ISBN: 978-618-03-0927-0 ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. 80927assets.metaixmio.gr › images › evdoxos ›...

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΥΝΤΑΚΗΣ • ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΑΛΚΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΧΟΡΤΗΣ • ΕΚΤΟΡΑΣ ΧΟΡΤΗΣ

O Ιωάννης Γρυντάκης είναι διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και δίδαξε επί σειρά ετών Ιστορία σε μεταπτυχιακά τμή-ματα του Πανεπιστημίου Αθηνών και σε σχολές επιμόρφωσης καθηγητών. Έχει γράψει ιστορικές μελέτες και ιστορικά μυθιστορήματα. Συμμετείχε ως εισηγη-τής σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά συνέδρια και είναι επίτιμος σχολικός σύμ-βουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Ο Γεώργιος Δάλκος είναι κάτοχος δι-δακτορικού διπλώματος από τον Τομέα Παιδαγωγικής του τμήματος ΦΠΨ της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. Υπηρέτησε ως καθηγητής στη Δημόσια Εκπαίδευση, ως Πάρεδρος στο Παιδαγωγικό Ινστιτού-το και ως σχολικός σύμβουλος. Επίσης συμμετείχε σε ομάδες εργασίας με αντι-κείμενο τη συγγραφή σχολικών βιβλίων Ιστορίας και την παραγωγή αντίστοιχου λογισμικού.

ΙΩΑΝ

ΝΗΣ Γ

ΡΥΝΤ

ΑΚΗΣ

• ΓΕ

ΩΡΓΙΟ

Σ ΔΑΛ

ΚΟΣ

ΑΓ

ΓΕΛΟ

Σ ΧΟΡ

ΤΗΣ •

ΕΚΤΟ

ΡΑΣ Χ

ΟΡΤΗ

ΣO Άγγελος Χόρτης είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε επί σειρά ετών σε σχολές επιμόρφωσης καθηγητών. Έχει συμμετάσχει ως εισηγητής σε διεθνή και ελληνικά επιστη-μονικά συνέδρια και είναι επίτιμος σχολικός σύμβουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Στο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται συλλογικά βιβλία Ιστορίας. Ο Έκτορας Χόρτης είναι πτυχιούχος Ιστο-ρίας-Αρχαιολογίας και Φιλολογίας του Πα-νεπιστημίου Αθηνών. Πραγματοποίησε μετα-πτυχιακές σπουδές στο Ludwig-Maximilians Universität του Μονάχου και υπηρέτησε ως καθηγητής στη δημόσια εκπαίδευση. Έχει συμμετάσχει στη συγγραφή εκπαιδευτικών βιβλίων και είναι εκδότης του λευκαδίτικου περιοδικού «ΤΑ ΧΟΡΤΑΤΑ».

ISBN: 978-618-03-0927-0

ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. 80927

Μετά την επανάσταση του 1843 το ελληνικό κράτος σταμάτησε να εξυπηρετεί τα δά-νεια που είχε συνάψει ως τότε. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν αντέδρασαν, μάλλον επειδή η επανάσταση περιόριζε τον ρόλο του Όθωνα και τις απαιτήσεις του να ενσωματωθεί στο κράτος το νησί της Κρήτης. Τότε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, απευθυνόμενος στον Ιωάννη Κωλέττη, που είχε γίνει πρόσφατα πρωθυπουργός, είπε:«Να δούμε τώρα πώς θα ξεπληρώσουμε τα χρέη μας!».Ο πονηρός Κωλέττης είχε την απάντηση:«Μάλλον πρέπει να δούμε πώς δεν θα τα ξεπληρώσουμε!».

Πόσα γνωρίζουμε πραγματικά για τη Νεότερη Ελληνική Ιστορία; Οι ιστορικοί δίνουν συνήθως έμφαση σε πολέμους, σε μεγάλα κατορθώματα σπουδαίων ανδρών, στους πολιτικούς και κοινωνικούς ανταγωνισμούς. Όμως, πολλά από τα «παραλειπόμενα» της Ιστορίας είναι το ίδιο, αν όχι περισσότερο, ενδιαφέροντα.

Αντλώντας από πλήθος πηγών, οι συγγραφείς αυτού του βιβλίου αναδεικνύουν την άγνωστη πλευρά της περιόδου 1828-1913. Εστιάζουν στις ιστορικές μορφές που τη σημάδεψαν (Καποδίστριας, Όθωνας, Αμαλία, Κολοκοτρώνης, Μαυροκορδάτος κ.ά.) ζωντανεύοντας τον χαρακτήρα, το ήθος και τη δράση τους. Φωτίζουν επίσης το κλίμα της εποχής, τα καθημερινά προβλήματα των απλών ανθρώπων, τον τρόπο που ζούσαν, που σκέπτονταν, τον αγώνα τους για επιβίωση.

ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

8790_OSA DEN GNORIZATE KAPODISTRIA_CV.indd All Pages 01/09/2017 11:18

7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Προλογικό σημείωμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

τα χρονια ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

• Ο Καποδίστριας ως διπλωμάτης . . . . . . . . . . . . . . . 15

• Ο Καποδίστριας ως κυβερνήτης (1828-1831) . . . . . 23

• Η δολοφονία του Καποδίστρια . . . . . . . . . . . . . . . . 35

τα χρονια ΤΗΣ ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΕΙΑΣ . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41

• Οι αντιβασιλείς και η άσκηση της εξουσίας . . . . . . . 46

• Η δίκη του Κολοκοτρώνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

• Εξεγέρσεις στην περίοδο της Αντιβασιλείας . . . . . . . 58

τα χρονια ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΟΘΩΝΑ . . . . . . . . . . . 61

• Η προσωπικότητα του Όθωνα . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Α . Ο χαρακτήρας του . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Β . Ο Όθων και η άσκηση της εξουσίας . . . . . . . . . . . 69

Γ . Οι περιοδείες του Όθωνα . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

Δ . Ο Όθων ως φιλέλληνας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

• Η Αμαλία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

• Προσωπικότητες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Α . Η γενιά της Επανάστασης . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Β . Οι Βαυαροί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Γ . Οι νεότερες γενιές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

• Οι εξεγέρσεις στην περίοδο του Όθωνα . . . . . . . . . 127

• Η ληστεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

• Οι επεμβάσεις των ξένων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

• Η οικονομία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

• Η εκπαίδευση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

• Η καθημερινή ζωή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

• Η Εκκλησία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

τα χρονια ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ Α’ . . .169

• Η εκλογή του Γεωργίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

• Ο χαρακτήρας του Γεωργίου . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

• Ο Γεώργιος και ο ελληνικός λαός . . . . . . . . . . . . . . 179

• Το τέλος του Γεωργίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

• Η άσκηση της εξουσίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

• Προσωπικότητες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

• Εξεγέρσεις, επαναστάσεις και πόλεμοι . . . . . . . . . . 225

• Η ληστεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236

• Οι επεμβάσεις των ξένων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

• Η εκπαίδευση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

• Η οικονομία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248

• Η καθημερινή ζωή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

• Διάφορα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271

Παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273

Βιβλιογραφία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

Ευρετήριο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

13

Στις αρχές του 1827 η Επανάσταση κινδύνευε με αποτυχία, καθώς

ο Ιμπραήμ είχε καταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννή

σου. Μπροστά σε αυτό τον κίνδυνο, οι Έλληνες αποφάσισαν να

καλέσουν ως κυβερνήτη τον Ιωάννη Καποδίστρια, που μέχρι

τότε είχε δείξει τη μεγάλη διπλωματική του ικανότητα και είχε

επιτυχίες στη διεθνή πολιτική σκηνή ως υπουργός Εξωτερικών

της Ρωσίας. Ο Καποδίστριας άρχισε έναν κύκλο επαφών με τους

ηγέτες των Μεγάλων Δυνάμεων, της Ρωσίας, της Αγγλίας και της

Γαλλίας, με σκοπό να δεχτούν την ίδρυση ενός ανεξάρτητου ελ

ληνικού κράτους. Αποτέλεσμα της διπλωματικής του δράσης ήταν

η απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων να απαιτήσουν την απομά

κρυνση του Ιμπραήμ από την Πελοπόννησο, που τελικά επιτεύ

χθηκε με τη Ναυμαχία του Ναβαρίνου (Οκτώβριος 1827).

Στις αρχές του 1828, όταν ο Καποδίστριας έφτασε στην

Ελλάδα, η κατάσταση ήταν απελπιστική. Αναρχία επικρατού

σε παντού, με την πειρατεία στη θάλασσα και τη ληστεία στην

ξηρά. Η γη είχε μείνει για χρόνια ακαλλιέργητη, η βιοτεχνία

είχε υποστεί τεράστιο πλήγμα και το εμπόριο ήταν ουσιαστικά

ανύπαρκτο, από τον φόβο των πειρατών και των ληστών, ενώ

το δημόσιο ταμείο ήταν άδειο.

Ο Καποδίστριας θεωρούσε ότι η κατάσταση αυτή μπορού

σε να αντιμετωπιστεί μόνο με μια ισχυρή συγκεντρωτική εξου

σία, γι’ αυτό ζήτησε από τους Έλληνες να του αναθέσουν το

έργο του κυβερνήτη, το οποίο άσκησε έχοντας όλες τις εξου

σίες, με τη βοήθεια ενός 27μελούς οργάνου, του «Πανελλη

νίου», με χαρακτήρα συμβουλευτικό.

14 ΟΣΑ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ…

Το έργο του Καποδίστρια θεωρείται εντυπωσιακό, λαμβά

νοντας υπόψη το μικρό χρονικό διάστημα στο οποίο αυτό

πραγματοποιήθηκε. Πρώτα απ’ όλα φρόντισε για την ασφάλεια,

με την πάταξη της πειρατείας και της ληστείας και την οργά

νωση του ναυτικού και του στρατού, με την ίδρυση της Σχολής

Ευελπίδων. Οργάνωσε τη διοίκηση, τη δικαιοσύνη με την

ίδρυση δικαστηρίων και την εκπαίδευση με την ίδρυση τεχνι

κών σχολών και σχολείων για τη δημιουργία διδακτικού προ

σωπικού. Φρόντισε για τη γεωργική παραγωγή με τη βοήθεια

των Γάλλων και την εισαγωγή νέων καλλιεργειών, όπως αυτή

της πατάτας, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία το πρόβλημα του

επισιτισμού της χώρας. Ίδρυσε την πρώτη τράπεζα, καθιέρω

σε τον φοίνικα ως εθνικό νόμισμα και, δίνοντας το «καλό

παράδειγμα», διέθεσε όλη του την περιουσία στο δημόσιο.

Το 1830 με τις διπλωματικές του ενέργειες κατόρθωσε να

υπογραφεί το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, με το οποίο ανα

γνωριζόταν η πλήρης ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους, με

σύνορα τις εκβολές των ποταμών Αχελώου και Πηνειού. Ωστό

σο, η διατήρηση του συγκεντρωτικού καθεστώτος προκάλεσε

αντιδράσεις στο εσωτερικό, ιδίως σε περιοχές των οποίων τα

συμφέροντα είχαν θιγεί, που εξεγέρθηκαν κατά του κυβερνή

τη με την έμμεση υποστήριξη Άγγλων και Γάλλων. Στις 27

Σεπτεμβρίου του 1831 μέλη της οικογένειας των Μαυρομιχα

λαίων δολοφόνησαν τον Καποδίστρια, όταν αυτός πήγαινε για

να εκκλησιαστεί στον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, στο Ναύπλιο.

15

Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΩΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΗΣ

Άλλο ήταν το πεπρωμένο του

Στις 3 Μαΐου 1804 ένας καλόγερος της μονής Πλατυτέρας στην

Κέρκυρα ξύπνησε από ένα παράξενο όνειρο: Είδε ότι ένα άλο

γο είχε ρίξει τον αναβάτη του και τον έσερνε στη γη. Βγήκε

τότε τρέχοντας από το μοναστήρι και είδε κατάπληκτος ένα

άλογο να σέρνει πράγματι κάποιον στο χώμα. Ο καλόγερος

κατόρθωσε να σταματήσει το άλογο και να σώσει από βέβαιο

θάνατο τον αναβάτη του, που δεν ήταν άλλος από τον Καπο

δίστρια, τον μελλοντικό κυβερνήτη της Ελλάδας. Αυτός είναι

ένας από τους λόγους για τους οποίους στη συγκεκριμένη μο

νή της Κέρκυρας έχουν ταφεί ο Καποδίστριας, ο πατέρας του

και ο αδερφός του Αυγουστίνος.1

Απελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο…

Όταν ο Καποδίστριας βρισκόταν στην Αγία Πετρούπολη

(1811), στην υπηρεσία του τσάρου Νικολάου, του έγιναν αρ

κετές προτάσεις να παντρευτεί κάποια από τις πολλές πλούσιες

κόρες της ρωσικής αριστοκρατίας. Αλλά και από αλλού του

έκαναν προξενιά, ακόμα και από τη Βενετία. Η αποκατάστασή

του ήταν επιθυμία του πατέρα του, τον οποίο ο Καποδίστριας

αγαπούσε υπερβολικά, ωστόσο τα οικονομικά του δεν του επέ

τρεπαν να τολμήσει να παντρευτεί, αφού, όπως έλεγε, ούτε τον


ίδιο του τον εαυτό δεν μπορούσε να ζήσει. Κι επειδή καταλά

βαινε τη λαχτάρα των γονιών του να αποκτήσουν εγγόνια, τους

έγραψε ένα γράμμα, στο οποίο έδινε λύση στο πρόβλημά τους,

προτείνοντας να παντρέψουν τους άλλους γιους τους, τον Βιά

ρο και τον Αυγουστίνο!2

Τον εγέρασαν προώρως…

Από το 1811 ως το 1813 ο Καποδίστριας έζησε σε αντίξοες

συνθήκες τόσο στη Ρωσία όσο και στο Βουκουρέστι, στη διάρ

κεια του ρωσοτουρκικού πολέμου. Τη μεγαλύτερη ταλαιπωρία

όμως τη γνώρισε στη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Ρώσων και

Γάλλων, κατά την περίφημη εκστρατεία του Ναπολέοντα, το

1812, αφού ακολουθούσε τον ρωσικό στρατό πολύ κοντά στα

πεδία των μαχών. Εκτός από τις κακουχίες, η υγρασία, το

πολικό ψύχος και η νοσταλγία του για την Ελλάδα είχαν ως

αποτέλεσμα να ασπρίσουν πρόωρα τα μαλλιά του. Ήταν τότε

μόλις 36 χρονών…3

Ζήσε, μαύρε μου, να φας τριφύλλι…

Μετά την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό (1815), στο συνέ

δριο που έγινε στο Παρίσι οι νικήτριες δυνάμεις (Αυστρία,

Πρωσία, Αγγλία) πρότειναν την επιβολή αυστηρών κυρώσεων

στη Γαλλία, οικονομικών και εδαφικών, που έφταναν μέχρι

και τον διαμελισμό της. Ο Καποδίστριας, ως εκπρόσωπος της

Ρωσίας, υποστήριζε τον περιορισμό των κυρώσεων αυτών, με

τη σκέψη ότι η φιλελεύθερη Γαλλία θα μπορούσε να είναι αντί

βαρο απέναντι στα απολυταρχικά δεσποτικά καθεστώτα της

Αυστρίας και της Πρωσίας. Όταν οι προτάσεις του Καποδίστρια

ΓΙΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ 17

έγιναν αποδεκτές, ο Λουδοβίκος ΙΗ , θέλοντας να δείξει έμπρα

κτα την ευγνωμοσύνη του προς τον έλληνα διπλωμάτη, του

πρόσφερε ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Ο Καποδίστριας το

αρνήθηκε κατηγορηματικά και, όταν εκείνος επέμεινε, του ζή

τησε να σταλούν βιβλία για τη βιβλιοθήκη της Ελλάδας, μόλις

αυτή θα απελευθερωνόταν. Οι Γάλλοι δεν τα έστειλαν ποτέ…4

Έβλεπε πολύ μακριά!

Είναι σχετικά άγνωστες οι διπλωματικές ενέργειες του Καπο

δίστρια για την κατάργηση του δουλεμπορίου, στο συνέδριο

της Αιξ Λα Σαπέλ, το 1818, όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών

της Ρωσίας. Στις ενέργειές του για μέτρα εναντίον των δουλε

μπόρων αντιτάχθηκαν οι Άγγλοι, που είχαν οικονομικά συμ

φέροντα στην Αφρική, υποστηρίζοντας ότι το σχέδιο του Κα

ποδίστρια ήταν ανεφάρμοστο. Οι αντιδράσεις των αφρικανι

κών χωρών, όπως επίσης και οι διενέξεις μεταξύ των ευρω

παϊκών κρατών για τον έλεγχο των αποικιών στην Αφρική

οδήγησαν στις αποφάσεις του συνεδρίου του Βερολίνου, το

1885. Οι τελικές ρυθμίσεις για το δουλεμπόριο, στο συνέδριο

αυτό, βασίστηκαν στις προτάσεις που είχε κάνει ο Καποδί

στριας 67 χρόνια πριν! Στο συνέδριο της Αιξ Λα Σαπέλ ο

Καποδίστριας είχε επίσης προτείνει την ίδρυση ενός υπερε

θνικού οργανισμού, με κύριο σκοπό την εγγύηση της ειρήνης,

τη διεθνή συνεργασία των κρατών και την ειρηνική επίλυση

των μεταξύ τους διαφορών. Θα ήταν κάτι αντίστοιχο του ση

μερινού ΟΗΕ!5


Να ’χαμε κι άλλους τέτοιους!

Ο Καποδίστριας υπέβαλε την παραίτησή του στον τσάρο Αλέ

ξανδρο το 1822. Μολονότι δεν έγινε δεκτή, έπαψε να ασκεί

τα καθήκοντα του υπουργού Εξωτερικών μέχρι το 1827, οπό

τε υπέβαλε και πάλι την παραίτησή του στον νέο τσάρο Νικό

λαο. Στο διάστημα αυτό εγκαταστάθηκε στην Ελβετία και αμει

βόταν με τον μισθό του υπουργού, που ήταν πάνω από 70.000

φράγκα τον χρόνο, ποσό πολύ μεγάλο για την εποχή. Από

αυτά ξόδευε μόλις 2.500 φράγκα, ζώντας σε ένα φτωχικό δια

μέρισμα και έχοντας μόνο έναν υπηρέτη και μια άμαξα. Όλα

τα υπόλοιπα τα διέθετε για τον αγώνα των Ελλήνων…6

Μοιραία πρόσκληση

Το 1825, όταν η Επανάσταση περνούσε δύσκολες ώρες, οι

Έλληνες έστειλαν ένα γράμμα στον Καποδίστρια, στη Γενεύη,

και του ζητούσαν να αναλάβει την αρχηγία στον αγώνα κατά

των Τούρκων. Το γράμμα τελείωνε έτσι: «Η πατρίς σου, εξο

χότατε, η φιλτάτη σου Ελλάς, αποφάσισε να θυσιασθεί ενδόξως

[…], αλλά θα χαθεί φυσικώς, αν οι αγαθοί πατριώται […] δεν

δράμουν εις βοήθειάν της. Η Εξοχότης Σου έχεις βέβαια φυ

σικήν ροπήν να θυσιάσεις και την ζωήν σου διά την σωτηρίαν

της. Οι καλοί πατριώτες Σε επιθυμούν […], η Ελλάς Σε περι

μένει με ανοικτάς αγκάλας […]. Έχει ανάγκην των βαθυφρό

νων και πατριωτικών συμβουλών σου…». Την επιστολή υπέ

γραφαν τρεις επιφανείς Έλληνες: Ο Σωτήριος Χαραλάμπης, ο

Ανδρέας Μεταξάς και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, αυτός

που επρόκειτο να γίνει ο μεγαλύτερος εχθρός του Καποδίστρια

και ο ηθικός αυτουργός της δολοφονίας του…7


Ευχαριστώ, δεν θα πάρω!

Όσο διαρκούσε η Επανάσταση, ο Καποδίστριας ζητούσε επί

μονα από τον τσάρο Αλέξανδρο να κάνει δεκτή την παραίτησή

του, ώστε να μπορεί να ενεργεί ελεύθερος για την απελευθέ

ρωση της χώρας του. Το αίτημά του έγινε δεκτό μόλις το 1827.

Ο τσάρος, αναγνωρίζοντας τις πολύτιμες υπηρεσίες που είχε

προσφέρει στη Ρωσία, του έκανε δώρο μια εξοχική έπαυλη

στην Πετρούπολη και μια ισόβια σύνταξη από 60.000 φράγκα

τον χρόνο. Ο Καποδίστριας, υπολογίζοντας ότι, αν έπαιρνε

κάθε χρόνο το υπέρογκο αυτό ποσό, θα τον θεωρούσαν όργα

νο του τσάρου, αρνήθηκε να το δεχτεί. Ωστόσο, πριν εγκατα

λείψει το σπίτι του, συγκέντρωσε τα πανάκριβα έπιπλά του και

έδωσε εντολή να πουληθούν και τα χρήματα να σταλούν για

τις ανάγκες των πάμπτωχων Ελλήνων…8

Εκδίκηση αλά αγγλικά…

Ο Καποδίστριας δεν ήταν αρεστός στους Άγγλους, γιατί είχε

προσπαθήσει να απαλλάξει την ιδιαίτερη πατρίδα του, την

Κέρκυρα, από την κατοχή τους. Λίγο πριν έρθει στην Ελλάδα

ως κυβερνήτης, ζήτησε επανειλημμένα ακρόαση από τον άγγλο

βασιλιά Γεώργιο Δ’. Με τα πολλά, του όρισαν μια συνάντηση

στα ανάκτορα του Ουίνδσορ. Εκεί, στην αίθουσα της πινακο

θήκης των ανακτόρων, τον άφησαν να περιμένει όρθιος με τις

ώρες. Κάποτε άνοιξε η πόρτα της αίθουσας και μπήκε ο βασι

λιάς της Αγγλίας με πολιτικά και όχι με τη στολή του, όπως

προέβλεπε το πρωτόκολλο. Αφού χάζεψε για λίγο τους πίνακες,

μόλις έφτασε στο μέρος όπου στεκόταν ο Καποδίστριας, σχεδόν

αδιάφορα, του είπε:

«Α, εδώ είστε, κύριε κόμη; Χαίρω πολύ που σας βλέπω».


Χωρίς να περιμένει απάντηση, προχώρησε προς την άλλη

πόρτα της αίθουσας και βγήκε. Σχεδόν αμέσως μπήκε στην

αίθουσα ένας αυλικός και με τη σιωπηλή του παρουσία έδωσε

στον Καποδίστρια να καταλάβει ότι η ακρόαση είχε λήξει…9

Πάντα υπάρχουν χειρότερα

Ο Καποδίστριας, από το 1822 που εγκατέλειψε το ρωσικό

Υπουργείο Εξωτερικών, ζούσε στη Γενεύη σε ένα φτωχικό

δια μέρισμα. Όταν εξελέγη κυβερνήτης, συσκεύασε τα έπιπλα

και τα υπόλοιπα υπάρχοντά του, ελπίζοντας να βρει στην Ελ

λάδα ένα μικρό σπίτι για να τα τοποθετήσει. Όταν όμως έφτα

σε και αντίκρισε την απερίγραπτη δυστυχία του ελληνικού

λαού, έδωσε εντολή να μην τα βγάλουν από τα κιβώτια. Εκεί

νοι που ανέλαβαν το έργο της απογραφής των υπαρχόντων

του κυβερνήτη, μετά τη δολοφονία του, τα άνοιξαν για πρώτη

φορά για να τα καταγράψουν…10

Το νόμισμα έχει δύο όψεις

Ο φάκελος της δολοφονίας Καποδίστρια στο βρετανικό υπουρ

γείο δεν άνοιξε ποτέ. Λόγω του εξαιρετικά σπάνιου αυτού

γεγονότος, ιστορικοί εικάζουν ότι οι πληροφορίες που περιέ

χει είναι συνταρακτικές. Το τι σήμαινε ο Καποδίστριας για την

Ελλάδα και το τι τραγωδία υπήρξε η δολοφονία του για τον

τόπο το ξέρουν όλοι. Εκείνο που ελάχιστοι στην Ελλάδα γνω

ρίζουν είναι το τι έπραξε και τι σήμαινε ο Καποδίστριας για

μια άλλη χώρα, την Ελβετία, της οποίας υπήρξε ο εμπνευστής

της ουδετερότητας ως διεθνής διαμεσολαβητής, εκπρόσωπος

του τσάρου. Παράλληλα, ήταν ο άνθρωπος που κατάφερε να


ενσωματώσει στην ελβετική συμπολιτεία τα καντόνια της Γε

νεύης και της Λωζάνης, νικώντας κατά κράτος διπλωματικά

τον πολύ Μέτερνιχ μετά την πτώση του Ναπολέοντα. Έτσι η

μικρή αυτή χώρα απαλλάχτηκε από τις μεγάλες δυνάμεις που

τη διεκδικούσαν ως προτεκτοράτο και βάσισε την ανάπτυξη

και την προκοπή της στην ουδετερότητα. Γι’ αυτό οι Ελβετοί

γιορτάζουν ως εθνικό τους ήρωα τον Καποδίστρια και τον τι

μούν με την «Ακτή Καποδίστρια» στον Ροδανό ποταμό στο

κέντρο της Γενεύης, με τα στεφάνια που του καταθέτουν κάθε

χρόνο στην εθνική γιορτή τους, με την πλάκα στο σπίτι του

στην παλιά πόλη της Γενεύης, με την επίτιμη ανάδειξή του σε

πολίτη της Γενεύης και της Λωζάνης.11

Ανεκπλήρωτος έρωτας

Ο Καποδίστριας ερωτεύτηκε μία φορά στη ζωή του, όσο βρι

σκόταν στη Ρωσία, στην υπηρεσία του τσάρου Αλέξανδρου. Η

γυναίκα που αγάπησε ήταν η Ρωξάνδρα Στούρτζα, μια Ελλη

νίδα που καταγόταν από πάμπλουτη οικογένεια ελλήνων ευ

γενών και έφτασε να γίνει κυρία επί των τιμών στην αυλή του

τσάρου. Ο Καποδίστριας, με την προοπτική να παίξει σημα

ντικό ρόλο στα δραματικά γεγονότα της εποχής του, πίστευε

ότι ένας γάμος θα ήταν εμπόδιο στις διπλωματικές του προ

σπάθειες για την ειρήνη στην Ευρώπη και, κυρίως, για την

απελευθέρωση της Ελλάδας. Οι συνεχείς μετακινήσεις του στις

ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και η καθημερινή σκληρή δουλειά

δεν άφηναν πολλά περιθώρια για τη δημιουργία οικογένειας,

όπως αυτός θα την ήθελε. Έτσι, η σχέση του με τη Ρωξάνδρα

παρέμεινε φιλική, αλλά στα αναρίθμητα γράμματα που αντάλ

λασσαν φαίνονται καθαρά τα ερωτικά αισθήματα που έτρεφε


ο ένας για τον άλλο. Η Ρωξάνδρα, με την ενθάρρυνση του

Καποδίστρια, παντρεύτηκε τελικά τον γερμανό κόμη Άλμπερτ

Έντλινγκ, για να βρει τουλάχιστον λίγη ευτυχία στη δημιουργία

οικογένειας. Ωστόσο, από τον γάμο αυτόν δεν απέκτησε παιδιά

και η συμβίωση με τον Έντλινγκ ήταν εντελώς συμβατική. Το

1817, στην Αυστρία, λίγους μήνες μετά τον γάμο της, ο Καπο

δίστριας για πρώτη και τελευταία φορά τής έκανε ερωτική

εξομολόγηση, σίγουρος ότι αυτό δεν θα είχε καμιά συνέπεια,

ζητώντας μάλιστα να μην πάρει καμιά απάντηση από τη Ρω

ξάνδρα. Έτσι, ο ανεκπλήρωτος έρωτας συνεχίστηκε με την

ανταλλαγή τρυφερών επιστολών μέχρι την ημέρα που ο Κα

ποδίστριας δολοφονήθηκε. Η Ρωξάνδρα συνέχισε να του γρά

φει, χωρίς βέβαια να στέλνει τα γράμματα, ικανοποιώντας έτσι

μια εσωτερική ανάγκη της. Στα περισσότερα από αυτά ευχόταν

να έρθει γρήγορα η ώρα να τον συναντήσει στον ουρανό.

Ωστόσο, έπρεπε να περιμένει μέσα στη θλίψη και την απογοή

τευση ακόμη 13 χρόνια, το 1844, οπότε και πέθανε σε ηλικία

58 ετών.12


Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΩΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ (1828-1831)

Βγήκε από τα… ρούχα του

Αμέσως μετά την άφιξή του στην Ελλάδα, ο Καποδίστριας

άρχισε τις περιοδείες στην Πελοπόννησο. Στην πρώτη από

αυτές, κοντά στην Κόρινθο, προηγούνταν ο ταχυδρομικός δια

νομέας Καρδαράς, ντυμένος επίσημα, με βελούδινη, χρυσο

κέντητη στολή. Ακολουθούσε έφιππος ο Καποδίστριας, ντυ

μένος πολύ απλά και κάτισχνος από την ταλαιπωρία και την

κακή διατροφή. Ο λαός, που είχε συγκεντρωθεί αυθόρμητα,

νομίζοντας ότι ο κυβερνήτης ήταν ο λαμπροφορεμένος διανο

μέας, τον χειροκροτούσε και εκδήλωνε σε αυτόν την αγάπη

και τον θαυμασμό του. Στην αρχή όλοι διασκέδασαν. Όμως

στη συνέχεια ο Κολοκοτρώνης δεν το άντεξε. Πλησίασε τον

Καποδίστρια και του είπε ότι ο λαός είχε δικαίωμα να γνωρί

σει τον κυβερνήτη του. «Και τι θέλεις να κάμνω, Θεοδωράκη;»

απάντησε ο Καποδίστριας.

«Η υπερεξοχότης σου να ενδυθεί την κυβερνητική του στο

λή».

Έτσι, ο Καποδίστριας οδηγήθηκε σε ένα κοντινό χάνι και

φόρεσε τη στολή του, η οποία όμως ήταν πολύ κατώτερη από

αυτήν του ταχυδρομικού διανομέα!13

Παράδειγμα προς… αποφυγήν

Ο Καποδίστριας ντυνόταν πολύ απλά. Στο Ναύπλιο έμενε σε

ένα φτωχικό σπιτάκι, με σκοτεινή αυλή και ξύλινη σκάλα. Φρου


ρά δεν υπήρχε. Στο δωμάτιο «υποδοχής» του εργασιομανούς

κυβερνήτη τα μόνα έπιπλα ήταν μια καρέκλα και ένα γραφείο.

Ήταν, βέβαια, και εξαιρετικά ολιγαρκής και λιτοδίαιτος. Πα

ράλληλα, ήταν τόσο ευαίσθητος στα βάσανα των απλών αν

θρώπων, ώστε όχι μόνο δεν δέχτηκε τον μισθό που ψηφίστη

κε από την Εθνοσυνέλευση γι’ αυτόν αλλά και διέθεσε την

προσωπική του περιουσία για τις ανάγκες της πατρίδας. Βοη

θούσε μάλιστα από το υστέρημά του και όσους δεν άξιζαν τη

βοήθειά του. Ακόμα και οι πιο αδιάλλακτοι από τους εχθρούς

του δεν τολμούσαν να αμφισβητήσουν την καθαρότητα της

ιδιωτικής του ζωής.14

Είμαι στρατιωτικός και τα λέω τσεκουράτα!

Ακόμα και μετά τον ερχομό του Καποδίστρια στην Ελλάδα, οι

πρέσβεις των Μεγάλων Δυνάμεων δεν έπαψαν να αναμει

γνύονται στα εσωτερικά της. Ο ρώσος πρέσβης Ρικόρντ είπε

κάποτε στον Κολοκοτρώνη:

«Πόσο άσχημα άραγε θα νιώθει ο σουλτάνος βλέποντας να

περνάει μπροστά στα μάτια του η ελληνική σημαία!».

Τότε ο Κολοκοτρώνης με θάρρος τού απάντησε:

«Εξοχότατε, λες πως θα κακοφαίνεται του σουλτάνου να

βλέπει την ελληνική σημαία να περνάει από μπροστά του, και

να μην κακοφαίνεται σε μας, που υποφέραμε τόσα στη γη των

προγόνων μας, να βλέπουμε τους Τούρκους να στρογγυλοκά

θονται ακόμη στα πατρικά μας σπίτια; Αυτά να τα πεις και στον

αυτοκράτορα Νικόλαο!».

Την άλλη μέρα ο Καποδίστριας βρήκε τον Κολοκοτρώνη

και του είπε:

«Θεοδωράκη, τι ήταν αυτά που είπες;».


«Αν δεν ήταν καλά, να με συμπαθάς, αλλά τέτοια έχω μάθει

να λέω».

«Όχι, καλά του τα είπες!»15

Να λείπει το βύσσινο!

Κάποτε ο αρχηγός του γαλλικού στρατού, που βρισκόταν από

το 1828 στο ελληνικό κράτος, πρότεινε στον Καποδίστρια να

του παραχωρήσει στρατιώτες για προσωπική του φρουρά. Ο

κυβερνήτης τον ευχαρίστησε, αλλά αρνήθηκε λέγοντας:

«Από τη στιγμή που είμαι κυβερνήτης της Ελλάδας, οφεί

λουν να με φυλάνε οι Έλληνες. Αν φτάσω σε σημείο που να

χρειάζομαι ξένη φρουρά, θα παραιτηθώ από το αξίωμά μου».16

Πήγαν για μαλλί…

Όταν ο Καποδίστριας ανέλαβε την εξουσία στην Ελλάδα, τον

επισκέφθηκαν αντιπρόσωποι της Ύδρας και με αυθάδεια του

πρότειναν να γίνουν προστάτες του. Ήταν, βλέπετε, πλούσιοι

οι περισσότεροι, εξαιτίας της πειρατείας που ασκούσαν με τα

πλοία τους. Θύμωσε τότε ο κυβερνήτης και τους τα έψαλε για

τα καλά:

«Το μέλλον της Ελλάδας δεν βρίσκεται στην Ύδρα, αλλά η

τύχη της Ύδρας στα χέρια μου. Όπως ο χειρουργός κόβει το

σάπιο κρέας για να σώσει το σώμα, έτσι και εγώ ίσως θα ανα

γκαστώ να αποκόψω την Ύδρα από τον ελληνικό κορμό… Θα

δώσω τέλος στο ληστρικό σύστημα που γρήγορα θα καταστρέ

ψει το μέλλον της Ελλάδας. Θα μεταχειριστώ το ναυτικό όμοια

με τον στρατό. Πηγαίνετε και περιμένετε διαταγές μου».

Οι αντιπρόσωποι έφυγαν με σκυμμένο κεφάλι και πολύ


μίσος. Αργότερα το μίσος τους προς τον κυβερνήτη όπλισε τα

χέρια των δολοφόνων του.17

Εκ του μηδενός

Μόλις ο Καποδίστριας ήρθε ως κυβερνήτης στην Ελλάδα, κά

λεσε στο γραφείο του τους υπουργούς του.

«Θέλω, κύριοι υπουργοί, να μου εκθέσετε λεπτομερώς την

κατάσταση των υπουργείων σας, προκειμένου να προχωρή

σουμε στην οργάνωση της διοίκησης».

Πρώτος πήρε τον λόγο ο υπουργός Οικονομικών Λιδωρί

κης:

«Κύριε κυβερνήτη, οι μόνες νόμιμες πηγές εσόδων του κρά

τους είναι οι τελωνειακοί δασμοί και η δεκάτη των νησιών.

Δυστυχώς δεν εισπράττουμε τίποτα, εξαιτίας της αυθαιρεσίας

του αρχηγού του στόλου λόρδου Κόχραν. Γενικά, στο ταμείο

δεν υπάρχει ούτε γρόσι, ενώ έχουμε πολλά χρέη και οφειλές».

Δεύτερος μίλησε ο υπουργός Δικαιοσύνης και Παιδείας

Σούτσος:

«Το μόνο δικαστήριο που υπάρχει είναι των λειών, ενώ

σχολείο δεν υπάρχει κανένα».

Τελευταίος μίλησε ο υπουργός Στρατιωτικών Βλαχόπουλος:

«Όλα τα φρούρια στερούνται από πολεμοφόδια. Ο αριθμός

των στρατιωτών που υπηρετούν είναι άγνωστος, γιατί ποτέ οι

κυβερνήσεις δεν ανάγκασαν τους καπετάνιους να συντάξουν

σχετικό κατάλογο».

Δεν χρειάστηκε περισσότερα ο κυβερνήτης για να καταλά

βει ότι όφειλε να ξεκινήσει από το μηδέν.18


Ο… θαυματοποιός

Μετά την άφιξη του Καποδίστρια και τις φιλότιμες προσπάθειές

του για τη συγκρότηση του κράτους, απόλυτη ησυχία κυριάρ

χησε στην επικράτεια. Ο λαός νόμισε ότι ο κυβερνήτης ήταν

θαυματοποιός. Ένας άγγλος περιηγητής ρώτησε έναν χωριάτη

κοντά στην Τρίπολη:

«Ποιος κατέστρεψε τον τουρκικό στόλο στο Νιόκαστρο;».

«Ο Καποδίστριας».

«Ποιος έδιωξε τον Ιμπραήμ από τον Μοριά;»

«Ο Καποδίστριας. Αυτός του έγραψε ένα γράμμα και του

είπε ότι, αν δεν μπάρκαρε σε δέκα μέρες για την Αλεξάνδρεια,

θα τον έκανε αυτός να φύγει γρηγορότερα».

«Τη σημερινή ησυχία και την ασφάλεια ποιος την έφερε;»

«Ο Καποδίστριας, ο Θεός να τον έχει καλά!»19

Αντί του μάννα χολήν

Ο νεαρός Γεώργιος Μαυρομιχάλης, γιος του Πετρόμπεη, πήγε

να χαιρετήσει τον Καποδίστρια λίγες μέρες μετά την άφιξή του

στο Ναύπλιο. Είχε φορέσει τα καλά του ρούχα και έλαμπε

μέσα σ’ αυτά από ομορφιά και νιότη. Ο Καποδίστριας τον

δέχτηκε σαν πατέρας, αλλά του είπε σοβαρά:

«Δεν σε επαινώ για τα ρούχα σου… Είναι καιρός που πρέ

πει να σφίγγουμε το ζωνάρι και να τρώμε ακρίδες και μέλι

άγριο».

Του έδωσε και άλλες πολλές συμβουλές. Φεύγοντας, ο νεα

ρός είπε σε έναν φίλο του:

«Σήμερα ο κυβερνήτης με έκανε να ντραπώ».

Τρία χρόνια αργότερα ο νεαρός αυτός Μανιάτης μαζί με τον

θείο του θα δολοφονούσαν τον κυβερνήτη…20


Ανάγκα και θεοί πείθονται

Το φθινόπωρο του 1828, με τη γεωργική παραγωγή στην

Ελλάδα σχεδόν ανύπαρκτη, είχαν εξαντληθεί τα σιτηρά. Οι

χωρικοί βρίσκονταν σε δεινή θέση, αφού πολλοί απ’ αυτούς

δεν είχαν σιτάρι ούτε για σπόρο. Ο Καποδίστριας, που από

την άφιξή του είχε κάνει μεγάλο αγώνα κατά της πειρατείας,

αναγκάστηκε να δώσει οδηγίες στον αντιναύαρχο Δάνδολο

για έλεγχο των διερχόμενων απ’ την Ελλάδα εμπορικών

πλοίων. Σύμφωνα με αυτές, ο ναύαρχος θα υποχρέωνε τα

εμπορικά πλοία που μετέφεραν σιτηρά στην Πόλη να ναυλο

χούν στην Αίγινα, για να εξακριβώνεται από το εκεί Δικαστή

ριο των Λειών ποια ανήκαν σε ουδέτερες χώρες και ποια στην

Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τα σιτηρά των ουδέτερων χωρών

θα τα αγόραζε η ελληνική κυβέρνηση, ενώ εκείνα των Οθω

μανών θα κατάσχονταν, λόγω του εμπολέμου των δύο χωρών.

Με την ίδια απόφαση ο κυβερνήτης διαβεβαίωνε τις ουδέτερες

χώρες ότι δεν θα δεχόταν πλήγμα η ελευθερία του εμπορίου.21

Μπλόφα!

Από τις πρώτες ενέργειες του Καποδίστρια όταν ήρθε στην

Ελλάδα ήταν η οργάνωση της γεωργικής παραγωγής και ο

εμπλουτισμός της με νέες καλλιέργειες. Η εισαγωγή της καλ

λιέργειας της πατάτας φαίνεται ότι έλυσε σε μεγάλο βαθμό το

πρόβλημα επισιτισμού του λαού. Ωστόσο, αρχικά οι Έλληνες

ήταν διστακτικοί και δεν έτρωγαν τις πατάτες. Τότε ο Καποδί

στριας έβαλε ένοπλους στρατιώτες να φρουρούν τους σωρούς

της πατάτας που ήθελε να μοιράσει δωρεάν στους Έλληνες, με

την εντολή να κάνουν πως κοιμούνται τη νύχτα και δεν παίρ

νουν είδηση τους επίδοξους κλέφτες. Πράγματι, οι πονηροί


Έλληνες, με τη σκέψη ότι για να φρουρείται κάτι σημαίνει ότι

έχει κάποια αξία, έσπευσαν να το κλέψουν και έτσι έμαθαν να

τρώνε τις πατάτες.22

Σύνταγμα «εν τη παλάμη»

Το 1830 ο Καποδίστριας ρώτησε έναν απλό Μανιάτη που

βρέθηκε στην παρέα του:

«Ξέρεις τι είναι σύνταγμα;».

«Μάλιστα, εξοχότατε. Μπορώ μάλιστα να σου το αποδείξω

με την παλάμη μου. Ορίστε. Από το ένα πλευρό γράφω “οι

πληρεξούσιοι του λαού ψηφίζουν τα δοσίματα”, από το άλλο

γράφω “η αρχή δίνει λογαριασμό για τα ξοδεμένα”».

Ο κυβερνήτης θαύμασε την απάντηση και είπε ότι αυτό ήταν

το αρχαίο ελληνικό πνεύμα.23

Φωτιά στην Ελλάδα!

Το 1831 ο Καποδίστριας αντιμετώπισε την εχθρότητα των

Υδραίων, που απαιτούσαν να πάρουν από το κράτος όσα είχαν

ξοδέψει κατά την Επανάσταση. Εντωμεταξύ, λίγο καιρό πριν

(1828) είχε παραληφθεί, για την ενίσχυση του στόλου, μια

φρεγάτα που την είχαν ονομάσει «Ελλάδα». Οι Υδραίοι, επει

δή υποπτεύονταν ότι το σύγχρονο αυτό πλοίο θα το χρησιμο

ποιούσε ο κυβερνήτης εναντίον τους, έστειλαν τον Μιαούλη

και το έκαψε, μαζί με άλλα δύο πλοία. Με αυτή την ενέργεια ο

Μιαούλης αμαύρωσε την υπόληψή του, γιατί τα πλοία ήταν

της Ελλάδας, όχι του Καποδίστρια…24


Όχι αργία, απεργία!

Τον Ιανουάριο του 1831 έγινε στην Αίγινα κάποια συμπλοκή,

στην οποία πήραν μέρος και μαθητές. Με την επέμβαση της

αστυνομίας η συμπλοκή πήρε τέλος. Επειδή όμως οι μαθητές

έκριναν ότι η στάση της αστυνομίας και μερικών δασκάλων

τους δεν ήταν η πρέπουσα, συζήτησαν μεταξύ τους, πρόβαλαν

κάποια αιτήματα και αποφάσισαν να απέχουν από τα μαθήμα

τα μέχρι να ικανοποιηθούν. Συνέστησαν μάλιστα στους δα

σκάλους τους να μην πάνε στο σχολείο, γιατί θα το έβρισκαν

άδειο. Ο υπεύθυνος για την παιδεία Α. Μουστοξύδης προσπά

θησε να τους αλλάξει γνώμη, αλλά αυτοί ήταν ανένδοτοι. Την

ίδια νύχτα συνέταξαν και υπέγραψαν ένα έγγραφο, με το οποίο

ορκίζονταν στο όνομα της πατρίδας και της παιδείας ότι θα

ήταν άτιμοι όποιοι μαθητές πήγαιναν στο σχολείο πριν ικα

νοποιηθούν τα αιτήματά τους, δηλαδή πριν απομακρυνθούν

οι δάσκαλοι των μαθηματικών και των γαλλικών.25

Ορίστε;

Ο Καποδίστριας επέβαλε αυστηρή οικονομία, λογιστική τάξη

και διαχειριστικό έλεγχο σε όλους και σε όλα. Ανάλογο πνεύ

μα επέδειξε και στη συγκρότηση των κρατικών υπηρεσιών. Ο

αριθμός των υπαλλήλων ήταν περιορισμένος στους απολύτως

απαραίτητους. Επιπλέον, σε κρίσιμες στιγμές ο κυβερνήτης

καλούσε όσους από τους δημοσίους υπαλλήλους είχαν τη δυ

νατότητα να παραιτηθούν οριστικά ή προσωρινά από τον μισθό

τους ή από μέρος του.26


Οι αρχές του Καποδίστρια

Όταν ο γραμματέας Επικρατείας Σπ. Τρικούπης αναγκάστηκε

να παραιτηθεί, ο αντιπρέσβης της Αγγλίας Ντόκινς είπε στον

κυβερνήτη:

«Η Αγγλία θα δυσαρεστηθεί, αν τελικά απομακρυνθεί ο

Τρικούπης».

Και ο κυβερνήτης τότε του απάντησε:

«Τη στιγμή που η Αγγλία ή όποια άλλη Δύναμη θελήσει να

επιβάλει στην κυβέρνηση της Ελλάδας τον ένα ή τον άλλο, εγώ

δεν θα είμαι πια κυβερνήτης της Ελλάδας».

Λίγο αργότερα ήρθε σε σύγκρουση και με τον γάλλο συ

νταγματάρχη Φαβιέρο, γιατί ο τελευταίος ήθελε να διοικεί τον

ελληνικό στρατό ανεξέλεγκτα, λέγοντας:

«Αν θέλετε, συνταγματάρχα, να κάνετε ό,τι νομίζετε για τις

προαγωγές, ορίστε η θέση μου. Γίνετε εσείς κυβερνήτης και

εγώ θα σας υπακούω. Όσο όμως εγώ είμαι κυβερνήτης, εσείς

οφείλετε να με υπακούετε».27

Από τότε!

Ο Καποδίστριας συνήθιζε να λέει ότι οι «επιτροπές» και η

«προσωρινότητα» κατέστρεψαν την Ελλάδα. Για τους πολιτι

κούς της εποχής του είχε τη γνώμη ότι ήταν καλοί «μόνο για

να μουτζουρώνουν χαρτιά». Ωστόσο, σε κάποιους που του

είπαν ότι οι περισσότεροι που τον τριγύριζαν ήταν ανίκανοι

και επιδίωκαν μόνο αξιώματα απάντησε:

«Δεν πειράζει, από το χώμα που έχουμε θα φτιάσουμε τα

τσουκάλια μας».

Τέλος, κάποια μέρα που έκανε περίπατο στο Ναύπλιο με

έναν γερουσιαστή τού είπε:

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΥΝΤΑΚΗΣ • ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΔΑΛΚΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΧΟΡΤΗΣ • ΕΚΤΟΡΑΣ ΧΟΡΤΗΣ

O Ιωάννης Γρυντάκης είναι διδάκτωρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και δίδαξε επί σειρά ετών Ιστορία σε μεταπτυχιακά τμή-ματα του Πανεπιστημίου Αθηνών και σε σχολές επιμόρφωσης καθηγητών. Έχει γράψει ιστορικές μελέτες και ιστορικά μυθιστορήματα. Συμμετείχε ως εισηγη-τής σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά συνέδρια και είναι επίτιμος σχολικός σύμ-βουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Ο Γεώργιος Δάλκος είναι κάτοχος δι-δακτορικού διπλώματος από τον Τομέα Παιδαγωγικής του τμήματος ΦΠΨ της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. Υπηρέτησε ως καθηγητής στη Δημόσια Εκπαίδευση, ως Πάρεδρος στο Παιδαγωγικό Ινστιτού-το και ως σχολικός σύμβουλος. Επίσης συμμετείχε σε ομάδες εργασίας με αντι-κείμενο τη συγγραφή σχολικών βιβλίων Ιστορίας και την παραγωγή αντίστοιχου λογισμικού.

ΙΩΑΝ

ΝΗΣ Γ

ΡΥΝΤ

ΑΚΗΣ

• ΓΕ

ΩΡΓΙΟ

Σ ΔΑΛ

ΚΟΣ

ΑΓ

ΓΕΛΟ

Σ ΧΟΡ

ΤΗΣ •

ΕΚΤΟ

ΡΑΣ Χ

ΟΡΤΗ

ΣO Άγγελος Χόρτης είναι διδάκτωρ Ιστορίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε επί σειρά ετών σε σχολές επιμόρφωσης καθηγητών. Έχει συμμετάσχει ως εισηγητής σε διεθνή και ελληνικά επιστη-μονικά συνέδρια και είναι επίτιμος σχολικός σύμβουλος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Στο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται συλλογικά βιβλία Ιστορίας. Ο Έκτορας Χόρτης είναι πτυχιούχος Ιστο-ρίας-Αρχαιολογίας και Φιλολογίας του Πα-νεπιστημίου Αθηνών. Πραγματοποίησε μετα-πτυχιακές σπουδές στο Ludwig-Maximilians Universität του Μονάχου και υπηρέτησε ως καθηγητής στη δημόσια εκπαίδευση. Έχει συμμετάσχει στη συγγραφή εκπαιδευτικών βιβλίων και είναι εκδότης του λευκαδίτικου περιοδικού «ΤΑ ΧΟΡΤΑΤΑ».

ISBN: 978-618-03-0927-0

ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. 80927

Μετά την επανάσταση του 1843 το ελληνικό κράτος σταμάτησε να εξυπηρετεί τα δά-νεια που είχε συνάψει ως τότε. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν αντέδρασαν, μάλλον επειδή η επανάσταση περιόριζε τον ρόλο του Όθωνα και τις απαιτήσεις του να ενσωματωθεί στο κράτος το νησί της Κρήτης. Τότε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, απευθυνόμενος στον Ιωάννη Κωλέττη, που είχε γίνει πρόσφατα πρωθυπουργός, είπε:«Να δούμε τώρα πώς θα ξεπληρώσουμε τα χρέη μας!».Ο πονηρός Κωλέττης είχε την απάντηση:«Μάλλον πρέπει να δούμε πώς δεν θα τα ξεπληρώσουμε!».

Πόσα γνωρίζουμε πραγματικά για τη Νεότερη Ελληνική Ιστορία; Οι ιστορικοί δίνουν συνήθως έμφαση σε πολέμους, σε μεγάλα κατορθώματα σπουδαίων ανδρών, στους πολιτικούς και κοινωνικούς ανταγωνισμούς. Όμως, πολλά από τα «παραλειπόμενα» της Ιστορίας είναι το ίδιο, αν όχι περισσότερο, ενδιαφέροντα.

Αντλώντας από πλήθος πηγών, οι συγγραφείς αυτού του βιβλίου αναδεικνύουν την άγνωστη πλευρά της περιόδου 1828-1913. Εστιάζουν στις ιστορικές μορφές που τη σημάδεψαν (Καποδίστριας, Όθωνας, Αμαλία, Κολοκοτρώνης, Μαυροκορδάτος κ.ά.) ζωντανεύοντας τον χαρακτήρα, το ήθος και τη δράση τους. Φωτίζουν επίσης το κλίμα της εποχής, τα καθημερινά προβλήματα των απλών ανθρώπων, τον τρόπο που ζούσαν, που σκέπτονταν, τον αγώνα τους για επιβίωση.

ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ

8790_OSA DEN GNORIZATE KAPODISTRIA_CV.indd All Pages 01/09/2017 11:18

ISBN: 978-618-03-0927-0 ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. 80927assets.metaixmio.gr › images › evdoxos ›...

Documents

Transcript of ISBN: 978-618-03-0927-0 ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. 80927assets.metaixmio.gr › images › evdoxos ›...