Glossary Glossar - NYU...

31
High School Level Glossar y Chemistry Glossary English / Uzbek Translation of Chemistry terms based on the Coursework for Chemistry Grades 9 to 12. Word-for-word glossaries are used for testing accommodations for ELL/LEP students Last Updated: July 2017 THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234

Transcript of Glossary Glossar - NYU...

Page 1: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

High School Level

Glo

ssar

y Chemistry Glossary

English / Uzbek

Translation of Chemistry terms based on the Coursework for Chemistry Grades 9 to 12.

Word-for-word glossaries are used for testing accommodations for ELL/LEP students

Last Updated: July 2017

THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234

Page 2: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

THE STATE EDUCATION DEPARTMENT / THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK / ALBANY, NY 12234

P-16 Office of Elementary, Middle, Secondary and Continuing Education and Office of Higher Education

Office of Bilingual Education and World Languages http://www.emsc.nysed.gov/biling/

THE UNIVERSITY OF THE STATE OF NEW YORK

Regents of The University

BETTY A. ROSA, Chancellor, B.A., M.S. in Ed., M.S. in Ed., M.Ed., Ed.D. ................. Bronx T. ANDREW BROWN, Vice Chancellor, B.A., J.D. ........................................................... Rochester ROGER TILLES, B.A., J.D. ................................................................................................. Great Neck LESTER W. YOUNG, JR., B.S., M.S., Ed.D. . ...................................................................... Beechhurst CHRISTINE D. CEA, B.A., M.A., Ph.D. . ........................................................................... Staten Island WADE S. NORWOOD, B.A. ............................................................................................... Rochester KATHLEEN M. CASHIN, B.S., M.S., Ed.D. ...................................................................... Brooklyn JAMES E. COTTRELL, B.S., M.D. ....................................................................................... New York JOSEPHINE VICTORIA FINN, B.A., J.D. .............................................................................. Monticello JUDITH CHIN, M.S. in Ed. ............................................................................................... Little Neck BEVERLY L. OUDERKIRK, B.S. in Ed., M.S. in Ed. ........................................................... Morristown CATHERINE COLLINS, R.N., N.P., B.S., M.S. in Ed., Ed.D. ............................................ Buffalo JUDITH JOHNSON, B.A., M.A., C.A.S. ............................................................................. New Hempstead NAN EILEEN MEAD, B.A. ................................................................................................ Manhattan ELIZABETH S. HAKANSON, A.S., M.S., C.A.S. ................................................................ Syracuse LUIS O. REYES, B.A., M.A., Ph.D. ................................................................................... New York SUSAN W. MITTLER, B.S., M.S. ....................................................................................... Ithaca Commissioner of Education and President of The University MARYELLEN ELIA Executive Deputy Commissioner ELIZABETH R. BERLIN The State Education Department does not discriminate on the basis of age, color, religion, creed, disability, marital status, veteran status, national origin, race, gender, genetic predisposition or carrier status, or sexual orientation in its educational programs, services and activities. Portions of this publication can be made available in a variety of formats, including braille, large print or audio tape, upon request. Inquiries concerning this policy of nondiscrimination should be directed to the Department’s Office for Diversity and Access, Room 530, Education Building, Albany, NY 12234.

Page 3: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 1

ENGLISH UZBEK

A absolute alcohol toza spirt absolute temperature scale mutlaq temperatura shkalasi absolute zero absolyut nol nuqtasi absorbency yutib olish qurbi absorption yutib olish (suyuqlikni), absorbsiya absorption coefficient yutib olish koeffitsiyenti absorption plant yutib olish qurilmasi absorption tube yutib olish quvuri accelerated filtration tezlashtirilgan filtrlash acceleration agent tezlashtiruvchi kimyoviy qo‘shimcha accelerator katalizator accelerometer tezlashtirish o‘lchagichi acceptor akseptor accuracy aniqlik, moslik, to‘g‘rilik acetaldehyde sirka aldegidi acetone atseton acetylene atsetilin acetylene series atsetilin qatori acid kislota acidic kislotaga oid acid anhydride kislota angidridi acid-base indicator kislota asosi ko‘rsakichi acid-base neutralization kislota asosini neytrallash acid-base titration kislota asosini titrlash acid radical kislota radikali acid rain kislotali yomg‘ir acid salt kislota tuzi acid treating sulfat kislotai bilan tozalash acidic titrant kislotali titrant acidification oksidlanish acidimeter or acidometer atsidometr acidity kislota miqdori action harakat actinide series aktinoidlar qatori aktinioy aktiniy activated complex faollashtirilgan kompleks activated support faollashtirilgan taglik activated water faollashtirilgan suv activation faollashtirish activation energy faollashtirish quvvati activator aktivator active centers faol markazlar activity faoliyat activity series faol izchillik addition agent yonilg‘iga qo‘shiladigan modda addition polymer qo‘shimcha polimer

Page 4: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 2

ENGLISH UZBEK adhesive yopishqoq, bog‘lovchi adiabatic calorimeter adiabat kalorimetr adiabatic flame temperature olovning adiabatik harorati adsorb tortib olmoq, yutib olmoq (suyuqlikni) adsorbent adsorbent adsorption yutib olish adsorption isobar izobarani yutib olish adsorption isotherm yutib olish izotermasi agent agent air pressure havo bosimi alcohol spirt aldehyde aldegid alicyclic hydrocarbons alisiklik uglevodorod aliphatic hydrocarbons alifatik uglevodorodlar alkalescency ishqorlilik alkali ishqor alkali metal ishqorli metall alkane alkan alkane derivative alkan hosilasi alkaline ishqorga oid alkaline earth metals ishqorli yer metalli alkene alken alkyl group alkil guruhi alkyne alkin allotrope allotrop allotropy allotropiya alloy legirlamoq alpha emission alfa-nurlanish alpha particle alfa-zarra alternating current o‘zgaruvchan tok alum ikki hissali alyuminiy tuzi alumina alyuminiy oksidi aluminate alyuminat aluminum alyuminiy amalgam aralashmna, qotishma amino acid aminokislota ammonia nashatir spirti ammonia liquor ammiak suvi ammonification ammonifikatsiya ammonium ammoniy ampere meter ampermetr amphiprotic amfiprotga oid amphoteric amfoterga oid amphoterism amfoterlik analysis tahlil analytical balance kimyoviy tahlil tarozisi analytical chemistry tahliliy kimyo analytical reagent tahlil uchun reagent

Page 5: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 3

ENGLISH UZBEK angle urchak angstrom bangstrem anhydride angidrid anhydrous suvsiz anion anion anode anod antacid kislotani neytrallovchi antienzyme antiferment antichlor antixlor antifebrin antifebrin antifoaming agent ko‘pikni yo‘q qiluvchi agent antifreeze antifriz antimatter aksilmodda antimony surma antioxidant antioksidant antiseptic zararsizlantiruvchi modda aqua suv aqueous suvga oid argon argon aromatic xushbo‘y modda arsenic margimush arsenic trioxide margimush uch oksidi arsenical margimushga oid arsenide arsenid artificial radioactivity sun’iy radioaktivlik assistant yordamchi vosita association assosiatsiya atmosphere atmosfera atmospheric pressure atmosfera bosimi atom atom atomic absorption spectrometry atomning absorbsiya spektrometriyasi atomic bond kovalent bog‘lanish atomic mass atom massasi atomic mass unit atom massasi birligi atomic pile yadro reaktori atomic radius atom radiusi atomic weight atom og‘irligi attraction tortish Avogadro’s constant Avogadro doimiy kattaligi azeotropic azeotropga oid

B baking powder kimyoviy yumshatgich baking soda natriy bikarbonati balance balans, muvozanat balanced equation balanslangan tenglama barium bariy barium carbonate bariy karbonati

Page 6: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 4

ENGLISH UZBEK barium chloride bariy xloridi barium nitrate bariy nitrati barium sulfate bariy sulfati barometer barometr barometric pressure barometrik bosim base asos basic anhydride asos oksidi battery batareya bauxite boksit beaker laboratoriya stakani beneficiation boyitish Benz-aldehyde Benz-aldegid benzene ring benzol halqasi benzene series benzol qatori benzene sulfonic acid benzol sulfon kislotasi benzenoid benzoid Benzedrine benzidrin benzoic acid benzoy kislotasi benzyl alcohol benzyl spirti berkelium berkliy beryllium berilliy beta particle beta-zarra binary compound binari birikmasi binder bog‘lovchi eritma binding energy bog‘lash quvvati biochemical biokimyoviy bismuth vismut bleach oqlamoq, oqlash blowing agent ko‘piklovchi modda boiler scale qasmoq boiling qaynash boiling point elevation qaynash temperaturasini oshirish bond bog‘lanish bond angle valent burchagi bond energy bog‘lanish quvvati bonding bog‘lash borax bura boric acid bor kislotasi boron bor boron carbide bor karbidi boron hydride bor gidridi boron nitride bor nitridi boron silicate bor silikati bottle shisha Boyle’s law Boyl-Marriot qonuni brake fluid tormoz suyuqligi branch-chain zanjir tarmog‘i brass jez

Page 7: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 5

ENGLISH UZBEK brazing kavsharlash breeder reactor ko‘payrtiruvchi reaktor bright-line spectrum nurlanish spektri brine tuzli eritma bromine bromin bronze bronza buffer bufer Bunsen burner bunzen gorelkasi burette yog‘ yoki sirka uchun grafin burning yoqish butane butan butylene butilen butyl butil butyl alcohol butyl spirti butyric acid yog‘ kislotasi

C cadmium kadmiy calcination o‘tga toblash calcite kalsit calcium kalsiy calcium carbide kalsiy karbidi calcium carbonate kalsiy karbonati calcium chloride kalsiy xloridi calcium hydroxide kalsiy gidrooksidi calcium hypochlorite kalsiy gipoxloriti calcium oxide kalsiy oksidi calcium phosphate kalsiy fosfati calcium sulfate kalsiy sulfati californium kaliforniy calomel kalomel calorie kaloriya calorimeter kalorimetr camphor kofur capacity quvvat, qobiliyat carbide karbid carbocyclic karbosiklik carbohydrate karbogidrat carbonic acid ko‘mir kislotasi carbon uglerod carbon black uglerod carbon cycle uglerod sikli carbon dioxide uglerod ikki oksidi carbon disulfide serouglerod carbon monoxide uglerod monooksidi carbon tetrachloride uglerod tetroxloridi carbonate karbonat carbonic acid ko‘mir kislotasi

Page 8: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 6

ENGLISH UZBEK carboxyl karboksil carboxylic acid karbon kislotasi carburation karbyuratsiya carcinogen saratonga sabab bo‘luvchi modda carrier tashuvchi catalyst katalizator catenate zanjir hosil qilmoq cathode katod cell katak, hujayra Celsius scale Selsiy shkalasi centigrade Selsiyning yuz darajali temperatura shkalasi centimeter santimetr centrifugation sentrifugalash centrifuge sentrifuga cerium seriy cesium seziy chain zanjir chain reaction zanjir reaksiyasi change o‘zgarish, o‘zgartirmoq chelate xelat chemical bond kimyoviy bog‘lanish chemical equation kimyoviy tenglama chemical equilibrium kimyoviy muvozanat chemical property kimyiviy xossa chemical reaction kimyoviy reaksiya chemisorption kimyoviy adsorbsiya chemistry kimyo chlorate xlorat chloride xlorid chlorine xlorin chlorine dioxide xlorin dioksidi chlorite xlorit chloroform xloroform chlorohydrin xlorgidrin chromatography xromotografiya chrome green xrom ko‘kati chromic acid xrom kislotasi chromium xrom chromium sulfate xrom sulfati circuit sikl citric acid limon kislotasi clamp tutqich, qisqich classical mechanics klassik mexanika clay tuproq cobalt kobalt coefficients koeffitsientlar colligative properties kolligativ xususiyatlar collision to‘qnashuv

Page 9: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 7

ENGLISH UZBEK colloid chemistry kolloid kimyosi colorant bo‘yoq moddasi colorimeter rang o‘lchagich columbium kolumbiy combination kombinatsiya, birikma combined gas laws kombinatsiyalangan gaz qonunlari combustion oksidlanish common ion effect umumiy maydon effekti complex kompleks, murakkab complex ion kompleksli ion component komponent composite komposit, tarkibli, murakkab, aralash composition tarkib, aralashma compound kimyoviy birikma compressed gas siqilgan gaz concentrated solution hech narsa aralashmagan eritma concentration konsentratsiya conceptual definition konseptual tavsif condensation kondensatsiya condensation polymer kondensatsiya polimeri condensation reaction kondensatsiya reaksiyasi conduction elektr quvvati o‘tkazish conductivity elektr quvvati o‘tkaza olishi conductor o‘tkazuvchi material configuration konfiguratsiya configurational formula konfiguratsiya formulasi conformation konformatsiya Congo red Kongoning qizil bo‘yog‘i conjugate pair o‘zaro bog‘langan juftlik conservation saqlash, konservatsiya conservation of charge zaryadning saqlanishi constant konstanta, doimiy kattalik constant composition law doimiy tarkib qonuni constituent tarkibiy qism container konteyner, rezervuar contaminant ifloslantiruvchi aralashma continuous spectrum uzluksiz spektr controlled equipment nazorat ostidagi uskuna conversion factor qayta hisoblash koeffitsiyenti coordinate covalent bond ion-koordinatsiya bog‘lanishi copolymer interpolimer copper mis cork po‘kak corrosion korroziya, zanglash covalence kovalentlik covalent bond kovalent bog‘lanish covalent molecule kovalent molekula cover qopqoq, qoplama

Page 10: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 8

ENGLISH UZBEK cracking yoriq hosil bo‘lishi cresol krezol critical mass kritik massa critical point eng yuqori nuqta critical pressure o‘ta yuqori bosim critical temperature o‘ta yuqori temperatura crucible tigel crystal kristall crystallization kristallashish cubic centimeter kubik santimetr curium kyuriy current elektr toki; joriy curve qiyshiq chiziq cyanogen tsian cyclic compound siklik birikma cycloalkane sikloalkan cyclohexane siklogeksan cyclotron siklotron

D data ma’lumotlar decay rate chirish tezligi decomposition parchalanish decrepitude eskirganlik definition ta’rif dehydrating suvini qochirish dehydration suvini qochirish dehydrogenation vodorodni yo‘qotish deionized water tuzsiz suv deliquescence havodagi namlik hisobiga yoyilish delivery tube yo‘naltiruvchi quvur denatured alcohol denaturat density zichlik depression depressiya, kamayish derivative hosila destructive distillation haydash, bug‘ga aylantirish detergent kir yuvish vositasi deuterium og‘ir vodorod deuteron deyteron developing agent rasmni paydo qiluvchi modda dextrorotary o‘ngga aylantiruvchi dialysis dializ diamond olmos diatomic gas ikki atomli gaz diborane diboran dicarboxylic acid ikki asosli karbon kislota diffusion diffuziya dihydroxy alcohol ikki atomli spirt

Page 11: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 9

ENGLISH UZBEK diluent suyultiruvchi modda dilute solution suyultiruvchi eritma dimethyl dimetil dinitrobenzene dinitrobenzol di-olefin diolifen dioxide dioksid dipole dipol direct combustion bevosita yonish direct combustion reaction bevosita yonish reaksiyasi direct current doimiy tok displacement o‘rnini almashtirish disproportionation qayta taqsimlash dissociation parchalanish distillate distillat distillation distillash dolomite dolomit donor donor dope zichlovchi surtma dot diagram nuqtali diagramma double bond ikki hissali bog‘lanish double pan balance ikki palla muvozanati double replacement almashlash parchalanishi ductility cho‘ziluvchanlik dynamic equilibrium dinamik muvozanat dysprosium disproziy

E effective collision foydali to‘qnashuv effervescence gaz pufaklari ajralishi efflorescence rang o‘ngishi einsteinium eynshteyniy electric current elektr toki electrical conductivity elektr toki o‘tkazuvchanlik electrochemical elektrokimyoviy electrochemical cell elektrokimyoviy element electrochemistry eletrokimyo electrode elektrod electrode position elektrod holati electrolysis elektroliz electrolyte elektrolit electrolytic conduction elektrolitning tok o‘tkazuvchanligi electrolyze elektr yordamida parchalamoq electromotive force elektrni harakatlantiruvchi kuch electromotive series elektrokimyo qatori electron elektron electron configuration elektronlar konfiguratsiyasi electronegative manfiy elektr zaryadiga oid electronegativity manfiy elektr zaryadi

Page 12: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 10

ENGLISH UZBEK electropositive musbat elektr zaryadiga oid electrostatic force elektrostatik maydon kuchlanishi electrovalence elektr valentligi electrovalent bonding elektr valentligi bog‘lanishi element element elevation ko‘tarilish empirical formula empirik formula emulsion emulsiya endothermic reaction endotermik reaksiya endpoint oxirgi nuqta energy level energiya darajasi enthalpy issiqlikni saqlash enzyme enzim epoxy resin epoksid qatroni equation tenglama equilibrium balans, muvozanat equilibrium constant balans doimiy kattaligi equipment uskuna equivalent ekvivalent equivalent masses equivalent massalar erbium erbiy Erlenmeyer Flask Erlenmeyer kolbasi ester efir esterification murakkab efirga aylanish ethane etan ethanol etanol ethanolamine etanolamin ether dietil efiri ethyl etil ethyl acetate etilatsetat ethyl alcohol etil spirti ethyl ether dietil efiri ethylamine etilamin ethyl benzene etilbenzol ethylene etilen ethylene bromide etilen bromidi ethylene dichloride etilen dixloridi ethylene glycol etilenglikol europium yevropiy eutectic evtektik qotishma evaporation bug‘lanish excited state qo‘zg‘alish holati exothermic ekzotermik, issiqlik ajratib chiqarishga oid experiment tajriba explosive portlovchi modda expression siqib chiqarish extensive properties ekstensiv xossa external circuit tashqi zanjir

Page 13: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 11

ENGLISH UZBEK extinguishing agent o‘t o‘chirish moddasi extraction ekstraksiya, chiqarish

F factice faktis family oila, guruh, qator fat moy, yog‘ fatty acid yog‘ kislotasi fatty alcohol yog‘ spirti feedstock xom ashyo fermentation fermentatsiya, ichish fermentation tube fermentatsiya quvuri fermium fermiy ferric temirga oid ferroalloy temir qotishmasi ferrous temirli fiber tola file qator; egov filler to‘ldirgich filtrate filtrlamoq filtration filtrlash fission parchala(ni)sh fission reactor parchalash reaktori fixed bug‘lanmaydigan flame olov flammable material o‘t oluvchi material Florence flask bo‘yni uzun shisha idish flow diagram texnologik sxema fluoride flyuorid fluorocarbon ftorouglevodorod fluorspar fluorit flux oqim force kuch forceps Florence flask pinset bo‘yni uzun shisha idish forensic chemistry sud kimyosi formaldehyde formaldegid formation hosil bo‘lish formic acid chumoli kislotasi formula formula fossil qazilma fractional distillation fraksion distillash francium fransiy free energy erkin energiya free radical erkin radikal freezing muzla(ti)sh freezing point muzlash nuqtasi freezing point depression muzlatish temperaturasini kamaytirish frequency chastota

Page 14: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 12

ENGLISH UZBEK fuel yonilg‘i functional group funksional guruh, radikal fundamental particle elementar zarra funnel voronka fuse eritmoq, eritish fused salt eritilgan tuz fusible alloy oson eriydigan qotishma fusion eri(ti)sh fusion reactor eritish reaktori

G gadolinium galoliniy gallium galliy gallium arsenide galliy arsenidi galvanizing rux builan qoplash gamma rays gamma nurlari garnet granat gas gaz gasification gazlashtirish gas phase gaz bosqichi glycerol gliserin glycol glikol goggles himoya ko‘zoynagi gold oltin graduated beaker o‘lchash uchun kimyo stakani graduated cylinder o‘lchash uchun silindrsimon idish graduated pipette dori tomizg‘ich graphite grafit gram gramm gram atomic mass gramm atom massasi gram equivalent mass grammga teng massa gram molecular mass gramm molekulyar massa gram molecular volume gramm molekulyar hajm gravimetric analysis miqdorni aniqlash gravity gravitatsiya, tortish kuchi grease yog‘ ground state asosiy holat group guruh guncotton cellyuloza nitrati

H hafnium gafniy half-life yarim parchalanish davri half-reaction yarim reaksiya halogen galogen hardness qattiqlik hard water qattiq suv heat issiqlik

Page 15: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 13

ENGLISH UZBEK heat exchange issiqlik almashuvi heat of combustion yonish issiqligi heat of condensation kondensatsiya issiqligi heat of crystallization kristallanish issiqligi heat of dilution erish issiqligi heat of formation hosil bo‘lish (shakllanish) issiqligi heat of fusion erish issiqligi heat of hydration gidratatsiya issiqligi heat of reaction reaksiya issiqligi heat of sublimation bug‘ga aylantirish issiqliugi heat of solution eritma issiqligi heat of transition o‘tisih (o‘garish) issiqligi heat of vaporization bug‘lanishning yashirin issiqligi heat transfer issiqlikning o‘tishi heavy hydrogen og‘ir vodorod heavy water og‘ir suv helium geliy heterocyclic geterosiklik heterogeneous mixture har xil moddalar aralashmasi heterogeneous reaction har xil moddalar reaksiyasi hertz gerts high polymer yuksak polimer holmium golmiy homogenous mixture bir turdagi moddalar aralashmasi homogenous reaction bir turdagi moddalar reaksiyasi homologous series gomologik qator homo polymer gomologik polimer holt-melt termoyelim humectant ho‘llagich hybridization duragaylash hydrate gidrat hydration gidratatsiya hybrid duragay hydrocarbon uglevodorod hydrochloric acid tuz kislotasi hydrocyanic acid sinil kislotasi hydrocolloid gidrokolloid hydrogen vodorod hydrogenation gidrogenlash hydrogen bomb vodorod bombasi hydrogen bond vodorob bog‘lanishi hydrogen chloride vodorod xlorodi hydrogen cyanide vodorod sianidi hydrogen fluoride vodorod ftoridi hydrogen iodine vodorod yodi hydrogen peroxide vodorod peroksidi hydrogen sulfide vodorod sulfidi hydrolysis gidroliz

Page 16: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 14

ENGLISH UZBEK hydrolysis constant gidroliz doimiy kattaligi hydronium ion gidroniy ioni hydrophilic suvni tez yutub oluvchi yoki suvda tez eriydigan hydrophobic suvni tez yutmaydigan yoki suvda tez erimaydigan hydroxyl group gidroksil guruhi hygroscopic giroskopik hypochlorite gipoxlorid hypothesis gipoteza, taxnin

I ideal gas ideal gaz identity period identitet davri immiscible aralashmaydigan impermeable suv o‘tkazmaydigan, nam bo‘lmaydigan impingement black gaz qurumi impregnation shimdirish increment qo‘shilib ketish impurity aralashma indanthrene blue ko‘k indantren Indian red temirning qizil oksidi indium indiy indicator indikator, ko‘rsatkich industrial alcohol texnik spirt inert inert inertia inertsiya industrial diamonds sanoat olmosi inflammable yonmaydigan infrared spectroscopy infraqizil spektroskopiya inhibitor reaksiyani sekinlashtiruvchi modda initiating explosive boshlab beruvchi portlovchi modda initiator zanjirli reaksiyaning boshlanish markazi inorganic analysis noorganik tahlil inorganic chemistry noorganik kimyo insecticide hasharotlarga qarshi vosita instrumental analysis asboblar yordamida tahlil qilish insulin insulin intensive properties jadal xususiyatlar interionic attraction ionlararo tortishish interface chegara, elektronlarning teshikdan o‘tishi intermediate oraliq intermetallic compound intermetallik birikuv internal circuit ichki zanjir interstitial tugunlar oralig‘iga oid, to‘qimalar oralig‘iga oid iodine yod ion ion ion-exchange reaction ion almashish reaksiasi ion-product constant of water suvning ion hosilasi doimiy kattaligi ionic conduction ionning elektr o‘tkazishi

Page 17: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 15

ENGLISH UZBEK ionic bonding ion bog‘lanishi ionization ionlash ionization constant ionlash doimiy kattaligi ionization of energy energiyani ionlash ionization potential ionlash potensiali ionone ionon iridium iridiy iron temir iron blue havorang bo‘yoq iron oxide temir oksidi irreversible ortga qaytmadigan isolation izolyatsiya isomer izomer isomerization izomerlash isopropyl alcohol izopropil spirti isotactic izotaktik isotonic izotonga oid isotope izotop isotropic izotopga oid IUPAC system Xalqaro nazariy va amaliy kimyo ittifoqi tizimi (IUPAC) ivory black fil suyagi qurumi

J joule joul

K Kelvin scale Kelvin shkalasi kerosene kerosin ketone keton kilogram kilogramm kinetic energy kinetik energiya kinetic theory kinetik nazariya kinetics kinetika krypton kripton

L laboratory burner laboratoriya gorelkasi lactic acid sut kislotasi lactone lakton lake bo‘yoq laki Lanthanide series Lantanidlar qatori latent heat yashirin issiqlik latent solvent yashirin eritgich lattice to‘r, panjara Law of Conservation of Mass Massaning saqlanish qonuni lawrencium lourensiy lead qo‘rg‘oshin lead chromate qo‘rg‘oshin xromati

Page 18: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 16

ENGLISH UZBEK level daraja light metal yengil metall lime ohak limestone ohaktosh lipid lipid liquefaction eritish liquid crystal suyuq kristall liquor suyuqlik, eritma, ishqorli suv liter litr litharge qo‘rg‘oshin monooksidi lithium litiy litmus lakmus lutetium lyutetsiy lye ishqor suvi lyophilic liofilga oid

M macro analysis makrotahlil macromolecule makromolekula magma magma magnesia magniy oksidi magnesite magnezit magnesium magneziya magnet magnit, ohanrabo magneto chemistry magnit kimyosi manometer manometr maltose maltoza manganese marganets manganese dioxide marganets ikki oksidi manganic oxide marganets bir yarim oksidi mannitol mannit mass massa mass action massalar harakati mass conservation massaning saqlanishi mass number massalar soni matter materiya mechanics mexanika mechanism mexanizm medicine dropper tibbiyot tomizg‘ichi melting eri(ti)sh melting point erish nuqtasi mendelevium menedeleviy mercury simob mesh to‘r, to‘r yacheykasi metallic bond boshqa metallar qatlamlarini bir-biriga bog‘lovchi

metall qatlami metalloid metalloid metallurgy metallurgiya

Page 19: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 17

ENGLISH UZBEK methane metan methanol metanol methyl metil methyl alcohol metil spirti methylamine metilamin microanalysis mikrotahlil milliliter millilitr mineral mineral mixture aralashma miscible aralashuvchi moderator sekinlashtiruvchi modda molal boiling point elevation constant molekulyar qaynash nuqtasi ko‘tarilishining doimiy

kattaligi molal freezing point depression constant molekulyar muzlash nuqtasi pasayishining doimiy

kattaligi molality molyallik molar solution mol eritmasi molar volume gramm-molekula hajmi molarity mol konsentratsiyasi molecular molekulyar molecular formula molekulyar formula molecular mass molekula massasi molecular sieve molekulyar elak mole mol molecule molekula molybdenum molibden monomer monomer monomolecular monomolekulyar

N naphtha ligroin naphthalene naftalin natural gasoline tabiiy gazdan olinadigan benzin neodymium neodim neon neon neptunium neptuniy Nernst distribution law Nernstning binominal taqsimot qonuni Nernst equation Nernst tenglamasi net potential sof potensial neutral red neytral qizil bo‘yoq neutral solution neytral eritma neutralization neytrallash neutralization equivalent neytrallash ekvivalenti neutron neytron niacin niatsin nickel nikel niobium niobiy nitrate nitrat

Page 20: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 18

ENGLISH UZBEK nitration nitratsiya nitric acid azot kislotasi nitric anhydride azot antigidridi nitric oxide azot oksidi nitride nitrid nitrile nitril nitrogen azot nitrogen family ammiak-selitra nitroglycerin nitrogliserin nitrous acid azotli kislota nobelium nobeliy noble gas inert gazi nomenclature nomenklatura nonelectrolyte noelekrolit nonmetal nometall nonpolar molecule qutbsiz molekula normal boiling point normal qaynash nuqtasi normal salt o‘rtacha tuz normal solution normal eritma normality normallik nuclear energy yadro energiyasi nuclear fission atomning parchalanishi nuclear fuel yadro yoqilg‘isu nuclear fusion termoyadro sintezi nuclear reactor yadro reaktori nucleon nuklon nucleus yadro number raqam nylon neylon

O observed value sinovdan o‘tkazib olingan qiymat octet sakkiz zarradan iborat guruh oil neft olefin olefin one-hole stopper bir marta cho‘ziladigan probka open-chain ochiq zanjir operational definition operatsiya tavsifi optical optikaga oid optical rotation optik aylanish orbit orbita orbital orbitaga oid orbital pair orbita juftligi order tartib order of reaction reaksiya tartibi ore ruda organic organik organic chemistry organik kimyo

Page 21: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 19

ENGLISH UZBEK organic compound organik birikma organometallic organometallik osmium osmiy osmosis osmos oxalic acid shovul kislotasi oxidation oksidlanish oxidation number oksidlanish raqami oxidation potential oksidlanish potensiali oxidation state oksidlanish holati oxide oksid oxidizing agent oksidlovchi modda oxygen kislorod oxygen acid kislorod kislotasi ozone ozon

P packing o‘rash; prokladka, uchlik pair juftlik palladium palladiy paraffin series parafin qatori partial pressure qisman bosim particle zarra particle accelerator zarralarni tezlashtirgich partition coefficient taqsimot koeffitsiyenti parts per million millionga nisbatan qismlar soni Pascal paskal passivity sustlik, inertlik peacock blue tovlanuvchi ko‘k rang pentane pentan peptide peptid percentage by mass massa bo‘yicha foiz konsentratsiyasi percentage composition foiz tarkibi percent error foiz xatosi perchlorate xlor kislotasi tuzi perfect mukammal perfume atir periodic davriy periodic law kimyoviy elementlarning davriylik qonuni periodic table davriy jadval peroxide peroksid Petri dish Petri idishi petroleum neft phase faza phase equilibrium fazalar muvozanati pH meter pH-metr phenol fenol phenolic fenolga oid phenolphthalein fenolftalein

Page 22: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 20

ENGLISH UZBEK phosphorus fosfor photochemical oxidant fotokimyoviy oksidlovchi modda photochemistry fotokimyo photoelectric fotoelektrik photon foton physical change fizik xossalarning o‘zgarishi physical equilibrium fizik muvozanat physical property fizik xossa physical chemistry fizika kimyosi physio sorption fizik yutish pigment bo‘yoq pigmentation bo‘yoqlar bilan to‘ldirish pile reaktor pipe quvur pipe still quvursimon haydash uskunasi pipette tomizg‘ich plastic plastik plasticizer yumshatgich plate theory likopcha nazariyasi platinum platina plutonium plutoniy point nuqta, shkala nuqtasi, temperatura pOH pOH (gidroksil ionlari konsentratsiyasi ko‘rsatkichi) poison zahar polar bond qutb bog‘lanishi polar molecule qutb molekulasi polarization potential qubtblashtirish potensiali polarography polyarografiya polarographic analysis polyarografiya tahlili polarographic apparatus polyarografiya uskunasi polarographic wave polyarografiya to‘lqini polonium poloniy poly poliester polybasic acid ko‘p asosli kislotaalr polycarbonate polikarbonat polychloroprene polixloropren polycondensation polikondensatsiya polycyclic ko‘p siklli polyelectrolyte polielekrolit polyester poliester polyethylene polietilen polyethylene glycols polietilen glikollari polyglycol poliglikol polyhydric alcohol ko‘p atomli spirt polyisoprene poliizopren polymer polimer polymerization polimerlash polypropylene polipropilen

Page 23: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 21

ENGLISH UZBEK polystyrene polistirol polytetrafluoro-ethylene politetraftoretilen polyvinyl acetate polivinil-atsetet polyvinyl alcohol polivinil spirti polyvinyl chloride polivinil xlorid polyvinyl ether polivinil efiri porcelain chinni poromeric g‘ovak positron pozitron potash karbonat angidrid kaliyi potassium kaliy potassium nitrate kaliy nitrati potassium permanganate kaliy permanganati potential energy potensial energiya potentiometric titration potensiometrik titrlash powder metallurgy kukun metalllurgiyasi praseodymium prazeodim precipitant tindirgich precipitate tindirmoq precipitation tindirish precipitation titration cho‘kindini titrlash prepolymer prepolimer preservative himoya qoplamasi prill ruda bo‘lagi primary alcohol birlamchi spirt producer gas generator gazi product mahsulot promethium prometiy promoter tezlatkich proof sinov property xususiyat propionic acid propion kislotasi propyl propil propylene propilen protactinium protaktiniy proteolysis reaction porteoliz reaksiyasi (oqsiling parchalanishi) proton acceptor proton akseptori proton donor proton donori Prussian blue Pruss ko‘k bo‘yog‘i purity soflik pyrites kolchedanlar pyrolysis piroliz pyrrole pirrol pyruvic acid pirovinograd kislotasi

Q qualitative analysis sifat tahlili quality control sifat nazorati

Page 24: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 22

ENGLISH UZBEK quanta kvant quantitative analysis miqdoriy tahlil quartz kvarts quinine xinin

R radiation radiatsiya, nurlanish radical radikal radioactive decay radioaktiv parchalanish radioactive series radioaktiv qator radioactivity radioaktivlik radiocarbon radiouglerod radioisotope radioizotop radium radiy radius radius radon radon rare nodir rare earth yerda uchraydigan nodir elementlar rare gas inert gazi rare metals nodir metallar rate-determining step tezlikni aniqlaydigan bosqich ray nur reactant reaktant, reaksiyada qarnashuvchi modda reaction mechanism reaksiyalr mexanizmi reaction rate reaksiya tezligi reagent reagent rearrangement qayta guruhlash (reaksiyani) reaction reaksiya reactor reaktor reclaiming tiklash, oqava suvlardan neft olish rectification suyuqlikni uskunada haydash yo‘li bilan tozalash redox reaction tiklash-oksidlash reaksiyasi reducing agent tiklash moddasi reducing flame tiklash olovi reduction tiklash reduction potential tiklash potensiali refining tozalash reflux teskari oqim refrigerant sovituvchi modda regeneration tiklash reinforcing agent mustahkomlovchi modda repellent matoga suv o‘tkazmaslik uchun shimdiriladigan

modda; hasharotlardabn himoya qiluvchi modda replacement almashtirish replication takrorlash reversible reaction qaytariluvchi reaksiya rhenium reniy rhodium rodiy

Page 25: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 23

ENGLISH UZBEK ribonucleic acid (RNA) ribonuklein kislotasi (RNA) ring halqa, yadro, sikl ring stand halqali shtativ ring structure halqa strukturasi rod sterjen rubber rezina rubidium rubidiy ruby yorqin qizil rang rust zang ruthenium ruteniy

S saccharose saxaroza salt tuz salt soda tuzli soda salt bridge tuz ko‘prigi samarium samariy saponification sovunlanish sapphire yoqut saturated compound to‘yingan birikma saturated solution to‘yingan eritma scale masshtab, tarozi scandium skandiy scavenger tozalash moddasi scientific data ilmiy ma’lumotlar scientific method ilmiy usul scientific name ilmiy nom scientific notation ilmiy belgilar tizimi scissors qaychi sealant germetik, zichlovchi material sedimentation sedementatsiya sedimentary rock cho‘kindi jins sedimentation potential sedementatsiya potensiali secondary alcohol ikkilamchi spirt seed crystal kristall murtagi selenium selen semiconductor yarim o‘tkazgich semi microanalysis yarim mikrotahlil semipermeable yarim o‘tkazuvchan semisynthetic yarim sintetik sequestering agent bog‘lovchi modda series qator, izchil serum zardob sewage treatment suv tozalash inshooti shell qoplama, po‘stloq silica gel silikat geli silicate silikat silicon kremniy

Page 26: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 24

ENGLISH UZBEK silicon carbide kremniy karbidi silicone kremniy silicone oil kremniy moyi silver kumush single replacement bir marta almashtirish sinter aglomerat, qizdirilganda birikkan material sintered crucible filtr-tigel slow oxidation sekin oksidlanish sludge cho‘kindi slurry shlam, kukun qoldiq smelt eritish smog tutun soda soda soda ash natriy karbonati sodium natriy sodium chloride natriy xloridi sodium hydroxide natriy gidrooksidi sol zol solid solution qattiq eritmalar solidus solidus solubility eruvchanlik solubility curve eruvchanlikning qiyshiq chizig‘i solubility product constant eruvchalik hosilasining doimiy kattaligi solubility product expression eruvchalik hosilasining ifodasi solute eritma solution eritma solution equilibrium eritma muvozanati solvent eritgich sour oksidlamoq; kimyoviy faol oltingugurti bor specific heat solishtirma issiqlik specific gravity solishtirma vazn spectral lines spektral chiziqlar spectrometer spektrometr spectroscopy spektroskopiya spontaneous chemical change o‘z-o‘zidan ro‘y beradigan kimyoviy reaksiya spontaneous ignition o‘z-o‘zidan o‘t olish stability barqarorlik stability constant barqarorlikning doimiy kattaligi stabilization barqarorlashtirish stabilizer stabilizator stable compound turg‘un birikma stain bo‘yoq, ishqor standard calomel electrode normal kalomel elektrodi standard condition standart holat standard electrode potential standart elektrod potensiali standard heat of formation shakllanishning standart issiqligi standard oxidation-reduction potential standard oksidlanish-tiklanishning potensiali standard pressure standart bosim

Page 27: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 25

ENGLISH UZBEK standard solution standart eritma starch kraxmal state holat steam distillation suv bug‘i bilan haydash stearic acid stearin kislotasi steel po‘lat stereochemistry stereokimyo stereoisomer stereoizomer stoichiometry stexiometriya stopper probka STP stp (standart temperatura va bosim) straight-chain compound to‘g‘ri zanjir yordamida birikish strip tasma, plastinka strong acid kuchli kislota strong base kuchli asos strong electrolyte kuchli elektrolit strontium strotsiy structural formula struktura formulasi subatomic particle elementar zarra sublevel ost pog‘ona sublimate sublimat sublimation sublimatsiya sublime bug‘lantirmoq subliminal sublimatsiyaga oid subscript ostki yoziv subshell ostki qoplama substance modda, material substituent o‘rnini bosuvchi substitution reaction almashtirish reaksiyasi substrate substrat sucrose saxaroza sulfur oltingugurt sulfuric acid oltingugurt kislotasi super cooled qattiq sovib ketgan super oxides peroksid supersaturated solution o‘ta toqyintirilgan eritma supersaturating o‘ta to‘yintirish surface yuza surface activity yuza faolligi surface-active agent yuzada faol modda surface area yuza maydoni surface chemistry yuza kimyosi surface orientation yuza oriyentatsiyasi surface reaction yuzadagi reaksiya surface tension yuza tarangligi suspension suspenziya symbol ramz, belgi

Page 28: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 26

ENGLISH UZBEK synchrotron sinxrotron syndetic bog‘lovchi, biriktiruvchi synthesis sintez synthesis gas kimyoviy sintez uchun gaz synthetic resin sintetik qatron, plastmassa

T tantalum tantal tar qatron, gudron tartaric acid vino kislotasi technetium texnitsiy technology texnologiya tellurium tellur temperature temperatura terbium terbiy terephthalic acid tereftal kislotasi ternary uch soniga oid ternary acid tarkibida uchta kimyoviy elementi bo‘lgan kislota tertiary alcohol uchlamchi spirt terylene terilin test tube probirka test tube holder probirka tagligi test tube rack prbirka shtativi tetrachloride tetraxlorid tetra fluoride ethylene (ethylene tetrafluoride) tetraftorid etileni (etilen tetraftoridi) tetramer tetramer, to‘rtta monomerdan iborat polimer thallium talli theoretical plate nazariy likopcha theory nazariya thermal diffusion issiqlik diffuziyasi thermal polymerization issiqlik polimerlashi thermite termit thermo balance issiqlik muvozanati thermochemistry issiqlik kimyosi thermocouple issiqlik o‘lchovining juft sensori thermoform butumlarga yuqori temeraturada shakl berish thermonuclear device termoyadro qurilmasi thermonuclear reaction termoyadro reaksiyasi thermoplastic termoplastik material thermosetting issiqlik ta’sirida kirisihib qisqarish thiamine tiamin thiol tiol thistle tube porsiyali voronka thorium toriy thulium tulliy tin qalay tincture damlama, aralashma titanium titan

Page 29: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 27

ENGLISH UZBEK titrant titrlovchi eritma titration titrlash toluene toluol toner siyoh, toner tongs ombur, qisqich torr tor (simob ustuni millimetri) trace element kichik element tracer radioaktiv indikator transfer pipette o‘lchov belgisi bor tomizg‘ich transference number ko‘chirish soni transition element o‘tish metalli transition series o‘tish metallari qatori transmutation transmutatsiya transuranic element transuran elementi triad uch valentli element trichloroethylene uch xlorli etilen tricyclic uch siklli tri-ethanolamine uch-etanolamin tri-ethyl-aluminum uch-etil-alyuminiy triglyceride triglitserid tri hydroxide alcohol bir asosli uch oksidli kislota trioxide uch oksid triple beam balance uch hissa nur balansi triple bond uch hissa bog‘lanish triple point uch hissali nuqta tritium tritiy, o‘ta og‘ir vodorod true solution molekulyar eritma, haqiqiy eritma tubing naycha shlangi tungsten volfram tungsten carbide volfram karbidi two-hole stopper ikki marta cho‘ziladigan probka

U ultimate analysis to‘liq va pirovard tahlil ultraviolet radiation iltrabinafshali radiatsiya uncertainty principle noaniqlik prinsipi uniform dispersion bir turdagi dispersiya unit birlik unsaturated component to‘yintirilmagan element

V vacancy bo‘sh joy vacuum condensing point vakuumning kondensatsiya nuqtasi vacuum crystallization vakuumning kristallashuvi vacuum crystallizer vakuum kristallashtiruvchisi vacuum distillation vakuum distillyatsiyasi valence valentlik valence electrons valentlik elektronlari

Page 30: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 28

ENGLISH UZBEK vanadium vanadiy Van der Waals force Van-der-Vaals kuchi Van’t Hoff equation Vant-Hoff tenglamasi Van’t Hoff isochore Vant-Hoff izoxorasi Van’t Hoff isotherm Vant-Hoff isotermasi vapor bug‘lanish vapor pressure bug‘lanish bosimi vapor pressure depression bug‘lanish bosimi pasayishi vehicle eritgich, bog‘lovchi modda velocity tezlik, tezlik vektori velocity of light yorug‘lik tezligi vicinal qo‘shniga oid, turdosh vinegar sirka vinyl vinil vinyl chloride vinil xlorid viscosity yopishqoqlik viscous liquid yopishqoq suyuqlik vitreous shishasimon vitreous yengil bug‘lanuvchi volatility bug‘lanuvchanlik volatilize bug‘lanmoq volt volt voltaic cell tokning kimyoviy manbasi volume hajm; idish volume bottle baravarlashtiruvchi idish volumetric analysis hajmni o‘lchash orqali tahlil qilish volumetric flask o‘lchov kolbasi volumetric pipette o‘lchovli tomizg’ich vulcanization vulkanizatsiya

W water suv water gas suv gazi water glass suv o‘lchash shishasi water of crystallization kristallash suvi water softening suvni yumshatish water pollution suvning ifloslanishi water vapor suv bug‘i wave to‘lqin wave length to‘lqin uzunligi wave velocity to‘lqin tezligi waxes mum weak acid zaif kislota weak base zaif asos weak electrolyte zaif elektrolit weighing bottle tortib ko‘rish shisha idishi weight og‘irlik wire gauze sim to‘r

Page 31: Glossary Glossar - NYU Steinhardtsteinhardt.nyu.edu/scmsAdmin/media/.../hs_chemistry_glossary_uzbek.pdfGlossar y Chemistry Glossary ... disability, marital status, veteran status,

CHEMISTRY GLOSSARY - HIGH SCHOOL LEVEL

NYS Statewide Language RBERN 29

ENGLISH UZBEK wood alcohol yog‘och spirti

X xenon ksenon X-rays rentgen nurlari xylene ksilol

Y yeast xamirturush ytterbium itterbiy ittriy

Z zeolite zeolit zero group nol guruhi zinc rux zirconium tsirkoniy zone refining zonani tozalash