงออกเปน 2 สวน สวนท 1 เชงปรมาณ เปนการวจยเชงส�ารวจแบบวดครงเดยว โดยใชแบบสอบถาม สวนท 2 เชงคณภาพ โดยใชการสมภาษณแบบเจาะลกเปนเครองมอในการวจย การวเคราะหขอมล แบงออกเปน 2 สวน ไดแก สวนท 1 การเกบขอมลเชงปรมาณ เนองจากการเกบขอมลเชงปรมาณในครงนผวจยท�าแบบสอบถามเพอตองการสอบถามลกษณะทางประชากรศาสตร และพฤตกรรมการบรโภคของกลมตวอยางเทานน ในสวนการเกบขอมลเชงปรมาณจงไมมการวเคราะหขอมลทางสถตแตอยางใด แตผวจยไดก�าหนดคณสมบตของกลมตวอยางไว จากนนเมอไดกลมตวอยางตามคณสมบตทไดก�าหนดไวแลวจงด�าเนนการสมภาษณในวจยเชงคณภาพตอไป สวนท 2 การเกบขอมลเชงคณภาพ เมอไดกลมตวอยางทมคณสมบตตรงตามก�าหนดไวแลว จากนน ท�าการวจยดวยวธการ ศกษาขอมลประเภทบคคลโดยการสมภาษณแบบเจาะลก ทงกลมนกเรยน ผปกครอง ตวแทนคร และนกสาธารณสข

สรปผลกำรวจย ผลการวจย พบวา นกเรยนกลมตวอยางมอาย 7-12 ป ศกษาอยในระดบชน1-6 ไดรบเงนมาโรงเรยนจ�านวน 40-65 บาท กลมทบรโภคขนมขบเคยวปรมาณนอยจะเหลอเงนกลบมาออมทบานทกวน วนละ 8 -15 บาทและมน�าหนกตามสวนสงสวนใหญอยในเกณฑมาตราฐาน ส�าหรบกลมทบรโภคในปรมาณทมากจะเหลอเงนกลบมาออมบางวนวนละ 1-5 บาท น�าหนกตามสวนสงอยสวนใหญอยในเกณฑทอวน พฤตกรรมการเปดรบสอของนกเรยน พบวา กลมการบรโภคขนมขบเคยวในปรมาณทนอย และกลมการบรโภคขนมขบเคยวในปรมาณทนอยเปดรบสอทงสอบคคลและสอมวลชน

วารสาร... ราชพฤกษ

212

ไดแก ผปกครอง พชาย เพอน สอมวลชน ไดแก โฆษณาทางโทรทศน เนอหาสวนใหญ เปนภาพโฆษณาและขอความโฆษณา ผน�าเสนอ สวนใหญเปดรบในชวงเวลาหลงเลกเรยน วนเสารและวนอาทตย สวนใหญเปดรบสอทงกบสมาชกในครอบครวและเปดรบสอเพยงล�าพง พฤตกรรมการบรโภคขนมขบเคยวกลมทบรโภคนอย สวนใหญบรโภคครงละ 1-2 ซอง วนละ 1-2 ครง เนองจากอยากไดของแถม ทางบานซอมาให ดจากโฆษณาทางโทรทศน เหนเพอนบรโภค สวนกลมทบรโภคมาก สวนใหญบรโภคครงละ 2-3 ซอง วนละ 2-3 ครง เนองจากอยากลอง รสชาตอรอย สวนใหญเลอกบรโภคขนมขบเคยวทท�าจากผลผลตทางการเกษตร ขนมขบเคยวทท�ามาจากทะเลและขนมขบเคยวทท�ามาจากแปง กระบวนการสอสารทมอทธพล ขนรบร(กลมบรโภคปรมาณนอย)สอทมอทธพล คอ สอบคคลและสอมวลชนสอบคคล ไดแก เพอนทโรงเรยน พชาย คณแม สอมวลชนไดแก โฆษณาทางโทรทศน โดยการ การน�าเสนอผานภาพประกอบ ขอความโฆษณา การเคลอนไหว เทคนคทมอทธพล ไดแก การใชเทคนคหลายอยางรวมกน คอ การใชเทคนคการใชเรองราวทสนกสนาน ภาพสนคา และการน�าเสนอผน�าเสนอ โดยใชกลยทธทางการตลาดทมอทธพล ไดแก การน�าเสนอทสรางสรรค การสอสารทมประสทธผล ราคา ความสม�าเสมอ ภายใตบรบท ดงนดานสงคม สงคมของเพอนทโรงเรยนบรโภคขนมกนเปนประจ�าทกวน บรบทดานคน เหนเพอนบรโภคจงอยากบรโภคบาง ขนรบร (กลมทบรโภคในปรมาณมาก) สอทมอทธพล คอ สอบคคล ไดแก เพอนทโรงเรยน เหนเพอนทโรงเรยนกน สอมวลชนไดแก โฆษณาทางโทรทศน โดยสวนใหญเนอหาทมอทธพล ไดแก ผน�าเสนอ ภาพประกอบ ขอความโฆษณาคอโดยการใหละเอยดของสนคาทออกมาใหม เทคนคการน�าเสนอทมอทธพล ไดแก หลายอยางรวมกน คอ ใชเทคนคการเลาเรองราวและในรปแบบทสนกสนาน ซงมขอความโฆษณาทนาสนใจ ภาพประกอบในการโฆษณา การบอกชอสนคาใหทราบ ซงสามารถสรางความนาสนใจในตวสนคากบเดกได กลยทธในทางการตลาดทมอทธพล ไดแก การเปลยนแปลง ราคา ความสม�าเสมอ การน�าเสนออยางสรางสรรค การสอสารทมประสทธผล ซงมบรบททเกยวของ ไดแก ไดแก ดานคน คอ เหนเพอนบรโภคจงอยากบรโภคบาง ขนตองการ (กลมทบรโภคในปรมาณนอย) สอทมอทธพล คอ สอบคคลไดแก เพอน คอ การทไดเหนเพอนบรโภคหลายครง คณแมและเพอนกชกชวนใหรปประทานขนมโดยใหขอมลวาอรอย สอมวลชน ไดแก การทเหนโฆษณาทางโทรทศน ซงสวนใหญเนอหาทมอทธพล คอ ผน�าเสนอ ภาพประกอบ ขอความโฆษณา และเทคนคทมอทธผล คอ เทคนคหลายอยางรวมกน คอ การใชเทคนคการใชเรองราวทสนกสนาน ภาพสนคา และการน�าเสนอผน�าเสนอ ใหรายละเอยดเกยวกบสนคา กลยทธทางการตลาดทมอทธพล ไกแก การน�าเสนอทสรางสรรค การสอสารทสอดคลอง

การสอสารทมประสทธภาพ ซงมบรบททเกยวของ คอ ดานบคคล ดานจตวทยา ขนตองการ (กลมทบรโภคในปรมาณมาก) สอทมอทธพลคอ สอบคคล ไดแก เพอนและตนเอง คอ เหนเพอนบรโภคบอยครง และเกดจากความตองการซอของตนเอง สอมวลชน ไดแก โฆษณาทางโทรทศน โดยมเนอหาทมอทธพล ไดแก ผน�าเสนอภาพประกอบ ขอความโฆษณา เทคนคการน�าเสนอทมอทธพล ไดแกหลายอยางรวมกน คอ การใชเทคนคการใชเรองราวทสนกสนาน ภาพสนคา และการน�าเสนอผน�าเสนอ ใหรายละเอยดเกยวกบสนคา สวนกลยทธทางการตลาดทมอทธพล ไดแก การน�าเสนอทสรางสรรค การสอสารทสอดคลอง การสอสารทมประสทธภาพ การเปลยนแปลง บรบททเกยวของ คอ ดานคน ดานจตวทยา อ�านาจในการซอ ขนตดสนใจบรโภค (กลมทบรโภคในปรมาณนอย) สอทมอทธพลคอสอบคคล เพอน คณแม ไดแก เหนเพอนกนทโรงเรยน บางรายผปกครองซอมาฝาก และชกชวนใหบรโภคขนมขบเคยวอกดวย สอมวลชนไดแก โฆษณาทางโทรทศน เนอหาทมอทธพลตอการตดสนใจ ไดแก ผน�าเสนอ ภาพประกอบ ขอความโฆษณา ภาพประกอบ และเทคนคการน�าเสนอทมอทธพล ไดแก หลายอยางรวมกน คอ การใชเทคนคการใชเรองราวทสนกสนาน ภาพสนคา และการน�าเสนอผน�าเสนอ ใหรายละเอยดเกยวกบสนคา กลยทธทางการตลาดทมอทธพลตอการตดสนใจ ไดแก การน�าเสนอทสรางสรรค การสอสารทสอดคลอง การสอสารทม ประสทธภาพ การเปลยนแปลง ราคา การสอสารทมประสทธผล บรบททเกยวของ คอ บรบทดานสถานการณและดานบคคล ขนตดสนใจบรโภค(กลมทบรโภคในปรมาณมาก)สอทมอทธพลคอสอบคคลไดแก เพอน และตนเอง คอเหนเพอนซอมากนหลายครง และขนาดทเพอนรบประทานนนมขนาดซองทใหญนารบประทาน นอกจากนนเกดจากความตองการของตนเองมประกอบกบตนเองมก�าลงทรพยในการซอทเพยงพอจงสามารถซอไดอยาวตามความตองการของตนเอง สอมวลชน ไดแก โฆษณาทางโทรทศน คอ จากการทไดเหนในโฆษณาหลงจากทไดชมขนมจากเพอนแลวจงเกดการตดสนใจบรโภคหลงจากทไดเหนจากสออกครง เนอหาทมอทธพลตอการตดสนใจบรโภค ดอ ผน�าเสนอ ภาพประกอบ ขอความโฆษณา ภาพประกอบ เทคนคทมอทธพลตอขนน ไดแก การใชเทคนคหลายอยางรวมกน คอ การใชเทคนคการใชเรองราวทสนกสนาน ภาพสนคา และการน�าเสนอผน�าเสนอ ใหรายละเอยดเกยวกบสนคา กลยทธทางการตลาดทสงผลใหตดสนใจบรโภค คอ การสอสารทสอดคลอง ความสะดวก การเปลยนแปลงความสม�าเสมอในการสอสาร ภายใตบรบททเกยวของ ไดแก ดานสถานการณ ดานบคคลและดานแรงจงใจ ขนการบอกตอ (กล มทบรโภคในปรมาณนอย) สอทมอทธพลคอสอบคคล ไดแก การใชตนเองเปนสอบอกตอกบเพอน สอมวลชนไดแก โฆษณาทางโทรทศน โดยการแนะน�าใหดโฆษณา

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

213

ขนมทตนเองเคยบรโภค เนอหาทมอทธพลในขนบอกตอ ไดแก ผน�าเสนอ ภาพประกอบ ขอความโฆษณา โดยการใชเทคนค ไดแก การเลาเรองราว การใหรายละเอยด ซงบอกใหทราบถงรสชาตของขนมและของแถม และบางรายยงชกชวนใหบรโภคโดยการบอกวาอรอยอยากลองบรโภคหรอไม กลยทธทมอทธพลในขนน ไดแก การสอสารทมประสทธผล การน�าเสนอทสรางสรรค การสอสารทสอดคลอง โดยมบรบททเกยวของคอ ไดแก ดานจตวทยา ดานสถานการณ ขนการบอกตอ (กล มทบรโภคในปรมาณมาก) สอทมอทธพลคอสอบคคล ไดแก การใชตนเองเปนสอบอกตอกบเพอนดวยการใชเนอหาในการบอกตอ ไดแก การใชขอความโฆษณา โดยใชเทคนคการน�าเสนอคอ การใหรายละเอยดเกยวกบสนคา คอ ชกชวนใหบรโภคโดยการบอกถงของแถม และมรสชาตทอรอย และเลอกใชกลยทธทางการตลาดไดแก ไดแก กลยทธเกยวกบ ราคา และการสอสารทมประสทธภาพ บรบททเกยวของ คอดานสถานการณดานบคคล ดานจตวทยา ผลกระทบทมตอสขภาพพบวาสวนใหญทราบวาการบรโภคขนมขบเคยวเปนสงทท�าใหเกดโรคตางๆมากมาย เชน โรคอวน ฟนผ โรคเบาหวาน และอนๆ อกมาย สวนทางดานผปกครอง มองวาสวนประกอบในขนมขบเคยวเปนสงทจะสงผลกระทบกบสขภาพ ทงในระยะสนและระยะยาว ในขณะท ตวแทนคร ซงบางทานมองวาอาจจะไมสงผลกระทบในระยะสน แตในระยะยาวมผลกระทบอยางแนนอนนอกจากนนยงอาจสงผลตอพฤตกรรมดวย เชนการอยไมนงส�าหรบเดกทอวนท�าใหกระทบกบการเรยน และตวแทนจากสาธารณสข ยงเพมเตมผลกระทบ วานอกจากจะสงกระทบกบสขภาพแลวการบรโภคขนมหวานในปรมาณทมาก และไมแปรงฟนนอกจากฟนจะผ ยงสงผลท�าให มกลนปากตามมาดวย ผลกระทบทมตอเศรษฐกจ พบวา นกเรยนมองวาถาหากบรโภคในปรมาณทมากยอมไมมเงนออมแลวไมสามารถน�ามาซอของเลนทตนเองตองการได แตสวนของผปกครองบางทานมองวา ตองการลกบรโภคเหมอนคนอนบางจงปลอยเดกใหใชเงนบรโภคตามตองการ แตในบางเวลากตองบอกใหร จกอดออมดวยเชนเดยวกน ตวแทนครและนกสาธารณสข มองวาการออมเปนสงทด เปนการฝกใหเดกรบผดชอบ แตถาบรโภคขนมขบเคยวในปรมาณทมากยอมสงผลตอเงนออมแนนอนและเปนสงทสนแปลองไมมประโยชน

อภปรำยผลกำรวจย แมวาผลการวจยแสดงใหทราบถงกระบวนการของสอตางๆวามอทธพลตอการบรโภคขนมขบเคยวอยางไรบางทงในดานเนอหาสอการใชเทคนคการน�าเสนอตางๆการใชกลยทธทางการตลาดในการชกจงใจใหเกดพฤตกรรมการบรโภค แตทายทสด พฤตกรรมการบรโภคทงในกลมการบรโภคขนมขบเคยวในปรมาณทนอย และกลมการบรโภคขนมขบเคยวในปรมาณทมากนน สวนหนง

เปนผลมาจากการเลยงดทแตกตางกน สอดคลองกบ วสนธร เสรสชาต (2543 อางใน วรยาภรณ เจรญชพ 2545:17) ปจจยทางดานครอบครวมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคมากโดยเฉพาะเดกเพราะครอบครวมความสมคญในการถายทอดสงตางๆใหเดก รวมทงการปฏบตในการรปประทานอาหารโดยแตละครอบครว จะถายทอดหรอใหความรในลกษณะทตางกน แมวาจะอยในสงคม ขนบธรรมเนยมและวฒนธรรมเดยวกนกตาม การถายทอดเปนสงทส�าคญเพราเดกจะไดรบทงความมเหตผลการแสดงออกซงอารมณ ท�าใหเดกเกดการอยากเรยนรสงตางๆ รวมทงทศนคตในการยอมรบ หรอปฎเสธ และความชอบหรอไมชอบอาหารนน ซงสงผลท�าใหพฤตกรรมการบรโภคขนมขบเคยวทแตกตางกนออกไปดวย กลาวคอ กลมการบรโภคขนมขบเคยวในปรมาณทนอย ทางครอบครวคานขางใสใจในเรองการบรโภค ทางครอบครวจะคอยดแลสขภาพ และคอยแนะน�าในการรบประทาน ทงในเรองปรมาณการบรโภคขนมขบเคยวไมใหบรโภคในปรมาณทมาก และคอยแนะน�าในเรองของโทษจากการบรโภคขนมขบเคยว วามปรมาณผงชรสและสวนประกอบตางๆทไมเปนประโยชนตอรางกาย และ คอยดแสสขภาพโดยการใหออกก�าลงกายและดแลสขภาพฟนของเดกอยเสมอ สวนกลมบรโภคขนมขบเคยวในปรมาณทมากทางครอบครวคอนขางตามใจเรองการบรโภค เมอเดกเหนจากโฆษณาขนมขบเคยวทางสอตางๆ จากนนจงอยากลองบรโภคจงขอเงนไปซอขนมขนมยหอนนๆซงทางครอบครวไมเคยหามปราม เดกอยากบรโภคปรมาณเทาไร หรอบรโภคบอยแคไหน กตามใจหรอเมอไปซอของทรานคากปลอยใหเดกเลอกซอขนมเตามตองการโดยไมหามปรามเนองจากกลววาหากหามแลวเดกจะงอแงดงนนจงตองตามใจ จะเหนไดวาจากการเลยงดทแตกตางกน ท�าใหมผลตอการบรโภคขนมขบเคยวของเดกนกเรยนระดบประถมศกษาดวยเชนเดยวกน สอดคลองกบ Colorbar (2552: 8-9) รายงานพเศษเรองการเฝาระวงสอจากโครงการแลกเปลยนเรยนรสงคมอยางมสวนรวมระบวา โฆษณาเหลานไมไดมอทธพลกบเดกเทานน แตยงสงผลไปถงครอบครวดวย นกธรกจรายหนง ยอมรบวา สวนใหญจะพาลกไปซปเปอรมาเกตเพอซอขาวของเครองใช โดยลกๆจะมหนาทไปหยบขนม สวนตนไปเลอกซอสนคาตามทแมบานตองการ และสวนใหญไมเคยหามลกวาไมใหซอขนมอะไร เพยงแตจะดราคาวามความเหมาะสมหรอไม เชนเดยวกบ พอบานรายหนงทยอมรบวาใหลกสาวคนเดยวเปนผตดสนใจในการบรโภคขนม โดยไมเคยดวามคณคาทางอาหารหรอไม บางครงลกสาวกจะเปนคนเลอกซอขนมชนดตางๆทออกรสชาตใหม หรอมโปรโมชนใหสมาชกคนอนในครอบครวดวย

ขอเสนอแนะในกำรท�ำวจยครงตอไป 1. ดำนกลมตวอยำง 1.1เนองจากวจยในครงนเปนการศกษาจากกลมตว อยางทศกษาอยในเขตอ�าเภอเมองเทานน ดงนนควรศกษาเปรยบ

วารสาร... ราชพฤกษ

214

เทยบสอทมอทธของสอทมผลตอการบรโภคขบขมขบเคยวของนกเรยนระดบประถมศกษาทอยในอ�าเภออนๆ 1.2 การศกษาในครงนศกษาเฉพาะกลมตวอยางทบรโภคขนมขบเคยวในปรมาณมากและปรมาณนอยเทานน ในการวจยครงตอไปหากไดเลอกกลมตวอยางทไดรบผลกระทบจากการบรโภคขนมขบเคยวโดยตรง เชน ปนโรคไต หรอเบาหวาน สาเหตทเดกกลมนทบรโภคจนปวยนเปนผลมาจากสอใดทมอทธพลกบการบรโภคบาง 2. ดำนวธกำรวจย 2.1 เพอใหไดขอมลทางการวจยทเขมขนมากขนในเรองพฤตกรรมควรมการศกษาเชงทดลองเกยวกบพฤตกรรมการตดสนใจบรโภคขนมขบเคยวโดยการมผลตภณฑทแตกตางกนทงบรรจภณฑ รปรางขนม รสชาตและการโฆษณาจากสอ เพอท�าใหทราบพฤตกรรมเชงลกมากยงขน 2.2 เนองจากกลมตวอยางในครงนเปนเดกนกเรยนระดบประถมศกษา การถามค�าถามกบเดกนกเรยนวยนจงเปนเรองยากเพราะเดกจะไมคอยมสมาธไมรจกเหตผลหรออางองเหมอนผใหญเพราะฉะนนจงในการเกบแบบสมภาษณในแตละครงจงคอนขางใชเวลานานและเกบหลายรอบ เพอใหไดขอมลในการท�าวจย

ทงายมากขน ส�าหรบการวจยในครงตอไปควรศกษากบเดกระดบมธยมศกษาดวยเพราะวาเดกในวยนจะเปนวยทเรมมเหตผลในการบรโภคและรจกเลอกบรโภคและบางคนไดรบเงนไปโรงเรยนคอนขางมาก จงนาจะมก�าลงในการซอมากกวาเดกประถมศกษา

เอกสำรอำงองปยะดา ประเสรฐสม 2546. “เดก – ขนมหวาน – ฟนผวารสาร”. กำรสงเสรมสขภำพ และอนำมยสงแวดลอม. [ออนไลน] 26, 2 เมษายน – มถนายน : 31-32http://advisor. anamai.moph.go.th/262/book Vol26No2.html (1 ตค 2551).วรยาภรณ เจรญชพ. (2545). พฤตกรรมกำรบรโภคอำหำรของ นกเรยนประถมศกษำปท 6 สงกดส�ำนกงำนกำรประถม ศกษำกรงเทพมหำนคร. วทยานพนธปรญญาโท, กรงเทพฯ: สถาบนราชภฎธนบร.Colorbar รำยงำนพเศษเรองกำรเฝำระวงสอจำกโครงกำรแลก เปลยนเรยนรสงคมอยำงมสวนรวม.2552.กรงเทพฯ:บรษท มลตซพพลายเทรดดง

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

215

นโยบายและวตถประสงค วารสารราชพฤกษเปนวารสารระดบบณฑตศกษามหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ซงเปนวารสารพมพเผยแพรผลงานทางวชาการ

ของคณาจารย นกศกษาระดบบณฑตศกษาทงในและนอกสถาบน และเปนแหลงแลกเปลยนขาวสารขอมล ประสบการณ และผลงาน

ของบคลากรในสถาบนการศกษา โดยก�าหนดเผยแพรปละ 3 ฉบบ คอ

ฉบบท 1 เดอนมถนายน – กนยายน

(วนสดทำยของกำรรบบทควำม วนท 30 มถนำยน ของทกป)

ฉบบท 2 เดอนตลาคม – มกราคม

(วนสดทำยของกำรรบบทควำม วนท 31 ตลำคม ของทกป)

ฉบบท 3 เดอนกมภาพนธ – พฤษภาคม

(วนสดทำยของกำรรบบทควำม วนท 28 กมภำพนธ ของทกป)

บทความทสงมาเพอเผยแพร ตองเปนบทความใหม ไมเคยพมพเผยแพรในวารสาร รายงาน หรอสงพมพอนใดมากอน และไมอย

ระหวางการพจารณาของวารสารอน ทกบทความทไดรบการตพมพในวารสารน ไดผานการตรวจสอบจากผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของ

กบบทความทไดรบการตพมพ ผเขยนจะไดรบวารสารฯ จ�านวน 2 ฉบบ และในกรณทเปนบทความของผทรงคณวฒทไดรบเชญจากกอง

บรรณาธการ จะไดรบคาตอบแทนเรองละ 1,000 บาท

กำรเตรยมตนฉบบ

ผลงานวชาการ ทรบพจารณาตพมพ ตองพมพดวยกระดาษขนาด A4 หนาเดยว เวนขอบซาย 1.5 นว และขอบขวา 1 นว

อกษร Cordia New หรอ Browallia Newขนาด 16 point ความยาวประมาณ 8-10 หนา โดยมสวนประกอบดงน

1. ใบสมครขอสงบทความลงตพมพ จ�านวน 1 ชด

2. บทความทเปนบทความวจย ตองมองคประกอบเรยงตามล�าดบ ดงน

2.1 บทคดยอ (abstract) ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษความยาวประมาณ 250 ค�า และใหจดโครงสรางบทความวจย ดงน

คอ บทคดยอภาษาไทย และภาษาองกฤษ โดยในแตละตอนของบทคดยอทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ ตองมค�าส�าคญ (Key word)

ไมเกน 3 ค�า

ค�าแนะน�าส�าหรบการสงบทความตพมพ

วารสาร... ราชพฤกษ

216

2.2 บทน�า ครอบคลมความส�าคญ และทมาของปญหาการวจย วตถประสงค กรอบแนวคดในการวจย

2.3 วธด�าเนนการวจย ประกอบดวย ประชากรและกลมตวอยาง เครองมอทใช การเกบรวบรวมขอมล วธด�าเนนการทดลอง

2.4 สรปและอภปรายผล

2.5 ขอเสนอแนะในการน�างานวจยไปใช

2.6 กรณทมตารางหรอภาพประกอบตองแยก จากเนอเรองละรายการ รปถายอาจจะเปนภาพสหรอขาวด�ากได แตควรมความ

ชดเจน สวนภาพวาดควรวาดดวยหมกอนเดยน หรอพมพจากเครองพมพเลเซอร โดยสงตนฉบบ 1 ชด พรอมแผนบนทกขอมล (CD)

2.7 การอางองแหลงทมาของขอมลในเนอเรอง ใหอางองในสวนเนอเรอง แบบ นาม-ป (author-date in-text citation) โดย

ระบชอผแตงและปทพมพไวขางหลงขอความทตองการอางอง และอาจระบเลขหนาของเอกสารทอางดวยกได และใหมการอางองสวนทาย

เลม (Reference citation) โดยรวบรวมรายการเอกสารทงหมดทผเขยนใชอางองทปรากฏเฉพาะในบทความเทานน และจดเรยงรายการ

ตามล�าดบอกษรชอผแตง

หมำยเหต: นกศกษาทสงบทความวจยทเปนวทยานพนธ ตองมค�ารบรองจากประธานหรอกรรมการควบคมวทยานพนธหลกใหพจารณา

การลงพมพเผยแพร

กำรตดตอในกำรจดสงบทควำม

1. ทางไปรษณย : กองบรรณาธการวารสารราชพฤกษ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมาอ�าเภอเมองนครราชสมา

จงหวดนครราชสมา 30000

2. ทาง e-mail : siranee_n@hotmail.com

3. ทางโทรศพท : ส�านกงานบณฑตวทยาลย 0-4427-2827

4. ผสนใจสงบทความใหดาวนโหลดแบบฟอรม และใบสมครไดท http://www.nrru.ac.th/grad

“บทควำมและขอควำมทลงตพมพในวำรสำรเปนควำมคดเหนสวนตวของผเขยน กองบรรณำธกำรไมจ�ำเปนตองเหนดวยเสมอ

ไป ในกรณทมกำรลอกเลยนหรอแอบอำงโดยปรำศจำกกำรอำงองหรอท�ำใหเขำใจผดวำเปนผลงำนของผเขยน กรณำแจงใหทำง

กองบรรณำธกำรทรำบดวยจะเปนพระคณยง”

วารสาร...

ราชพฤกษ

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

217

ใบสมครขอสงบทความลงตพมพ(การกรอกใบสมครโปรดใชวธการพมพ)

เรยน กองบรรณาธการวารสารราชพฤกษ

ขาพเจา ¨ นาย ¨ นาง ¨ นางสาว ¨ อนๆ (โปรดระบ)

ชอ – สกล (ภาษาไทย) ............................................................................................................................................................

(ภาษาองกฤษ) ......................................................................................................................................................

ต�าแหนงทางวชาการ (โปรดระบ)

¨ ศาสตราจารย ¨ รองศาสตราจารย ¨ ผชวยศาสตราจารย ¨ อาจารย

¨ นกศกษาระดบ ............................................. สาขาวชา..................................................มหาวทยาลย...............................................

¨ อนๆ ระบ ............................................................................................................................................................................................

ทอยปจจบน / ทท�างาน........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

โทรศพททท�างาน/ทบาน................................................................โทรศพทมอถอ......................................................................................โทรสาร...........................................................................................E-mail : ..............................................................................................

ชอบทความ (ภาษาไทย) .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

(ภาษาองกฤษ)............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

กองบรรณาธการสามารถตดตอขาพเจาไดทสถานททระบขางตนหรอทอยดงตอไปน....................................................................................................................................................................................................................โทรศพททท�างาน/ทบาน................................................................โทรศพทมอถอ......................................................................................โทรสาร............................................................................E-mail : .............................................................................................................และในกรณทไมสามารถตดตอขาพเจาได กองบรรณาธการสามารถตดตอบคคลดงกลาวตอไปนชอ – สกล ..................................................................................................................................................................................................โทรศพท ............................................................................ โทรสาร ........................................................................................................ E-mail :............................................................................ มความเกยวของเปน ......................................................................................

...................................................ลายมอชอ

วนท.........เดอน.........................พ.ศ............

หมายเหต : บทความทสงไปกองบรรณาธการ กองบรรณาธการขอสงวนสทธทจะไมสงคน ทานจะตองส�าเนาสวนตวไว

วารสาร... ราชพฤกษ

218

Journa

l of G

radu

ate

Scho

ol

219

แบบรบรองการพจารณาบทความวจยเพอตพมพวารสารราชพฤกษ

วนท ................................................................................

เรยน บรรณาธการวารสารราชพฤกษ

ตามทขาพเจา นาย/นาง/นางสาว.................................................................................................................................

นกศกษาระดบ................................................................................หลกสตร.........................................................................................

สาขาวชา.........................................................................................มหาวทยาลย...................................................................................

ขอสงบทความวจยเรอง ........................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................

โดยม ......................................................................................................เปนทอาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก มาเพอขอให

พจารณาลงตพมพในวารสารวชาการของหนวยงานของบณฑตวทยาลย ทงน ขาพเจาขอรบรองวาไมได สงบทความ

วจยเรองเดยวกนนไปลงตพมพในวารสารฉบบอน

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณา

ลงชอ ....................................................................................

(..................................................................................)

นกศกษา

ขาพเจาขอรบรองวาเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธหลกของนกศกษาตามรายชอขางตนจรง และได

พจารณาบทความดงกลาวแลว เหนสมควรใหลงพมพในวารสารบณฑตวทยาลย“วารสารราชพฤกษ” ได

ลงชอ ....................................................................................

(..................................................................................)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

วนท...................เดอน.................................... พ.ศ...........................

วารสาร... ราชพฤกษ

220