Godzijdank

Philippe Lepers

Godzijdank

Reflecties over het voortbestaan Van God in de taal van alledag

Klement | Pelckmans

But then if you’re so smart, Tell me why are you still so afraid?

(Billy Joel)

Zoals de menselijke aard nu eenmaal is, zullen er wellicht nog millennia lang grotten zijn waarin men Gods schaduw toont

(Friedrich Nietzsche)

© 2010, Uitgeverij Klement, Kampen Alle rechten voorbehouden.

Omslagontwerp: Prezns

Afbeelding op omslag:

Rafaël, De heilige Catharina van Alexandrië (detail), ca. 1507, The National Gallery, Londen

isbn 978-90-8687-071-4 (Nederland)

isbn 978-90-289-6086-2 (België) d/2010/0055/3

5

Inhoud

Voorwoord 7 1 Is God niet dood dan? 11 2 God mag het weten 29 3 Godzijdank! 47 4 Gvd 75 5 Alles wat God verboden heeft 93 6 God allemachtig! 117 7 Om de liefde Gods! [In ’s hemelsnaam!] 131 Besluit 143 Bibliografie 151

7

Voorwoord Ik ben in 1977 godsdienstwetenschappen gaan studeren aan de Katholieke Universiteit Leuven. Het waren de nadagen van een voor de katholieke Kerk en theologie ongemeen boeiende tijd. Het Tweede Vaticaans Concilie had heel wat in beweging gebracht en alleen al in het Nederlands taalge-bied waren er tal van denkers die nieuwe perspectieven openden op de aloude theologische tradities. Iedereen kent waarschijnlijk de onlangs overleden Edward Schillebeeckx, die vooral met zijn boek Jezus, het verhaal van een levende een nieuwe wind liet waaien door de christologie, maar er waren daarnaast nog een heleboel ‘mindere goden’, onder wie ook mijn eigen oom, Robert Adolfs, die met Het graf van God een pleidooi gehouden had voor ‘een kenotische ecclesiologie’, een kerkleer waarin de Kerk in de eerste plaats gezien wordt als een instituut dat zich in het spoor van zijn stichter dienst-baar zou moeten opstellen. Buiten ons taalgebied waren er verder grote geesten zoals Karl Rahner en Hans Küng, die eveneens velen wisten te inspireren om wat al eeuwenlang was overgeleverd door een modernere bril te gaan lezen. Door de officiële Kerk werden al die denkexperimenten vaak met argusogen bekeken. Maar voor wie op zoek was naar een eigentijdse vertaling van de aloude christelijke bood-schap werkten ze vaak prikkelend en verfrissend. Ze maak-ten het heel wat mensen mogelijk om ook in de moderne tijd gelovig te zijn en te blijven.

8

Vanaf 1990 ongeveer begon ik mij zelf echter steeds meer te verdiepen in de filosofie, de discipline die mij eigenlijk altijd al nauwer aan het hart gelegen had dan diegene waar-van ze vroeger geacht werd de dienstmaagd te zijn. Dit leid-de in 2005 uiteindelijk tot mijn promotie tot doctor in de wijsbegeerte aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Een paar jaar geleden werd ik dan min of meer beroeps-halve gedwongen om opnieuw meer theologisch bezig te zijn. Die ‘terugkeer’ was, het moet helaas gezegd, toch wel enigs-zins teleurstellend. De recente boeken die ik las konden mij niet boeien of bezielen. Absoluut tegen mijn gewoonte in, legde ik sommige ervan halverwege mijn lectuur geërgerd terzijde. Het leek wel alsof de godgeleerdheid op een dood spoor was beland. Zelfs de puur exegetische werken kwa-men nu vreemd over en leken mij dikwijls bepaald door een soort collectieve vooringenomenheid die de ambitie om een objectief wetenschappelijke Bijbelanalyse te bieden fnuikt. Ik vroeg me op den duur af of er werkelijk niets interes-sants meer te zeggen valt over God, godsdienst, geloof en religiositeit. En dat, terwijl er vanuit filosofische hoek on-dertussen wel degelijk nieuwe geluiden te horen waren, die overigens ondanks hun betrekkelijke ‘nieuwheid’ niet altijd in tegenspraak met de traditie klonken. Ik denk hierbij bij-voorbeeld aan sommige boeken van de Leuvense filosofen Paul Moyaert en Herman De Dijn. Wat religie en gods-dienst in het algemeen betreft, zij vanzelfsprekend ook het onvolprezen boek van Samuel IJsseling over de Griekse go-den vermeld. Maar om god weet welke reden is de heden-daagse ‘godsdienstfilosofie’ er blijkbaar niet in geslaagd om de theologen ‘op andere gedachten’ te brengen.

Misschien zijn deze verzuchtingen te veralgemenend. Met dit boekje heb ik trouwens niet de pretentie om zomaar even het theologische ‘tij te keren’ of het denken over God en gods-

9

dienst op een ingrijpende manier te actualiseren. Het is bo-vendien ook geen studie die echt theologisch is of dat pro-beert te zijn. Ik hoop enkel een bescheiden bijdrage te leve-ren tot een meer verfrissende benadering van het religieuze fenomeen, op een moment dat zelfs atheïsten zich daar weer op een onbevangen manier voor gaan interesseren. Er is zelfs niet onmiddellijk sprake van een echt gelovige invalshoek, alhoewel ik ook voortdurend pogingen heb ondernomen om te laten zien hoe de behandelde thema’s vanuit een mani-fest gelovige beleving betekenis zouden kunnen krijgen. Heel wat lezers zullen vermoedelijk ook het grootste deel van de aangereikte inhoud niet echt als nieuw ervaren. Ik heb ech-ter gemerkt dat bij een aanzienlijk aantal mensen heel wat zaken in de vergetelheid geraakt zijn die nochtans de moei-te lonen om in de herinnering bewaard te blijven. Wat ik uiteindelijk vooral heb geprobeerd is om een originele invals-hoek te vinden. Van daaruit is het ook niet zozeer mijn op-zet geweest om een aantal onaantastbare waarheden bloot te leggen als wel het denken, dat mij zowel bij gelovigen als bij niet-gelovigen al te vaak vastgevroren lijkt, weer op te wek-ken.

Ik draag dit boekje graag op aan Helena, Evelien, Aäron, Laura en Quinten, die mij allen in het leven zijn geschon-ken, een gebaar waarvoor ik mij wellicht niet altijd voldoen-de dankbaar toon.