Haziran 2014 - uymds.ymds.gov.truymds.ymds.gov.tr/wsafet/Dosyalar/692_TS_13515.pdf · TS EN 206,...

TÜRK STANDARDITURKISH STANDARD

TS 13515 Haziran 2014

ICS 91.100.30; 91.080.40

TS EN 206’NIN UYGULAMASINA YÖNELİK TAMAMLAYICI STANDARD

Complementary Turkish standard for the implementation of TS EN 206

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDANÇEVRE VE SEHiRCiLiK BAKANLIGI MESLEKi HiZMETLER GENELMÜDÜRLÜGÜ YAPI MALZEMELERi DAiRESi BASKANLIGI'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 26.09.2014TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

http://www.tse.net.tr/Ics/Ics_Standard.asp?Eskikod=23.040.10

Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

Bu standardı oluşturan İhtisas Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK Kritere Uygunluk Belgesi (TSEK Markası Kullanma Hakkı) Kritere Uygunluk Belgesi; Türk Standardları bulunmayan konularda firmaların ürünlerinin ilgili uluslararası standardlar, benzeri Türk Standardları, diğer ülkelerin milli standardları, teknik literatür esas alınarak Türk Standardları Enstitüsü tarafından kabul edilen Kalite Faktör ve Değerlerine uygunluğunu belirten ve akdedilen sözleşme ile TSEK Markası kullanma hakkı verilen firma adına düzenlenen ve üzerinde TSEK Markası kullanılacak ürünlerin ticari Markası, cinsi, sınıfı, tipi ve türünü belirten geçerlilik süresi bir yıl olan belgedir.

DİKKAT!

TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.


ICS 91.100.30; 91.080.40 TÜRK STANDARDI TS 13515/Haziran 2014

Ön söz - Bu standard, Türk Standardları Enstitüsü’nün İnşaat İhtisas Kurulu’na bağlı TK10 Yapı Malzemeleri Teknik

Komitesi’nce TS 13515 (2012)’in revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 18 Haziran 2014 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

- Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir. - Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak üzere, milletlerarası

standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancı ülkelerin standardlarındaki esaslar da gözönünde bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin sağlanmasına ve bu esasların, ülkemiz şartları ile bağdaştırılmasına çalışılmıştır.

- Bu standard, TS EN 206 standardı ile bağlantılı olarak kullanılmalı ve binalarda ve inşaat mühendisliği

alanına giren yapılarda kullanılan yerinde döküm ve ön yapımlı (prefabrik) yapılar ile ön-dökümlü yapısal elemanlarda kullanılan betonlar içindir.

- Bu standard son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici/imalatçı ve tüketici durumundaki konunun

ilgilileri ile gerekli işbirliği yapılmış ve alınan görüşlere göre olgunlaştırılmıştır. - Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent

hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.



İçindekiler

0 Giriş ............................................................................................................................................................ 1

1 Kapsam ....................................................................................................................................................... 3

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................. 3

3 Terimler, semboller ve kısaltmalar .......................................................................................................... 4

3.1 Terimler ve tarifleri .................................................................................................................................... 4 3.2 Semboller ve kısaltmalar .......................................................................................................................... 5

4 Sınıflandırma .............................................................................................................................................. 5

4.1 Çevre etkileri ile ilgili etki sınıfları ............................................................................................................. 5

5 Beton özellikleri ve doğrulama yöntemleri ........................................................................................... 10

5.2 Beton bileşimi için temel özellikler .......................................................................................................... 10 5.3 Etki sınıflarıyla ilgili gerekler ................................................................................................................... 17 5.4 Taze beton gerekleri ............................................................................................................................... 20 5.5 Sertleşmiş beton özellikleri ..................................................................................................................... 21

6 Beton şartnamesi .................................................................................................................................... 22

6.1 Genel ...................................................................................................................................................... 22 6.2 Tasarlanmış betonun şartnamesi ........................................................................................................... 22 6.2.2 Temel gerekler ....................................................................................................................................... 22 6.2.3 İlave gerekler ......................................................................................................................................... 23 6.4 Standarda göre tarif edilmiş betonun şartnamesi ................................................................................... 23

7 Taze betonun teslimi ............................................................................................................................... 23

7.2 Beton imalatçısı tarafından kullanıcıya verilecek bilgiler ........................................................................ 23 7.3 Hazır beton için sevk ve teslim belgesi (irsaliye) .................................................................................... 23 7.5 Esas karıştırma işleminden sonraki ve boşaltımdan önceki kıvam ayarlamaları ................................... 24 7.6 Betonun şantiyeye nakliyesi ................................................................................................................... 24

8 Uygunluk kontrolü ve uygunluk kriterleri ............................................................................................. 25

8.2 Tasarlanmış betonun uygunluk kontrolü ................................................................................................ 25 8.3 Standarda göre tarif edilmiş beton da dahil tarif edilmiş olmak üzere betonun uygunluk kontrolü ........ 27 8.4 Mamulün uygun olmaması halinde yapılacak işlemler ........................................................................... 27

9 İmalat kontrolü ......................................................................................................................................... 28

9.3 Kaydedilmiş veriler ve diğer belgeler...................................................................................................... 28 9.5 Beton karışım oranları ve başlangıç deneyleri ....................................................................................... 28 9.6 Personel, donanım ve tesis .................................................................................................................... 28 9.7 Beton bileşenlerinin karışım için tartımı.................................................................................................. 29 9.8 Betonun karıştırılması ............................................................................................................................ 29 9.9 İmalat kontrol işlemleri ............................................................................................................................ 29

10 Uygunluk değerlendirmesi .................................................................................................................. 31

10.1 Genel ...................................................................................................................................................... 31 10.2 İmalat kontrolünün değerlendirilmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi ..................................................... 31

Ek B Tanımlama deneyleri ............................................................................................................................. 32

B.1 Genel ...................................................................................................................................................... 32 B.2 Numune alma ve deney plânı ................................................................................................................. 32

Ek B1 Betonda nitelik denetimi ve kabul koşulları ...................................................................................... 33

B1.1 Genel ...................................................................................................................................................... 33 B1.2 Numune alma ve deney plânı ................................................................................................................. 33 B1.3 Nitelik denetimi kriterleri ......................................................................................................................... 34

Ek C İmalat kontrolünün değerlendirmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi için hükümler ...................... 35

C.2 Muayene kuruluşunun görevleri ............................................................................................................. 35 C.3 Belgelendirme kuruluşunun görevleri ..................................................................................................... 36

Ek E Agregaların kullanımı için öneriler ....................................................................................................... 37

Ek F Beton karışımı için sınır değerlerle ilgili öneriler ................................................................................ 40



Ek N (Bilgi için) Agrega tane dağılımının seçilmesi .................................................................................... 49

N.1 Genel .......................................................................................................................................................... 49 N.2 Agrega tane dağılımının seçimi ................................................................................................................. 49

Ek P Betonda alkali silika reaksiyonu (ASR) ............................................................................................... 52

P.1 Alkali silika reaksiyonunun oluşma tehlikesini önleme için öneriler ........................................................... 53

Ek R (Bilgi için) Betonun imalatı ve uygunluk kontrolü için beton ailesi kavramının kullanılması........ 54

R.1 Genel .......................................................................................................................................................... 54 R.2 İmalat kontrolünde beton ailesinin kullanılması ......................................................................................... 54 R.3 Beton ailesinin seçilmesi ............................................................................................................................ 55 R.4 Beton basınç dayanımı uygunluk kuralları ................................................................................................. 55

Ek S Beton ailesi kavramı kullanılmadan örtüşmeyen basınç dayanım deney sonuçlarının uygunluk kontrolü............................................................................................................................................................ 58

S.1 Genel .......................................................................................................................................................... 58 S.2 Dayanım için uygunluk şartları ................................................................................................................... 58 S.3 Başlangıç ve sürekli imalat için uygunluk kuralları ..................................................................................... 58

Yararlanılan kaynaklar.................................................................................................................................... 60



1

TS EN 206’nın uygulamasına yönelik tamamlayıcı standard

0 Giriş TS EN 206, “Beton - Özellik, performans, imalat ve uygunluk” standardı, iklimsel ve coğrafik şartlar, güvenlik seviyeleri ve yerleşmiş bölgesel uygulamalarda oluşan farklılıkları dikkate alarak birçok bölümünde milli uygulamaların kullanılmasına müsade etmektedir. Ülkemiz için milli uygulama kuralları bu standardda verilmiştir. Bu standard, TS EN 206 ile birlikte bağlantılı olarak kullanılmalıdır. Bu standard, binalarda ve inşaat mühendisliği alanına giren yapılarda kullanılan yerinde döküm ve ön yapımlı (prefabrik) yapılar ile ön-dökümlü yapısal elemanlarda kullanılan betonları kapsar. Her iki standard birlikte, taze betonun şartnamesi, özellikleri, imalatı, performansı ve uygunluğu için toplam paketi meydana getirir. Bu standardın hükümlerinin yürütülmesi uygun nitelikli ve deneyimli insanların kullanımı için hazırlanarak Türk standardı olarak kabul edilmiştir. Bu standard, bir sözleşmenin tüm gerekli hükümlerini içerir iddiasında değildir. Kullanıcılar, doğru uygulanması için sorumludur. Bu standardda, TS EN 206 ile aynı madde numaraları ve başlıkları kullanılmıştır. TS EN 206’dan herhangi bir değişiklik (ilave metin, değiştirme, silme) metin içerisinde, Maddenin başında italik karakterde, ayrı paragraf halinde yazılmıştır. Bu standardın ilgili standardlarla olan ilişkisi Şekil 1’de gösterilmiştir.



2

Normal, donatılı ve ön gerilmeli beton yapılar

Şekil 1 - TS EN 206 ile bu standard, beton yapılar için uygulama kodları, tasarım ve işçilik için standardlar,

bileşen malzemeler için standardlar ve deney standardları arasındaki ilişki

TS EN 1992 serisi “Beton yapıların

tasarımı”

TS EN 206 ve bu standard “Beton- Özellik, performans, imalat ve uygunluk”

TS EN 13670 “Beton yapıların inşası”

TS EN 12350 serisi “Taze beton deneyleri”

TS EN 12390 serisi “Sertleşmiş beton deneyleri”

TS EN 13791 ile TS 13543 ve TS EN 12504 serisi “Yapıdaki beton deneyleri”

Geri dönüşümlü agrega içeren beton, kuru karışımlı beton, alkaliye maruz beton, kendiliğinden yerleşen beton, su kirleticilere maruz beton, enjeksiyon betonu ve harcı, kütle betonu elemanları, su geçirimsiz beton

Çimento TS EN 197-1, TS 21, TS EN 14216, TS 13353

Beton için uçucu kül TS EN 450-1

Beton için silis dumanı TS EN 13263-1

Doğal puzolan-Çimento ve beton için tras, TS 25

Beton, harç ve şerbet için katkılar TS EN 934-1, TS EN 934-2

Beton agregaları, EN 12620, prEN 13055

Çimento ve/veya kireç esaslı yapı malzemeleri için pigment, TS EN 12878

Beton karma suyu, TS EN 1008

Betonda kullanılan lifler, TS EN 14889-1, TS EN 14889-2

Beton için öğütülmüş taneli (granüle) yüksek fırın cürufu (ÖYFC), TS EN 15167-1



3

1 Kapsam (7). Paragrafa aşağıdaki maddeler ilave edilmiştir.

- Çimento bağlayıcılı poroz beton, - Isıl işlem uygulanmış yüksek dayanımlı beton, - Reaktif pudra beton (RPC) ve bulamaç halde filtre edilmiş lifle güçlendirilmiş beton (SIFCON) gibi özel

imalat teknikli yüksek performanslı lifli kompozit betonlar.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar TS EN 206’da verilen atıf yapılan standardlara aşağıdakiler ilave edilmiştir. Bu standardda diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. * işaretli olanlar İngilizce metin olarak basılan Türk Standardlarıdır.

TS No Türkçe Adı İngilizce Adı

TS 21 Çimento - Beyaz portland çimentosu - Bileşim, özellikler ve uygunluk kriterleri

Cement - Composition, specifications and conformity criteria for white portland cement

TS 25 Doğal puzolan (tras) - Çimento ve betonda kullanılan -Tarifler, gerekler ve uygunluk kriterler

Natural pozzolan (Trass) for use in cement and concrete - Definitions, requirements and conformity criteria

TS EN 480-1 Kimyasal katkılar - Beton, harç ve şerbet için - Deney yöntemleri - Bölüm 1: Deneyler için şahit beton ve şahit harç

Admixtures for concrete, mortar and grout - Test methods – Part 1: Reference concrete and reference mortar for testing

TS EN 480-11 Kimyasal katkılar - Beton, harç ve şerbet için - Deney metotları - bölüm 11: Sertleşmiş betonda hava boşluğu özelliklerinin tayini

Admixtures for concrete, mortar and grout – Test methods – Part 11 : Determination of air void characteristics in hardened concrete

TS 802 Beton karışım tasarımı hesap esasları Design Concrete Mixes

TS 706 EN 12620 + A1: 2008

Beton agregaları Concrete aggregates

TS 13353 Borlu aktif belit (BAB) çimentosu - tarifler, bileşim, özellikler ve uygunluk kriterleri

Boron modified active belite cement - Definitions, composition, specifications and conformity criteria

TS 1247 Beton yapım, döküm ve bakım kuralları (normal hava koşullarında)

Mixing, Placing and Curing of Concrete (Normal Weather Conditions)

TS 1248 Betonun hazırlanması, dökümü ve bakım kuralları - Anormal hava şartlarında

Mixing, placing and curing of concrete - Abnormal weather conditions

TS 2517 Agregaların potansiyel alkali sillika reaktivitesinin tayini - Kimyasal yöntem

Determination of potential alkali silica reactivity of aggregates - Chemical method

TS 2987 Betonda priz süresinin penetrasyon direncinin ölçülmesi yöntemi ile tayini

Determination of the concrete setting time by measurement of penetration resistance

TS 3440 Betona zararlı etkileri olan su, zemin ve gazların değerlendirilmesi - Prensipler, sınır değerler, su ile zemin numunelerinin alınması ve analizleri

Assessment of water, soil and gases for their aggressiveness to concrete - Principles, limiting values, sampling and analysis of water and soil samples

TS EN 1992-1-1 Beton yapıların tasarımı - Bölüm 1-1: Genel kurallar ve binalara uygulanacak kurallar (eurocode 2)

Eurocode 2: Design of concrete structures - Part 1-1: General rules and rules for buildings

TS 13516 Agregaların potansiyel alkali reaktivitesinin tayini (harç çubuğu yöntemi)

Standard test method for potential alkali reactivity of aggregates (mortar bar method)

TS 13517 Bağlayıcı malzemeler ve agrega karışımlarının potansiyel alkali silika reaktivitesinin tayini (Hızlandırılmış harç çubuğu yöntemi)

Standard test method for determining the potential alkali silica reactivity of combinations of cementitious materials and aggregate (accelerated mortar bar method)

TS 13518 Çimento agrega karışımlarının potansiyel alkali reaktivitesi (harç çubuğu yöntemi)

Standard test method for potential alkali reactivity of cement aggregate combinations (mortar bar method)



4

TS No Türkçe Adı İngilizce Adı

TS 13519 Alkali silika reaksiyonu nedeniyle betonda oluşan boy değişiminin tayin edilmesi

Standard test method for determination of length change of concrete due to alkali silica reaction

TS 13543 Betonarme yapılara uygulanabilecek tahribatsız muayene (ndt) yöntemleri

Non-destructive testing (NDT) methods applicable to reinforced concrete structures

TS EN 13791 Basınç dayanımının yapılar ve öndökümlü beton bileşenlerde yerinde tayini

Assessment of in-situ compressive strength in structures and precast concrete components

TS 10088 EN 932-3

Agregaların genel özellikleri için deneyler kısım 3: Basitleştirilmiş petrografik tanımlama için işlem ve terminoloji

Tests for general properties of aggregates-Part 3: Procedure and terminology for simplified petrographic description

TS CEN/TR 16369

Beton imalatında kontrol grafiklerinin kullanımı

Use of control charts in the production of concrete

TS CEN/TR 16349

Betonda zararlı Alkali-Silika Reaksiyonundan (ASR) sakınmak için çerçeve şartname

Framework for a specification on the avoidance of a damaging Alkali-Silica Reaction (ASR) in concrete

TS CEN/TR 16563

Eşdeğer dayanıklılık prosedürünün ilkeleri Principles of the equivalent durability procedure

TS CEN/TR 16639

k-değeri kavramı, eşdeğer beton performansı kavramı ve kombinasyonların eşdeğer performans kavramlarının kullanımı

Use of k-value concept, equivalent concrete performance concept and equivalent performance of combinations concept

TSE CEN/TS 12390-9

Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Bölüm 9: Donma çözülme direnci-Yüzeysel kabuk atma (yüzeysel yıpranma)

Testing hardened concrete - Part 9: Freeze-thaw resistance - Scaling

TSE CEN/TR 15177

Betonun donma-Çözülme direncinin tayini - Yapısal iç hasar

Testing the freeze-thaw resistance of concrete - Internal structural damage

TS ISO 16204 Dayanıklılık – Beton yapıların hizmet ömrü tasarımı

Durability — Service life design of concrete structures

TS ISO 7870-2 Kontrol grafikleri – Bölüm 2: Shewhart kontrol grafikleri

Control charts — Part 2: Shewhart control charts

TS ISO 7870-3 Kontrol grafikleri – Bölüm 3: Kabul kontrol grafikleri

Control charts — Part 3: Acceptance control charts

TS ISO 7870-4 Kontrol grafikleri – Bölüm 4: Birikimli toplam grafikleri

Control charts — Part 4: Cumulative sum charts

3 Terimler, semboller ve kısaltmalar

3.1 Terimler ve tarifleri TS EN 206’da verilen tanımlara aşağıdakiler ilave edilmiştir:

3.1.1.21 Yapıdaki beton Yapıdaki konumuna taze beton olarak yerleştirilen ve bu konumda sertleşen beton.

3.1.1.22 Alkali silika reaksiyonu etki sınıfı Alkali silika reaksiyonundan kaynaklanan beton tahribatının meydana geldiği çevresel etki.

3.1.1.23 Yüksek dayanımlı beton Basınç dayanım sınıfı C50/60’den daha yüksek dayanımlı olan normal veya ağır beton ve basınç dayanım sınıfı LC50/55’den daha yüksek dayanımlı hafif beton.

3.1.1.24 Betonun teslim yeri Teslim yeri, taşıma işini kullanıcı üstleniyorsa, hazır beton santralinde taze beton özelliklerinin tayin edilmesini müteakip karıştırıcının boşaltma ağzı; taşımayı beton imalatçısı üstleniyorsa önceden belirlenen yerde transmikser oluğunun ağzı veya beton pompa ile iletilecekse pompa borusunun ağzıdır.



5

3.1.2.4 Kimyasal katkı TS EN 206’da verilen tanıma aşağıdakiler ilave edilmiştir: Toz katkı TS EN 933-1’e göre kuru eleme yapıldığında tane büyüklüğü 1 mm’den daha büyük olan kısmın oranı % 5’ten daha az olan katkı. Taneli (granüler) katkı TS EN 933-1’e göre kuru eleme yapıldığında tane büyüklüğü 4 mm’den daha büyük olan kısmın oranı % 5’ten daha az olan katkı.

3.1.2.18 Geri kazanılan su Beton imalat tesisinde ortaya çıkan ve arıtma sonrasında beton imalatında tekrar kullanılabilen su.

3.1.2.19 Hafif agreganın tane yoğunluğu (ρG) Agreganın etüv kurusu kütlesinin, doygun haldeki (yüzeyleri ıslak ve erişilemeyen boşluk hacimleri dahil) hacmine oranı.

3.1.2.20 Hafif agreganın etkili tane yoğunluğu (ρR) Agreganın doygun kütlesinin doygun haldeki (yüzeyleri ıslak ve erişilemeyen boşluk hacimleri dahil) hacmine oranı.

3.1.2.21 Hafif agreganın su emme kapasitesi (wa) Hafif agreganın su emme miktarının kuru kütlesine oranı.

3.2 Semboller ve kısaltmalar Aşağıda verilen semboller ve kısaltmalar ilave edilmiştir: XM... : Betonda aşınmayı belirten etki sınıfı XW... : Çizelge 1’deki alkali silika reaksiyonu etki sınıfı c : Betonun çimento dozajı f : Betonun uçucu kül içeriği s : Betonun silis dumanı içeriği cf : Betonun öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu içeriği kf : Uçucu kül için k değeri ks : Silis dumanı için k değeri kcf : Öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu için k değeri (w/c)eq : Eşdeğer su/çimento oranı wa : Hafif agreganın su emme kapasitesi ρG : Hafif agreganın tane yoğunluğu ρR : Hafif agreganın etkili tane yoğunluğu

4 Sınıflandırma

4.1 Çevre etkileri ile ilgili etki sınıfları (3). Paragraf ilave edilmiştir. (3) Beton, Çizelge 1'de tarif edilen etkilerin birden daha fazlasına maruz kalabilir ve bu nedenle betonun maruz kaldığı çevre şartlarının, etki sınıflarının birleşimi olarak ifade edilmesi gerekli olabilir. Ancak, dışarıdan gelen klorür etkisine maruz kalan beton ve XD veya XS olarak sınıflandırılan çevre etki sınıfının olduğu yerde kullanılacak betonun, normal olarak karbonatlaşmadan kaynaklanan korozyon (XC) etkisi altında sınıflandırılması gerekli değildir. Önerilen beton kalitesi ve donatı için yeterli beton örtü tabakası kalınlığı (paspayı), karbonatlaşma kaynaklı korozyona karşı direnç için yeterlidir. Farklı çevresel etki sınıfları ve beton dayanım sınıfları için gerekli en az beton örtü tabakası kalınlıklarının belirlenmesinde TS EN 1992-1-1’de belirtilen değerler kullanılmalıdır. TS EN 206’da yer alan Çizelge 1 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Çevre etki sınıflarına, aşınma etkilerinden ve alkali silika reaksiyonundan kaynaklanan bozulma etkileri de ilave edilmiştir.



6

Çizelge 1 - Çevresel etki sınıfları (1 / 3)

Sınıf gösterimi

Çevrenin tanımı Etki sınıflarının meydana gelebileceği yerlere ait bilgi

mahiyetinde örnekler

1 Korozyon veya zararlı etki tehlikesi yok Etki sınıfı X0 donatı veya gömülü metal içermeyen bileşenler için hiçbir zararlı etkinin olmadığı çevrelerde kullanılabilir.

X0

Donatı veya gömülü metal bulunmayan beton: Donma-çözülme, aşınma ve kimyasal etkiler haricindeki bütün çevresel etkiler.

Donatısız ve donma-çözülme etkilerine maruz kalmayan temel betonları; donatısız içyapı elemanları.

2 Karbonatlaşmanın sebep olduğu korozyon Donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden betonun hava ve nem etkisine maruz kaldığı etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır.

Not - Burada bahse konu olan nem şartları, donatı veya diğer gömülü metali saran beton örtü tabakası içerisindeki şartlardır. Ancak çoğu durumda beton örtü tabakası şartlarının betonun içerisinde bulunduğu çevre şartlarını yansıttığı kabul edilir. Bu durumda çevre şartlarının sınıflandırılması yeterli olabilir. Beton ve içerisinde bulunduğu çevre arasında bariyer tabaka varsa bu şartlar geçerli olmayabilir.

XC1 Kuru veya sürekli ıslak Çok düşük rutubetli havaya sahip ortamdaki donatılı beton. Sürekli olarak, zararlı etkisi olmayan su içerisindeki beton.

XC2 Islak, ara sıra kuru

Su ile uzun süreli temas eden beton bileşenler Su depoları, çoğu temeller (Zararlı etkisi olmayan toprak içerisine tamamen gömülmüş donatılı ve ön gerilmeli beton)

XC3 Orta derecede rutubetli

Orta derecede veya yüksek rutubetli havaya sahip binaların iç kısımlarındaki betonlar, yağmurdan korunmuş, açıkta bulunan betonlar (sundurma tipi binalar, ticari mutfaklar, banyolar, çamaşır odaları, içerdeki yüzme havuzlarının rutubetli odaları, zeminler)

XC4 Döngülü ıslak ve kuru

Yağmura maruz kalan tüm harici beton elemanları.

3 Deniz suyu haricindeki klorürlerin sebep olduğu korozyon Donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden betonun, buz çözücü tuzları da ihtiva eden, deniz suyu haricindeki kaynaklardan gelen klorürleri ihtiva etmesi halindeki etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır.

XD1 Orta derecede rutubetli

Trafik alanları nedeniyle hava ile taşınan klorürlere maruz kalan beton yüzeyler; özel garajlar. Buz çözücü maddeler içeren doğrudan serpintilerden uzak olan kemer bölümlerinde donatılı ve ön-gerilmeli beton yüzeyler. Çok az buz çözücü etkisine maruz kalan yapıların bölümleri.

XD2 Islak, ara sıra kuru

Tuzlu su; Klorür içeren suya tamamen batırılmış donatılı ve ön-gerilmeli beton yüzeyler Yüzme havuzları, klorür içeren endüstriyel sulara maruz betonlar.

XD3 Döngülü ıslak ve kuru

Buz çözücüler veya buz çözücüler içeren serpintilerinden doğrudan etkilenen donatılı ve ön-gerilmeli yüzeyler (örneğin duvarlar, köprü ayakları, taşıt yolundan 10 m içerdeki kolonlar, korkuluk kemerleri ve taşıt yolu seviyesinden 1 m aşağıda gömülü yapılar, döşemeler ve otopark döşemeleri) a)



7


Sınıf gösterimi



4 Deniz suyundan kaynaklanan klorürlerin sebep olduğu korozyon Donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden betonun deniz suyunda bulunan klorürlere veya deniz suyundan kaynaklanan tuz taşıyan hava ile temas etmesi halinde etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır.

XS1 Hava ile taşınan tuzlara maruz, ancak deniz suyu ile doğrudan temas etmeyen

Sahilde veya sahile yakın yerde bulunan beton yapılar.

XS2 Sürekli olarak su içerisinde Tamamen daldırılmış ve doygun kalan donatılı ve ön gerilmeli beton; örneğin deniz suyunun altında kalan beton

XS3 Gelgit, dalga ve serpinti bölgeleri Yüksek gelgit bölgelerinde çamurlu ve püskürtme bölgelerinde iskele duvarları gibi donatılı ve ön-gerilmeli beton bileşenler

5 Buz çözücü maddenin de bulunduğu veya bulunmadığı donma/çözülme etkisi Betonun, etkili donma/çözülme döngülerine, ıslak durumda maruz kalması halinde etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır.

XF1 Buz çözücü madde içermeyen suyla orta derecede doygun

Tüm dış yapı elemanları.

XF2 Buz çözücü madde içeren suyla orta derecede doygun

Trafiğin olduğu alanlarda serpinti ve sıçrama yolu ile temas eden XF4 sınıfından farklı olarak buz çözücü maddeler içeren sulara maruz beton bileşenler. Deniz suyunun serpintilerine maruz beton yapılar.

XF3 Buz çözücü madde içermeyen suyla yüksek derecede doygun

Açık su depoları; gelgit etkisi altındaki tuz içermeyen suya maruz beton bileşenler.

XF4 Buz çözücü madde içeren su veya deniz suyu ile yüksek derecede doygun

Buz çözücü maddelere maruz yol ve köprü kaplamaları; Buz çözücü tuz ihtiva eden su serpintisine doğrudan ve donma etkisine maruz beton yüzeyler; Deniz yapılarının dalga etkisi altındaki donmaya maruz bölgeleri.

a) Nem koşulu, demir veya diğer gömülü metal bulunan betonun beton örtü kalınlığının nem içeriği ile ilişkilidir,

fakat birçok durumda, beton örtü kalınlığındaki koşullar çevreden kaynaklı koşul olarak değerlendirilebilir.

Eğer beton ile çevresi arasında bir bariyer varsa, böyle bir etki söz konusu olmaz.

b) Bir yüzeyi klorür içeren suya batırılmış, diğer yüzeyi ise havaya maruz kalan donatılı ve ön gerilmeli beton

elemanları potansiyel olarak daha ciddi koşul altındadır. Özellikle de kuru tarafın yüksek ortam ısısına

maruz kaldığı durumlarda söz konusu koşul daha da şiddetlidir. Karşılaşılacak muhtemel koşullara uygun

bir şartname geliştirmek için, gerekli görüldüğünde, uzman tavsiyesine başvurulmalıdır.

6 Betonun kimyasal etkilere maruz kalması Betonun, TS EN 206 Çizelge 2'de verilen tabii zeminler ve yer altı sularından kaynaklanan zararlı kimyasal etkilere maruz kalması durumunda etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır. Deniz suyu, coğrafik bölgeye göre sınıflandırılır, bu nedenle betonun kullanılacağı yerde geçerli sınıflandırma uygulanır.

Not - XA3 etki sınıfında veya TS EN 206, Çizelge 2, geçerli etki sınıfının tayini için özel çalışma yapılmasına gerek duyulabilir: TS EN 206, Çizelge 2'de verilenler dışındaki sınır değerler, diğer zararlı kimyasal maddeler, kimyasal maddelerle kirlenmiş zemin veya su, TS EN 206, Çizelge 2'de verilen kimyasallarla birlikte yüksek hızda akan su bulunması.

XA1 TS EN 206 Çizelge 2'ye göre az zararlı kimyasal ortam

Atık su arıtma tesislerinde bulunan depolar; sıvı gübre konteynerleri.

XA2 TS EN 206 Çizelge 2'ye göre orta zararlı kimyasal ortam

Deniz suyu ile temas halindeki beton bileşenler; zararlı zeminler üzerindeki beton bileşenler.

XA3 TS EN 206 Çizelge 2'ye göre çok zararlı kimyasal ortam

Endüstriyel atık su arıtma tesisleri; hayvan besleme yemlikleri; baca gazı arıtma ile soğutma kuleleri.



8


Sınıf gösterimi



7 Mekanik aşınma etkisi Beton, kullanım esnasında önemli derecede mekanik aşınmaya maruz kalacaksa etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır.

XM1 Orta derecede aşınma Üzerinde, şişme lastikli araçların hareket ettiği taşıyıcı zeminler veya yüzeyi sertleştirilmiş sanayi tesisine ait zeminler.

XM2 Önemli derecede aşınma Üzerinde, şişme lastikli veya içi dolu lastikli çatallı yükleyicilerin hareket ettiği taşıyıcı zeminler veya yüzeyi sertleştirilmiş sanayi tesisine ait zeminler.

XM3 Çok yüksek derecede aşınma

Üzerinde, içi dolu lastik veya çelik tekerli çatallı yükleyicilerin hareket ettiği taşıyıcı zeminler veya yüzeyi sertleştirilmiş sanayi tesisine ait zeminler; üzerinde, sık sık paletli araçların hareket ettiği zeminler; hızlı ve türbülanslı akan sulardaki beton su yapıları (enerji kırıcı havuzlar vb.)

8 Alkali silika reaksiyonu nedeniyle betonun tahribatı b) Betonda alkali silika reaksiyonunun oluşabileceği ortamlarda etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır.

XWO

Normal kür işleminin ardından çok kısa süreyle rutubetli kalma dışında, kullanımı boyunca büyük ölçüde kuru kalan beton

Bina içinde kullanılan yapı bileşenleri; yağmur, yüzey suyu, zemin rutubeti vb. ile temas halinde olmayan ve/veya bağıl nemi % 80’den daha fazla olan ortam şartlarına sürekli olmayan şekilde maruz kalan bina dışında kullanılan yapı bileşenleri.

XWF Sık sık veya daha uzun süreyle rutubetli ortamlara maruz beton

Yağmur, yüzey suyu, zemin rutubeti vb. etkilere maruz kalan korumasız dış yapı bileşenleri; endüstriyel veya ticari binalarda bulunan ıslak mekânlar, iç mekân yüzme havuzları, çamaşır odaları ve ıslak odalar gibi % 80’den daha fazla rutubete sahip ortamlarda kullanılan yapı bileşenleri; sık sık çiğlenme noktasının altındaki sıcaklıklara maruz yapı elemanları (baca delikleri, ısı aktarım merkezleri, hayvan ahırları vb.), en küçük boyutu 0,9 m olan kütle betonu elemanları (herhangi bir rutubeti dikkate almadan)

XWA

XWF sınıfındaki şartlara ilave olarak betonun, aynı şartlara alkalilerin de bulunduğu şekilde maruz kalması

Deniz suyu ile temas halindeki yapı bileşenleri; herhangi ilave dinamik yüke maruz olmayan, ancak buz çözücü tuzlarla temas eden yapı bileşenleri (deniz suyunun çarptığı bölgeler; otopark zeminleri ve park için ayrılmış özel alan); alkalilerle temas halindeki endüstriyel veya tarımsal yapılarda kullanılan yapı bileşenleri (sıvı gübre konteyneri gibi)

XWS Yüksek dinamik yüklerin olduğu ve alkalilerin doğrudan etki ettiği ortamdaki beton

Deniz suyu ile temas halinde ve yüksek dinamik yüklere maruz beton bileşenler (beton yol yüzeyleri veya döşemeleri gibi)

a) İlave koruma (örneğin çatlak-köprüleme yöntemi ile kaplama) gerekli olabilir. b) Alkali silika reaksiyonu riskini önlemek ve zararlı etkisini azaltmak için alınacak önlemler Ek P’de verilmektedir.

(3). Paragrafa aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Kimyasal olarak etkili zemin ve yeraltı suyunun oluşumu, beton üzerine etkileriyle ilgili detaylı bilgi ve alınacak önlemler için TS 3440 standardına başvurulmalıdır. Çizelge 2 aşağıdaki gibi değiştirilmiştir. Not – 1 ve Not – 2 ilave edilmiştir.



9

Çizelge 2 - Doğal zeminler ve yer altı sularından kaynaklanan kimyasal etkiler için etki sınıflarının sınır değerleri

Kimyasal özellik Referans deney

yöntemi XA1 XA2 XA3

Yeraltı suyu

24SO e mg/L EN 196-2 ≥ 200 ve ≤ 600 > 600 ve ≤ 3000 > 3000 ve ≤ 6000

pH ISO 4316 ≤ 6,5 ve ≥ 5,5 < 5,5 ve ≥ 4,5 < 4,5 ve ≥ 4,0

2CO mg/L

(zararlı etkiye sahip) EN 13577 ≥ 15 ve ≤ 40 > 40 ve ≤ 100

> 100 ve doygunluk seviyesine kadar

4NH d mg/L ISO 7150-1 ≥ 15 ve ≤ 30 > 30 ve ≤ 60 > 60 ve ≤ 100

2Mg mg/L EN ISO 7980 ≥ 300 ve ≤ 1000 > 1000 ve ≤ 3000 > 3000 ve doygunluk

seviyesine kadar

Zemin

24SO mg/kga

(toplam) EN 196-2 b ≥ 2000 ve ≤ 3000 c > 3000 c ve

≤ 12000 > 12000 ve

≤ 24000

Baumann Gully’ye göre asitlik mL/kg

prEN 16502 > 200 Uygulamada karşılaşılmaz

a) Geçirgenliği 10-5 m/s’den daha düşük olan kil zeminler bir aşağı sınıfa geçirilebilirler.

b) Deney metodunda, 24SO 'ün hidroklorik asitle ekstraksiyonu tarif edilmiştir; Alternatif olarak, betonun

kullanılacağı yerde yapılıyorsa, su ile açığa çıkarma metodu da kullanılabilir. c) Islanma kuruma döngüleri veya kılcal su emme nedeniyle, betonda sülfat iyonu birikimi tehlikesi olan

yerlerde 3000 mg/kg olan sınır 2000 mg/kg'a indirilir.

d) 4NH içeriğine bakılmadan, sıvı gübre XA1 çevre etki sınıfı olarak sınıflandırılabilir.

e) Yeraltı suyunun 600 mg/L’den daha fazla 24SO içeriği durumlar beton karışımın tasarımında

belirtilmelidir.

Not 1 - Donatının korozyonuyla ilgili ortamlar

Donatının korozyonuyla ilgili üç ortam vardır: XC, XD ve XS (Çizelge 1'e bakılmalıdır). Beton donatı veya gömülü metal içeriyorsa, bu üç etki sınıfından biri tanımlanmalıdır. Deniz suyu kimyasal olarak beton için korozif etkiye sahiptir ve bunun dikkate alınması gerekir. XC1 etki sınıfı tek etki sınıfı olabilir. XC1 etki sınıfında bulunan beton sürekli olarak ıslak durumdaysa ve donma-çözülme etkileri varsa, XC1 ile XF3 sınıfı birlikte düşünülmelidir. XC2, donma/çözülme etkisinin mevcut olduğu bölgenin dışında zemine gömülü betonarmede tek başına meydana gelebilir. Aynı zamanda, XF1 veya XF3 etki sınıfları veya kimyasal olarak korozif etki sınıflarından biriyle birlikte etki gösterebilir. XC3 ile XC4 etki sınıfları birbiri ile ilişkilidir. Beton şartnamesinde donatının korunması amacıyla en az beton örtü tabakası kalınlığının belirlenmesi için TS EN 1992-1-1’de belirtilen değerler, XC3 ve XC4 için de geçerlidir. XD ve XS etki sınıfları, kendi başlarına meydana gelemez ve daima bir XC etki sınıfıyla birlikte etki gösterir. Bu ikili sınıflandırma, bir XF etki sınıfıyla ve/veya bir XA etki sınıfıyla da bağlantılı olabilir. Not 2 - Donatısız beton için çevre etki sınıfları

Donatısız betonlar için etkinin sınıflandırılması X0, XA ve/veya XF etki sınıflarıyla sınırlıdır. XC, XD ve XS sınıfları, donatının korozyonu riskiyle özellikle ilişkili olduğu için donatısız betonlarda kullanılmaz. Donatısız beton herhangi bir gömülü metali içeriyorsa, söz konusu beton donatılı olarak sınıflandırılmalı ve XC, XD veya XS etki sınıflarıyla ilişkili uygun sınır değerleri seçilmelidir. TS EN 206 standardında da belirtilen betona zararlı etkisi olan kimyasal maddeler, Portland çimento tipleriyle yapılmış betona zarar verebilmektedir. Bu tür etkilere maruz kalan betonlarda TS EN 12390-8 standardına uygun olarak yapılan deney sonucunda su işleme derinliği 30 mm’yi aşmamalıdır. Farklı kimyasal zararlı maddeler ve daha fazla detaylı bilgi için TS 3440 standardına bakılmalıdır.



10

5 Beton özellikleri ve doğrulama yöntemleri

5.1.1 Genel (4). Paragraf ilave edilmiştir.

(4) Karma suyu dışındaki bileşen malzemelerin CE işareti veya G işaretine sahip olmaları gereklidir.

5.1.2 Çimento (3). Paragraf ilave edilmiştir. (3) Gerekli olduğu durumlarda, kullanılması halinde “Beyaz çimento” TS 21’e ve “Borlu aktif belit çimentosu” TS 13353’e genel uygunluğu kanıtlanmış olmalıdır.

5.1.3 Agregalar Aşağıdaki madde, (1). Paragrafa ilave edilmiştir.

- TS 706 EN 12620+A1’e ve prEN 13055’e göre uygunluk teyit sistemi 2+’ya uygun CE işareti taşıyan agregalar.

5.1.6 Mineral katkılar (mineral dolgular ve boya maddeleri dâhil) Aşağıdaki madde ve metin, (2). Paragrafa ilave edilmiştir.

- Betona mineral katkı olarak ilave edilen trasın TS 25’e uygunluğu.

Boya maddelerin klorür oranı % 0,1’in altında ise klorür yönünden incelemeye gerek duyulmaksızın betonda kullanılabilir. Bu değerin üzerindeki klorür oranlarına, betonda oluşan toplam klorür miktarının Çizelge 10’da verilen sınırı aşmaması şartıyla izin verilebilir.

5.2 Beton bileşimi için temel özellikler

5.2.1 Genel (5). Paragrafa aşağıdaki maddeler ilave edilmiştir. Standarda göre tarif edilmiş betonun karışım bileşenleri aşağıdaki şekilde sınırlandırılmıştır.

- Doğal agrega kullanılır, - Mineral katkıların kullanılmasına izin verilmez, - Kimyasal katkı kullanımına izin verilmez, - Çizelge F.5’e göre en az çimento içeriği belirlenir. - Çimento tipi Çizelge F.2.1, F.2.2, F.2.3 ve F.2.4’ten seçilir.

5.2.3 Agregaların seçimi

5.2.3.1 Genel (1). Paragrafa aşağıdaki madde ilave edilmiştir.

- Agregaların tane büyüklüğü dağılımı ve bileşimi TS 802’ye göre veya TS 706 EN 12620+A1’deki kriterlere uygun olması şartıyla diğer yöntemlere veya Ek N’de belirtildiği şekilde belirlenir. KYB tasarımında bu standardda belirtilen tane dağılımlarının dışındaki tane dağılımları ilgili standard ve/veya kullanım yerinde geçerli şartlara göre belirlenmelidir.

(3). Paragraf ilave edilmiştir.

(3) TS 706 EN 12620+A1’de belirtilen agregalar Çizelge E.1’de verilen standard gerekleri sağlamalıdır. Daha farklı çevre etki sınıflarında tasarlanacak betonda kullanılması düşünülen agregalar için Çizelge E.2’deki ilave gerekler uygulanmalıdır.

Not - Betonun agrega kaynaklı 2

3SO içerdiği durumlarda, yapının tasarım özelliklerine (örneğin yüzey

görünümünün önemli olduğu betonlar için) özel itina gösterilmelidir. (4). Paragraf ilave edilmiştir.



11

(4) TS 706 EN 12620+A1’de belirtildiği gibi agreganın su emme oranı ve tane yoğunluğu beyan edilmelidir. Sadece alkali reaktivite riski belirlenmiş agregalar kullanılabilir. Alkali silika reaksiyonunun önlenmesi veya azaltılması amacıyla mineral katkılar kullanılması durumunda uygun mineral katkı oranı, TS 13517’ye göre yapılacak deneysel çalışmalarla tespit edilmelidir.

5.2.3.5 Alkali silika reaksiyonuna direnç (2). (3). ve (4). Paragraflar ilave edilmiştir. (2) Alkali ile çözünebilen silika içerdiği bilinen veya belirli miktarda reaktif silis içerdiği bilinen agregaların, Ek P’de verilen yönergeler dikkate alınarak betonda kullanılıp kullanılmayacağına karar verilmelidir. (3) Agreganın alkali-silika reaksiyonu direnci ile ilgili bir bilgi belirtilmediği durumlarda agreganın alkali reaktivite sınıfı “zararlı” olarak kabul edilecektir. (4) Yüksek dayanımlı beton imalatında sadece alkali reaktif olmadığı kesin bilinen agregalar kullanılmalıdır.

5.2.3.6 Hafif agregaların kullanımı Bu Madde ilave edilmiştir: (1) prEN 13055’e uygunluğu belirlenmiş aşağıda belirtilen hafif agregalar, hafif veya normal ağırlıkta beton yapımında kullanılabilir: - Volkanik cüruf, sünger taşı ve tüf gibi doğal agregalar, - Cam köpüğü, pullanmış kil minerali, genleşmiş perlit, genleştirilmiş sleyt, genleştirilmiş kil, sinterize olmuş

pulverize uçucu kül, atık tuğladan yapılmış tuğla kırıkları gibi yan ürün agregalardan ve/veya doğal malzemelerden üretilmiş agregalar,

- Granüle yüksek fırın cürufu gibi endüstriyel işlemlerle ortaya çıkan yan ürünler. (2) Hafif agregalar, aşağıdaki şartlar dikkate alınarak kullanılmalıdır; Yukarıda verilen ve prEN 13055’e uygun hafif agregalar, ön gerilmeli beton mamullerin imalatında kullanılmamalıdır. prEN 13055’e uygun olan hafif agregalar Çizelge E.3’te belirtilen gerekleri karşılamalıdır. Farklı çevre etkilerine maruz kalacak olan betonlarda kullanılması düşünülen hafif agregalar için Çizelge E.4’e bakılmalıdır. Hafif agregaların ince malzeme içeriği bilinmelidir. Hafif agrega içindeki ince malzeme miktarı Çizelge E.3’te verilenden daha fazla olmamalıdır. prEN 13055’e uygun hafif agregalar betonun priz alma süresini veya sertleşmesini etkileyecek miktarlarda organik madde veya zararlı bileşenler içeriyorsa kullanılmamalıdır. Doğal hafif agregaların, TS EN 1744-1’de belirtildiği gibi betonun priz alma süresine ve basınç dayanımına olan etkileri açısından uygunlukları belirlenmiş olmalıdır. Alkalilerle reaksiyon potansiyeli olan doğal hafif agregalar, alkali silika reaksiyonu yönünden zararsız olduklarının doğrulanmasının ardından yapısal elemanlarda kullanılabilirler. Tüf, sünger taşı ve volkanik cürufun bu amaç için uygunlukları kanıtlanmıştır. prEN 13055 standardına uygun taneli cam köpüğü, alkali silika reaksiyonu yönünden ancak zararsız olduğunun ispatlanması şartıyla kullanılabilir. Bir yıllık harç veya beton numunesinin basınç dayanımının, 28 günlük dayanım değerinden en fazla % 15 daha düşük olması durumunda alkali silika reaksiyonu yönünden yeterli kabul edilir. prEN 13055 standardına uygun taneli cam köpüğü, elastisite modülü, rötre ve sünme gibi betonun tasarım parametrelerinin başlangıç deneylerinde belirlenmesi ve ilgili şartların uygunluğunun sağlanmasından sonra hafif beton imalatında kullanılabilir. Cam köpüğünün doğrusal ısıl genleşme katsayısı yaklaşık 6x10-06 K-1 kabul edilebilir. Not - Tasarım parametreleri, proje yapımcısı ile birlikte belirlenmelidir.



12

prEN 13055’e uygun sinterlenmiş pulverize uçucu kül topakları (pelletleri) ve granüle yüksek fırın cürufu, öğütülmüş taş kömürü veya sert kömür yakılarak işletilen termik santrallerden elde edilmesi durumunda kullanılabilir. Yukarıda belirtilen yakıtlar dışında sıvı yakıtla çalışan termik santrallerden elde edilen sinterleşmiş pulverize uçucu kül ve taneli yüksek fırın cürufunun uygunluğunun nasıl ispatlanacağı karşılıklı mutabakatla belirlenmelidir. Genleştirilmiş vermikulit, genleştirilmiş perlit, genleştirilmiş sleyt ve kil, atık tuğlanın kırılmasıyla elde edilmiş agrega, genleştirilmiş yüksek fırın cürufu dışındaki yapay agregaların biyo-uyumlu olduğunun nasıl ispatlanacağı karşılıklı mutabakat sağlanarak belirlenmelidir. Bu şart, sadece kömürle birlikte yardımcı yakıtın (ikincil yakıtın) kullanıldığı termik santrallerden elde edilen sinterleşmiş pulverize uçucu kül ve taneli fırın cürufu için aranmalıdır.

5.2.4 Karışım suyunun kullanımı (2). Paragraf ilave edilmiştir.

(2) Beton imalatından çıkan geri kazanılmış su, yüksek dayanımlı beton veya hava sürüklenmiş betonda kullanılmaz.

5.2.5 Mineral katkıların kullanımı

5.2.5.1 Genel Aşağıdaki Paragraflar ilave edilmiştir. (7) Madde 9.5 şartlarına tabi tip I ve tip II mineral katkılar, beton karışım denemelerinde belirlenen miktarlarda kullanılmalıdır. (8) Silis dumanı, uçucu kül, öğütülmüş taneli (granüle) yüksek fırın cürüfu ve tras, ana bileşen olarak kullanıldığında, beton içinde kullanılan mineral katkı miktarı bu standard içinde verilen tip II mineral katkılara (bileşenler) ait k-değeri kavramı kuralları kullanılarak eşdeğer su/çimento oranı ve en az çimento miktarı hesaplamasında dikkate alınmalıdır. (9) Silis dumanı katkılı çimento ana bileşen olarak kullanılırsa, betonda silis dumanı aynı zamanda katkı olarak kullanılmamalıdır. (10) Tendonların betonla doğrudan temas halinde olduğu ön gerilmeli betonlarda, uçucu kül ve silis dumanı veya TS 706 EN 12620+A1’e uygun inert mineral dolgu ve ön gerilmeli çelik üzerine olumsuz etkiye sahip olmadığı ispatlanmış pigmentler katkı olarak kullanılabilir. (11) Kızdırma kaybı kategorisi sadece A olan (TS EN 450-1) uçucu kül kullanılmalıdır. (12) Betonda, silikon metal veya ferrosilikon alaşımlarının üretiminden ortaya çıkan silis dumanı kullanılmalıdır. Yoğunlaştırılmış silis dumanı, eğer yoğunluğu biliniyorsa ve beton karışımındaki silis dumanının üniform dağılımı sağlanabiliyorsa kullanılabilir. Homojen bir karışım elde edilmesini temin etmek için silis dumanı ile birlikte yüksek oranda su azaltıcı ve süper akışkanlaştırıcı bir kimyasal katkı da kullanılmalıdır. (13) Ayrışmaya karşı hassas olduğu bilinen süspansiyon halindeki silis dumanı, süspansiyon beton karışımına ilave edilmeden önce şantiyede homojen hale getirilmek şartıyla kullanılabilir. (14) Silis dumanı, donatılı veya ön gerilmeli betonda çeliğin korozyonuna sebep olması muhtemel miktarlarda zararlı bileşenler içermemesi şartıyla kullanılabilir. (15) Silis dumanı içindeki element halinde bulunan silikon içeriği kütlece % 0,4’ü geçerse oksihidrojen gazının (H2 ve O2 karışımı) oluşabileceğine dikkat edilmesi gereklidir. (16) Ön gerilmeli betondaki silis dumanının klorür içeriği kütlece % 0,2’den daha yüksek olduğu durumlarda TS EN 206 Çizelge 15’de verilen şartlar sağlanmalıdır. (17) Beton karışımının yeterince homojen olmasını sağlayabilmek için silis dumanının birim hacmi veya birim kütlesine tekabül eden tane yüzey alanlarının mümkün olduğu kadar üniform olması gereklidir.



13

Madde 5.2.5.2’deki başlık aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.

5.2.5.2 Uçucu kül, silis dumanı ve öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu ve tras için k-değeri kavramı Madde 5.2.5.2 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir

5.2.5.2.1 Genel (1) k-değeri kavramı tarif edilmiş bir kavramdır. k-değeri kavramında, bir A çimentosu kullanarak hazırlanan referans betonun dayanıklılık performansı (veya uygun olan yerde dayanıklılık için temsili kriter olarak dayanım) ile su/çimento oranı ve mineral katkı miktarına bağlı olarak A çimentosunun bir kısmının mineral katkı ile ikame edilmesi yoluyla elde edilen çimentonun kullanıldığı deney betonunun dayanıklılık performansının kıyaslanması esas alınır. (2) k-değeri kavramı, tip II mineral katkılar için aşağıda verilen şartların dikkate alınmasına imkân sağlar. “Su/çimento oranı” yerine “su/(çimento + k mineral katkı)" oranının kullanılması yoluyla, (Çimento + k mineral katkı) miktarı ilgili çevre etki sınıfı için gerekli en az çimento miktarından az

olmamalıdır (Madde 5.3.2). (3) k - değeri kavramının, EN 450-1'e uygun uçucu kül, TS EN 13263-1'e uygun silis dumanı ve TS EN 15167-1’e uygun öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu’nun TS EN 197-1’e uygun çimento tipleri ile birlikte kullanılması durumundaki uygulama kuralları aşağıdaki maddelerde verilmiştir.

(4) k - değeri kavramı, tip II mineral katkıların aşağıda verilen şartlarda değerlendirilmesine imkân sağlar. - TS EN 206 Madde 3.1.16’da tanımlanan su/çimento ifadesi yerine eşdeğer su/çimento oranı (w/c)eq ve

hesaplanması için aşağıdaki bağıntıların kullanılması önerilmiştir.

(w/c)eq = su / (çimento + kf × f), (uçucu kül için), (w/c)eq = su / (çimento + ks × s), (silis dumanı için), (w/c)eq = su / (çimento + kf × f + ks × s), (uçucu kül ile birlikte silis dumanı için), (w/c)eq = su / (çimento + kcf × cf), (cüruf için). Burada; kf : Uçucu küle ait k değeri ks : Silis dumanına ait k değeri kcf : Öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu için k değeri f : Betonda kullanılan uçucu kül miktarı s : Betonda kullanılan silis dumanı miktarı cf : Betonda kullanılan cüruf miktarı

En az çimento miktarı ile ilgili şartlar (Madde 5.3) (5) k’ nın gerçek değeri, kullanılacak özel mineral katkıya bağlıdır. Uçucu kül (f), silis dumanı (s) ve öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu (cf) için k değeri kavramının kullanımı aşağıda gösterilmiştir. (6) Uçucu kül, silis dumanı, öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu ve tras Madde 5.2.5.2.2 ila Madde 5.2.5.2.6’da belirtilen şartlar altında hesaba dâhil edilirse, ilgili çevre etki sınıfının bir fonksiyonu olarak tip II mineral katkı kullanılması durumunda en düşük çimento içeriği, Madde 5.3.2 ve Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 3. satırında tanımlandığı üzere aynı Çizelgelerin 4. satırında verilen değere indirilebilir. (7) Mineral katkılar kullanıldığında betonda yeterli alkaliniteyi sağlamak için en fazla uçucu kül içeriğini (Madde 5.2.5.2.2) belirlemede sentetik silisik asit ya da silis dumanı içeriği dikkate alınmalıdır. (8) k-değeri kavramının, TS EN 450-1'e uygun uçucu külün, TS EN 13263-1'e uygun silis dumanının, TS EN 15167-1’e uygun yüksek fırın cürufunun veya TS 25’e uygun trasın, EN 197-1'e uygun farklı çimento tipleri ile birlikte kullanılması durumunda, uygulanması Madde 5.2.5.2.2 ila Madde 5.2.5.2.6'da verilmiştir.

5.2.5.2.2 TS EN 450-1’e uygun uçucu kül için k - değeri kavramı (1) Betonda uçucu kül kullanılması durumunda, en az çimento içeriği aşağıdaki çimento tiplerinden birinin kullanılması şartıyla Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 4. satırında verilen değere indirilebilir:



14

- Portland çimentosu (CEM I ), - Portland silis dumanlı çimento (CEM II/A-D), - Portland cüruflu çimento (CEM II/A-S veya CEM II/B-S ), - Kalkerli çimento (CEM II/A-LL, CEM II/A-L), - Puzolanlı çimento (CEM II/A-P), - Uçucu küllü çimento (CEM II/A-V, CEM II/A-W1), - Çizelge F.2.2’de yer alan kompoze çimentolar (CEM II/A-M ana bileşenleri S, D, P, V veya W1, L ve LL), - Çizelge F.2.2 de yer alan kompoze çimentolar (CEM II/B-M ana bileşenleri S, D, T, P, V veya W1, L ve LL), - Yüksek fırın cüruflu çimento (CEM III/A)2 - Yüksek fırın cüruflu çimento (CEM III/B), %70 ‘e kadar cüruflu (TS EN 197-1’e uygun)

(2) Betonda kullanılan çimento ve uçucu kül toplamının eşdeğer çimento karşılığı (c + kf f), Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’de satır 3’te verilen en düşük çimento içeriğinden daha az olmamalıdır. (3) Yukarıda verilen tüm çimento tipleri için, XF2 ve XF4 haricindeki tüm etki sınıfları için Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’deki izin verilen en büyük su/çimento oranı yerine izin verilen en büyük eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında kf = 0,4 değeri kullanılabilir. (4) Hesaplamada dikkate alınabilecek en fazla uçucu kül içeriği, ana bileşenleri P, V, W ve D olmayan çimentolarda % 33’ten, ana bileşenleri P, V veya W olan ancak içinde D bileşeni olmayan çimentolarda % 25’ten ve ana bileşeni D olan çimentolarda % 15’ten fazla olmamalıdır. Uçucu kül oranı daha fazla kullanılmak istenildiğinde eşdeğer su/çimento hesaplamasında fazla olan kısım hesaplamaya dahil edilmez.

Not 1 - Diğer tip çimentolar ile birlikte uçucu kül kullanımı ile ilgili detaylar yapıya ait özel teknik şartnamede belirlenmelidir.

(5) Yüksek derecede sülfata dirençli beton imal edilmek istenildiğinde, sülfata dayanıklı çimento kullanmak yerine, aşağıdaki şartlar sağlanması halinde çimento ve uçucu külün karışımı kullanılabilir;

- Yeraltısuyundan veya diğer bir kaynaktan gelen suyun sülfat içeriği 1500 mg/L’den daha az ise çimento tipi CEM I, CEM II/A-S, CEM II/B-S, CEM II/A-V, CEM II/A-W CEM II/A-T, CEM II/B-T, CEM II/A-LL, CEM II/A-L, CEM III/A ve ana bileşenleri S, V, W, T, L ve LL olan Portland kompozit çimentosu CEM II/A-M veya CEM II/B-M, Çizelge F.2.2.

- Çimento ve uçucu kül (c+f) karışımının, uçucu kül içeriği, CEM I, CEM II/A-S, CEM II/B-S, CEM II/A-V, CEM II/A-W, CEM II/A-L ve CEM II/A-LL çimento tipleri için ve ana bileşenleri S, V, W, T, L ve LL olan CEM II/A-M kompoze Portland çimentosu veya CEM II/B-M çimento tipleri için en az % 20 (Çizelge F.2.2) ve CEM II/A-T, CEM II/B-T ve CEM III/A çimento tipleri için en az % 10 olmalıdır.

Not 2 - Betonun ciddi sülfat etkisine karşı dayanıklı olmasının istendiği durumlarda, TS EN 197-1 standardında belirtilen CEM I-SR 3 veya daha düşük C3A içeriğe sahip CEM I-SR 0, CEM III/B-SR veya CEM III/C-SR çimento tipleri kullanılması yeterlidir.

(6) Su altında dökülecek betonlarda, uçucu kül Madde 5.3.4’e uygun olarak kulllanılmalıdır.

5.2.5.2.3 TS EN 13263-1’e uygun silis dumanı için k - değeri kavramı (1) Eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında dikkate alınacak silis dumanı miktarı, çimento miktarına oranla en fazla % 11 olmalıdır. Daha fazla kullanılması durumunda, arta kalan kısım eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında dikkate alınmaz. (2) Silis dumanı kullanılması durumunda, en düşük çimento içeriği, aşağıdaki çimento tiplerinden birinin kullanılması şartıyla, XF2 ve XF4 hariç tüm ilgili sınıflar için Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 4. satırında tanımlanan değere indirilebilir: - Portland çimentosu (CEM I ) - Portland cüruflu çimento (CEM II/A-S veya CEM II/ B-S ) - Portland pozalan çimentosu (CEM II/ A-P, CEM II/ B-P ) - Portland uçucu kül çimentosu (CEM II/ A-V, CEM II/ A-W1)

1 Kalkersi uçucu kül (W) içeren bu tip çimentolar alkali silika reaksiyonu riski olan betonlarda kullanılmamalıdır. 2 XF4 çevre etki sınıfı ile ilgili şartlar için Çizelge F.2.1’e bakılmalıdır.



15

- Portland kalkerli çimento (CEM II / A-LL, CEM II / A-L) - Çizelge F.2.2’de yer alan kompoze çimentolar (CEM II/A-M ana bileşenleri S, D, P, V veya W1, L ve LL), - Çizelge F.2.2 de yer alan kompoze çimentolar (CEM II/B-M ana bileşenleri S, D, T, P, V veya W1, L ve LL), - Yüksek fırın cüruflu çimento (CEM III/A, CEM III/B)

(3) Betonda kullanılan çimento ve silis dumanı toplamının eşdeğer çimento karşılığı (c + ks s), Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 3. satırında verilen en düşük çimento miktarından daha az olmamalıdır. (4) Belirlenen su/çimento oranının ≤ 0,45 olduğu durumlarda eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında ks = 2,0 olarak alınmalı ve belirlenen su/çimento oranının > 0,45 olduğu durumlarda XC ve XF haricindeki tüm etki sınıfları için eşdeğer su/çimento oranı hesaplamasında ks = 1,0 kullanılmalıdır. XF2 ve XF4 haricindeki tüm etki sınıfları için, su/çimento oranının yerine eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında ks =1,0 kullanılabilir.

5.2.5.2.4 TS EN 15167-1’e uygun öğütülmüş taneli (granüle) yüksek fırın cürufu için k - değeri kavramı (1) TS EN 197-1'e uygun CEM I ve çevre etki sınıfına bağlı olarak CEM II/A tipi çimentolar ile birlikte TS EN 15167-1’e uygun öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu kullanımında betonda eşdeğer su/çimento hesaplamasında izin verilen k değeri aşağıdaki şekildedir; (2) Her iki tip çimento ile çimento kütlesine oranla % 100’e kadar yüksek fırın cürufu kullanıldığında (w/c)eq hesaplanmasında CEM I çimentosu kullanıldığında k = 0,8 ve CEM II/A çimentosu kullanıldığında k = 0,6 olarak alınmalıdır. Daha yüksek kullanım oranları için k değeri (w/c)eq oranı hesaplanmasında ve Satır 3’ de verilen değerin hesaplanmasında dikkate alınmamalıdır. (c + kcf × cf) toplamı Ek F, Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2

deki satır 3’te verilen değerden daha düşük olmamalıdır.

5.2.5.2.5 Doğal puzolan (tras) için k-değeri kavramı (1) Doğal puzolan (tras) kullanılması durumunda (w/c)eq = su/(çimento + k × mineral katkı) oranının hesaplanmasında k değeri dikkate alınmamalıdır. Bunun yerine, betonda kullanılacak trasın TS EN 197-1’e uygun CEM I ve/veya CEM II/A çimentoları ile belirli oranlarda ikame edilmesi ile elde edilen bağlayıcı ve sadece CEM I ve/veya CEM II/A çimentoları ile yapılan betonların performanslarının birbirleri ile mukayese edilerek gerekli tras oranı, en az çimento miktarı ile toplam bağlayıcı ve eşdeğer (w/c) değeri belirlenmelidir. (2) En düşük çimento miktarı hesaplanmasında trasın çimentoya göre kütlece oranı (t / c) < 0,20 ise k değeri

dikkate alınmalıdır. Bu değer CEM I tipi çimento ile yapılan beton performans çalışmalarına göre belirlenir. En düşük çimento ile tras miktarı toplamı Ek F.1.1 ve Ek F.1.2 deki satır 3 ve tras ile birlikte kullanılacak çimento miktarı da satır 4’te verilen değerden daha düşük olmamalıdır.

5.2.5.2.6 Uçucu kül ile silis dumanı karışımları için k değeri kavramı (1) Uçucu kül ve silis dumanı birlikte kullanılıyorsa, uçucu kül miktarı çimentonun % 33’ünden, silis dumanı miktarı ise çimentonun % 11’inden daha fazla olmamalıdır. (2) En düşük çimento içeriğini hesaplarken hem uçucu kül, hem de silis dumanı dikkate alınırsa, karışım

halindeki çimento, uçucu kül ve silis dumanı (c + kf f + ks s) Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 3. satırından alınan en düşük çimento içeriğinden daha az olmayacak şekilde XF2 ve XF4 haricinde tüm etki sınıfları için en az çimento miktarı ( c ) Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 4. satırında belirlenen miktara indirilebilir. (3) XF2 ve XF4 haricindeki tüm etki sınıfları için eşdeğer su/çimento oranı, (w/c)eq = s/(c+kf×f+ks×s) olarak elde edilen en fazla uçucu kül içeriği, çimentonun % 33’ünden daha çok olmamak ve en fazla silis dumanı toplam çimento kütlesinin % 11’inden daha çok olmamak kaydıyla su/çimento oranının yerine kullanılabilir. (4) Daha fazla uçucu kül miktarı kullanılırsa, eşdeğer su/çimento oranları (w/c)eq, kf ve ks ile hesaplandığı zaman, fazlalık hesaba alınmamalıdır. (5) Beton boşluk çözeltisinin yeterli miktarda alkali içeriğini sağlayabilmek için CEM I çimentosu, uçucu kül ve silis dumanı, kütlenin yüzdesi olarak ifade edilen (f / c) ≤ 3 x (0,22 - s/c ) şeklinde en fazla uçucu kül içeriğine sahip olmalıdır. (6) CEM II/A-S, CEM II/B-S, CEM II/A-T, CEM II/B-T, CEM II/A-LL, CEM II/A-L ,CEM II/A-M ( S-T, S-LL, ve T-LL ), CEM II/B-M ( S-T ) ve CEM III/A çimento tiplerinin kullanılması durumunda, kütlenin yüzdesi olarak ifade edilen en fazla uçucu kül miktarı, f / c ≤ 3 x (0,15 - s/c) olmalıdır.



16

(7) Uçucu kül ve silis dumanı karışımının kullanımına diğer çimento tipleri için müsaade edilmez.

5.2.6 Betonda kimyasal katkıların kullanımı (1). Paragrafa aşağıdaki metin ve maddeler ilave edilmiştir. TS EN 934-2’de yer alan kimyasal katkılar, aşağıdaki şartları sağlaması koşuluyla kullanılabilir: - Donatılı veya ön gerilmeli betonlarda kullanılan kimyasal katkılar, betona veya beton ve harç içerisine

gömülü çelik üzerinde korozyon oluşumunda olumsuz etki yapma ihtimali olan miktarda zararlı bileşen ihtiva etmemeli.

- TS EN 934-1, Madde A.2’de yer alan maddeleri içeren katkılar kullanılmamalı. (Sülfit ve formiat içeren katkılar, betonun ön gerilmeli elemanlarda kullanılmaması şartıyla kullanılabilir)

- Taneli katkılar satıcı ve kullanıcı arasında mutabakatın sağlanması yoluyla veya Avrupa Teknik Onaylarına bağlı olarak kullanılmalı.

- Ön gerilmeli beton elemanlarda, TS EN 480-1’de tarif edilen şahit betona kıyasla betonun hava içeriğini en fazla hacimce % 2 artıran katkılar kullanılmalı.

- Su geçirimsizlik katkıları, TS EN 934-2, Çizelge 9’da belirtilen performans deneylerinden uygun sonuç alınması şartıyla kullanılamalı.

(5). Paragraf ilave edilmiştir.

(5) Yüksek dayanımlı betonlar için, akışkanlaştırıcı katkıların izin verilen en fazla kullanım oranları çimento dozajına göre kütlece % 7’den daha fazla olmamalıdır. Farklı performans gruplarında birden fazla sayıda katkı kullanıldığında toplam katkı içeriği toplam çimento dozajının kütlece % 8’inden daha fazla olmamalıdır.

5.2.7 Betonda liflerin kullanımı Aşağıdaki (3). (4). ve (5). Paragraflar ve Not 3 ilave edilmiştir.

(3) Liflerin şantiyede katılması durumunda kıvam kaybının önlenmesi amacıyla betona ilave su azaltıcı/akışkanlaştırıcı kimyasal katkı ilave edilebilir. (4) TS EN 14889-1’de tarif edilen ve betona ilave edilen çelik lifler harman (tekli lif) şeklinde olmalıdır. Demet lifler, liflerde kullanılan yapıştırıcının zararsız olduğu konusunda satıcı ile kullanıcı arasında mutabakat sağlanması durumunda kullanılabilir. (5) Karışık çelik lifler, satıcı ile kullanıcı arasında mutabakat sağlanması durumunda beton üretiminde kullanılabilir. TS EN 14889-1’de tarif edilen galvanizli çelik lifler, ön gerilmeli beton imalatında kullanılmamalıdır.

5.2.8 Klorür içeriği (5). ve (6). Paragraflar ilave edilmiştir. (5) Agregaların klorür içeriği için aşağıda verilen sınır değerler uygulanmalıdır: CEM III dışında bir çimento ile yapılmış beton için:

- Korozyona dayanıklı kaldırma (tutma) parçaları hariç, çelik donatı ve diğer gömülü metal ihtiva etmeyen beton için kütlece % 0,15 ,

- Çelik donatı ve diğer gömülü metal ihtiva eden beton için kütlece % 0,04 , - Çelik öngerilme donatısı ihtiva eden beton için ise % 0,02’nin altında olmalıdır. CEM III ile yapılan betonlar için:

- Beton yapıların tümü için agregaların klorür içeriği kütlece % 0,10’un altında olmalıdır. (6) Toplam klorür içeriği kütlece en fazla % 0,10 olan katkılar bir başka tahkike gerek kalmaksızın kullanılabilir. Klorür içeriği beyan edilen kimyasal katkı, TS EN 206, Çizelge 15’deki koşullar sağlanmak kaydı ile kullanılabilir.



17

5.2.9 Beton sıcaklığı (2). (3). (4). ve (5). Paragraflar ilave edilmiştir. (2) Olumsuz etkilerinin önlenmesi için herhangi bir tedbir alınmayan durumlarda, taze betonun sıcaklığı 35°C’u aşmamalıdır. Kullanılan çimento sıcaklığı betona katıldığı anda herhangi bir tedbir alınmayan durumlarda 80 °C’yi aşmamalıdır. (3) Hava sıcaklığına bağlı olarak betonun yapımı, dökümü, bakımı, korunması ve kalıba yerleştirme şartları için TS 1247 ve TS 1248 standardlarının hükümleri geçerlidir. (4) Betonun çimento dozajı 240 kg/m3’den daha düşükse veya düşük hidratasyon ısılı çimento kullanıldığı durumlarda beton yerleştirme sıcaklığı 10 °C’un altına düşmemelidir. (5) En küçük kesit kalınlığı 90 cm’nin üzerinde olan yekpare yapılar için derzsiz kütle betonunda ve döküm işlemlerinde aşağıdaki önlemler alınmalıdır; - Kalıba yerleştirilmiş olan ve hidratasyonu devam eden sertleşen betonun sıcaklığı hiçbir durumda 65°C’u

aşmamalıdır. Kütle betonu ile ilgili imalat ve teslimat arasındaki aşamalardan beton imalatçısı ve teslimattan sonraki beton sıcaklığının 65°C’nin altında kalması kullanıcının (müşterinin) sorumluluğundadır,

- Bağlayıcı malzemenin hidratasyon ısısı 7 günde en fazla 60 Cal/g olacak şekilde, düşük hidratasyon ısılı çimento veya çimento ile birlikte uygun mineral katkı kullanılmalı,

- Beton tasarımında, kullanılacak çimento dozajı gerekli en az miktar olacak şekilde deneylerle belirlenmeli, - Beton karıştırma ve yerleştirme sıcaklığı 10 ºC ila 30 ºC arasında bir sıcaklıkta imal edilmeli, gerekli

durumlarda beton karışım suyu, buz ile kısmen ikame edilmelidir, - Betonun belirli bir anda yapı elamanının içinde sıcaklığının en yüksek olacağı nokta (kütlenin merkezi

gibi) ile beton örtü tabakası derinliği arasındaki sıcaklık farkı ve yapı elemanı yüzeylerindeki beton örtü tabakası derinliği ve dış yüzey arasındaki (örtü altı vb.) sıcaklık farkının hiçbir durumda donatılı betonda 25°C ve donatısız betonda 20°C’u aşmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır. Alınacak bu tedbirler beton kullanıcısının (müşterinin) sorumluluğundadır,

- Beton imalatında kullanılacak agreganın sıcaklığının yükselmemesi amacıyla agregalar, güneş ışığının doğrudan etkisinden korunmalı ve gerektiğinde soğutulmalı,

Not 1 - Kütle betonlarında 28 günlük basınç dayanımı sonuçları, toplam bağlayıcı miktarının ve dayanım

gelişme hızının düşük olması nedeniyle istenilen beton sınıfını sağlamayabilir, bu nedenle 28 gün yerine karşılıklı mutabakat sağlanması halinde 56 gün veya 90 günlük basınç dayanımı deney sonuçları dikkate alınabilir.

Not 2 - Gerekli durumlarda kütle betonu tasarımında ve imalatında toplam bağlayıcı miktarının azaltılması

amacıyla agrega en büyük tane büyüklüğü beton pompa ile iletilecekse 31,5 mm veya uygun olduğunda 37,5 mm’ye kadar artırılabilir.

5.3 Etki sınıflarıyla ilgili gerekler

5.3.2 Beton bileşimi için sınır değerler (5). Paragraf ve maddeler ilave edilmiştir. (5) Betonun bileşimi ile ilgili gerekler Ek F’de Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’de verilmiştir. Bunlara ilave olarak aşağıdaki şartlar uygulanmalıdır: Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2, TS EN 197-1, TS EN 15167-1, EN 14216, TS 21, TS 13353 ve diğer uygun çimentoların kullanımı ile ilgilidir. Çimentoların çevre etki sınıflarına göre kullanım alanları Çizelge F.2.1, Çizelge F.2.2, Çizelge F.2.3 ve Çizelge F.2.4’te belirtilmiştir. Yukarıdaki çizelgelerde yer alanlardan farklı çimento tipleri, sadece Ek F’de çizelgelerde belirtilen ilgili gerekleri karşılaması şartıyla belirli bir çevre etki sınıfına maruz kalacak betonda kullanılabilir. Çizelge F.3.1’de beton sınıfları C50/60 ve LC50/55 ile daha düşük beton sınıfları ve XF ve XM çevre etki sınıflarına maruz kalacak betonlar ile Çizelge F.3.2’de ise C55/67 ile LC55/60 ve üzeri beton sınıflarında tüm çevre etki sınıflarına maruz kalacak betonlar için çok ince malzeme içeriği ile ilgili sınır değerler verilmiştir. Diğer tüm beton sınıfları için çok ince malzeme içeriği 550 kg/m3 değerini aşmamalıdır.



18

Çimento dozajının 300 kg/m3 ve 350 kg/m3 arasında olması durumunda, Çizelge F.3.1’de verilenlerden doğrusal enterpolasyon işlemi ile ara değerler belirlenebilir. Çimento dozajının 400 kg/m3 ve 500 kg/m3 arasında olması durumunda, Çizelge F.3.2’de verilenlerden doğrusal enterpolasyon işlemi ile ara değerler belirlenebilir. Çizelge F.3.1’de çok ince malzeme içeriği için üst sınır değerler 50 kg/m3 değerini aşmayacak şekilde aşağıda verilen miktarlar kadar artırılabilir; - Çimento dozajı 350 kg/m3’ten daha fazla olduğunda, 350 kg/m3’ten fazla olan miktar kadar, - Betonda tip II puzolanik malzeme kullanılması durumunda, tip II katkı miktarı kadar. Betonda tip II puzolanik malzeme kullanılması durumunda, Çizelge F.3.2’de çok ince malzeme içeriği için üst sınır değer, 50 kg/m3 değerini aşmayacak şekilde ilave edilen tip II katkı miktarı kadar artırılabilir. Çizelge F.3.1 ve Çizelge F.3.2’de 2. sütunda verilen sınır değerler, agrega en büyük tane büyüklüğünün 8 mm olması durumunda 50 kg/m3 kadar artırılabilir. Beton, çevre etki sınıfı XA3 veya daha yüksek bir kimyasal etkiye maruz kaldığında veya yüksek hızda su ile birlikte kimyasal etkiye (TS EN 206, Çizelge 2) maruz kaldığında gerekli koruyucu önlemler alınmalıdır (koruyucu kaplama yapılması gibi). Daha zararlı kimyasal tesirlerin (TS EN 206, Çizelge 2 dışındaki) olduğu durumlarda, betonun üzerine oturduğu zemin kimyasal olarak kirlenmiş ise kimyasal etkinin tesiri incelenmeli ve gerekli durumlarda önlemler alınmalıdır.

5.3.3 Performansı esas alan tasarım yöntemleri (2). Paragraf ilave edilmiştir.

(2) Performans ile ilgili tasarım yöntemleri, karşılıklı mutabakat sağlanması durumunda uygulanmalıdır.

5.3.4 Sualtında beton dökülmesi için gerekler Bu Madde ilave edilmiştir. (1) Yük taşıyıcı elemanların imalatı için su altında dökülecek beton kohezif ve yumuşak kıvamda olmalıdır. Su/çimento oranı 0,60’dan daha fazla olmamalı ve su haricinde farklı çevresel etkiler varsa (örneğin XA çevre etki sınıfları) bu oran 0,60’dan daha düşük olmalıdır. Agrega en büyük tane büyüklüğü 32 mm ise çimento dozajı 350 kg/m3 den daha az olmamalıdır.

(2) Betona Madde 5.2.5.2.2’ye uygun olmak ve aşağıdaki gerekleri sağlamak şartıyla uçucu kül ilave edilebilir;

Çimento ve uçucu kül toplam dozajı (c + f) 350 kg/m3 ’ten daha az olmamalıdır. Eşdeğer su/çimento oranı

(w/c)eq = s / (c + 0,7f) bağıntısı ile hesaplandığında 0,60 değerinden daha fazla olmamalıdır. (3) Beton, yerleştirilme esnasında, sıkıştırılmadan bile birbirinden ayrışmayan yoğun bir kütle şeklinde akarak yerleşebilmelidir. Betonun çok ince malzeme içeriği Madde 5.3.2’de belirtilen sınır değerlerden daha fazla olabilir.

5.3.5 Su kirletici maddelere maruz kalan beton Bu Madde ilave edilmiştir.

(1) Sıvılar (sıvılaştırılmış gazlar da dâhil) veya koyu kıvamdaki su kirleticileri ile temas halindeki yüzeyi yalıtılmamış beton yapılar tehlike altındadır. Bu tip yapılar için tasarlanacak beton, bu standardda verilen şartlara uygun olmalıdır.



19

5.3.6 Yüksek sıcaklığa maruz beton Bu Madde ilave edilmiştir. (1) 250 °C’a kadar yüksek sıcaklığa maruz kalacak beton yapılarda kullanılacak olan agregaların uygunluk deneylerinin yaptırılması gerekmektedir. Ayrıca yangına karşı beton direncinin artırılması için polimer liflerin kullanımına izin verilebilir.

5.3.7 Yüksek dayanımlı beton Bu Madde ilave edilmiştir.

(1) Normal ve ağır beton dayanım sınıfı C50/60 ile hafif beton dayanım sınıfı LC50/55’den yüksek olan betonlar, satıcı ile kullanıcı arasında mutabakat sağlanması ve özel bir anlaşma yapılması şartıyla kullanılabilir. Çizelge 3, Çizelge 4 ve Çizelge 5 ile Çizelge 27 ve Çizelge 28 yüksek dayanımlı betonun imalat kontrolü ile ilgili olarak uygulanmalıdır.

(2) Yüksek dayanımlı beton için bir kalite planı, beton imalatı yapacak kuruluş ile birlikte oluşturulmalıdır. Bu kalite planında, nelerin kontrol edileceği, kontrolün nasıl oluşturulacağı ve sıklığı, kontrolü hangi tarafın yapacağı ve sınır değerler belirtilmelidir. Uygun olmama durumunda, alınacak tedbirler ve tedbirlerin alınmasından sorumlu olanlar belirlenmelidir. Kontrollerin sonuçları, kalite planında açıkça tanımlanan sorumlu kuruluşlar tarafından dökümante edilmelidir. Çizelge 3 - Yüksek dayanımlı betonun bileşen malzemelerinin ilave kontrolleri

Bileşen Malzeme

Muayene/deney Amaç En az sıklık

Çimento

TS EN 196-3’e göre standard kıvam için su içeriği Mutabık kalınan şartlara

uygunluk Beton imalatında kullanılan her partide

TS EN 196-6’ya göre incelik

TS EN 196-2’ye göre sülfat içeriği

Referans numuneler Dayanım doğrulanıncaya kadar veya karşılıklı olarak anlaşılan süreyle erteleme

Kimyasal katkılar

Yoğunluk Mutabık kalınan şartlara uygunluk

Beton imalatında kullanılan her partide


Mineral katkılar

Uçucu kül: TS EN 196-3 veya eşdeğer yönteme göre standard kıvamı sağlamak için katılan suyun miktarı

Mutabık kalınan şartlara uygunluk

Beton imalatında kullanılan her partide

Silis dumanı süspansiyonu:

- Yoğunluk, - Su içeriği


Agrega Her tane sınıfı için elek analizi Mutabık kalınan şartlara uygunluk

Beton imalatından önce günde 1 kez



20

Çizelge 4 - Yüksek dayanımlı beton üretimi için donanımın ilave kontrolü

Donanım Muayene/deney Amaç En az sıklık

Çimento, agrega ve mineral katkı için tartı donanımı

Tartım doğruluğunun kontrolü

Madde 9.6.6.2’deki hassasiyetin sağlandığının kontrolü

Beton imalatından önce her gün

Kimyasal katkı karıştırıcısı

Hassasiyet kontrolü Doğru dağılımın sağlandığının kontrolü


Su ölçer Hedef değerle ölçülen değerin karşılaştırılması

Problemsiz fonksiyon kontrolü


Cihazlar ve laboratuvar donanımı

Fonksiyon kontrolü Problemsiz fonksiyon kontrolü


Karıştırma donanımı Fonksiyon kontrolü Problemsiz fonksiyon kontrolü


Transmikser Gözle muayene Tambur içerisinde temizlik maddesi kalmadığının kontrolü

Her yüklemeden önce

Çizelge 5 - Yüksek dayanımlı beton özellikleri ve imalat işlemleri için ilave kontrol

Özellik testi/kontrol Muayene/deney Amaç En az sıklık

İnce agrega su içeriği Kuruma deneyi Kuru kütleyi ve gerekli su miktarını belirlemek

Sürekli olarak, imalattan önce betonlama gününde ölçüm

Taze betonun su içeriği

İlave edilecek miktarın kontrolü

Başlangıç deneyleri esnasında belirlenmiş değerlerle uyumluluk kontrolü

Dayanım deneyi için yapılan her bir numune, ancak günlük betonlama işlerinde 3’ten daha fazla değil

Taze betonun kıvamı TS EN 12350-5’e göre deney

Başlangıç deneyleri ve yerleştirme deneyi esnasında belirlenen kıvamın korunması için kontrol

Her karışım aracında yüksek oranda su azaltıcı ve süper akışkanlaştırıcı katkının ilave edilmesinden hemen öncesi ve sonrası ve santralden ayrılmadan hemen önce

Karıştırma talimatları a Gözle muayene Karıştırma talimatları ile uyumluluk kontrolü

Her harmanı karıştırmadan önce

a Hangi bileşen malzemelerin hangi sırada ilave edileceği ve karıştırma süresi, karıştırma talimatında belirtilmelidir.

Yüksek oranda su azaltıcı ve süper akışkanlaştırıcı katkılar için harmanlama süreleri (müteakip ilave etme dahil) şantiyede beklenilen ilave etme süresine bağlı olarak başlangıç deneylerinde belirlenmelidir.

5.3.8 Derz oluşturma ve doldurma için çimento harcı Bu Madde ilave edilmiştir. (1) Ön-dökümlü beton elemanları ile beton dayanım sınıfı C50/60 olan dolgu kirişlerde, derz oluşturma ve doldurma için kullanılacak çimento harcı aşağıdaki şartları sağlamalıdır; - Kullanılan çimento TS EN 197-1’e ve çevre etki sınıfına uygun olmalıdır. - Çimento dozajı en az 400 kg/m3 olmalıdır. - TS 706 EN 12620+A1 ve prEN 13055’e uygun, en büyük tane büyüklüğü 4 mm olan ince agrega

kullanılmalıdır.

5.4 Taze beton gerekleri

5.4.1 Kıvam, viskozite, geçiş yeterliliği ve ayrışma direnci (1). Paragrafa aşağıdaki metin ilave edilmiştir.

Deney yönteminin, belirli kıvamın değerlerinden daha yüksek kıvama sahip betonlarda yeterli hassasiyete sahip olmaması nedeniyle, aşağıda gösterilen deneylerin verilen sınırlarda kullanılması gereklidir:



21

- Çökme ≥ 10 mm ve ≤ 210 mm, - Sıkıştırılabilme derecesi ≥ 1,04 ve < 1,46, - Yayılma çapı > 340 mm ve ≤ 620 mm, - Çökme-yayılma çapı > 550 mm ve ≤ 850 mm.

5.4.3 Hava içeriği (2). Paragraf ilave edilmiştir. (2) Akıcı beton için, Çizelge F.2.2’den elde edilen en düşük hava içeriği ilave hacimce % 1,0 daha yüksek olabilir.

5.5 Sertleşmiş beton özellikleri

5.5.1 Dayanım

5.5.1.2 Basınç dayanımı (6). Paragraf ilave edilmiştir. (6) Beton dayanım sınıfı C35/45 ve üzerindeki beton sınıflarında başka herhangi bir matematiksel ilişki (korelasyon) kurulmadan agrega en büyük tane büyüklüğü 31,5 mm’den küçük olan betonlarda (150x150x150) mm küp şekilli veya (150x300) mm silindir şekilli numuneler yerine (100x200) mm boyutlardaki silindir şekilli numunelerin kullanılması durumunda betondan alınacak en az 3 adet numuneden elde edilen ortalama beton basınç dayanım sonucu, değerlendirme esnasında (150x300) mm ebadındaki silindir numune basınç dayanımına aşağıdaki katsayı kullanılarak dönüştürülebilir. (100x200) mm boyutlarındaki silindir numunelerin alınması sırasında numunelerin homojen olarak alınabilmesi içinTS EN 12350-1’de belirtilen kurallara uyulmalıdır.

(150 300) (100 200)0,95x xf f

(3). Paragrafa aşağıdaki metin ilave edilmiştir.

Önceden üzerinde mutabakata varılması şartı ile beton basınç dayanımı ck özel amaçlarda geç yaşlar için 56 veya 90 gün olarak alınabilir.

5.5.3 Su işlemesine (nüfuzuna) karşı direnç (3). Paragraf ilave edilmiştir. (3) Düşük su geçirgenlik özelliğine sahip beton aşağıdaki şartları sağlamalıdır; - 40 cm’den daha fazla kalınlıktaki elemanlar için su/çimento oranı ≤ 0,70 olmalıdır. - 40 cm ve daha az kalınlıktaki elemanlar için su/çimento oranı ≤ 0,60 ve en az çimento dozajı 280 kg/m3 (tip

II mineral katkı kullanıldığında en az 270 kg/m3 çimento) olmalıdır. Beton sınıfı en az C25/30 olmalıdır. - TS EN 12390-8’e göre deneye tabi tutulduğunda, su işleme derinliği en fazla 50 mm olmalıdır. Zararlı

kimyasal etkileri olan suya maruz kalacak beton yapılarda ise bu değer en fazla 30 mm olarak uygulanmalıdır.

5.5.5 Aşınma direnci Bu Madde ilave edilmiştir. (1) Kullanıldığı yapı itibarıyla aşınmaya karşı dirençli olması gereken beton, Çizelge F.1.2’de belirtilen basınç dayanımı, en az çimento dozajı, en büyük su/çimento oranı ve agrega ile ilgili şartları ve ilave olarak Çizelge F.3.1’de belirtilen çok ince malzeme içeriği şartını da sağlamalıdır. Aşağıdaki Not ilave edilmiştir. Not - XM çevresel etki sınıfındaki betonda kullanılan tüm agrega taneleri yuvarlak şekilli ve yüzeyi oldukça

pürüzlü olmalıdır. Agrega tane büyüklüğü dağılımı iriye yakın olmalıdır.



22

5.5.6 Sertleşmiş betonun donma-çözülme etkisine direnci Bu Madde ilave edilmiştir. (1) Donma ve çözülme etkisine karşı direnç için hava sürükleyici katkı veya hava sürükleyici katkıya ilave olarak betonda bir veya daha fazla sayıda kimyasal katkı kullanılması durumunda katkının/katkı kombinasyonunun sertleşmiş betondaki hava boşluk özelliklerine etkisinin tayin edilmesi amacıyla TS EN 480-11’e göre deney yapılması gereklidir. TS EN 480-1’de belirtildiği şekilde hazırlanan numuneler üzerinde TS EN 480-11’e göre yapılan deney sonucunda betondaki hava içeriği en az % 4,0 ve hava boşluk faktörü en fazla 0,20 mm olmalıdır. Betonun gerçek ortam şartlarında maruz kalacağı donma-çözülme etkilerine dayanıklılığının tayini amacıyla ilgili tarafların karşılıklı mutabık kalması halinde TS CEN/TS 12390-9 teknik şartnamesine ve/veya TS CEN/TR 15177 teknik raporuna göre hangisi uygunsa deneylerinin yapılarak donma ve çözülme etkilerine karşı dayanıklılığının ispatlanması gereklidir.

5.5.7 Sertleşmiş betonda gecikmiş etrinjit oluşumu Bu Madde ilave edilmiştir. (1) Çimentonun yüksek hidratasyon ısısı veya hızlandırılmış kür uygulanması nedeniyle betonun sıcaklığının 70 °C’un üzerine çıktığı durumlarda gecikmiş etrinjit oluşma ihtimali dikkate alınmalıdır. Özellikle betonda kullanılan çimentoda % 3,5’ten daha fazla oranda SO3 bulunması ve bu çimento ile imal edilen betona 70 °C’un üzerinde hızlandırılmış kür uygulanması durumunda gecikmiş etrinjit oluşma ihtimali daha yüksektir. Bu nedenle, düşük SO3 içerikli (< % 3,5) çimento kullanılması ve mümkünse betona 70°C’un altındaki sıcaklıklarda hızlandırılmış kür uygulanması gecikmiş etrinjit oluşumunu büyük ölçüde önler. (2) Yapı elemanındaki yerleştirilmiş beton sıcaklığının 70°C’nin altında kalması kullanıcının sorumluluğundadır.

6 Beton şartnamesi

6.1 Genel (1). Paragrafa aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Özel durumlarda (örneğin brüt beton, yüksek dayanımlı beton, hava sürüklenmiş beton) imalatçı, kullanıcı ve projeci betonun bileşimi ve bileşen malzemelerin özellikleri ile ilgili ilave bilgiler üzerinde anlaşmalıdır (örneğin tipleri ve menşei gibi). (2). Paragrafın son maddesine aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Bileşen malzemelerin kullanımı ile ilgili kısıtlamalar, doğrudan veya dolaylı olarak şartname kriterlerine bağlı değilse, sadece projeci tarafından belirtilmelidir (örneğin çevresel etki sınıfları). (2). Paragrafa aşağıdaki madde ilave edilmiştir. - Taşıyıcı liflerin kullanımı için herhangi bir gereklilik. Not 4 ilave edilmiştir. Not 4 - Bu standardda belirtilen ve standarda göre tarif edilmiş betonun bileşimi ile ilgili gerekler tecrübeye

bağlıdır ve doğası gereği emniyetli taraftadır. Bu durum imalatçı için başlangıç deneylerine olan ihtiyacı ortadan kaldırmaktadır.

6.2 Tasarlanmış betonun şartnamesi

6.2.2 Temel gerekler Madde b) aşağıdaki gibi değiştirilmiştir. b) Basınç dayanım sınıfı (28 günlükten farklı bir yaşta örneğin 56, 90 gün veya diğer bir yaşta deneye tabi

tutulduğunda, numunenin deney esnasındaki yaşı belirtilir);



23

Madde e)’ye aşağıdaki metin ilave edilmiştir.

Çizelge 15’de belirtilen klorür içeriği sınıfı yerine, beton tipi (örneğin donatısız beton, donatılı beton, ön-gerilmeli beton) verilebilir.

6.2.3 İlave gerekler (1). Paragrafın 4. maddesine aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Gerekli hava içeriği konusunda şartname hazırlayıcı, imalatçı ve kullanıcı mutabakata varmış olmalıdır.

6.4 Standarda göre tarif edilmiş betonun şartnamesi (1). Paragrafa aşağıdaki maddeler ilave edilmiştir. - Basınç dayanım sınıfı,

- Çevresel etki sınıfı,

- Agrega en büyük tane anma büyüklüğü,

- Kıvam sınıfı (katı, plastik veya yumuşak),

- Gerekli durumlarda sertleşme özellikleri,

7 Taze betonun teslimi

7.2 Beton imalatçısı tarafından kullanıcıya verilecek bilgiler (3). Paragrafın sonuna aşağıdaki metin ilave edilmiştir:

Belirli uygulamalarda basınç dayanımının 28 günden daha ileri bir tarihte belirlenmesi durumunda, kür süresini belirlemek için aşağıdaki yollardan biri takip edilir:

- İki günlük ortalama basınç dayanımının (cm,2), basınç dayanımının belirlendiği tarihteki ortalama basınç dayanımına yaklaşık oranı (Çizelge 16 ile karşılaştırılmalıdır),

- (20 ± 2)°C sıcaklıkta, ikinci gün ile basınç dayanımının belirlendiği tarih arasındaki basınç dayanımı gelişim grafiği,

- (20 ± 2)°C sıcaklıkta, dayanım gelişim hızı için 7/28 oranı belirtilmişse, beton imalatçısı tarafından beyan

edilen 7/28 oranının, daha önce elde edilmiş olan verilere göre sapma sınırları ± %10 dâhilinde olmalıdır.

7.3 Hazır beton için sevk ve teslim belgesi (irsaliye) (1). Paragrafa aşağıdaki madde ilave edilmiştir. - TS EN 206 ve TS 13515’e göre uygunluk işareti ile hazır beton sevk irsaliyesi yapı malzemelerinin tabi

olacağı kriterler hakkında yönetmeliğin Ek-1'inde gösterilen G Uygunluk işaretine uygun olarak hazırlanmalıdır.

Akıcı beton için, şantiyede yüksek oranda su azaltıcı/ süper akışkanlaştırıcı kimyasal katkı ilave edildiğinde, sevk ve teslim belgesinde el yazısı ile aşağıdaki bilgi ilave edilmelidir;

- İlave etme zamanı,

- İlave edilen kimyasal katkı miktarı,

- Kimyasal katkının ilave edilmesinden önce transmikserde kalan tahmini beton miktarı.

(2.) Paragraf, Madde a)’nın 1. 6. ve 7. maddesi aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.

- Basınç dayanım sınıfı (28 günlükten farklı bir yaşta örneğin 56, 90 gün veya diğer bir yaşta deneye tabi tutulduğunda, numunenin deney esnasındaki yaşı belirtilir),

- Çimentonun tipi ve dayanım sınıfı,

- Mineral ve kimyasal katkının tipi,

(3). Paragrafa aşağıdaki madde ilave edilmiştir.



24

c) Standarda göre tarif edilmiş beton.

- Basınç dayanım sınıfı,

- Çevresel etki sınıfı,

- Agrega en büyük tane anma büyüklüğü,

- Kıvam sınıfı (katı, plastik veya yumuşak),

- Sertleşme özellikleri (biliniyorsa),

(4). Paragraf ilave edilmiştir. (4) Yüksek dayanımlı beton için, Madde a) ve Madde b) altında belirlenmiş olan da dâhil tüm tartım bilgisi, sevk ve teslim belgesinde otomatik olarak yazdırılmalıdır. Ayrıca aşağıdaki bilgiler de ilave edilmelidir; - Şantiyede harmana katılan yüksek oranda su azaltıcı/süper akışkanlaştırıcı kimyasal katkı miktarı,

- Her transmikserde, yüksek oranda su azaltıcı/süper akışkanlaştırıcı kimyasal katkı ilavesinden önceki ve sonraki kıvam.

7.5 Esas karıştırma işleminden sonraki ve boşaltımdan önceki kıvam ayarlamaları Madde 7.5 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir (1) Genel olarak esas karıştırma işleminden sonra karışım oranlarının ayarlanmasına izin verilmez. (2) Bazı özel hallerde, kimyasal katkı, boyar maddeler veya lifler aşağıdaki şartlarda ilâve edilebilir: - İmalatçının sorumluluğu altında olmak şartıyla,

- Kıvam ve sınır değerlerin belirtilen değerlere uygun olması şartıyla, ve

- Fabrika imalat kontrol sistemi içinde bu işlemi güvenli bir şekilde yürütmek için yazılı bir prosedür olması

şartıyla.

Not - Müşteri talebi doğrultusunda şantiyede, kimyasal katkı, boyar maddeler veya liflerin eklenmesi durumunda, betona ilave edilecek bu malzemeye ait tip testi sonuçlarının müşteri tarafından hazır beton firmasına sunulması hususu sözleşme ile önceden belirlenmelidir.

(3) Taze betona teslim yerinde (şantiye) su ilave edilmesine müsaade edilmez. Gerekli durumlarda, kıvamı artırmak için kimyasal katkı kullanılabilir. (4) Transmiksere ilave edilen herhangi kimyasal katkı, boyar maddeler veya liflerin (lif miktarı belirtilmişse) miktarı tüm durumlarda teslim fişine (irsaliye) kaydedilmelidir. Betonun şantiyede yeniden karıştırılması için Madde 9.8’e bakılmalıdır. Not - İlave bilgi için Ek L, Satır 15’e bakılmalıdır.

7.6 Betonun şantiyeye nakliyesi Bu madde ilave edilmiştir. Katı kıvamdaki taze beton karıştırma donanımı olmayan araçlarla taşınabilir. Beton ile temas halinde olan taşıma yüzeyleri betonla reaksiyona girmemelidir. Akıcı kıvama sahip taze beton, kullanım yerine sadece karıştırma donanımı olan araçlarla veya transmikserlerle taşınabilir. Beton, şantiyedeki boşaltma işleminin hemen öncesinde, homojen duruma gelmesi için bir kez daha karıştırılmalıdır. Karıştırma donanımı olan araçlarla veya transmikserlerle betonun boşaltma işlemi, çimento ile suyun ilk temasından itibaren en fazla 120 dakika sonunda tamamlanmalıdır. Herhangi bir karıştırma donanımı olmayan araçlarla taşınan katı kıvamdaki taze beton ise çimento ve suyun ilk temasından itibaren en fazla 45 dakika sonunda yerine boşaltılmalıdır. Normal şartlar için verilmiş olan bu sürelerde, hava şartlarından veya kimyasal katkı kullanılmasından dolayı priz süresinin hızlanması veya gecikmesi dikkate alınmalıdır.



25

KYB veya priz hızlandırıcı kimyasal katkı ilave edilmiş betonlar dışındaki geleneksel betonlarda normal şartlar altında uzun süreli taşıma nedeniyle taze betonun priz başlangıç süresi, betonun dökümü ve kalıba yerleştirilebilmesi amacıyla en az 150 dakika olmalıdır. Bu amaçla, betonun priz başlangıç süresinin tayini için TS 2987’de verilen yöntem uygulanmalıdır.

8 Uygunluk kontrolü ve uygunluk kriterleri

8.2 Tasarlanmış betonun uygunluk kontrolü

8.2.1 Basınç dayanımının uygunluk kontrolü

8.2.1.1 Genel (7). Paragraf aşağıdaki gibi değiştirilmiştir. (7) Bir beton bileşimi veya bir beton ailesinin imalatının 12 aydan daha fazla süre kesintiye uğraması halinde, imalatçı, başlangıç imalatı için verilen kriterleri, numune alma sıklığı ve deney programının aynısını uygulamalıdır.

8.2.1.2 Numune alma ve deney planı (5). (6). Paragraflar ilave edilmiştir. (5) TS EN 206, Çizelge 17’den hareketle, basınç dayanım sınıfı C50/60 ve daha yüksek olan normal ve hafif beton için numune alma sıklığı her 100 m3 betonda en az 3 numune veya başlangıç imalatı için günlük imalat başına en az 3 numune ve 200 m3 betonda en az 3 numune veya sürekli imalatta günlük imalat için en az 3 numune olmalıdır. (6) Betonun teslim yerinde (şantiyede) numune alma sıklığı, nitelik denetimi ve kabul koşulları Ek B1’de verilen şartlara göre yapılmalıdır. (2). Paragrafa aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Hafif betondan numune alma işlemi betonun kullanım yerinde geçerli şartlara bağlı olarak kullanılacağı teslim yerinde gerçekleştirilmelidir.



26

Çizelge 17 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Çizelge 17 - Uygunluk değerlendirilmesi için en az numune alma sıklığı

İmalât

En az numune alma sıklığı d

İmalâtın ilk

50 m3 ü

İlk 50 m3 den sonraki imalât a için en az numune alma sıklığı

İmalât kontrol belgesi olan beton

İmalât kontrol belgesi olmayan beton

Başlangıç (en az 35 deney sonucu elde edilinceye kadar)

3 numune takımı

Günlük her 100 m3 te bir (C16/20 ve altı sınıflar için bir haftalık imalâttan iki) numune takımı

Günlük her 50 m3 te bir (C16/20 ve altı sınıflar için bir haftalık imalâttan dört)

numune takımı Sürekli b (en az 35 deney sonucu elde edilmesinden sonra)

----- Günlük c her 200 m3 te bir (C16/20

ve altı sınıflar için bir haftalık imalâttan bir) numune takımı

a) Numune alma işlemi, bütün imalâta yayılmalı ve her 25 m3 beton hacmi için birden fazla numune takımı alınmamalıdır.

b) En son 15 adet deney sonucunun standard sapmasının 1,37 'yı geçmesi durumunda numune alma sıklığı, daha sonraki 35 deney sonucu elde edilinceye kadar, başlangıç imalâtı için gerekli olan sıklığa çıkarılmalıdır.

c) Aynı teslim yerine aynı gün içerisinde 600 m3’ten daha fazla beton sevk edilmesi halinde numune alma sıklığı yarı yarıya seyreltilebilir.

d) Yapı malzemelerinin tabi olacağı kriterler hakkında yönetmelik çerçevesinde G uygunluk belgesi kapsamında denetim ve gözetim işlerini gerçekleştirmekle yükümlü kuruluşlara ait kullanım yerinde geçerli şartname ve yönetmeliklerde belirtilen numune alma sıklığı bu Çizelgede verilenlerden daha yüksek olabilir.

Not – Betonun yerinde nitelik denetimi amacıyla alınacak numune alma sıklığı için Ek B1 uygulanır.

8.2.1.3 Basınç dayanımı için uygunluk kriterleri

8.2.1.3.1 Her bir deney sonucu için uygulanacak kriter (1). Paragrafın sonuna, Not’ un üstüne aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Yüksek dayanımlı beton için her bir deney sonucu aşağıdaki kriteri sağlamalıdır;

0,9ci ckf f

8.2.1.3.2 Ortalama deney sonuçları için kriter

Yöntem A: Başlangıç imalatı (2). Paragrafın sonuna aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Örtüşen sonuçların uygunluk değerlendirmesinin yapılmasında verilecek herhangi karar imalatın başlamasından önce yapılmalı ve örtüşen aralıkların ayrıntıları ile birlikte muayene kuruluşuna rapor edilmelidir.

(2). Paragrafın sonuna, Not 1’in üstüne aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Yüksek dayanımlı beton için ardışık 3 deney sonucunun örtüşmeyen veya örtüşen gruplarının ortalama dayanımı aşağıdaki şartı sağlamalıdır;

)5( ckcm ff N/mm2



27

Yöntem B: Sürekli imalat (5). Paragrafta yer alan Bağıntı (3)’ün yanına aşağıdaki şart ilave edilmiştir.

0,2 N/mm2

(5). Paragrafın sonuna aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Yüksek dayanımlı beton için benzer şekilde aşağıdaki Bağıntı (3) ve standard sapma değeri uygulanmalıdır;

21,48 ; 5 N/mmcm ckf f

8.2.2 Yarmada çekme dayanımı için uygunluk kontrolü

8.2.2.3 Yarmada çekme dayanımı için uygunluk kriterleri (2).Paragrafta ilk tireden sonra aşağıdaki metin ilave edilmiştir.

Örtüşen deney sonuçları esas alınarak yapılan uygunluk değerlendirmesine, imalatın başlangıcında karar verilmeli ve muayene kuruluşuna örtüşme aralıklarını gösterecek şekilde tebliğ edilmelidir.

8.2.3. Dayanımdan başka özellikler için uygunluk kriterleri (1). Paragrafın üstüne aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Dayanımdan başka özelliklerin belirtildiği durumlarda, belirtilen özelliklerle ilgili uygunluk kontrolü yapılır.

8.3 Standarda göre tarif edilmiş beton da dahil tarif edilmiş olmak üzere betonun uygunluk kontrolü (1). Paragrafın son satırında, su/çimento oranı için verilen tolerans aşağıdaki gibi değiştirilmiştir:

± 0,02

8.4 Mamulün uygun olmaması halinde yapılacak işlemler Not’un son cümlesi aşağıdaki ile değiştirilmiştir. Yapıda veya yapı elemanındaki sertleşmiş betonun yerindeki dayanımı TS EN 13791’de tarif edildiği gibi değerlendirilmelidir. (3). Paragraf ilave edilmiştir. (3) Yapı veya yapı bileşeninin yerinde değerlendirmesi işlemleri aşağıdaki verildiği gibi yapılmalıdır: - TS EN 13791’de tarif edilen tahribatsız muayene yöntemleri (dolaylı yöntemler) de yapıda uygulanabilir.

Tahribatsız muayene ile elde edilen deney sonuçlarının, belirli bir beton için belirli sayıda tahribatlı yöntemle (Karot alma) elde edilen basınç dayanım sonuçları ile korelasyonun tesis edilmesinden sonra belirlenen beton basınç dayanım deney sonuçları, tarif edilen basınç dayanım sınıfına ait şartları sağlıyorsa betonun o sınıfta olduğu kabul edilir.

- Tahribatsız muayeneden korelasyon ile elde edilen beton basınç dayanım değerlerinin tarif edilen beton

sınıfı için yeterli olmaması durumunda, beton dayanımı TS EN 13791’de belirtilen istatistiki yöntemle daha fazla sayıda karot numune alınması yoluyla değerlendirilmelidir. Alınacak karot numune sayısı beton yapının büyüklüğüne bağlı olarak belirlenmelidir. Karot numunelerde yapılacak işlemler ve deneyler, TS EN 12504-1 standardında belirtilen yöntemlere göre uygulanmalıdır. Karot numunelerden elde edilen basınç dayanım değerleri tarif edilen basınç dayanım sınıfına ait şartları sağlıyorsa betonun o sınıfta olduğu kabul edilir.

- Yapıdaki beton üzerinde uygulanabilen diğer tahribatsız muayene yöntemleri ile ilgili ayrıntılı bilgi ve

deney standardları için TS 13543 ve TS EN 13791 standardlarına bakılmalıdır.



28

9 İmalat kontrolü

9.3 Kaydedilmiş veriler ve diğer belgeler (1). Paragrafın sonuna aşağıdaki metin ilave edilmiştir.. İmalat kontrolü ile ilgili kayıtlar en az 5 yıl süreyle saklanmalı ve talep üzerine muayene veya belgelendirme kuruluşuna verilmelidir.

9.5 Beton karışım oranları ve başlangıç deneyleri (4). (5). ve (6). Paragraflar ilave edilmiştir. (4) Bileşen malzemeler, üretici tarafından performans sonuçları takip edilerek, üreticinin sorumluluğunda, sonuçları gözetim altında tutularak aynı başlangıç deneyi ile aşağıdaki oranlar içerisinde kullanılabilir. Ayrıca, bileşen malzemelerin içeriği aşağıdaki sınır değerler içerisinde kaldığında taze ve sertleşmiş beton özelliklerinin yeterli olduğu kabul edilir - Çimento veya eşdeğer çimento : - % 5,0 ve + % 10,0 (kg/m3) - Kimyasal katkı : üreticinin verdiği ve TS EN 206, Madde 5.2.6’da belirtilen sınır değerlere kadar, (5) Başlangıç deneyleri aşağıdaki beton tipleri için gerekli değildir. - Aynı dayanım sınıfı için daha düşük kıvam veya daha büyük Dmax - Beton bileşiminin, daha önce yapılan başlangıç deneyleri ile yukarıdaki paragrafta tarif edilen sınır

değerlerinin içerisinde kaldığı gösterilen beton.

- Mineral ve kimyasal katkı içermeyen betonlarda, betonda kullanılan bileşen malzemelerin özelliklerinin (agrega tane büyüklüğü dağılımı, standard çimento dayanımı, CEM I 42,5 R gibi) belirli sınırlar içerisinde kalması şartıyla, standard çimento dayanımının alt sınır değerini haiz çimento kullanılarak elde edilen belirli sınıftaki betona ait başlangıç tip deney sonuçları, standard çimento dayanımının üst sınır değerini haiz çimento kullanılacak beton için de dikkate alınabilir.

- Yüksek oranda su azaltıcı / süper akışkanlaştırıcı katkı içeren betonlarda, betonda kullanılan bileşen malzemelerin özelliklerinin (agrega tane büyüklüğü dağılımı, standard çimento dayanımı, CEM I 42,5 R gibi) belirli sınırlar içerisinde kalması şartıyla, kimyasal katkı maddesi kullanılmamış aynı dayanım sınıfına ait başlangıç tip deney sonuçları, yüksek oranda su azaltıcı / süper akışkanlaştırıcı kimyasal katkının daha önce başka bir betonda uygunluğunu kanıtlayan sonuçların bulunması durumunda, kimyasal katkı kullanılacak beton için de dikkate alınabilir.

(6) Yüksek dayanımlı beton için başlangıç deneyleri yapılmış sadece aynı bileşen malzemeler (malzemeler aynı tipte ve üreticisi ve kaynağı aynı olmalıdır) kullanılabilir. Deneye tabi tutulacak malzeme özelliklerinin izin verilen tolerans aralıkları, bileşen malzeme üreticisi, beton imalatçısı ve kullanıcı arasında varılacak mutabakat ile belirlenmelidir. Bu tolerans aralıkları, tedarikçi ve üreticinin imalat kontrol dokümanları esas alınarak oluşturulmalıdır.

9.6 Personel, donanım ve tesis

9.6.1 Personel (3). ve (4). Paragraflar ilave edilmiştir. (3) İmalat kontrolüne tabi her beton imalat tesisi, tecrübeli, beton teknolojisi bilgisine sahip ve imalatı bilen yetkin teknik elemanlar (En az lisans seviyesinde 4 yıllık mühendislik eğitimini tamamlamış ve/veya 2 yıl beton konusunda yüksekokul eğitimini tamamlamış, beton ve/veya yapı malzemeleri konusunda gerekli eğitimleri almış ve beton imalatı ile beton deneyleri konusunda bilgili mühendis veya teknisyen/tekniker) tarafından idare edilmelidir. Bu mühendis veya teknik eleman, bilgisini ispatlayabilecek uygun yetkinlik belgelerine sahip olmalıdır. Not – Aynı imalatçı firmaya ait iki beton tesisi arasındaki mesafe 50 km’den daha az olduğunda bir mühendis

veya teknik eleman en fazla iki beton tesisinde birden görevlendirilebilir.



29

(4) İmalatçı, yönetim kademesi ve imalat kısmında betonun taşınmasında ve imalat kontrol biriminde çalışan tüm personelin 3 yılı aşmayan aralıklarla sürekli eğitime tabi tutulmasını sağlamalıdır. Bu eğitim imalat, çalışma güvenliği, beton deneyleri hakkında olmalı, eğitim sonunda personel imalat ve imalat kontrolünde hiçbir sorun yaşanmayacak bilgi seviyesine ulaştırılmalıdır.

9.6.2 Donanım ve tesis

9.6.2.1 Malzemelerin depolanması (5). ve (6). Paragraflar ilave edilmiştir. (5) Oturma sonucu çökelti oluşturabilecek veya ayrışmaya uğrayabilecek sıvı katkılar üreticisi tarafından beyan edilmeli [EN 934-1, Çizelge 1, Satır 1 ve dipnot a)] ve kullanımdan önce uygun araçlarla yerinde karıştırılarak homojen hale getirildikten sonra kullanılmalıdır. (6) EN 934-1, Çizelge 1, Satır 1 ve dipnot a)’ya göre imalatçısı tarafından ayrışabilir olduğu beyan edilen toz katkılar, kullanımdan önce uygun araçlarla yerinde homojen hale getirildikten veya ayrışmayı önlemek üzere harmanlanıp paketlenmesi şartıyla kullanılabilir.

9.7 Beton bileşenlerinin karışım için tartımı Çizelge 27’nin üçüncü satırı aşağıdaki ile değiştirilmiştir. Çimentoya göre kütlece % 5 ve daha az kullanılan kimyasal ve mineral katkılar, tartılan miktar betona ilave edilmesi gereken miktardan ± % 3 fazla sapma göstermemelidir.

9.8 Betonun karıştırılması (3). Paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. (3). Toz ve kimyasal katkılar, ana karıştırma işlemi esnasında ilave edilmelidir. Ancak, yüksek oranda su azaltıcı/süper akışkanlaştırıcı katkılar veya lifler ana karıştırma işleminden sonra (örneğin; beton transmikserde iken) ilave edilebilir. Bu durumda, kimyasal katkı veya lif beton harmanı içinde homojen dağılana kadar tekrar karıştırılmalı ve katkının tam etkili olması sağlanmalıdır. Not 1 - Transmikser içinde esas karıştırma işleminden sonra yeniden karıştırma süresi, her 1 m3 beton için en

az 1 dakika olmalıdır. Ana karıştırma işleminden sonra kimyasal katkı ilavesi yapılması durumunda beton en az 5 dakika süreyle karıştırılmalıdır.

(4). Paragraftan sonra diğer bir not ilave edilmiştir. Not 2 - Hafif beton en az 90 s karıştırıldıktan sonra ve normal beton ise en az 30 s karıştırıldıktan sonra

homojen olarak karışmış kabul edilir. Ancak, yapılan homojenlik deneyi ile bu süreden farklı bir süre tespit edilirse, karışımın bu süre sonunda homojen olduğu kabul edilir.

9.9 İmalat kontrol işlemleri (2). Paragrafa aşağıdaki metinler ilave edilmiştir.

Beton karma suyunun TS EN 1008’e uygunluğunun kontrolü, imalatın başlangıcından sonra yılda en az 2 kez, bu sonuçlar birbirine yakın ise yılda en az 1 kez yapılmalıdır. Agregaların TS 706 EN 12620+A1 standardına ve TS EN 206, Ek E’ye uygunluğunun kontrolü açısından agrega üreticisinden TS 706 EN 12620+A1 standardında belirtilen deney sıklıklarında yapılan deney raporları alınmalı ve değerlendirilmeli; aksi durumda beton imalatçısı tarafından bu deneyler bu sıklıklara göre yapılarak veya yaptırılarak değerlendirme yapılmalıdır.



30

Çizelge 28, Satır 3 ve Satır 10 aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.

3 Tartma ekipmanı

Tartma ekipmanını deneyi

Madde 9.6.2.2'nin gereklerini yerine getirme

İlk kurulma aşamasında En az ayda bir kez Şüphe durumunda

10 Deney cihazı

Geçerli milli standard veya EN standardına göre kalibrasyon

Uygunluk kontrolü için

Belirli aralıklarla a Dayanım deney cihazı için en az yılda bir kez. Deney için kullanılan tartma ekipmanı için en az yılda bir kez

Çizelge 29, Satır 18 aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.

18 Taze betonun sıcaklığı

Sıcaklık ölçümü

5 °C’lik en az sıcaklığın veya belirtilen sınır sıcaklığının sağlandığının kontrolü

Günlük Şüphe durumunda, Sıcaklığın belirtildiği aşağıdaki durumlarda; - Duruma bağlı olarak belirli

aralıklarla, - Beton sıcaklığı sınıra yakın

olduğunda her harman veya yükte

19 Sertleşmiş betonun yoğunluğu

EN 12390-7’ye göre deney a

Belirtilen yoğunluğun sağlandığının kontrolü

Basınç dayanımı deneyinin sıklığı kadar



31

10 Uygunluk değerlendirmesi

10.1 Genel (2). ve (3). Paragraflar aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. (2) İmalât kontrolünün denetlenmesi ve uygunluğunun belgelendirilmesinde, yetkilendirilmiş muayene ve/veya belgelendirme kuruluşlarının görev alması, betonun performans düzeyine, betonun kullanım amacına, imalâtın tipine ve beton bileşimindeki emniyet payına bağlıdır. Standarda göre tarif edilmiş beton dışında bu standardda belirtildiği gibi üretilen tüm beton tipleri için uygulanan fabrika imalat kontrolü, akredite muayene kuruluşu ve/veya belgelendirme kuruluşu tarafından izlenmeli ve değerlendirilmelidir. (3) Betonun (standarda göre tarif edilmiş beton hariç) bu standardda belirtilen gerekleri sağladığı, TS EN ISO/IEC 17020 “Uygunluk değerlendirme - Çeşitli tiplerdeki muayene kuruluşlarının işletimi için şartlar” standardına göre hizmet veren akredite muayene kuruluşu ve TS EN ISO/IEC 17065 “Uygunluk değerlendirme - Ürün, proses ve hizmet belgelendirmesi yapan kuruluşlar için şartlar” standardına göre hizmet veren akredite belgelendirme kuruluşu tarafından verilen uygunluk belgesi ile kanıtlanmalıdır. Standarda göre tarif edilmiş beton için, bu standardın gereklerine uygunluk imalatçının beyanı ile kanıtlanmalıdır. Alternatif olarak, TS EN ISO/IEC 17065 “Ürün, proses ve hizmet belgelendirmesi yapan kuruluşlar için şartlar” standardına göre hizmet veren akredite belgelendirme kuruluşunun, muayene hizmetini taşere etmesi durumunda bu kuruluşun TS EN ISO/IEC 17020 “Uygunluk değerlendirme - Çeşitli tiplerdeki muayene kuruluşlarının işletimi için şartlar” standardına göre hizmet veren akredite muayene kuruluşu olması şartıyla verilen uygunluk belgesi ile EN 206’ya uygunluk kanıtlanabilir.

10.2 İmalat kontrolünün değerlendirilmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi (1). Paragraf aşağıdaki gibi değiştirilmiştir. (1) İmalâtçının imalât kontrolü, muayene yapmaya yetkili akredite muayene kuruluşu tarafından değerlendirilmeli ve gözetlenmeli ve daha sonra belge vermeye yetkili akredite kuruluş tarafından belgelendirilmelidir. Değerlendirme, gözetim ve belgelendirme için Ek C'de verilen kurallar uygulanır. Muayene işlemini belge vermeye yetkili akredite kuruluş yapıyorsa, ayrıca muayene kuruluşu akreditasyonu aranmaz.



32

Ek B

Tanımlama deneyleri

B.1 Genel (2). Paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. (2) Tanımlama deneyleri, inceleme altındaki belirli hacimdeki betonun, imalâtçı tarafından uygunluk değerlendirmesi yoluyla uygunluğun doğrulanması ile aynı beton ailesine ait olup olmadığını gösterir.

B.2 Numune alma ve deney plânı (4). Paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. (4) Numuneler, TS EN 12390-2'ye uygun olarak hazırlanmalı ve küre tâbi tutulmalıdır. Numunelerin basınç dayanımları TS EN 12390-3’e göre tayin edilmelidir. Deney sonucu, aynı harmandan hazırlanmış, aynı yaştaki iki veya daha fazla küp veya silindir şekilli numunelere ait basınç dayanım değerlerinin ortalamasıdır. Aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla sayıda deney numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen numune sonuçlarından herhangi birinin, ortalama sonuca göre sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, numune sonuçlarının hepsi reddedilir. Ancak, numuneler ve sonuçlar üzerinde yapılacak inceleme sonucunda numunelere ait sonuçlarından herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa bu sonuç ortalamaya dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan deney numunelerinin sonuçları kullanılır.



33

Ek B1

Betonda nitelik denetimi ve kabul koşulları Bu Ek ilave edilmiştir.

B1.1 Genel (1) Bu Ek, yapıda kullanılan betonun denetim ve gözetiminde; üretim sınıfı ile betonun yapı projesine ve şartnamesine uygunluğunun tespiti için uygulanacak kurallar ve betonun bu şartlara uygunluğunun belirlenmesi amacıyla yapılacak nitelik deneylerinin ayrıntılarını kapsar. (2) Nitelik deneyleri, belirli bir hacimdeki betonun belirli bir beton sınıfına ait olduğunu belirlemek için yapılır. Nitelik deneyleri, beton kıvamının ve 28 günlük ortalama basınç dayanımının belirlenmesini kapsar ve incelenen hacimdeki betonun, üretim sınıfı ile yapının projesine ve şartnameye uygun olarak üretilip üretilmediğini gösterir.

B1.2 Numune alma ve deney plânı (1) Numuneler, TS EN 12350-1’e uygun olarak farklı harman veya yüklerden, taze betondan rastgele seçilerek yetkili laboratuvar tarafından alınır. (2) Bir harman veya yük (üretim birimi), aynı hesap dayanımı istenen, aynı malzemelerle, aynı karışım oranlarında hazırlanan betondur. Bu beton, aynı gün içerisinde projenin farklı yapı elemanlarında uygulansa da tek bir üretim birimi olarak kabul edilir. Her bir betoniyer veya mikser dökümü bir beton harmanı, her bir transmikser bir beton yükü olarak kabul edilir. Bir deney sonucu teşkili için, aynı taze beton harmanı veya beton yükünden en az 2 (iki) adet numune alınır. (3) Numunelerin alınmasında en az bir beton harmanı veya yükü, varsa taşıyıcı eleman (örneğin kolon veya perdeler) dökümünde kullanılan betonu temsil edecek şekilde belirlenmelidir. Bu şekilde şantiyeye aynı gün içerisinde yalnızca bir beton yükü teslim edilmişse asgari 3 (üç) adet numune alınır. (4) Hazır beton tesisinden şantiyeye bir gün içerisinde bir beton yükünden daha fazla sayıda teslim edilen beton için asgari numune alma sıklığı Çizelge B1.1’de belirtildiği şekilde uygulanmalıdır. Nitelik denetimi için ilgili betondan alınacak numune miktarı, Çizelge B1.1’de verilen kriterlerden en yüksek numune alma sıklığında en fazla deney sonucu sayısı elde edilecek şekilde belirlenmelidir. (5) Beton dayanımı C50/60 ve üzerinde ise Çizelge B1.1’de belirtilen numune sayıları iki katına çıkarılmalıdır. Çizelge B1.1 – Numune alma planı

1. Kriter 2. Kriter Numune alınacak asgari beton yükü veya transmikser sayısı

Üretim birimine giren

beton miktarı (m3) Üretim birimi için kat döşeme alanı

veya perde (tek yüzey) alanı (m2)

0 - 24 - 2

25 - 100 < 450 3

101 - 150 451 - 650 4

151 - 200 651 - 850 5

201 - 250 851 - 1050 6

251 - 300 1051 - 1250 7

301 - 400 1251 - 1450 8

401 - 500 1451 - 1650 9

501 - 600 1651 - 1850 10

> 600 > 1850 İlave her 200 m3 hacim veya ilave her 200 m2

alan için yukarıdaki sayılara 1 ilave edilir

(6) Numuneler, TS EN 12390-2’ye uygun olarak hazırlanmalı ve küre tâbi tutulmalıdır. Numunelerin basınç dayanımları TS EN 12390-3’e göre tayin edilmelidir. Beton basınç dayanımının uygunluğu, 28 gün yaşta deneye tabi tutulmuş numuneler üzerinde tayin edilir. Elde edilen beton basınç dayanımı sonuçlarının değerlendirilmesinde; aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla sayıda deney numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen sonuçlardan herhangi birinin, ortalama sonuca göre sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, numune sonuçlarının hepsi reddedilir. Ancak, ikiden fazla



34

numune olması durumunda, numuneler ve sonuçlar üzerinde yapılacak incelemeye göre sonuçlardan herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa yalnızca bu sonuç ortalamaya dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan numune sonuçları kullanılır. (7) Dayanım gelişmesinin tayini için gerekli durumlarda, 28 gün yaşta deneye tabi tutulmak üzere numune alınmış en az iki farklı beton yükünden (transmikser) 1’er adet numune alınmalı ve bu numuneler 28 günlük referans numuneler ile aynı koşullarda küre tabi tutularak uygun zamanda deneye tabi tutulmalıdır. Dayanım gelişiminin göstergesi olan dayanım oranı, yapı denetim sorumlusu tarafından aksi belirtilmedikçe, 7 günlük ortalama basınç dayanımının 28 günlük ortalama basınç dayanımına oranıdır. Şantiyeye teslim edilmiş beton (hazır beton) için bu oran, imalatçı tarafından TS EN 206, Madde 7.2’ye göre kullanıcıya verilmelidir. (8) Nitelik denetimi amacıyla betonda kıvam tayini için, TS EN 206, Çizelge 21 uygulanmalıdır.

B1.3 Nitelik denetimi kriterleri B1.3.1 Basınç dayanımının kabul kriterleri (1) Beton, her bir dayanım deney sonucu ve "n" adet örtüşmeyen deney sonucunun ortalaması ile tanımlanır. (2) Çizelge B1.2'de verilen her iki kriterin, belirlenmiş hacimdeki betondan alınan basınç dayanımı numunelerinden elde edilen n adet deney sonucu ile sağlanması durumunda, betonun belirtilen sınıfa ait olduğu kabul edilir. Çizelge B1.1’deki numune alma planına göre aynı gün içinde en az 2 deney sonucu elde edilemezse, binanın ilgili kat betonu tamamlandıktan sonra elde edilen tüm deney sonuçları dikkate alınarak Çizelge B1.2’de verilen 1. kriterin sağlanıp sağlanmadığı ayrıca kontrol edilir. Çizelge B1.2 - Basınç dayanımı deney sonuçları ile denetim kriterleri

Belirli hacimdeki betondan

elde edilen deney sonucu

adedi "n"

1. Kriter 2. Kriter

"n" adet deney sonucu ortalaması (cm) N/mm2

Herhangi tek deney sonucu (i) N/mm2

1 Uygulanmaz ≥ fck

2 - 4 ≥ fck + 1.0 ≥ fck - 4.0

5 ve daha fazla ≥ fck + 2.0 ≥ fck - 4.0

B1.3.2 Kıvam için uygunluk kriteri (1) Betonun yerleştirileceği andaki beton kıvamı, kıvam sınıfı için verilen sınır değerler içerisinde olmalıdır. Betonun uygunluğu, TS EN 206 Çizelge 21 'de belirtilen çökme (slump) özelliğinin tayini için TS EN 12350-2’e göre yapılan deney sonucu belirlenir. Belirli bir beton hacminden alınan numuneler üzerinde yapılan deneylerden elde edilen her bir deney sonucu için TS EN 206, Çizelge 21'de verilen kriterler sağlandığında, betonun uygun olduğu kabul edilir.

B1.3.3 Betonda uygun olmama durumu (1) Beton basınç dayanımı deneylerinden elde edilen deney sonuçları, Çizelge B1.2’de belirtilen kriterleri sağlamıyorsa veya herhangi bir sebeple Madde B1.2 (6)’ya göre hiçbir deney sonucu elde edilememişse, ilgili fenni mesul, gerekli gördüğü durumlarda, yerindeki (yapıdaki) beton dayanımının belirlenmesini isteyebilir. Bu denetim, TS EN 13791‘e göre yapıya zarar vermeyecek yerlerden alınacak karot numuneleriyle birlikte TS 13543’de yer alan tahribatsız (dolaylı) deney yöntemleriyle (batma direnci tayini, beton çekici, ses geçiş hızı vb.) gerçekleştirilebilir. Basınç dayanımının, karot deneyleri kullanılarak yapıda doğrudan belirlenmesi, referans yöntemi oluşturur. (2) Yerindeki beton dayanımının belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde TS EN 13791, Madde 9’da tarif edilen yöntem kullanılmalıdır. TS EN 13791, Madde 9’da tarif edilen, bir veya birkaç beton harmanının kullanıldığı beton kısımları için, statik proje müellifi ve ilgili fenni mesulün yapı güvenliği açısından gerekli görmesi halinde veya tek bir deney sonucunun elde edilmiş ve bu deney sonucunun Çizelge B1.2 kriterlerini sağlamamış olması halinde, 15 veya daha fazla sayıda dolaylı (yıkımsız) deney verisi elde edilmesi ve bu deney verilerine göre en düşük dayanıma sahip bölgelerden en az iki adet karot alınması ve bu karot dayanım

değerlerinden en düşüğünün; fis,en düşük ≥ 0,85 (fck – 4) şartını sağlaması halinde, karot alınan bölgedeki beton

dayanımının yeterli olduğuna hükmedilir.



35

Ek C

İmalat kontrolünün değerlendirmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi için hükümler

C.2 Muayene kuruluşunun görevleri

C.2.1 İmalat kontrolünün başlangıç değerlendirmesi (4). Paragrafa aşağıdaki metin ilave edilmiştir. Muayene kuruluşu, imalat kontrolünün sonuçlarında güvenilirliği sağlamak için, imalatçının yaptığına benzer şekilde gelişigüzel alacağı numuneler üzerinde deneyler yapmalıdır. Bu deneylerden sertleşmiş beton deneyleri bir muayene ve/veya belgelendirme kuruluşunda yapılmalıdır. Bu deneyler imalatçının yaptığı başlangıç deneyleri değil, sadece sonuçların güvenilirliğini sağlamak üzere imalatçı tarafından başlangıç deneyi yapılan tüm beton sınıflarını (veya ailesini) temsilen bir veya birkaç sınıfta yapılan deneyler olmalıdır. (7). Paragraf ilave edilmiştir. (7) Bir mobil santralın yeri muayeneden sonra değiştirildiğinde, ilk rutin tetkik esnasında başlangıç tetkikinden itibaren esaslı bir değişiklik olup olmadığı kontrol edilmelidir.

C.2.2 İmalat kontrolünün sürekli gözetimi

C.2.2.1 Rutin (düzenli aralıklarla yapılan) muayene (4). Paragrafın ikinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. Bu amaçla numune alma işlemi önceden haber verilmeden beton döküm veya teslim yerinde yapılmalıdır. (9). Paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir (9) Muayene ve/veya belgelendirme kuruluşu, devam eden imalattan haber vermeden beton döküm veya teslim yerinde yılda en az üç kez numune almalıdır. Diğer rutin denetimler muayene ve/veya belgelendirme kuruluşunca daha sık olmasına karar verilmemişse yılda en az bir defa yapılmalıdır.

C.2.2.2 Olağan dışı muayeneler (1). Paragrafa aşağıdaki not ve metin ilave edilmiştir. Not - Olağan dışı denetimler, imalat kontrolünden elde edilen sonuçlar makul ve mantıklı değilse talep

edilmelidir. Basınç dayanımı deney sonuçlarının makul ve mantıklı olup olmadığı 3 açıdan incelenebilir: - Başlangıç imalatı için: TS EN 206, Çizelge 17, satır 2’de başlangıç imalatının uygunluk değerlendirilmesinin makul ve mantıklı olması. Başlangıç imalatının uygunluk değerlendirmesi için en az 35 deney sonucu elde edildiğinde, bu sonuçların

ortalaması (cm) ve standard sapması () hesaplanmalıdır. - Sürekli imalat için: TS EN 206, Çizelge 17, satır 3’te sürekli imalatının uygunluk değerlendirilmesinin makul ve mantıklı olması. Başlangıç imalatı ve sürekli imalat için, basınç dayanım deney sonuçlarının normal dağılıma uygun olması ve standard sapmanın makul olması durumunda, basınç dayanımı deney sonuçlarının makul ve mantıklı olduğu kabul edilmelidir. - İmalat kontrolünden elde edilen sonuçlar ile üçüncü taraf muayenesinden elde edilen sonuçların makul

ölçüde uyumlu olması:



36

Muayene ve/veya belgelendirme kuruluşu tarafından alınan numuneler üzerinde yapılan basınç dayanım deney sonuçlarının imalat kontrolünden elde edilen sonuçlarla uyumluluğu kontrol edilmelidir. Uyumluluk kontrolünden uygun sonuç elde edilmesi durumunda basınç dayanımı sonuçlarının makul olduğu kabul edilmelidir. Not - Normal dağılım için kontrol, her zaman olasılık ağı veri analizi ile desteklenmelidir. Normal dağılım için

kontrol negatif sonuç verirse, olasılık ağı veri analizi bu sapmanın oluşma şeklini ortaya çıkarabilir. Olasılık ağı veri analizi, bazı durumlarda, bu sapmanın sebeplerinin ortaya çıkarılmasına yardımcı olabilir.

Kıvamla ilgili deney sonuçları, betonun beklenilen taşıma süresi boyunca kıvam kaybının dikkate alınması ve su/çimento oranının sabit tutulması için yüksek sıcaklıklarda su miktarının gerektiği kadar arttırılması durumunda makul kabul edilir.

C.3 Belgelendirme kuruluşunun görevleri

C.3.2 Uygun olmama durumunda alınacak önlemler (5). Paragraf ilave edilmiştir. (5) Belgelendirme kuruluşu, rutin ve sıradışı muayeneler esnasında meydana gelmiş uygunsuzluk durumlarını değerlendirmek üzere dökümante edilmiş bir sistem uygulamalıdır. Bu sistem süreye bağlı olarak dağılımların sapma yoğunluğunu, kümelendiği süreyi ve dağılımını dikkate almalıdır.



37

Ek E

Agregaların kullanımı için öneriler Bu standard içinde belirtildiği şekilde betonda kullanılacak agregaların, TS 706 EN 12620+A1 ve prEN 13055’e uygun olması için verilen gerekler Çizelge E.1 ila Çizelge E.4’te verilmiştir. Çizelge E.1 – Agregalar için standard gerekler

Satır Özellik TS 706 EN 12620+A1’de İlgili Madde

Standard şartlar

1 Tane büyüklüğü dağılımı 4.3 Ek N

1a D/d ≤ 2 veya D ≤ 11,2 olan İri agrega 4.3.2 GC 80/20, Kategori veya beyan

1b İnce agrega 4.3.3 TS 706 EN 12620+A1’de Çizelge 4’te verilen toleranslar.

1c Tuvenan agrega 4.3.5 GA 90

2 İnce malzeme içeriği 4.6

2a Tüvenan agrega

4.6

f11

2b İri agrega f4

2c Doğal şekillenmiş ince agrega f16

2d Kırmataş ince agrega f16

3 Tane şekli 4.4 ≤FI50 veya ≤SI55

4 Deniz agregasında kabuk içeriği 4.5 SC10

5 Parçalanma direnci 5.2 ≤LA50 veya ≤SZ32

6 İri agreganın aşınma direnci 5.3 MDE NR

7 Parlatmaya direnç 5.4 PSVNR

8 Yüzey aşınmasına direnç 5.4.2 AAVNR

9 Çivili lastiklerden aşınmaya direnç 5.4.3 AN NR

10 Donma-çözülmeye direnç 5.7.1 F4

11 Tuzlu çözelti ile donma çözülmeye direnç 5.7.1 FEC 8 veya NR

12 Magnezyum sülfat dayanıklılığı 5.7.1 MS18

13 Suda çözünebilir klorür iyonları içeriği 6.2 Beyan değeri

14 Yüksek fırın cürufu hariç tüm agregalarda asitte çözünebilen sülfat içeriği

6.3.1

AS 0.8

15 Yüksek fırın cürufunun asitte çözünebilen sülfat içeriği

AS 1.0

16 Yüksek fırın cürufu hariç tüm agregalarda asitte çözünebilen toplam sülfür içeriği

6.3.2

≤ % 1

17 Yüksek fırın cürufunun asitte çözünebilen toplam sülfür içeriği

≤ % 2

18 Organik madde içeriği 6.4

18a İnce agrega 6.4 ve G.4

≤ % 0,5

18b İri agrega, doğal şekillenmiş 0/8 mm agrega ve tüvenan agrega

≤ % 0,1

NR: Şart yoktur.



38

Çizelge E.2 - TS 706 EN 12620+A1’deki agregalar için diğer gerekler.

Satır Özellik TS 706 EN

12620+A1’de İlgili Madde

Standard şartlar

10 Donma-çözülme direnci

5.7.1

XF3 için F2

12 Magnezyum sülfat dayanıklılığı a

XF2 için MS25 ve XF4 için MS18

19 Hacim kararlılığı - kuruma büzülmesi

5.7.2 < % 0,075

13 Suda çözünebilir klorür iyonları içeriğib

6.2

veya beyan edilen değerden fazla olmamalı.

a) EN 12620’de belirtilen magnezyum sülfat dayanıklılığını belirlemek yerine, agrega, EN 1367-6’da belirtilen % 1’lik NaCl kullanarak deneye tabi tutulabilir. EN 1367-6’da tarif edildiği gibi % 1’lik NaCl buz çözücü tuz çözeltisi kullanarak agreganın dona ve tuz çözeltisine karşı dayanıklılığını ölçen deney yöntemi ile ilgili mevcut durumda genel olarak geçerli bir şart belirtmemektedir. Ancak, agreganın kütle kaybı % 8’den daha fazla ise donmaya ve tuz çözeltisine karşı yeterli direncinin kanıtı olarak beton bileşim oranlarının belirlenmesinde belirli şartların sağlanması gerekli görülebilir. Tecrübeler, kütle kaybı % 8’den daha az olan agregaların, EN 12620’de belirtilen MS18 ve MS35 agrega kategorileri gibi olan benzer uygulamalarda kullanılabileceğini göstermiştir. EN 12620’de verilen MS18 ve MS25 kategorileri için şartları karşılamayan agrega veya % 1’lik NaCl çözeltisi kullanarak yapılan deneyde % 8’den daha fazla kütle kaybına uğrayan agrega XF2 veya XF4 çevre etki sınıfındaki betonda, sadece betondaki kütle kaybı, 56 döngüden sonra 500 g/m2 değerini aşmadığında kullanılabilir. Not - Bu yöntemin agregalara uygulanması ile ilgili tecrübe eksikliğinden dolayı bu değer, şartlı olarak

dikkate alınmalıdır ve karşılıklı mutabakatla diğer sınır değerlere de izin verilmelidir. b) Alternatif olarak, Madde 5.2.7’ye göre betonun klorür iyonları içeriği belirlenmelidir.



39

Çizelge E.3 - prEN 13055’deki agregalar için standard gerekler

Satır Özellik prEN 13055’te İlgili

Madde Standard şartlar

1 Tane dağılımı 5.3.1 Beyan değeri

2 İnce malzeme miktarı Beyan değeri

2a İri hafif agrega

5.5

1,5 (doğal agrega için)

2b Tüvenan agrega 3 (doğal agrega için)

2c İnce hafif agrega

3 Tane yoğunluğu 5.2.2 Beyan değeri

4 Su emme (W60) 5.9

5 Yığın kırılma dayanımı 5.10 Beyan edilen değerden % 15’ten daha fazla sapma olmamalı

6 Donma-çözülme direnci 5.13 XF1 için F4

7 Suda çözünebilir Klorür iyonları içeriği a 5.25.3 Beyan değeri

8 Asitte çözünebilen sülfat içeriği 5.25.4.1 ≤ % 0,8

9 Toplam sülfür içeriği 5.25.4.2 ≤ % 0.8

10 Kızdırma kaybı (sadece yüksek fırın cürufu için)

5.25.5 ≤ % 5

11 Organik madde içeriği b 5.25.7 prEN 13055

a) Alternatif olarak, Madde 5.2.7’ye göre betonun klorür iyonları içeriği belirlenmelidir. b) Doğal hafif agregalar, EN 1744-1, Madde 15.3’te tarif edilen yöntem kullanılarak betonun priz süresi ve basınç dayanımı üzerine etkileri yönünden değerlendirilmelidir.

Çizelge E.4 - prEN 13055’deki agregalar için diğer gerekler

Satır Özellik prEN 13055’te İlgili

Madde Standard şartlar

10 Donma-çözülme direnci a 5.13 XF3 için F2

11 Donmaya ve buz çözücü tuzlara dayanıklılık b

12 Klorür iyonları içeriği c 5.25 Beyan değeri

a) prEN 13055’de belirtilen agreganın donma-çözülme direncinin belirlenmesi yerine betonun donma-çözülme direnci tayin edilebilir. Bu amaçla TSE CEN/TS 12390-9 standardına göre hafif agrega ile yapılan betonda 56 donma-çözülme döngüsü sonunda yüzeyden en fazla 500 g/m2 lik bir kütle kaybı olduğunda agreganın XF3 çevre etki sınıfında da kullanılmasına izin verilebilir.

b) Bu amaçla TSE CEN/TS 12390-9 standardına göre hafif agrega ile yapılan betonda 56 donma-çözülme döngüsü sonunda yüzeyden en fazla 500 g/m2 lik bir kütle kaybı olduğunda agreganın XF2 ile XF4 çevre etki sınıfında da kullanılmasına izin verilebilir. Not – Burada verilen sınır değer dışında herhangi bir değerin kullanılması, imalatçı ile kullanıcı mutabık kaldığı durumlarda izin verilebilir.

c) Alternatif olarak, Madde 5.2.7’ye göre betonun klorür iyonları içeriği belirlenmelidir.



40

Ek F

Beton karışımı için sınır değerlerle ilgili öneriler Ek F içindeki Çizelge F.1 yerine uygulaması zorunlu olan Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2 getirilmiştir. Çizelge F.2.1, Çizelge F.2.2, Çizelge F.2.3, Çizelge F.2.4, Çizelge F.2.5, Çizelge F.3.1, Çizelge F.3.2 ve Çizelge F.5 ilave edilmiştir. Çizelge F.1.1, Çizelge F.1.2’te verilen gerekler, yapının 50 yıl kullanım ömrüne sahip olarak plânlanmasını esas alınarak belirlenmiştir.



41

Çizelge F.1.1 - Beton karışımı ve özellikleri için önerilen sınır değerler (1)

Korozyon etkisi ve riski yok

Donatı korozyonu

Karbonatlaşma nedeniyle korozyon

Klorür iyonları nedeniyle korozyon

Deniz suyu haricindeki klorür Deniz suyundan gelen klorür

Sıra Etki Sınıfı X0 a XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3

1 En büyük

su/çimento oranı --- 0,70 0,65 0,60 0,55 0,55 0,50 0,45

XD1’e bakılmalıdır

XD2’ye bakılmalıdır

XD3’e bakılmalıdır

2 En düşük beton

sınıfı b C8/10 C20/25 C25/30 C30/37 C30/37 C30/37 d C35/45 d, e C35/45 d

3 En az çimento içeriği c (kg/m3)

--- 250 260 270 280 300 320 320

4

Mineral katkı kullanıldığında en az çimento içeriği c

(kg/m3)

--- 240 240 240 270 270

5 En az hava içeriği

(%) --- --- ---- --- --- --- --- ---

6 Diğer özellikler --- ---

a) Sadece donatı veya gömülü metal içermeyen betonlar içindir. b) Hafif betona uygulanmaz. c) Agrega en büyük tane büyüklüğü 63 mm olan betonlar için çimento dozajı 30 kg/m3 azaltılabilir. d) Hava sürüklenmiş beton için bir sınıf düşük beton sınıfı (çevre etki sınıfı XF’in gereklerinin karşılanması gibi). Bu durumda e) dipnotu uygulanmaz. e) Dayanım kazanma hızı daha yavaş betonlar için bir sınıf altı uygulanır (fcm,2 / fcm,28 < 0,30 olduğunda). Bu durumda, sınıflama için basınç dayanımı Madde

4.3.1’de olduğu gibi 28 günlük numunelerde belirlenir.



42

Çizelge F.1.2 - Beton karışımı ve özellikleri için önerilen sınır değerler (2)

Donatı korozyonu

Donma çözülme etkisi Zararlı kimyasal ortam Aşınma h

Satır Eki sınıfı XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3 XM1 XM2 XM3

1 En büyük

su/çimento oranı 0,60 0,55 g 0,50 g 0,55 0,50 0,50 g 0,60 0,50 0,45 0,55 0,45

2 En az beton sınıfı b C25/30 C35/45 e C25/30 C35/45 e C30/37 C25/30 C35/45 d,e C35/45 d C30/37 d C35/45 d

3

En az çimento içeriği c, (kg/m3)

280 300 320 300 320 280 320 300 i 320 i

4

Mineral katkı kullanıldığında en az çimento içeriği c

(kg/m3)

270 270 g 270 270 g 270

5

En az hava içeriği (%)

- f - f - f, j -

6 Diğer özellikler

XF1 den XF4 etki sınıfına kadar olan betonlar için tane büyüklüğü dağılımı

--- l --- İşlem

uygulanacak beton yüzeyi k

Sert agrega kullanılarak

F4 MS25 F2 MS18

b, c, d ve e notları için Çizelge F.1.1’e bakılmalıdır. f) Betonun, yerleştirmeden hemen önceki ortalama hava içeriği; agrega en büyük tane büyüklüğü 8 mm olan betonlar için hacimce en az % 5,5, agrega en büyük tane büyüklüğü

16 mm olan betonlar için hacimce en az % 4,5, agrega en büyük tane büyüklüğü 32 mm olan betonlar için hacimce en az % 4, agrega en büyük tane büyüklüğü 63 mm olan betonlar için hacimce en az % 3,5 olmalıdır. Herhangi bir tek deney sonucunun verilen bu deney sonuçlarından sapması - % 0,5’ten daha fazla olmamalıdır.

g) En az çimento miktarı ve su/çimento oranının hesaplanmasında, çimentoya eklenecek, bağlayıcı mineral katkı olarak sadece uçucu kül dikkate alınır. Diğer tip II mineral katkılar bu hesaplamada dikkate alınmaz. Betonda, uçucu kül ve silis dumanının birlikte kullanılması durumunda hesaplamada uçucu kül dikkate alınmaz.

h) EN 12620’ye uygun agrega kullanılmalıdır. i) Yüksek dayanımlı beton dışında maksimum çimento miktarı 360 kg/m3 olmalıdır. j) Su/çimento oranı 0,40’dan daha küçük olan nemli toprak kıvamındaki betona hava sürüklenmesine gerek yoktur. k) Yüzeydeki suyun vakumla çekilmesi ve yüzeyin tesviyesi gibi. l) Koruyucu önlemler için Madde 5.3.2’ye bakılmalıdır.



43

Çizelge F.2.1 - Farklı çevresel etki sınıflarına maruz betonlar için kullanılması önerilen TS EN 197-1, TS 21, TS 13353, TS EN 14216’ya uygun çimento tipleri a

Etki sınıfı X = Kullanılması önerilebilir. O = Kullanılması önerilmez. K

oro

zyo

n e

tkis

i

yo

k

Donatı korozyonu Betona etkisi

Ön

ge

rilm

e ç

eliğ

ine

uyum

lulu

k


Klorür nedeniyle korozyon

Donma/çözülme etkisi

Zararlı kimyasal

ortam

Aşınma

Deniz suyu dışında klorür

etkisi

Deniz suyundan kaynaklanan klorür etkisi

X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2d XA3

d XM1 XM2 XM3

CEM I X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

CEM II

A/B S X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

A D X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

A/B P/Q X X X X X X X X X X X X O X O X X X X X X O

A/B Vi X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

A W i

X X X X X X O O O O O X X X O O O O O O O O

B X X X X X X O O O O O X X X O O O O O O O O

A/B T X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

A LL

X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

B X X X X X X O O O O O X X X O O O O O O O X

A L

X X X X X X X X X X X O O O O X X X X X X X

B X X X O O O O O O O O O O O O O O O O O O X

A M e, i

X X X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O

B X O X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O

CEM III

A X X X X X X X X X X X X X X Xb X X X X X X X

B X X X X X X X X X X X X X X Xc X X X X X X X

C X O X O O O X O O X O O O O O X X X O O O O

CEM IV e, i

A X O X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O


CEM V e, i

A X O X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O


a), e) ve i) dipnotları için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır.



44


Etki sınıfı X = Kullanılması önerilebilir. O = Kullanılması önerilmez. K

oro

zyo

n e

tkis

i

yo

k


Ön

ge

rilm

e ç

eliğ

ine

uyum

lulu

k




Zararlı kimyasal

ortam

Aşınma Deniz suyu dışında

klorür etkisi

Deniz suyundan kaynaklanan klorür

etkisi

X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2d XA3a XM1 XM2 XM3

CEM II

A

M

S-D; S-T; S-LL; S-L; D-T; D-LL; D-L; T-LL; T-L,

S-Vi; V-Ti;

V-L,V-LLi


S-P;D-P; D-Vi;

P-Vi; P-L; P-LL; P-T

X X X X X X X X X X X X O X X X X X X X X Xf

D-Wi;S- Wi

P- Wi;L-W;

LL- Wi;T-W

X X X X X X O O O O O X X X O O O O O O O O

B

S-D; S-T; D-T;

S-Vi; V-Ti

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

S-P; D-P;

D-Vi ; P-T;

P-Vi

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

O

X

O

X

X

X

X

X

X

Xf

S-LL; S-L;D-LL; D-L; P-LL; P-L;

V-LLi; V-Li; T-LL; T-L;W-T;

D-Wi; S-Wi ;P-

Wi;L-Wi; LL-Wi

X

X

X

X

X

X

O

O

O

O

O

X

X

X

O

O

O

O

O

O

O

Xf

a), d) , f) ve i) dipnotları için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır



45


Etki sınıfı X = Kullanılması önerilebilir. O = Kullanılması önerilmez.

Ko

rozyo

n e

tkis

i

yo

k


Ön

ge

rilm

e ç

eliğ

ine

uyum

lulu

k

Karbonatlaşma nedeniyle

korozyon


Donma/çözülme etkisi Zararlı kimyasal

ortam Aşınma Deniz suyu dışında

klorür etkisi


etkisi

X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3 XM1 XM2 XM3

CEM IV B (P g )

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

O

X

O

X

X

X

X

O

O

O

CEM V

A (S-P h ) B

a) Bu çizelgede kullanılması önerilmeyen çimento, taraflar arasında mutabakat sağlanması durumunda kullanılabilir. b) Dayanım sınıfı ≥ 42,5 veya dayanım sınıfı 32,5 R ve kütlece ≤ % 50 öğütülmüş yüksek fırın cürufu. c) CEM III/B sınıfı çimento sadece deniz yapıları uygulamalarında, su/çimento oranı ≤ 0,45, dayanım sınıfı en az C35/45 ve çimento dozajı c ≥ 340 kg/m3 ise kullanılabilir.

Betonda hava sürükleyici katkı kullanılması gerekli değildir.

d) XA1 etki sınıfına kıyasla daha ciddi kimyasal etkiye maruz betonlarda, deniz suyu dışındaki sülfat etkisi için yüksek oranda sülfata dayanıklı çimento kullanılmalıdır. Alternatif olarak, sülfat içeriği en fazla 1,500 mg/L olan zararlı etkiye sahip sular için sülfata dayanıklı çimento yerine uçucu kül ve çimento karışımı kullanılabilir, (Madde 5.2.5.2.2’ye

bakılmalıdır). Yüksek sülfata dayanıklılık için gerekler, CEM I-SR 3 veya daha düşük çimento, CEM III/B-SR veya CEM III/C-SR çimentoların kullanılması durumunda

sağlandığı kabul edilir. e) İçerisine belli oranda mineral katkı ilave edilmiş çimentolar daha iyi performans verebilir. Üç ana bileşenli CEM-II-M tip çimentosu için Çizelge F.2.2’ ye ve CEM IV ve CEM

V çimentoları ve iki veya üç ana bileşen için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır. f) Bu tip uygulamalarda, puzolanlı çimentolar performanslarını kanıtlayan yeterli veri bulunmamasından dolayı kullanılmamalıdır. g) TS 25’e uygun tras ihtiva eden, tras oranı en fazla % 40 olan traslı çimento. h) Trasın ana bileşen olduğu traslı çimentolara uygulanır. i) TS 13515’ e göre üretilen betonda kullanılan uçucu kül TS EN 450-1’e uygun olmalı ve kızdırma kaybı % 5’i aşmamalıdır.



46



Ko

rozyo

n e

tkis

i

yo

k


Ön g

eri

lme

çeliğ

ine

uyum

lulu

k



Donma/çözülme etkisi Zararlı kimyasal

ortam Aşınma Deniz suyu dışında

klorür etkisi


etkisi

X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2d XA3d XM1 XM2 XM3

Çok düşük hidratasyon ısılı

(VLH)

III/B X O X O O O X O O X O O O O O X X X O O O O

III/C

IV/A i

X O X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O IV/B i

V/A i

V/B i

a) Bu standardda belirtilmeyen çimento tiplerinin kullanılacağı yerlerde şartname hazırlayıcının onayı alınmalıdır. Dipnot d) ve i) için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır



47



Ko

rozyo

n e

tkis

i

yo

k


Ön

geri

lme ç

eliğ

ine

uyum

lulu

k




Zararlı kimyasal ortam

Aşınma Deniz suyu dışında klorür etkisi


etkisi

X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2d XA3d XM1 XM2 XM3

Borlu aktif belit çimentosu*

(BAB)

X O X O O O X O O X O O O O O X X X O O O O


a) Bu standardda belirtilmeyen çimento tiplerinin kullanılacağı yerlerde yapı denetim görevlisinin onayı alınmalıdır. Dipnot d ve e için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır. Not - *BAB Çimentosu, erken yaşlarda yüksek dayanımın arandığı durumlarda kullanılması önerilmez.



48

Çizelge F.3.1 - En büyük agrega tane büyüklüğü 16 mm ve 63 mm arasında ve XF ve XM çevresel etki sınıflarına maruz betonlarda (C50/60 ve LC50/55 beton sınıflarına kadar) izin verilen en fazla çok ince malzeme miktarı.

Çimento dozajı kg/m3

En fazla izin verilen çok ince malzeme miktarı kg/m3

≤ 300 400

≥ 350 450

Çizelge F.3.2 - En büyük agrega tane büyüklüğü 16 mm ve 63 mm arasında ve tüm çevresel etki sınıflarına maruz betonlarda (C50/60 ve LC50/55 ve daha yüksek dayanımlı betonlar için) izin verilen en fazla ince malzeme miktarı.

Çimento dozajı kg/m3 En fazla izin verilen çok ince madde miktarı

kg/m3

≤ 400 500

450 550

≥ 500 600

Çizelge F.4 - Agrega en büyük tane büyüklüğü 32 mm olan agrega ve EN 197-1’de tarif edilen 32,5 dayanım sınıfındaki çimento ile yapılan standarda göre tarif edilmiş beton için en az çimento dozajı.

Basınç dayanım sınıfı

Kıvama göre en az çimento dozajı,

kg/m3

katı plastik akışkan

C8/10 210 230 260

C12/15 270 300 330

C16/20 290 320 360

Not - Ara basınç dayanım sınıfları için enterpolasyon yapılabilir. Çizelge F.4’teki miktarlar aşağıdaki koşullara göre artırılmalıdır; - En büyük agrega tane büyüklüğü 16 mm ise % 10, - En büyük agrega tane büyüklüğü 8 mm ise % 20, Çizelge F.4 satır 1 ila satır 3’te verilen çimento dozajları aşağıdaki şartlarla azaltılabilir; - 42,5 dayanım sınıfında çimento kullanılması durumunda en fazla % 10 daha az, - Agrega en büyük tane büyüklüğü 63 mm olan betonlar için en fazla % 10’dan daha az.



49

Ek N (Bilgi için)

Agrega tane dağılımının seçilmesi Bu Ek ilave edilmiştir.

N.1 Genel Agrega elek analizi sonucunda belirlenen agrega tane dağılım eğrileri, özellikle pompa ile iletilen betonlar için TS 802’de verildiği gibi veya diğer durumlar için Şekil N.1 ila Şekil N.4’te verildiği şekilde oluşturulmalı ve gerekli durumlarda tane dağılımını temsil eden ilgili bir parametre veya su ihtiyacı ile belirtilmelidir. Tane sınıfları ve agrega karışım oranları, TS ISO 3310-1 veya TS ISO 3310-2’ye uygun elekler ile EN 933-1 göre yapılan elek analizi sonucunda belirlenmelidir. Agrega tane dağılım eğrileri süreksiz veya sürekli olabilir.

N.2 Agrega tane dağılımının seçimi Agrega tane dağılımları, öncelikle TS 802’de verilen tane dağılımlarına uygun olacak şekilde ayarlanmalıdır. Bu şekillerde anılmayan değerler için enterpolasyon yapılabilir. Şekil 1 ila Şekil 4 aşağıdaki aralıkları göstermektedir;

1) İri, 2) Kesikli tane dağılımı, 3) İri ile orta iri arası, 4) Orta iri ile ince arası, 5) İnce

Not - 0,25 mm’nin altındaki eğri kısmı öneri amaçlı gösterim için verilmiş olup uyulması zorunlu değildir.

Şekil N.1 - Agrega en büyük tane büyüklüğü 8 mm olduğunda agrega granülometri eğrileri



50


Şekil N.2 - Agrega en büyük tane büyüklüğü 16 mm olduğunda, agrega granülometri eğrileri


Şekil N.3 - Agrega en büyük tane büyüklüğü 32 mm olduğunda agrega granülometri eğrileri



51


Şekil N.4 - Agrega en büyük tane büyüklüğü 63 mm olduğunda agrega tane büyüklüğü dağılım eğrileri



52

Ek P

Betonda alkali silika reaksiyonu (ASR) Bu Ek İlave edilmiştir. En yaygın olarak bilinen alkali-agrega reaksiyonu, agrega içerisinde bulunan reaktif silis minerali ile çimentodan gelen alkaliler arasında meydana gelendir. Silis mineralinin reaktif oluşumları arasında en tehlikeli olanları opal, kalsedon ve tridimit sayılabilir. Bu reaktif malzemeler opalin veya kalsedonik çörtlerde, silisli kireçtaşında, riyolit ve riyolitik tüflerde, dasit ve dasit tüfünde, andezit ve andezit tüfünde ve fillitlerde oluşabilmektedir. Aşağıdaki Çizelge P.1’de betonda zararlı alkali-silika reaksiyonuna neden olabilecek reaktif mineral, kaya ve diğer maddeler verilmiştir. Çizelge P.1 - Betonda zararlı mertebede genleşmeye sebep olabilecek mineraller, kayaçlar ve maddeler

Mineraller

Opal, Tridimit,

Kristobalit, Kalsedon, kriptokristalin, mikrokristalin veya camsı kuvars,

İri taneli kuvars (yoğun şekilde parçalanmış, granüle olmuş ve basınca maruz kalmış veya ikincil kapanımlarla zengin)

Asidik (Silisli), ara bileşimli (nötr) ve bazik volkanik camlar, damar kuvarsı

Kayalar

Kaya Reaktif bileşen

Volkanik

Granodiyorit, şarnokit, granit

Basınca maruz kalmış kuvars; mikrokristalin kuvars

Pumis (sünger taşı), riyolit, andezit, dasit, latit, perlit, obsidiyen, volkanik tüf

Silisli veya ara bileşimli (nötr) silisce zengin volkanik camlar; devitrifiye camlar; tridimit

Bazalt Kalsedon, kristobalit, palagonit, bazik volkanik camlar

Metamorfik

Gnays, Şist Basınca maruz kalmış kuvars, mikrokristalin kuvars

Kuvarsit Basınca maruz kalmış ve mikrokristal kuvars; çört

Hornfels, fillit, arjillit Basınca maruz kalmış kuvars; mikrokristalin - kriptokristaklin kuvars

Sedimanter

Kumtaşı Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin kuvars; çört; opal

Grovak Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin - kriptokristalin kuvars

Silttaşı Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin - kriptokristalin kuvars; opal Şeyl

Tillit Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin - kriptokristalin kuvars

Çört Kriptokristalin kuvars; kalsedon; opal

Çakmaktaşı

Diyatomit Opal; kriptokristalin kuvars

Killi dolomitik kiraçtaşı ve kalsitik dolomit kuvars içeren killi kalsitik dolomit

Dolomit; kil mineralleri didolomitizasyona maruz kalmış

Diğer Maddeler

Sentetik cam, silika jeli



53

P.1 Alkali silika reaksiyonunun oluşma tehlikesini önleme için öneriler EN 12620’ye uygun agregaların betonda kullanılmalarına müsaade edilmektedir. Ancak, bu standardda agregalar için alkali silika reaksiyonu yönünden herhangi bir değerlendirme yer almamaktadır. Türkiye, coğrafi, iklimsel ve jeolojik açılardan oldukça değişken bir ülke olarak kabul edilebilir. Bu çeşitlilik, alkali silika reaksiyonu yönünden oldukça yüksek tehlike oluşturmaktadır. Çünkü çok fazla sayıda volkanik kökenli dağ silsilesine sahip bölgelerde, özellikle derelerde ve ırmaklarda sürüklenerek oluşan doğal şekillenmiş agregalar, kökenleri itibari ile volkaniktirler. Bu nedenle, özellikle ırmak ve dere kenarlarından temin edilen doğal şekillenmiş agregalara karşı dikkatli davranılması gerekmektedir. Sadece doğal şekillenmiş agregalarda değil aynı zamanda kırmataş agregalarda da alkali silika reaksiyonu tehlikesinin olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenlerle, şüphe duyulması durumunda agregalar başlangıçta, TS 2517 ve EN 932-3 standardlarına göre deneylere tabi tutulduktan sonra betonda kullanılıp kullanılmamalarına veya kullanılmaları için önlem alınıp alınmaması gerektiğine karar verilmelidir.

Genel prensip olarak, aşağıda özet halinde verilen işlem sıralaması bu amaçla uygulanmalıdır:

1. EN 932-3’göre detaylı petrografik muayenede, agreganın mineral bileşiminde alkali silika reaksiyonuna neden olabilecek zararlı bir minerale rastlanılmamışsa, herhangi bir önlem almaya gerek yoktur.

2. Agreganın, az miktarda da olsa zararlı mineraller içerdiği tespit edildiğinde, varsa agreganın daha önceki deneysel verilerinden veya arazi tecrübelerinden yararlanılmalıdır. Bu tür veriler yok ise agrega, öncelikle TS 2517’ye göre deneye tabi tutulmalıdır. Bu deney sonucuna göre zararsız bölgede çıkan agregalar büyük olasılıkla betonda zararlı reaksiyona neden olmaz ve zararsız kabul edilir.

3. Agrega, TS 2517’ye göre zararlı bölgede bulunduğunda, betonda alkali silika reaksiyonuna sebep olacağı kabul edilir veya aşağıda (Madde 4’ten itibaren) verilen işlemler uygulanır veya herhangi bir ilave önlem alınmadan önce TS 13516 ve TS 13517’ye uygun olarak hızlandırılmış harç çubukları ve diğer beton deneylerine başvurularak deney sonuçları, alkali silika reaksiyonu bakımından değerlendirilir.

4. Zararlı reaktif mineral içerdiği belirlenen agregalar ile normal beton yapılması durumunda, tüm bileşenlerden gelen toplam alkali içeriği 3,0 kg/m3 değerini aşmamalıdır.

5. Alkali silika reaksiyonu bakımından yapılan inceleme sonucuna göre zararlı agrega içerdiği belirlenen özel beton yapılar için, kabul edilebilecek etki düzeyi belirlendikten sonra bu düzeydeki estetik görüntü hususu da dikkate alınmalıdır.

6. Yukarıda elde edilen bilgilerden yararlanarak özel beton yapıları için ASR’ye karşı alınabilecek önlem derecesi belirlenmelidir.

7. ASR bakımından zararlı olabilecek agrega içerdiği belirlenen özel beton yapılar için uygulanacak işlemlere, öncelikle beton yapının, ASR’yi tetikleme ihtimali olan, rutubetli ortama (XWO, XWF, XWA ve XWS) veya diğer zararlı bir ortama maruz kalıp kalmayacağına göre karar verilmelidir.

8. Normal ve özel beton yapıları için ASR’yi en aza indirmek üzere, ilgili standardlara uygun bir puzolanik malzeme seçilmelidir. Hangi oranda puzolanik malzemenin ASR’yi en aza indirdiği veya önleyeceği TS 13517’ye göre harç ve/veya TS 13519’a göre beton deneyleri ile belirlenmelidir. Beton imalatında, kalkersi uçucu kül (W) içeren katkılı çimentoların kullanımından kaçınılmalıdır.

9. Normal ve özel beton yapılarda, bir puzolanik malzeme, ASR’nin önlenmesinden farklı bir amaç için kullanılacaksa ve agrega reaktif ise, ASR’nin gerekli oranda önlendiği, harç veya beton deneyleri ile ispatlanmalıdır. Belirlenen oran tavsiye edilen en az orandan daha düşük ise puzolanik malzeme içindeki reaktif alkali miktarı tahmin edilmeli ve toplam alkaliye ilave edilmelidir.

10. Normal ve özel beton yapılar için, beton yapı suya veya yüksek oranda rutubete maruz kalacaksa kullanılan agrega karışımı içinde ortama alkali verebilecek tanelerin betona ne miktarda alkali salabileceği belirlenmelidir.

Yukarıda verilen 10 maddelik rehber ve aşağıda verilen algoritma ile betonda alkali silika reaksiyonu riskinin değerlendirilmesi ve alınması gerekli önlemler belirtilmektedir. Bu rehber işlemlerle belirlenen parametreler kullanılarak, beton karışım hesaplarında gerekli değişiklikler yapılmalıdır. Betonda ASR’nin önlenmesi ile ilgili detaylı bilgi için TS CEN/TR 16349 teknik raporuna başvurulmalıdır.



54

Ek R (Bilgi için)

Betonun imalatı ve uygunluk kontrolü için beton ailesi kavramının

kullanılması Bu Ek ilave edilmiştir.

R.1 Genel İmalat kontrolünde, üretimden rasgele olarak numuneler alınmakta ve bileşen malzemeler, imalat tesisi ve beton karışımının beklenildiği gibi olup olmadığının kontrolü ilgili özelliklerin tayini yoluyla yapılmaktadır. Elde edilen veriler, özelliklerde önemli ölçüde değişiklik olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla analiz edilir. Bu verilerin beton ailesi kavramı içinde birleştirilmesi ile beton kalitesindeki değişkenlikler daha çabuk algılanmakta ve sonuç olarak gerekli tedbir ve önlemler daha çabuk alınabilmektedir. İmalat kontrolü maksadıyla kullanılan beton ailesi, birçok temel sisteme uygulanabilmekte ve birçok gelişmiş bilgisayar sistemlerine de uygunluk sağlamaktadır. İmalat kontrolü sadece beton imalatçısının sorumluluğunda olup beton ailesinin büyüklüğü ve içeriği imalatçı tarafından belirlenir. Ancak, uygun olmayan herhangi bir betonun referans beton içine dâhil edilmeye çalışılması durumunda imalat kontrolünün daha zorlaşacağı ve standard sapmanın büyüyeceği hususunda imalatçı uyarılmalıdır.

R.2 İmalat kontrolünde beton ailesinin kullanılması Birbirleri ile ilişkili olan betonlar bir aile olarak gruplandırılır. Her aile bir referans beton esas alınarak oluşturulur. Aile üyesi her bir beton sınıfına ait basınç dayanım deney sonucu, referans olarak kabul edilen beton sınıfına karşılık gelen (eşdeğer) basınç dayanım değerine dönüştürülür. Bu şekilde elde edilen tüm eşdeğer sonuçlar imalat kontrol sisteminde ve uygunluk değerlendirmesinde kullanılır. Beton ailesinin uygulanma prensipleri; a) Beton ailesini temsil etmek üzere tek bir beton sınıfı referans olarak seçilir. Bu referans beton sınıfı, beton

bileşenleri aynı olan birkaç beton sınıfından oluşan beton ailesini temsil eder. Referans beton sınıfı, aileyi oluşturan beton sınıflarının ortalamasına yaklaşık olarak tekabül eden beton sınıfı olarak veya en fazla ve sıklıkla imal edilen beton sınıfı olarak seçilir.

b) Beton ailesi içindeki her bir beton sınıfına ait beton numunelerden elde edilen sonuçlara göre basınç

dayanımı ile su/çimento oranı veya çimento dozajı arasında matematiksel bir bağıntı kurulur. Bu bağıntı yardımı ile referans beton dışındaki her bir beton sınıfına ait basınç dayanım değeri referans beton sınıfına karşılık gelen eşdeğer dayanım değerine dönüştürülür. Bu matematiksel bağıntının geçerliliği imalat boyunca kontrol edilir. Ailedeki betonların tek bir dayanım sınıfında ve tek bir çevre etki sınıfında olduğu durumlarda dönüştürmeye ihtiyaç duyulmaz.

c) Basınç dayanımı deneyi için numune alma sıklığı beton ailesinin tamamına uygulanır. Numuneler, beton

ailesini oluşturan sınıfların tamamını kapsayacak şekilde alınır, ancak sadece belirli bir süre içerisinde imal edilen betonlardan seçilebilir.

d) Deney verileri, referans betonun eşdeğer dayanım değerlerine dönüştürülür. Bu işlem için, beton dayanımına, su/çimento oranına veya çimento dozajına bağlı olarak farklı yöntemler uygulanabilir.

e) Referans beton sınıfı, fabrikanın imalat kontrol sisteminde esas alınır. Bu amaçla herhangi bir imalat kontrol sistemi kullanılabilir.

f) İmalat kontrol sistemi, referans betonun kalitesinde bir değişiklik algıladığında beton ailesindeki tüm beton sınıfları için kurulmuş bağıntılar veya dönüştürme faktörleri tekrar ayarlanarak güncellenir. Bu işlem müşterilerin haklarını korumak amacıyla yapılır. İmalatçı, kalitedeki değişimin nedenini tespit etmeye çalışmalı ve tespitler doğrultusunda düzeltme yönünde adımlar atmalıdır. Örneğin, kimyasal katkıdan dolayı bir değişiklik meydana geldiğinde sadece bu katkı ile imal edilen betonda ayarlamaya gidilmelidir.

g) Karışım oranlarında bir değişikliğe gitmeden önce en büyük su/çimento oranı ve en az çimento içeriği gereklerinin sağlandığı kontrol edilmelidir.

h) Uygunluk değerlendirmesinde, orijinal deney verisi ve dönüştürülmüş veriler kullanılır.



55

R.3 Beton ailesinin seçilmesi İmalat kontrolü için beton ailesinin seçiminde imalatçı, beton ailesini oluşturan sınıfların tamamı üzerinde kontrolü sağlamalıdır. Beton aile sisteminin kullanılmasında yeterli tecrübenin olmadığı durumlarda temel bir beton ailesinin belirlenmesinde aşağıdakiler dikkate alınmalıdır; 1. Tipi, dayanım sınıfı ve kaynağı aynı olan çimento, 2. Benzer agrega kaynağı ve tip I katkı (filler, taşunu vb.), 3. Aynı su azaltıcı/akışkanlaştırıcı katkılı veya katkısız betonlar, 4. Tüm kıvam sınıfları, 5. Birkaç basınç dayanım sınıfında olan betonlar (Dayanım sınıfı birbirine yakın olan), Herhangi bir tip II mineral katkı (puzolanik veya gizli hidrolik özellikte katkı) içeren betonlar ayrı bir beton ailesi olarak değerlendirilmelidir. Yüksek oranda su azaltıcı/süper akışkanlaştırıcı, priz geciktirici veya hava sürükleyici katkı içeren betonların her biri ayrı bir beton ailesi olarak dikkate alınmalıdır. Agregaların aynı veya benzer olduğu aynı jeolojik yapı ve aynı tip oldukları (kırma taş olup olmadığı veya betonda aynı performansı verdiği) gösterilmelidir. Gevşek birim ağırlık, dayanım, tane büyüklüğü dağılımı veya diğer farklı özellikler kullanılarak agregalar tanımlanmalıdır. Beton ailesi kavramını veya yukarıda bahsedilen temel aile kavramını kullanmadan önce yeterli ve etkili imalat kontrolünün sağlanıp sağlanmadığı, önceki imalat verilerinden elde edilmiş olan ilişki kullanılarak denenmelidir. Beton ailesi C50/60 (bu dayanım sınıfı dâhil) beton sınıfına kadar uygulanmalıdır.

R.4 Beton basınç dayanımı uygunluk kuralları İmalat kontrolünde kullanılan 28 günlük basınç dayanımı ve diğer deney verisi aynı zamanda uygunluk kontrolü için de kullanılabilir. Değerlendirme süresinde elde edilen tüm verileri TS EN 206’da verilen uygunluk kriterlerinin sağlanması bakımından kontrol edilmektedir. İmalatçı tarafından işletilen uygunluk kontrolü sistemi, müşterilere güven vermelidir. TS EN 206 Madde 8.2.1.3.1 her bir deney sonucu için kriter içinde verilen beton ailesindeki elde edilen her bir

deney sonucu, ci ≥ ck – 4 şartını sağlamalıdır. Uygunluk kontrolünde beton ailesinin kullanılması TS EN 206’da tarif edilmektedir. Bu standard içindeki uygunluk kriterleri örtüşmeyen deney sonuçlarına bağlıdır, ancak standard aynı zamanda aynı kriterler kullanılarak örtüşen deney sonuçlarının da değerlendirmesine müsaade etmektedir. Aile kavramının kullanılması yeterli deney verisinin olmasını gerektirmektedir. Diğer taraftan, uygunluğun, örtüşmeyen ardarda elde edilmiş basınç dayanım sonuçları kullanılarak değerlendirilmesi önerilmektedir. Aile kavramını kullanmaya başlamadan önce, üretici aile üyeleri arasında (TS EN 206 Madde 8.2.1.1) ilişkiler geliştirmeli ve bunları belgelendirmelidir. Üçüncü parti belgelendirme kuruluşunun bulunduğu durumlarda bu ilişkiler onaylanmalıdır (TS EN 206 Madde C.2.1). Bu ilişkiler, her değerlendirme periyodunda ve imalat şartlarında iyi yönde değişimlerin olduğu durumlarda orijinal basınç dayanımı verisine dayanarak gözden geçirilmelidir. Üçüncü parti belgelendirme kuruluşunun bulunduğu durumlarda bu gözden geçirme periyodik olarak kontrol edilmelidir. Uygunluğun belirlenmesinde izlenecek işlemler özet halinde TS EN 206, Ek K’da verilmektedir. TS EN 206, Madde 8.2.1.3’te verilen beton basınç dayanım sonuçlarının uygunluk değerlendirmesinde kullanılan yöntem aşağıdaki gibidir;

a) Belirlenmiş bir dayanım sınıfında TS EN 206, Çizelge 18’de verilen 2. Kriter (ci ≥ ck – 4) ile her orijinal basınç dayanımı deney sonucunun uygunluğunu kontrol etmelidir. Bu şart diğer tüm beton sınıfları için de geçerlidir.

b) Her üye veya her beton bileşiminin belirli bir beton ailesine ait olup olmadığı TS EN 206, Çizelge 18’de

verilen kriter (cm ≥ ck ± a) ile doğrulanmalıdır. Kriter orijinal deney sonucuna uygulanmalı ve verinin belirli bir dayanım sınıfı veya popülasyona ait olduğu doğrulanmalıdır. Bu veriler, çok az sayıda olan verinin referans betonun değerine dönüştürülmesi sonucunda, bu beton sınıfı için uygun olmayan bir durum ortaya



56

çıkabilir. Uygunluk kriterini sağlayamayan herhangi bir aile üyesi aileden çıkartılarak tek başına ayrıca değerlendirmeye tabi tutulur.

c) Aile içinde birden fazla dayanım sınıfı olduğunda aile içindeki her basınç dayanımı deney sonucu referans

betonun eşdeğer dayanım değerine dönüştürülür ve standard sapma dönüştürülmüş bu sonuçlardan hesaplanır.

d) Referans beton için dönüştürülmüş deney sonuçlarının, TS EN 206, Madde 8.2.1.3.2 Ortalama deney

sonuçları için kriter’in alt maddesi Yöntem B: Sürekli imalat’ta verilen kritere (cm ≥ ck + 1,48) uygunluğu sağlanmalıdır. Belirli bir beton dayanım sınıfı için yeterli sayıda veri olduğunda ve bu sınıfın bireysel olarak değerlendirilmesi tercih edildiğinde, bu veriler beton ailesi değerlendirmesi dışında tutulmalıdır.

e) TS EN 206, Çizelge 17’de verilen başlangıç ve sürekli imalat arasındaki ayrım, dönüştürülmüş deney

sonuçlarının sayısına bağlıdır. Örnek 1: Farklı en büyük agrega tane büyüklüğüne sahip ve CEM II çimentosu içeren beton ailesi. Farklı en büyük agrega tane büyüklüğüne sahip üç dayanım sınıfındaki betonların kontrolü için beton ailesi kavramının kullanılması. Amaçlar: - Aile üyeleri arasında matematiksel ilişkilerin kurulması için prensiplerin özetlenmesi, - Veriyi referans betona dönüştürmek amacıyla bazı yöntemlerin tanımlanması, - İmalat kontrolü ile ilgili ulusal şartlar ve TS EN 206’deki uygunluk kontrolü yöntemi ile uygunluğun gerçek

imalat verisi ile değerlendirilmesi, - Doğrulama kriterlerinin uygulanmasının gösterilmesi. Beton ailesinin özellikleri: - CEM II çimento, - Benzer agregalar (aynı jeolojik yapı, aynı kaynak, aynı tane büyüklüğü dağılımı ve tane şekli, benzer filler

içeriği, benzer metilen mavisi değerleri), - C16/20, C20/25 ve C25/30 beton sınıfları, - Kıvam aralıkları S1 ile S4 arasında, - Su azaltıcı/akışkanlaştırıcı katkılı ve katkısız betonlar. Referans beton: üç beton sınıfı arasında ortada bulunan C20/25 beton sınıfı referans beton olarak seçilebilir. Değerlendirme dönemi 3 aylık süreyi kapsamaktadır. Başlangıç deneyleri ve matematiksel ilişkiler: üstel eşitlik esas alınarak, laboratuvar deney sonuçları ve teorik basınç dayanımı ile su/çimento (w/c) oranı arasında ilişki kurulmalıdır. Matematiksel bağıntı aşağıdaki gibi elde edilmiştir;

silf = A / exp (B×w/c) (1)

Beton ailesi içindeki tüm beton sınıflarına ait beton deney sonuçları arasında basınç dayanımı, su/çimento oranı veya çimento dozajı arasında ilişkiler kurularak A ve B katsayıları ampirik yolla elde edilmelidir. Bu örnek için A=135 ve B=2,50 olarak varsayılmıştır. Beton ailesinin üyeleri ve referans beton arasındaki ilişki Bir aile üyesinden referans betona veri dönüştürme işleminde genellikle üç yöntem kabul edilmekte ve kullanılmaktadır. Aşağıda bu yöntemler tanımlanmıştır. Kullanılan gerçek yöntem kısıtlı aralıktaki beton dayanım sınıfı üzerinde benzer sonuçlar oluşturacağından kritik değildir. 1. Veri dönüştürmede su/çimento oranı yöntemi Bu yöntemde betonda dayanımdaki değişikliklerin sadece su/çimento oranındaki farklardan kaynaklandığı kabulü yapılmaktadır. Yukarıda verilen dayanım ile su/çimento oranı arasındaki bağıntı (1) kullanılarak karakteristik dayanımı veren su/çimento oranı ve alınan numunelere ait gerçek dayanımı veren su/çimento oranı arasındaki fark belirlenmektedir. Daha sonra bu su/çimento oranındaki fark, referans betonun eşdeğer dayanımını elde etmek için referans beton üzerinde uygulanır.



57

Örnek 1 Bir C16/20 betonuna ait silindir şekilli numuneler üzerinde yapılan basınç dayanımı deneyinde ortalama 21,7 MPa değeri elde edilmiştir. Karakteristik dayanım 16 MPa ve gerçek dayanım 21,7 MPa’ya ait su/çimento oranları arasındaki fark hesaplanmalıdır. Bağıntı (1) yardımı ile 16 MPa dayanım için su/çimento=0,85 ve 21,7 MPa dayanım için su/çimento=0,73 değerleri elde edilmiş olup, iki oran arasındaki fark (0,85-0,73)=0,12 dir. Referans beton C20/25 olduğundan karakteristik silindir dayanımı 20 MPa ve su/çimento oranı bu dayanım değeri için su/çimento=0,76 dır. C16/20 betonunda gerçek dayanım değerine karşılık gelen su/çimento oranı ile karakteristik dayanıma karşılık gelen su/çimento oranı arasındaki fark 0,12 olduğundan, bu değer benzer şekilde referans betona uygulanır. Bu durumda referans betonun gerçek dayanım değerine karşılık gelen su/çimento=0,76-0,12=0,64 olarak elde edilmektedir. Sonuç olarak, söz konusu beton ailesi için verilen Bağıntı (1) yardımı ile C20/25 referans beton sınıfı için su/çimento=0,64 değerine karşılık gelen silindir şekilli numuneye ait gerçek dayanım değeri 27,3 MPa olarak dönüştürülmüştür. Örnek 2 Bir C25/30 betonuna ait silindir şekilli numuneler üzerinde yapılan basınç dayanımı sonucu ortalama 33,5 MPa değer elde edilmiştir. Karakteristik dayanım 25 MPa ve gerçek dayanım 33,5 MPa’ya ait su/çimento oranları arasındaki fark hesaplanmalıdır. Bağıntı (1) yardımı ile 25 MPa dayanım için yaklaşık su/çimento=0,67 ve 33,5 MPa dayanım için 0,56 su/çimento oranları elde edilmekte ve fark (0,67-0,56)=0,11 dir. Referans beton C20/25 olduğundan karakteristik silindir dayanımı 20 MPa ve su/çimento oranı bu dayanım değeri için 0,76 dır. C25/30 betonunda gerçek dayanım değerine karşılık gelen su/çimento oranı ile karakteristik dayanıma karşılık gelen su/çimento oranı arasındaki fark 0,11 olduğundan, bu değer benzer şekilde referans betona uygulanır. Bu durumda referans betonun gerçek dayanım değerine karşılık gelen su/çimento=0,76-0,11=0,65 olarak elde edilmektedir. Sonuç olarak, söz konusu beton ailesi için verilen Bağıntı (1) yardımı ile C20/25 referans beton sınıfı için su/çimento=0,65 değerine karşılık gelen silindir şekilli numuneye ait gerçek dayanım değeri 26,6 MPa olarak dönüştürülmüştür. Bu iki örnekte C16/20, C20/25 ve C25/30 beton sınıfları ortada bulunan referans beton C20/25 beton sınıfına dönüştürülmekte ve elde edilen dönüştürülmüş basınç dayanım değerleri TS EN 206’de verilen uygunluk kriterleri ile tek bir beton sınıfında yapılmaktadır. İmalat kontrolü Aşağıdaki imalat kontrolü kriterleri uygulanır; - Belirli bir gerçek dayanım değerinin karakteristik dayanıma oranının, ardarda elde edilen 30 deney

sonucundan sadece 1 deney sonucunun 1,05 ile 0,95 arasında kalmasına müsaade edilir. - Bu oran, diğer tüm deney sonuçları için 1,05 değerinden büyük olmalıdır. Ardarda elde edilen 100 deney sonucu içinden iki veya daha fazla sonucun yukarıdaki iki kriterden biri veya ikisini birden sağlamaması durumunda beton karışım oranları revize edilmelidir. Uygunluk kontrolü

Her orijinal deney sonucu başlangıçta cm ≥ ck – 4 kriterini sağlamalıdır. Beton imalatının dönüştürülmüş son 35 deney sonucundan elde edilen verilerden standard sapma hesaplanmalıdır. En son 15 deney sonucu ile hesaplanan standard sapma değeri daha önce hesaplanan standard sapma değerinden ± % 37’den daha fazla değişkenlik göstermemelidir. Deneye tabi tutulan her aile üyesine ait dönüştürülmüş deney sonucu, TS EN 206 standardının Çizelge 18’de verilen kriterler kullanılarak, her değerlendirme dönemi için aileye ait olma açısından kontrol edilmelidir. Bu kriterin sağlanamadığı durumda bu üyeler aileden çıkarılmalı ve ayrıca değerlendirilmelidir. Bu işlemin ardından tüm dönüştürülmüş veriyi içeren referans beton TS EN 206, Madde 8.2.1.3.2 Ortalama

deney sonuçları için kriter’in alt maddesi Yöntem B: Sürekli imalat’ta verilen cm ≥ ck + 1,48×σ ifadesi olan kritere uygunluk açısından kontrol edilmelidir. Referans betonun tüm verisinin ortalamasının bu değerden büyük olması durumunda kriter sağlanmış kabul edilir.



58

Ek S

Beton ailesi kavramı kullanılmadan örtüşmeyen basınç dayanım deney sonuçlarının uygunluk kontrolü

Bu Ek ilave edilmiştir.

S.1 Genel Bu bölümde TS EN 206 standardında verilen ve Madde 8.2.1.3’te tarif edilen beton basınç dayanım sonuçları için uygunluk kurallarının uygulanmasına yönelik olarak örnek çözüm yöntemi verilmiştir. Bu bölümde verilen analiz yöntemi ve öneriler istatistiksel temellere dayanmaktadır. Aşağıda verilenler, C25/30 betonundan alınan numunelere ait basınç dayanım sonuçları olup ilk 35 deney sonucu başlangıç imalatı için verilen kriterler ve 35 deneyden sonra ise sürekli imalat için verilen kriterler ile değerlendirilmiştir.

S.2 Dayanım için uygunluk şartları Beton ailesi kavramının kullanılmadığı durumlarda TS EN 206’da Çizelge 18’de verilen kriterler uygulanmaz. Madde 8.2.1.3.1, tekli deney sonuçları için kriter ve Madde 8.2.1.3.2, ortalama deney sonuçları (Madde 8.2.1.2) için kriter sırasıyla ve aynı zamanda deney sonuçları üzerinde istatistiki olarak uygulanır. İlk kural elde edilen

hiçbir deney sonucunun ci ≥ ck – 4’den küçük olamaması şartıdır. Bu şart sağlanamadığında belirli bir beton

harmanı reddedilir ve gerektiğinde beton karışım oranlarında revizyona gidilir. Bu şart sağlandığında örtüşmeyen deney sonuçları ile 2. kriterin sağlanıp sağlanmadığı konusunda istatistiki değerlendirme yapılmalıdır. 2. kriterin de sağlanamadığı durum söz konusu olduğunda beton reddedilir ve beton karışım oranlarında revizyona gidilir. Beton basınç dayanımı deney sonuçlarının uygunluk değerlendirmesi ile ilgili örnek aşağıda Çizelge S.1’de verilmektedir. TS EN 206’da Madde 8.2.1.2’de tarif edilen “aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla sayıda deney numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen deney sonuçlarından herhangi birinin, ortalama sonuca göre sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, deney sonuçlarının hepsi reddedilir. Ancak, numuneler ve deney sonuçları üzerinde yapılacak inceleme sonucunda deney sonuçlarından herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa bu sonuç ortalamaya dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan deney sonuçları kullanılır.” paragrafının doğrulaması da yapılmalıdır.

S.3 Başlangıç ve sürekli imalat için uygunluk kuralları Beton imalatında basınç dayanım deney sonuçlarının değerlendirilmesinde TS EN 206, Madde 8.2.1.3 kuralları uygulanır. Bu uygulamaya ilişkin değerlendirme özeti aşağıdaki gibidir. İlk 35 deney sonucu elde edilene kadar geçen süreçteki yapılan değerlendirme,

Ortalama dayanım deney sonucu, m

4,0 c ck

f f

En küçük deney sonucu değeri, min

4,0 c ck

f f

Standart sapma hesaplandıktan sonraki sürekli imalat sürecindeki değerlendirme,

Ortalama dayanım deney sonucu, 1.48 cm ck

f f

En küçük deney sonucu değeri, min4

c ckf f

Burada cm her bir deney sonucu ortalamasını, cmin en küçük tek deney sonucunu, ck karakteristik dayanımı

ve standart sapmayı ifade eder.

Başlangıçta belirlenen standard sapma, uygunluk kontrolü yapılacak daha sonraki imalât süresinde de, bu sürede elde edilen son deney sonuçları arasında tespit edilen standard sapmanın (sn) başlangıçtaki standard

sapmadan () önemli derecede sapma göstermemesi şartıyla uygulanabilir. Bu şart ; TS EN 206, Çizelge 19’un sağlanması halinde geçerli kabul edilir. sn'in bu sınır değerler dışında olması durumunda sürekli imalâttan en son elde edilen 35 deney sonucu

kullanılarak yeni değeri hesaplanır



59

Çizelge S.1 - C25/30 beton sınıfında elde edilmiş 51 adet deney sonucunun TS EN 206, Madde 8.2.1.3’te verildiği şekilde değerlendirilmesi için örnek uygulama

Deney No.Deney Sonucu,

MPa

Örtüşmeyen

Deney Sonuçları,

MPa

2. Kriter

fci ≥ fck - 4

Standard

Sapma, MPa

1. Kriter

fcm ≥ fck + 4

fcm ≥ fck + 1,48*

Sonuç

Değerlendirme

1 36,5 UYGUN

2 38,6 UYGUN

3 35,6 36,9 UYGUN UYGUN UYGUN

4 34,7 UYGUN

5 33,8 UYGUN


7 32,6 UYGUN

8 35,8 UYGUN


10 38,4 UYGUN

11 37,9 UYGUN


13 30,7 UYGUN

14 31,7 UYGUN

15 29,7 30,7 UYGUN UYGUN DEĞİL UYGUN DEĞİL

16 33,7 UYGUN

17 34,7 UYGUN


19 35,7 UYGUN

20 31,8 UYGUN


22 30,9 UYGUN

23 28,9 UYGUN

24 25,6 28,5 UYGUN DEĞİL UYGUN DEĞİL UYGUN DEĞİL

25 35,8 UYGUN

26 34,8 UYGUN


28 32,6 UYGUN

29 35,6 UYGUN


31 33,0 UYGUN

32 34,7 UYGUN


34 31,9 UYGUN

35 39,3 UYGUN

36 33,2 34,8 UYGUN 3,07 UYGUN UYGUN

37 33,5 UYGUN

38 35,6 UYGUN


40 34,6 UYGUN

41 35,6 UYGUN


43 31,6 UYGUN

44 34,7 UYGUN


46 37,6 UYGUN

47 35,6 UYGUN


49 32,7 UYGUN

50 37,8 UYGUN 2,78

51 33,6 34,7 UYGUN 3,07 UYGUN UYGUN



60

Yararlanılan kaynaklar [1] CEN Report CR 1901 Regional specifications and recommendations for the avoidance of damaging alkali silica reactions in concrete. [2] EN 13791, Assessment of in-situ compressive strength in structures and precast concrete components

[3] CR 13902, Test methods for determining the water/cement ratio of fresh concrete

[4] CEN/TS 12390-9, Testing hardened concrete - Part 9: Freeze-thaw resistance - Scaling

[5] CEN/TS 12390-10, Testing hardened concrete - Part 10: Determination of the relative carbonation resistance of concrete

[6] CEN/TS 12390-11, Testing hardened concrete - Part 11: Determination of the chloride resistance of concrete, undirectional diffusion [7] CEN/TR 15177, Testing freeze-thaw resistance of concrete - Internal structural damage

[8] EN 15743, Supersulfated cement - Composition, specifications and conformity criteria [9] CEN/TR 16349, Framework for a specification on the avoidance of a damaging Alkali-Silica Reaction (ASR) in concrete

[10] CEN/TR 16369, Use of control charts in the production of concrete

[11] CEN/TR 16563, Principles of the equivalent durability procedure

[12] CEN/TR 16639, Use of k-value concept, equivalent concrete performance concept and equivalent performance of combinations concept

[13] EN ISO 9001, Quality management systems - Requirements (ISO 9001)

[14] ISO 2859-1:1999, Sampling procedures for inspection by attributes - Part 1: Sampling schemes indexed by acceptance quality limit (AQL) for lot-by-lot inspection

[15] ISO 3951-1, Sampling procedures for inspection by variables - Part 1: Specification for single sampling plans indexed by acceptance quality limit (AQL) for lot-by-lot inspection for a single quality characteristic and a single AQL

[16] ISO 7870-2, Control charts - Part 2: Shewhart control charts

[17] ISO 7870-3, Control charts - Part 3: Acceptance control charts

[18] ISO 7870-4, Control charts - Part 4: Cumulative sum charts

[19] ISO 16204, Durability - Service life design of concrete structures


Haziran 2014 - uymds.ymds.gov.truymds.ymds.gov.tr/wsafet/Dosyalar/692_TS_13515.pdf · TS EN 206,...

Documents

Transcript of Haziran 2014 - uymds.ymds.gov.truymds.ymds.gov.tr/wsafet/Dosyalar/692_TS_13515.pdf · TS EN 206,...