Giovambattista Della Porta - De humana physiognomonia libri IIII

^v

iV

^f

I

%

.-;»'

4

>

Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

Research Library, The Getty Research Institute

http://www.archive.org/details/iobaptistaeportaOOport

i

DE HVM. PHYSIOGNOMONIA

VTCI ^quenftsy ^pudTofephumCacchmnu. cl^. T>. LXXXVT, ^

i<;^

MO M O

ILL. ET REVER. DOMINOALOYSIO ESTENSI S R EDIACONO CARDIN. AMPLISSIMO

lOAN. BAP. POR. NEAPOLITANVS.

^^rmTMNOSOPHlST^, âximeTrmcepsêt"*^

m! C^rdmalis amplisfune^ ^ adjummum regmfaiiiojunu

cjuempamfub rogaturt , haud nohilitatem , haudnata-lium clarttatem, haudtngentes opes , autfummam homj-

nispotenttam expendehant,fed quieximia oris dignita-

t(Lj,acdccoraommumpartium conftitutione , ^ syme-

tria , natur& Itheralttatefutffet conformatns . Etentm

quihanc corporis hahitudinemfertitt4S effet ,^ omni temperte , (^ o?nnt -virtu-

tum excellentta opttmumfuturum arhitrahantur. Illorumfaptentummoremimitatas lihrummeum de Thjfiogttomonia tthi nuncupo : non quodex ôna no-

biltoriim 'uetuHiorum , ac tott/is EuropA IRufirtum SUenftumfamilta ortus cs,

ex qua tot Duces celeherrtmi ,^ Imperatores editifiint : non qtiodnatales tuos

adregiumGallorumJj)lendorem , etadFerrarienfumDucum totf&culisperpe

tuo tncorruptamfertem tmpollutafiemmata refers, non deniq; quodopihus,opti^

lentijs , antmt magmficcntta excellts , (fortajfe enim cum altquihusprincipthus

h£C communia hahesj fedquia tanta efi oris tui dignttas , decus , maiefias , tan-

ta efi tui corporispartium mutuaproportio , ordo, concinnitas , rata modulatto ,

'Vtfngulares antmi tui dotes, opttmiq^ mores êlafiedufelo iiquidoperlegantur,

^felusfnei!Lmuloclarustntermortalesprs,Ues, nemo^vnqtiam audehtt tuam

naturamfi)erarc^ . Nullt nifttht 'vntperfmtlis, 'Vt 'verum hutHsfecultHe-roa teposftntfateri . Et qtiidem hoc opusdtcare ttht necejfartum duxi , nec alt-

ter poteram . TolycletusUatuamfis numeris ahfelutam , conftmmatamcj^

piciorthHSpropofutt cutus collatione , ali&, qu&perfeBtoresfutur&eJfent , confla-

rent . (jalent-ts itemjaluherrtmum corptisfiatuit, ^t ex eit4ôpttma temperie,

corporis defeCius , cxcejfnsq^ in notefcerent. Ipfe quidem , cum Thjfognomo^

niaexparttum rattone conUaret, iurenonpoterampr^fiantins , autnohiliHS,

autadrcm accom.modattu-sfimtilachrtim huiclthro , quam tuam effgtem , tan-

tamq^ ammamproponere i vt 'velutt norma quadam ,^ exeplo cAterorum cor-

i^ > pj poris

porispartes , tumprohi , tumjlaoitiojimoresapudomnespatejierent . Ôerum

non nemo Bcfefortafe ingeret , mejacile captandAgratuJujîcionemfiihirc .

Sed longt^ a tuaru?ru aurium^ modeftia turpis adulattonis ahfit nota

.

ôdrina meanon efl ,fed^veterumfcrtptorumjiudijs nohtlttata , Hermetis ,

Zopyri, Thtlemonis , Loxij , QArinoteits , Trogt, Polemonis , ^tAdamantij

,

(Jaieni,<iAmcennA , ^ altorum, êjjigies, moresj^tui omnthus tnpropattdo

Jiint . Intemperantisprofedo ingentjforet , ea mendacia Itterismandare,qu&

tamfactliteUimonio refeliipofent . Sed longiori verborum lenocimo mtrntis

,

quodaduerfas ohtreBatorespatrocinitimtuum depofcit , non tmploraho , nena

turam irigentj tui , de quofitfermo , ojjendam , qui vtpotediuinm , ijoltrntatem,

non rerunumagnitudmenu conjiderat . Vale^

.

Hxc fclenda conieifluralis eft , nec femper optatum afTequitur finem : cuius figna

naturalestantumpropendones indicarepoflunt, nonautem adionesnoftriK liberx

voluntatis , vel que ex vitiofo , vel ftudiofo habitu dcpendent ; nam in bonis , malisq;

aiflionibus,qux in noftra poteftate funt, virtus , 6c vitium confiftunt j non autem in

propenfionibus,qux in noftra voluntate non funt

.

TROOE-

^PROOEMIVM^

.7y\rIGNIVM eUnonnullorum in Philofiphiapro-'

:cerum ^julgatafententia,riullum ejfe ho7ninefocialim a-

nimal. lure quidemfieorum mores, quibm ipfifamili-

artter ^fiurtisfiuertt ,cognoficere ^veltt, aut dumfienftm

pertradando intimos eorum mores perfirutart conte-

dttyCum^vitam abfiimere,autpluries in ôttafialltopor-

tere,nemo eff, opinor qui arnhigat . (tim intam numero-

fiohominum eatu quamplurimifint , quorumfiamiltaritas permciofiior , quammnlt rum,^potentum inimicttiafitt . (^ênsemm humana, -vtAd . Tulitm

scrtbtt,multisfiimulationum tnuolucris tegitur ; ^ quafi uelis quihmdajn ohte-

ditur 'vniuscuius^^natura:frons,oculi,'Vulti4sperfepe metiutur, oratio "verofe-

pifitme. Suh homtniim ejfgie,tnquit Seneca,latetficrtnm ammm,imoferisfkm-or,(^ immamor. Oh idSocratesfenefiratumhominumpecim conctiptutt,ne oc-

culttores deltteficerentfienfiusfiedeopenttm reclufio, ^patenti omnihusperfhicur-

umfiieripofittjVt quidfibi vellet, autmeditaretur, êranepromcret,anfiecm

.

Huic maio opem tuittdtutnapropefctetia ThjfiiognomoniA,afiimmis ^vndeqtia

^ uirisfummofiudiofiimma^f inquifittone pertraftata . H^c nanq-, ab exti-

mis,quA inhomtnum corportbus confpiciunturfignis, ita eorum naturas, mores ,

(j^ confiitademonfirat^njt tntimos animi recefiiisac, 'Vt ttadicam,penitiftma

cordis iocapenetrare 'Videatur . Effectt itacj^ ciementifitmi Det hemgnttas , 'Vt

reconditi mores , ac arcan^homtnmn affeBtonesfignis exprejfefint,acinpropa-

ttdo conJlttutA , quopropri^feiutiqutithet confeiendo ,fideitbt4-s,prohisj^ morthus

infitgnttis adhs.rerct,ficeielios,prauosq^ deciinaret . Itemq^feaptentiAprAiceptor nos

docutt dtcens. Qim iracundo homtne non cohabites , neq; cumimudo comedas

,

neq-y abeas in confititumtmptorum atq-y^vanitates,nec in cathedrapefdentid

:

fedeas. Sivocauerint tey^veninobificum , cumipfis neproficifiaris . Toiemo?i

tnqiiit, Siqutdefi,quodhominestnuarepofiit,hocprAflatPhyfiognomonia . Mecenim dcpojitum qutsquam, autthefamu,aut vxore cutquacredere , neq; a-mt-

cittam cum tiio tntre,aut njtctnum exoptare dehet,quempelidantia,tnfideittatis,

atit aiteriiiscuiusdam tmprohttatis nota^pr<ifieferre animaduerterit . Isfam

nohts hjicfctentta tum mores , tum vtt&propofi.tum , njeluti qu£.dam augurandi

ars,aut Deorum oracida^^vt ocyfiimum âticinandigenm,abs<J^ ullo expertmc-

to de?nonj}rat, 'vtprohoru propoftto tnhsrere^fieiefiorum improhimtes,^fi.agi-

tia deuttare pofitmus. Itaq^ o/nnipro}fesfitidiofiuttrram perdficerefiorttinam

qiiemltbetneccffarium iudicauit . Exfionte,(^ vuitu,^damantii4^ ait,etiam

dyd. inipfo

i P R O O E M I V M.

in ipso orisjllentio natura loquitur . 'Dicebat(^leanthesphilojophusficudum

Z,enonem,ex[heciemores dtgnojcipojfe. T^ythagoreis moremfuijje , narratlam

blicus^njenientes adipfosdtJcendigratia,nonprms admittereyquamjiguram , tn

ceffnm,(^totius corportsmotum dtligenttj^meperjêxijfent; 'vtplane e natur/zjt-

qnts,ntim addijctptinas apttforent,nec ne cognojcerent . Quoniam natura tp

fa,qu& antmis conformatcorpora,tnfirumenta eis congruaJubmtmJirat,imagt-

nesd antmorum in corporthusindtcat,perquas eorum ingenia deprehedipoJ?tnt.

Socrates item,quihonefla indoleprAdtti îdehantur, adphiioJophi£,Jiudta capie

hat i^vt ex Platone hahemus,et exJj?ecie,6t opttma corporis modulattone Alci-

htadem adjupremum Reip.gradumperuenturumpmidixtt Plutarcho referete,

Ipfeidemettam refert, Spartanis moremfuij/e nutriendipartum genitori ius

non ejfe ,Jedeum quendam inlocum deportahant , 'vhifedentes , qui, extrihu

iihus maximt natu ejfent,jiquidemtnfantem antmaduerteretpulchre efjjtium,

(^ rohujium ; educariiuhehant,fn autemignauum, acdeformem adlocum ex-

ponendum demittehantfecustaygetumprAcipitem,acproruptum,perinde quaji

ettis mta,quiminuspulchraHatim ah initio , ^ adhonam corporis compofitio-

nem,^ adrohujiitatemnaturaproduûsnon ejfet,ne^jihi , nej^ "R^p • utiltsfo

ret . Naturam antmantihus corpusanimi morthus, (^ aBionthus accommo-

datum dedijfe etfcripfit Plato ,(âheo ArtHoteles . Qmntam injirumentum

omne altcutus caufafit,partes autemfingulA corporis altcuius cauJafaBdfint,

illud^ cuiuscauja aliquidJit,aBio quAdamfit,perJpicuHm eHtotum corpusma-

iorts altcuiusaBionisgratia confiitutumfutjje: nej^ enim,feB:ioferr&,fedfirrafe

Bionisgratia inuenta eH . Quare corpusantmi caufa condttum efi,^partes

operum,^ munerum caufa > adquafingu/^ natura condtt&Junt . (faienus

item Itbro departium njfuparticulasomnes corporisantm& <vtiies ejfedemonfira

uit,qmppe cuiusinfirumentumfitt corpus : oh ea^nq^ caufammultum afe dtuerfb

rum antmaltumpartes dijferre , quia tpfius antmt maxtme dtjferunt . QuodL aHantius Ftrmianus Theoiogus, etphtiofephus iihro de opificio dei 'vjurpautt.

ISfeHorvultusfimiiitudinemTeiemachiconjptcatus, apud Homerum, tta de

animo contjcit.

„ Si 'vera 'viripuer optime taiis

„ Etfiholes ifiupor aitus hahetme ciara tuentem

„ Lumtna,^ orapatrem referentia. qutd, quod(^ iUi

„ Afitmtitsfandt ttht copia ?quis queat aiter

„ Ifia ioquipuer ; ingentt ntfitcretus Vitjfe ?

Alexader , ciu cognomentum magniindttum eH,tdprAciarum edixit, quodima

gtnemfitam noiuiia multts arttfictht^s 'vuigi cotaminari ; Sed^^vtHorattus ait,

„ SdiBocauit ,ne qutsfipr.îter Apellem

„ Pingeret aut al.usL yjippo duceret Ara

„ ForttsAkxandrfvtdtumfimulantia. -^

VtHatu-

TROOEMJVM. 3

^tJlatHUytabe!Us,(eftoreumatiidem ^vigor animihellatoris, idem ingenium

maximi honoris,eademforma viridis iu!ient^,cademgratia relicinAfiontis i;/-

deretnr.Toterit etiam huiusmodifcientia , nonfilum ex aliorum jjednojiri in^

IpeBionemaximi ejfe adiumeti,njtnos met ipji nojlriphjjiognomones euadamui.

JSlam recie antiquitmmcmoratum legimus. SocratemphilojophumjpeculoadmorumdfcipUnam 'vfum eJfe,quodSeneca item traditadmuentum , 'Vthomofs

ipsii nofceret, nam ex hoc confequimur nojirinotitiam,moxconfdium qtioddam.

Mamjiquisfi met injjeculo contemplahitur , corporis optima?n confittutionem

confbicatm,procuret,ne corporis dignitatemmorum dehoneftamentopolluat,qui

'vero exfignisformAanimammintme commedahilem animaducrterit , nauiter

co^fitrgatj^-jt virtutis exercitio corporis malafigna rependat. Sunt entm eius^

modi animipropenfiones,(^ eJfeciusyVtmifertcordia,iracundia ,^ inuidia , vt

qui confiitutifi^ntjVt quafimala animi valetudineifianahiles tamen (vt de So-

crate refert (ftcero in Ttificulanis) quum multa in conuentu vitia coUegjffit in

eum Zopyrns,quife naturas cuiusq; exformaprojficerepy^ojitehaturjderifiis efi

a CAteris,qui illa in Socrate vitia non agnofierent ah ipfi tamen Socratejuhleua

im en,quijtht vitia illa ineJfi,fiedratione afe deiecia diccret. Simtlem hiftoriam

(iAriflotelesAlexadro Magno recitat de Hippocrate , cuimfiguram , cum eim

difcipulidepingere curarent,picta,etoptime exprejfa delatafuii T^htlemoniy qui

cumeam afpexijfit,(^memhrummemhro com.paraffit,pronunciauit ipfiim effi

*uiru7n luxuriofum,coittim appetentem,^ deceptorem: ohquam caufam , dir

fctpulis eitis indignati5,&t culpantihm (^flagellisferetundentthm,quodde viro

eximio talta iudicaffet ,ah eistamen hoctudictum adHippocratem delattvm efi,

quiconfeJfuseU Phtlemonem verum omnino de tpfiprotulijfe:fidamore pbilo''

fdphiA,(^ honcUatisfai cordis concuptficentias omnes eiectjfe,(^ Uudioj (^ ahUi^

netta conquAfJfe,quodprimeim naturA negatumfuerat. Hancfeietiam in *P^-

thagoricA,et SocraticAphilofiphia arcaniifanBifiime cujioditamlegimm,hanc

ArtfiotelesAlexandro utilem,acneceJfariamperdtficendamproponity (^ ex 'vul

tus injfedtone adfiii regnt minifleriafieruos eligendosmonet , hanc Auicenna

Medicis ^vtilifiimam monUrat^-vt ex njultu, (^ oculis de eim Aqritudinihuspos^

fint iudicare^ . Hanc ergpficientiam hlande excipiammj htlariterq^ ample"

flamur,^jt uerenojiram, &tdenohismet ipfistraClantem , quam qui nonamat,

quamqui non ampleCittur ,necphtlofophiam amatp neq^JuA tJitfi.difcnmina

curat.

10. SAP.ii

—-s;

lO. BAPT. PORTAENEAPOLITANI

DE HVMANA PHYSIOGNOMONIALIBER PRIMVS.

})

9i

»

}}

De mutua animi , & corporis confequutione . Cap. i.

zAClLE nobh experientia 'videre licet , quodanimi k corporis moti-'

l>Ui nonfunt impafjibiles , f^ animiepajjionibtis corpus corrumpatury

ytinito quodamftedere^ff-) interfe conjliânl, ft) refanenttir, (^tat>'

tiemfibt mutuo compattantur . Jn corporis morbisanimum cum cor^

porepati^ ff) '^naperturbarifacile 'Mdebit quifpiam rationis compos ,

itin ebrietatibus a rectis,conJiittitisp operationibiisferiari,^ in acu

tistegritudinibusprorfiiidelirumeffci, necfuoo^ciofungi vt alienus

homo fideatur . Non minus corptts animi affeUionibusflucluat: hic

enim amoris igntculis accenfus , ^ maxime feuiens corpus commutat ^ vtfacile contabefcat.

Zîrcilius de Didont^

.

Smit tnopsantmi , totamj^ incenfapervrhemBaccatur, qualis commotis excitafacris

Thias, "vhiauditofiimulant Trteterica âccho

Orgia. ^c.z^puleij notiercapriuignifiti amore tejluans , ita defcribitur . TaSor dejormis , marcentei

oculi,lajfagenua, quies turbida, ^fijîritus cruciatus tarditateyehementior . idem etiam itu

brutis videre licet amore^ tabefentibus . Virgiliits

.

f} {krpit enim^virespaulatim , 'vrit^ 'videndo

„ Fcemina , necnemorumpatitur memimffe , necherh&

.

Stc etiam animtis inuidia flimults expunEltis, corpus extrema induit macie . Ouidit^ ex ith

uidorum figura inuidiam defribens ait

.

âUorinorefedet, maciesin corporetoto,

J^^Qcfruiturfomno 'uigilantihus exctta curis .

Nimia m^Jiitia multi f^fapientes behiisfimilesfaclijunt . Hecuba amijjis viro, ^Jiiijf >

(^ demum Polydori morte nunciata, injlar canis latrajfe dicitur . Nec defuerunt , (jui immodi-

ca Iîtia admortem deuenerunt : "Diagoras "Fjoodius , Irt ex (êUio habetur , cum tres flios om-

nes viElores eodem die Olympi^ coronari videret eumq; adolefcentes amplexati ejjent in manibus

filiorum animam efjiauttpra Utitioj . St apud Cannas , cum "Kpmanus exercitus defus ejjct ,

anum matrem nuntjo de mortejilij allato m<erore affeciam ej/e,jedi< nuntius non Irerusâtq; ado-

lejcens non diupoH expugna redijt, anus repente vifojilio^ copia inopinatigaudij exanimata eji.

Imom

»

5>

D E HVM. 'P H Y S I G N.

1'mo in Fhyfiogmmonicisprohat Jrijloteks, quodanima mutata hahtum , corpus immutatfor-^

''mamJdeHcornplcxionemy^ mores, f0 corpusmutatumformam, animacommutathahitHm,

Cum anima triHis eH, corpus lugubremfaciem,^ hilaris hilarem ojlentat,^ dijfoluta corporis

formafoluiiw fi^ anima . Solomon . Spiritus triHis exiccat ojja , anima hilark , hilaremfacit

,

tyiiania ejl a nimêpajjio. Mcdici corpfn curantes, animam , a mania hherant,Jit corporis cura

tioncformafoluitur,^ anima iiheratHr,ita quodcorpore^ dijôfitiones animêpotentijs,^ 'virttt

iihiis correjhondtt, imo anima ,& corpus itajihi mutuo correjfondent , 'vtplurimarum adinui-

cempafjionum caufejianti neq; vnquam animaltale a naturafaBum eji, vtformam alterius

anima/fs,animam Ifero Alterius habeat: nunq, vijus eji iupus^njel ouis,qui canis animam, veiie-

onii haheretfedfemper iupt,& ouis corpus eorundem animaiium animam hahehunt, vt necejfa

riumjit,taie corpus taiem animam ipfiusjêciei conuenientemjeqtti

.

Ex corporcis notis etiam brutorum dispofitiones dignofci pode .' Cap. z.

POJfunt^ nohis quoq; innotescere diJfoftiones,feu mauis hrutorum mores,ex corporeisf-

£nis,cjr vetyitores,^ aucupes,quiq; eorum minijieriopr^funt,qu^ advenadum,quaq; ad

proceniem idonea cognofcuntur , eiigunt cants , vt Xenojon rejert, corpore magnas,probant

leuioj capita hahentes ,fimas , mufcuiofas,fuhfonte venofas , ocuios eiatos,nigres ,pr^ftigidos ,

magnasJrontes,latasq; , caua difcrimina,breues aures ft) tenues,poJlerioragraciiia,ceruices mol

las, iongas,^ tcretes: Tiato, Oppianus, ^ Poliux equijiatum corporis reHum,^ articuiatum

prohant/aput osfeum,maxiliasparuas,ocuios extantes, quia vigilantioresputant, quamprofin~

dos,igneos quajtfiberuentos,corpore nigro,auricuias hreues,^ mmutas,venicemgrandiorem,na

respatuias muito quam coniuentes, vt apertiores meatiis haheant anim(e,roJlrU aduncum,Jic de

peciore non oriatur ceruix.tanqporcipronafed eminespertineat aduerticem,vt Gaiiinacei,circa

siimam ycrtehrarngraciiior,vt caput in eoJleBatur, ita coliumfierit ante equitem ,ocuii autem

J\>ecdabut antepedcs. Virgiitus etiam equorumprêjlantiapojfeprc^fagire memmit his verfhus,

„ ContlnmêcorisgenerofipuUm in aruis

„ Altiusinêditur :,^ molliacrurareponit

.

5, ^rimus et ire 'viam , (^fuuios tentareminaces

3i Audet,(îgnotofefecom?nitereponto.

jy ]SfeC'Vartos!oorretBrepttHS,illiarduacermx 3

„ Argutumj^caputybreuisaluus,ohefii<J^terga.

Et bubulcos quibusjignis, qua veforma houes eiigere deheat, docet

3, optima torua

„ Forma houis , cui turpe caput y cuiplurima ceruixl

„ Et crurumtenusamentopaleariapendent

.

Tumlongonulluslaterimodm: omnia magnalês ettam , camurishtrtAfuh cornihusaures

,

„ J\(V<: mildi dijj)ltceatmaculis infignis^ alho

,

,3 (lAutmga detradans , interdt^mq^ ajfera cornu ]

„ Etfaciem tauroproprior, quamquam ardua tota]

„ EtgradiensimaêrrtfveHigiacauda. _%Jarro,oues quaforma adfturam eligere oportet,docet . Eas effe oportet Amplo corpore, ^«i

lana muitajit ,^ molii.viliis aitis, (3^ denfis toto corpore^maxime circumcermem,& colium,

ventr^

9i

D E H V M. T H r S I O G N. 7

ventrem ijuoq; vt hAbeatpilofum,eJp oportet,cmribus humilibu<,caucljs,vt/tmt in Jtalia,prolt-

xis,in Syria breuihus . Et artetesjrontejtnt lana hene "yejiitijintortis cornihtts.prottts adrojlrtim,

rauis oculis,lana opertis,af<rihus amplis,peciore,ts^fcapulis,0*cltinthus latis,cauda lata,et lon-

ga. Idemq; etiam exprogenie eltgere docet. tJônHrat ettam infitiliopecoreftthulcos pr^Han-

tiores eligere,vtfcrofefint amplis mchris,pr<tterquampedthus,ff) captte vntcolortspotttis, qukm

varij,h^c eadem haheant verres,tum vtiq; fint ceruicihus amplis,^ hontfeminis,tta etiam kj^-

genie^0* coeli regione cognofcendos . Sic etiam TDemetriiis Conflantinopolttanus aucepsftios ac-

cipitres adauctipium idoneos eligit, vt captit inHarfcrpentispartium,t5r*planum haheant,rottin

di,(jr quadrati ohlongispr^pontinttir;lingua nigra,pennas in cauda tresdectmgerant,0* inpar-

uis dtgttis,maciilas tn nafo nigras,in vngttthtis veltiti sqtiamas,circa radicem vnguisfctffuram,et

lineam haheant . cy^Jiuresfint capite modico ,facie ionga, ffj angnHa,vt in vttlture;^fmt-

/itudine aqtiilam referantfaucthus, ff)gula amptis,ocults magnis,cauts , ff)partio orhe in ets ni-

grofioUo Iongo,peôre craffo,carne dura,logts,carnofsq;coxis,fedcrurum,geniiuq; ofjihus hreui-

hus,,ungu!hus cra[fis,Iongisq; . Falcones capite craJfo,non tamen enormi,^ ohlongiori,maxiL

larum partihus hene rotundis, g^ hreuihus , moht/ihus , jfeties humidi cholcrici , cuius pro-

trium eji cito motteri inpr^dam,^ non difurrere,plus audcnt, quampoljint, coUo hreui,fednon

tantum,vt enormeft,quodJlegmaticam,Jrigidam,aut melachonicamficcitatemfgmficct, nociu

arum infiar,caiuLe longitudo tanta , vt compofit<e aUftper caudam attingant, longa enim cau

da fhin^ dorfmedullamnimis humidam indicat, 0* ohefe timidttatem,pecius amp/um ,ner

uo/um,C7*yaIidis ojjihus munitum, quojreti adferiendumpromptioresfnt;fcemora craffa,ciura

hreuia : Sicgrues f0 aues magnas capient . Foecundasgallinas ita villicus parahit. Trohi

coloris, idefi^nigri,autJlaui .,rohuHt corporis,quadrat^,peBorof,ma^nis capitihus,recla, rutilaq;

crijiuia,^^ interdumgemina, alhis aurihus,imparihus unguiisfdnon crurihus emineant tranf

uerfa caicaria: nam qu£ hoc uiriiegerunt infgne,'contumaces adconcuhitum edignantur admit

tere mares. cyigricoite etiam apes operi hahiies,^ tneptas fignis cogmfcunt , Uirgtitus

.

„ hic meltor infigms (^ ore

It rutilusclarum squamts , ille horrtdus alter

êfidia , Utam^ trahens tnglorius aluurh

.

^Piinius ait . Leonum animi iudex cauda, fcut equorum aures, nam et has notas natura

generojijjimo cuiq; trihuit,immota ergopiacidus,demens hiandientiJimiiis,crehrior enim iracun-

dia eius. Jnpifcihus,herhis,piantisq; etiam adfunt not^, ex quihus earum mores^liirtutesûtpo-

te medic^facuitates,(y* uitia,fiiicet uenena cognofipoffunt, quaspropemodum in yerefiudio/o-

riimgratiampuhiicahimus , ut unusquisque uarias , (^pene injinitasfio martepiamarumfa-

cultates venaripojjit . Etjic certisfgnorumproprietatihus reiiquorum animaitum operationes

cognofuntur. Vndefihxc uerafunt^ nam uera effema nifejie uidentur , erit f0 ueraphyfiogno-

monicaftenticu .^

Antiquorumopinionesdephjfiognomonicafcientia. Cap. 3.

SE D yideamus nuncphjfogmmonicamfientiam f^ quipenitus tollere conatifnt,^ qui

eam admifrint, (^* admiffam quihus modisjpecuiatifuertnt, nohisq;tradiderint . Stoici,

vt aitius exordiamur,inter quos Chryfppus , a veritate admodum aherrantes , cum extra-

neis corporihus mortuorum animas accedere autumarent,eisq; nottos more: a{ferrent,penitus fm-

ius fcienti.e fiihieBum eiiminartmt . Pjthagorei nonfoium in humana corpora , fdinferina^

tranfire. Dicehatq^; Pjthagoras/quodfutffet aliquando cActhaiides^ 0* aitquandopofi Euplôr

ytlStatq;

}>

>y

>j

\

S L I B E R T R I M V S.

huf, ata; a MenelaofuijrcvulnerAtumâcpoHremo 'Tyrrhus, &pofi TyrrhumfaElumfuiJJe

Tythagoram, ft) dum Aethalidesfuerit zJêrcurijfiliusputatusâb eopro munere accepijfe ^ "Vf

illius anima ptrpetuo 'vaga>-etur in cpias njellet arhores, tiel animalioj. Vnde Ouidius

.

(iJ7kfjrtecarentanim& ,Jemper^ priore relida

Sede, nouis domihm 'viumt > habitantj^ receptiZ,

Omnia mutantur , nihtlinterit, errat, (^ illhinc

Huc "jenit , hinc illuc , (f quojlilpet occupat artus

,

Spiritus 3 e j^feris humana in corpora tranfit

,

IndjferasnoUer, nec tempore deperit njUo.

rhr-enittus autem, ^ Pojfidonius cxleHium rerum Jiudiojt , animas e Hellis mores du-

cere tr<xdiderunt . HorumpoHremo Plinius eorum opinionihus ajtipulari njidetur^ Arijtotilsm

en-m, t^ Trognm,a[ioqui feuerifjimos viros deridens, qu^fripjeruntjyana retur,^fne cuncia

tioneproffrenda . Sedhi cum aêritate admodum abcrrcnt , nec aliter^ quam verbis , ^ vanis

opimonihus innitantur ,fuperuacaneum duxi eorum opiniones redarguerz^ .

Qu busmodis maiores noftri phjyfiognomonicam fcientiam fpeculati

iuerint, &: tradiderinr. Cap. 4.

NVl^C autem jfeculemur maiores nojlri, qui hancJcientiam receperint , qttibus modis

â^njpecu/atifierint , nobisq; tradiderint . Primi enim ex corporis temperatione mo-

rcs tnnotefercpojfeJcripferunt . fonHans enimfuit antiquorum Philologorum cpinio animi mo-

res corporis temperaturamfequi.neq; folum in ijs ideuenire contingit, quifecum temperies ex ma^

tris aluo traxerunt,fedji tcmpore,altmento,alijs ue rationtbus mutantur , mutariputant (fr mo-

res ,0* vt ijdem rfferunt educationc,Jlnd<o , ^ diligentia huiusmodi improbitatts reijciur-tur

,

8iipedoclcs Agrigtntinus dixit, morts nonfolttm elementarias conjiitutionesfequi ifed noHros ani

tnos ejfe elementares harmonias ; argumento,quodin omnem efftBuum dijfnitionem ingredtUtur

curnplcxiones. ZJt ira eji accenfofanguinis circa cor,manfuetudo eiusdcm tepefentta,'audacia

fangumis adextima dijfufo.timor eitisdem adinterna reuocatio . Plato in Timô ex vniuerfo

ccrporis hab'tu Udi animamputat, acrespituitasfelieosq; humoresper corpus oberrates, quo quo

y?"^;/// apPulerint njaporemfuum animjcpenetralibus infuunt , ynde animo languores inducunt

pro loci natnrafic audacia,timiditas,ob/iuio, cjr» hebetudo oboritur^^ ex corporis contagione tnf-

pieniia, e^ animi ruditas nafcitur,tantoq; homine^prttdentiores eJfe,quanto corpora minus humi

li.tatf participamiafuerint. cAriJioteles ex corporis temperie animifacultates affici,fcundo de

pnmbus anirr,a/ium tradidit JEji roboris ejfcaciorfangtiis, qui craJfior,calidiorq;ftt ,fedqui te-

nifor.f -gidio^-q; vimfenttendi, ntelligendiq; obtinetpleniorem,^ in ijs quoq; vtdetttr , qticefan-

guini prportione correjôndent . §)uam obrem apes, (^ htiiusmodi anima/ia ingcnioforajunt

mnUisfanguine^ pr^ditis , nec noru inter eOj , qu^ fangtiinem figidiorem , tenuioremq; .

Sed optims-j conjiat, qutc ca/idum , tenuem , ^ fincertim habent- ,< imo exfanguinis na-

lura^ morcs iru anima/tbus dtjfrre^. Taurum, 0* aprumfortes ejft^ , quod eorumfan-

ûisftfermntijfimus . (jaienus in /ibro de mtttua animi morum,C^ corporis conHruciwnis con-

f quuiione, cum videret tantam effe animi cum corpore copu/am , animatn nonfoiumfui corporis

ttmpcriemfcqui ,fd ayiimum ipjum ni/ a/iud effeputauit, qiiam icqtiabi/em immorum omniumin corpore tcmperatwnemfct/icct /mmiditatis.anditatis^ca/iditatis^CT^figiditatis, 'vt honum tem

pirarn ntum l;onianimtmoresfquantur,7na/tim liero ma/i, ctiiusjententia ab omnilus expiofa

ejt , ^ mores nonfolum exprauo corporatiir<e habttu mutarifda/imentorum,^ /oct rationo^,

ytpcte

LIBERTRIMVS. j>

itpote exfHperAhunddntiphlrgmate tn cerehrum , in defpitntiam , ex nigra melancholiam , e^txphlegrr.î.te in lethargum trahi . cyÎtj vero non ex qua/itatum temperiejedexproprietatum

fgnis reHitiS dtjudicare opinatijimt . Hermes enim qut,^ inter Phjfognomones yo/uit annu

merari nonnuUa fjffgna morumdixit , qux non ex e/ementorum qua/uatihusproueniunt, neq;

adcaufam vl/am referripofunt,fed ex occu/taproprietate manare. Videmus enim cho/ericos,

qui moeroribiis .efluare deberentfepifjlmefacetofo animo,^ rtdtbundos ejfe,fanguineos ex ca/oris

exuberantia /tbera/es efe dcbere, tamenparcos,^ auaros cxtitijfe, idq; non ex temperamenttfd

tx proprietatumfgnis eiunire . Vrxterea ambu/antes ,qui caput addextram inc/inatumferut

cinxdiftnt,quod non ex caltditatefigidttateq; ,fed exfgntproprietate cognojci tradiderUt . J/fj

tres hominum moresperfrutadi modos tradtdcre, vt Ariflote/es inftisphtfognomonicis tradidit ,

' dui omnes adImum tedunt sy//ogismum. Primum modum bifariam diuidut, nafcunduunum

quodq; antma/ttimgcnuspropria quandamfguram defrtbunt, ^) huicfgur^proprietatem,ve/

paffo;icmpr.efgurant conuenientem . Vni /eonumgeneri robuflijfmum ejfe, ^ anim^ffjimum

iargtuntiir,,aiuntq; necejfc ejfe a/iquodfgnum tneffe ei,quo animoftas,etfortitudo eapernofcatur,

idq; effc /atumpecius,amp/cs /mmeros,(<r magnas txtremitates habere, ci7* ex his syllogifnude-

fumunt . Omne haberis Lxtum peûs,humerosq; ac magnas cxtremitates,forteefl, ft) animo-

mofiim . cy^/ij yero ta/i anima/i corpus, ^propriam ammam adfribebant , putabantq; ta/es

ntores in totum,ve/inpartes ei inefe,qui huiufhwdi corpus^^ê/corporispartespofJiJeret,tdq; in cê

teris anima/ibusfaciunt.yt cani con:ume/iofim,&impudcntem,oui vero manjuetam ejfe.Vter-

q; modus P/atoni afcribitur^cum dixerk,an;mam,dari corporibusfcudum merita materiei, acfdiceret Leo ta/em habet animam quia eius materiei ta/e erat meritU,fue miftio . 2Vo» admodum

aprimo differens efljecundus modus, quem Trogus tradere conatus eH , nam noru omnibus ani-

ma/ibus,fedex ipfo hominigencre, non vniuerfo,ftddtfltnguensfecundumgetes morcs , ajfgnabat

JecUducorpus; na fgnat^ regtoniprcprtU corpusflatuebat , ctpropriaspajfones, vtcuitaie corpus

. inejfet,^ ta/cm ammampojjidere neceffeforet, (!s^JecUdum regionUc/imatumq; diuerftatesho-

minU mores variari.A/ijyVt "^r/n/on Lacediemonius ,per apparentes in corpore moresfietiam ex

trcebat,nam quibus moribus quisq;fe exercedopr^fgurat,natura tajes ei mejfe ludicabat^vt f/yi

dertt^tpiam ocuiosJursU natura adducere, eUfa/ace iudicabant, quia concUbentes ocu/os attol

iunt .\icpal/efentes meticu/ojos dicebant, quia, quimetuunt, e.xpal/ent,f^fquis vu/tum nOr-

turapr^^rt,quemadmodU qui irattfo/et,eum iracundUpronUciabant , ^fc de c<eteris mortbus

.

Quoaiodo per totius corporis teperaturam dc moribus fit coniedlandum. Cap. 5 .

SE D non inoportunum videtur,quomodo animi mores ex corporis temperaturis deprehcndi

poJfnt,refrre,prxcipue quê ex Aiedicorumfonttbus haufmus . Cum caitdum temperamen

tum ex imperio efl , dtgnofendifgna h<ec recenjet Caienus. Caro efl tangcntihus caiida,

hirfuta,minuspinguedmis habens^coior ruber,captl/i nigri . zy4/ij addunt. Cito crescentes, "Vfw^

dpparcntes,anhe/itus manifHus,voxfrmaJortis,0* agreflis,citofidant,Cimedunt^&digerunt

bene,pi/i craff,^ crijpi, ft) natura /uxuriof . Frigide autem temperaturafgna. Pi/orum ca-

rentia.pinguedo,^figiditas,qu^ tangetibus obuiat, co/or Irna cum capiliis rufor,^ vbi mu/ta

figiditas adfuertt, ituidus^quem nonnulii ItuidU appe/iant. Altj tarde crefentes , anhelitus tar-

dus,0*immanifejius,voxjubtilis,^ acuta,^ tn coitum debilts,parum comedunt,et minime di-

gerunt , capiUi extenf , tongi , e^Jubtiies,coIore albi , rarofudant , timidifunt , O* imbeccilies

,

Humida temperaturcefgna.j . Carncjum corpus, (^ molie^, icue , lunclur^ cccultc^ , vi-

gtisntes , conjueta partes piiis itud^ , ocuii tllachr^mames , capiiii coUre^ flatii , imbecil-

S leSjboHi

10 D E H V M. T H T S I O G N.

les, honi ingenij^pauidi, iiP /uxurioji . Sicde temperatwx. Qirpore ^racili,^ duro . Addunt

alij . Caro taciu ajêraJunBure manifeft^,capiUi,0*pili crajji,^ ajperi, colore rubei,moderate

comedunt,^ digerunt,in laboribus durantes . Diximus defimplicibus,nunc de compojitis tem

peraturis . Signa calule,^ f.cccc temperatur<e. Caro caltdior,^)ficcior,0* hirfutm,ft) duri

or,pinmedine carens . Gracilis ejl,^ capiUos nigros habet . Calid^ vero , &* humid<e . Caro

moUior eH,caIidtor,& carnofor . Si calidior erit, hirfnior,^ tangentibus nonparum caltdior,

capiUi nigri,^ caropinguedine carens. Si multo humidior,moIIis caro, & muIta,coIor ex albo

,

(<p rubro commijlus ,& tangentibuspaulo calidior . frigid^ vero, ft) humid^ . CapiUis nuda

caro,aIba,^ moUis.i^ crajfa^^pinguis, colorvna cum capillis ruffus. Frigidêi-ero, ^fccatemveratura. Corpus natura durum,^gracile, fi)glabrum, tangentihus jrigidum, pinguedo, (i

pracilesfnt,per carnes dijferfa. Sed moderat<£ temperatur^fgna . Color ex rubro, ft) aibo ccm

miJtus,capilIiJlaui,giIui^;,mediocriter crijî , carnoftatis mediocritas in qualitate , et quatitate . >

j4dfi^n%Ucorpus tangentihus neq; molIe,neq; durum,neq;figidum,neq; calidum,inj^tcientihus

neq; hirjutumy neq;glahrum, neq; crajfum, neq; tenue apparehit

.

Decordistemperatur::ErignIs. Cap. 6.

C^V iS^ haBenus de -vniuerjali corporis temperatura tradiderimus , iam nos commonet

ordo, njt deprincipihus eiuspartihus,^primum de corde dicamus ex Galeno . Calidio-

"^ ris cordis deprehenfones ,^ fignajunt magnitudo respirationis, 0*pulfatilis ven<e cele-

ritasfequentia,audacia, (^ adobeunda negotia impigra euigilantia,fautemplus acceffrit cali

dttatis,tunc irêprcecipitatio,^Juribuda temeritas adjunt,erit hispidus his thorax,prafertimpec-

tus,^ quee adhypocondria thoraciproxima. Thoracis Iatitudo,caIiditatisdeprehenfo eH,nifce-

rehum aduerfetur . Cy4lij addut . In dando tenax,obJlinatus,prohus, ff) luxuriofus . Frigida; 'vero

complexionis cordisfgna. Tulfus minores respiratiopuIfhusproportionalis,pccius tenuihuspi-

lis fejiitum . Hi namq; natura meticuIofJunt,inertes minimeq; audentes . cylndioris uero cor

disfgna. PuIJks asperi,aniptus in irampromptus .agreHis, împacatus. Hnmidiorisverof

tnx cordts. 'ûljus molles, mos mobilisfacile in iramproruens, ^placahilts. c^ddunt aljj,am

mo timidi,hehetes,et lahorihus inhahiles. Calidi Ifero, ft) aridi cordisfgna. PuIJus asperi,magni,

ccteres, tS^fequentcs,respirationes magn^ celeres, ^fequentes . Hi autem omnium inpeciore

piIoJifjimi,nec non in hjipochondrijs, in traBandis negottjsprompti,furioJt,ceIeres,împudentes.

Jidoribus tirannici,in iramfuccenf,^ implacabiles. Calidi vero,f^ humtdt cordis deprehenfio

nes . Maius hi, quam qtii dtHiJunt,hispidi, nihilominus autem expedtti in aBtonihus,nifquod

non ita ipfis harbarus rfi animusfcdin tram duntaxatproni . ÂtpuIfus molIes,magni^ celeres,

^fcquentes,^ rtspiratiopulfbus respondens . Frigidi verofgna,& humidi cordis . Pulfus

mollcs , mos vtiq; mimme audens , timidi , ^ inertes , tenues inpeBore hahetpiIos,ne ytiqua-

furicf,ncq; in iramproni,hi minus omnibus iracundifunt, impulf, irritatiq; in iram, eam cohi-

Ifcnt, f^ compcfcut, yiullosprorjiis inpiciorepilos habent

.

Ccrebritemperatursedeprehenfiones. Cap. 7

NTJl^C adaliamprincipem corporispartem veniendum,fcilicet cerehrum,fgna q; ex

Galeno accipiemus . Si calidiusfuerit cerehrum, cttncia circa caput ruhra, ff) cali-

dtora erit,^ in oculis vendepercipiUtur . Capilli hisgenms,repete tn capit<e exoriUtur , cpfimulto

temperatis calidiores €rUt,primo quidcm rutilijnde nigrescunt,procedete autetempore caluefcunt,

fuperfuita-

L I B E R T R I M F S. n

fuperfluitates inpalato,naril>ui,ocuiis, ft) aurihuspauc^, ff) concott.t. C^ctcrum etiam hnmldu

cerehrtim huiustnoiii temperamenta breuifomno, nrcprofunclojttnt contcnta. Addunt a/ii. Capil-

li mu/tiyCriJpi, f^ duri,oculi longe cerncntes, ^) difccrncntes,pulcrarum rerum cupidi, corde ten-

dentes ad nobi/ia. Frtgidi cerebrtfgna. Rcdtmdantiasp/ures hi in/iiis habcnt efjiuxibus,capi//i

ipfifunt reBi,& ritfi,^ Hantes, ^) diiri, poHcjiiamgenitt, cuadunt tcnues, ft)fne nutrimento,

faciieci; a refi-tgeranttbus catifs offendunturji dejli/lationtbus,^ obHipationibus narium capiun

tur;tati>i corportspartes non admodum caitd>c,ncq; %'sq; rubor apparet,in octiiis yen^ non yide-

tur,magiscj;fomnicuiofifmt . c/^riodorts cerebrtfgnafunt,finefttperfluitattbus in effluxtbus,

infenfbus ma.ximaperj^tcacitas, 'vigi/antijjimi, captilos habent ~))a/idos , (y* citogentti euadunt .

crtspipotius,quam rccii, ceieriterq; caiuefctint . cAddunt aiij. Durt ingentj hominem,^ Ifa-

cut,cui captitfcpe doict,tcmpcratt tncefus, cjr* motus . Si capiti "Vfro ajftterit humiditas. Capii-

ii fmpiices,neq;prorfts ca/ucfcunt,fcnfus ca/iginoffint,fuperflttitattim mu/titudo,muitifimni,

^profiindi . Qy4ddunt aiij . Luxuriofs effc, e^ temperatt ingenij,pios, mifricordes, f/)fwpii-

ceSjlfanif^ propofti . Hx qutdcmfintfmpiices ccrebri diflcmpcranti^ . Compoftcc l>er6, cali-

di,^ hiimidt cerebri , Coior bonus adcfl,in octiiis ven£ magn^,fipeyfluitatespiures, /^ medio-

criterflaccid.e,capiiii recii,f^fibflaui,necfaciie ca/uefuntfaci/e /mmeElantibus.^ ca/efacien

tibus obnoxij,iêdtinttir Juflro, iuuantur Aquiione, muitum vigiiare non quetint,fomnofefetw-

fant,imaginum infmnijsfunt muitarum,fnftis non habentfatis integros. Si caiidati accidit a-

ridttas,ftperfluitates minime redundates,fnfbus integri^minimefomnicuiof, citoq; caiuefitnt^

primus ttaq; captl/orUortus ce/errimus, et bene,coaiefciit,capiiii nigri,et crispi sut^caput tagetibus

ca/idit setitur,capi//i rufi, etiaadtcpora usq;pubertatis . Frigidi, et aridicercbrifgna. Inocu/ts

prominetes no habet venas,afigtdis caufls hatidquaquam dtflicu/ter /^duntur,atfenfts quidem

ipfls in iuuetiite integrifunt,^ i//^fprorftis,atprogredientes cito deflorefunt,ideo etiam cito ca

nefcunt capi//i,parum q;proceduntfne nutrimento, ^fl.aui . Frtgidi ojcro, ff) humidi tcmpe-

ramentum eflicttfemnu/entos,(^graui fomnofpitos,(^ma/osfnfibus, ff)fupcrflucntesfigore

effccios , caput dcfli//ationibus , ^) obHipationibus narium obncxios , hi neutiquam ca/uefcunt

.

Cerebrtim igitur tempcratiim mediocritcr habct in aciionibus animaitbus,^ rcdundantijs, quie-

cunq;perpaiattimîici aures^veinares purgantur,non offenduntur ab extrorfum aducnientibus

.

Taiibtts capitispi/i infantibus /ubrufi,puerts autemjubflatiiûirisflaui,inde crijfefunt, necfatis

faci/e ca/ucfunt . Subdunt a/ij Ex compiexioneprouenit operatio yirtutum cerebrt imaginati-

«4? , cogitatttue , ff) memoratiue . Si cerebri comp/exio caiida ,fint imaginationes, ^ cogitatio

nes corrttpt^. Si accidit meianc/joita, efl timorfne caufa cum ma/is cogitationtbus. Aleflitia efl

timor rerum impofjibi/tum,?^ quando mc/ancho/ia 'Vtitur,conuertitur homo adferinos mores, et

omnes ipflus motusfintpraui,et timorofl, hêc imprejjioflt anim^propter comp/exionem obfura

me/acho/ix,quia hnbitus anim^ corpora/is,fqtiitur compiexionem,^ anima terreturpropter hu

morem meianc/poiiciim nigrum,fcut terretur homo tn obfcuro. Ex ccrebri enim caiiditate, huml^^

ditateq; accidtt homini memintffe,^ obiiutfci. Cum eitis temperatura medio modofe habct in v-

troq; ca/tdo, ^Jfrigidofit memoria,exfigido ycro ob/iutogignitur,fc animofiigido in cercbrofit

letharguSyCt ex adurentibusjebribusfit dc/irium. Lucretius tertio itbro de his ita cecinit

.

Eft etiam calor lileammo : quemfumit in ira

(fumferuefcit :^ ex ocuits mtcat acrius ardor

.

„ £f^ frtgida multa comesformtdims aura

.

„ Qjiaciethorroremmembris,etconcttatartus.

„ £jietiamqti0^pacatifiatusaerisiiic^,

B 2 Teaore

93

}>

33

»3

33

33

33

»3

»3

33

/j D E H F M. T H r S I O G N.

Teflore_tranquillo quifit , 'vultu^fereno.

Sedcaiidiplus eHtllts, quihus acria corda,

Iracundaq^mensfacile efferuejctt inira.

Quogenere inprimisvis esl vioienta leonum .

Pedora , quifremitPt rumpuntplerunt^gementes:

J^(Vc capereirarumfluBus inpeBorepoffunt

,

(lAut ventofa magis ceruorumfitgida mens efl,

j, Etgelidascitia^spervtfceraconcttatauras.

Qm tremulumfaciuntmemhris exifiere motum

.

Atnatura houmplacido magis aere viuit

,

Mec minm iraifax 'vnquamfuhditapercit

,

Fumidafuffundens c&ca caltginisvmhras.

Mecgelidi torpet telis perfixa pauorts

:

„ IntervtrofqifitaeHceruoSjfkuosq^leones. ^ c.

Dc noftri corporis humoribus , ex quibus mores conyci poterunt . Cap . 8 .

aVATVOR fiint humani corporis humores,fanguis, pituita, ff) njtraq;jlaua,

^

atrabilis. Sanguinisfons eficor . Sanguinei vinfgnajimt . CraJpi]corporis habi-

tudoyColor albus rubedine immiJius,corpore,vifua; floridi ft) colore venufli,Jtmt hila-

res Uti,t9* >'ubicundi . Ob id Fiippocratcs,auod alij trifies,alij hilaresfint,caufam effem eleme-

tis,nam aui dejiecatifanguimsJimt,Utifunt . Homerw quoa; dixit,ob caloris copiam . Plinius

ait. Sanguis quibus multus,^pinguis iracunda animalium,fortiora quibus craffusfapientiora

quibus tenuior,timidiora quibus mtnimus, at quibus nuUus hebetia^; pinguijfmus afnis, homi-

ni tenuiffimus . In homtne 'vis eius adfmguU momenta mutatur,adfngulos animi habitus,pu-

dore,ira, metu,pallorispluribus modis, item ruboris; alitts enim ir,£,alius verecundia. Tslam&in metu refngere,& nujquam effe certum eji. Pituita refidet in cerebro. Signafimt albedo in car

ne,color obfcurtis croceus,agiles hi,mente leues,ingenij celeris,^ iracimdt . Qui autem bile abun

dant,qu^ infblene refdet,color carnis ohfcurusfufcm,inertesfuntpufiUanimi, f^ timidi . Plato

in libro de/cientia^,tngenio eospoiIerefripft,quifurorepercipi,(^ excitarifolent, ^ in 'Th<£dr0y

Poettcasforesfujira absq; furorepulfari . Democritus quoq; dixit,ingeniofjJimos maximefuro

re quati . Loxius meUncholicos triHes %'ocat,& mêjiospropterJfintuU objcuritatem,^ modt

cum calorem, ciimq; liapores in cerebrum afcendimt,ternbiliaphantafhiata,^ apparentias de-

^lkionfrat . Sicfanguineos hilares njocatpropterJîrituum cUritatem, ftcphlegmattcosfegnes, ft)

fuperuenient ibuspericults nulUtenus ad iramprouocari,cum humor ebuUitioni aptus nonft

.

cAtraêlflaua btle ajfclos adiram concitatiores,^propenfores. Sedatra bilts duplex ef,qua

rum altera naturalts dicitur , altcra liero aduHione contingere^ naturaiem effe denforem , Jiccic-

remq; fanguinispartem, adujiam liero inquatuorjpeties dtuidi, aut naturalis meUncholu, aut

Janguinispurtons,aut bilis , autpituit.efaftoris combufione concipttur . Ex quatuor his iudicto

nocumcnta tnferuntur , ytpote Jurorem, concitationem , infaniam,fuptditatem, ^ Jiolidi-

tatem, fola njero atra bilis naturalts iudiciumconfouet. SednonitafmpUitercensedumefi,

namffoUfit, nigra, ff) denfa, hebetudinem impertitur,fpituitx commifcea:ur,torporem,fpau

ca eji,%'tjanguis,(^ bt/is, c^Jj>iritus deficiantur^ inconfantiam ingenij,^ m.moriajiuxum Urgitur

LIB£RTRIMFS. j^

gitur,fiexuherat, rix marcore excitahitur. ScdncccJJe ejl,efpprtetenucm,copiofam,^ in aquili-

brio htlts,nec deterioris pituit^ defit humor,vt ex trihus inum confurgat corpus, it ottojanguinis

partes,duce hilis , du<t ttem hilis atr^portiones exifant . Jccendatur hilis atra ,^ a duahus illis

non aduratur,fedaccenfafulgeat . Et oh id Heraclitus. Luxficca , animafapientior. Inpro-

hlematis Jrijiote/es ait. Omnes homines,qui ingenio claruerunt^njelinphilofophi^jiudijs^njeliru

reptihlica adminijlranda,in carminepangedo^velin artihus exercendis, melancolicos omnesfuif

fe , ^ multis horum yttijs atr^c hilis infejiari , l/t Hercules,qui etiamfacro morbo ohnoxiusfuit.

Lyfandro Laced.emonio ante mortemgenus vlceris emerfit ,'quod ex atra hile conjiitit . (^ddt^

(f/liacem,0' Beliorophontcm, quorum altcrpenitus adinfaniamprorupit, altcr locaperfqueha-

tur , vnde illud Homeri

.

.AJlhic, quando etiamgratitor Dijs ommbus errat

In camposfoltis latos , m^ auia rura ,

Ipfefuum cor edens , hominum "vefligia njttans.

Quinplerosq; alios ex Heroum ordine morho eodtm lahoraffe compertum eji . aAnnis pofie-

riorihus EmpedocIem,Socratcm, Platonem, c^ alios coplures yiros infgnes hocfuiffe hahitu no-

uimuSy^ quamplurimospoetarum. Fuit (^ Eurilocus acerrimo quidem iudicio,cuiusmodife-

re omnes,qui atra hile ajfeciifint , ^ Phauorinus hanc ajjeclionem heroicam vocat . Natura

calido , ^Ji'!gido temperamento confiat. Jtra hilis^ calidijjima, ^^figidijjima recldipoteft,

fednonperfimma,verumpenitus cHfigida, qu<.€fimodum excednjjominefatuum, attonitu?n,

aut ohtorpentum,aut anxium,tP*formidoIofm . Sedji admodum incalefctt,fecuritatem annni,

cantilenas,^ mcntis altenationes, ff) vlcerum eruptionemparit . Isâm quihus multa, f/Jfigt

da hilis atrajiotidi,^ ignauisiit,tn quihuspermuita,^ calida ijperciti,insêniofi,amaf!J propcn

Jt ad excade/centiam, cupiditatem q; ff) loquelam, muiti adinfaniam, aut adlymphaticam trt-

Jiitiam,ex quo Sihjli^,^ Bacck^:, ftj omnes , qui diuinojjiraculo injiigari creduntur , quodnon

nifnaturaii intemperie accidtt. Adarcus ciuis Sjiracujanusprajiantiorpoeta erat,dum mente^

aiienaretur. cJt quthus ille calor remiffus mediocriter, longeprudentiores,prteHantiores aiijsmliterarumJiudiis,^ artihus, Qîn Kepuhitca. Jjfertq; adjuheundapericula magnU difrimen,

aiij mniorem in modiimfhi confdunt , l>t etiam <iAchelao "B^gi <JMacedonide euenit. Summa^

igitur eji, quodmelancoiicivarij,^ inxqualesfunt,nam^ caltda*, &Jrigida reddipoteji , ftj

quoniam maxtme vim morum inHttucdorum retinet , namores maxime omnium, qu<£ tn nojiro

corpore hahentur,caiidum, ^Jrigidum injiituunt , ideo varijs morihus informat, 0* cumportto

temperata ftJrigidtor,caiidiorq; facit, vt melancholici omnes noper morhum ,fedper naturam

ingcniofintfnguiari . Galenus item tertio de iocis ajfeclis. ,JMacri,inquit, nigri, f0 hirfuti,^quihus latccfunt ven^: apttfmi cenfentur , vt huiusmodi atr^ hilts humor cumuletur , fitq; inter-

dum , vt rtifo colore homtnes in melanchoiicam tempcraturam rectdant, poji hosJiaui,idq; fiui-

gtlijs muitisq;fuerint lahorihus nutriti,foiitciiudtne,^ vtclus tenuium additis .

Contra Platoncm , &: quomodo per aiiimalium partes fit iudicandum . Cap . 9.

SET^TI E BJT igitur Tiato,quodfhomo l>niuerjum corpus cuiprorjus animali con-

fimile hahuerit,ijsdem etiam morihus, ^ aff(ciihus,quihus illudaffcereturîdq; nos neuti-

Quam vertim cffe non reticehimus . nam nullus unquam homo aitcrius animaiiscorporifi

confratur tn "yniuerfitm affmilabitttr, fed fi quadamtenus confmiieJuerit,inpartihus id contin-

get . Partes,veijgna,qux animaiium effecitts decernunt,veleffeclus ipf, alijproprijfunt.alij

commttnespreprijfint, qtii ")'«/ tantum animaiiumgcncri competunt.vt canihus ejfe contumeii-

ofim,

\

N

^4- D E H V M, T H r S I O G N.

AJinis 'vero indolens. Communes alij omnihus,aIijpluribus injtint.communes omnihis , usc^, ad

formicas cflcontumeli^ effeBus,communesplurihusJiint ipfius veneris effeElus, qut ^ficuncliSy

nuUis tamen certius,quam afnis,&Juibus competunt, njndcproprijs animi effeElibuspropn^ re-

(hondent corporis di(hoftiones,fc communibus communes. Sedcommuniafgnaperparum, aut

nil P/jyfognomoni conducunt,quia communes affeciiojtes offendunt,qua leoni, ceruo,^ apro e<£-

demfmt , ^fiquis in communibusfgnis ajjimtlabitur , curpotius leoni , quam ceruo, Ifelapro

a,ffimiletur? Propria ergofgna eligenda 'veniunt. Sedneq; h^c quoq; adremfaciunt,napropria

fgna nullipropria.nif cuipropriafunt, nulliq; competunt ,propriamq;paJJionem oflendunt; (^

f alteri competerent,propriafgna non effent ,^ cum effeBus nulluspropriusft animalium, ex

quibusphyfognomoniam exercemus , nullum igittirfgnumpeculiare ertt . âm nonfolum leo

fortis,fedtaurus,(^ aper,nec ceruus timidus,fedlepus, ^felis,njndefquis communibus,veIpro

prijsfgnis "Vti velit,fuflra terat operam,nec yoti composfet,fedoportet ea animalia confderare,

qu£ communi aliqua affeBione notantur,& ex ijs eafgna notada veniant,qu^/oIis iliis, f^ non

alijs communiafnt,fgnumq; illudcum effeBu mutuo couertatur^lit cuifgnum competit, etdem

pariter,^ affeclio,^ cui affeEiio eidempariter,^fgnum,& animalia,qua huiusmodi affeBi

onibus vacant, ijsdem etiam qtiibuspramoflranturfgnis vacent. Sed ne clartorem moflrandi

viam intercipiamus exemplum apponere rationi non valde inconfntaneum videttir . Si quis ex

leonefortitudinis notas accipiet,filicet extrema magna, ea etiam reliquisfortibus yidere cotingit^

vtpote tauro, equo,^ apro,qu<e etiam extrema magna habent^^ robuHafmt. Vnde argumen-

tifedes conHituitur Phyfognomoni , qui extrema habuerit magna,fortis erit. Sed ne infgnorum

eleBione nosfalli conttngat,cum "yniuersumgenus dupliccs ajfeBiones,gcminaq;fgna habuerit ,

cui affeBioni qualefignum conueniat,veIvtriq; velneutri. (jontingtt enim leontimgeneri dupli-

cem affeBionem,fiIicetIibertatem,tS^fortitudtnem,duoq; aliafigna mirapr^fefertêlatamfo-

tem,0* magna extrema : ne remoretur anceps animus ytrtim elatafons muntfcenti<e, vel robo-

ris nota erit, hac vtendum eB metodo. Tôsfdulo tattrum, equum,^ aprum,aliaq; robtiHa

animalia intuebimur,^fhêc ingentes extremitates habere conjpiciemus ,^ liberalia nonfnt,

neq; elatxjrontisfgnapr^fferuntîdfgnum liberalitatispotius,quam roboris ertt . InJ^tctenda

quoq; ventunt alia animalia, qu<e munifcentiJJimafmt, ^ elatafonte incedere videbuntur, ob

td,qui huic Hudio nauant op€ram,omniprorfs diltgentia animalitim hiforijs inuigilet,vt eorum

affeBiones,mores,defriptiones,^partes magnopere calleant,^ confiderent,vt hinc totum nego-

tium pendere vtdeatur . Necfloccifaciendum rcmur idnotarum dtfrimen, quod aliqu<e cogna-

t<efnt,ali<£ afititi£:cognat<eftnt,quce nobtfum ingenita ab ortu vfq; admortem manent Irttd: co

au.e,'yt frontis iatitudo,naffmitas,^)fmilta:afcititia vero,qu.e cafi contingimt^yt orbttas,^

factei color . Cognatce notê anim^pajjiones notant internas, tJT* naturalesfimt, vtgaudtttm,^metum,accidetales autem anim^paJJiones/unt,f^ritmetica,Medicina,TheoIogia, qua exfgnis

% cognofcerc nonpoffumtis . Huc afferre lubitum efl,vt non a re aItenum,quod cJriJioteles cy4le-

xadrofribit. ôdnon creautt Deus creatura homine nobiIiore,nec collegit in alio animaIi,qiiod

in eopoftitt,cum nonft in aliqtto animalium confuetudo, yelmos, quem non repperias tn homine.

efl entm atidax vt Ico,formidoIofus vt lepus, largus vtgallus , amarus vt cams , durus^ aufle-

rus vt corutis,pius "yt turtur, malitio/us vt lexna , domeflicus vt columba , verfpellis vt vttlpis,

mttis vt agntis ,lielox vt capreolus , humilts vtpardus , piger vt vrfiis, carus vt elephas , Iftlis

Cir HoItdusvtafnus,obediens vt pauo,garruIus ut paffer , vtilts ut apis ,l>agtisut caper,Un-

domitus vt taurus, recalcttrans vt multis,muttis vtpifiis, rationalts ut angelus,falax utporcus,

malittofus ut bubo,utiIis ut eqtitis,noxtus ut musêt tandem nec uegetale,nec minerale, nec aliqua

fubHantia,qu^ cum homine aliquodpropnum nonhabeat . zyidamantius . Vnuscuiusa; ani-sq;

malis

LIBER^PRIMVS. tj

fncilis more? ontnes manifeHifunt ex e^îe,qu.e moribus illis contienit^vt leonis mos irafcihilis,?^

fortis ff) ejjigies tcilis. Pardifacies de/icata, fed iracundus, infdtofus,dolofiis, timidus ftmul, fÂudaxfgura etiam his moribus congruit. 'Vrfa crudelts,dolofa,ferox,^feua, fÂpro efl iracun

dia inconfiderata ,boutJeueritas,(^fmplicitasêquo iaElantia,et honoris cuptditas^^Vulpi doit,ff)

inftdt,efimi£fcurrilitas,e^diîmtilatio,ouifioltditas,hircoignauia,fuiimmundtties,atcngtilof'

tas,fmiliter c<eterortim Ifolatilttim^ft) reptiltum ejfg 'es moribus couuemunt. Si igtttir homo par-

tem,aut membrum aliqtiodfer.t,vel autfmile habet ab his neceff ejl tpfumphyfognomon:-âri.

Si nanq; oculos charopos,^ mediocriter concauos l>ideasJconis te admonebuntfiualde cocauos,

malignt morisfunt,(S*fmiam refcrunt , Siplanifuerint bouinos oculos talcs dicito,(ieminen-

ieSyjluptdt,^ inturij ,fcut ajinj .

CoiitraTiogLim , &: quomodo cdiuerfis calilocishominum mores

fint coniedandi

.

Cap . i p .

AT Trogus,qui ex yarijs coelt habitibus diuerfas mortim contemperationes conieBahat,ijs-

dem argumentis ajfcietur,qtiibus i^p* ij, qui ex dt^niorum animaliumpanibus, ffj ajfe

tltbus animifacultates hommum obfruabant , nos nefaHidiumpotius , quam notum

doElrtnam difentium animispariamus, iiprefenti orationis nexu difftaft h^cpragmatia. Sed

demorum temperatura ,corporumq;formis advarios cceli ajfeBus , ecquid maiotes mjiri iiu

medicina,philosophiaq; dtgntjfimiproceresfripfrint ,futurum operepratium arbitrer ,f in me-

dium exhtbuero . Htppocrates libro de aere ,aqtiis ft) iocis ad regionis habitum , qualttatem q;

hominum mores rejfonsum habere demonjlrat . c^fanospacatiores , ff)cultiores , idj; ex anni

temperatura euenir^ ait, fiquidem a medtofolis exortu adauroram zAfiafta efl . Sic qtiiTha

fm auolunt ab hybernofle adMeotidempaludem agrejiesjitnt , ff) adlaboremfgnes propter

Itarias annt tcmpcraturas,ftnt enim ibi montcs altijfimi, ardua regio , <y* inxqualis Scytharum

gens circapaludcm zJêotidem habitans,qu,£ (^ Sauromata appellantur^craffaforma, iunciu-

ris humeîis, ft) ineffcaces, rnde neq; arcus intendere , neq; teia torquerepoffumpr^ tmpotentia

humerorum . Europei interfe va/de dijformes ob temporum liariationeSjnjnde audaces,^ in-

tegri naturoj nafuntiir .,ff) magnanimi magis , quamcy^fani,^ diffcuitatesomnesaggre

dtuntur . Jnter Tlatomsp/acita ii/udobfruauimusfienter diclum . Ex varijs cae/i /ocis,va

rias tnoenerari morum x.^tL<Tii(r . Gô argumento in Grêcice tratiu in adtpifendis difip/i-

nis apttores videri homines mu/to,quam a/iubi, ft) qui in Phxnicem vergunt, cumu/ad<epecuni.e

mirefaâces . 'xûnc Po/cmonis , ^ zAdamantij opiniones afferemus . cy/rcio quicunq;ftbia-

cent.corporefmtpro/ixo,co/ore a/bo (fdreciius vt Adamamius, capillis, co/orefiauo a/bicanti,

(^ moUibus, ocu/isg/aucis)fmi, crajfis cruribus,pr£grandtbus,carne /axa,^ vencricof,fdinr-

geniofmp/ices,animof, /euijfmi conf/ij, animoprêctpites, ac fio/idi. Hac Po/emonis tejiui tem

poris tniuria vu/nus inJiixit,nos mede/am ex (lAdamantio ajfercmus . Contra qui rJHeridiei, ni

gris,crifhisq; capi/lts, nigris ocuiis,graci/ibus cruribus,difcip/inis ft) /r.parum aptt . Subiungit

Po/emon . (JMu/timodccfntenttd:, mente /eues,mendaces, do/ofi,ftiraces,ac magis, minusq; a/ij

aiijs,quo magis , minusq; contiguas regtones /ns tnco/unt, ve//ocoru.m intercapedme^fiUgnntur.

Adedi.e vero regionis inco/.e mcdiahabct quoq;fgura, figna,et ingenta. Orieta/es, ct Occiucta/es,

quo magis adMeridiem, ve/cy/qtii/oncm accedur.t , eo tpf inter tpfos differunt. îextremis

Lybtê oris tnfident, vt Nomades ,^ Hiberi, ffj Lybes Ethiopibusfmi/esfnnt, O* tandem, vt

cunBa comp/eciar, Jujirinis quidem cmnibusfccU dominantur, ft) ca/idum , (lArciois, contra

humidum,0*jrigtdum,a/iê liero regiones, qutc advtrasq;harum accedunt,temperameto efigie^

^mortbus

l

iS DE H V M. THTSIOGN.f^ morihusjimiles ipfsproducunt . Scdcur inplurihus locis Imc euarienty caufa efi , quoda/ij

*lio transferantfedes, ^ confundUtur nationes/vt [iThraces nauigarent in lta/iam,& Itali ifij

rljraciam, Terfot tn c^jjiriam. c^ffirijm Perfiam . Pto/omeus dociijjimus, zlS^fie syderum

cofmrationihus Ijominum moresprouenirefcripferit,etiam Ojiice dixtt,noftropropofito quadrahut.

Tradit itaq; Septemtriona/espopu/osferoces,peruicaces^ ff) agreHis ejfe trucu/enti^, Ita/os, ^rrf-

cosq;prieftantes,henignos, amiciticeHudentes, animis,^ corporihus temperatos,fortes, nohi/ium

rerumpercupidos, regni ofores, /ihertatis amatores ,popu/orum imperiogaudentes , he//aces ,^/egi flatores , zy^rahosfuraces ,fuhdo/iq; ingenij ,ferui/es inflahi/es , /ucri cupidos , zArmenos ,

mohi/es, improhos , Saur omatasferitate immanes, P/mges /eues,morigeru/os mu/ierihus, cA-

pfjrosinlieneremproc/iues ^periuros , temerariosq; . cAquo Aiaternus. Scyt/pcc crude/es,

7ta/i rega/i nohi/itatcprafu/gidi , Gal/ijlo/tdi , inco/fu/tiq; (jr^ci/eues, zy^p/jrifuhdo/t , Sjri

auari , cy^fiani venerei , Sicu/i acuti , Hispani e/atne iaEiantice animofitatz^prcepofiti,

ALgyptijfapientes, Bahy/onijprudentes. Nec Vitruuijfntentia ah his ahhorret . Inquit enim

.

§lui rigentia mundi , acge/u torpentia /oca inhahitant , immanihus corporihusfunt, candentihus

corporumextimis,direHo capiUo,^ rujfo,ocu/iscafijs,fanguine mu/to ex humorisp/enttate,cce/i^

i>refrigerationihusfunt conformati. (lAt qui exuflas afo/e mundip/agas inco/unt,hreuiori'

us corporihus,co/orefufco , Ifihrato capillo, ocu/is nigris, crurihus inua/tdis , fiingume exigtiofo/is

impetuperficiuntur,itaq; etiampropterfanguinis exiguttatem timidioresfuntferro refifiere . Itaq;

meridiancc nationes ex acutoferuore mentis expedttius , ce/eriusj; mouentur adconfi/iorum agita

tiones . c^dArSium verfiex infuficot/i crajfitudine , ac oh aeris ohfiantiam refiigerati ,fiupi-

disfere nafcuntur mentihus, quodexferpentihus hruma/tjrigore torpentihusperfiifcuumfit , qu^

per ca/orem , cum exhaufla haheant humoris refiigerationem tunc acerrime moueantur,per hru

ma/ia autem refiigeratx immotêfunt fiuport^ . Cum autem meridian^ nationes animis

acutijfimis, infinitaq; fi/ertia confi/iorum,fimu/adfortitudinem ingrediuntur^vhifuccumhunt,

quodhahet exufias a/o/e virtutes animarum, qui verofiigidis nafiuntur regionihtis,adarmapa

ratioresfunt , magnisq; virihus ruunt fine timore ,fed animi tarditate , (^ fine fo/ertiair-

rtientesfuis con/t/ijs rcjringuntur . Cccterum medix regiones hinc ca/ore , hinc fiigore contem-

peratte,^ corporum memhris,animorumq; yigorthusproformidinefunt in Jta/tagentes,popu-

/tisq; "R^manus inuiBas hahet /audes , itaq; confi/ijs harharorum refiingit vires , ft)forti manu.

Aieridianorum cogitationes . Ita diuina mens in temperata regione vrhem co//ocauit , vt om-

nis terrarum imperiopotiretur. T^/inius etiam ad h<tc . Contexendafunt his ca/efiihus nexoj

caufis . TS/anq; JEthiopcus "yicini syderis vapore torreri, adufiisq;fimi/esgigni,harha,^ capi/-

/o vihrato,non eH dtihium. Et aduerfa muHdip/aga,atq;g/acia/i, candida cute effegentes.fla-

uispromiffa crinihus , truces l/ero ex cce/i rigore has ,^ ii/as mohi/itates hahentes. Jpfoq; cru-

rum argumeto, tUts infuperafuccum reuocari, natura vaporis , his in inferaspartes depelli, hu-

more deciduo. Corporum autemproceritatem vtrohiq; , i//ic ignium nifit, hic humoris a/tmento

.

Medio vero terr<tfa/uhris vtriitsq; mixtura ,ferti/is adomnia traBus, modicus corporum hahi-

tus .Magnoj ^) tn co/oreL* temperies . Ritus mo//es , senfus /iquidus , ingeniafcecunda.j to-

tiusq; natto\e capacia. lisdem imperia, quê nunq; extimisgentibusfuerint. Vegetius e/tgtn

dos tjronesfeptetriona/es iuhet; nam qtdvicinifunt ntmiofo/t, ca/oreficcati amp/iusfapiuntjedminus hahentfanguinis , & cu7nfe exiguumfangtiinemhahere nouerint , metuunt vu/nera

.

Septentriona/es vero /argofanguine redundantes adhe//umpropti(fimifunt ,& remott^fo/is ,

dorihusînco/fu/ttorescfiedicit. cÂd tdLucanus

.

,1 Quicquidad Eoos traBuSfmHndi^ tefiore?rL3

j», Lahitur

>»

L I B E R T R I MV S. 17

), Labitur,emollitgentesclementiacali.

Omnis in <tArdoispopulus qmcunq; pruinis

J^^Qascitur , indomitus belii,^ mortts amator

.

7 rhaces in Vcneremprocliuiores Ouidius tejlatur de Tereo aoens

.

Tîgna Cjutdcmfactes ,fedhunc tnnata Ithido

3i Sxttmulat , pronumcj^genus , regtontbus illts

j, In %Jenere7n , ^jlagrat uttto ig^ntisq^juoq^ .

Sîlnuecunq; ex his fcriptortbus huc retulimus , neputetis veltm verajemper contingere ,Jed

inplunhus, nam vt c^Jpu/etus inqtiit.apudfocordiffimos Scythas (lAnatharfisfapiens natus cH

,

tS* <^l>itd zylthenienfs Catos eJ^fe/icidesfatutts . Sed qu<e de hominibus diximus , etiam in cx^

tensanimahbus yulere /icet : nam accipitres ,fa/cones^^ aqui/ê maiores/tmt ,fortioresq; in re-

gionibus Jnui/onem rjerfus . Jnfrigidts enim terris magna corpora nafuntur , quce coptofofan-

guin e,^ ifiritu ahundant , linde audacia , if)feritasprouenit . In a/ijs yero remnibusfcun'

dum prcportionem vigor , audacia tn eisjêBatur.

Contra PhiIonem,&: quomodo ex apparcntibus e facie moribus fit iudicadu. C. 1 1

.

PHlLOTÊ Ad Laccd^monium, quifo/um exfacie inpajjtone i/la hcminum morum

figna vcnabatur, ita coarguit c^rijlote/es . Fortis , C* impudens hauddijfarife habcnt

vu/tujjic emomnni afe verecUdia ahieEla,i//e oni abdicato timore objixo uu/tu /oquUtur,

fvnus igitur apparet infucie mos,vndc noris duas anim^ ajfeciiones, et interf oppido quam dif-

fercntes ? neutiquam enimparttm abeflfortitudo ab impudentia. Pratereafeafgna accipienda

sut,ex qtiibus humana natura vefligatur,qtufmper,^ omni tempore yerafnt, quifieripoteji,

vt natura hi/aris rtdentifemperfrontepermaneat,vt ei nunq; contingat odiofm,^ maflUdiem

ducere?fc quoq; moefius antmo natura,nonnef\ertpotefl,ut âudio,^ tripudijs liita ducat? Per-

pauci igiturfunt effetius,qui ex apparentibus infacie moribus conijcipoterunt, vt iufli, mifericor-

des, f{) ingeniofi, qui ex Iniiusmodi tnfacie configurationibus tnpajfwne i//a non dignofcuntur. Sic

Phi/onis regu/a, vti nonfemper ixp/orat£ vti/itatis vera habenda efi. Necfanefatts vu/garem

cperapr^Jiat,uertimfdu/a veHigationeperquiredum,fia/ta comitentur figna , ne fimp/icifa//a

mur nota.ytfuperius a nobis recenftU efi:Po/emoadh<ec. Accidit nonnulitsformte mutatio,cum-

UttttaprMer moreexhi/aratur,ve/do/ore,ira,ve/formidine affcitur^ ue/ ieiunijs,aut rep/etione ,

ue/fi rei a/icuius cupidine tenetur,ve/fiquidanimo cofiderat,aut ocu/is cotemp/atur,ve/ auditus

fenfu tenentur ^(s^ quidcm in eiusmodi e haudtotaforma immutatur,fedtmmobt/is manetfgna

autem mutantur.qu4:cunq; autem ex ipfispermutantur,non ^que in omnibuspermtttatiionefn^

tiunt,fedquantum adcuiusq; naturampro^me accedit . Hoc autem conftderare oportet , quod

qu<ecunq;fgna in quouis,ex ortuprouenientia confîciucur, if/um ipjum indicat magts ijsdem affcciiontlusfubip,quas illa denotant. Sxep/um eritfquisfgna confiderantis habuertt,prudeth

tem,boniq; cof/ij dixeris,fiverofignafaudis,do/iq; f^f.ilia inprafetta minime agat,cum arce

quadace/et do/ofu, (s^faudo/enttsfaci/e exifitmabis.fi quis item iracUdi notisfgnetur, ^fitUc

minime iratusfit,ir<e tamen obnoxtum cenfebis. Jdem O* in a/ijs iudicabis .

Quod etiam pcr figna a contrario fumpta morcs diiudicare poflimus. Cap. 1 1.

ARISTOTELES infiisphyfognomonicis inter a/ios modos , quihus phyfogno-

monicam fiientiam exerceri poffufnpfxt , tie^tonem fgnorum etiam dtffimt/iter

C feri.

li D E BV M. T H r S I O G N.

feri, /yoc efl loco a contrario . Exemploomniaclariorareddemus . Vtfi pilorumduritiem

tortitudinem detiunciare co^nojcimus , pi/orum molltttem imbecillitatem per Jigntim a contra-

rio iudicare . Item eorumdem inpeElore denfitatem , ir^e excandefcentiam pro certo hahemus ,

cumjpirituum , C* cordis caliditatem arguat ,quce ir^ caufa exijlit ,fc eorum carentia in eodem

oco manfuetudinem monjlrabit . Et ^i extrema magnafortitudinem arguent , contra, exilitas

limorem , f^ exilitatem ojlendit . £t fc de multis erit idem iudiciumfaciendum .

Quod ex diftiniflionc habituumy& paflionum mafculinij&foeminini ge-

nerisdcmoribusmultaconiedlantur. Cap. 13»

NTJJslCex oAriJlotele animaliumgenus in duasjormas diuidemus , mafculinamfcili'

cet,^foemininam,^ aua in re altera ah altera differat, ^ auidcuia; conueniat,adde-

mus (^ corporisformx mores , fctiicet jti<e animofa ^ veltimtd<u , iujla^y veliniu^

Jiafuerint.' -

T4I1«-

L I B E R T R I M F S. jp

Tdulam hitic chwant hlc prsfigtndam duximus , qux aaierlorem , ^ poncriorcm corporU ^mlUfjckmcxpimatt

xtfmgulx f.mcs , quarc tciG opcre mcmir.ciimHs Hfddo conspidaniur

,

I, «-~«^ .... »» . -, -i^j-

C 2. Vir

20 D E H V M. T H r S I O G N.

VlRmtw magno corporevditus eji vultit lato,Jupercilio incuruo, oculo magnOjmeto^tia"

cirat0,collo craffb^neruofoî; humeris robujiis,peBore aplo,Qojiis validisîietre cocauo, co-

xedtcibus oJJoJis,apparetibus,coxiSy£t brachijs neruo(is,articulatis,etfortihus,genu duro,

tibiis neruofis,furis deorsU cotraBis,talis neruofs,articuUtispedtbus,et manibus magnts, benefor

mati<: f^ neruofisomoplatisfortibus,magnis,^ dijlantibus,metaphrenoarticulato,carnofo,dorf>

ma£no,robu(io,et bene coHato,lubts oJfets,vaiidis,natibusgraciitbus,et carne duriori,Jiccioriq;greJ

fu tardo,lioc€ magna,etgraui.Moribus uerogenerofus,intrepidus,iujius,s1piex,et uiUorid cuptd^.

VropoCiu hic modofigura Lems imtgo ad Vmm dclineatur v; eins partcs cum "virilibus compirad* comodiipedetm

NVT{C leenisformam defrihemus;nam totius corperis leoniniforma , f^ftngula eius

memhra viri idâm pros cunciis animaithus maxime fortita 'videtur . Leo capitt^

eji medtocri,facie magis quadrata,noftj Iraide oJpa^,fronte cpuadrata^,in medio magis

caua,eminentefupercilia ,& najum verfus 'veluti nuhe,fedfrontis id, ijuodante caput eji eieua-

tumbavet. pîpaTova- *»?9<t\«S»' «•x.ojâjj»- \i' cpdS^pifrt piatpnr )(,' 71' a.'yj.f Tpofinnttr , OCultS charopis ,

mn Vdide yoiundis,neq; 'yaldeprominentibus,'Vt ueius traflatio habet. Gefnerus nonprominen-

tes ,fedohiongos 'vertit . Sednosieonem injficiendo , ocuiosnon cauos vidimus ,fed mediocres

inter cauos, g^ extantcs, &* zAriHoteiicum textum corruptum iudico, ex Adamantio reHituen^

dum ,'h^bct enim , charopi , (^ caui mediocriter ocuii ieonemfe admouebunt , ob idocuiis conca-

uis rottnulis , ncn uaide catiis , neq; ualdeproieciis . Sed redeamus unde digrefftfumus . Su-

perciiieprcgandi ,nafocrajftoripottus , quam tenuiori Jfuperiori maxiiia non prominente , fed

infriwj êquait , riclu ouis ampio , in quo iabia tenuia , ita "^tpartesfuperiores inferiorihusfuper

tnteciitfint, eadem iaxa iuxta iabiorum angtdos . Certiice exfinguits , reHisq; offibus rigenti

coild magno quidem ,fed mediocriter craffo,peBore robujio ,parttbus circa iuguiosfoititis magis,

(jukm compaBts, metaphreno iato, cojiis, ffj dorfo vaide frmis, circa coxas, ^fcemoraparum

carnis habet, medto ventrcgraciit. eu^c. V5 / , fed Suejfanusfatisperuerfe , hafim luueniiem vertit.

Cruribus vaiidis,et neruofis,piiis l/efiito flauis, neq; reciis,neq; yaide criJfis,corpore toto articu-

iato,f^ neruofo,nec molitori, nec iujio durtori. Sueffanns ctiamperperam humidUvertit. Incedit

tarde, ff^ pajfibus muitum dijiatibus; Immcris adJingulospaJTus comotis. Anim<£ uero habitus

,

generofus, magnanimus, viciort^c cup!dus,mafi€tus,itfJlus,Q^ amaseoru.cum qutbus verfatur.

Jn hac

L I B E R "P R I M V S. 21

IM Ui lihtMaU^mt&mfiiWim cxp^rijimus autrfim , is tduafam >l wiuiq; [amfirguu mtmha •xnmrfo

opcre commcmijranda m aipe^um "xenircrn .

Fccmina


FOSMINA autem contrario modofe hahet . Capite eJlpamo,capillo molli^^vulto angu-

jlo.fronte depreJpi,fitpercilio exten/o,ocu/isparuis,^jf/endentil;us,nafo reElo adfaciem

ma/e difcretofacie carnoJa,exi/ibus /abijs in oreparuo,g^ ridenti,mento rotudo, tj7*g/ahro,

coHo graci/i,c/auihus ma/ef/utis,peHore HriBo,^ imbeci//i,coxispmguibus..genibus carnoJis,in

tus innuentibus,^ colIabantibus,tibijs mo//ibus,& inarticu/atis,/uris denjis duBis, ta/is carno-

fs jparuis ,pedtbus,^ manibusgraci/ibus, inarticu/atis^^v/niSjbrac/ytjs,^ cubitis €xi/tbus,kiu-

meris inarticu/itis,imbeci//ibus,dorfo angujlo, (jj* debi/i,metap/jreno inarticu/ato,et inJirmo,/um

his CArnoJis,natibus carnoJis,^pinguibus, & njniuerfa dinit^; corporisforma minori , de/icatiori

pntiusMuamgenerofiori, minus^neruofa , (y* humjdioribus carnihus: 'ôceexi/i^greffu breui ince-

Jlente . Ingenium vero muliebrepufil/animumfurax, f^ adfummum do/ojiim. SedzAdaman

tius mol/eiracundum, infidioJu.m,faudu/entum.timidumfimu/,^ audaxdicit

.

tilc VI p.iridi< foma a l \hium demon(irctur mixlme pr^ftitimiis , itm cius {artes tnuliebrihus cmfaratxeaHdm rctincntftmllitHdMtm .

l C parda/isformam referemus, namparda/is inter anima/iaformam maxime,f^ in^

genium mu/iebre refert, crurthus tamen exceptis,quihus maxime adinuadendum CteterOi

anima/ia,,^ adfe defendendum njtitur, i^fortiter agit . FJahet enimparda/isfaciem

ptruam.os magnU, (paruumj ocu/osparuos a/hicantes,ipfosf^circumuagantcs magis. Sed Ges-nerus /egitpro eV.ToAe.Tf:^»- cre;/T»AeoTe/=!j!r -^putans textum corrigere,ipfumprouertit . y.':tt*-

o-of -Tôuii eVr; II', rrfW ri uth. iu ?f;sVT.|joc , hC i i^toTifov. tdcfifrontem ob/onoam

,

ferfts aures rotundam magis.quamp/anamfednjetus traflatio a/iter habetfrontem logam^ au-

res rotundas magis,qtfamp/anasfatisperuerse . foHum ^va/de /onsum, ^ tenue,peEiusparuis

copspraditum^dorjum /ongum,c/unes carnojas (^femora. Fartes yero circa i/ta^ •ventrem

maotsp/anas,ideJi nonprotuherantes nec cauas, co/orem 'varium, corpus toiu inarticu/atum, tp*

asjmctrum. Forma igitur corporis ta/is. Sed tngcnium mol/e eJijVe/ effeminatum,iracundum,

inltd!(fftm,t^fiatidu/entum,(imidumfimu/,tsr audax. His morihus corpons etiamfarma re-

fôndet.

i

L I B E R T R I M F S. ^S

ff>onJet . f^ Sapientes M^yptij hominem defignaturi, qtiifceleflumfuum ac malignum occultent

animum,ne ajiiis nojcatur^pardahmpingunt, h^cfiquidcm clanculum aliaperjtquitur anima-

Iia,necflnit impetum, acpernicitatemfiiam mnotefcere, qua tn tUisperfcquendis^vtttur. Sedaddit

Adamantius ex auihus aquiU mafulinum alJ>eElum,perdix verofcemininum habcty reptilium

draco qutdem maxtme mafulinam ^vipera 'verofoemtntnamjormam habent .

Subic^ tihlii aquiU, ^ faiicis imigines prsfefert tntcuim frsfenii capiti , quam UitiHs operi inferuiunt .

HjEJunt maris , (y*farmin^frm^ , f0 mores . nam animalia cicura nohis experientioj

notafmt, sylueflrtapaflorihus ,^ 'venatorthus, ^ tllts,quieapertraBarunt ,antmas

fctminisfemper mol/tores , mitiores , oh tdminus duhtoproculmarihus tracunda , imhe-

dDioresq; . Jpfimet in nohts met ipfis experimur , cum ira excandefctmus, ^frtiores, f^ im-

prudentioresftmus , nihilq; timentes ,fed njhifuror nos ducit,ferimur ad agendum. Sedfsmi'

nêfint magtstmproh^,petulantes, tUtherales , imhecilles,timid^,tS^ intufla. Polemon adh^c.

Simili etiam ratione confidcrandum ejl , cum aliqutfcemineajormapradict conffictuntur , quod

ex oculis , alijsq;partihuspatereflet , in quihus quêdam adlioluptatem , atq; adtenerea acco-

modantur , hos mulierofos-., temerarios , impudentes , Iferfutos ,perfldos, deceptores , qu^peculia-

riajuntfaeminarum , effe contenderint . lam maris ,^fa:min,eformas defripfimus , ex qui-

bus exempla , quibus in homtnum morthus iudtcandis litemur , excipiemus .

QuomodopeiplurespaflionesetiamalLÊindagandcE. Cap. 14.

EST f0 alter mores conieSlandi modus,quem nuHus ante c^riflotelem aggrejfus efl,vt ip-

femet in ftusphjftognomonicis teflatur,fy*hic modus syllogtflicus efl,per quem ex duahus,

velplurihuspaffionthtis aliaspojjimus conieciari , (^ alix inferuntur ,quomodo 7{hetores

Ituntur . Htcpauper efl , ergo hlandus . St exflgnis hominem cognojcimus iracundum, tri-

Jicm^ g^ immorigcratum ,poûmus ex hts conttnuo injerre , hunc etiam inuidix nota carcre non

pofe.

2^. D E H V M. T H r S I G N,

poJ]e,fedneceJpim inuiJum ejfe, &Jieiusfacie , Ifelcorpore inuidia nou null^ extant,^ hunc

tmdum dialeElico afcnhit , cum ex 'vna conclufone illata, aliam inferat^ nam tria illa accipiun.

tur , vtpriora , g^ antecedentia , ^ quarta ajjeclio , vt cmclujio infertur . Qogmfimus pr^-

tereoj Ifel ex apparenti more^ , l/e/per figna-> exferis aiiquem inuerecundum , ^ parui/o-

quum ejfe^ , pojfumus f^ tUico inferrc^ eum cJJ} etiamfurem , ^ iUiheralem:furem quidem

propter inuerecundiam , iUiheralempropterparutloquentiam, feqiiitur enimfur impudentiam ,

paruiloquentia vero iUiheraiitatem , exhac conuenientia methodus nafitur mores conieBandi

n6}2-> inutiiis

.

Quod a nutricibus etiam in morum cognitionem deuenirc podumus. Cap. 1 5.

NO TZ ^^ opportunum videtttr huc afferre , &fiThjfiogmmoni non admodum congrtt-

tim. quomodo anutricihus j ^ ah educatione in homnjum morum notniam deucnire

pcfftmus : nam yitia, f^ honos morespueri cum iaEle hauritmt . Legimus apud Cci-

iium n^hauorinumphiiofophumdicentem, fcufvaiet c.dfingendos animi ,corporisq;fmiittu~

dtnem vis , f^ natura feminis , nonfecus iaUis ingenia , (^proprietates . Et zAutcenna^ i/o

iaclantis morihus ait . Secundum vero moresfuos confderatur , quoniam ipfam oportet hono-

rum morum , (^ iaudahiiium ejfe ,^ qu<e tarde a maiis animapajjionihuspariatur ,fcut ira,

triftitia, timore, 0* reiiquis . Omnes enim ifx corrumptint compiexionem , ^fortafepermu-

tantur yfeu tranfeunt in infantem iaSlantem , ^propter hocprohihuerunt quidam , ne floiida

iaclet . '^eq; in hominiht^s idfoiii,fdinpecudihus quoq; id animaduerjum.namfouium iaHe

hadi , caprarum agni aierentur , conHat in his ianamduriorem,^ iniUis capiUumgigni tentii-

oremfepeq; numero miramurpudicarum quosdam muiierum itheros parentumfuorum , nea;

corporihus,neq; animisfmiies exifere quoniam inmorihus inoiefendis magnamfere partem

ingenium aitricis, f0 naturam iaciis tenent, qud iam aprincipio imhutapatemifminis concre^

ttone , cx matris etiam corpore fi) animo recentem indoiem confgurat . Homerus adtd.

5, Monemes ipfepaterfuerattihimeherculePeieus,

5, J\(on l^hetis efgemtrixglaucum teprotulitEquor,

„ <t4.eri&(L rupes , mens quodttht duraferox efi.

ExquoVirgiiiuscyleneidosquarto.

„ ]Slontibidiuaparens,generisnecDardanusauthor

p, *TerJide feddurisgenuit te cautihushorrens

5, (Jaucafus yhircanA^admonuntuheratigres

.

(Jhryfppus oh id optimas , &fapientes nutricespuerts optahat . Rejert Scotuspuerumfu-

iffe, qut dtuporc<e ianc aitus , aduitus etiampannis indutus iimumintraht,^porcorummore

varahat , alterum, qui capra iac cumfuxiffet ,faltatim incedehat, arhorumq; codices erodehat.

Remum, O* Romuium Lupa nutriuit ideo tpfos, 0^ ah eogenitos romanos iuporum infar rapa^

ces cxtitijfe .fc etiam de Licafo , Parrhafo dictmtur a lupa educatis :fc etiam Cerua Teie^

piotim <^ganes,0 Llercuiisfiium nutrtuit . In canihus ettam ohferuant (lAgricoiie,^pafo-

res nam eos , qttorum Ifoiuntgenerofam indoiem confruare, nonpatiuntur aiien^ nutricis yheri^

hus ait , quoniam femper 0* lac , ^Jpiritus maternus ionge magts ingenij , atq; incremema cor-

porisAtiget,^feffeta iacie deficitur, caprinumprehent , dumfant menfum quatuor

.

De iudicandi methodo', & qucc (igna prxferenda vcniant . Cap . 16.

Cot/ft"

L fB E R T R I M V S. 2y

GONSE^lVl iam cenfeo ex multis , (jux diximus f^nis ^ qutCprdeferenicL, ^ au<e

omittcnda, , ^ quxfortia, , ilebiliora(j;fuermt,oHendamiii . Jnfignorum deleclu pri-

mas partesfibt njcndicant fgna , qua ex proprietate accipiuntur. Sunt enimfnna ,

njt fiperius recenfitum ef, i'cl proprid-> , uel communia^ . Vropriafunt , qua cumpajjiO'

nibus recurft{mfaciunt,^ Imiusmodi poftis, ponuniur ^) pajjiones , nuarum fmt,it ex-

tremitates magnas hahere proprium efifortitudinis fgnum . fommunia funt figna , qux

ah apparenti woro , acontrario, CT* idgcnus cxteris defumuntur , ^ dicuntur commu-

nia,quia cum fiis pajfonihus r.cii-> conucrtuntur . §luodfgna , quê apartihusacciptun-

tur fortiora-> fnt ijs , qu<e a monhus apparentihus , 0* fmilthus , caufaêfl , quod imme-

d.'att^f{hfu[ia/emformam confquantur , illa ycro , Z't color, ^ lcnitas , ^ huiusmodi

fmiltoj y noru tam immediata^ fuhfantiam confquantur , nam fgna^ ex quihus Phyf.o-

gnomones diiudicant , fnt ex motihus , fguris , coloribus , morihus apparentihus infaciz^\

voct^ , carne^ , partihus , ft^ fg'tf'*' (ottus corporis , ^ fmilihus . Sed ^ partium f-gnoj ca fortwrojfnt , qux exprimanjs /ocis defmuntnr . primarioj /oca^ funt , quêcircaj

ocu/os , fontem , faciem , C7* caput . Secundo qu.tcirca Immeros , ^pecius , tenio circxj

crura,^pedes,poHrema vero,^ minima,qu<c circa a/uumfunt. ffuius caufam ajfert zAnfh-

te/es. Signa enim , qu^ circa caput,manifeHafint,circafapere, ^fcnfus^ quia cerehrum conti-

nctprincipium motus,f0fenfuum,ocu/ipars ccrcbrifunt ex Galeno. Sic anteriorparsfortior ef

quiapienior,poferior vero vacua. Oh id optime cy^pu/eius dicebat, quodtotus homo infacte eji,

quia ihi ratio inhahitat . Secundo /ocopeElus, cordis domici/ium ,fubieclum om.niumfenfuum .

Tertio /oco crura ,^ pedes , quiafunt infrumentafnfus , ^) motus. Vltimo /oco a/uusfa quo

natura/ia memhra inc/uduntur^ qu<e adfapientiam nonfaciunt,ncc ah eo mos , aut njirtus vI/oj

profcifcitur. c^damantiusfu£ Phjfognomoni^c initio htec hahet. Qirc '. partes, ^ mehra

qu^/ibet, co/orem , motus , fj>iritus , voces , â/ia qu<e ad hêcfquuntur phyfognomoni-

:âre oportet . Sciendum quod non^ ab ~)>nofgnofecundumfe ipftm , aut a duohus certeputa-

• re "êritatem enunciandam , fedap/urihus , ciT* maioribus , atq; ab ijs omnibus, qu<e adinuiccm

conueniunt , a/iaautemfgnojfecundum hahitudmem , quam habentadea,qu<efuntinocu-

iis mdagart^ oportet , h<ec enimprimasfbivendtcantpartes, si nanq; ea, quêfunt extra h<£C his

affentiuntur ,fne mendatio erit ludicium . C<eteris autemfgnis potentiorafunt ea , qu<e circa

ocu/os manent , utfons , nafus.os ,gen<e, g^ caput. Secunda^ tero qu<e circa col/um

, f^Jpeclo

rojfunt, tertia qu<e circa humeros , ^ mantis ,^ crur<u , ^pedes,pofrema autem

, qu£

circa ventrem. Sedmaxime adiudicium confert totius hominis conuenientioj in^ omnihus his

apparens, hanc inomnibus fgnum omnium infj>icere oportet. id autem rationem tnfe ipfo

nori-j hahet ,fedfngu/afgna^ ,^ eaqu-e funt in ocu/is , ^ a/ia vniuerfa hominis ejfgiesfmul

componit : omnihus enimfgnisfmu/adiunHis ,quodverum cf dimdicant . Sed a/ijfunty

qui dicantfgna ab anterioriparte acceptapriora^ cfh^ ijs , qu<£ cumfnfhusfiunt , quia ihifen-

fis inhahitant ,fedqu<eapoferiori parto^ potiora effe^ admotum , ^fortitudinem , quia^ ibi

membroj funt neruofa motus . T{cc defmt , quifugerant , potiora^fgna-> efk^ . qu,£ cccipi-

untur ex ijs memhris ,per qu<epafJio iUa exercetur , vt quia cor ir<ejubieclum eft ideo tr<e figna-> ,

quê a cordispartibus accipiuntur ,potiora^ , verioraq; , qukm qu<e a cofis, peBore , re/iquisq;

/ocis . Eodemq; modofortitudmis not<e a brachijs , humeris , coxis ^ pcdibus . ^r<etereaj

memorari non-> oh/iuifar ,qu<e ipfmet cy^riHote/es memoratur , vnt fgnorum credert^fatu-

um efft^ , fci/icet communium , fdp/uroj circa^ vnum conuenientia^ penfcu/anda^ ^ff-^»

cr piura tefimonia^ ad vnum accommodanda^ , vt ex ijs mox fcunus tudicium pro'

$£) feratur

2(^ D E H V M, "P H r S I O G N.

feratur ,quodeft etiam a Galeno confirmatum , qui 'Thyjtognomones multum errare credidit ,

auodHniftgnorum credant , ntftpropriumfignum tdfuertt

.

Quid fit Phyilognomonia

.

Cap . i 7.

AT iam adPhjfiogmmonice dijfinitionem deueniendum . Efl igicur morum injîciendo-

rum^âturxratio, exijs , quêcorpori infintfixisfgnh, ^ acctdentibHs , (ju<e fgna

mutant. Dicimi^ts âtur^ morum nequis de accidentalibusputet, quce etiam anim<e

ineffepoffunt cuw tempore acquifitis , -vt medicum, 've/mathematicum e^fe , nam h<ec ex natur<<e

corporisfgniihaudquaquadignojci njalent . Diximus accidentia, quce f^na transmutant

,

quia p/erunqiperfgna , qu£ corpori non infunt, fedeo a/terato infiint,njt timiditas, ff) verecun-

dia , cum enim anima 'verectmdiamferre nequit, exjanînis ade.xterivts effufione,quafdux ru-

bor ip^ apparet, fcmetus ad pr^cordta^ fe recipiens , quaf injitam arcem , pa/lorjiibo-

ritur . i/r rubor,^pa/iorpajfonesJiint , qucefaci/e arcentur . Et dum animi mores dici-

mus , qui infenftiuaparte f funt , qu<£ hommibtts , ^ brutis communis efl , qu^grêce <r/a'co;*

dicitur . Vnde 'vana eflTrogi,^ Phi/onis opinio ,

qui in anim<e nutritiu<e operibus exp/antis

fona cc//ipipoJfe cogitarunty nam cum vegêtiua 'virtus communisft omnibus njiuentibus, /ongaid

fgna exp/antk fc coi/igebant. §luibt4s capt/Ii longi ,^frmi , /ongctuifiint , quia ad/ongcuas

p/antas referuntitr, qucefo/iafirma, eternaq: habent, Ittpinus, i/ex, medtca,qux ^terna ptibent

coma,f^ /onQietiaJimt . Phjfognomonia nomenex ?«»•/- natura, ^ yva,(ô:i regu/a ,quaf

legcm^^ye/naturte regu/am dicas^vtfci/icet quadam natura norma,ordinationeqi ex ta/i corporis

forma ta/es animê affeciiones confequantur ,

Desp^llogifmoplT^fiognomonico Cap. 1 8.

IJM lerum effe recenjtiimus animam, ^ corpus adinuicem mutuispaffionibus transmu-

tari,propriaq; effefgna in corpore , per cpuce conieEiarepoffumus huiusmodt anim^ natura-

/espa (ftones,^ ob idphyfognomonicamfient'am omnibus in confeffo efl effe veram. Nunc

syl/ogifrniis fe inoerit^quophyfiognomones adpropria h,ecfigna inuenienda l/tuntur^cuius Jriflo-

te/ci fiiorum ana/j/ticoru /ibrorumpriorUpoJircmo commeminit,nequidnjideaturpratermiffum ,

quodcogniium neceffarium effe iudtcamus . jididpropriumfgnum inueniendum ,primo conf-

derandum eflanima/tumgenus unum, cui in l)niuerjum inft eapajfiojecundo a/iagenera tntie-

nienda, qu<e non vniuerse ,fedparticu/ariter eandempajfonem intercipiant . Demum qu<e nota

omnibns tnft, quibtis inefl ii/apajJio,&fmi/iter remoueatur ab ijs, qu<e ciusdem expertiajunt, et

titnc tliudproprium eritfgnum. Exemp/ttm erit. AddisquirendUpropriumfortitudtnisfgnttm,

confderabtmus cuncia amma/iumgenera,& /eonumgenus ~)>niuerfa/iter viribuspr<ece/lens,pUy

to omnibus notum. Sectmdofortitiido nonflUtn /eonibus,fdequorum,taurorum, ^ hominum

genere reperiturparticu/ariter : nam a/iquis equtis, taurus , f^ homofortis erit . Pofrcmo fgnum

efl in ijs obfertiandU, quod /eonttmgenerifemper tnft, f^ quiparticu/ariterfortcsjtint etiam idcm

fgnttmfbi vendicent,& quiflaccidtfunt, ta/e non habeant , ^ idfgnttm erit extrcrna corporis

robufia habere , ve/magna , nam yniuerfim /eonum-genus extrema magnitudineprtefgnia ha-

bent, ^ in rc/iquis animaiiumgeneribus aiiqui cqui, tauri, hominesq;

, quifortesfint huiusmo

di habct,^ qui ta/ia no /abctfi becctliesprorfis,ertt ergo extrema magnafgnUproprtUfrtitudi-

nis. SyiiogismU apponere ni/obfuerit, is em inprimajigtiraiet q> mediU,,i.fgnU cUprioriextremo

ccnuer-

L I^B E R T R I M V S, 27

comertiuir^ ^ minorem exremitatem trAn/cendit , ^ nonconuertitur . Sitfortitudo A,mapas extremttates hdbere , S , Leo , C

.

firttj

c^ B Cmagna extrema

leo

OMTÊ magnas hahens extremitates eflforte , omnis leo , gj^ qu^dam animalia^ md^gnas hahent extremitates , ergo omnis leo , (^ (jtixdam animaliafuntfortioj . Syllo'

giimi medium ifcilicetfignum i tjuodeji .B. magnas extremitates habere conuertitur

cum maiori extremo , quodejl . <iA .firte, minus Ifero extremum ,fcilicet .C . leonem tra/cendit,

nam magnas extremitata habere nonfolum omni leonumgeneri , fedalijs quibusdam , vt homir-

ni , eqtio ,^ tauro competit . Eodemq; modo . HeUoremfortem ejfe sjUogiâre poterimusp

Z/t omne magnas habens extrmitates ejifort^)Heôr huiusmodi habet,ergofortis ,

F iJi l S,

Z> z 10 BAP^

2S

lO. B AP T. P O R T A EN E A P O L I T A N I

DE HVMANAPHYSIOGNOMONIALIBER SECVNDVS

PROOEMIVM.

r^^

^(zACT^EMVS defcriffimus qiiibHSmodis Thyfiogno^'~ mones exfignis corpore apparentitus ammi mores conie-

ftarentur,nunc adcafigna ex ijnmerficorporisparttbm

accedemus,qu£proprta ejfe diximus. 0\[^ptgehtt ta-

i| men his naturales caufizs altquando addere , exifiiman-

tes, "Utfiquimorofiilifuerint, quibm h^c minmplaceret,

naturaltum caujarum ancupio , exphtiofiphidfbntthus

petttofatisfaauros. 2Slos corporis compagtnem^^vt (zy^rifioteiesanimaliwm li-

bro , tn quatuorpartes diuidemus. caput , collum., thoracem,^ duplex brachi^

um,(^ crus. A ' capttepartcomnium nobiltsfimaprotinus exordiemur,fenfib~

rtorum offcina,tn quaprincipalis anim^pars regimen habet , tbienim 'vifus , a-

uditm, olfaBus,^guflus breui loci intercapedtne conttnentur, atcf eorum , qua

pr&fiagjuntur , maximapr&ctpuepars in capite eft , hominumcf obutam venien-

tium,pe[iora nonprius apparent , quam nudatafuerint corpora,fedcaput iUico

afftcimus . Legitur in Tlatonis Ttm&o caput nonfiiumprinctpale dici ,fedeitam totum in corpore,^ reitquafilum, njt captttferuiantadtunBa effe . Etin Platonicts, Deum capttisfiouram ad?nundan& rotundationisfimtittudtnem

compegiffc^ , in eoj^ duos illos antm& ctrcutitis tnterioc^fiLj ac effc^ mem-brum corporis diuinisfimmn, (^ reitquortimfactieprlceps, cuitotum corpusfii-

befie connexum, acparere iufierit . o^ens^vtLadantim ait,tnfummo capi

te coUocata tanqua vi arce,fublimisfheculatur omnta, (^ cotuetur. ^tleo Htp-pocratis imagtnes cotegebantur, 'Vtfignificaretur, quammaxime cuHodtendampartem illa, nam in ea, tanqua domiciiioprtnceps animiis refidet^ (^ inteiltgen-

.diponttfictumpofiitumeU

.

L r B E R S E C V N D F S^

DeCapkc. Cap. i.

2S>

NO S cum tiAriHotele totum id caput vocamuT , quodcoUo fuhjlentatur . Primo inte-

^rum confderahimus ,pojl eiu<:partes,jrontem, oculosjupercilia^ f^ reliqua . Ga-

lenus capitis confderat quantitatem,^formam,quantitatis 'varietas in magnitudine,

^farmtate conjijtit ; lojiiemurprimo de quantitatt^ .

H4e UbtUa nuxmHm buhoms cafut • ij ViuUxj Csfaris \aflum exprlmit«r , V( cx marmorts

fitliia , qu£ in Mufeo Hadriani Spatafori patrui doHijfmi , ij rcrum

tmtquarum Ritdiojiljum alfcrutturf cxcifi curauimm »

Maximum Caput.

POlemon, ^ c^damantius ineorum Pfyy/iognomonicis , Caputy cjuodmagnitudine exu-

pcrat , ohtufi, (^indocilis hominis argumentum dicit. Alhertus animalium iihro,

Enorme caput , quodpr^Jui magnitudme adhumeros vergit ,fnju, ft) vtrtute carere dt-

xit : ciT* Paulopoji . Immenfam atitemflultum,flolidum, e^ vehementer indocile. jirtfote-

les lihro de/omno . ^57* vigtlia,ait. §lui minimoplus in caput extumuerint,JomnicuiofJunt,nam

(juo ampiius efl reccptacuium,eopius item capiat necejfe efl. In nanis,fuepumiiionthus vaporum

muitttudinisyis adcaputjurrigitur ,epuoniam grandius memhrum ahmenti ampiius recpuirit ^

quod l/ero copiofjca ndit, copioje remeet confquens efl,fed ientius, quia inftus caUrvim tantum

fuhiatdi euaporattonis hreuipercoquedo necjuit conficere. ciT* injuis Phjfognomonicis infgurajon-

noientijtrihuit eijuperiora maiora,idefl caput. Capitis magnttudo materieipotius ahundantiam ,

quam virtutis cxcelientiam indtcat . Ego ad aftnos referrem, quorum caputgrande,^ ineptijji-

misjunt morihus,floiidi, degeneres animo,timidiq;. Inter aues adnoElurnas, l>t noHuas,^ hu-

hones, qu<e omnes capita enormia magnitudine hahent, ex otioprodeuntes, epedihus exeunt,nimio

fondere capitis detentc^ . Ouidius de rjAfcaiapho in huhene mutate

,

30 DE HVM. T H r S I G N,

ii

s>

In rofirum 3 ^plumas 3 (fgrandialumina 'vertit ,

Jn<j^caûtcrefcit. ^c.fsluli ia tittrn caput mMHs. Nodurniim animal, nam fide die apparet , a ctteris auihusprte

fua ignauta deplumatur . Fakones , qui ma^num caput habent , non laudantur, qtmladaui-

um noBurnantmJheciem accedant , auce omnes capitatieju-nt , timid^q;. Interpijces ad^vrano-

(copumMui caput magnU habet, ft) yerticem admodum latum,ptjcium omnium ignauijjimum.

%Jnde Opptantts.

., StultitiainjtgnemmemorahimmhemerocAtem ,

„ Segnitie^JômnesJuperantesjquos creat tzquor

.

Qphalws magnt etiam capitis eji, >/ ab eo nomen trahat,^ capitonem etiam dicant, iners^ridiculus hahetur f ridetur namq; eitts n^tHra,nam in metu capite ah/condito, totum fe occulta-

ri credit , authore (tAriJlotele. Sic reliqua animalia multa humiditatis,pauc£q; caliditatis ma-

gno capitejimt , ^Jlupida, hehetiaq; ejfe videmus . ZJaJla enim capita lîtiofa inteUiguntttr oh

materi,eJolam multitudinem , non contentorum ,^praciptteji his accejferit in concinnajigitra,

nam obUJam 'vrm cogitcndi denuntiant,eunq; nuUitis aut certe rudtjjimiperceptus ejfe - tt quod

cunq; anij^taljêctem alterius amnfiolis refert ,ingenio quoq; ^morihus adidaccedit; ohidhos

emnes ignaitos , rudes , ft) .neticulojospronUtiamus , vtfptits dicamus , quale captit,0* intel-

kciUnocapit.VaJiofuit captejmperator ViteUius^njt sx iconibus apparet , 'ynde eius ruditas .

Hicfagaclt cmt caput onendicur,i<;Tlamis caphh magnluido,quoi ex MufjiO ViHcemij Portnt

fratuantlquarmimgmum exploratoris diligentijjimi âdferuaiow cxcerflimus

»

ACaput Paulo maius mediocrl

.

R ijloteles in Phyjlogmmonicts ait . î caputmagnum hahent , canum injiar^ c'iW»t

Jtint, ideji /enjati, 'velfagaccs , qui acerrimo na) iumfnfu njigent . Sedquia cyiriflo-

telespluricscanummeminit ^ nuncgenerofos y^^magnanimosijocanseos, nuncadu-

L I 'B .E R T R I M V S. 31

latorti , nunc conuiciatorcs , adcUmatores îfs* inuidos^nunc curJorc.s,Hultos, fagaces, ^ferayumamatores : ne quis necfibi conjlare,necfalfam, (f^fubclttitiam doclrinam dfcentibusproponert^

fijîcetur . Sciendumpltira ejfe canumgenera , nec necefjanum duxit diHinguenda , citm no-

hk domeflica , zs*familiaria ejfent . Namfunt robujti, 0* molofficanes,aui etiam,0magna-

nimi ,Jortesj; ,funt (s^fagaces, qui nartumfagacuateferas uejiigant, nobts njulgo diEit bracchi .

Sunt c^ curfores,ferarum amatorcs,^^ cujiodcs,^ yti/cs cancs,qtii conuiciatores,adc/amatoreSy

ft) adu/atoresfunt : quorttm etnnium "ct mores,ita ^forma i'arta ejl. VeJIigatorumfrMa,~)'t

a B/ondo, ff)a/ijs defcrihittir h.£C eji. fapitejunt conctnno, idejipau/o maius mediocri , deieBis,

(y*propendenttdus auribus ,^ c^tera-> . fJ<ec ô/ui admonuijfe, ne njariorumgenerum defcri-

minii ignorattone deciperemini . êdreuertamur^lJndedigrcJfifimus. Iô/emon ait. (faput

pau/o maius commefurato,fnftbus refertum, (f^ i/itbera/em monjlrat. Sedtextu^ defeBuofksy

C7* ex Adamantio refittuendu s . Caput pau/o maius commenfurato ,pyobeJenfatum qutdem,

fortem , ft) magnantmum ojledit. §lmdautem exra mediocritatem , benefnji/em quidem , fcd

non viri/em,c^ va/de t//ibera/em. cA/bertus ex Loxi authoritate. (faput^ quoda/iquamo ma-

ius eji, quam conuenit,fenfis augmentum,virtutem ,& magnanimitatem arguit. Aigtptij zA-nubim canino capitepingebant, quem a/iqui dicunt ejfe <Lyi<fercurium,innuentes, quod nii cjfet fa-

^ gacius cane . Si adaucs referre /icet,pfitacigrandiort capitefmt,vnde mnfo/um /oquifed etiam

meditari difcunt. Ga/enus in eo /ibro,cuius tnfcriptio,ars medicina/is eji . (Jâgnum caput diiu-

dtcarepericu/ofum ejfe dicit,nam magnitudinem non necejfe eji ejfe bonce conjittuttonisJignu:'riam

fi euenerit ob tnfite ')itrtutis robur,mu/tam, ft) optimam materiamproducens,^fi concinnafuc-

rit ambiensjigura,tf^ qu^ ipji cognatafuerint, optimafint,fci/icet cerutx lia/ida, ofjibus bene di-

Jfofita,atq; omnino neruofa,e^ ipfiomne bene coa/uit, etia ocu/os bene cernetes , egregiumfgnumeji. De /tbro de morbis vu/gartbus. §}u€madmodum magnumpeEius amp/a intcrius cauttatCLj

duo magna yifcerapu/monemâtq; cor nu//a exparte compreffa continens, me/ius erit :fic caput,

(^ dorfjfina magnitudine rejfondentia, cumgrandtafuerint, cerebrum, ft) meduliam ampiio-

res, /atioresq; fjîritus in ipfis cauernas efficiunt,vnde cogitandi vis in eis optima. ^luod cx co idem

retu/it zy4utcennaj . foanncs A/exandrimts infua commentatione tn Htppocratcm ait . Ca

pitis /axior requiritur capacitas ,quia mu/tarum eji virtutum conceptacu/um Jenfitiuarum , f0

motumpr^Jiantium . Si amp/umfuerit cerebrum adcapitis proportionem, manifefium efi ca-

lorem natura/em bene agere^,fimagnisffondy/tjs magnis ttempecioris offibiis , vita/tum

virtutum optimam conjiitutionem , ff) moxcorporis totius peraccommodam nu~

tricationemprouentre . ZJt ex marmoreis Hatuis "yiderc^ /icet P/atonis

caputadtotiuscorporis proportionem pau/ojupra menjum extare

lidetur ; cuius-ingenij perfîcacia , f0 rubur notafunt .

Homnmmmm cap\us adfuperiorum , ir ful corporis propor

tioncm , ij firuibmcm tibi dd •viuum adpgi curauimu!,

ft facilius capituH ad ingentis corporit mjgnitutU

ncm raiio conftderetur.

Caput

i^^.v.DE HVM. THTSJOCN.

Caput minimum.'

AKlSTOT8LES in Vhyjio^mmonicis ait\ '^ti capiteparuojunt ,fere infenfaft ,

^ adafinos refert . Sed, vt diximus, ajinus nonparuofed tnagno efl capite prêditus ,

vnde in tcxtu mendumfejpicor , cumprdjertim Polemon , c^ cAdamantiui niltaie hx^

hemt: inquiuntenim Qiput admodumparuum quisquis hahuerit , ab omnijenju , huma-'

noj^; captu alrenior , nec ajino referunt . idem^; zAriHotelesfceminaformam d^fcrihens , exigU"

um mhuitei caput ,pardaii,non afino,cuiusimaginem refert,retuiit : nifiquisperparuumcaput,

Arijloteits intelieBuipaucitatem ^veicontentorum intellexijfe dicat . Namafnorum cap ita

,

& fi magna yidentur , ojjium ,^ amhientU carnis,^ cutis moie extuherdnt , Sitnt yero par

ua,paucitatecerehri , cuius eipars minima . "Bâfti eadcm, qutc Adamautius refcrt . jûicen-

na. Exiguum caput ; cum inconcinnafgura , f0 eipar dehiiitas colii, (Ji7* dorfi , defeBumJigniJi-

cat virtutif moraiis,naturaiis,et animaiis,et oh idhomo iiieperjidusîeiocis ir^,et in rehus hêfitas

erit. Ego ad Hruthiocamelum referrem : nam inter animaiia exiguum retinet caput , ccruixpro-

cera ejl , corporis eximia magnttudo. Cuius mira Hodiiitas . In tanta reiiqui corporis magnitudi-

nefe iatere exiBimat , cum effugere aiiter venatores nonpojjit, cum caputjrutice occuitauerit,vel

quia 'vmhramfuo capitipro tuteiaparat , c^tcris corporispartihus dehiiiori. cy4riHophanei in->

auihus Khc<£ matri Deorumjlruthiocameium comparat.propter eius magnitudmem . Et loh .

Sruthionem Deuspriuauitfapientia , non dedit illi intelligentiam . Extat prcnerhitim in Sui-

da hi^\,Ko'y eVifoc depr^grandihus ,quod exearegionedeportentur auesimmani magnitiidme.

interpres c/4rij}cphanis in auihus conuenire dicit tn harharos,(^ menticuiofos. S unt enim imni

~

nespr^grandesfere timidiores. Gaienus exiguum caput improh^ cerehri ccnHitutionis pecuiia-

refgnum (Jfe^ O* exigua capitafemperpraua indicarc . Cuius caifam Haii Rhodan ajfert, oh

conjiriciionem, coarEiationemq; yentnum cerchri , ex quajîritus animaies ithere noru njaieant

txpattariâddna quoq; eorum tmhectliitate , qtu indc.producuntur : etenim cum exigua ejl radix,

'vix

L I B E R SECVNDVS. 33

yix irtJeprodire aliquidma^numpotejl . Diuus Thomaifuperea, qu^tdejenfu, (^ fenfili

fcripfit zy^riflote/es , h-ec dixit . Caput , ft) cor fitu oppofitafibi tnmcemjunt , i't cerebri fi-i-

ftdttatc^ huius calor contemperetur : tndejit , 'Vtparuo capitt^ homines , fecundum membro-

rum aliorum proportionem , impetuofi fiint , ac violenti . §luippe cordii calore , nonfatis

ter ceMrum rejlexo, ac in dtjôftiont^ diuerfa affeclio item prouenit contraria. <Jê/e-

titis phi/ofophiis noru ingrata refert . Caput cerebri ratia Jaclum (jl , ad ilud, quod

comprehenditur , iliius , quod comprehendit naturam conditam effe conjiat . Caput quod

intus exigue capax J.t , fiagitioficerebri inditiiim ojiendit . Cum igitur "yniuerfi corpoois no-

Jlri aEliones cerebri ojjicio pêrficianttlr , quippe qui Ji extremumiru pede dtg'%m moueriac-

cidcit , illumjane a ccrebro motum cfft^ certum ejl , njnde paruum caput hahentcs ,pr^

eius paruitatt^ priuanturJacuitatt.j perjiciendi ecu , qu^ magnum caput habentes perjci-

unt . Iâruum enim injlrumentum p/urimi Jj>iritus capax ejfe^ neutiquampotejl. fâq;

cum paruum caput anguflo Jâtio contineatur , irij eius angujijam anima/em Jj>iritum de-

mcrgi , <27* extingui, f^ cum eo 'vniuerfas , cjua ab eo Jiunt aîones contingit . Injummoj

ipitur exiguum caputperpetuo prauum habetur*

Caput patilo maius paruo-

A%l^TOTELES problematum libro cenfiit hominem anrmantium omnium pru

dentifjimum effe , quum capite adreliqui corporisproportionem minimoft ; immo (înter homines ipjos , qui hac partt^ diminuti funt ,Jere prudentiores efftj auam

auifunt ^rndiori : inteliigens phi/ofophus pro grandiori capite liajium caput, ^pro

capitis paruitatt^ maci/entum , ff) pau/o maius paruo : fic njidcntur duo hxc

maximi phi/ofophi diBa interf noru aduerfari : nam prius improbare

,

hk magnopere /audarc^ lideatur . cyûicenna^ inquit . âr-uufH caput , fi cum fortitudint^ virtutis formatiux

fuerit ,optimum erit .

Inhac

j^ D £ H V M. T H T S I O G N,

tn hacfigttra medis mignitudinis caput initt reli({Ui cutn teonino capite contempUre ,

Caput mediocre

.

ARlSTOTELES commendat Alexandro J^a^Ho caput medioct-ey^ intra merh

fum conjlitutum, cum Tolemoni^ zAdamantius medu magnttudiniscaput laudent»

Jdyidetur LeoHt Comparandum, ipje enim adcorporis rationem, moderata capitis ma*

pnitudine eH : vt apudtAriHotelem videre efl, leonisformam defrthentem . zAlbertus adhac»

iJModeratum caput indicat in^enium , 0*fenfum, alicjuando tamen timtdum ^ c^ /dferalem ,

fedego non timidum ^ fedaudacem , O* magnanimum adleonem relatum

.

Trima. htec tahi Ua i» dextra fui parte non naturalem capitis formam refert , i» qua anierior eminentia perit, poJkr\oi^

tumetftn^fA vcrdfecundum capitis innaturalem formam i i» qua potiica ptrs depetditur i anterior gibba .

Caput

LIBER S E C V N D V s: '}/

Capuc in fmciput cauum

.

DlXlMVSde magnkudine , nunc deforma capitis. Hippocrates , ^ Galenus quin^j^;

ajfcnint capitii difcrimina , naturalis inum , innaturalis , tS^ monjlruofi qtiatuor

.

Prima innaturalis capitisfgura,inqua anteriora eminentiaperit afncipite , jrontisue

elatiorjedes ,poJierior,qu^ occipitis, referuatur. Secunda huicplane contraria yi/ttur, occipitij

nimirum poHeriorem eminentiam , manente anterioreperdit . Tertia qu^ naturali magis op-

ponitur, in qua amb,€ capitis eminentix abolentur, ff) caput adamujjim rotundum,^ injtar eX'

aEUj^hxrx obferuatur . ârta,q:u ab Htppocrate enumeratur,in qua caput in latera adv-

tranq; arirem injignius , quam in anteriori,poHerioriq;fdeprominet. §înta naturalts eji,ad

oblong^j^h^rcejormampotijjimuextruitur ypriorem ,poHerioremq;partemobtinens masjspro-

ceram . Primum si caput injinciput cauum erit, dolis,^ iracundix de deditum c^Îberttis di-

cit, ego autem malefenfbus,^ imagtnatione affeclum iudicarem . Sedl^naquieq; regiopecu-

liare quidin capitis formafbi vendicat , vt Hippocrates dixerat de ijs, qtiipulchra capita exifli-

mabant oblonga , ideoq; inparuulis ea comprimebant , atq; ita tandem naturam in hanc oblon-

gamformampoHea procreajfc^

.

Inoccipic cauum caput.

POLE MOTSl,f^ zy^damantius . §)ui retro caua deprejfa habuerit , timidus erit. Sed

error eH in jddamantio : nam pro dLiux" contrarium habet Jy^v." Galenus ad hac.

Chiodfea, quxfcundum occiput eminttia aliquatenus minuatur , fmulintueri oportet

neruos, atq; ceruicem "jna cum ojjibus alijs , namffecundum naturam conHiterint, materi^ de-

feclu , non virtutis imbeciliitate conttngit, illis vero non reclef habentibusprincipium ef debile

.

Sedmagna exparte dfeEius,qui occipiti eueniunt,conJequitur eorum, qu^ diximus imheccillicas ,

rarijjime aliter euenirc confieuit. Germani comprejfo occipitio, tS'* ^^to capiteplerHq;Jêciatur,

quodpueri in cunis d.orfo femper incubent,ac manibus cunarum lateribus alligentur.

In finciput prominens capuc.

EAiDEM quoq; diHinciiones adhtbendxjunt adanteriores capitispartes,filicet adfon

tem attinentes, quas etiam adpojieriores diximus,earundemparuitatem,^ magnitudi-

nem injficere oportet, atq; itidemfguram,^fnfis ibi collocatos vifm,gufum, atq; o-

doratum, h^c enim adfe inuicem indicant, atq; atteflantur,^ qu^ aprincipijs oriuntur,princi'

pii 'virtutem,& njtttum obtinent,qua ab ipfs nafuntur, f^ h^c quidem anteriorpars,fenftiuos

quidempIurimos,paucos vero aEiiuos contmet . vndefbene aJfeEiafuerit h^cpars, maximefn'

Jitiuum indicare conuenit

.

In occiput prominens caput.

Gc^ L STi V S in arte medicinali,^ ab eo Auicenna ait. Caput , quodfecundum occi-

pttt eminens eH , nonfmper malum , fedadhiberi oportet dtflinguendi rattones ,quibus

antea capitegrandiori xtebantur : ibi nanq; ft) nobilijfimus cerebellifnus ,^ dorfuSy

ff) medull<c exortus Iccatifmt. PoHea cerutcem confdera, imbeciUaft, an robufla, namfva-

Itdii coliufubflinet,hutusmodi capttis acumeprobato; hos entm hominu, et aliorumebrorum ,fd

ojfmprtecipue IfiribuspoUere comperies,ea entmpars neruorum omnium, qui in toto animalifunt,

actiui, origo efl ,fnftiuos ueropaucos obttnet

.

Jnfectir.dd hac tibiUs, d dextra pane tertia «5 naturâUs capUisfigura deUneatur,'m qua "Vtrunq: tuber anter)usfc'ilicet, is

lon:tiusMc(ciiit,dfiniflf^nitHraliijigmaif£rjwinqiUn'mdefreflianteriut,<iJpoH^^^^

E X Infm-

i^ D E HVM, T Ji r S I O G N,

In finciputj& occiput cauum caput

.

Sr'Vcro capHt amhai eminentiai amijerit , fcilicet occipitis, ^'fincipitis,fed^quale ,^ t;»-

dequaa; quafiperfeBa sphera ambiensfuerit ,pejjlmum erit . c^lhertPisfine memoria ,

fenfi,^fapientia e/Je dtxitglohofum caput. Medicorum dogma eji , vhi dejicit caputjhi

fmificatur imhecillita^,^ defeEiti^ operationum. Si anteriorpars defElumfenfm , e:^ ima-

cinationi<,firetro 'Virium,^ memori^,in medio rattonis,^ coîtattonis. Cerehriforma cranei

formamfquitur, ^fteinsjigur<Ucorrupta^fuerit, ctiamcerehriformdjcorrumpetur, erunt

etiampauidi ,^ malefenfati . Gr^corum ,^ Turcharum capita glohtfere imagmem ex-

primunt, amdtegumentis , qtiihus varie ytuntur, idcaputper accommodum cenfent .«

Caput iiitemporibus tumens.

EKAT ah Hippocrate numeratum inter naturaiia capitis genera illud, in quo adtempo-

ra eminentia non antrorfum,velretrorfiim infunt . ^rijiote/es ad c^/exandrum ait.

§hii tempora inflata hahent, e^genasplenas,fiint valde iracundi . In P.hyfognomo-

nicji lero, qu^ circa collum , ft) tempora lien^ ampUfunt , ij maUfunt ir<£ , & refruntur ad

pajjionem, quia iratis hêc accidunt. Po/emon , ^ cAdamantius aheo. Si quis venas illas

quicfunt circa coUum,& tempora turgidas hahent,(^ manifHas,^fanguinci co/oris, intusfr-

uereiramoHendit. Rhafsaheo. Caputvtrinq;conuexumiracundiimefi. j4/hertus. Ve-tttc temporum,^ ceruicis ruhrte, adeo iracundum ojiendunt, 'vtprope [ttinfanus.

Infinciput, &:occiput protenrum caput.

SE D capitis vtrinq; protenji optimum eritjignum . u<ecfo/a a Jêdicis exiHimatur na-

tura/is , ^perfetia capitis conjiitutio . Ga/emts in artis medictna/is /ihroperfEiamJla-

tuens


iuens eaphhformam, ait . Veluti (ij^heram exquifte orhiculatam excogitares ex cera conHni-

clamjeniter 'vtrinqiprejfam : m hac enim neccjje ejl Q^priores, (^pojleriorespartesgiiy^Jiant,

^ conueniant. Et altbi . Ctrcuminuergens ante , 0*pone, tcque ac oblonga , quajiprodentem

ante,^)pone dicas. cyluicenna ab co. Orbicularijigura ejje tornatum caput vidert Intlt^fedta-

men auadamtenus oblongum,qttoniam nerttorum ex cerebropropagines per longitudinem conjli-

tuantur,extumejcente item veviictbn^sgeminii, it tUis, 'velutifuperctlijspromtnentibuspr^fntius

fuppetat neruts tutameitj. Polcmon, ^J cyjdamantius . Caput quod moderatx magmtudinis

,

0* reclttudtnts, e^ modice comprejfum ejl, omni aLa capitisforma,(fJ adfnfibtlttatem,&ma

gnitudinem ammtpr.ejlantiui. Rhafs. âput,quod magnttudine moderatum existit,decentem

habens rotunditatem, qu<e (sp retro emineat, ^fub ytraq; aureparuam habeat comprejjionem,

optimum erit . cîberttts . (Jaût ahquanto obtongum ante , ^) retro , i't malleofmile ,prout-

dum, ft) circumJpeSium virum manifeflat . Tertclem virum c^thenienfem talt capttefutf

fe traditur, f^perfeBtjJimum extitiffe , vnde ff) Comici eius capitis magmtudmem diclerijs la-

• cejfunt. Cum magnitudtne etiam ob/ongo capitefuiffefcribit Plutarchits , neccaterispartibus

correffondenti , ex quo omnes eiusfatute velantur cafjide : quodvide/icet nollentfulptorei ca rohomincmdeformioremvtderi , ^ cîtici Foetêum x.roxtÂAoy contumeli^ gratia appellare^

^folitijunt . Caput tum, dignijjime Princeps,pauIo maius efl mediocri captte, nec deantt caret

fpcjpitis,^ occipttisgibboftate . êjfondcnt occipitiopar ceruix , nerui , ^ ofa , zjT confor-

mitas reliquarumpartinm : Vnde maximauiscorporis,fnJuumfenfbilitas, tncomparabilis

mdgnanimitas animxprudentia , >/ quicquid loquaris,Jacias, merumfal, meramfaptentiam .

Vifttur h\c corui caput adamulfm txprejjum , ^r humanum csput

• ti tiui fnniluudinem dcluicalum ,

AAcuminatum caput.

ÎSTOTELES inftis Phyfopomonicis ait . î capita acuta hahent , inue-

recunSJunt, g^ adcuruos vngues habentes referuntury intelligensper eiusmodt aues,cor

uos

38 D E HVM. T H r S I G N.

uos, O* coturnkti, ([lu impudenteijunty^ actita capita hahent. HosAriôteki â^bV "cocat,

qua/iproacuminata capita hahmtei , njelexfajligatione , (jtiam njocant oû^tht* , njel ex flam-'

m£forma,qu<£ 'i^^d^ appellatur. Polemon, ^ Jdamantius fôûmy impudentiam notare di-

cunt, f0 injchxmatefatui improbi ao» y caput dicunt,quodobli(juum interprctanturfatis inep^

te Valla, Pomponius (jauricHS, alijp , alioquipr^ditiviri^quihn obliquum caput longe apropo^

ftoaheat. Sedmenduminltroq^textufiJJîcor,^ non a:&y, fd ^':<foy fiibfcribendum. Aduv

noflri apicem dicunt; nam Arifloteks animalium hiflorijsJcribit,auium quafdam habere Aoua y ,

idefi quodcaput/uperemineat . cAlbertits etiamfatis barbare . Caput enormiter prolixum efl

impudenticefgnum,0*fl emineat inprimaparte infolentiam dicit . fiusmodi in Therf.te caput

Ijifi excepit Homerus , eumq; valde impudentem defrihit . Lucianus etiam Therftemfafligi-

ato capitefuijfe fribit. cAnflophanes in auibus Theagenis meminit^l^bi infholijsprotcnfo capi-

tefuiffefcribitur . Sunt , ft) Pontopopuli Macrones dicti , quodapud eosplures comperiantur

macrocephali , idefl capite iuHo longiores ,^ apud Perfasgriphos , Nec ab cAthen.io in (Jtli-

cihuspr^termijfum ,fedin atticis , argiuisq; mulieribus .

P

C

S

Valdc alcum capuc

.

/

LSMON,^ Jdamantius . Quifatisprotenfe capitefunt , contumaces

.

Caput planum

.

cyiPVT humilefeperius ,^ quafplanum , Jihertus infolentis ,^ effenis hominis

indicium dicit

.

De Capillis

.

Cap

.

i

.

'^ B ^l^ ITV^B^ caluaria capitispars , veluti ddifcij culmen,qua capillis inteBa ejl . Ql-

pillorum ratio non in decorepracipua , fed in eisfuit natura momentum maximum . Ari-

fioteies natum capillum dicit ad necejjitatem , (^pr^fdij rationem . cAd necejftatem ,

quia cerehrum humidum efl,& Irbiplurimum humoris, calorisue efl ibidempilorum ortum ef-

fe copiofum necejfe eH. cAdiumentum, quiapilifequentia caput operiens extimum repellitfi-

gus ,^ calorem : nam cum cerebrum humidumft,maximam,tutelam expofcit, nec in eo emo-

lumentum maximum egefiis hoc modo noxijs e corpore vaporihus, l>nde capiliarisgeneratio aug-

mentum habet. Adijciunt quoq; adornatum authoresgrauifjlmi . cAmbrofiusfxto hexameri.

fafaries reuerenda ejl tnfenihus, veneranda infacerdottbus,terrihiiis heliatoribus,decora in adu-

iefentuiis,compta in muiierihus, dulcis inpueris . Tolie arhoris comam, tota arhor ingrataefl,

humani corporis capilios totapuic/yritudoflaccefit. Sedvenemur caifasgeneratioms , quofa-

/, ( ^^^, ciiius mores conieclarepoffimus . Hortim materiem putat Gaienusfecundo complexionum ii-

' hrofumidumvaporemfhumeclum,(^glutinofim. Auerroespili materiampure terreflrem

dicit. ûodji ejfet , non tamfequaxforetpdorum naturafluxihilisue, quo veiis modo . 2{atio

ejfciensfrigiditas efl, tum intima in cute,ac ofjibus capitis , tum extima aeris nos amheuntis^qu^

vaporem ab imofeandentem , ac inporis meatibusq; cutis retentum diutiusfenefeerc cogit^^-6x

aliorum opinione capillorum cauja cutis eH,concors Irero inditus humor : Tenuus,rara, dcnfi exi

flens, &groJft ita eos ênerat. Scd neq; medici, neq; Phyfognomones corports tempericm,neq;

animi mores expiiorum qualttattbus venari pojfmt , Polemon,^ cAdamantius neutiquam

cptime

LIBER SECVNDVS, 39

Optime expilorumfonis mores conijcipofje tradidertmt: quia exgenerihus ea, demonjlrari non fa-cile queunt , cum pluribusm locispermijJa hominumgenera 'videantur . zyhierroes non nifi in

temperatis climatibus idyenfcari , vtvidelpimus . IncapiUatura confderanda tenitquali-

tas , (juantitas ,0* color , nuas dijferentias coUegit <iAriHoteles de êneratione artimaltum libro

.

Porredi Capilli

ARISTOT E L8S inP/?yfio£nomonicis. îcapillosreEiosincapitehahent , ti-

midijunt y^rcferuntur adpajjionem , nam timentibus eriguntur. tJos <^/f<«f7*<r

ijocantjGuaf horrentes. 'jnproblcmatibus rigentes capilios ex rejrigeratione euenire di-

xit : nam calor inpartcm intcnoremfe coUiît , libi autem carni caloris benefcium drfuit , magts

coltigitur, quodcumft . piti ereB:ioresferi coguntur . yiiexander cy^phrodienfis ait

,quodper

metum , i^ horroremptlt erioifolent , quoniam efftctus omnes refi'fêrant , refigeratio autim

foramma cutis obductt , (s^condenfat ,pilus quidem cumvndiq; afringatur muertitur , atq;

erioitur

.

Ob id Vtrgilius

.

„ Olpniipui ,fieterunt(j^ comA^f^ njoxfaucihus h&fit:

Polemon , ^) Jdamantius . Capilli rcHi agreHiores, ^folidiores homines notat . Sed

*Tolemon '"Xfn'»-^*?*'^, zyidamantius '»>/>;« Tt^.a- habet. 8'tpaulopoH. "Reclicapilluxi-

fentes timiditatem , ^ maiipnam afutiam notant . lidtm in fgurafatui improbi tnbuunt

eicaptilosrigentes , quaf agrefionbus moribus prdditum. Htppocrates tn iibro de hominis

fruElura ait . Recli cnnes exjuperuacuo , qui in captte ef humorefunt . cyitierroes quar-

to coliiget . Captili extenf , 0*pianifgnifcantfuperfuitatem humiditatis

.

Triores figurn ciiam prsjetui infetulunt capitl » dum capiUorum quaVitates fxplicantur . Dtxira crispi capilluif

fra.ftn Uontm^ fmiSlra cnspiujcutos i iftl in txiremmibut taniumodo crispatos capiUos o/ieniit .

'- •V

Capilli crifpi.'

Arifot-

4o b E H V M. T n r S I O G N.

AKlSTOT ELSSin Phyfiognomonicis. Qui capiUos minus cttjpoi habent,timidifunii

Cir adAithiopas referuntur . To/emon . Crijj)i capillitij yir, timidus ya/de , O* odi-

offis. cyldamantius . Timidus,^jy-audulentuseH. Conciliator. QuiCapiUoscri-

jôs habent , 'vtpiperis corruâtioniJimiles exijiant . ( 6 egregiampiperis , ^ uibratorum capil-

lorum fimilitudinem ) protejiantur (ftipple) timorem , quia ipfe apponere ohliitis ejl. cyîbertus

crijjum capiUum timidum ,fuhdolum Jticri cupidum, 0* afêrum demonjlrare dicit . Sedfa-

iis in opportun^ exfe ajperum illudaddit . j4rtJioteles duo leonumgenera tradit animalium li-

brO : miOrum alterilm crijîoripilo ,^ ignauitis , alteriim longiori fjimplicioriq; ijillo , qtiodge'

nerofius eji . fta T^linio idem recenfetur . Hippocrates Itbro de hominisJiruBttra , capiUos cri-

Jfos effefigntirh caliditatis capitis dtxit . zy4tiicenna inprimo canone . IJihrati capilii rationem

kffe eo modo , quo^ 'vflulata coria, nam arefaBus capillus refleElitur,^ incuruatur tii caloris :

& oh id meticulofs effe ex numerofa ffiritttum refolutione . Verum ^riHoteles Ithro animali-

umgeherdiionis qttinto, 0* Galenus complexionumfecundo . Capillt cnfî euenire duplici ratio-

he njidenttir, altera, qitam expdftiimus ut caloris , ^fccitatis , altera de meatuttm tortuofitate y

per qtios egrediuntur : nam vt hi dipofitiftnt , ita ft) captUi emergentes efficiuntur . Contingit

hoc qtioq; ex vaports debilitdte , ft) cutis dtiritie : nam erumpens capilltts adeo tenuis efl, utfe mi-

tius valens tdlerare corrugetur , contrahatttrq; . Ob idfrius canefcere : quodfilo contihgit , flyi

jper arcium tranfeat . (Âphrodifeus ex capttisficcitate crifûlos capillos fieri confcipfit . Auer-

iôes idem^ficut accidtt illis , qtii corrugahtur ab ignt^

.

Crlspi In extremitatibus capilli

;

v

NVl^C mediainphyfiologi capillorum tradentes qâlitatem , dicit Ariflotcles in Vhifxo^

gnomonicis . Quoniam tgitur reBi , ^) valde crifî timidttatem innuunt,qui tnfum-

ma tanttimfuiparte criffifunt, animof.tatisfignum erunt , (^ referuntur adLeones

.

Polemon,^ Adamantitis mediam inter has capi/Iorum qualitatem optimam tefiari dicunt ho-

minis naturam . Jidem infgtira , ingentoftm depingunt neq; yalde crispis , nM; reBis capillis

.

Dares Phrygius fjAchillem bene crispatum extitiffe fcribit , fc etiam (lAiacem Thelamonium,

eosq; in hojies attdacijjimos . Cimonem, vt refert Plutarchus , crispa comajuffultum caput ha-

huffe , c. c virte referttimfttiffe . cy/tfgttjius , Suetonio referente , capiilofuit leutter injiexo , ob id

optime moratus , ingeniofits , magnanimtts , 0* Itberalis

.

idcratls imaglnem , quam tx Mufeo Vinceniij ToH^ fratris depingi curauimus tx martnO'

rea iUiM huc adduxmui M capui caluitio dcfotme cernerem .

l{ari

L I B E R SECVNDFS. ^'

Raii capllli.'

PO LSM OTl, c*7* (iJJamantiuf. Raritas capillomm dolojunt,f^ mali^mm Arûit,')/^

ammaduertendum Polemonis tcxtum corruptum,et mendacem: nam Z'l?t ipje habet Kit

îifoTKr i-l , Polemonhabet r.<Lt (fiMfTiT. zylrijlotelesinproblematis^capitecaluosfaUccs

ejfe ait . Quicunq; cnim expiiis congenitis êtate iamprouecia non caluefcunt , hbidinis i'fii im-

moderato iam decidunt,partes enimjuperioresfannuinisparum obtinentes lilndo refigcrat , itOj

enim ejfcitur,~)>t tocus hic alimsntum concoquere nonpojft,cumpili alimento caruerintydcfluant

necfffe ef. Et alibi. Spadones ejfci calui nequeunt^cjuia cerebri multum obtincnt,quodJane con-

tingit,nuia rem venereanon amtfemen enim labiper fptnam a cerebro videtur,qua de caufa cer

uis cafratis comua non decidtint, & boues cafrati cornnagerere maioraputantur. Eademcjira-

tionepueri,^ mulieres non âiuefunt. Ef, mauit Plinius, in capiUis terrarum aliqua dtffcrcn-

tia^qw.ppe M'conij carentes eogignuntur^ vnde^ caluos omnes Myconios dicimus . fJippocra-

tes . Caput,quodpaucis confat capiiiis, calidius cfl. Aledtct dicunt . Tilus non muItHs,acpr<ete'

miis caliditatem indicat tcmpcyatam,connc.\am /-.ccitati immodic^,^ exficcitate, quxper ma-lam temperiemft^ nafitur caluitium . Pr^terea qui capiliojunt rariore,co nonfacile nudantur

nutnente humore quodphlegma 'vocitatur. Scribit item <iAiexander, caluitium aitquando ex co-

gnitioneprouenire^ fcuiipodagram. Fuit CST' Socrates rccaluaflonte, vt Ammonius, ft) Hiero-

nymus adlouianumfcnbit, ob ideum Zopyrus luxuriofumpronuntiauit . 8rat^ lulius Cêfar

caluiis , ^ caluitij deformitatcm iniquijfme tulir, obtreciatorum iocisfpe obnoxium . Idcoq;

defcientem capiiium reuocare a fertice ajfueuerat. Et ex omnibus decrctisfbt afenarupopuioq;

honorjbus non a/mdvfirpauit Iibentius, qiiam ius corona laure^gcfland^perpetuo.Eius lu.xuri-

am Suctoiiius bcr,e iictauit , cum a militibus laclaretur . Vrbaniferuate vxores, nam m^clnim

caiuum adducimus.^ eiuspudicitum apud îcomedemproflratam , prxter muitas reoinas ,

quas dilexerat, multasq; Ifxores, quas habtitt . Futt ci7* Caligula capiilo raro,ac ctrca 'Verticem

nulio, quare tranfeunte capram nominare criminoJum,fy* exitiale habcbatur. Vnde eiusfupr^

cum fororibus miatur k Suetonio: homines etiam,quos comercto mutuijlupn dilexerat, cum neq;

f'.e,neq;.'iIien^pudi(.it:<epeperciJfet.Qti;ofmtcaIuus.galericuIocapitipropterraritatccapilicrtim

f adaptatOf

44 D E H V M, T H r S I O G N.

ddxptato , ff) annexo, "Vt nemo dignofceret . Summum inter arfjicos Têronis locum tenuit, con-'

gruentia morum, f^ conjuetudtne mutui Hupri . Flauius Domitianus quoq;ca/uitio deformis

fuit , caluitiocn ita offendehatur, yt in contumeliamfuam traheret,ficui alij ioco , 'veliwgio oh-

ieBaretur, quamuis Ithello, quem de cura capillorum adamicum edidit , etiam illumfimul,fcî

conjolans inferuit , '\}X •>>«, x*'v» K.a.KdTrt. fjLtya.<rTi . Fuit /jhidinisnimi^âfjtduitatcmcon^

tuhitus , nje/ut exercitationisgenus climpalen vocahat , natahat inter 'vu/gatifjim^s meretrices

,

fratrisf/iam in matrimonium^riûfitam corrupit . cûre/ius Sextus /ihidinefurentem eum

fuijfefrihit. Sergius Ga/haprdca/uo capitefuit . Lihidinis in marcspronior, (s^ eos non ni-

fiprtcduros , exo/etosq; . lce/um de Têronis exitu nunciantem , non modo arBtJJimis ofcu/ispa-

Iknt exceptum ah eo , fed 'ytfine mofa hje//entur oratum , atq;feduElum *

Denn capilli,

POLEAdON , Ferinum hominem manfeBant capi//i aêri , ipjlenimferarumflmt.

tAdamantius denfos capi//os dicit . tiA/hertus autem . Mu/ta ,^ v/tra modumca-

pi//orum denftas, (^grojjities in iuuentute, temporisprocejfu mantampronunciat. Jide-

dici dicufit j mu/tus , ac crajfus capi//us exuherantis eH tndicium ca/iditatis, cjua mu/ta prouenit

^liapOtatio iproinde y/jerius enafci capi//os iuuentaforefcente , author Ha/iahas eji , atq; in vi-

Iris item.,quam fosminis . ^Sîhi quotquot homines videre COntingit , caput hahentes denfspi-

iis refertum , rudes > agreBioresq; agnoui . P/utarchus notat Lyfandrum denja cafariejutjfz^ .

PCapilli medi/ ititei: taros , & denfbs

.

L^MO TV^ , (Sf^ tAdamantius . êdie autem fia/itatis capilli inter hofce , lati^

dahi/is natur<e arûmettta dixeris

,

Iniieei igltur drxtra hu'ut tabeltuU cdput motiibus , ^r implfxh capiUis fuffuUum , fmiflra iurii > if tigentlbiu

4lioqHiJ<tt'u incottcinni moUitiemt ^ durUiem piHura dtUncari pofie flatMtntilmt,

Capil-

L I B E R SECVNDVS, ^3

Capilli molles.

AKlST OTELES aJcÎexandrnm. Capilliplan^ , ^ ftiaues manfuetudincm,

ft) ccrehrifi-igtditatem docent . Et in Phifo^nomonicis . îpt/os, "ye/capil/cs mol-

/es Ijahentytimidijunti argumeto quodomma anima/ia timidijfimafmtyquic moHipi/o^

>/ ceruus, /epus, 0* ouis . In auihus eadtm yidere eji, nam nuecuna; mol/empennam /jaicnt

,

timuUfunt ,0*proprie id videtur in cotumicihus . 8t ingeymhus lômtnum /)0C idem accidit

.

§lutcunq; enim apud<JÎeridiem loabitant timtdijimt , ^ mo//cmpt/Hm habent . Sed Gejne-

rusydum hxc tranjcrihnt cx Ariflote/e /ahitur,qui coturnici durampennam trihuit,contra Anflo-

tc/is opinionem, quigal/inaceo duram coturnici mol/em . To/cmon, ^ cyldamantius . ^hti

capilios la/de mo/lcsfort:untur ,fa^minc<€ naturcc afcrihendiftint . Z/terq; infhtematcformi-

do/ofi , ei moUes capil/os afcrihit . Etfiad natura/em caujam referre /icet,mollities capiUonim

ft ah excel/cntcfiigido, ff^ hiimido, cutusfignum, quodaqua ,^ aer mol/ijfimafint . Cunicu-

li timidtlJimtfint, ^pi/um mol/iljimum hahent

.

€t Catti//us in ThuUttm cinj^dnm

.

i, ThuUc mollior ctmkuli captllo

.

Duri capilH.

ARlST OTELES inP/?yfoanomonicis. Pi/idurifortem fgnifcant . f/ocf

pniim /umitur ex tiu/tdi upedtbus , autbfts, ^ gtyitihus . forttjjimus /eo, C7* aper,

(jr pi/um dwiljimum hahent . idem in aiiihus Ifidere /icet ; T^lam quycunq

;

duram pennam habent ,fortes Junt , vt Gatlinacei . Simi/iter apud Septemtnonemgen-

tes , ^ dunpi/i , ^Jfrtes fiint . Po/emon , & <iAdamantius. Nec capilli va/de duri ho-

ntimfenumprdihent : nam agreflem quidem hominem demonfrant. Vterq; infgurafortis du-

ripi/umfactt. "Bjpafes . Gîduroscapt//oshahent,fortesJunt. Canesvenaticidunpi/ijunt,

ff^ rohujliljimi . Etfad natura/em caufam r efrre /icet ,pi/orum duritiesft ah excel/cnti ca-

luio,^fcco, nec ab omnifcco , feda terreo , cuiusfgnum , quia terradurijfma ef, ffjfortesna

tura funt caliJi ,^fcci, ytfuhfineantfcci, vtpatiantur ca/idi

.

luuenaiis ad id .

„ H']pidamemhra quidem , ^ durAfer brachtafet&^

„ ^romittunt atrocem antmum.

Medij inter molles , & duros capilli

.

POLEMOf^^ ^ cyfdamantius ex his duohus extremis mediam quaiitatem innuetes

dicunt . tSHediam autem inter has capiUorum qualitatem optimam iudicahis . Ari-

Hote/es injuis Phtftognomonicis infchxmate ingeniof , capi/los inter moiles,^ duros con-

Jiituit

.

turum konU eaput . i!r humtinum ante oculoiadbibuimut', vfcl i» "vtroq; capillofum

qnoddamtnfronte>c/eregione naft defcendeni conspiciiur , ne quiiin

cm* , quod ad exaHim •verljorum declarationem ipeHit

,

amifium yicleretur .

T>efcen-

^4- DE HVM. THTSIOCN.

Defcendentes a fronte capilli e rcgione nafi

»

AKlSTOTELl S^rdcuf textus in Phyfognomonicis itafe hahet •/ tjj iitr^T^ rd

terpreS ita trafisfert . §lutfr<>ntis id, quodante caput eH , eleuatum hahem , liherdt^

le!fknt , (!s^ referuntur ad leones : §luaji non ttva.vtKi) jed avu^mo^ legerit. Sedauidin»

telligatur per id, cjuodeflante caput eleuatum , ignoratur , cum de capillis , non dejromis cute,

'Veiparteloquatur: Z^ndefatispueriliter tranjlatum . Suejfanusphtlofophus y<îd c^va.9HKt^

fgnificaret, ignorans, nunc ceflrum , nunc templum interpretatur , muitaq; inepte , ^) monfirur-

ofa yiaterat , dumfenfui yerha accommodare nititur . Gesnerus de Itterts iatinis.gr^cisa; he-

nemeritus ,qwddicatJgnorM. §luidver6fnttaminmediumproferam. <rMy capiiiisden-

fum , hir/utump interpretarer , quod ettam Lattni a Gr^cis mutuatifunt . Nontus citans lo~

cum Varronis ex Satjra , ait . Siiones homtnesftntpromtnuiis , ac hirfittsfuperciiijs , ^ oh

id Stlenus diElus,quod magnis, et hirfitisftiperciiijsforet ,Sic '*vd.ffiK» fupra htrfiitum , ac capil—

iis denftim notat . Hanc meam opintonem comprohat dArtfloteies in Leonis fgura , ihi de etus

crtnfl>us loquitur dicit. Suprafonteautem e nafi regionepiios hahet hirfitos*tn:iinatos,vhi enim

yerhi <tr*riK o meminit , linde ftc tnterpretarer . ûifontis id, quod ante caputefl, pilis hir

fitum habent , liberaiesftmt ,^ adieones referuntur . Sedprêpns fignum cum fuhfequenti

confufum iudico , vel cy^rifloteies appofuit , 'vtfperius inferiort deciaretur . Inquit enim . Ghii

in capite adnatos habent crines infonte e regione nafi , itheralesfint , ft) refruntur addecenti-

am ,q Honiam feruiie efl , quod apparet . Sedquid hêc 'verhaflhi Iteiint , tgnoratur : Namprimum refert ad decentiam^ poflmodumfruiie ejje dicit, quod apparet. ''Poiemon

, (^ Ada-mantius , njt hocftgttm ciarius eiuctdarent , apponunt , qtti in eo tranferendo diiigenttljimifuere

.

Si comaper medtumfontis defcendat ad nafum , ciT tn neutrampartem deciinet , magnanimi-

tatis , g^ maximte virtutis aigumenta dtxeris . idem zArifioteles in Jigura iracundt . Fio-

ridus

L r B E R . SECVNDFS. ^j

rTduscap-Hoûmcircuituidrarfumdefcendensdixit. idemq; nôlemonaheo, Capilli circum

caput injrjt afjîc tentes . c^llbertus etiam . Si reEla /inea, adquamgeneratio capiliatum ter-

miHMHrdifcendensjronti imminet, hominemjignifcat animofum , C* mifericordtm

.

C.^p-lloram currusrurfum vergens.

AKlSTOT EL SS in TLjfiognomonicis infgura manjueti tnhuit capillorum coro-

namfirjum cotitraclam. "'PoU mon ,0* cyldamantiusm eod, m fcl. ccmate . Ca-

ftUorumcurfiimfirsu. ver^rntem.§)uod mihi a contrariofgno d:Hum '\idctur.Jlh:r

tusab his. CaptUt refuptnatifuper medtam frontimcerebrum refj'icuntes,cabtdum quidem in

necmitijs,

fedmmuspipientcmprominctat . £,tpau/opofl . Strecla linea^ adauam capillorum

generatia terminatur, exaltatur ajionte , calid^ complexionis hominem ,facile calueJcentetn,(S*

fauctintelleciusejjt^.

Capillororum curfum ad ccruicem .

AI

I

L^BERTV S» Sivltima lineapofl finciput , adquam capillorumgeneratio termina

tur , defendat ijerfus ceruicem , iudicat callidum in nequitia, infipientem in honis, ^

lihidtnojum . Putopoji occiput dicere 'volutjp .

Capillorum curfus a ceruice rarfum vergens

.

Dem . Sieadem linea multum exaltatur a ceruice, Jignifcat hominemfxminatum , timi-

dum , tardum , ciT* tracundum

.

Capilli dcprefli , imminentes fiont i.

Dcm CapiHi nimium deprefft , ^Jronti immintntes ,ferum declarant animum , C^ his

concordat Itrjint capitis capiUaturcu.

, Comati •

NO N inrpte, ft)fiextra rem hicJuhneEiendum adduximusfgna , qu<e mentis indicia

manifJlarepoffunt . Fuit j4ntiquis mos comam nutrire , ^ Lycurgum legtmus ci-

ut s tnjuefecijp , itcomam alerent, quowam qttidempulchros decentiores redderet , de^

formes "êro terrihtliores, ac magisformtdabiles . Chaniaus interrogatus , cur comam nutnret f

^(ffondtt ,qtiia ex omni ornatu htcpulchrtorforct , ac minimijumptus . Siliusjtalicus in U-

udihus Sctptonis ita cecinit

.

fÎartiafrons ,faciles^comA necpone , retro^

C£faries breuior

^rtjtoteles in "Fjjttoricis adijcit, comam effl^ Iihertatis argumentum . Sedvtinalijs,

ita^ C^parie^ ifaprjjum tuntihus ritiCpretijs , ahijt res in turpem ,t^ efccmtnatam molii-

tiem, cum coeptumftk trojfults , ty* moUtcults Jucctdere comam vanjs locis , g^ ingraaus

formare, vtcomaiuli fnt . Increpatur a Aiartiale qutdam, cum comam in annulo;

efformaret .

„ Frif^s de totopeccauerat orhe comarum

„ (Ânnulus , incerta 'vix henefxHsacu .

33

^S D E H V M. TBTSIOGN.HincJraBa cenforie apud Senecam cajliâtur coma . §)uomodo excandefcunt , inquit,/!

iiuidinhafua decisu.eji,fi quidextra ordinem iacuit , nifomnia in annulosfuos reciderunt , hos tu

ociofos voca inter l^ceulum,peciinemq; occupatos. Sedquoniam hocgenus nugx,âccerjitce com

mendâtiones non corpus omant , quod illi opinantur ,fedmentem detegunt . Htncfcttum , 'Vt a

Si nefio accepimus , natum adagium ejl . Nulius comatus , qni idem nonft cincedus. M. Tul-

ius in Catilinalihrofecudo. Captllopexo nitidos cenforiefihnotauit.Succurrit ex hijioria noajper-

nahi/e. CumPhilippus Macedo ex Jntipatri amicis quendam adlegijfet iudicem , moxq; ad-

uerti/ft ah illoharbam , ff) capiilos injici , e njejligio amouit hominem , dixitq; . î inpilis

infdus eji, quxlem in negotijs remurfuturum f

Decoloribuscapillomm. Cap. 5.

SClilBVNT Phjfiologorum nonnuUi caufam colorispilorum in omnihus animanti-

bus ejfe cutim,nam alhorum aiha cutis eJi,nigrorum ntgra variorum vero.permixtorumq;

partimnigra,partim alhaconjîcitur y at in homine cauja cutis nullaeji: namjunt alhi

,

qui nigerrimos hahent capillos , f^ ratio eji , quodhomo omnium animantiumpro mamitudint^

maxime tenuem hahet cutem . Polemon , (^ c^damantius monent , inpratudicando expilo-

rum colore ,plerunqi errorem contingero

.

Nigfi capilli.

POLEMON,^ cAdamantius . Nigra coma timiditatem,^ vafritiem arguit.Ni-

£ros capiilos hahent,qui locaferuida incoiunt^yt ALthiopes oh idtimidi, (^ njajri . Sunt

autem natura timidi ,qui exangues , refngeratiqijunt ijit igitur , vt qtti ioca incolant ca-

lida refrigerentur : cum enimfoiutum , rarumq; corpus eorum fit, calorforasprojiuerepoteji^vt

yirijioteies prohiematum lihro . Sunt entmfapientiores ,quamqui loctsfrigidtshahitant,

eadem caifa , quiafenesfapientioresfunt, quam iuuenes : nam cum loca hahitent caiida ,foiuti

fuHt,cumJrigidtoresfnt . Fit quaq; in re, >f qui metuant magis , quam qui confdunt, veiint

inquirere , itaq; maîs yaient inuenire^. (jaienus ithrojecundo de temperamentis inueHigans

catifam nigredinispiiorum, fiinquit. Eiusmodtgigni,cum aduro in caiorts njapore, excementum

in exaElamfuiiginem mutari,fc 0*fanguinem, deteraq; adujiioneJien nigriora . St Auicen-

naprimo canoms capiiiinigrorem caiidttati acceptum refert , ex adujits enim humorihus nigricas

confurgit vapor , eandem tnpiiis exprimens quaittatem . Contra loos inuehitur zArtfioteies ii-

hro de ceiorihus, dtcens . Canes, ft) capra ah ortu nigrafunt, tunc,cum aiimentum non haheant

adujiitm, ^prccedente atate,quofcciora funt,minus nigra fiunt,quodJieri no oporteret.cum de-

berent ejfe nigriora, caitdo magis adurente . Pr^terea canities inprincipio <etacis ejfe deheret, in

qua modicus caior. Et idem tertio de hiHoria animaiium . Sanguisfenum eji atrior,^ mu-

iierum,^ nulius horumjitpropt^r aduJiion€m,fedJieri mgredinem inpiiis,quoties ipforum inge-

nerationc humidum,quemadmodum antiquatum,^ tempore confeEiumpropter copia nigruerit.

Non valde nigfi Capilli

.

AXJ cR ROES chfcurus hrunus , oHendit dominium choterx Higrx . Oh id huiusmodi

capiliispr<editos, choiericos , g^ meianchoiicos nouimus . Jihertus . Captlii nigri vel

aquei coloris,folidi,(^ crafji,mtmum indicant yioientum,fimtiemfui veiapro,qui ta-

les hahentes capiilos, vioienttfunt . Nigi-is capiiiisfuijfe ^tacem Theiamonium narrat T>a-

res Phrygius, quife tpfum trucidauit,^ maxime meiachoiicus extititiltt diximus ex Jnjiotiie .

^tgri

AL r B E R SECVNDFS. ^7

Nigri,&re(fticrincs.

RlSTOT SL E S in fuis Thyftosnomonkts , injigura amari , inuit eum tffe rtî

crinis, cir n'£ri . ToUmon tn eodemfchêmate , zAriflotehs lierba rccitat . Kjccii

crtnes, nigria; indicant cereLri aduflionem , cîtarjjiciunturme/ancholtci.

Nigri , rcdi , & crafli crincs

.

ARlSTOTE LES in Thyfio^nomonicis , in idea luxuriofi , tribuit ei crines reBos ,

nigros, g^ crajfos . Po/emon reBos , tT* crajfos dixit : temports iniurta ntgros e textu

excidit . êfirripotejl tdfignum adnaturamfangtmeam , humori meIanchoiico,ien-

to/oqipermtjlam , au^ omnia ad Itbtdinemfactunt .

Non valdc nigri, nco; duri capilli.

ATilST OTELSS in Phyfogn.in idêa ingeniofeicapillos neq;valde duros.neq; nigros

titbuit . Sedad Alexandrumfribens,niger, ait, captUus innuit reBitudinem, csr amo-

rem iufiti^ . Rhafs durttiem exficcitate , nigredinem ex adufltone nafci . ob id tntcnt-

pcrantia ,qtix tngenio aduerfatur .

Lcnicer fubflaui capilli

.

POLEMON fi) zyldamantius . Capilli autemplacidefiihjlauefcentes in dfiplinis

capclfn {ispromptitudinem,egregiAmanimorumfubtilitatem, (^ artificium tradunt.

Interim textus Tolemonis corrigatur : nampro \\>t:yf\<t, /âL(t t ^-r^x^t , Gr<eri hunc co-

lorem •^fiur u"'»d|*v93> dicunt , ne nominum iiaria trxnsUtionepr<£corum error nohts intrvdu-

catur . cy^rijiote/es ad A/exandrum . Mediocritas inter hos duos co/ores ,fctlicet ruffiim , ^niprum;(vt barbarafcrt interpretatio ) ejlfaciens hommcm , pacem ddigentem . cA/bertus ex

Po/emone . Capi/lifubnigri , yeijujlaut , tenues , bonos tndicant mores,^ bonam corports com-

poftionem . AleneiausJiauus ab Homero de/crtbitur , quem tamcn haudacrochoium inteiii-

git ,fedmitem ,fuauemq; , acproinde mo/Iem be/iatorem . SedDares PhrygiusJiauum fuijfe

fcrtbtt , intei/igensper ruffum, ieniterjuljlauttm . Fiauo capi/Iofuerunt Cajior, ^ Po/iux, (^*

pje/ena , (sr interfe fimiies . Longo , ^Jiauo capi/Iofuit Poiixena,^ animofuitfmpiici, iar-

ga,ft) dapfiiis . 'Brifets , etiamjlauo, fT moiit capiilofuit, animo uerecunda^ , f:mp/ici

,

ff^pixj. Paris capi/Io molii , f^ Jiiuo : njnde non beiiator ab L/omero introdticitur. Per-

betie aufm apudOuidium Heiena exprobat Paridt.

QuodL cne teiaâs , ^fortiafaBa recenfes ,

(LApta magis Veneri , efttamfunt tua corpora "Zyârti .

'Bella oerant altj , tuTarifemper ama.

zûgujiusfiit capi/io ienitcr injiexo, ^)fuhjiauo , fuitq; mitis,^ omnium yirtutum genere

njherrimiis . Domitius Nero capiHos fucc coniugis Popeafuccinos appe/labat afuccint coio-

re,qui in melie cognofcitur . Subjiauofutt capilô , f^ barba Soiimar.us , Seiinipiius , iujiitia

ceielris ,prtidens, c^s^phiicfophus . Subjiauo etiam capiiitiio, ^ barba eJiT HlLlP PV S

ttAuJiriacus 7{fX nojitr , quiprudentia , iujlttia, animtfortitudtne, ZST bonitatefuperat Rcges

quotqu otfuere . CApiilorum tuorum capitis^^ mcnti coior , Jiiujirijfimc princcps , ejip/aci^

defubjia'

^^ D E H VM. "T H r S I O G ^N'^

dejiihjiiiuefcens , neq; cri/ffiyne^; extenji capilii , neq;rari ,neq; denf ,mo!ies yUeldurij/ed

mcdiitm cjtioddam inter h<ec recipiunt temperamentum; linde ')>rhani mores , magnanimitas,^

Jia^niorum immunitas conijcipotejl

.

Valde flaui , fabalbicantes criiics •

PO LSM N . Color capiHorumflauus alhicans , quaiis Scithis apparet, ruditatemjtue

malignitatem , ^ rujlicitatem notat. cy4damantius vero. Valdeflauus alhicans ,

qualis Scitharum ,^ Ccltum imperitiam , ruditatem , ^ ruflicitatem . c^rifloteles

in Frohlematis . Sunt enim efferi , ^ morihus ,^ afjêîhus , qui in nimio yel^flu , 'veljii-

gore colunt . Cuius caufa efl , quia optima temperies non corporijolum , Iferum etiam inteili-

sentice hominisprodeH . Excejfus autem omnes dimouent , ^ vt corporis , ita etiam mentts

temperantiamperucrtunt. cyiuicenna injtiis canticts Capillos aureosfiauos , quijciiicet ad ai-

hedinem accedunt , argumentum ejfe diminutcejrigiditatis , idejt , quodfriaitasflt minor caiidi-

tate . cîhertus . Capilii crajji ,flaui, aihidi , indociies , ft)feros dicunt , vt eorum capilla-

tura , quifuh cy4quiione hahitant . Nero capiliofuitJu-hflauo , tdeflflauo aihicanti , "vnde ru-

des ilii y Q^ferini mores oriehamur .

FlauLis capillus

.

AKlST OTELSS infuis Fhyfto^n. de coiore carnis ,

^

capillorum ioquens , ait

.

Inter coiores mediusflaiius efl , i^ oh idadfortittidinem confrre : 'vnde qui flaui>ani-

moftftmt , 0* referuntur adLeones . Ex zS^ledicis hahetur . Nigredo ex caioregigni-

tur , alhedo exfigiditatt^ , medij coiores inter hosfunt citrinitas , ft) ruhedo , nam ^quaiitatem

profrre yidentttr , idefl temperatam conflitutionem inter adurentem caiorem , -^fiîgus. Gaie-

nus in microtechni , ait captiiosflauos ,^ ruhentesfignijicare honam corporis conHittttionem , ^-

adcmq; zAuicenna recitat . cArifloteies iihro coiorumflauosfleri capiUos cum humor citijjime^

exiccatur , retinendo in eis aiiquidhumidi . Bos trogioditicus âvSoi- , fiuefuitii efl coioris , vt

€X Oppiano hahetur , f0 Trogioditcc , aptidquos eiufmodi heiua nafcitw , eampr.eflantijjimam

iudicant , cui infit ieonis 'vis , tauri rohur , 0* equi 'veiocitas . Briflones ex Oppiano î^â funt

capilio , ^)promptioresfunt adpugnam

.

yûreus capillorum color.'

MEDlV S autem inter flauos aihicantes , qui mitesfaciunt , f^ flauos ruhentes ,

qutfortes ,^ iracundos , efl auretts , ah vtroq; deciinans. Hunc ita defrihit zApuleius . Capilius aurum corufans , inmeliis ieuiter deprimiturvmhram , idefl, in

qtiihus meliis coiorpiacet , njmhrofo quaftfuigorepermiflus . Fiauam flngunt Poet^ Adiner-

uam ohpr^ciarum ingenium, 0* vim hellatricem . Ouidtus

„ Viderat<iy^glaurosjlau&fecreta ^sfMmeriiA.

Hic coior eflttiorum tliuflriffime adoiefcens, cAlfnfe ieua . IJnde animofiis, ^J intrepidus,

mitis , ^yrhanus es adarmal, (^ addifcipiinas capeffcndas idoneus , vt difjiciie ludiceris in

vtrampartem deciines . Per olium enimjiudijs vacas, omnium iucundifjimus, cum vero res,

aut helia êrendajfludio,diiigentia,^ animi magnitudine cunciosfuperas .

Fiaui

L J B E R SECVNDFS. 4.9

Flaui rubci capilli

.

CAPILLI fiaui tuhei cUmonJirac complexionem minoris caliditatis quamjit complexio

hacentis capillum ni^rtim, cum ruhedofit ajffinis nigredini . Huiufmodi comam habuis-

fe cylchiUem narrat Homerus , caloris ,0* iracundtc argumenium quontam eiufmodife

re fint ^<u^'.K»K»r ideH , quthus dominaturjiaua bilis

.

Valde rufi capilli

.

ARISTOTELES adcyilexandrum . Ruffus capillorum color , infpientiam , ira

cundiam ,^ infdias notat . Fortajfe hic color Typhonisfuerit: unde aftnum Coptit<e

apud Jcryptiospr^cipitem aûnt, ft) homines rufos iniurijs afficiunt in contumeliam Typhonis

, quem rufi ,^ afnini colorisfuijfeferunt . 'Bufritdc , O* Lycopolit£ tuhas non admtt-

tunt y yt quiefonitm rudentis injiar afni edant . Infumma afnum impurum , f0 damonia-

cumanimalejfecreduntpropterfmilitudinemcum Typhone , tiim colore tiim animijiuititia y

CT» improhttate . ^lutarchus in libro de Jfide . Jn Thyfognomonicis uero . Homines colore

admodum ruffo,maligm iudicantur , argumento Ifulpium . Polemon , ft) cAdamantius-. Ruffusplus nimio capillorum color , fc ut admalipuntci colorem uergat , nihilommno honi in homi

ne iudicarepotejl : maiori enim exparte tales adferinos mores declinant . jiddit Adamantius,et

impudentes ,^ lucricupidos . Arijlctelthuiusmodicoloriscapilli ^vffti d-Ât dicuntur . Vul

pis ingenium doIofum,et infdiofiim dicunt . Aiunt Medici . Ruffpili celerius canefcunt,quam

nigri . RuJJjtas , hoc eH -rvffdTnr quaf imhecillitas pili ejl,imbecillum enim ejl , quod celerius

fenefctt . Sedruffosferi capiUos , zAnHoteles Ithro de colorihus ait , cum humidum (tccefcit,^

puerorum capita initio ruffa ejfepropter alimonijpaucitatem , atq; tdmaniffum ejfe, quodtunc

capillitmbectlles, ^ rarifunt. Similimodocirca pubem,^ barbam ctim primtim coeperint

pubefere ,^ lanuginem emttterepilifunt initio ruffipropter humiditatis paucitatem ,qute iru

ipfs deficcatur , ybt veroplufculum alimenti ad locum defertur , rurfus ntgrefcunt . Sic , 9^qu<£Cumq;prolixos hahentpilos , 'Vtplurimicm quaparteproximijttnt corpori ,funt nigriores , cir

cafumma uerojlautores , ut ouium , equorum , f0 hominum ,propter quodijs pauciffimum ali-

mentum adh^c loca deferatur ,^ exarefcat celertter ,fic etpenn^ animalium qtue prope corpus

fitnt, nigirores omnibus , qu<e uero infummis partibusfitnt, Jiauiores , omnesqipili a perfeEiione

mutantur,J\untq; rujji, eo quod rurfus altmentum dejiciens exarefat . Plautus in Aftiariajttr-

um Leonida ruffuiumfacit ,quaftmalignum , infidtojitm , lucricupidum .

5ubrufHcapiIli*

7{IST0TELES in Phypognomonicis , infgura irscuHdijrihuit eictkrmfulrufr

5ubra-

A7{lST0TELES in Phyftognomonicis , infgura irscunJijribuit eicok

fiim,quodidemabeoPoUmnref<rtineodenfcUmte,4iciturî '» i )ff»r

a.-..

/„ D E H V M^ T H r S l G N.

p5ubrubri capilli

.

OLEMON , f^ zAdafnAntius infigur* auari trihuit ei cgloremjuhrulrum , ideji

Mhi capilli, .

<

AVlCENNzA,& cum eo zJuerroes in canticis . z/^lhus capillusfrigid^ comple-

xionis hominem innuit.ob id timidos indicat . dArtHoteles lihro de colorihus alhos pilos

najci dixit , quum humor , quem nancijcuntur aprimordus generationis retinens calo-

rem naturalem ,paucus cumjit , exaruit , ff) "yndequaq; a concoEiione defccatusfuerit , g^ di-

?cit colorem naturalem quoniam/i eopriuaretur cum humidoftmul liuidus, (st nigricans euade-

ret , 'Vt ex Ithroprohlematum oHauo hahetur , dixit etiam naturalem ad differentiam illius qui

pafcitur ex affeclu , ut dxuit cjuinto de generatione antmalium , ut in uitiligine, ft) feneBute

.

Pr<eterea alhipiltfunt in locis , cjua 'vlcerihus , tuhercults , ft) attritu ligntfelU ohnoxtafuere >

caufamj; ejfe ,quodhumidu, quodadpiit generationem conferehat eo loco excoquitur , hoc eH k

nimio calore exhaurttur,(^ diutino attraElu locusftjiccior,0* excoquitur humidum . §ôd ex'

aHa , conquoBioft caufa alhedinis , inditto efi ctnis , qui a calore confumptusft alhus,^ tempo

raprius canejcunt in homine ohpaucam humiditatem , quê celeriterputrefit , f^ concoquitur,fic

injirma , tS^ lahorantia loca oh imheciltitatem caloris ,0* humiditatis . Ex huiusmodi imhecil

iitatepueri , utprimo nafcunturflatim capita alha hahent , etfupercilta utfenes . Et animalia,

ytplurimum alha , infirmiorafunt nigrts,ante enim, quamperfciatur ipforum augmentumpro

pter alimentipaucttatem excoBafiunt alha . Sed mnnullijunt , qui in iuuentute canejcunt,vel

(ih ortu , quos quidem non nifimoribus fenes fimiles iudicarem . Socrates candentejiiit coma , vt

in Stdonio ApoIIinare adFeJlum iegitur . Et Straho Tarquinium refert k pueritia canefcentem

fuiffe, in quo tam egregiejioruitjapientia, vt ab ineuntepueritia canumfuiffe referant , %Jtrg>

lius Aeneidos Sexto .

„ QutsproculilleautemramisinfigmsoliuA

„ Sacraferens {'nofcocrinesjincanaj^mentA

j, Regis^Bâni jprimus ,quilegtl?usurhem

,i Fundahit.

Hoc loco de principe JûmoL» intelligendum ejl , quem Seruius aprima^ <tatt^ canum

fuifftj, dixit.

DcFronic Cap. 4,

FACIES eaejlin homine,qu,t caluafubieBa eH . Facieiparsfrons, qutefib ipfofin-

cipttepojita ejl Q^ mter id ipffim , ^ oculos ,^ i'trinq; temporihus lerminatur , utcy^ri-

floteles animalium Ithrofcrthit . DtHa eflfrons , Varronis £inthoritate,ab oculoruforatu

.

Inprafagtendis animi^grotattonibus multum confert . "Tiinius defronte . TrtHitj^ , htlarita-

tis , clementi<e,etfecuritatis index . Frons anttquituspidorifacra erat, quodprouerbto teHatum

eft . Faciem,autfroniemperficuiffe dicuntur,quifudoreomnem dedicerunt:uelut abflerfo ma-

L I B E R SECVNDFS. Si

me-»u a yftitupudord . Sunt qui expartis huius fignis cjuihusdam njaticinia aucupantur, quos

tapo/copos dicimus , nf/U tamen iniun&a nojiris mentihus necejjitate y/ed/uhentia potius aua-

4am i (irprocliitttate exjknguine ,^jîritibusphyficis ,

I» hac tihdis ohuia , efi truLgnt hommu frons , mp.gniumui eilam houmafrontisfoma,r» qua rcldtj mjgnitudo confpicua eP. . fic (!)• cxtcrx pccuHaresfrontitm

fumUludincifcriiitlm tabcUults pfjtponcntur

»

Magna frons.

ATJSTOTELES animaliumltbroait. Fronsma^najegnitieipkna. Galenus

in eo Itbro,quodanimi mores corporis temperaturampquanturjdem ex eo transferens,

eadem quoq; Plinius ex Trogifententia ,jlulte eum deridens refert . Jnjtiis vero Fhy-

Jtognomonicis . lUos, quihusjrons yaide magna ignauos ,jeu timidos ejfe conijcit , quodin hobus

fimiliterfe haheat . Poiemon . Jldagnaf-ons maiori expartefcordiam fgnat . xiAdaman-

tius noftj magna ,fedplana . <JMendax textus , qtii Artjioteli , ^T ctteris contradicit . "Bjâ-

fes in zAlmanfore idem conjirmat , Alhertus , Conciltator, ft) eiusdtmfarinde homines . Jlde/e'

tius Philofophtis , immodicajrontepr^ditos hchetis ,^ ohtuft ingenij e(fe ait . Cuius naturalis

caufa ejfepoteji materiei ihertas operationi tnohediens , ^ quod anteriorpars cerehriphlegmati-

cafit , tnde^ fj>tritus dehilttantur , nefiis cperationihusfui pojjmt . Virtus enim minus

reJiriÂ dehilioror.

AMagna , carnofa ,& Icnis frons

.

T^STOTELSS in idâ Iracundi , afrihit eifiontem magnam ,^ camofam , f^lenem . Sed Polemn , O* cAdamantius eodem Uco , paruam» carnojam,

0*hnem,

F ft Parua

y^ D E HV M. T H r S I O G N.

Parua fions

ETlcAM (^rifloteles itKtyinimalihus , îhusparuafions, wohiles/unt. Quoi

a Galeno , ti^ "Tltnio tmnjcnhitur . Sed defronte yaldeparua intelligas lielim. Kha-

fesftolidos e([e dixit . Naturalis caufa effepoteft , quiaparua jrons paruos 'ventriculos

cerehri cotmetyVndeJîritus reftriSli refleUutur , ac denuojurguntyet oh idmohilitas cogitationis

.

tAgnofee in hac tabeUa C . CaliguU Ctefaris (ffigiem , in quafrontis laVtudo conspicua

»

ft ix marmoreif ilatnif » O* 'fi**eif numismatibHt yiticentijfratris cvheîmus

.

Lata fronsr

AT^ Imalium lihro etiam zArifloteles ait . Frotts latA mente moueriidonei , ah eisdem

Galeno ,^ Plinio tranjcrptum . InteUigensJrontis latitudinem a capillorum radi-

cihus njsque adjtipcrciiiaprotenfam . Jldeletius . Frons in latitudinem dflenta,ft:i-

pid<€ mentis inditiapr<efert . Eadem zAlhertus , i^ Conciliator . cy4uicenna ex hisjrontem.

âlde latam, ^) magnamftdtitiam notare dtxit . Frontem latam, (^ toruam C. (alisularn

hahuifje meminit Suetonius : vnde nec animi njaletudo ei conflfiit dej; purgando cerehro cogita-

uit . Scepe infurorem conuerjus, nec nift mentis valetudini attrihuerint : diuerjijflma in eodtm

vitiaÎummamjîconfidentiamcontranimiummetum.

Trafenti figurafuiUx fromt cum bumana pmilitudo txprimînter ytraq; tcmpora anguHiffmi coardaia .

. t/inguflA

»

L I B E R S E C V N D F S^ S3

y^ngufta frons.

AT^lSTOTBLSS in/uis Phyfwgnomonic. Parujefontts hominss irttperitijiint aji

mili/untn fronte. SedperpAruamjrontem angujlam intelligedum iudicarem; angujla

enimji-ontefues, (juibus comparantur,pradittJtmt, nonparua. Confrmant opinionem

mcam Potemon,^ zAdamantius,aiiiinauiunt . cAnûflaJrons non mininum cji imperitite ar-

gumentum. Conciliator. Fronsparua,an£uHa^;Jio/idum,indoci/em,inûietum, (în^fînO'

tum Lomimm monflrant , adjues relatum . z/ilbertus eadem .

TUtonufrontisfimHlacrum Uc iefignMiiif i dextmi f

s^ D E H V M. T H r S I O C N.

Longa fioiis

»

POLE MOT^, O* c^damantiuf uHantur Jrontem in lof^gumprotraBam, ^) optimos

fenfis, tir docilitatempr<ejlare . Jlll;ertusjen/us 'yigorem, (jr docilitatem, intelligendo

Jotpitudinem ex aure adaurem, confunduur enimfpenumero afcriptoribus cum latitu-

dme . flutarchus talem Platonifuijjefcrihit , immo ^Neanthes author non ignobilis ajferit, ob

lAttoremfrontem , acfaciem, qu<£ iUt inerat , njulgo vocatum Tlatonem , Diogenis authQritate

,

jtiancfrontempaulo ante nojira tempora Dantes cyilaghierius hahuit

.

Itcmims frons in quii^mm figuram redaâ cum leoniim colUuonc eXiBj prapt'

miuf > quQ mihns m iUm dignonont iaUeftiu .

Quadrata fronsJ

INTEK hasfrontium flûrasquadratafrons , quaf tnedium ijuoddamfe hahet ,ol> id

aArijloteles in fuis Phyfiognomonicis . âdratafrons , (s^profaciei ratione mediocris ,

magnanimos dicit , ohftmilitudinem leonis . In idaa Leonis dat etfontem quadratam.ex

tnedio fuhcocauam magts . Polemon , ^ Adamantius aheo. Cûadrata fons , quafiu-

cetfudi magnitudinis menfonem hahuerit , f^ reliquê efigieiproportionem , euidentijfimafortt-

tudtnis , prudenti^ , ^y magnanimitatis tndex . Cêlettus Phtlofphusparua,ac modicafon-

tepr^d^tos , ff) ingem\ acuminepoUentes , ^ addtcendumpropenfos dtcit . Intelligensper pau-

cam, e^ modicamfontcm, qu^nonmaximerecedatamagna,idefmedtocris, alttercontra

horum r^Bephilofophantium opiniones efft . cy4lhertus . ûadrata moderatx magnitudmis

frons , capiticongruens , fi) "ûltui , magna yirtutisfapientitey^f^ magnanimitatis inditium

.

Talisejl fons tua Cardinalis ampltjfime, mmiam intelltgemiam ^ magnifcentiam ,îtrilitatem

,

Circula-

L I B E R SECVNDVS. xs

AKlSTOTEL8S ammalium hijlona dicit . §luihus jrom rotunda iracundi

.

§luod ijsd^m yerl/is a Galeno transfertur . Pltnius omnia ab alijs /ine conjideratione

tranjcrthens ait . §)uibus rotunda iracundum : velut hoc yejiigio tumoris apparente

.

Ex hts futs adicWs irrbis demonjlrat Jnjiote/tsf^n/um , quem irridet , nonpercepijje . Puta-

bat entmper rotiindam inieliexijjegibbojami^ altam non circu/arem, njt injequenti lidebimus.

Me/etius non ignobdts Pht/ojophus yirijlote/is textump/uribus 'verbis di/uctdauit . Dicit enim

.

§)uibus orbtcu/ata , circu/ansq; tracundum arctit , ^pujil/animum . Gôdjt quisjequentia

leêt ,p/ane P/inium fe al/uctnatum effe ccrtperttt. c^/berius rotundajions tracundtam nota.

^fininx frontif iniJînem ockIu jtdikerr fnnaii fumus , yt circinali gibbi

ConHexUdtu exa3Mijigurjm prxfljrcutis

.

Rotunda conuexa frons

.

aV I Jfonte rotundajlupidi yfimi/es adafinos inênio . c^rtHote/es ait in Phyfognomo-

nicis. §luodf quts afininamjrontem inJlîciet , contiexam a/tam inueniet ,idemq;

autorfbt contrarius ejfetffidem anima/ium htHort<£, f^phyfo^nomoni^ft author.

Et infgura rudis tribuit ct non rotundamfo/um ,fedmagnam ,^ camofamfrontem . Po/e-

nton , (sr cy^damantius opiimi vndequaq; phyjiognomones , ne quis hic a//uctnetur , di/ucidiori-

bus lerbis ifjimt . Fronsgibbofa , a/ia , rotundafupidos , ^ imprudentes homines demon-

frat . Et in tdcea rudis tribuit et rotundamjrontem . cy//bertus curua ,^ a/ta fions adro-

tundttatem tendens , Ho/tdttatts indttium . Eadem (onci/iator .

PDeprefifa frons

OLSMOT^. Depreffafonsnon/audabt/tsvirifgnum. Adamantius di/ucidius le-

quitur . Va/de depreffamfontem ne ve/im /audes , namfosmtnati "yirifgnum

.

Sagacis

j4r p E HVM, T IjT S lOC N)

Saftuis esnh kouem etkm hik demonHra^nt fjctemus > V( minut flant»

frotttlt msgo clarm exfrjmretHrj ^r ocurufubijceretMr .

r^":--

Minusplanafrons,"

ARlSTOTELESin Hyftognomonicis . Qui aliûanto minus planam fiontem

hahent yfagacesjunt aicanes relati . Textusgrêcus itaje habet . ci^TinfiTipty

iTWtloy'tx»r7ir dmUitiTot tmpipiTni l»i rdvr Kw'f«r. Gejherus infuo de animalthus

iihro ita vertit . îparuam ,^ latam hahentfrontem ,ftoliS iudicantur, eo quodcaninam

referantfrontem . Sed multiplictter errat tum quia lat<e non meminlt cAriftoteles,f^ ipje appo-

fuit , tum quodcanihus refert , quifto/idt nonjunt . Vetus tranjlatio meliusfe hahet . Gr^c*

custextus »riii*SnTu contrariumhahet.

^fpera frons cum fosficulis , & monticulis.

POLE MO^R. cyijperafrons non honi virifr^num hahetur . Sedfrons uelutjoffas , et

monticulos hahens , ueteratoris , ^perfidi hominis argumentaj» teftatur,^fi c<et€rdU

inditia accedant ,furentem , ts^ mentecaptum nonnunq; iudices . zAdamantius . cy4[ê

rafronte negaudeas , neq; qu<eJojJas , 0* monticuios haheat , omnia nanq; h<£C frgna ucrfutiam

(^ in fideiitatem nuntiant,(^ interdumftuititiam,^ injaniam,fic<£tera adfuerintfrgna^.

Toiemon infrgurafatui improhi , duram , f0 ajferamfiontem ei afirihit . cy4lbertus . cAjhc-

r<t cutisfronsyUt coiiis ,^ deprejfa ut valiis , 'Verjuti , O* ajêri hominis argumentum ; infiae

fortaJfeftuiti,înfam,

Caferatafrontlt adful tncdium ieclmMtU • "vet

ertcJ£ , accife icenci.

Cape-

-^r

L I B E R S E C V N D F s: sr

Caperatarrons?

DIXIMVSJefrontis offe,nunc de cute.f:^primumft caperatafuerit.Dkitur enim capc^

rata a cri/pis caprarum cornibus,auibus ajjimilatur . î talem habuerinty cogitabun.

dos iudica, To/emonis,0* aAdamantij doEirina , eorundem^; injc/y^mate trijlis viri,

tribuitur eifrons rugofa . Sedcy^rijioteies tn eodem nonfrontem , /edfaciem afcrtbit ei rugofam ,

'videturq; mihi ex apparenti mora traElum, qui enim cogitant ^fontem in rugas contrahunt , g^Jiriata , rugo/iorq;fons magna animo volu tare , ejfec^; melancholicos . cAlbertus . §luifemper

fontis rugas contraâs htibent, melancholici,^ magna cogitare confueti . 6'fl q) apudfcripto-

resfeueritudmisfignum . Plautus in Epidico. §luid il/uc eji , quod i//i caperat fronsfeueritudme

.

Capcrata frons ad fui mcdium declinans

.

RHcyiSES. "Kugofafrons adfui medium declinans , iracundix fgnum . idq; ex ap-

parenti more mihi traBum videtur , ejui enim a/teri minatur , (ST" irafcitur , contrahit

fiontem m rugas admedium fui dec/inantes . zJ/bertus . §lutbus frons contrahitur

in medio, tanquam obHriBa, iracundi

.

CCaperata frons in altum crcdla l

<iAPE^zAT (lA in a/tumfions , admiratwnisfgnum mihi effe videtur ,fo/iti enim

fiimus , ciim admiramur a/iftod, frontem corruâre,^ efui medto in a/tum erigere

cumfipcrci/ijs

.

^

// Erugata

>^ DE HVM. "? HT S I O C U,

Erugata frons

,

PO LE MO^lSl , ^ cAdamantius , Frons ijaUe expUnata a curisfemotum homi-

nem ojlendit . Vhinon 'mftnifi.iva. ^ Jedrirttu.iva. legendum ejl , fic exporreEl<£ fronti

pva.oS;,i, , idejl ruôjam opponere veiis . SedConciliator ErugatA,^porreciior fi-ons

fallaces ojiendit, cuiusmodi Bononienfes ejje dicit . Epicurus dijlentafnit Jronte , njt Sidonius

cylpoUinaris ad Faujium tradit , cuius injiituti ratio eras , rerum negltgentta , ^ liberum effômml/uspertHrbationibuSj (^ liacuitate ,fedin am<enitate , 0* compotationibus vitam ducere .

RLenis frons,"

H AS ES, Fronsjine rugis litigioflim indicat . Videtur mihi ad canes relatumt

qui lenem hahentjrontem . Caufa naturalis ejfepotefl, cpnod lenitas infonte accidat

exfccitate , ûa conjiant Ittigiof, ut ex Itbris medicorum apparet.

Rcifla, macra , mcdlocrls , ncq; afpera , neq; lenis frons.'

IN idda yirilis cy4rifloteles ait . Frons reBa non magna , macra, neq; lenis , nep rugofa,

Vbi aduertendum textum multipliciter mendojum : habet enim l>etus tranfatio. Acuta

fons reEla , non magna , nares, neq; reB<e , neq; rugof : quoda re altenijfmum efl . JUud

enim ^^'j', non defonte ,fedde anterioribusfgnis ,fciltcet corporis colore , squallidiori acuto

.

^luod a To/emone , ^ cAdamantio confderatur , qui colerem ei tribuunt o;vTtpoy . Frons .n.

acuta non reperitur , nec ab aliquo nominatur. Prêterea illud /•Xvoc , non nanes dicit , tpuarum

fiperitis meminerat , cum dixerit nares contraBas, nec lenitas, aut rugoftas natium adnjtrilita-

temfacit ,fedilltus v in vfaciltsfuit lapfus , cum f^X)'^* dicat, tdefl macrafons : Et illudneq; /?-

nis , ncq; ajfera adfontem referiur, cum cAdamantius optimus zArifloteiis tranfcnptor , dicat

Frons nec^, lenis , neq; ajêra . Polemonis textus corrupttis eH , i.ilumq; etiam ex cAdamantie

reflituemus ^habetenimîKnor «^nnTj yWy^* . oAdamantius ^cun f^H<>f, 'djt TfnX'*.

DomciHdCMU trsnijuiUa , i^-exporreâfromlnftnualurbac tahetlula > i cmtrcgmehHminaadcmmodumexpreliacofJpicMacfl,

Tranquil.

L I B E R SECVNDFS. SP

©',

\

Tranquillafrons.

QV\ JereMm yff^ exporreBAmhahentfi-ontem^aJJenutoreSyaifeffeBu huiujmodi red"

dere confueto . Hocfignumm canihus mantfeHum ejl,quodaJfentantesfrontem expor

^ rigant . cy4rtjloteles tn Phyftognomonicis . Intelligendo de domejltcts canthus . JUlcrtus ab eo . §lui laxam , ty* tanquam rtdentem hahentjrontis cutem , blandt autdem,fednQH

innoxij , funt entmpalam blandtentes , clam detraUores

.

y"Siml ) iS Itomi nubdam f ontem hac figurj pinxmui cum humsns , twufmndi iratt effornuirc

lolcM nc qmd udiligeniui t |f objcriuuienu conir* nei ttmMiumfa .

V

f, D E H V M. T H r S I O C N.»

Ncbulofa frons

/'''^ V I nel?u!oJam hahentjrontem , audaces funt ,^ referuntii.r adtaurum,& leonem

.

l J Jrijiotcles in Phyfiognomomcis . Jdem^Jn leonisforma,Jiipercilta, & nafum '^erfus

^^7^^^ inimafonteinfiar nuhis frouenire fcrihit . i-riJKww uocari conijcio . I^elits efi

/uperci/ijs , qu^ ohtendititr leontim oculis . Vnde leoni,cui talisfaciesperpettio efi,perpetuo etiant

fra affetliis eji , 0* aliqutdnuhis injiar ctrcajupercilia prominet . Tauro/emper toruajrons

.

Venatkicanis cumepifcynio jupraoculi^s conterKplare imaginem

cum ^ciiuUtto Taiauinorum tyranuo

.

Opftmus vejiificw eanet iefcrihem , qm leoHes,& ferocia ammalia inuadit , horribili aitfupra oeulQt,

i^fHpercilia felle» TigridietiamfimiHs ittimafrontelaxapellis,epyfciniondiBum.Zxeedem»

OT'

LIBER SECVNDFS. 6t

OBDUCT A feraltjrontffuit zy4cltoltnus Patauinorum tyrannus , ohducla , idJl

fufra oculos curua , nubiiofa , curuaq; quaftfu^ tndomtt^ naturê toruitatemjhtrans,

njt Venetijs marmore ejJiEium Jjêciauimus , terror ,^ hominum carnufex . Omnes

fui , O* ueteris temporis crudeles ftperauit . Sed lata, ff) toruafuitfronte Selynus decimusMur

charttm imperator , audax ,0* bellatorforttffimusfutt , jftnttbus ingens . Sedfuera, ft) mina

cifontefuit Carotus Bugrundi.e Dux ,qut animi magnitudine , ^ in belltca omnia aujus, nemi

utpojh emus extittt . Peracri, Q-} retorridafonte magnus Caythbeiusfwt memphiticus Sultha^

nus efordido loco natus ,bellica uirtute adfimmum rerumfajitgiumperuenitît Kex,et Sultho'

nuspi ntium more confacraretur

,

Mcdia intcr tranquillam, & nebulofam frons

.

AJ{ISTOT £LES in Phyfiognomonicis ait . ôniam nehulofis hahitus audaciam

fgntjicat , colieBus uero adu/atione, habitus utif, inter hos medtus decentiusfe habet

.

Quemadmodum enim opponicurjrons nubiia, ^ tranquiiiafc ajpntator

, ^ audax

.

cy^rijieteiicus cr^cus textus mancus , ^ defciuofis eji.utpotu imus refituimus ,partim ex ipfo

fenfu,ft) fequeia uerhorum partim ex latina tranjiatione .VociLus t.tKa.-a.<r, ^ ^ 1/5« ina opponi

ah cydnjioteie , ff)oppofitis mfontefgnis ccgnojci qu^funt y<t> »" di'

, ^ .-n rj;eV Hac illufnfon

te ,^ regiojîendore decorafuit Francifcusprimus . Calii^ Re.\ , ^ hac dura Alartis munta

ftbirefoiitus crat ,quem nemo Caiiuprocerum , impauidi , ^ fmper confantis ammi Vfoit^

nemo regum candore animi , ciementia , 0*pietate ad^tcjiiauit, ntmo dtmU mortaiiuth uiuido

m

gemo tenacij^; mcmoriafperauit

,

Jha. frons.

aZ^l frontem a/tamhahent ,pertinaces ,uelaudacesjunt . Polemon,ff-) Jdamanti-

us. Scdmendumejiciarumtn Poiemonisiexiu,quipro>^t7„f-9.T '\erho,quodVari

nus exponit v^nKct ideji reclam altam,ut habet Alamantius, habet tpfe ««j-o vpcV idefl

prona ,inciinata,quodcontrariumdicitnam uidemus homines,cateraq; animaiia audentia,

uelperttnaciam rettnentia ,fontem erigere , (^ apajfone fgnum accipt . Sedegofufpicor in u-

troq; textu mendum , <^pro KctTnf.tpn" legendum «vvrixn , ut hahet cyiriJioteies,^Juperius uidi~

mus a quo uterq; defumpfit,quodverhum , "Vf yidimus , pertinaciafignifcahat .

Tetrica frons

.

QV l aujieram habentjrontem , moleHifint , (^ referuntur adpajjionem^nam lugentes

tetricam habentjrontem . zyinjioteies in Phyfognomonicis . Sfferafonte ,^porten

^ tofafuit Chnfiiernus Daci£ Rex,qui omnium ferarum , quasgiacialis oceanusferty

uhi natus immanisfmus , ut inter haienas ,^ orcas educatus exifimaripoteji^c^ntropophagos^

ft) Cannihaiesfiperet , non qiiidem a Romano lônttjice ,fda Deo ipfo defciuit ut innocentisf'

moriijanguine crmtaretur,Jacrorum aras euerteret,ac demq;lumanigenerts odmcxijiimaretur.

Mxllafrons.

QVl

*y

62 DE H V M. T H r S I O C N.

Nonextenfa fupercilia.

]"^ fi^*"^^^*"'^' Polemon

, ^ y^damantius eifuperci/ia non explanata, fedveluticurua tri-

A buunt . Po!emonc/ariusinJi£urairacundtait . Superci/iorumpe//istortuo/a,ut/uprade

epypinio diximus ,utcontrartafit iamdici<efigur<t. tJ^a/iumetes Secundus ByZantij

expugnator , injiar arcusj-aBisfuperct/tjsfun , hisq^; minacil?us . oyiudactsfimus ^ aml>itio/tts

,

'^ttternttatts cupidus , lfe//ator egregius , inutcius ,^ crude/tsfuit

.

j4d nafum flexa fupcrcilia

.

SV P E2{CILIJ iuxta nafum inflexa auHerum ,f^ acerhum hominem notant , i^ri-

jlote/es anima/ium /tbro tradidit . hfdem uerl>is a Cja/eno,^ Plinio recitatum . Ale/eti-

us . Superci/ia , qu,e nafo dtjfu/im acc/inant ,/icut appe/lart recuruaposfint , hominem di

cunt moribusflo/idum , ac Hupidum . H<€C mihi uidentur/uperci/ia , qu^ torua dicuntur , namcum toruafacere uo/umus,iuxta nafum incuruamus . Epitheton e/i /e^n^e.-nam toruam /eanam

dicimus, ut ocu/orumfeuitia/umma in hacfera eji . P/autusfuum /enonemfdperci/ijs toruis de

fingit , (^ mmljus/atts aujierum

.

luxta tcmpora inflexa fupercilia

.

ID 8At animalium lilro ,fupercilia iuxta tempora inflexa deriforem , fjf^ (tmulatorem de-

moflrare dixit , usdem uerlfts a Ga/eno , (s^ P/into recttatum . ^yi quo Me/etius . Super

ci/ta , quihus adtempora magts depre/fa , rerum fimu/atoris , atqifulfknnaliuitio laborO'

rtcrtdumur,

IwflNii CAfM cum iiuulfis ad nafum fupercil^s, idemtj: humMm Mh$ (fmlHhrmtxftmtns*ocHUsfuh^cmutm

luxta

L I B E R SECVNDFS: <fj

luxta nafum diuulfa , ad tcmpora cxtenfa fupcrcilia

.

QVlBV S fiipenilia najiim verJHs deorfum mutant , adtemporavêro retrahuntw

,

fatnifiint , argitmentofuum . cy^riflotelicus Phyfognomontcus , aJoy^/exanchvm

^ "yerofcrtbens breuius locûitur , Quando extendunturfupercilia adtewpora, im-

mtindosprodit,filicet , vtporci . Tolemon, ^ jdamantius. îl?ufcunq;fperci/iorum

pars, qu.€ iu.xta nafm infra afpicit , ff) qux "ytrinq; ad temporafum , procedunt , /m fimi/es

fit.il}usputa ; eisq; ingenio , O* animo comparandi . c^/bertus . Si arcus dec/tnant adtem^

pora , Q^ adgcnas , neg/igentem , ma/eq; dijfonentem regimen "yitê ojlenderz^

.

P

P

Expanfarupercilia,

OLEAION infgura triflis tribtiit ei fuperci/ioj expanfu , cAdamantius autem

detorta dicit

.

Qux in fuo loco mancnt fupercilia •

OLEAdO^, f0 zAdamantim infgunu androgini trihuit eifiperci/ia qu<efuo /oco

manent

.

Intotumdeminafupercilia.

SV P E 2î/ia in totum demiffa,notam inuidia loahent, a Ga/eno , f^ P/inio tranfriptum.

Po/emon,in figura inuidi ab Arifiote/e defcripfit. Superci/ia,qu<e adpa/pebras demittun-

tur . j4ufiero, ff) adduciojuperci/iofuit Jouianus Pontanus^yir ad omnc e/oquenti<e ge

nus natus ,fedfupra êquum mordax , vt nonf/um notos /pomines,fdgentium,^ vrbium mo-

res acerbe nimisperfirtngeret

.

Coniuncla fupercilia.

QV l ftpercilia coniunEla hahent, trifiesfnt,^ referuntur adfimi/itudinempaffionis.

Arifiote/es in Phyfiognomontcts. Sed Po/emon . §lui va/de coniuncia habentfii-

• perci/ia,trifiesfunt , quippecumdeceatipfostrifiitia. (Âdamantius noruva/de

coniunîafedya/de denfa habet . Ephefius . Superci/ia coniunciafemper mceroris,&tri-

(iiti,efgnum . Superci/ta adnafumcoeuntia , A/bertus mcerorem, ^fapientu paucitatem

innuere d;xit . Brifeidafttperci/tjsfuit coniunEiis, fi Dareti ^hrjgto credimus, ff) animoftm

p/ici , pia, ftj "yerecundaftiit . Ego autem exifiimarem,fipi/t rari, ^ coniunBifuerint. quod

accuratos , (^ Hudiofos tudicarent ,p/urimos enim ff) eorum animipenetra/ia cognofere contin-

siti^ tta morigeratos effe . cyl/bertus idetiam litdeturfnfffLj . Si arcus videtur ad na-

fim contingere, /enem, ff-)fibti/em, ff)fiudiofum effe in operibusfuis . Superci/ia coniunaoj

Oclauius c^ûgufus habuit , Suetcnio referente ,fuit enim& maximefiudiofus, ff) in e/oquen-

tia, (^ arte oratoriap/urimum â/uit, ft) mu/tafcripftfo/uta oratione, (p* verft, nec nonperi-

tia /iterarumgrcecarum

.

Coniunda , 6: denfa fupercilia

,

<r^ D E H V M, T H T S I O G N,

SV PEKClLlA muhumpilofa ineptitudimm /oquencJimtant, Jrijloteles adzÎexan

drum . Conciliator uero confundensJuperimfgnum cum hoc, ait , Superciliapilorum lon

gorum, ^ multorum, inept^ locfueU , multarum cogitationum,& mu/ta trtjliti^ homi-

nem dejjgnant . Ephefm . Simu/tumpi/ofi,& coniunclafuerintfuperci/ia, tmpios,fures

deceptores, homicidas,^femper ma/a mo/ientes notat

.

y^rcuata fupercilia ,& qu^ frcqucnter elcuantur

,

PILI fiperci/torumrefaciinjerfusfontemânimofim^fu/tum , ^ iracundum mon-

jlrant . cAihertus a quo Scotus . Ci/ia arcuata(ideft,Juperci/ta') q) cpnefeciuenti mo-

tu e/euantur in a/tum ,fuperhum hominem notant , animofum^g/orw/iim, audacem,^minacem . Conci/iator eadem, qux J/herttts . 'êopto/emtafuperct/iofis fuit Fhrygio Daretc

confirmante , inept^ /o(jue/a, b/ejus , Homachojus^ impius ,'ji^ c^deâudens , vt Virgi/ius , c^te'

riî meminere

.

Inclinata deoifum fuperci lia

.

COTV S . Ci/ia deorfum inc/inata, cum a/teri /oquitttr ,& intuetu^,quafi /atenterfh

eis yf^mJicAt hominem va/de ma/niofum, mendacem^proditorem, tcnaccm ,pigrum, O^

parui/oauum .

SOblonga fupercilia

.

Z^PE^CILjzA oh/ong€ , arrogantiam , <(SP inuerecundiam arguunt . Rhafs . Hos

enimjuperci/iofosl>ocarejo/emus . zyllhertus . Longoru.m,t^ muitorumpi/orumjuper-

ci/ia magna^meditamem,&ferum hominem notant

.

Rarafupercilia.

l pi/i infiperci/ijs nulli , 've/ tenuesfuerint , natur^ imheciliitatem,^* remijfwnemdenota,'

re iniicat cA/hertus . a (juo idem [pnci/tator

.

Rara magna ,& commenfurata fupcrcilia

.

PEKF 8CT cAM tradensjuperci/iorum defcriptionem cy^rifiote/es ad (lAlexandrum

ait . Cuiusjuperciiia rarafint,0" commenfirata,fcundum iongitudinem, ft) hreutta-

tem , gj/ magna , hicfaciUimce imprejftonis eji adinteiitgendum . Rara dixit, quia denfi

ineptitudinem loiûeU demonjirare dixerat. Magna, (puia in 'Vinitjiûra taita trihuit Leoni

.

S

S

cDeCili/s. Cap. 6.

ILIA fint , (juapa/pehrarum amhitu adhjerent . cyi/hertuo . T)uo cilia in vtrotme

I

oculo, ûoniam alterum eminet,alterum (uhiacet .

Deflucntia

l l B E R SECVNDFS.Dcfiuentiacilia.

O

ScyiLACES dicit ciArijlotclcs in Problematis, quibus pilipalpehrarum di ffuunt , ratio-

nL^,quAmfupertus dc caluitie diximus . Sunt cnim hcepartes rci eiufdem . ^hiicunq; au-

tem expilis conpenitis ^tate iamprouecla non crejcunt, hi omnes decidunt lihtdinis 'vjii im^

modcrato . Capilius emm,^fiipercilmm,^ ciliumgenere congenitipili continentur,^^ inpar-

tesfuperioresfxnstiinisparuyn ohtincntesfunt,quas libtdo refrigerat, ita enim ejjicitur^vt locus hic

alimentum concoquere nonpoljit , cum autcmpili alimento caruertnt,dejiuant nccejfe eji

.

Inferius arcuata,vcl intorta cilia.

cALPSBRA 2{7J <J^£ pilifcuruanttir infi-a , nec advnapartem contorjtientur, nt:<

tura mendaccmtCaliidum,0*jiultum dcfignant . Conciliator ,

5olida,&: nigra fupercilia.

zJLH^S^B ^cv/^F^ eJ^ pili nigri, (e^ folidiperfeEium Animum ,^ conHantem it^-

dicant . Conctliator

.

P

P

TDetcmporibus, Cap. 7,

EMPO^J funt,qiufi-ontem iJtrinque terminant,eis^; harens dures .

Trafeni propomtHr tdhcUi C.CallguU d dextrls caput,h tjuo cana tempora eommoflrantHr , quoi

ex marmoreis iconihus , <treip]ue numifmatibus,i]ux in yintcntij Tortx

fratris adftruantur Muptotcxccrpfmus

,

Caiu

^^ D E H V M. "? H r S I G N,

Caua tcmpora >

QVlBVSCVN §IZJE tempora "Vtrinq: caua infpexeri<, dolofos, truceâ; indica lis .

Concauiitemporibus Cali^HlamfiiijJe tradit Suetonius,^ yiiltiim natip-a tumidnm,

^ CT* tetrim ex induflna adfenbat , componens adfpeculum adomnem terrorem , C7*

formidtnem. Eius fmitiametiamin iunentute ojlendit , cumad datorumfupplicium pevnis

imereffe voluiffet . Z^ndt^ Tiheriusfuo ,& omnium exitiofi^ natricem P.^^f) Phactontem

orbi terrarum educare dixn . Jpf enimpropmqnos omncs,ff) amicos etiam,qui imperiofauerint,

1-eneno extulit ,fratremfiium intercmit, ^ Sillamimfocerum ifq; adfecunda ncuacula fauces

compulerit . Sic amicos omnes,^ Senatoresjelemt,^ mfpeciaculisfidis,^ coenis etiamfMt

tiam exercuititmdcm excUmauit . Vtinam P. R. vnam ceruicem hahcret

.

rnofa tempora pilorum re<floium

.

IN fmrOj luxuriof cy^rijiotelcs , eumpilofa temporOj , ^)piIorUm rcBorum haheredixit.

Totejl idadhtrcos referri , potefi c^t* adcaufam naturalem : nam pilorum multitudo circa

lemporaprouenit ex yenis, ff^ arterijs muUisfanguineplenis , qu<£ adeum locum terminan-

tur,f^pilofitas thi magis.quam alihi exijiens ,/eminis multitudinem arguit . Eo loco drfiuxum

feminis ejfe^ dtxit pitppocrates , cum incifcc, ihi njentcjieriles homines (Jficiat . Poh moru eodem

loco,non temporapiIofaj,fedlahiapilofa dixit . cy4lbertus . Pili denji,^ yaHi circa tcmpora

,

Cir aures iibidinojum,^ calidum demonjlrant ,fedtenuei>^ rariiuxta temporaj,Jriîdum,^

fne -vmhus hominem

.

Deyûribus. Cap. 8.

E\cAT legitimus hic locus aurihus afftgnatus : fedquiaperfL>fatis magnam txpofcunt

rationem, confiltius in tertium Iibrum delegimus,nam in-> eoô ijsfiumtraBahtmus .

Tûnc adaurium hijlonam accedamus ,funt enim in eadem iinea,qua ocuii . Jrijioteies

animaiium iibro ita cam depingit . Juns exteriorpars auricuia,partefiperiore conjlatpinna^ ,

infrioreJ\bra,pars interiorforma anjraclui cocie^fimiiis dejinit in os . Piinius ait in cquis , ft)

omnibiii iumentorumgeneribus indtcia animiprêfrre^ . Fef[is marcidê^pauidis micanies,juh'

reacefurentibus,rcfoiut<e ^gris . Sed eoriim difriminoj ,quta multafunt, a^grediamur. Fiacci

cognominatifunt, Cicerone authore^, quorum aitres demijf<i erant,penduU, ianguid<e,^Jiac-

cefcentes . Pimms ab iAsFiauorum cognomina dixit .

Tabctii humsnt aurh iellneatme tnfignita profonmr , "vt afinmx coUatmc

eiuiihlida mguiiudo exquifitiHt dignoJcalHr .

Magnne

L I B E R SECVNDFS^ ^7

Magnseaurcs.^ '•:

M^zACj^^cASt aures teflari , ait cArtBoteles adcAlexandrtm, magnamfatuitatem ,

fed Ipoiu rctentionis ,^ memorix hominem . Inftis veroThyfiognomonici^ afininU

.

Tolemoru ,& cA'damxntius Holid-e natura , indicia ejfe . oAilêrttts ex Loxo ma-

gnas,(^promincntes auresfloliditatem^& imprudentiamfignari dixit,fedpcrperamgarruiita~

tem addit exfe. Vnde contra eos,qui Hudij^felmorihus , veidiciis deiiquerit.protenfis indice ,âuricuiari dtgitis,auricuias aflni magnas imitantur,f0flhiium addunt.zy^d hoc Pcrflw .

„ lane, a tergo, a tergo cui nulla ciconiapinflt,

„ »5N(Vcmanus auriculas tmitata efl moljiiis alhas.

Vhajcsflotidos ait,fdiong^Hos:n(im optimam caiidi,& humidiproportionem dcmonflrant ,

- itule iongxui hominesflunt.Piinius ex zAriflotelefcrihit iong<e effe vit^ Ijomines aurihus ampiis ,

Magnacj& fubflaccidac aures."

Iîdcafatui Polemon,^ cAdamantius tiihuunt ei aures magnitudine nimias, ^flihflacci

das . Z^hi aduertendum Vallam pueriiiter iadjum , nam yertit £:r/K£xA<t<rftii'<ta- mflraclihus

refertas cumfthflaccidas dicere dehuiflct ,'^nam aufraclihtts refert£, e^ ex cuiptdc aures , njt

fidehimus inferim dociiem, ft^ nonfatuumflgniflcant . Coiumelia hircospr<£gna ntihus aurihus,

flaccidiiq; depingit . Plinius iongis auricuiis , irjfaHisq;, cjr <iArifloteies caprasflupidas voc<tt ,

Cj7« ex voce acuta ff) ciamofa/vt videhimus, aflmiii caprarum voce etiamflupidos tndicat , ego ,

ohi idadinrcos referrem .

Maf^nac

<rS T> E H V M. T H T S I O G N.

Magnx , & arredse aurcs

.

SET) fi magnie, arreclêqifuerint , yhra modumjiultitid: , locjuacitatis-indices ejfe , idj; in

cyirijiotelt^ animatium Itbro adnotatum repperimas ,& ab eo apud Galenum , (^ H^li-

nium . Sed Pliniumfolito more magnê ,Jed non arreB<e memmit . Ex his Adeletitu.Par

uas aures , magnasq^; , acplus nimio eminentcs ,fatuitatis , g^ loqiiacitatis indicia ejfeplerij^jla

tuerunt . Eadem ab his Conciliator

.

Smiin aurei , is bum<iy^ illisfmiUiudine refpondcntes i regione otuUs

futijcimus bacfigura .

Valde paruiE aures

.

CONT 7(c^ yero,quivalde paruas habuerit aures , Jiolidus eH , /atro ,& luxiirio-

fni , idq; in zAriôtelefcriptum IfidimHs adzAlexandrum . Infim yero T/yyJio^no-

monicisfimijs ingenio reJj>ondere ait quaji malorum morum dicas ,furem , ^ libidtno-

fum . Cjalemis in ec libro, quodanimi mores corporis temperaturamfequantur , ab Artjiotele ac

cipiens , aures paruas , ait maiorum morum indices ejfe . Polemon , ^ \c^damantiits paruas

aures malignos , g^ veteratores demonjirare dixertint . Interim corrige aptidConciItatorem U-trum (barbare) vbi dicit Letum ,pro /atrone . Ex A/berto

.

Ttfuliaxi figura caninas aures in quihus cum humanis potiffimum

(onuemreni , prxpofuimus

,

Paruc

L I B E R SECVNDFS. ^9

Parux, & protcnf? aurcs

.

AVRES paruiC exipentes ,^ protenfc fcut in canihus yjlultum hominum arguunt

.

Sedcy^damantiu! aliter a Poiemone . ExiJlcntcsvaIc{eparUi(,^fcut circumcij^jlul

tos demonHrant . Egoiel Polemonis tcxtum corruptum iudico, cum canihus jlulti-

tiam triluat.cjuum ceteri Phyftotogi non afcnpfcre l/eide canibus /oquaturadium cujlodtbus,^

yilihiii . cyiiiertus ex Loxo , dcprcjfas^ c?* hreues auresfuitttiam nctare

.

L

NE

Longx', & aiiguftx aurcs •

O^GM aures ,^ anguft^ inuidum, 0*prauum homincm demonftrant . Toiemon

.

Sedidcyidamantius non iiahet^l/eitemporum iniuria exejum, veiex induftria omifum.

cyJihertus i^ylnguft^ , ^ ohionâ aures teftantur inuidiam . Ex qiio Conciiiator

.

Rotundcâures.

IM l Vi^ rotundx atircs indociiem hominem arguunt . Aihertus

.

Exculptceaurcs.

X cuiptx aures doctiem hominem oftendunt . Poiemon , CT* zAdamantius

.

Non ex culptx aurcs

.

A V R fS non ex culptê ,& rotund^ vaide exiftentes ruditatem oflendunt . Poit mon

.

ScdcA^-lamantius non ex cuipt<c ruditatem oftendunt . Corrigendum cftyerLum in Po

iemonis tcxtu . <tiixyy<fx .

l 3Tahclla

70 D E H F M. T H r S I O G N.

TabeUi ad commoHrandum molofft cams caput pmta,ip' frxcipue

irKOitnoderaMsmei

»

Decentcr magnae,& quadratc aurcs.

MED10C1\ES aures, fi) arreclas optimorum moritm mtam ejjejcripjit ciAriJlote^

les animalium lihro,0* a Ga/eno ijfdem 'verbis tranfcriptum . In P/yyJio^nomomcTS

vero ait . Videbit autem vtiq; quis ft) canum optimos moderatas aurcs /jabert^.po-

iemon-i, (^ <:Adamantiiis . Quadrannu/ares anres non excedentes maonitud/nem viri/em ho-

minem^ bonum mmifeHant . cy4damanti/is viri/em, ft) e^regiosfcnjus aicit . fonci/iator ea>

dem . Sedjatis inepte transfcrt . Loxius optimas aures ita^ defcrihit . Semicircu/aris conuexa

linea in medio a/iauantum ex parte conuexa^ njerfus centrum , magnitudint^ mediocres , capiti

deccnter ad/}cerentes,&mediocriterpi/ofi,fc enimfemina/em "virtutem, quê eas efformauitfuif

fepo//entem ,^ optimam iudicatur . Vt J/hertus ex eo refert . eJyêdiecres aures Jugnjhim

/pahuiffe rcfert Suetonius, njndepr^c/aris morihus ornatum,(^ animi dotihusprtepol/entem afcri

ptorihus defignatur . Adediocres aures tuas dignijjtme Princepsfcpius animaduerti capiti decen-

ter adhtercntes ejfe , 0* ya/de excu/ptas , oh id JuguJIo morihus , 0* animi dotihus quamfimil^

/imus

.

Rubiti^ aures

.

PVDE Fcy4CTlS ruhejcunt aures, ait zAriJlote/es in prrh/ematis . PudefaBis enimocu/i refrigerantur , quiapudor in ocu/is ejl , nec rrjjîcere nja/ent,quosptidor tenet,ca/or igi

tur />2_. aduer/umpartem tranjit, quapojlerior eji, nam auresjatis ex aduerfepofit^funt,

itaq;pudore maxime eruhefunf.^Ve/quia aures maxiw,epartiumfaciei exanguesfunt , ^pere-grinus /jumor inanempartem ad:re aptus natus eHjtaq; cum ca/oreperpudorem orto,rfo/wtur ,

jlatimfe in aures co//igit,oh id,quifejnper ruhicundas /jahent,maxime i>erecundos cxifamarem

.

€t in figura l>erecundi,Pc/cmo?i^,Q;} z^damantius quafruhorep/enum dicunt,quajiaurcs,&omnia

LIBER SECVNDVS. 71

omniii ndaepUna habcat . SedzJlhertus mn auresjolum ,pdtotamfacJem ruham hahcn

^

ft^ rtthtiundiorcmfiontim cttm ocnlorum dctijtjjlone njerecundiamfgnfcare dixit

.

DeNafo. Cap. 9.

N<iy4SV S infacicfenfhHii rji , h^cfiiuidcmpars hominempret caterisformoftm ,Vofrmcmj; rcddit . tfcji in co lurietas maxima^ , ")-; non/it alia facitrum difinxtio ,

quam per nafum . ^njloteles anma/ium Ithro h<tc hahet de najo . Tars /aciei na-

ftts: cartiL\gineampartem , aux nares di/criminat, interfptum yocamui^litrumq; mcatum ina~

ne . Eius initium e/l aglahra, inter/lttium interfupercilia con/iitutum . Pars ima e/l iht naftts

dclatior in aures fefundit . cyldnotandumprêterca quandam c/fe proportionemfacicipartium

adiotius corporhpartes,^fhi inuiccm corre/fcndent.aut menfura^, aut quanttta!t.j.autfgnis

.

Nafts corre/jrondctpneputio : nam quttits loy)gtis, ^ craffisicadim mutoni-forma.fcfacuius ,

njelcra/fus ,i'elhrcui< . Stcnanum qualttasrcfpondet tf/iicu/is. âfatiapudLampjdium

yiri/ioresâc bel/e mutaniati: Vnde^parccmia de nafatorumpecu/io l/u/go extritum •vtiq;. Nafmagnitudine mtitonis concipi qua/itatrm : Is enim in yita cylntontni Hcliogahalifrtbttfuifft^

extrcmi /uxus, ac nrfari^ ithidinisfuhaciarios^lie/emiffarios innumeros co//egit,ac nafaos xoca

bat.quihiis adithidinem cxercendamfe/e/iijfme vtebatur

.

Magnusnafus.

zy4SZJS prxgrandisprohi viri iudicium afertfTolemotJ-> . Pr£grandis nafiis melier ,

yldamantius . tJâgntts na/itsfemper minori me/ior ex /m c/^/herttts

.

Valde magnus nafus

.

N"V T' zy^ LT) E magntfsnafsj virumnimis acriter a/ienaitidicantemnotat ,ct{inonnif

' %/ fuap/acent,a/iena dijp/icentyirrideatq; omnia . P/inius.Et a/tior homini tantum qucm'

noui mcrcifihdoU irrifoni dicnuere nafiim . Narthiis, inquit îinti/tanus , dertfus ,

contemptus ^fafidiumfgnifcarifo/et: Irnde^ qui a/iosirrident, nafutos locant , ^ protier-

bio alyijt,naf(spro iudicio . âftm maximum Rhmcccros hahetsomu repando infgncm , qua~

re ah eopotius,quamv//o a/io anima/i adprouerhia/em huncfcnftm affimpta e/l : e/l enim ani-

tna/ingcnio ca//idum,a/acre, (^ agi/t^ . Adartia/is

.

„ EtpHcri TiAfnm rhinocerotis hahent

.

L lujdcm extat /epidum epgramma de nafito irrifre

Majltsfis 'vfq; licet ,fls denicp; nafus

.

Quantmn 'volueritferre rogatus <iAtlas

,

Etposfs i^fum tu deridere Latintim •

O^^fonfotes in nugas dicereplura meas.

Perjius.ad id.

„ rideyais (^nimis^vncis

narihus indukes

.

oHoratius.

5, Najofifpendisadunco.

Z^nge/n

5>

}}

}}

}}

lus

72 D E H V M, ^ H r S I G N,

z^4ngelHS Volimnus enormifuit nafoôh idingenio acuJeatoJnuidccp,a/iena inidendojatidan

dojtta^nec a quoauam iudicarivatereiur, aliorumfama detrahendo •.

Valdcparuusnafus,

V l nafo 'yaldeparuofueritpraditus, mutahilis conflij xvV accufatur, Tolemon . Sedcyldamantius minan rapacitatsm

, f^ confilij inconjiantiam . Interprcs Polemonis

^ nonfatis rccie vertit , nam accufatorcm, ^ deiatorem interpretatur, in quo tot erro-

res quot Ifcrha rrpperies . c^lhertus . Aiinor naftisferuilihus ingeniisfurihus, 0* tergiuerfan-

tihus ajjfgnatur . Bgo ad mulieres referrem .

Rcdus nafus. v

ECTV S naftts lingua fignifcat intemperantiam . Polemon-, ,^ zyidamantius ,

fed infine iihri Poiemoru,^fi mendofusfit codex, ait ,ûi reUofiint nafo praditi

,

hiaclcrones,^ referuntur admulieres . dAihertus nonfatisJihi confiatyVtriufjueJi-^

gna,^proprietates conjundens^tît enim najiis circajrontem deprejfus jhtititiam,& animi im-

/êciliitatemyC^fcemineafn leuitatem . Si aite aJrontt^,reEie adimum naji protendatur, vt li-

ttea recia dffcendcns af/onte,naJironumpcrtingat in extrema cartiiaginc loquacitatem twtare^.

Obliqaus nafus

,

NT OKTV S nafiis magna expme mentis,^ animorum ohiiqtiitatemportenditPole^

mo7-u, ffj (i/ldamantiiu .

^d faciem nafus dircrctus.

N^ zASV S adfaciem hene articuiatus,veidifcretuS;prohumfortcm,acprudentia virum

prêditum argumentat . Poiemon-> ,&' cyidamantius . Sed Poicmoru adfrontem

,

ayidamantius adfaciem iiahet . Jihertth' maie vertit . 'âriumpars iuxtnjrontcm ,

7' ajronte depojitafitjm ejlfciuncla hona compofitione,nec aita^,nec humiii^fedcccpuaii iinea de"

fendat,conHantiam,^pyudentiamdemonJirat

,

^d faciem nafus male difcretus.

ONTKz/i 2\Jz^4 vero Imiusforma ejfo;minatum,rudiorema;fgnijicat , Polemon ,

O^ ^d&mantius a contrariojigno contrarium dijudicant

.

Longus nafas ad hoc protenfus

.

CaV l hahet nafum longumprotenjum ados,eflprohus,^ audax, vt Jrijloteles adjie

xandrum fcrtbens ait , Scrihit Suetonius C. jugujlum nafiim hahuiff afummo emi

nentiorem.ah imo deduWorem,ideJt deprcjfum, ci:mprudentem yirum , f/^ optimum

imperatoremfuijfe conjlet,nec aiius intc[ligipotcJl,nifiqucm modo defcripfimus . Qthlaicntis Scy

thartim imperator ionô,reciop adfontem nafo erat,ac pre auguJio,ad armapr^JlantiJJimus pri

muspont/Jici^ maiejiatis cuitor,iiheraiis,^prohus .

Nafus

L I B E R S E C V N D F S. 73

I

Nafus crasfus.

Nf^ui-A imptidentis Poiemon ,& zAdamantiui tyihuunt ei nafum crajfum

.

ONafus mediocriccr longus, latus, & apertus

.

PTlM A iJM dejcnhens nafiformam zArijloteles adzAleffandrum ait . Napis

tUe efl magis cetjualis , aui med:ocriter longus , eius Utitudo eji mcdiocris , adefiremi'

tatem eiusjoramina non multum aj^crta^

.

TabfUi hxc obuia corui cjput cum huntino fihi tendidM , m qua nafus In \froq: ,

yt ad ymm dcllarctur attendimus diligenter

,

Incuruus afionte nafus-

QZJl^BV S aduncusJlatim afronte ducitur nafus, impudentesfunt , injlar coruorum.

Jncipit enimfui naf curuitas kjrontepropeglabeliam. Et efpropria coruonim tmpu-

^ dentia Etfi^a impticlcntia multa rornanis enunciauerunt . Anfoteles in Phyfogno-

monicis. Ego hos ommsfures , ciT* rapaces dicerem , efipropria coruorum , tP* aduncorum rojiro^

rum autum rapacttas: ^ coruus naturaprocliuis adfurtum , ^ quos cicures halemus domi

,

clauos.nummos^cultrosy gj/ eiusmodifmtlia inframinihus , ^Jub lapidihus ahdunt

.

a Pr^fem

74 DE H V M, T H r S I C N.

Trxfm cmmo^m jigura aqulla cdpuucums mfum incuruum cum Sergij Gilbx mtfo comp»-

randum concinne [peBiindumfe cffen ,

Aduncus nafus

,

QZJj nafum aduncum hahent a jrontt^ hene articulatum , magnanimi conijciuntur

y

exemp/o aqui/amm , excylrijlote/t^ in Pl:yJiognomonicis . c^^ quoFo/cmc/2^, &^ zAdamantius . cAduncis nafis magnantmttatem decet . zA/hertus cx Loxo aqui/ê

najiim magnanimis trihuit . Huiufmodi najum 'yu/gus aaui/inum i'ocat , ^ regttim qutdam

prieferrc^ extHimat , (juoniam aqui/a^ rex auium /âhetur ,& ch td rega/em animum , ff) ma-

gntjicentiam po//icert . Jfud 'Têrfas ta/i nafo pr<edttum cfft^ magno erat dccori , ficut Cy-

rum memorant /otforitc Xenop/ôntis , ^ P/utarc/oi , ft) ad/:anc ')>fq;diem neminem adtdfa-

Higijfuhrogahant , niji apprimefuerit nafutus . Eum regem fupra omnes dt/exerunt ,i//um-

que magnanimum, c^ audacemfutjft^ dicunt . Magnus aArtoxerfes nafofuit in aduncum

prominentc^ , yt ex argenteo numifmate 'videre eH in Mufeofatris dociifjimi . Futt lêr-

Jarumrex , tanquam cxjlirpe waioris Cyri , ineotantain donando gratiffmn animi magnitu-

ao extttit , ut tn referenda gratia , pro agrejltfepe munufu/o , ter.uijfimcque offcijgcnert^ non->

ingentia modo auripondcnL, ,fedvrhes , ^ prouintias rependeret . Dcmetrius Jilius regis Sy-

ri(e,cuius lujtinus meminit ,grypus cognomtnatusfuit , quia Gr^ci , qtii admicum /jahent najumypuTTW vocant.f^leopto/emus aduncofuit najo ex defcrtptione Daretis P/nyîj.Sergius Ga/ha adun

cofuit nafo, njt a Suetonto narratur,^ /thera/is ah eo defcnhitur . P/ato tn Eutl)yp/yrone Me/i-

tumPitteum, quemineiusaccufationemn tngenerofL> fe gejjijfe^dicit , aqui/ino , ^ gihhofo

nafofutjft^ , Promtnenti , e^ decenter incuruo nafofuit Cjeorgius Scandcrhcc/:us , qui o/

in ma-

L ! B E R SECVNDVS. 7S

in m:ic;u Heroii efjiîem efformaret . Nemini ctiam lirtute bellicafortittidine , ^ liheralttate

fectmdu^fuit . tJÎaîuis Sfortia eLitum a mcdto ua/um habuit ,fuitq; ma^naniwus, ^)fortis ,

"jouio rcferento^ . <^/a/;ow(tusfcunclus Turcharum rcx acluncofuit najo, ^ cminenti, vtfti-

perius lalrum attinêrc 'vidcretur,^ elatofuit animo.loannes oyiffymbeius cognomento Vffum-

caffanusgriphofuit nafoôculis wgcntilusÛto, cjr* hiUri TultuJtberalis,clemens,bellicoftlJimus^

ft)gloriic appetcns . Hyfmacl Sophus Perfarum rcx nafo etiam adunco vegetis , g^ micantibus

ocuiisJibcraiis,ambitiofus,be//ofrtiUimuSjinterpericu/agaudens,^Jmagnanimus.Se/inus'Ba-

id^tis f/ius arcuato nafu^/tbaa/ifjimus^Ciffaris c/i/exandri temulus . So/imamis cttam Seiini

f/tus adunco nafotbe//ator,^ /ibera/is .

llQC Schocntiis giJli nafut wcauufeum conuexa ctjcularlfrontiijuperficie exprimitur,cum hHmtno

iid eiHiujmodiformatn rffigiatotinfra dejcribcndo

,

Incauus nafus antc frontcm,rotundus, & fupcrcminens rotundum

.

VT fehahet anticûa transiatio Arifloteles in Phyftognomonicis . §lui nafum concauum,

habent, antefiontem rotundum,^fupercminens rotundujn,/uxuriofifunt,0* adga/-

los referuntur . Noscum eiufmodi nafum ignoraremus, ttim Jrijlote/ici textus corru'

ptione,ttim interpretis trans/atione,ga//os confultiimus,atque di/igenti corum inffcBione , ita teX-

tum,ft^fenfum verbis accommodauimus , habet enim ga//tnaceus ga//us antefrontem in conji-

nio nafus l>a//ecu/am quandam , njei incauum qtioddam , ^ pars edj nafi ante^ fon-

temrotundxj , a^ indt^fons a nafo ad capiZ/orumradtcem, nje/utctrcu/icirctmferentioj:

Vt verbaj textus trans/ata^ dicant . ^ti antt^ nafum habet incatium , ^ partes ,qu<e

antz^ fi-ontem rotundas , ctrcumfcrentiam verojuproj affurgentem , ts^ coeteroj.

K i Hos

yi D E H V M. T H r S I O C N.

Hos ego etiampuerarios iudicarem:ahHttmtur enim njeneregalli^gallinaceiyperdices, ff) coturni-

cesMUJifere (Imilem nafiim hahent . Cum enimfxmince incuhant,mares dimicant.pugnarKcpie

inter fe conferunt^ntios ccclthes yocant^qui îBus inpugnafuerit , viuoris ycnerempatitur , nec

tiifi afuo z-iciore fuhiîtur , ex c^rijiotelt^ :& multos amicos co^noui , eiufhiodt najopr^ditos ,

htiic enormi luxuri^gencri ohncxios . Ftngunt Poetec Jouem AcûtUforma Ganimcdem raptiif

fe, ftih talt iigmento idfortajp innucntes . zAelianus etiam ichncumonem huic turpitndtni etiam

ohnoxium dixit . Tali nafii Satjri,^ Sileni ah anticjuis ejjigiatiftint, C7* tali nafti etiam Socra>

tes ipfepr^ditusfiiit: nam Xenophon Socratem Silenisfimtiemfuijfe,^prejjis narilusfrthit

.

NLatus in medio nafus.

cASV S in mcdio latus,declinans adfiimmitatem,denjQnJirat mendacem , &* Iterho'

fum. zyirtJlotelesadAlexandrum.

S\ hom na[um in[l>cxcr'mm>& hommemfimilem effighHerlmus , Vil ah hacqux hic cernimfigu-

ra, longe abtrittita affabrc m imo crajfus deducitur

.

« Extrcmum nafi craflTum

.

QVJ nafiextremum crajfum hahent,fegnitiei ohnoxij/unt ,& ad hottes referuntur , ytcAriflotelcs in Phjfiogn. ejl enim hottumfegnitiespropria . Polemon ,^ cAdaman-^ titis!hlafis infimmo ~))alde craffus,et depreffus, iniquos homines ojlendit.lnterim Po

lemont textus corngaiur . fx;<t/(jc , non i^tKfdv ex zAdamantio . lidem^: in fgura muerecmdt trr-

huunt ei nafum crajfum

.

Shis crafiUt dfummo injplciiur hit nafus,e cuius regione hominis fimilituiirte fetcndus

,

Afum-

L I B E R SECVNDFS. P7

'^fummo cradus nafus'

QV I najum kftmmo craffumhahent infenfati iucjicantur afmilijuum nafo. cArifo-

teles in Phyfwgn.Eji enimfus animdfatis hrutum.animam^; eiprofale datam : l»»-

^ deprouerbtofertur. Sus in Palladem.Adale ab eo defribens cy^Ilpertus ait.Extra modum crajf<e nares immundum hominem dant intelltgi

.

Canit hxc imago in muhit cemimfiguris,fcd bic domctlki canis acuti naft icon txhibcti(T,homhiiftinilcm oilenfuri

.

Extre-

^S DEHVM, THTSIOGN,Extremum nafi acutum

.

NdASV S ffueritfuhtilis , eius dominus ejl l)alde iractmdus, cydriBoteles adcyÎexan-

drum: in Phyfiognomonicis vero dilucidius loquitur . Nafftmmumffuerh,feu<£ irjt

homines ofenditjijq; adcanes referuntur . Efenimcanumpropriairoj. Sedjrifo-

telis textus mancus yidetur,defcit entm acutum,ait enim «i ^«V fift <!>:; f.v ^fipple ki-jttw, quod ex

Polemone , tP* Adamantio vefituipoteH . âfextremum temie in quolibet homine ceHuantis

trafgnum. Jlbertus . Na/usine.xtremoacutusfacilisadiracundiam, idemq; Rhafs.Rin

gi, os torauere ef , quodcanesfaciunt latratun , •vel cum exira in rugas os deducunt : hinc rictus

oris dtHenfg , Riclum caninum luuenalis dixit .

'iAmHhxii nHf\ oflendcndo tmaglntmcum tenuh niift hummi comparandcpoujftmum hxc infeYuitfigura .

Nafi extiemum gracjlc.

aVJ naf extremumgracile hal>ent,aues hacparte referunt . Intelligitenimper auicu

Iares,qui Ieues,mohiIes^^ infahilesfuntêH enim auium nafus longusfuhttlis, rotun-

dus,^ in imo tenuis . Polemon,^ oyidamantius ex eo . âfts longusfuhtilis (fed

Adamantius addit yalde) cum auitijgeneris habeatur,eius quoq; generis mores defcrihit . Tfa-fes . âfislongus,^ inimogracilisÎeuis^&feHinivirtef. (lAlhertus . Nares long^^te-

nues , tju.t auiumpropru [unt , huiujmodi morihus ,filicet mohilitatis , fi) leuitatis hommes de-

corant^-

^̂

Leoms nafus defingUurii direHo itiiuenii humanm occurret,quo fthi inuictm comfarari pojfmt '.

Rotun-

L I B E R SECVNDFS. 79

Rotundus nafus, & extrcmum obtufum.'

NtASV Jld rotundum hahentes.eiufcj^; fUmmum ohtujum, magnAnimi funt, adleones

relati . cylrijloteles in Phyfogno . Leonum enimpropria ejl magnanimitas. Poltmon ,

CiT* Adamantius . Nafi extremumplenum, ohtuJum,rotundum,^folidumft affexc

ris ex ieonihus,^ molojfis,fortem,(^magnanimum iudtcato oAdamantius non magnanimum,

fed iaciatorem dtcit . zArijioteles infgura maris leonem depingens^ait^hahere naftm magis craf

fiim, quamgracilt^

.

Etim yenatich^vel moloffi cams imagmm apponere Ubm,itt expre(fm najus cernatur ,

Oppianus

S) B E H F M. 'PHTSIOGN,

OPPUNV S vertaticos canes J/iue rohujlos ,fue molojjos dixeris, fmo roftro defcri-

l>it . Generofis enim canibus im^ nares rotunci^, ^folida , ^fere ohtufefuni

.

cyilhertus eadem hahet ex Tlatone ,fedex Polemonepotius .

UAcfigwa bominiifimum najum finximus, [imidefimillimum quem in Vmis ohferuattimus

,

Nafusfimus.

NJSV S ftmus efl impetuofis,ait Jrijloteles adJlexandrum :fedeius vetus translatio

fatis conupta ejl, ^) corrigenda,Iuxuriofns: 'velimpctuofus in z'enerem;alitcr enimfihiy

cxterifji claris authorihus contradiceret . Infuis enim Phyfogmmonicis ait . §lui na-

fumfmum hahcnt,Iihidinof,rrferuntur adceruos . Ceruifmifint,^ adco luxuriofi , 'Vt coitus

tempore infani reddantur . Polemcru,^ Jdamantius Naffmitasfortationis indicium . EtPolemon alihi.Breui,^fmo nafprêditifures,^) Iafiuifmt,adceruos,âproshocgcnusho-

minum rcfrendum ipfeenim f}f'''fjo-retulit ,fdputo mendum in textu,quippe nonfylueflres

fue^.Jcdfmias refrunt, ff) reponendum T.d.m.-.a' . Jlhertus ex LoxofmiiC tnhuitfmim nafm ,

^ libidmofs. Khafes.Cuius lat^ nares.luxuriof . Simttatis ratiomm,^ luxuria videtur Jri

fotelcm tradtdtjfe inprohlematis.ait enim . Crfpitudo capillorum, ^fmitas^ in crafpttudin^

fta eJi,crajJitudo nonfne diiritia confiat, cjp durities in calidiorifar.guinefta cf,& calor mate-

riem excrefere inutilcm minuspatitur,^^ os ex njacante m.îterta conffit ,0* cartilago non nif

os eft,merito dimmutio nafconfquatur . Jnditium <etas adhihctpuerflis ,fnt cnimpucnomnes

refmato nafo . ôs,fadanimaIia rcfirre licet, adfmias referemus : Natura emmfmijs

.

„ narefqfafronteremtffas.

Contundit,ft)c.

Oppianus:^ oh idmultipiitant ah huiufmodifmitate fmias diBas efe Confat eas hhiclinofas

e e.

L I B E R SECVNDFS, Si

efjer^t quaflamfaeminaf appetant . Et apiid Jnclosfimiarum quoddam êntn rtifnm , quodin

vrhes non adducitur , quippe quodyencris libidine adeo tnjiammantur ft ad mulicbrem fcxtim

furiant . £fl^ delphinus refmo roflro, (fp ob idfimonem 'vocant, nomencpfmonis miro modo

apnofcunt,pifcatorum^; relatu , luxuriufiftint

.

Eumftmm cerm hj/uw deplnxmu! cum Socrne comparanitm, cu\us effiiient ex MufMfntrittC minnotea i\Mn dccer^fimu:

.

SjAd nafo SocratemfuiJJ} narrat Plato in Theateto,^ aheo cy4mmonius . Polemon^

Socratem luxuriofiimfuilfe dtcit, quodtllius locifttperjiciem concauam haheret,qute nafo, ac

mento interiacet . Plautus in rudentefum Lamhracem dcpingens luxuriofiim, ac nefarium

ait . Recaluumflonem, c^t* lientricofum.Êêlliusgallus refmato nafufuit, ff) luxuriofis.Fue

runt nonnulli opinantes Horatio Coclttiynon quodoculum linttm in hello amifffet ,fedex naffi^

mitate cognomentitm Cocles indttumfuiffe : nafus enimfuhfronte ita deprejfus , demiffusq; erat ,

'Vt nullumfere inter oculos dtfrtmen extaret, ipfaq;fupercilia commixta inuicem , confufaq;fo'

rent , icctrco Ixdentthus illum appelUre ciclopemidelapfa loquendt confuetudine ohtinuit , 'Vt Q>'

cles djceretur

.

Tauri,

S2 D B HVM. "F H r S I O G N,

7aur'hi; homms hmus mes ai yiuum dcpiclas frisfemijigura uidere ef? <•

Patulas nares.

'

QV l hahentforAmwa nafgrauis compaBionis^lfel clura,eH irafcihilis , ait zArijloteles

adc^iexandrum . Sed antiqua^ translatio ex arahico textufalpu ,^ mendax eji ,

^ tiec auidfihi "velitjatis confiat . Clarius ergo tn fuis Phyfiomom. §)ui hiulcas ha-

hent nares, ^Huantis trcejiint,^ adpajftonem rejerumur , qiufit in ira ,quippe videre licet ira^

excandefcentes tales nares ohtinert^,per eas enimft (firitus reciprocatio:fiquid(m epromptuarijs

intimis cordis refpiratiomm pu/monis offjcio capientes extra excernunt , l>nde nonininria, qui

apertas habi nt nares ad iramfunt incitatiores . 'Tolemoru . Patulis nanhuspr^^editi agnfics ,

pertinaces,^poteniesJunt,ficut tauri,C5t*Ieones ,

Gcnerofi etjui biulcas nares,i; bominis appinxlmusi

Alibi

I

LIBER SECVNDFS. fj

ALl^Bl vero . PatuU mres, ff) refim<e iracundos demonjlrant,^ rcferuntur adpaffto-

7jem,qu<c ft In ira,^ adgenerofos equos . Et infgura iracundi concauas nares ei trihuit.

cy^damantius . Expanf^ aures iracundi<e,^ferocia tejiesfunt. Suetonius C.C^farem

fpumante rictu, (jp humcntibus nartbti.sfwjfefcrtbit,^fuitpr^cipttis ir^

.

Cbilrudsenares

'BST^^Z^ QT JE nares "êfanos demonjirant, Polemon . c^damantius 'vero aliter ,

^ metius. Jngujh-e,rotund^,^ obJiruciiC nares^yefanitatem monHrantj eadem Albertus.ObjlruciaSjfiue obefas.^vclocclufas/vtparum olfaciant

.

OI

ûrfum diftantesnares.

N idc2A mifencord:s J.riJloteles in Phjjiogn.trihuit ci naresfurfum diiiantes

.

De Vultu. Cap. lO.

DICE J^fV S de -vultuprimilm^pcjl departihus eius,nam totamjtmu/faciem vultus,

motum , habitus,^pajjiones repr^fentat . c^d totum hunc vultumfûrandum om-

nesfxcieipartcs concurrunt,Z5P oculi,(sj*frons,f^ nafus,^ cetera tnemhrcu .Eflnjero

1'ultus index ,& obteclor confcicntu nojlr^ , qtu incertus , inconjlans , ^ 'varius cjl,qui tctus

(X animorum confûrattonilus cor.figitur , quin etiam earum fmuUtor , f^ di^v.nnlator .

L 1 Qvarg

S^ D E H V M. T H r S I G N.

âre /jaud temere ex omnihus horis dijudicandum.nificum ah huiufmodi animi motionthus de-

ferbuijje yidehitur . To/emon->,& zAdamantius de njultu hccc hahent . Ex ipfo nanq; vulttt

potijjimum apparet magnijicentia, O* illiheralitas,prohitas, f^ improhitas , anxietas, ffuditwi

,

eruditio, iucunditas, (y* trifiitia, 'yigilantia, (^ fomnoientia, ^fngula , 'vtf natura hahent ,

(^fcundum ea necejfe eji phj/fognomonicam difciplinam exercerz^ . eJê/etius non ohfurus

phy/ofophus . Facies, inquit, ipfa ef,qua ajfeclusfaci/e repr^fentat^cum atitem ipfa /êtitui affi-

citur,ferena, hi/arfp apparet^fyero trijlitia mcerorem,^perturhationtmprceffert, cum ipfcu

ira excandefit,liuida,0*fanguineperfHfafuriofaf, redditur . §)uamohrem, (njt infcicra /itera

poftum ejl) tn cordisgaudiumfacies ipfa exhi/aratur , cttm yero ipfa trifisft , demiffa ejjicitur

,

(^ homo ira occupattis,turpis eji . lacoh exfacie Lahan inf odium deprehendit , advxoresfuas

conuerfus dixit . Cognoui exfaciepatris yeHri non ejfe amp/ius inwo , qua/is herifuerat . So-

lent enim, qui nos odtoprofquuntur auertere k nohtsfaciem, qui amore deuiricli,i:^ heneuo/cntia

Utum,hiiaremqî oris aJpeHum, <j7* hlandientem exhtherefo/ent . Cicero ad Pifonem ait . Nondeceperunt me ocu/i tui,^ yu/tus^qui tacitus ejijermo mentis . Vultus ipfefpecuium ef mentis,

quando O* ^^^î^^ ^'^^^^ mentisfatentur arcana^ ,

I

5ubtriftis , & varius vultus

,

N idêa timidi dAriHoteles in fuis Thjfognomonicis trihuit eifaciem mutahiiem ,^fuh-

m<ejlam . idf, ad apparentem morem rejerripoffet , nam timens vu/tum continue 'variat ,

've/uti timore,0*fujpicionep/enus

.

5"tupidus vultus

.

FjGZJ^FîzyiJ^ trihutt infnfitiuo infua idâ cylriHoteies injuis Phjifognomonicis,

^

morem,qui apparet infactefecundumfimi/itudinem,fctiicet infenfttui , c^ Hupidt . In-

terimcorrigendus eji d/iriHoteitcusgracus textus: nampro riiv dixoioTr.Ta. , idef fimiittudi-

nem,hahet ("V»^^

*

t*»-,quodvaide apropofto aheji , -vtfatis infitciter Suejfanus transfert , (3^

dum yerhafenfui aiiena accommodare nttitur,ineptias muitasfano njiro indignasprofert

.

5omniculofus vultus

.

157 fgtiri iucundi Jrtjloteies in Phjfognomonicis , ^fmuiatoris tribuit eisfaciem fomni-

cuiofam . Poiemon-,,^ c^damantius in eademfgura , eadem referunt . Trihuit enim

<tAriJiotelesfimnicu/ofamfactem,eandemf, Po/emon-> . Sedzy^rifote/ts textuspro , vt Po

lemon hahet, ipfe retinet . Ohtd Suejfanusfatis mifere cnruipedem tranHuiit^ Ifrfo, quem cur

uipedem dtxit,ajjtmiiauit .

Bonus,

I

I

L I B E R SECVNDFS. Sj

Bonus , & non prxceps vukus.

VCVNDO trihuit z^riHoteles in Phyftofogmmonicis Irultum nonfejlinum,^ celerem,

fedbontim . Sueffantis « "ri-rifxn^^fxciem nonfcjhnam.celerem ,feilfubdoUm interpretatnr

fatis mcurtosej^ ex naturalihus caujis deducit

.

Humilisvultus.

DEe^ eodtm locojnfchaemate triHis 'viri humilem ei tribuitfigurtim

.

RcmKTusvultus.

ET in fgura amariyiri triluit eifaciem remijfam , Poiemofu,^* cAdamantius in eit'

dem fgura, etiam remiffamfaciem afcrthunt .

Crauis vultus.

ET manfuetoforemirohujlam,^grauemfaciem trihuityeattdemq; Polemon^ , f^ cy4da-

mantius . Seuero, ^gram njultu fuit zAlfonfus Ejienfs Ferrart^prtnceps auus tuus ,

amplifjime Cardtnalts, louio referente,vnde ingeniumpr<ecellens, ff) l>is etus helltca con-

ieEiatur,cjtii trtum maximartim hoHium arma infracio antmofuhjlinmt,^fuperauit , ahdicor-

tis afe aduiattonis,^) morofagrauttatis ienocinijs,finguias cogitationes,^ corporis exercitamen-

ta advirtutes,^ heliicas rattones intendit , magnammus in helio Dux , optimus inpace princeps

fernper extitit. Proho ore,0* venerahiii Beffarton (ardtnaitsfmt^nemoprohitatejjêâtior^nemo

4idmirahiiior doBrma,nemo dem(^:generofs morihus fpiendidtor

.

Tcmcrarius vultus.

I^fgura iniurioft, Arifloteles in Thyfognomonicis, trihuit eiproteruum , f^ temerarium

uuitum . Sed Poiemonis textus ex Arifoteie corrigendus,qui ii.<nt* -irfOTtT.f dicit ,^ zyiri-

Jloteiicus .

lucundusvultus.

I5Vfgura iuctmdi , hiiarisue Toiemon-,

,^ cAdamantius trihuunt ei hiiaremfguram ,

Teimores. lidem infigura ingenio/i trihuunt mores iucundos, fic tranauiiius animi tranquii

iitatem monjlrat . Tradtt Suetonius AuguHumfmffe vuitu, ^fermonc^, veitacito adeo

tranqwiio , l)t animo eratfercno , (^rpacato . Hiiari etiam vuitufuiffe Uiixem narrat Dares

Phrygius . Teriucundi, ^grauts vuitus fuit Pompeius Coiumna Cardtnaits,qui miro ingeniOy

facrapjppura mitratus, e^ miittarifagogaieatus,vtriuf^; munerispartes apttjfime adtmpieuit.

loannes AffymheiusVffumcaffnnus,i,eto,(s^ hiiarivuitufutt,magnamgrauitatem,dignitatem^(ûepart comitate conditampr^fferehat,in dandis benejicus miramferenitatem, eandemq; in ac-

cipiendis oJiendehat,fuauis infermonefaciitfq; erant adeum aditus . FJyfmaeiSophus i^to, cjt*

frcno vuitu,henigmts,equitandifagittAndiq;peritusJepidus in eaforgando extitit

.

Elcsans

Sd- D E B V M. ^ H r S I O G N,

Elpgans vultus

.

L SzSÎ TSl /oquaci mhuitjiguyam elegantem . Sex tefius JriHotelicus fommlento

loquacis notas t>-i!?uit,quodex Fo/emone^, cui integrior eji textus , conijcijôteJi/aam/Q^rt-

nolento elcgansforma non conuenit . SedPplemon, (j;* zy^damantius elegc.ntcnformam

fmulatori tribuunt . Emanueli Chryfklor^pr^clarafuitfacies.prxcUrum ingenium, ^pra-

f/arilJima doBrina.grxcas /itcras in Italiam rcportauit

,

lllibcialis vultus,

ILLJBEKzALES 'vu/tuspufd/animes,^ i//ibera/es animo cenfendi,ex Po/cmonz^

.

Po/itianusfacie neque /ihera/t,neque ingenuafuit,oh iddiflortis morihus , ^ ma/e cowpof-

tus,vt nimis in a/iena inueheretur . Aiaximi/ianus Sfortia i//ihera/i nju/tu , ncquicquam

sfortian^firpis dignofmt,fc ingenij indo/e, ft) morihus ingenuoprincipi indignis.fordidi anuniêt

•vecordis,(^ rudis extitit . Suhagrefi vu/tu louianus Pontanus,vir maxima ingenij dcxteritate,

fedfnordacttateinfgnis,

Venerabilis vukus*

ECT OR venerahi/ifuit yultu,^ animo, & virihus infgnis , c/cmcns , ff) dignns ,

>/ ex "Darete phrygio . c.y4chi//cs âui ajpeclu^pr^frehatquepu/chritudinem nonja

tis /audatam,oh id eiusfpecies non laclatoris,vtp/enque indicantfcdliiri/is,vt ex P/n/o

frato hahctur . So/imanus Se/inifi/ius augufafacie, ciT* dignitatep/ena^, iusiitia ce/ehris ,pi u-

dens,he//ator maximus,nonfa'difagus . Stc Gott/jofedus Gai/us , Lot/wringi,c Dux, Bo/ionuSy

facri he//i aduerfis Turchas imperator,vu/tu erat maiefate auguflo,re/igionepr^fans,^ mi/i-

taris artisperitifjimus . Caro/us Francorum Re.v' agejiarum rerum magnitudtne Aiagnus voci

tatus,vu/tufuit maieflatisp/eno,auguHafacie,canitie reuerenda . Cuh/aienus Scytharum im-

perator, quosTartaros,vocamus,orcfuit augufo,acJu/guranti,facrorum cu/tor eximius mu/ta-

rumgentium domitor , ac he//o infacius . Proho ort.^, ^ ')>u/tu hoHihus etiam venerahi/iftit

francifcus Sfortia ,fuit corports,et inuicii animi rohore,natHra/ifacundia,docirinaq;prxditus ,

'

yûfterus vultus.

DJOMED ES auflerofuit vu/tu, l>t Daresfcrihit,f^) in he//o audax.acerrimus, c/a

mofus, calidus,^ impatiens . Tamer/anes trucu/ento vu/tu,^ minacifuit,Jiufmitu maximum fpecimen dedit , yt orhis terror diceretur . '^cmo ejferaticn-i in criiorcm

animo . Trucu/enta voceproftehatur fe Dei maximam iram cjfe^ . ûHero orejuit Tyaia^^êtes

primus Turcharum 7\rx,qui afngu/ari ce/erttate,repentinoq; heilicarum aciionum impetu, ter-

rificum terrarumfu/men efl appellatus . Multis yiBorijs clarus extitit . Francifcus Buffomus

Carmagnola diHus,tetrici,^ agresii orisfiiit,contumacisingenij,^prompti,^ audacis,vt rfia

ximas bel/ic<e virtutis /audespromeruerit

.

De

LIBER SECVNDFS. S7

Dcfacie. Cap. z.

IT{ FRcy^ oculos maU. T/inius. H^fedespudorisjhi tnaxime ojlenditur ruhoriinfia, enmhiUritatem , rifumye indtcant huccx .

tom imigo cum mjgnafacic fptHintlfe exhibet

,

f^

W

M0^ (i,'\

•yi'/!' '///'"'''''

Q}

ValJe ma<yna facies."o

Vl^BZJ S facies magna,ignaui,referuntur ad afinos,^ houes . cyiriHoteles in Thy-

Jiognomonicis . F<«/^f' magnafaciesjlolidos, fi) indociles arguit . Polemon,O* cy^da

mantius.

^fmmStiS' mjgnxfacict fuhfeiiHim Imigo, quum prkr tahuh hovinam iflcndalt .

Cuius


GVlVS ftcies ma^napiêyefl.

âfes,^ Conciliatorjfidzy^^Mus t^nauum,^voht. ftatihus deditum dictt . 8t alibi . eJâ^num caput, cum magnafronte , ft)facte tar^

dum^pgrumii^ alijuando indocilem monflrat .

, Hac tahula felu, & P<«wJ facUi dttegftHY imtigo

,

n iu i iiiiwiijm. iwinii '

'

B-.ii.-ajjA; •'5S5

^ iwM iiiwifcll^ ~u. • m . i « t —

Valdc

L I B E R SECVNDVS.Valdepar u:\facics.

Sj>

FzA C JE S valdepama, Ift cyiriflotc/cs in Phyfogmmonicis, qitalis cHfelis, ^fmiae ,

homtncmpufillanimcm ar^uit . Interim admonttos vclim^riccum y^riJlotf/i{ textum ccr~

rigenditm: nam locojactei habct ruT*, idcll terjjus : ncc con^ntitm crat , ibi dcfacie loque-

hattir, tergoris meminijje , quitm de tergore fuo loco ajfatim fitisjecifft . Prxtcrea infcnucnti ha

het . Alcdiocrem hahcnsfaciei quaiitatem, cptimus crit , quttm mqite magnam , nequcparuam

oporteat efje . Siiiq; non immcmor injxgitrapufllanimi, pantam eifaciem accommodat, non ter

gus . Tejiimonia demiim Po/(monis,Ky* zAdamantij accedunt , qui di/igentiffime c^rtjhte/em

defripferunt,^^faciei,non tcrgoris meminert^ . Stieffanus tergus yertit,(j;* circa hancfuam malam interpretationem ma/efe torquet, dumfa/Jam doclrinam yeritati accommodare mtitur.Gef

nerus etiamjuo quadrupedum /ibro ex tcxtus corruptionefa/iitur

.

Sequens elufdem faclel paru;tJtem,i:;fimbm exprimit,pcrinde acfiprxce-

deniemfubjcqueretur labelUm

.

ttfcj j i.i.

'•

V-^

P^^KfV^^A ficiesparuosquofiueredarguttmores. Adamantius . (uiusfaciespartto^,ca//tdus,& adtt/ator

. Rhafes , ^ Conci/iator abeo. Factes whementer parita timi-

dos,caiitdos,adu/atores,^ i//il>era/es. To/emoru, f0 ^damantius ex AriHote/e infigu-raamariiquifaciemparuameitribuit. J/bertus fatis inepte infert , dtducius . o* dependens

,

liultus

.

%

^ Parua

po D E H V M. T H r S I O G N.

Parua.& crocea facies

.

V l hahetfaciempmum declinmtem ac{croceum,eJipefJimus, ojitio/us, deceptor, 0*

'Iriofus . Eadem Conciliator ab Anjlotele adAlexandrum , qui etiam coloris mtam01 addidit

Mediocrisfacics.

O PTIsJflcAzJ^f tradensfaciei ntialitatcm cylrijloteles in FLyfognomonicis , ait.

§luomam, neque magnam, neaueparuam oportet ejje , medius habitus 'vtiqueerit con-

ueniens

;

Mediocris facies,& pinguiulcula.

aVJ habetfaciem mediocrem in genis ,^ temporihus vergens adpinguedinem eH 've^

rax, amans, intelligens,fapiens, hene dijpofitus , f0 ingemofus , Ari^oteles adzAle-

xandrum . Faciesm circumfiantijs medtocris, 0*fujfcientis carnofitatis , (^c. Con-

ciliator ah eo

.

Hlc denud houinam fackm adduxmts , cuius beneficio exquifitlus

carnoftUiUm conumflari licet .

Carnofa

L I B E R S E C V N D V S. ^/

Carnofafjcies.

IL LOS y q:ri>i!(fa:ics carnofî cp.,clem'.fji,^ nrgli^cyjtis animi efp ccnijcit, (jncdin hol:isf

militcrje habcat c^înjlctcles in i-/>yf!oc;jomonicis. yld Jlcxandii:m nscrcjcrilcns ait.Ccr-

noj:is injacic eH mmns f^f.-icns , impcnumis, ^) mcncLx . oAdfxminasjortc-ijp rcfcrens ,

qux hnarcjmportunxy (srPtrnduces/unt . Fo/emon au co in fmcL^ . Qnicarnn/cntam /oabcnt

facicm, inerti.tobncxijfitnt, qt!.epjif^.ofa:7ninarumgcneriSy^boinim ejipcculiaris.2{/yafes. Cu-

iusfxcies carnoja.pigcr. ConcUiator cadcm

.

Valde carnofa fdcies

.

V^LT) E camofaficies iucundnm, ff^ viuidam /)Omincm oHcncht , Po/cmon^ , ^cyidamantius . lidcmq; in fnira mcundtfaciem ci triLiiiint carnojorcm . y!riJiotc/cs

infguraJimu/atorisptngncmfactcrn tnbuit

.

Carnofa, & valdc longa facies

.

"T^ fg'i>'^ incpisfenfus zArifote/es in P/)yfiogno. carnu/entx, ^fatis /ong<efaciei meminit

.

1Macilentafacics.

Ql' l habctfacicmgraci/em,ejl circumjhecius ;;; operibusfuisy^fuhti/is intclleB.us.Ari

Jiotc/es ad A/cxundrum: Sedin Phyfcgnomonicts . §)ni maci/cntam halentfaciem ,

.^ foilicitifu::t,qiiodfgnum adcontrariitm rctu/it, quia carnofapigros , macra follicitos

demonjlrat. Po/er/iQn,^J lAdamantius . Paruafaciesjiud-ojieji^&tnfdiatcris. jnfgura

'Vero trijlis ijdem tribttunt eifacicm tnacram . Sedcorrigatiir Po/emonis textus cx (Âdcmantio,

quia iryjov habet / yj.-f^v . P/autus infna afinariafutim Leonida maci/entis ma/ts inducit, qua

eumfl/tcitum , ff) ca//idjLtn dixijft . Se/inus Ttircharnm impcrator decimus maci/cnto orc^

fiiit,adarma impiger,nul/o nana; /aborc corpusâut animusfatigabatur

.

Neq; carnofa,ncq; macilentafacies.

1*^ idiea ingeniofi nÂriHote/es in Phjjiognomonicis . §)uje circafaciem ^raci/iora , idcji non

carnofiLi, quia hebctisfunt yfedgract/ia , ideji mcdiocytter dfpofita . cAdamantius c/arttts

/oquitur in eodcm typo . FacieSyneq; 'va/dc carnofa,neq; quidemgraci/is . Z^bi textus Po'

lemonis dfcluofus,^ ex Jdamantio corrigcndus,carnoJitas enim inertiamymaci/entia curiofi-

tatem,^ trifiittam,medius itiq; habitus adinte//igentiamfacit

.

Octnrm hxcocuWifigvra rffofm cBetiM afim facUm, inftiiMemibus,ceru'ui^fim'tJi .

ss D E H V M, rP H r S I O G N.

OflTolafacies.QV l faciem carnofam hahent, timidi, referuntur adajinos , O* ceruos . c^rifloteles in

Thyjiogn. Gefierus Itbro de anima/ilpUf eadem ab eo recitatfed ipfa neque ceruiis, neq;

^ ajinusfaciem carnulentam habent,0* coqui cerui caj^utjlftjiote niUarms habens, njt

inutile,flocctfactunt .

Ofjofx ecrul facits oflentatur •

SED

L I B E R SECVNDFS,

s

Sj

E D trxtus mendoftas his rationihtis coargttitur , quodquumprius camofcefaciei in houe^

meminiJfet,non erat opus hic denuo rememorari,fjr alijs in locts vflem ojfofasfacies tribuit.

Eidtm \n{in(ia ofiofafacttt .

P7{jETER Ec^ Poiemon infne ah c^riHoteles excipiens, ait . Valde offofafacies,

h

horiofos, timidos, (^ tnfulfos ojiendit,fireferas adafinos,fmias,(^ ceruos. Oh idcornger^

dus textuspro *itf».-Ati , reponendum «'«t/x»* .

ehlonii QMiificitt, cwtn i rtgiont bHmni oHenditKr

,

OTLON-

Sf^ D E H V M. T H r S I G N.

'B LOISIGA facies inmno/iefl . cydrijlotelcs ac!Jlexandrum . Cuiusjacies lonâ

inuerecundiis . Khajcs y ahcoeadfmConciliator. Egoadcanesajiies referrcm ^qui

imuriofi,muerecmdi,ijdev;:j^;obiongceJacse,fiin[.

APlanafacies.

2 eo.quiplanam hcthptfaciem,caucas in morofiiate,namfgnfcat litigiofiim,difcolumi

inmdiofum immundum . cylrijhtcies adzAicxandnim,^ a'o co eadcm Conciiiator

.

Rotunda facies.

N idêa inuerecundi Jrijioteles in Phijicgn.rotundamfaciem trihuit . Polcmon^ injigura^

iracundi > oiundamfaciem ei tribuit . Rjoafs rotundafaciefatuos dicit .

Rugofafacies.

ri idâ triflis rugofam facicm ei trilj:i: cy^rijloteiesin Tljjiogncmcnicis.idcj; adapparen

tem morem rfari i'idctur,nam qui trijlantur ^faciim conhânt . Naturalts cau/a cjfcpo

tesijiccitas,0* rugieji^num mclanchciiie rx cyJuerrct^ .

Ru2;ofi32;labra, & macra facics

.

IN Jigura amari, cylrifioteles in Pi.-yfognomonicis facicm ci triluit rugcfam.glah-am, ^macilentam

.Ratione enimjiccitatis

, ff) frigiditatispars , qthefolet elppilojaftflabra^

,

^) ij naturafunt meianchoiici . ôitmon-, rugofam dicit . z^damantiusfontem , ncfi^

faciem

.

Ri:hra

\

L I B E R SECVNDVS. ss

Pvubraficies.

QVIBV S faciesjtipereriijcfccns , njerccundi fuv.t , AnUoteles in Phyfognomonicis ,

if) ref^rnntiir ad palJijHem , quia^ lierecundis femper eruhejcit facies . <iy4p!jro-

^ dftus verecundos, CjJT* htUres ejjk_j dtcit : ~)>erecitndiquidem

,qtucu fncuis te-

gendi caufoj fitperfacicmJemper projtifis eji , njeluti fpe ob pudoremmanti faciem tegi-

mus , htlares njero ,quia^ fanguis njoiuptatihus cxtrinfecus occurrit . Dici poteft hic color

'ofeus , is ejl candidus fanguints ruhore penitus diffulo cum 'yenuftate , &puerorrum, <(s*

virînum nitor,qui yulgo ab humana camc incarnatus dtcitur . Faciespttdibundi,^ 'verecun-

dt homints ertibcfcere confuuit,quoniam,vt inqutt jififoteles inproblematthus ,fanguis de corpo-

re in omnespartes difftinditur pudentthus . Lji verecundia honum in adolefcentihus . Diogencs

Qyrii tis, Rubor virtutts eji coior,diCehat . Nctauspudorts coloremprAicenter appellauit . T«-doris^ciPverecundi.efgnumapudTerentivmeft. Ertthiiitfaluares. "BîeUms Cjallus medicus

infgnis,ore ruboteperfuJofuit,natura modefas ff) lenis. Polemoru . Facies ipfafecundumfe ip

fa,rubra, ajperos hominis mores nuntiat . Domitianus njultufuit modejio, ruboriJq;pleno,njnde

cum oris verecundia apud fnatum commcndaretur , iaBauerit '.

VJq; adhuc ammum meumprohajiis, ^) Ifultum . Plinius de eo . Superhia tnfronte,ira in ocultsfceminea in ort^, ac in cor

pore impudentia, multo ruhoreperfufa . Comeltus tacittis de eo . Cum denotandis tot hominum

pallonbusfijjiceretfaiuus ille njultus,^ ruhor,quofe contrapudorem muniebat

.

DeCcnis. Cap. ii.

DJX 1t^V S de totafdcie , nunc defaciei partihus idejl genis . Infra oculos maU ^ft-

uz^gen^ .Grcecis Ta.fna.ifmt. ,

Carnofe genx

.

l JRNOSAL gen^ inertiam,& vinolentiam accufant. Polemoru,& cy^damantiuSy

^*^îjdemq; in fgura inopisfenfus etdem carnofas genas afcrthunt

.

C<i»l,ir S\m£ mago m muhU ocutYrlt figum,formam& nrtu! o[{enfur'ts,nmc ad exlles

untum genas commojirandat txbibetMr.

Graciles

-pd D E H V M. T H Y S I G N.

Cracilesgenx.

GEVAi 'njaWegradles mdis^mmem,^ yafi-itiem (irgmnt, rolemQn.,fed<:JdmAn

tius addit , t^ imtidiam.

u

?^

EG JtirisSf^n^ afcrilerem.tAruas enim,& exilesgenas hahnt,<Tfuntfuraces,^<i

jr^, ft) infidiolx ,tsrpcrU ammalia emfdem mgem^ hommes deprehenduntur, fii[cUicet

Liaminfidiofi,vafri,0*mali^mfint,

c

L I B E R S E C V N D V s: ^/

CralTx genx ab oculis diftantes.

R.ASSAE genx , C7* ah ocuiis dtHantes mwdos notant , Polemon , cAdamtin.

Rotundxgcnx.

R

O

OTVNDAE genê dolofos hominum mores demonjlrant. Polemont^ cAJ^mantius

.

Oblongx genx

.

BLONCjAB gen<t nugaces ,^ vaniioûos ojlendunt. Polemon,t^ zAdamantius.

Kubrxgense.

QVlBV S gen£Jupereruhefcunt , 'vinopjunt ,^ referuntur adpajfionem , quia ine-

briatisfupererubefcuntgen^ . cAriJiotelesin Phy/iognomonicis. Polemonautem . Si

p^ gen<c tantumodo ruhro colore infciantur , ehriofos homines iudicant . Loxus fe ohfer-

uaffe hominem ait , cuius nafus , gj/ maxiU<e , epatico colore injicerentur, f0 omni vitio refertum

effe , lihidine , linolentta ,^ crudelitate . §)uamplurtmifim apud nos ,qui nonfolum ruhras

genasprafeferunt , Ced epatico colore tnfejlas , eosque luxuriofos , njinolentoscme noutmus . Sueto-

nius "Vitelxeumfxcie ruhicundafuijfe , ^plerunque ex uinolentia . Qy4lexander Macedo ruhrU

hahebat liultum , candori mtxtum , cir htbax,^ •vinolentusfuit.ex Tlutarcho . Carolus Nea-

poiitanorum Rex enormi , ft) ruhente nafoftiit ,fiuus , inexorabiiis , mimicorum Cicde gatidens ,

in exercenda inhumanitate peruicax ,fuppiicihus nunquam parcens : Adanfredo Regi ad 'Bene-

uenttim tnterfeclofepuichrum denegauit , Corradinum , (^ cyûjln^ "Regulum inforofecuriper-

cufjit . Cttfar Borgia T>uxVaientinusfaciem atro ruhoreperfufam , <(^ tubercuiis , quifaniem

lentter expuerent , redundantem hahuit ,fanguinariofuit tngenio, immaniqtiefeuitia 'veteres ty-

rannos <eqnaffe cenferipotefi . Ltbenter noElu vagahatper vrbes,qutim nttnquam interdiu vi-

deretur , ne deformis ,^ trucuientafaciesJêElaretur . Rubenti , ^prope temuientafacie tru-

cuientusfutt Cjeorgius Fratfpergtus Sueuus ,Jlrenu<e etiam crudeiitatis, (^feritatis

.

Pilofx genx

.

PILOSAS genas hahentes ego Hupidos , ^feraies iudicarem , cum infaciegen^ tantu-

modofemper giahr<eftnt , ^ferinum ejifactem ,^genasptiofas habere : f^fuspr<t c^te-

risgenas craffts ,denfisquepiits hijîdas Ijahet ,ft) hutufmodi moribusprêditos quitwpiu-

rimos amtcos hahui ,piiofasgenas hahentes. Ctceroexprobrat Pifont morumf^ditatem , quod

piiofasgenas haheret . Inqutt enim , nonpiiofxgen^ deceperimt me , nec luitus totus , ynde Jiur

piditatem , tarditatemque iinguee conieclabat , ft) iutuientos mores

.

J<1 Genarum,

(^S J) E H V M. T H r S I O G N,

Genaium ,& faciei contradiones iu trifti facie

.

FJCIEI, ^ genarum contraBiones in tnjli yultu flpparentes ,Jlultum hominm de-

monjirant, 'ôlemon , 0* zAdamantius.

GCenarum , & faciei contra^fliones in hilari facic

.

EJ^JKVM y ^faciei cotracliones.fi hilari njultu apparent : certifjimus erunt adul-

terij index , idemjue in idâ Cyncedi iUigenarum contracliones tnhuerunt .

PcfacicpulchriSjdeformibusque. Cap. 13.

MJLE nohijcum aHum videretur , fipriu/quam fermonijacieifinem imponeremus ,

non difcuteremus , anfacie pulchri ,pukhro animo,^ deformes animoforent dfor-

mes , njelquidboni.velmaliportendant. 6tjiexparticuUrihuspartiumJimis idojlen-

derimus , nunc expartihusJimul compojitum intcgrum ojlendamus , qu^ pulchntudinem faci-

unt . Vetus eji omnihusphjijiognomonicce reifriptonlus comprobatum axioma , -vt conueniens

difjojitio membrorum corpons bonorum morum conuenientiam demonjiret, ff-) 'vulgo etiam la-

clarifolet , l/t monjirum in corpore , monjirum Jit in anima . Sed yideamus pnmo , auid pul-

chntudofit , &f^ multis muit^t allatiefint defcriptwnes , ciuce adnojirumpropofitumfactunt ,

colhgemus . Pulchritudo eji membrorum corporis optime commenjurata diffofitio , ^ ccports

forma animcc typus eji . Fulchritudinem Dei donum dicunt , i't qui maxime iliam pofjidcant ,

waxime iliiusfauorem pojjidere dicantur . cylpuleius pulchritudtni tantum trihun , "vt pueros

ad dtuinattonem e/igendos , corpore decoros , g^ integro lubeat , 'Vt in eis dtuina maiejias,quaf bo-

nis <£dii>us diuerjetur

.

Faciepulcherrimi.

SED finos animum adhijiorias conuertimus , yiros , mulieresque multas reperiemus , exi~

mia, ciT* exceHentiformaprxditas , ^Jiclaro animo , (^ varijs 'vinuttLus dccoratas ,p/e-

runque maxima cum his liitia commijia hahuijfe , njt liideatur naturam in eontmfortna-

tione in tam immenfa puichritudine menfuras , ffr) proportiones confrrgijfe ,ita eorum ammos

,

ettam advitiapmfitfos conformajfe , "Vr optime iliudSocrati< tjuadret. Jn aurea yaginaplumhe-

us enfis . zy4icihiadispuichritudo quantafuerit aprohaptijjimis /criptorihus depitla , mmo ejl,

qui ignoret . iliud dicere audet P/utarchus ,/ita tempejiate omnihus zy4thenienfihus oris dignitute,

(^ totius corporisforma l>num z/4/cihiadempr<ejittijfe . idqueprcecipue largitum eji ei a natura,

quodnon modo inpueritia , aut adoiefcentia ,fed omni atatisgradu maximumfemper decorem,

^formofum imninempr^ttdit . Erat naturag/oriê maxime cupidus , "V/ in lnta nt/ expcten-

dtim ejje diceret , nijidominatu ftimmo ceteris morta/ihUs anteceliere . In e/oquentia, 0* phi/o-

Jophia,(y*helliperitianeminifecudus,^magnificusfuitetiaaudax,^ferox,quieti,fôtioinfc-

Jius,cotentionisquefupra modii amator,^,vt Thuctdides dixit,adincontinentia,^ luxuna,<:^

tn ea,qu<c uo/uptatepariunt,maximepro diuiSjVt tandede occupada fuepatrix ithertateputaret.

Fuit

L I B E R SECVNDFS. PP

Ftiit TDemetriusforma , (^ piilchritiidine orisadeo e^reîa, adeopr^Jianti ,Z'tpicforum , atit

Jcttlptorum nemofimilem vnquAmpotuiJftnt cjjingere , ytgratiamfimut , 0* tcrrorem, tumgra

uitatem ,^ maufitctud:nem prxfeferre yideretur . Concurrebatfimul admirabilis jjtendor , rc-

gia quadam Sgnuate conuindus , lit natus videretur adjluporemfmtit , ff^gratiam Imntmim

concitandam . &at in agendo bello dux egregius, ff) pr^ctarusêratper ocium omnium regtim iu-

cttnd:fjimus , cum yero resgerend^ erant .Jiudio.dttigentia.ingenijque magnuudtne cunclos attos

fuperabat , eratfttmme clemens , ijius ,pius , ^ tiberatts . fedl>otuptaubus,0* deliujs ita dedi-

tus , vt omnium regum incontinentijfimus ejfet Ijahttus . 7V«»r circa potus, (^ conuiuia , nunc

circa amores , (SJ* omnisgeneris voluptates maxima cum tmpudentta verfahaiur, muttaque atia

inhonefla , nutcfne tgnominia narrari nonpojfunt . zAtexander Priamtftius candidushiit , ton

gus ,^putctierrimis ocutis , capttiojlauo , ff) moUi , ore venttHo , ft) vocefuaui,f IDaretis cre-

dimus fuit ff^ claro antmo , imperij cupidus ^fdneque hettator , nequejidetis . Lucianus pftt-

domantem ita depingit . Corpore ,0* aJjieBu decora ,ptanequefj>etie diuina quadam , ac maie-

Jiatisptena , cotore candtdo, l;arba non admodum ioirfuta , ocutt vetyementer acres , ac verfatites

tum duiinum quiddam retucentes : ro.v dutciffima,pariterque ctarijjima : in fimma, quo ad has

res nullaex partcpoterat improbari fgura . Ceeterummens , atque animus . o auerjor trijtium

luppiter , in hoflfspotius continât incidere, quam cum eiufmodi quopiam habere commertium

:

fqtitdem ingenio ,fotertia , acumine tcngepr^Jtabat Ceeteris mortatibus , tum curioftas,docititas,

memoria , f0 aci difciptinas ingenijf^ttcttas ,fupra quam credipo^tt ,fuppetebat , qtuhus tamen

pejfimam inpartem vtebatur. Hyfmael Soplms 'Terfarum Kcx ,putcherrima corporis for-

moj^vultu rofeo jVegetis,^ micantibus ocutis,barb^ capilio Jiauo ,lceto ,fcrenoqtie vuttu,

mediocribus auribus , benignus cunBis , Itberatis ,fortt{Jimus hello , magnanimus . Sed amhi-

tiojus , in Venerem prontis , ardens in crudetitatt-> ,fedad breuifjimum tcmporis momentum

.

Jn mutiertbusfutt etiam eximiam putchritudo ,fedraro fne inêntt fiperbia^ , ^ inhonejia-

ro , Hetena captllofuit fatio , ocutis magnis , ore puftto ,facie pura , cruribus opimis , hene^

fgurata , & tota^formofjjima , fiunt 0r animo fimpiici , btando , ac matt^ fuo 'îro fide-

Its . Lais , ^ Fatijiina^ putcherrimjefiierc^ ,fcd vtraque impudicijjima . ^J^futia ftnt t;o-

rum apudctarijftmos authores exempta^ , qu^ vt proiixa^ , ^fiperuacanea , mintis duximus

rccenfendiL> .

Pulchrifacie.

EST ^ atiaformdt elegantia , qu<e non pulchritudo , fedformdt concinnitas,

opti-

ma congruarum parvum adaptatio , qute morum, 0* honarum anim.e quatitatum fi-

gna praibent , (^finon vere exptet aliicit tamen adfe ocuios , moraturque eos fJeBando

.

H-ec putchrittido fecum virtutes omnes affert , 0* vttiafugat. zAchtUes orefuit venuflo ,

largtis , dapfitis , CT* ctemens , ft) '« armis acerrimus . Tatroctus pulchrofuit co>-pore , tP**'^-

Bus ,fortts , tS* pfudens . Priamus Troianorum Rex vuttu pnlchro,0* virtutt^ refrtus .

Troitius putchertimus ,0*forufftmus , 0* virtutum cupidus . Hecubdj putchra, mentt^

'viriti , iufia , ^ pia-> . cjAndromacha octitts ctarts , candida^ , tonga ,jformofa , Crfuit

r»odefia , fapiens , btanda , ^P* pudica^. Poltxena candida ,attaformofa , oculis venujiis ,

captliis longis,0< flauis , dignis compiofita^ membris , dmtis prottxis , cruribus reBis

^ 2. pedibtis

m D P H V M. "? H r S I O G N.

êdthns optimis^cû^formaftia omnesfiipefahaf.animofimplicijarga, ff-) dapfilis , ft) 'vitce con-

temptrix.fi Dareti Phrygio credimus . Venuji^for/n<£ Fythagoramfniffe narrat Diopenes,adeo

,

yt illum difapuli opinarentur Jpollinem,(jui cx Hyperboreis 'yeniffet . Hic Jtalice philofophiê '

princeps extitit, <is^Jaentianim nonjolitmprofcfforfed multartiminuentor. Cyrus corportsJor-

mapulcherrimus df!plintey0* honoris maximeftudiofus quapropter lahorem omnem,^ omne

periculum laudisgratiaproferehatfuarum yirtutumâc helltcarum laudum Xenophontis extant

commentaria . Darium cunclos fjêciefperajfk^ , memori<eproditum ejl a Phttarcho^njt eum a

forma c^/exander loyige cognofceret inprAioJutt animi,^ corporis dotihiFs "valdepr^ditus .Eua

goras honeHafuitfacie,animofortis,magnanimus,temperAtusfapiens,îuHus , CT* hacomniaj

cum excellentia hahutt, liit dtcerent homines illum non mortalemfedda^mona auendam extitiffe,

Fuit& Democles adeo egregiaforma, zsPpr^jlanti, yt apu/chritudine fitapu/chcr Democ/cs ah

omnihus diceretur . Summxfuitpudicitice,e/ati(p a.nimi , itfe a Demetrij iniurijs, ffj 'vio/entia>

/thcraret. (^ nudum in ha/neum comprehendiffet,fuh/ato tegmine /ehetis,inferuentem aciuamfi^

contecit , 2\(gi Pto/tcmcogratijjimumfuiffe ado/efcentem Ga/etem nominefcrthunt, erat tsforma

fpeciofiis,decens(f, cnmpnmisfed ayiimipropoftto,acfenftfpecioftor . Pto/omieusi/ltns admira-

tusprohitatcm , dicehatfhinde. o amJcum caput , ex te cjuidem nuUum ma/um ,fcd hona mu/tis

ijr mu/ta conci/iajli . Scipio Jphricanus eximiamformÂmpraffrehat , -^ omni amp/o digna

imperio,fedanimi honis omnihns anteihatfacundiafci/icetjenignttate,magntficentia,(jp contine

(ia,/ihera/ihns artihus maxime£ruditusjummus,&pr^fans be//i dux vt non fo/um ^tatisfii£y

quce hel/acifjimornm lirorumferaxfuit ,fcdfuperiorttm tcmponim impcratorihus par extiterity

mpugna ihenuus ,poJi vicionam c/cmens . zy^vgujlus eximtafuitform<.e , ftjper omnes <etati$

pradus i:enuftiffma,e/oauentia,/iherahhus nud!js,he//andiperitiafcuerusjihcrahs, -^Jpacis cul

torfnn,vtinier C-efaresfo/usft hahitusfv/icijjimus . ûh/ius Sirus, ^Jâcrohio authore , tum

decorcform^^tumfa/ihus,^ ingenio,infcribcndis mimis magnopretio hahitus eH . Et Lucretidj

Komanapn/chernmafuit,^ cajla . Ga/eacins Vtcecomes Sectindus decoreformx morta/es cun

Hosft^ atatis antecefflt,virtute,magnijicentia,^j infignihus operihus . Cjym nafium, ffj hihlio-

thecam erexit,accitis mu/tis dftp/!na.rumproffforihus,i^nohi/tffimis codicibus refirfit . Ce/ehi-

nus Turcharum imperatorjhrmofjfimusidcm,acfortijfimusfuit,dccora quidemfonte,^ ocu/is

pacatum etiam antmum dcmonjirarunt . loannes Picus Alirandu/a adeo decora fnitfacie , f^pidchra,vt ni/grattarumform^ deejfe videretur , mircifuit a/titudinejuhti/ts ingenij , /etiijjimis

morihiis,incomparahi/ifacundia , docirinaf, , vt omnes eiusfecu/ifapientes infui admirationem

conuerteret,vt merito cogncmine phccnix appc//aretur . Prêfejert tuajorma , l//njirijjime Prin-

ceps nonfo/tlm concinnampartinm ana/ogtam,fedmaiefiatem quandam, 0* regiumfu/gorem,

qui non frte imperio ocu/os a//icit,ff) adfe rapit, hinc mores tuifuaui^\miinatur£faci/itas,ingent\

perfpt:acia,animi integritas,^fumma magnfcentiaperfjîciuntur

,

Deformcsfacie.

INTKÔDV CIT Homerus Therfitenprofenfo capite , deformi vu/tn , ac nimium hre-

ui flatura , fc morihus deHitutum . Scribit enim fne ludicio , ftj menfura /oquutum effe

.

L . <LyffeteL'us Haturafuit breui ,& vu/tu deformi , lit ridicu/us haberetur . Qcero Pifoni

yu/tus dcformitatem , t^ antmifordes ohijcit . Sic Sa/ufiius Cati/in^ , in cadauerofo,^ defor-

mi vu/tu impium , ffj atrocem animum , ^ omnife/ere macu/atum . Sic c^pu/eiusfii aduer-

farij vu/tus dcformitatcm, cy* morum de honefiamenta incu/cat . Xenocrates affcEiufuit tetro,

O* inuenujio , ita "Vr facrijicare Gratijs fepius adduceretur :fuit tSf* ingenio hebctiy ac tardo , vt

fe ca/caribus egere dtxerit .

•Dcfacici

,

L r B E R S E C V N D F S. loi

Dcfacici^&corponscoJoie. Cap. 14.

ET- /itraclatio de carnis colore ad totum corpns rcferri dcbet , ania nobis non nififacici , ^manuum color mnotcfcit, ideopojlfacicm de totiuscorporiscolore rrfremus :fnut fiipcrius

d( pilorum ,^ capi/Jornm coloribus diximns , h}cdinno ohfcrnandum prxciptmns,quod

prognoîcatio dc complcxione ex colorihus carms non nif tcmpcrato hoc nojtro climate liaUt , «0»

fiutem in ^cthiopia , uellllyria .

Valdenigercolor

.

VALT>E nigri , timidifunt , tSJ* refernntur ad zy4eg yptios ,^ cÂctiopas . cy^rijlote-

lcs in Phyfognomonicts . J>!igcr color meticulofa , doloj<e cpîe mentis indicium,Po/emon ,

^ zAdamantius , ff) mfgnra timidi vterque nigri co/oremfacit , fcd Polcmon t^-if^*'

.

n tiyjiv idcHcolore nigro ,i'e/ pa/Iido cyldamantsus njero nif-i-vdyjo-o idejlnignco/oris . ylnjlo

te/es infgnra amari nigri cc/ori mfacit . (lA/bertus , niger co/or verfidum , timidnm , ff)furem

ojlcndit , %'t qui habitant inprimo c/tmate . Aethiopum vero nigritiem exuHioni,(^fnperjicia-

li ca/ori , qui non in cordc refdet ,fedin extrcmis fipematat ,^/cxander putat afcnbendnm

,

cui rei argumcnto i//udcffepopu/os eos cum <ejluofisfima tnco/ant , timidos item efe, ac ejf<£mina-

tos , Scjthas vero, qui inge/idijfimafmt regione a/bos cffe ,^ animofos , quibus in corde,ac leco-

re natura/is ca/or tndu/atur ,nec adextimafmagnoperepromit,indicio effe cutis candor . Si

cAuicennam audimns , ait . Fufcus obfcurus co/or cho/er.e nigr.e dominium tn corpore arguit,^)

me/ancho/icorum comes timiditas eji . Zeno Cittieus nigrafuit cute , Diogene referente . Ludo-

uiciis Sfortia afifedine oris , Alornm , idejl , Mattrum vocitatumferunt, fubtt/i aflu, ft) 'ww/-

to fmn/ationts artificio propna Itota contegere ,^ dijftmu/anter menttrt faliere ex commodo ,

Atqiie traducerefimp/ictores hommes cx cjjicw non iguariprincipis cjfeputabat

.

•

Valde albuscolor.

QV I ya/de a/bi , timidifmt , ^ ad mu/ieras referuntur . zArifloteles in Phjfognomo

nicis . Purus co/or tn homine excedens, demonjiratfminatum. Po/cmon.Q^ Adaman-

^ tius . Pr<£terea Arifiot.infigura /uxoriofi , a/bi co/oris ft oportet, inquit , (^* /ibro de

hifiona ait , yiros a/bos mu/tifminis ejfe , quia mu/tum hnmidifunt , c^ a/bx mu/ieres /ibidt-

noffnnt , (Ji enim a/bedo nota humidttatis ^ a quaft/cmen . Po/cmon in eademfgura ex cAri-

Jiote/e huiu/ccmodi co/orcm /tbidtnis cjfe notam . cArifiote/cs infgura mifericordis a/bi co/orem

facit . Auicenna adnatura/es caufas reducit , candor ebor ,ftmt/ts F/egmaticos ojicndtt, quorum

pecu/iaris affctlto ttmiditas esl , ft) moiitties Hippocratcs in /tbro dejiruclura att. Pituitoftner-

tes , c^Jrigidifint . SedScotus a/bos ignaros dicit , ignauosputo dicere 'X.o/ntjfe . Suetonius C^cfi-

rem a/bitmfutjfe dixit , CT maxime /uxoriofum, ftc ettam Ttbcrium C^farem . Hic entm Sptn

trias excogitauit , ff^pueiiu/osfe//atores, qui etiam/acrijicando minijirnm acerramprofrentcm,

eiusquefatrem tibicinem confirnpauic ,^ mu/ta , qu<e a Suetonio, a/ijsque refernntur .Po/ixe-

fiu cand:dafuit, (p* animo fimp/tci

.

Saual/idusi

102 p E H V M. "P H r S I O G N.

i^qualliduscolor. *

COLOR. autem,qui adjonitudinem confert y medium horum opus ejl . c^rijloteles in

Phyfiognomonicis . Sedquaiis hic color fuerit , mn explicauit : Sedaudacia,^ timorex

tremafunt , in in Ethicts hahetur, alhus vero ,^ niger timorem inducunt,quomodo me-

dius inter hos color adfortitudinemfacit f Sedmihi videtur, quodmedius color maxime ah extre-

mis albo, ^ nigro recedit , qui conueniunt timori , cui extremum eflfortitudinis , recedere yero a

fortitudtnis extremo , ^ accedere admcdium , in quofortitudo confijiit . Hunc mcdium colorem

ego dixcrimfufcum , fuefquallidum , quodah zy4rifotele a ccepimus, qui infgurafortis viri tri-

huit ei coloremfquallidtorem i^jyy-i^foupv Polemon , t^ a/ldamantius hunc colorcm acutiorem

dtcunt , cyllhertus hunc colorem male explicans , ait. Color alhus ruhensfortes,ff) animofos ofen

dit , ftfint ,qui hahitant infxto climate . Sed candiruher color alius

efl , vt dicemus. Auicenna

'Brunus colorfonifcat calidttatem . j4ugufus colorefutt inter aqui/um, ^ candidum. Sedquis

fit aquilus color , cum de ocu/orum co/orihus traEiahtmus , ajfatim dec/arahimus :fuit enim ff)

fortts , (^ magnanimus . Cc/ehinus Turcarum imperator candido ore futt , in quo modice dtffk-

fispa//or erat , animi n:agnitudine ,& he//ica virtutcpr^ditus .

Palliduscolor.

V I 'yeropa/Iidi , f0 co/ore turhati , "Vr ait cy^rifote/es in T/?yfogn. ttmidifint, ff^ ad

paffionem referuntur , quceft in timore . Si ada/iquod anima/ referendum effet , ego ad

cham^/eonta rcfrrem,paiiidi enim cft co/oris,zSP turhatt,^ omnium anima/ium ti-

fnidifimus , P/inius. '^iuUum antma/pauidius exiflimatur , ^ ideo %'erfco/oris effe mtitatio-

fus . Caufamque ex Artfote/e petemus . Chame/eon omnium maxtmc inopia fanguinis riget ^

caifa admores anim<£ eius refrenda cft,prie nimio nanque metit mu/tiformis cjfcitur . Aietus

enim refigeratioper inopiamfangutnts , ca/orisque efl. cA/exander Jphrodifeus caufam reddit

,

cur qtti metuunt ,pal/tdt effciuntur , ait enim . Sanguis in ttmore conttnuofugit , ^fe. ad/octt

penitiora confert cufodt^e gratia ,cttius orhitate pallefttfacies , ipfe enim ef ,

quijiorem corpori

/argiripotefi . Jnfgura amari Po/emonpalltdum, cAdamantiusfihpa//idtim co/orem trihuunt.

Adedictpalltdumco/oremph/egma argucre dtcunt,^ me/anco/iam , exquihus fttimor . So/et

tiPpalior amorem arguere . Ouulius

.

„ Ta/Iea/ Ornnisamans 3 color hic eUaptusamanti .

Heraffratus Medicus ex immodtcopallore amorem deprehendtt inc/ujum Jntioc/n rnedu/-

lis ,qui ^grttudme amatoria in /cUq cuhans ,pof ruborem ingenspal/or in corpore difftindehatur.

Pan Deus ex ni;niopaliore Pfchis ardenti amore /ahorare cognouit, ft) /enientibus verhispermul

cehat apiid Jpu/eium . Co/orGrcccis ('%?dT^ ^ hax?'"^' eH,

5ubIiuiduscoIor,

AD c^/exandrum fcrihens zyirifote/es , ait. Caue ah homine /iuidoflauo,quoniam de-

dttus ef advttia , c^ /uxuriam . Po/emon , f0 cAdamantius hunc co/orem y TrdyKaftv

liidentur nominare , quaft fihfauum . Jnquiunt enim . Suhflauus co/er nifex a/iqua

eegritudine isfuerit ,pauidu: admodum

, ^peruerfe natur^ indicia oflendit . lidemjue in foura

fatui improhtfgntfcantcspcruerfam etus naturam , hmufmodi co/oris meminere . Scdoriripoffet

dfiadtas

L J B E R S S C V ND F S. 103

(i:JJicuItas ex noirinis //"fM'' f^nificatione , citm apjtJ Gr^cos xr- P^* 'Viridef^nif.cet ,f/-) mtUafa-

cies hominilusitrhhs ft ,fcifaua ^'Mcl paliida, ,aut liuida ,1'tnos vertimus . Scd ^j'ed' non

fmperiiridef^nfcat J(dc.\ fauoi'irejcens ,êxvindifauefens ,rf intm iscolor, 17 /iri-

jlotfles lihro d& co/crd us dicit , cjui in maturisfgetihus, nselfenlo loco natis viftur,cum ex vindt

, fauefant,potrf ff) cl.loronfrnfcarepaliidum , it Galcnus afud Hipfocratttn lihro de ratio-

ne vicius accrpit , dicens eum colonm fen ex fauahili , ctim aquofo (xcrrmento permifa , (jit<e

mifto non vindcm colonm ,/(dt.\ flauo , ^) mgro jnifum ^ apudeundtmprognoficontmpn-

mo chlorcn declarat , non viride,J(dfauumprn.fcare . Jdtm compiohat Cornehus Celfus, ea-

dtm vtrha Hippocratis intcrprftatus, quifaiium , non viridim intcrprttatttr . 8t "Diojcorides

optimum myrrhx colorcm df/crihens'uT6\Kap.r vocat,idef /ttvfauum ,non fthuiridem ,cum

/audattjfmx mj/rrhx co/os non fitfthuirrdts . Facit ad rem nojiram Fauonnus ,qui docet,ijdem

»^^f<Tt ,qui cJ/j.iti , idefpa//idi,(y*diciiO'»xpd'cxdi[lione xk^-^p ^' deduciturtraffofta/itcra « .

^ fuh/ata K Lihuit idadmonuiffe, ne ifius diciionis ignoratione inprogmficadofailenmui^cU

mu/tos, ^ doEltffmos interpretes in eisdemfa/fos cognouiffemus . oyldrfm ergo redeuntes , Lo-

xius ait , nunquam yidiJfepaHidum ,qui mn efft do/ofus , ft) ma/ignus . Lâhdus ,fue /luidus

co/or , omnium confenfti inuidi^ nota ef . Extat ad id Adartia/is epigramma

.

, , Ommhus inuideas liuide , nemofiht.

Jnuidienim pa//entes,fnefuhcroceia pafionis notainanimo inuidi<enotam demonfrant

.

Ouidius de Inufduc fimu/achro

.

„ Tallortnorejedet,

cy4uicenna . F/umheusfrigiditatem , (^* humiditatem fgnifcat , cumpauca me/ancho/ia

.

§luando efl a/hedo cum vinditate , a/hedo ph/rgma , viriditasfanguinem arguit,qui niger eji

,

cowmijfusph/tgmaitft niridis, ^ (humeus , lindefgnificatph/egma , cum cho/tra ruhra . Li-

uiditas , CT* flau(do ,fpnum eji diminut^ concociionis , oh idhornu /luidus , O* fîiit^ f^ dedi-

tus l/itijs ,^ immoderatus circa res gratas . cyîhertus. ve/jementer a/hus cumpa//ore dtfcHum

. virtutis, ft) vicioriamph/egmatis notat . P/inius ex Arifote/e

,p/umheum co/orem hrûis vi-

t.efgnum dicit . P/utarchus in defaris vita ait. Cum C<efar hahuifft Brutumfu(fectum

,

iccirco adamicos dixiffe . ^todmihi nmicumputatis , haud mihi magnoperep/acet ,quia ma-

gnoperepa//idus . Kurjusde/atasadfedeoyintonio ,&'Dc/ohe//a ca/umnias dixit . Non hos

tuhentes , cnnatosquc ,fdpallentes magis , (^ mact/entos i//os , ojlendens Brutum, ^) Cajfum.

C. fa/igu/a co/orefuitpa//ido , (j^^fuit maxime timidus , (^perucrfe natur^ . linde nefaria eius

conf/ta , ma/ignitates ,^ inuidtam notarunt hiHorici,cum nohi/tjjimo cuique vctcrumfami/ia-

rum infgnia adement , ceterasque inuidu notas , quas demonfrauit . Hunc co/orcm liloni Ci~

cero ohijcit ,frui/em iiocans, ^ peruerfc naturê notam . Sa/ufius Cati/inam exangui co/ore

fuijfe dicit, ft) ingeniofuiffe ma/o , excitans intejhna he/ia, c<edes,rapinas ; ciui/es difordias,ani-

mujtthdo/o , auarus, fmu/ator , ac dijfmu/ator , a/ienum appetens ,fuipr(fufus . Jtti/a inhu-

mano , /undoque palicrefui .funrfi fuifecu/i dira c/ades , vrhium , terrarumqueportcntuoftts

fuajlator fuperlo , ^ terrtfco TJci nomine , "Dei fagellum appel/ari vo/uit , lci/icet , vt totius

humanigeneris odium ahfe in iratum Dei numen auerteret, quafnon a/io /iBore opusforet. qua^

ipfo cyi/tti/a , qui i ngas , ficures , (fj* ignes va/idius (xercerepotuijpt . zydtrocipa/lore, viprn ij-

que ocu/is cy^Bfo/inus lâtauinorum ijrannusfuit, humanigcnerisportentHj:orrihi/isfittJecu/t

pfjlis,animifau:tia Tha/art, 'Djcnifo , atque Neronihus antcfrendus , ingcnio impense tmpio

,

(t) nunquam cedihus fatwato , non tortorum , neque carnifcum manus, ed< ndis cruciat!tus,e.x-

pcdicndtsque /aqueis, ^fcurihusfi^cichant,viui homincs inftfra /an crum cu/trisfccahati-

tur ,a/!j

104. D E H V M. "? H r S I G N.

tur , a/ij adpalos delionti l>oraciflamma torrehamur , alijper articulos , momentacjue temporis

adlongos cruciatus extendehantur . Sic nujcjuam remiffa atrocis antmifeuitia ;Jed rediuiuafe-

ritate debacchatus ,fupra trigmta millia omnisgeneris ,fexus , atatiscjue hominum teterrtmofup

pltciofubflulit . Squallido,fiuepallido, liuidoqûefuit colore tâhometesfcundus ah expugna-

to BiTântio Turcharum irnperator ,fimulator maxinius , atrox , immanis ,^ crudelis . Seli-

nus mnus Turcharum imperator Scythico ,paiIidoque njulttfuijje tradttur , fpirahatque i.etum^

nephas ,^ iram . Fatretn , ffjfatresfuhUulit 'veneno . Francifcus Paciius , qut in Juliani

J^Xedici necem conjfirauit , eumque Utali 'vulnerefauctautt ,paUentifuit ore,^ ingcnio liuido.

Mellinuscolor.

QV I mellei ftint coloris ,fitgidi , (iyirijloteles in Phjfiognomonicis . Frigidi autem dif

ficulter mohtlia, mobtlihus autem difliculter exiftentibus ijs,cju<e iuxta corpusJunt,erunt

. njtique tardt . Hunc colorem c^rifloteles (itKtx^ô^poy 'vocat . ôlemon , f0 z/ida-

mamins . zJêllinus color vocatus , meticulojum , epulonem , iracundum ,^ ntigigerulum ho-

minemdcmonjlrat . lntcrimcorrigaturPoIemon,cjuiproiii>^f)(jfafoiihabet niyKd/tMfti ex Anflotele , ff) zAdamamto

.

Ruffuscolor,

V I corpus ruffo colore ajfertim habent ,pernitioJt ,^ Ifarijs moribtisprccditi 'viri ar-

gumenta tejiantur , Polemon ,fdcAdamantitiS totum corpus dicit,0* Jratidulentum

nonpernittofum dtcit a 1'ulpiumfrtajfe ingenio , qu^ rujficolorisftint . lidem injigu

ra impudentis eitjdcm coloris meminere . oyilhertus . Rubicundus non clarce rubedinis color , fed

Jhiffie , omni tempore dolisfludentem . cLydeneas rufo colore erat , (^fuêpatri<£prodnor . /k/f-

tion rujfusfuit ,^ yitiofus ,pertinax , ^ crttdelis inparentem . Fx TDaretephrygto

.

Flammeuscolor.

VlBV S colorflammeus eH , maniaci,quia ea

,qudefunt in corpore yehementer cale

faciaflammettm colorem habcnt,qui atttem extremo calefacli,maniaci njtiquejunt

.

Jrijioteles. Htc color Cr^cis ftôyonStirefl . Polemon ,?y* Adamanttus . Color

flammeusfuriofos tndicat . jllbertus . Igntttts color cum lucentihus ocu/is adinjaniam njergetem

hominem notat . Cajfandra ruffafuit , ideflflammea ,^ oculis micantihus ,^ maniacafuit,

quiafuturorumpr^fcia

.

Rubeus color

.

QVl^BV S co/or ruhet , acuti . (Ârifloteles . ôniam qu^fecundum corpus Jitnt ca-

iffacla , erubefcunt ,fgnum efl caltdttatis, ^Juhtilttatisfftrituum . Galenus Ithro de

^ arte medicinali. Signum caltdê temperatur^ rubeum colorem dicit. zAuicenna . K«-beus color multumfanguinem denotat ,^ caliditatem

.

(fandirtiber

L I B E R SECVNDFS. Joj^

Candiriibercolor.

CO LO 2{ candirithcr honnm indolem notat , dArifloteles,qnanJo in lcui corporc !?ic co-

lor accidit . Dixtmus ruhrum colorem calidam , ^ fangumeam compltxiomm dcmon-

Jirjire , alhum vero fi-igidam , ^ jiegmaticam , mijlum ex vtroque colorcm,optimam

temperaturam . Galemism arte mcdicinali . Signum opttm^ temperaturx , tdejl ca/id.c,& Ini

midx cjjc colorem commtjlum ex alho ,^ ruhro ,âheo cyJtiicenna . Jdemque Jrijloteles in

idxa inaenicftmonjirat candtruhrum coiorem optimum tnêniumpr^Jlare . Tolcmon, c^ Adamantms . Color modice adruhorem vergens , egregiam ingenij nohilitatem in difctplinis capejfcn-

di<promptitudtnem,acremjtie virum diiudicant . lidemque inf.oura ingeniofi, colorcm camli-

dum fuhrtihrum >ij v-rij.-Jpo- commendartmt . cyilhertus . Colormediusinteralhum,^^

ruhrum declinans adhrunum ijieji clarus honi ingentj , (^ honorum index . oy^/cxandcr ejlla

gnus colore erat candido , fedcandori ruhor mijius vuitum , (^peElus occupahat , cumcpue cyipci

iesfuimen etim gcjlantcm depinxijjlt ,faciefordidum , ff^fujcumpinxijfe narrant:ftjuidem etus

colorem non eji imitatus . ZJnd^ eius modejiia ad corporis voluptatem conuenientia,grauitas ,

animtque ynannitudo , ft) optim^ eius temperaturteftgnum erat . Erat enim tantafudortsfa-

grantia , vtm Atijioxenis commentarijs legit Piutarcljus , vt interiores tunicee mirahiiifragran-

tia complerentur . Cuius rei caufa erat corporis temperies, innato caioreferuentis. "Bôfco , iliufri-

(jue vuitufuit Totiias , maximusque tn eo vigor animi , rohur ,pudor , f^pictas . Galeacius Vi

cecomesprimiis rofeo ,^ corufco orejpeEiahiitsfuit , (^Jiaturê dignitate ,faciindia , iiberaitta-

te , vittcqueJîendorefiiii <£tatisprincipumfamam ohfcurauit . Dux heilo Jircnuus , ff)jonuna-

tus hahitus . Rofeo enim coiore Carolus Aurciianus Francifci Kcîsfiiusft/it, qiii itcm iihcraiis,

Jfiendorts , CJ7* heliicte 'Virtutis fjêcimen retuitt . Tui corpoi is coior, ampiijfime Cardina/is candi-

dfts eji , c^ candori mijius rtibor ,vnde etiam (lAiexandri zâgninon imttandam amtni ma-

gnitudinem ,morum prejiantiam , ^ grauitatem , ad voiuptates continentiam faciie quiuis

conijctet .

Delabijs. Cap. ij.

LA^BlA mox a nafo , yt cAriJioteies animaiium ithro , caropermohiiis ,^ in extremi-

tatihusfuperioris , f0 inferioris mandihuite . Conjiant tenui , c!?* ôlit carne , oris,^

dentium , ceu <tditui ijahentur . zAuicenna, . Labia ijojiij yice adiun cla ori,0^ oh idpri-

usdeiabijs.

LCrafsalabia.

ABlA grojfajiultum demonjirant , cAriJioteies ad cy4iexandrum . Polemon in fne ii-

bri . Adagna iahia infiptentes ojiendit . Q^nctiiator . <JMagna iabia ,Jiuitus , ^ ijehes ,

£,x ijuiufmoS iahijs iabeones , iabrones , fi) ctjiiones dicitfuerunt

.

•jffm mffttm hhrum mferiorl propendens hic [pfBjndum adduximu! , yt tiemitxm hominis labrum ad

cuufieuiitidtnemdclmeatuMlMitifmiAyerdcHinbHmHoreq 6S^ _^

Crafa

10(^ D E H V M, T H r S I C N.

.^^'

Craflfa labia fuperiora infcrioribus propendentia,

QVlBVS Uhiajuperius crajpifunt ,^ fuperius 'ultra inferius eminet,flulti iudican^

tur ajimi/i afinorum,^ fimiarumjfecie. cyifinis enim 0*fimijs labrajuperiora ma-

^gis eminentiajunt. Et in hoc a leonihus differunt , quia hisgraciliafunt . Polemon in

figura iniuriofi. Cui njero inferius lahrumfuperioriprominet ,fatuus ,JuJpenfitudicij , imheciUis ,

^fiagitiojiis ,^ adafinorum naturam refertur . Et infine lihri . C^uihus inferius lahrHmJu-

feriore maiusfuerit , timidos cenfehis , vnde textus hi omnes corrigendi

.

Ecce dcnuo Leonis iconem adduclmus , (jux labro cxili inferiori propendenti in humano ore ofienienio

flurimum iuuat . Similiter molofji canit labraftc etiam conformata , quere, fol. 60,

\C^*S65-:^-

--wv

Exilia

L I B E K SECVNDVS. 107

ExiliaJabiainore magno, vcfupcriorainferioribus fupcrponantur,

cadcmc|Lie iuxta angulos laxa

.

LATyl A tenuia in ore magno, ita vtpartes ftiperiores inferioribusjuperinieclxfint.eadem

que laxa nixta tabiorum angulos , antmi magnitudinem, ^fortitudinemfgnfcant.An

jloteles cum tn leonihus eiufmodi habeantur. idem etiam utique quis in magnis , ft) rohu-

Jiis cantbusj^eciahit . Polemon labia moUia , njt inferiora fperioribus fubdantur magnanimi-

tatcm, ff-) virilitatem notant : nam huiufmodi labia in leonibus videre eji. zAdamanttus aliter ,

(jr meiius . Labia in ore maiori tenuia , luxta angulos relaxata , yt inferiortbus adijciantur fu-

per/ora , magnantmitatem , ^fortitudinem fgnificabunt : leonina cnim h-ecfint : cuius textus

excy4riJlotelecorrigendus :nam irvyxn\\tiy non txn^ * legendum , funt enim labiorum anguli

xt^ttfA non xc^p* Conciliator eadem ex cA/berto . Sedad exempla hrtitudtnis ^tiam canis ad-

ducitur , non Iru/garis ^fedyenaticus , 've/majlmus . Canes a Caribus zJMarti immolan Apo/-

/odorus, ft) a/ij fcripfere , Amobiofribente ,propter eius anima/is audaciam. Laced^monij

Adarti Euya/o maclabant , "Vf Faufanias in Laconicis , Lacones enim eph<ebos ,fcribit,cumpu-

gnam effent inituri , Marticanem immo/ajfe, Deofci/icet va/idijjimo 'yiciima va/idijfimam in-

ter cicures dicarefe arbitrantes

.

Hic ienuofich ^eluri , ^r hommU figura , yt exilia hbla in

paruo ore contemplenm

,

-L £xi/ia

io8 D E H V M, TBTSIOGN.Exilia labia in orc paruo

.

SIautcm mparuo oregracilia lahia extiterint , timiditatem , impotentiam,^ dolos demon-

firabunt . c^damantius dicit impotentem ,& ualde doiofum, nificorrigendusfit Polemo-

nistextus ^nam^vbi î:^y excy^damantio , SavaT reponendum. ^goadÎurosreferrem^

quihus exilia labia inparuo orejunt ,& timid^,^^ impotentes , f^ dolof<£ . Ifeiad mniicres .

SuiUuf , & hummus "vultus ad amnffim delineatus confphttur , yt

gracMu Lbu ud canms denus iumentli commallret.

Gracilia labia dura luxta caninos dcntcs tumentia

.

QVlBVS lahia gracilia dura ,^ iuxta caninos dentes tumentia , ignohilcsfunt , gâdfues referuntur . Z^hi cylrtjioteiicus grêcus textus corrigendus tft ,nampro <i.ivHr

^ loabet ivy viT contrarium . Sueffanus ,njt Arijioteiis tcxtum accommodaret ,magis

corrumpn , nam non ignohiles ,fedmuItigenos ')ierttt ,'vtfues . Conciliatcr eadem

.

lumm gtngiua infuperiorl labio In catiino ri£l4 , eadcmqHC in

bumauo conmjnur prxfcnti icone .

Lahia

L r B E R SECVNDFS. 10

^ LabIafuprema,&rgcngJuxprominentcs.

QV 1 Juperws lahrunt igengiuasqtieprominentes habent, adconuicia,c^ rnalcdicenjum

proni funty^ rcfenintur adCanes. cydrijiotelcs .Jdemnuein fmnainiunoli fuptrius

^ labrum JuUimetnbtiit. zy^beoTo/emon ,^c^damantius . Quibuscanniidcn-

tes labia attoilunt ,pijjimorum tKorum fiint , iuiurij , adclamatores,^ tnordaces

, ^^ canes.vt

ore ,Jic inênio referunt . <iA quo etiam lôlemon in eadcmfgura tribuit ei fuperius tabrumju'

blime . IJnde maleputat Gifnerits Polemonis ,^ oy^damantij diEia Jrijlotelico figno refevri

.

Corrigendus ejlnôlcmonis textus : nam vbi zArijioteles in fipura iniuriof labiorum mcmmit

,

infert *! tx US- -rômtT ideJiaJpeButemerarioJedPo/emon, *i a-rj -rfo-xtTir, idejiin-

feriuspropendens ,fatis , Ift mihi videtur,peruerse , nam inruriojo

,potiuspr^crps vultus conue-

nit ,mortbus aptu^ , quamjuperius labrum injerioripropendens , ff^ canes, ciuibus ^rijioteles re-

fert , huiufcemodi labia non habent . Gracilia labiafiipcrius aliquantulum eleuata , uerbojum,^

accufatorem , Q^ inuidtim tejiantttr . Phocyhdes Poeta mu/ieres a/ia ex a/ijs anima/ibus natas

fngitpro ingeniorum diuerjitate, ^ mter Ct&teras ex cane natam , dij^ci/is,^ aJJ>eri ingenij mu-

lierem dixit

.

Prominens fuperius labrum

.

VlBV S inferiori /abiofttperius /abrumjitperadijcitur yprudentioresjimtyd/^d^rnian

tius , in Po/emone deeji . St adferas referre /icet, cgo adJ/ccm refrrcm. So/inus fx P/i

nio de htiiufniodifera . zA/ces adeopropenfo /abrofipcriore , 'utnif recedens in po-

Hi riora lejiigiapafci non queat . Paufaniasfagacijf.mttm antma/ejfe dicit ,^ /mniiiis odore

per /onginquum intertialltimperccpto , infoueas , ft)profundifftmosf^ccusfefc abdere . Jcfopum

tumentt , ^prommu/o /abrofujfefcrtbitur , f0pnidintemjuiffe .

Promincns

>

m D E H V M. T H T S I O G N,

Prominens infedus labrum

.

QVmV S inferius Uhrumprominehit magis , nonfere malum ,quaquam plerunque

yanitates , ^ crajfas cogitationesjjgnijicahit , Polemon , f^ Adamantms . Infcrius la-

^ hrumforis excedens non animi malitiam ,fdimpudentiam (ego imprudentiam ) O*

(implicitatem , ^lhertus ,fed ex Loxo infert , tale lahrum in paruo ore , taudis ,^ honoris Jlu-

diumfionijicare

.

I

Tumentia labia ad inciforios dentcs

.

N fine lihri , Polemon ,^fmendofusJit textus , dicit . Lahia adinciforios dentes tumen-

tia , cinosdos ojiendunt .

TTumentia labia inferiora ad caninos dentes

.

VMET^S lahium inferius adcaninos dentes, venenoplenos ojlendit , Tolemor^ eodem

loco ,fortaJfe quod^viperis y alijsueferpentihus eiufmodife haheat

.

NLabia multum deformantia

.

N omittendum duximus, quodcy4lhertus ex Loxo adducit . Cuius lahia truces vul-

tus exagitant , infaniam , ^Jiu/titiam iudtcahunt , quodego inplerisque animaduerti

.

Labia inferiora pendcntia

.

L

L

^BlA cum foluta ah ore dependent , ex humoreftperahundanti inordinato euenire,

g^ inertiam Ji^nificare , c^lhertus protulit , h<ec enim tn hohus , afinis , ^fncfentihus

equis videre /icet

.

Labia pilofa

.

^BlA pi/ofa /uxoriofo trihuit Po/emon ^fedcArifioteles in eademfigura no» lahia,fed

pilofiis dtcit

.

ODeore. Cap. i^.

5" ah zArifiote/e anima/ium /ihro intra maxil/as , ^ lahia defcrihitur,cuiuspartespa-

latum , O^fuces . c^puleius ait os effe animi vejiihu/um , orationis lanuam , ^ co-

gitatioms comitium.

.Ai firi/e a magnum demonfkandum leonUfignYam , 4r humtmam huc denuoduximusreportandam , ne quid cxcmflo egulfie Vidcrctur

.

tjlfagnum

L I B E R S E C V N D FS. Ui

QIMagnum os.

V l Utum 05 habet , ejl beUkoJits ,^ audax , cyirijioteles add^lexandrum . Sed Fo-

lemon , (y* Adamantius , magnum os liiros decet^^uajiyiriles ojiendat. Albertus. Ada

gnum os l)iris , ft) 'virilthusfxminis conuenit

.

Paruum os.

P VSlLLVM os effceminatum ojlendit . Polemon,^ Adamantius

,

quod talefa^mi-

nas deceat ,cyilhertustam fceminas ^uam effceminatos viros . Helenam pujilio orefuijje

memorat Dares

.

OParuum os cxterius protenfum.

S paruumprominens injidiarum , 0* reprohitatis nota , Polemon , ft) zAdamantius ,

ego ad 'yulpes ,^ferpentes referrem ,

Exertum os.

EXERTVM os,fiueprominens dementiam^Jiultiloquium

, ft) aduentiam notat,Ada

mantius , textus Polemonis hiulcus eji , fi) non admtttendus . Alhertus nimia promir.en-

tia Jiultitiam , loquacitatem , tSJ* audaciam ojlendit . T/r/o exertum , fi)ohlor.gum os

,

ex Opptano , injlarferme Suilii , lahia crajfa , oh tddentihus retia non lacerant , expltaarchofe-

Yox , demens, ^ z'orax . Ouidius

.

„ Qujdmfipondtis iners ,fiolidAJJcrocia mentis

,

Crajfum,

lU

* "3

V B H V M. T H r S 10 G N,

Crafium , tr prounfumfMiUum osferimus , \t humnumfimiliier

efformnumocHlis/ubijceretur,

Valde exeitum os , & labla craflfa ,& rotunda

.

QVlBVS osprotenditur ,lahiaquejimtprapinguUiora rotunda, &* extrinjecus inuer

fa , morihus ,^ operihusfuntjiiini, "ToUtnon ,^ cy^damanttus . cyilh his syilhertus,

, Trotenjum os rotundum , retortum incrajjis lahijs , acJirepandum Jit extremumy

immundum , yoracem ,Jiuitum , ^forte epilepticumfuturum .

HHumilc os

.

VMILE osy timiditatis , er mutahilitatisfignum cAdamantius, adhnc Polemonis

textus Ucunojiis eji,^ex cAdamantio rejiituendus.

OMcdium inter exertum,& humilc os.

B idneque exertum , neque deprejfum iauda , cAdamantius , innuens laudahiie ejp

,

ijuod tteqne exertum , deprejfumquefuerit , cAihertus . Optima orisforma,quce non ni-

mis i}umtiis ; Oris enim , O* iahiorum i?umiiitas timidorum e/i ,^ maiignorum.

«//Wfrjj Qs iiiuHim , ij humanum adduximus , quum qutm iffet'

reriiui opfortunm iudicare ncquipemus •

Os valde

L I B E R SECVNDVS. i^S

Os valde difledlum

.

VASTA oris dilJeEliOyjlolidtjjimi^cmdtyfi) impij hominis notaspr^hent. Talid ttattq;

funt arietum ora . Tolemon . nylfanducones cAdamantius , f0 infipientes dicit, ^ ad

canes rejert . fÂlhertus . Cum os vltra modum dilatatur , "Vf dtduEium , f^ refcijfum

'videatur , immitem , impium , belltcofum , ft) yoracem notat , a Polemone marinis beluis , tjT*

monjlris ajjignatur. Polemon,^ cAdamantius infgurafatui improbi tribiiunt ei osgarrulum,

^ apertum , i't bifdafacies lideatur . Ego potius ad lupos , auam adcanes referrem ,namos

lalde d:[ftBum habent, 0* ingluuies ejl luporumpropria . Sedcamiuora ammalia amplojunt

oris duElu omnia . Lupuspifcis ~)>ajium habet os , ff)guU deditus , vt natura ei tale dederit . ad

cptime njorandum . Lamiapifcis largo eji ons hiatu , nam uoracijjimus,^ antropophagos , njt

integra morttiorum cadaueravoret ab hac infgnt inghtuie ab Oppiano ^<^<ru.\J^tt. ;ta.V//*T<t dici-

tur . Pijcatrici ranx os amplum ,^ latum adpifcts ingenium , moresûeper accommodatum ,

eminentiajub ocuiis cornicuia turbato iimo exerit , vt ajfuitantespificulospertrahens,donec tam

prope accedat , "Vr ajfiiiat . Tragioditici boues , >f qui iuporum injiar carniuoriJunt , cmntbus

riSltis vfque adaures dehifcit, ex Piinio . Et (êiianus omnegenus animaiium ab eis inuadi di-

xit . Taii ore vtiiicus meuspr.editus eji , t^fmuijioiiditate , (^ canina exuritione

.

y^pertum os

.

A TEKTVM os Jiultiti^ fgnum dicerem , f^ ad apparentem decentiam . rrferrem.

Tiertjue apud 'tosfunt hianti orejiantes ,^ incedcntcs, (jp infpientes,(srfupidifint.

(i/irijiophanes Ktr.-jv:.' n t ideji ore Inantes ,profu!tisacccpit

.

P Cauum

114 D E H V M. T H r S I G N,

Cauum os.

CAVVM os, njeluti infojjum , inuidenti>t yfcelerofitatis ,^ inteniperanti<£ nota , Po-

/emon , O* c^damantius ,fedprioris textus , njtjkpijjime accidit corruptus ejl ,fed (lAI-

bertus ex ^nftotele , vt ipje refert , cauum os ItLidinoforum ejl ,fedintelligendum eji , os

cauum ejfepartem lilam , qu<e inter najum , 0* mentum interiacet , cauam ejfe , qualem Socra-

tem habuipfermt.

Dedcntibus. Cap. 17.

DENTES , Jiatim cum os aperittir,

"Videntur . Plinius , homini continuati dentes, la-

ti , 0* ncuti, gj/ t^ui eos dfcriminant , canini . Sunt rari , denfi, nonnuUis hrcues ,par-

ui,^ reHo orditrf ^ofito . Dentes , (jui vtrinque quaterni, antericres exijiunt , tncifo-

rios ,ftuefecantes vocamur jui vtrinque duo ab hispofiti vifuntur,canihi dipuntur, molares ye-

ro/uhinde a!^ v:i aciueparte OHini in ordinem digeruntur

.

^

S'ml(lrx tabfUx part j» fuperiore maxillj dentes rarot , & wfirmoi cotifpicHOt

oflcnfura , mferiori -vtro magnot , fimos > fpijjot .

Rari dentes.

FJCI LE ex ijs vit^ diuturnitatem,f^ hreuitate diiudicarepoffumus,cum ex cerelro or^

tum habt a t. cyjnjioteles in prohlematthus,detihus vit<e ineffeprafagta credidit : naquihus

rarioresfuertnt,haud ita diu "yiuere opinantur. IndiciU hoc ejfe os capitis,cerehru oh id inua-

lidU,quia minusfit rejfirationibus opportunU,itaq; celeriterputret.vt quod/ua natura humidumfit^na ft) catera quum non mouentur,neq; exhaiat.facile corrumpuntur,quo etia fit,vt homo ca-

fitepilo/ofit maxime,0* mas,quamfcemina diutius viuit,juturarumjut capitis heneJicio,ex qut>

rariores,

L I B E R SECVNDFS. irs

raricres , cxi^ni , (y* minusfortes , eo minus 'virtutisfpermatic<e , f^ cerel/rijortitudinis , ex auo

totius corporis delîittas ff(iuitur,ob id l^reuioris vit.t . Piinius ex cy^riRotelcybreuis yit,e raros den

tes mdices cfp d;ctt . Rhiifs . Cuius dentes rari , debiles ,^ minutt tottfm ccrpus ejl di bile . 8i -

dem Conciltator . C^/ar cp* /t >aros habuit dcntes , vt Suetonms fcrtbtt , erant tamen la/idi , ff)

firmf.fuitenimtntcremptus annocetatis fix LV 11. zy4ugujlus entm^^fraros ,Jcabros ,0*

txtguos yjortes tamcn , c;*j)erijt anno .ntatisjit^. LX XV l

,

Magni (irmi ,& rpifsi dentes.

CONTKA vero expr^diclis , qui magnos , frmos, ^ffifjos habuerit, ff) qui dcntium

ordineprcedttusfuerit numerofiore , dtuturnioris erit vit<e , liirorum exempto, quibusplu-

res funt, quamfaeminis , quodipfum , ff) in c<eteris conuiftur , Scotus . Dentes fortes ,

Cir ifijfi hominem longte Ifitce notant , comedonem , audacem, ^fortem , vt equus . Herculem

fuiffe triplict dentiumjtrie lonis Chijproditum monumentis efl

.

01

Coiuinuatidentes,

l^ l continuatos habent dentes non aliter morati , quam pecudes , dorcades , O* capra

.

P.linius. Hyen<t nullisgengtuts dente cotinuo. Refert Plutarchus^pyrrho Epyrotde. vnt-

cum osjuiffe dentium vice , linets modo infuperjiciefupptcium , dtfitnBumque .

Dcxtra "vero In fuperiore dentium clafie caninos dentts longot exertopjue *

infmore acutot , (^ re8os babes in cadcm labilla .

Canini dcntcs longi , exerti , & firmi

.

C\VlVS dentes canini longi , exerti , f^firmigulofus infatiahilis ,^ malus efl, "Efâjes.

I

Conciliator ab eo . Dentes longifirm: adexteriusfeporrigentesgulofos,ft) infatiabiles no-

tant , relatos ad/ues , fi) canes . zArtHoteles hippotamo , apro, ft) equo exertos dentes di-

cit , idefi extra osfeporrigentes ,

Longi acuti , & fortes dentcs

.

CV IVS dentes acuti , longi, rari , (^fortes in opere , fignifcant hominem inuidum , im-

pium ,guloJum , audacem ,falfum , infidelem , ^ fu/îciofum , Scotus . Adferpentes

ergo referrem . Portentofs dentibusfuit Chrifliernus TDaciê Rex , horridaque barba, fed

mortalium tmmanijjimus , f0 nrfart^t crudelitatis infamis

.

Oyfcuti , & rc(fli dentes.

MNE animal hahens acutos , f^ reBos dentes efl magna ira , f^ carniuorum , "V/

ie0tcanis,(^vrjus:contrahomo,0*equus. Scotus,

iyHlXti

n^ D E H F M, "P H T S I O G N.

Mixti dentes.

IXTI dentes , dentium ordo mnfematus,cjui quidem alijfiricli,aiij lati ,(juidam ra-

ri , ai'jjpi[f j demonjirant fagacem hominem , tngenioftim , audacem , imndum , dedi-

mofum ,facile adlnrunc^tte conuertibilem.

Dclingiia. Cap. ig.

QVAE in ipfo ore Jttntpofl dcntes , lingua efl , ea ad/oqueU yfum 'Vtimur , vinculum

efl illifrenum , quodfi moderato ordine conflitutum fuerit , yniuerf eius aEiiones opti-

^ mdefunt , cum ipfifacultas intercipitur , e.efacile Uduntur . Ipja lata , angufla, , ^medioe magnitudinis efl . Si iatior efl,dum oris meatumpius nimio repietum rcddit, tardo , ac in-

articuiatofermone erit ,fiangufla , cum non fatis dentibus inniti queat , yitiato ~)>tetur eioquio

,

media eiusforma , dtciarumpajfionum expers , optima iiabettir

.

Blcfi , balbi , & lingua hxfitantes

.

BLESIT JS e(i, ctim iiteram quandam exprimere nonpoffe , eamque non quamlihet ,

fedcertam . Baihi vero iiterampr^mittere, ojeisyllaham . Hd:fitans alteramaiteri sylia

bam iungerepropere nonpolfe , qu<€ quidem omnia imheciUitate eueniunt , iingua enimfub

miniflrare inteliigenticc nonpote(l ^pueri^njt manibus,pedthus ve mtnus 'vaientes ,flc iingUieparU

compotisjiint , more brutorum animaiium njociferantur ,flcfenes , ^J vinoienti . cAccidit etiam

baibuties ,cum impetus dicendi prxruit , anteceditquefacuitatem eorum , vtpote cum animus

vifafquatur,cum memhra voci accommodata tardiora iiaheant,fic enim iingua Ijafltantes,qui

meiancboiico habitu conflant ,^propere imaginatiouemfequi , non nifi meiancloolicum efl . Po-

tefl enim effe , vt caior effciat , vtprocaciores fint , vtique offendendo adi^^rent quafl in faiehris ,

quomodo ajflci iratos homines nouimus , incenduntur enim , incitantur , anheiitant ,quijfiritu re

dundant , igitur pra nimio caiortsferuore . H<ec cy4rifloteies tn prohiematis T^eoptolemusfuit

biefus ,^ magnus beliator ,fDareti credimus . cylicibtades etiam biefiis iingua , fi) maximis

fuit virihus corporis , qJ animt . Scotus ait . Cuius iingua bdibutit , horribiiis, iracundus,ah ira

conuertihiiis, ob idConctiiator, Lingua ante diBtonisproiationem repetensfepiusprincipium,de-

notat meianchoiicum

.

S

5ubtilis Jingua

.

VBTlLlS iinguafagacem hominem , ingeniojum mtat ,fallacem, cjJT* infidiofum. Sco-

tus . Ego adferpentes referrem

.

VVclox lingua

.

ELOCIS moius lingua, cum repentina verhorum conuptione,fluItum,impetuofim,

f^ iracundum notat. (jonciiiator.

Tarda

L


Tardalingua. ''

INGVA immobitis , ueltit lapis ,pigrum notat. Conciliator ,

Dcanhclicu. Cap. i 9.

Dl XlMV S de ore , g^ eitts partihtts , nttnc de ijs, qu.€ ex eo exeunt ,fcilicet anhelittt ,

nfu , voce , ^ /oque/a : (fpprtus de anhe/ttu, qtiia tsprtor , quam vox . Dicit j4uerroes

tn juis Co/liget . (_A/hitii medici anlje/ttumfaci/e cordts comp/exionem mdtcare pojje in-

quiunt ,/ica/tdam ,Jrigidam , /yumidam,^/iccam,^ ex cordis comp/exionc jieri a/terattontm

yirtutum animx : nam/te.xcedit in ca/ido ,fortitudtnem , ^ animojitatemprvmtttit ,fiinjrigi-

dopufUanimiUtem , cir imbeci/litatem yfvero temperatafuerit , c!?* temperatas îrtutes

.

Fortis , vclox , & fpiiTus anhclitus

.

ANHELITVS fortis,ve/ox, tfpfjijfus ca/oris excejfum in cordis comp/exione ojlen-

dit , dttmmodo vi.e ,per quas egreditmtur minime angujl^fnt, /ci/icetpedus,^pu/mo.

H<ec enim memhra , ^fcor ca/tditate non excedatpro cordis nimia refigerattone, yia-

rum angujha, ve/ociori ,jj}ijjiorique an/je/itus reciprocatione vtetur . Sed in ca/tda comp/exione

tdraro acctdtt.yndc /atas viashabere oportet,fi/icet pu/monem,^pecius . Po/emon,^ Ada-

mantius . Quando autem quis exprofundo , e^ ve/jemens rejj>irat , rujiicitatem, ft) ehrietatem

arguit , ideo mu/tus an/je/ttusfortem ojlendit , ijîc/jae/Scotus . cAnima/ mu/ttjiatus , mu/t<e

fortttudints , ^potus ertt . A/hertus . zAn/)e/itus frequens , (^ ye/ox ,& ca/idus , cordis ca,-

lorem arguit

.

Fortis, velox, fpifsusanhclitus, & corpus ,& pedus macrum

.

S/cum pr<edtBo an/jelitu peBoris

,^ corporis accidit macies , erit cordis comp/exio ca/ida ,

(^ ficca . Jccirco huiiijmodt Ifirt , iracundi,^ tardefedahi/es erunt . frafuntur enim ct-

to ,quta ca/tda cordis comp/exio ,fdantur tarde , quiafcci . Po/emon , tjr zAdamantitis

infgura amari trthutt ei /oque/am , f^ an/oe/ttum ve/jementem

.

Paruus > rarus , & tardus anhelitus.

HAE C fgnafuntpr^dicits oppofita , vndefgna funtjrigid^ cordis comp/exionis , ^ ti-

midttatem arguunt . Fotemon infgura timidi trihuit ei deht/em rejfirationem . zAdor-

mantiuslfero indtfcretam ,fue tumu/tuofam ,velraram . oA/hertus . ContrariaprX'

dtciis contrariam innuuntfgntfcationem ,fci/icetjrtgiditatem

.

S

Paruus , rarus ,& tardus anhelitus , & pedus paruum , & glabrum

.

/ cumprêdtcio an/ye/itupetiorisparuitas , (<^ glahrities ftmul erit , tii erunt in v/tima ti-

mtditate, (*r ipforum iuuentus aJfimi/aturfeneUuti , ^feneûs morti.

Temperattis

jiS D E H V M. T H r S I O G N.

Temperatusanhclitus.

VALDE temperatus anhelitus temperatam cordis complexionem inmit,&peElus me

diocre inter magnitudinem , (<p paruitatem, ft) c<*''0 «f^ macilenta , nec pinguis , isqiie

anhelitus reperttur in hts, aui in temperatis climatibus najcuntw . Polenon , 0* zAda

mantius . Spiritusfacilis ,fegnner , ^)Jinejlrepituprogrediens , bonam homin smentem oflen-

dit. Zybi notandum in Polemonis textu temporum tniuria literas aliquas excidtjje.ait emm '«/,

cAdamamiusyero a «f.

>^nhelitus conftans.

7\J fgurafortis Polemon ,^ cAdamantius trihmnt ei anhelitum conjlantem

.

Facilis, & fine ftrepitu fpiritus.I

SPIRITV S itafacilis , "V/ homini , (pui halitu careat ,Jimilis videatur, cogitationumple

num arguit . Qualcs autem cogitationesfuerint , ex oculis dtfces . Semper enim nos cogita-

mus , adqu^ corports complexione trahimur , ea enim oculi demonjlrant . Z/t luxurioji ad

amores , auari ad lucra ,Jiudtojiadfcientias . Polemon , tS^^ zAdamantius .

aVc qui poft curfum anhelantes.

VICVNQVE anhelant ,qucmadmodum ij , qtti poji curfnm , confilio carentes,

ft) omnia , (jU^jaciunt , dicentes . Pohmon , tT cyldamanttus

.

Jhus denfus , & facilis fpirit us

.

q:V l alte rejpirant , ft) ipfis denfus ,& agilis e nariius rfjlatur , ineji eipauor,^ m«-ror , (^Jia/ia cum hisjignis concurrant , effceminatijunt , fjt) cincedi. lidem

.

Defufpiriys. Cap. 20.

EST fufîratio anhelationisJêcies . SuJîratiofgnumfemper hahetur amoris , velango-

ris ,fciltcet angujli^ cordts ,qui enim ancuntttr , animum totum adrem,qute dolori ejl con-

uerttint . Jtaqtte animus ad id conuer/us , quofoliicttatur fui ofjicij ohliuifcttur . Cor igi-

tur cinnpcr tntenttonempeEloris aerem non capiat, quo lenti/ari , refiigerariquepojjit , nejlran-

guletur , animam ad defertum offcium reuocat ,^ vt copiamjrigidi aeris capiat , quod vices mimttt , crehr<equeJîrandt eJfentfaBura , vna ampliori rejîrattone ,JuhmintJlrat

.

E5ufpiratio.

ST fujfiratio vulgare amorisfgnum , "Vr diximus. fôuerca apudcApuleium,Juipri'

uigni amoreJiagrans , legitur inter amorisfgnafufpiritus cruciatus . Tan apud eundem

Pfchemamorecaptamexaffiduo/ufpiratucontjcit. Horatius.^'~"

^manteslanguor , ^fdentium arcuit, a laterepstitus imojhiritus

.

ImiHns

L I B E R SECVNDVS. iijf

Innitus fufpirans , & illnchrimans , frequcnrans in te vifum , &: cumcum reipicis tcrictur , & crubclcit

.

CV Ai liJerif hominemjieqiicntantem in te '^'i/tfm,^ cum rejjucis eum terretur, ft) ex

hoc eruhefcit, (^r maximc fi tnuitusfufptrat,^ lAchrimte apparent in oculis eius , htc di-

ligtt , c3r timet te ,fi vero contrariumfecerit , erit inuidus, cjr* contemnit te . z/lrijloteles

adzAlexandrum.

S

S

ûfpirantcs cum capiiis agitatione

.

/ auisfufpirat ,fxmulcum capitis agitationepatratarum , njeldiclarum rertim memorpcc-

nitentia premitur . 'Tô/emon , ^ cyidamantius . Sedpriornon ditiarum,fed infarum

dtctt.

ûfpirantes cum capitis agitatione , fixis oculis

.

l autem idfat ocults rejficientihus , patrata , 'veldiEia, mala magis confilio l/itarefatagit

,

aukmpacniteat . Polemon ,^ cyidamantius

.

Ofcedo.

LEGITV K aditd Gellium . (jum quidam in iure jlaret , ff) clare nimis , &fonore

ofcitauit, tanquam tUudindiciumiasî animiforet ,^ hallucinantis, ^jiux^,^ aper-

t<efecuritatis , C7* cum deieraffet inuitijfimum fefe ,^ repugnantem ofcitatione njinEium

teneri eo vitio , (juod ofcedo appellatur , not^ lam dejiinata excmptus eji .

Dcrifu. Cap. zi.

NO S hic dereliquitgrtccorum doEirina , (fr ne yacuus locus relinqueretur ,quce e latinis ,

^ nojiris experientijs emendicauimus , huc ajferendum duximus . Fofjumus etiam non

alio melius , quam e rifu animifapientiam , cr ineptiam dijudicare . Hippocrates Iioro

de hominisJiruEiura ait , ejfe viros , quifemper rideant , ^ qui tnjlentur, ff) htiius rei caufam

ex elemcntis ejfe . §lui autempurtjanûinisflint , Iffquequaque rident , ft) ajfcEiu ,^ corpore

Jloridi , nec nonperfcui coloris . Homerus ex caloris copia prcjluerejudicare yidetur^yhi ylKari.

daîar.y ideji inextinguihilem rifum dicit ,0* Grammatici >«A«a- deduci tradunt aht f^»- , ideji

calore . Phyfici dicunt , quodcredidit etiam Laciantius letitia affeEium efje in jflene , inicrr.pe-

rantiaque ridendi ex Iienis magnitudine conjiare : TJnde homini ex v.!mio,liheraIior;que cachmno

doleant intejiina , cogaturque impofitis adfnijirum latus manihus coercere exultaniem dolorem

.

j4lexander zyjphrodtfeus Iten nonproprie,acper fefd ex accidenti riftis caufa cenfcndus eJi.Qtia-

diu enim ejifanus , omntnoftvculentum ,^ melancholicumfuccum cx iecmore trahit ,aique ita

dumfanguispurus , (^ defa:catus totum corpus , cerehrumqueperuadit,naturamfmul,^^ ani-

mam,^ non aliter , quam vinum ohleciat , ft) exhilarat, vnde rifits excitetur oJ^f ( inquit

Cêfar apudTuUium) nonpudct nefcire , quopaclo rtfus concitetur , vhift ,quomodo (Xtjiat at-

q le ita repente erumpat , vt eum cupuntes tenere , ncqueamus , qu^ ne ipfquidcm iliijciunt, qui

f-fcirepoUicemur . zAd hoc facit iUud Terânum

.

Pcfu 'anti

120 DE H V M, T H r S I O C N.

„ êtulantijhlene cacchinno,

Sed hêc 'Vidi at Dtmoc ritus .

Multusrifjs.

PROV E2{B10 iaBarifolet. Ri/iis abundat in orejluhorum. Et Catullus ad E^na-

tium ait

.

„ Rijii inepto res ineptiornuUa efi .

Idem apudTlutarcijum admonitum eji,^ Difocratem , ri/um incontinentem effe dementis

indicium , "Vr aui ridet cum cachinno , infipientiam,^ intellcBus carentiam ojlendit . Obid Se-

neca , fit rifus citra cachinnum, ejl enim cachinnabilis nfusfolutus, (<;* ffjatio/us^cjua/is interdum

latijfime ejfunditur . TDemocritusfemper in vita rifit, 'vifebaturque in Gymnafjs olim Jthenis

elfgies Dtmocriti labris apertis . cîchaelScotus ait , hvmines rtfbtles effefimplices, 'vanos,in-

liabiles , cito crcdentes , nonfecretos ,^ craffê A4ineru<e . Infpiens rifiis dementis eft, ab infpi-

entts cy/iacis diBapatccmia «f<*!'7«7 ylAw*- , idejl riftis Aiacisî^ de hominibus infptenter riden-

tibus dicitur. cyJiax enimfiirore njexatus ob Z^lixemin armorum iudtciumfibt antepofttumjn-

JeBcbatur armenta , credens e(fe Gr^cos , ^ duos maximos arietesflagellando cedebat, clamans

fe occidere zy^gamenonem , f^ JMenelaum . Democritus de rifuspetulantia cognomento gelaji'

nus efl infgnis

.

Q:

Rifus alcus.

V l ridet alta "ôce , inuerecundus efl . Khajes . zAb eo Conciliator C. C^Jar , "V/ Sue-

tonius refcrt , indecenti rifitfuit

.

Riruscumtufsi.

C

V I cum tufji , f^ rejîrandi dtffcultate ridet , inuerecundus ejl , ^ tyrannus . "Efa-

fes , eadem Conciliator . §)ni ridens tujfim cxcitat , aut caput contorquet , hominem Ji-

gnificat yarium , inuidum , cito credentem , advtrumaue conuerttbiUm

.

/n rifu Bucca quando diftorquetur cum irrifione

.

V IV S bucca ridendo dijlorquetur , cum alterius derif.one,hominem ttotat arrosantem^

falfum , tenacem , tracundum , mendacem , (s^prodttorem . Scotus .

Rifibilisbucca.

A^Bl A blanda ,parumper ridentia ,fUtis vultibus contingant , libidinofum arguunt

.

_ .<LAlbcrtus. zApudme autem rifibilis buccafepe malum animum ofendit,mendacem.per^

uerfam cogitationem .fmulatorem , ff) malitiam , vt de eo minimefitjidendum . Rifumin ocults ,(j7*ore, tnfumma ma/um deprchendi . Claudtanus adtd.

„ Etblandofrandempriztexereriju.

hic

L

L I B E R SECVNDFS. 121

Hic riflisj ..iiijiarum cjl . cyipuleius TJcnerem dulciterJitl^ricIetJtem dcpinxit . Hincprte -

ceptum ilindcrottcoK

.

„ Sint modici rijiis,âruxj^ "vtrinqtie lacunA .

Paucusrifus.

QV l parce.cut durc rident , ij contrarijfunt. cy^rijtotcles adc^lexandrum de baiulifiii

(Lciioneâit. 'êjii verl?6fus,nec muhi rijus. "Bjiajes. ^hn non muliu ridctjotc bcnignus

^ ejl,omnibus conueniens, ffj in rebus foUicitus. Conci/iator ah co. îjitjficienter rtdet ,

henignus cjl.amicaLilis natur.c. f^JoUicitttsjdcûe apparentt dcccnti^ rrfert. Scotus. Stabtles,faga

ccs,dariinte//eclusfaci/cs,Qj /aboriofipaucifunt rifus. Temperantia omnibusp/acet hominibus ,

profii::.!.t enimpcrfautatto,^ cogitatio rijum non admittit. ijocrates rifum incontincntedcmen-

tis indicium dixit. Scribiturcjue ab co dc P/atone tantain monbus ierecundiam,c^ in ru/tu mo-

dejham Ijabuijfe, ~)>t nefeme/quidcm cffusc nfjfe confpecius eji. jlnaxagoram C/azomcniu nun-

iiuam rifijfeferturjmmo ne nfus quidcm 1'ejligium omnino tllumprotu/ijfe.Herac/itus,cjÛieftint

in /jominii vitajietuprofequebatur omnia . P/ji/ippus lunior tamfcuert animifuit^vt nul/o utiq;

commento,nulliscjue rationibus adrifumfo/uipotueritMuod eji maximumfeuentatis exemplum,

it cumpatrem afpiceret /udisfcu/ari/juspctu/antius cac/jinnantcm,aduerfato uu/tu notauit.Vt

Eutropius in romana hijioriafcripjtt. Ai. Crajfus ob fcuerioremfiontem,^ morcs aujicrioresfe-

me/in "yita nfiffe dicitur,ob iddtHus a.ylK4.<r7c<r ex Luci/io . Pauci rifiis eji Horatius de Adarijs,

Tigrinus,Romanus,iirfagacitate,c/aritate inte//ecius,docirina,^ mdrumprccjiantia tota irbe

infgnis. Paucus eji,(s^fere nul/usferijs in rcbus,ll/ujirijjjme Cardina/is,nfus tuus,/udibudis nje-

ro in rebuSjCjuatenus moru tuoru iucudttasfueriorisfrontis rugas de/eatjietus,paucus,^ breuts

.

DeVoce. Cap. zz.

DIX l AiV S de anbe/itu, nunc de foce. Hippocrates /ibro dejiruciura hominis , liocem

aff>irituprocedere ait,^ articu/at^ l>ocis tres effejfccies grauis,acuta,^ media Ex 'VO-

cisfnu,moresfaci/e comjcerepoffumus,fiquidem,njt Po/i mon,^ <i/idamatius inquiunt,

auicttnquc a/icui anima/iumfmi/em loccm cdidcrint, ad i/iius natura fimi/cs hominis mores re-

ferendtftnf.num cernere eji quosdamfinll^ iocifmiaru,afinorum,cquoru.pecudum , a/iorumq;

anitna/iumgenenfimi/e quoddamfnare. §luod ab co etta zA/bertus tcfert . Adfitmmum tn 10-

cemcdiocritas confideranda eji, namfemper bonum , ab ea vero diuerfafempcr maium . Dioge-

nesfmperfe mtrari dicebat , cum ol/am quidem , ff) opercu/um non fne taciu , ftf tinnitu ema-

mus Jo/om /jomine emendo aJêEiu contentifumus

.

Grauisvox.

CV Al p/urcs fint locum dijfferenti^ , nos aprimis e/cmcntis earum incipiemus , lide/icet

graHi,(^ acuto : nam mtendendo voces in acutum abcunt,re/axando tngrauitatcm. Ari-

Jiote/es in Phyfcgn.Grauis loxfortes dcmonJirat,anima/ia quidemfrtiagrautmiocem

habcnt , "V/ /co , taurus , cams mc/(Jfus , ^gallus, ûigrauiter locifrant , nam^fortia , f0

g auts locisfunt . Lucanis degraui /eonis voce

.

„ £t 1'ajlograMe mtir?niir hiatu .

O Injicmuit

122 D E H V M, T n T S I C N.

Jnjremuit

.

z^rifloteles lihro morainm Nicomachorum^ ait , magmnimo l/ocem effeprauemjocutionem

(lahilcm ,^)p'auis motus . Sedanimalium libro tauri vocem acutiorem effe , quam yaccee di-

%it ,fedillam comparatione aliorum animalium grauem dicimus , non vacc^ : cui opinionifor-

taffe occurrens ,jUtimpoft iam diclafubdit . Verumprfejliteritfor taffts , nam ex acumine, &

grauitate njocis timidum animal, autforte tudicare fedvalidam njocemfortitudinis , remijfam

êro, ff-) infirmam timiditatisfgnum ejp . Sedquodin mucroncmfafligiatum ejl,momentope~

netrat , iiuod^vero retufus cum mora , &feoniter ,fc acuta vox auditumfodicat ,grauis ohtun.

dit , euenit njtrumque celeris , ^grauis motus ratione . oÂpuleius inforidis, taurorumgrauem

tnugitum dixit, leonis indignati fremores . Z/irt rohujli , quiffiritu vaient,multum aeris incita-

re cjueunt , quodcum muitumfit , tarde mouetur , vocemque efpcitgrauiorem . Grauis "yox yiri

efi}ft) ^*/"'' f""*'" Grtecis dicuntur,vt acutamuiierum- Galenusgrauernvocemfaucium latitu-

dinemfcqui dixit , iatitudinel>ero caiiditate,caiidi enim efl relaxare ;cannc€puimonis reiaxatio

crauitatevocisproducit,0* qui caiidi copiexioneftmtfortesfunt. Jpiorodifeus infuisprohiematis

ait.praue")>oceex caliditateprouenire:na canaiisfj>irationis,qu<c afpera arteria nominata efispro

fua iaxitate voce extringitgrauiore,nameatus diducere,^ ampiificare ynius caioris intereft.Sed

j^rifioteies in Prohiematisgrauis vox,cu aer tarde incitatur.Vtttnwius ait ad extremosfeptetriO"

nesfuh coeli cardinegrauiores voces incolas ohtinere ,Jîritihu$ vocum humore oppietis .

Graiiis , & intenfa vox

.

VO X grauis,& intenfafortem notat,ex cy^rifioteie in Thyfogmmonicis. Poicmon,^c^damanttus infgurafortis l>iri trihtiunt ei vocemfjeuam,intenfam,(^ magnam. Jri

floteles in Prohiematis ait,natura caiidos magnam vocem emitterefoiere , quodmuitum

in his aerem,feruidumque ineffe neceffeft,vis enim caiorisfacile adfe,^ffiritum trahit,zTae~

rem, eoq; ampitus idagit , quo ampiior efi. 'Uox enim magna tunc oritur,cum aeris muitu agita-

tur. Gaienus , magnitudo ,&paruitas Irocis non ex caiiditatefemperft,neque pnecipue ,fedper

acidens. T>lam iihro de techms magn^ vocis caufam ampinudinem affer^ arterix retuiit.Diome-

desgracus , vt ex hifioria Daretis Fhrjgij hahetur ,fuit ciamofus , idefi magnê Ifocis, ^ fuit in

bello acerrimuspugnator , tmpatiens , audax , O* crehro caiidus

.

CrauiSj&magna vox.'

QV l yocem hahentgrauem,^ magna,conuiciatoresfunt,fi) referuntur adafnos . Sô

non conuiciatoresfed ,potius aptiores adferendum iniurias , quam aiteri inferre . Gr^cis

^ u'f:i>t)7eti , veifnedifretione,quodnonmagisvni,quaaiteriiniuriasaJferant,îm-

petant,CT^ ohuijs in via cedere nefiunt. Gramjfima,^ ahfona voce rudit afnus. De eius voce ita

fahulantur Gr^ci . luppitergigantihus helio indiElo , adeos oppugnandos omnes deos connocauit,

vewjfe Liherum , Silcnos , Satirosque afnis veclos, qui cum non ionê ah hojiihus aheffent , di-

cunturpertimuijfe afelli,^) itaperfe quisque magnum ciamorem edidiffe,vtgigantcs infuga.mfe

contecertnt, ^ hanc oh caufam hahitum , vt interfydera coiocarentur. Prlerodotus rudentes afini

perturhant Scj/tarum equos , cum Scyth-e Perfas adorirentur , eorum equi audtta afini vcce con-

flernantur . Onocrotaios auis dtcia afoni ahfirditate , afni yocem referens , turpis , rudens, fi)

tmperita . Ahfonus tn cantu , (fp vocefuit Seiinj Soiimanifiius , dfcipitnarum ignarus , muite-

rofiis y inter vina , catamitos , (^fcortorum cohortes expirauit

.

Grauis

L I B E R SECVNDFS, 123

Grauis magti i , &: pcrplexi vox

.

Q^'ICVN QJ^ E grauiter valde , ma^ne , ^êrplexe i'Ocant , referuntur adfortes

canes, (sT acideceniiam . SeJtextui mutilus

, ^ d'f\iitfgmjicatw^n . cylddit SutJJa-

, nusSunt c^ iracundi,ûod in^rxco textu "âcat Gfnerusfutat corruptum textumj

(27* cum Toi'emone,(^ cy^damantio corrigere curat,crfutat conuenire cum fo, quodTô/emon^

f^ zAdamanttus dicunt de^vocegraui,CAua^ mmimt jlixuofa, hisgencrof mores/unt,^ ma-

cHA faptentia , ft;) lufitta ipfos omat . Sed maleputat,quum hacpotius adleonem ref rantur ,

quam adcancm refrat i^njloteles,quum cancs,nequegenerofs morihus ornatos,neque maona-

nimos , ac iufos du at aliquis , ~)ft vidcl>imus infnus, nam qui canihusfmilem edunt vocem^ca'

nint , ingenij hommes exijiimalûntttr .

Crauis ,& mollis vox.

QV ORVM rox remiffa , f^ moUis ef, mitesfmt, fcut oues. JriHoteles in Pliyfiogn.

Z!r al? eo To/cmon , ft) cyJdamantius . §luicunque autemgrauitcr,^ moUiter loquu-

^ ttir^ hot prohis morilpus decoratos duito . Sedzyidamantiusmitesdicit . infgura

mnn/ueti Fo/emon ait . Voxgrauis, (^ mo/Iis , Adamantius in^qua/is , CT' tno/is. ConctliAtor.

Vox mo//is , (^fne tenfone , manfuettfiint > ad oues re/ati .

VVca: grauis , & fonora.

X ^rojfa ,(idefgrauis )^ fonora , ef he/licofa , Anfote/es ai dAlexandmm , O*e/oquens etiam : namgroffafortitudinem

,fonora e/oquentiamjacit . Conct/taior ah eo .

Vox craffa , a/ta Jonora , ff) audax, be/itcofa , O* e/oquens.

Grauis in principio vox,in fine acuta.

QV lBV S vero 'voxprimumgrauis, ft) infne acuta

, queru/ifunt,^ indtgnahundi,

quodeadem in hohusfmi/iterje habcat . cy/rifote/es in P/ryfognomon. Ab eo Po/tmon

,

^ Cr Adamantius . §luicunque agraui incipiunt /oque/a ^ in acutum definunt,ira-

cundtjunt, cir triHes c^/bertus mu/tt effecius , ff^ /ugubris animi dtcit. Fto/cmeus infuis hAr^

monicis , mugitus ingrauitatem tendunt , Iz/u/atus tn acutum.

Grauis vox concaua , & inflcxibilis

.

QVlBV S vox concaua , f^flexufaci/is , ff)grauis ,generofs moribus , magnanimi-

tate, (^ iufitia decorantur. Sedin Po/emonis textu dtfcit vox i//a,grauis , i't Itideatur

^ temporis iniuria decidtffe , cum il/a max 'me exgrauitate Ifocisprouentre videantur ,

quodin c>4damantio,remanfit. Ego ad/eonis vocerefrre. Nos ndiKtv concaua tradtiximus, quu

Graci *o/ ' • /Tou '« vittiipronunciationis nominentMuu Ifox ve/uti ex cauo fhecu, e^ reciffu oris rc-

Jonet.Conct/iator.Voxtanquameconcauopiôns grauis, ^) inflexibt/isviri/es,doci/es,^ mA~

^nanimos notat . cAlbertusfatisinepte acutam , CJT* mol/em cumgraui , O* concaua confundit.

L)c Leonis iufitia p/ura h-guntur apudauthoresm y/ifendo tniurias , (^ quam di/igcntcrper-

Cf:Jforcm oljtruent . zAuiccnnA, Stquis /aptdcm ,auttc/tim/eoniimmtfent ,e!^ aberrauenty

O z vt: vel

12^ D E H V M, T H T S I G N.

njt , velnilUdat , teoncm irmere in illumjolere , ff) minari , non tamen interflcere , tantundem

incommodi relatwum , auantum ipfe acceperit . Rcfertjue quum mi/es cjuidam leoni fagmam

immipjTet , aberrauit ,f'f.gHtaprope caput illius traiecia , quod animaduertens leo ,fubjlitit , O*

accurrens , milnis caputgalea compreît , Ufucpue ,fed non ~))Hlmramt , neque occidit mm. Ados

enim eji leoms , l>t tantundemfere Udat , qûantum Ufus eji ipfe

,

^cuta vox

ACVTA "Vox timiditatis indicium , timida nanque animalia acut^ vocis funt , vt

ceruus, ci7* lepus,ex z^rijlotele in P/ryfognomonicis . ^^ylphrodifeus loco iam dicio. Acu-

tiC vocisfonus caufa efi arteria^qutipropter humoris copiamfe diJatare nequit,vt enim an-

gufia tibiafonum edit acutum,ita ajf>era arteriapy<efiu angujiia extringit voccm acutiorem.Ari-

Jiotcles in Problematis acutam yocem cx (fnrituum fmUaiiitate euenire dixit , ol? idpuen exper-

tesfeminis , mulieres , decrepiti, ^Jfadones njocem redunt acutam . "Vox enim acuta tenuis eji,

tenuis exparuo aeris motu ejjtcitur , rohujii vero viri, quoniamJfiritu "yalent^multum aerem in-

citare queunt , quodcum multumft , lente mouetur , vocemque efficitgrauiorem,motu enim ve~

loci , ex tenui voxgracilis eljicitur . zAlilî enim rationem ajfrtpropter membri imheciUitatemy

quo mouet aercm , mouet enim exiguum aerem , quodimbecille cji , veip> opter meatum, quo vbx

permearepoteji ,pufillus eji in iam diciis,itaque exiguumproficifi ab copotcft,quodaera moucat,

exiguum vero cumfit , velociterper ampUsfuperioresfaucesfertur ,cum viris ^tate vigentihus

hic amplior haheatur . 'T^raterea animalia cuncia validiora , acutam emittnnt vocem , homo

autem cum inualidior eji , tunc vocem acutam reddit . ^tio efi, quodhomo inua/idus,exiguum

aera mouet , exiguus ve/ocitcrpermeat , ve/ocitasfonum reddit acutiorem . Ga/enus angujiiam

faucium acutam vocemfcqut dixit, qu<€ angufia ex innata ejjiciturfrigiditate . H<£C eadem an-

tiquitatis ,^ /iterarumparens Homerus his verfihus dcmonfirauit .

Hmcati/emgnmitergementi afiitlt mater 'venerahilis

.

izAcut) 'vero lamentahunda caputfiii apprehenditfi/ij

.

Etalihi fenes cicadis compxrauit ,qu.e funt p/ane -^•/porA P/utarchus ex fîritus tenuitate

prouenire dtxit . P/atonici exfuperjiui humons ahundantia ejjici ipfe etiam arteriam,per quam

fonus vocis afcendit , ejjiciens crafjiorem angujiat vocis meatum , ideofcemims , i(jj* eunuchis acu-

ta vox eji,viris autemgrau!s,tn quihus vocis tranfitU hahet /therum , ff) ex integropatente mea--

tum ,najci autem expari fyigoreineunuchis , (^feminisparempene importuni humoris ahtm-

dantiam , etiam htnc /iquet ,quod vtrumque corpusfpe pinguefcit . Z/ittruuius in JMeridia-

nisfinihus tradtt audtnpr^tenuiores ,& acuttfjtmas.vtparanctartim acutifjimarum fonitu vo-

cesperfciunt tenuitate. idenim experimeto antmaduertere /tcet. Caiices duo infornace eque cocli,

aquo q;podere,ad crepitumf, vnofonitufumutur,ex his linus.in aqua demittatur.pojiea ex aqtta

eximatur,tuc vtriq; tangatur,cUenim itafaciufuerit,/argiter inter eosfonitus difcrcpahitl dequoqi

pondere nopoterunt cfje.lta ^ hominu corpora aliapropter regionii ardore acutUjptritu aeris cx.

primUt,a/iapropter humons ahUdantiagrauijjimas eJJunduntfonorU qua/ttates . Septentriona/iU

inquit cA/hertus,^fceminarUvox euadtt acutior^qua Aleridiona/iU ohpu/monis moiliciem, cjT*

arteria,quce arBior ttem intel/igitur . Alolliorem vocemfacit organorum humeEiatio,dehi/iorem

pu/monis imhecil/itas , ac rejolutio . zyiegrotantittm acuitur vox,quodficcitas arclet meatus,vel

etiam ex intemperanti fytgtdttatc . autforfan ex opprimente humetiatfone . Jmmo exfortitudine

a/iquando acuttur , ft) mterctpitur vox . Proinde Mene/aum /audare lio/ens Homerus, vt mt-.

mme

}}

>j

L I B E R SECVNBVS, 12j

nime in yclloformidolofjim ^f '> <t v-«9iV appellcit.^vt cûi yocem millo mimieret terrore. PoIemoHy

O* cyicUmamiuf inuereainJo tribuum vocrm acutam in eiusfchoemate . Fun etiam Phauori-

no mfgniphilofepho tox acuta, ^ tenun

, ^ mtda barbitiofacies , velmagno natu , etiam fe-nio l>ltimo appeii nte , ff-) tffcemmata ,^ degenerantis natnr^fuit ,^ libidmis pr^fcnnd^ , it

cnmforet eunuchus , a.Uucrajfe confmans 'yiri njxorem creditusfit

.

A-^cuta , & remilTa vox

.

CVT J 'ff^ remiffa tox timidi ejl animi ,^ diJIentafo>-tis , 'Vtfriptum reliquit ciAri

jioteles in Phyfiognomonicis. Polemon,(^ zAdamantius in idxa, timidijnhuunt et acu-

tam y O" moliem vocem ideji remijfam . zA contrariofigno .

^cuca, %L intenfa vox.

ACVT J , & intenfa >oa: , indignantis , ft) iracundi efl, namfecundumpaffionem in-

tendens acutam quis confueuitponere iracundi , indignans enim , ff-) iratus intendere con^

fucucrunt vocem , (^ acutc /oqui . fx <iArtjiotele in Phyfognorhomcis . §luod 1'idetur

eo , quodprius diximus contra riari , acuta enim vox imhecillitatisfgnum diximus, /ediracundi,

^J indionahundi valida videtur complexione confitui . Sedhanc dubitationem remouet cArtfo

teles inproblematis loquens de acuta voce . fnquit enim . Alittere acutam vocem non eji idem ,

quodaciite cantare ,fedncutam vocem mittunt omniaMU<£ naturaftnt imbecillx,eo fcilicet,quod

aerispariim , non multum cierepoJfunt,l>nde heciici ,^ qui confumpto corporis habitu emarcu-

erint , acutamprojerunt vocem , atque >f»-o acutum , nifîribus valeant , cantare nonpofiint

.

Qiius indicium , quod^VelociterjxertJolet , quodvehementerfertur , ita honarum virium eji,quod

acutum efi.

y^cuta voxcum clangorc

.

CVM clangorefonus acutus,vt auitijgeneris ,fuItos,vanos,& fiihlima cogitantes ofen-

dit , inquiunt Tôlemon , ft) cyidamantius . Sed zApuleius injioridis auium vocat la n-

guoris infliâtos . fonciliator . Qui vocem prorumpunt auicularem , venerei fmt , 0*

inanes . ^^yih eodem z/Îhertus ,

y^cuta mollis , & rupta vox.

QVlCVN ^P'E yocihus acutis , mollihus , tiT ruptis loquuntur , cinxdifint, ^ ad

mulieres, ff) adfuper apparentem decentiam rcferendi . (fAriJioteles . cAcute , m'olIt-

^ ter ,ft) Ji' xihile loqui , fignum ef cinocdi cenfendum , Polemon . Sed Adamantius

'i.KtiJLirir /jahct, corripendus ef ex Poicmone , qui iw*ij^Ti<r, namflexihilis,0* ruptavoxfami-

narumefl. Pr,eterea ijdem infgura cinoedi vocem trihuunt ei acutamgracilem , O* valde p"a-

clam . Conciliator . tylfoHis cita ,0* dtjiruâ vox, timidum , O* effoeminatum oflendit.

^cuta

,

i2S DEHFM. "THrsiOGN,v^cuia , ^ damofa vox

,

VO X acuta , ff^ clamofajlupiji rjl , propter fimilem caprarum vocem . c^riHoteles in

Phyfiogn. Sedcgo eos tentari morho comitiali conijcerem. Plutarchus capram morho co-

tnitialt tcntaripr^ter c<etera animalia refert.proptereaqûe l/eteresfacerdotes ea vehemett

ter , "V/ morhtda ahjimuijfe . Cuius caufam ajfert meatuum angujliam , quihus oh/eptisfeptjfi'

m^ inc/uduntur fjipitus , quodarûit "Vocw tenuitas , nam jui eo ajfedionis genere tentantur,/i~

milem capellê vocem <edunt,

A^ balatum vcrgens vox deprauata

.

DEPKJVATA i'ox ad halatum yergens jlolidi hominis natura manfejiat , Pole-

mon . Hdec adoues refertur . cydlhertus . Sonus indehâhilis ,fue outum , f.ue capra-

rttmvoci/imi/i Jlo/idumnotat . Eadem Conci/iator . zyintiauitus pecuatuspro fiti/to

accipiehatur . Cefherus ad<tAdamantium refert,(juce in eo ahfunt . tiArtJlote/es ouesjiu/tijjjmis

morthus ejfe dtxit , omniumque quadrupedum incptiffimum . Ae/tanus , tnepttjjimis morihus ,

^ degenerihus animis oues dixit . T/inius,GluamJiu/tiJJjma anima/ia /anata,qua timuere tn-

gredi , "ynum cornu rapto ,fquuntur . Oh id Po/emon,^ Adamantius coUigcntes figna omnta

ma/a ,qu^pejjimam hominis naturam innuerepojfunt ex voce , inquiunt in idxafatui improhi ,

tum hahere locem ha/antem exiguam^ afperam . Po/emon addtt e^ turpem . A/^rtus , t^Conci/iator . ZJox quajfata ,

quaji de quajfato vafcu/o ,Jlu/tos ,^ voraces notat

.

DMedia inter grauem ,& acutam vox.

ESCRIBENS cAriJiote/es adoy^/exandrum mediam inter hêc yocum drfrimi-

na dtfferentia , ait . Zôx mediocris in acutiey^ grauitate , ojienditfpientem ,proui'

dum y veracem ,^ iujium

.

Media inter intenfam , & rcmifsam vox

.

CVM vox inter intenfam ,^ remiffammedia eji,temperatamindjcat comp/exionem

interjrigiditatem , ff^ ca/iditatem , Auerroes infuis Co/liget . Oh idea , qu<£ ex tempcra-

ta compiexioneprofctfcuntur , conijciemuSj honos mores , ingenium , ^fimi/ia

.

y^fperavox.

AS PEK AE vocis viros luxuriofos iudicarem ,^ adhircos referrem^qui luxuriofi.

^

ajper^ voctsjiint . Vox ceruts marihus cum tempus coeundi eji , rancefcere tunc fciicia

voce dicuntur , ex cyirijiote/e , cum /ihidinantur mares , ff)foeminas vocant ,Jiuc e/xto

capitegutturep/eno fiue adterra demijfo . ûcentes tunc o/o/ygones vocantur . O/o/yronapud

Arijiotelempropric dicitur de "Voce ranarum marium /ihidinis tempore . Etfere anima/ia omnia

rauce/cunt coitus tempore . cAphrodifus reddit rationem aJJ>eritatis vocis , atque adu/efcentu/os

circa <£tatis annum quartumdecimum vocem reddere ajêriorem incipere, quo tragefere Grtcci di-

cunt , k vocts hircina aj}'eritate , quum tunc temporis in uniuerfo corporefat mutatio, fi^ Jit im-

mutatioJîntualis mfmhri , namctim ajêra arteria dtlatatur , accidit , litpartimp/us,partim

minus

1

L r B E R S E C V N D F S. 127

minus inc>rme}Uit»oueniat,eiitsqueparsinterior in^quabilijlrttElura adguttur vjque afccndat

,

igitur jhiritus yCum per easpartes emanet,quafi per itineris inî^tialttatemîryipigatj^ôctmetiam

in<€nualem , raucam , ft) afjêramfaciat , quodetiam tjs acctdit,quorum arterta diJ}tlIaiione in-

fejlante ajfecla per duciionem ejl , delapfo nanque humore , lents interior memhranajada ina-

qua/is , exttum etiam ffiritui prafiat in^qua/em , ta/ts /yircorum afj>era arteria efl , ftcgrtium

,

Cteterarumque auium, qux rauce njociferant . Ga/ertus . cy^fjerttas fit ex iniequa/ttate in duro

coi-pore, arteria durafitficcitatepartium , tnitqua/itasfit ex difêrfe /mmtditatis defcclu in eo

.

Clara vox.

CLj4ÂM 'vocem exfccitatepu/monis, nje/complexionisprouenire dixit dAuerroes in

fuis Co/iiget . Ca/tda, ft)fcca comp/exio agreflesfacie /yomtnum mores . Ai^x T/je/a~

monius c/arafuit uoce , g^ in hojies atrox , ">r ex Darete habetur

.

Blanda vox

.

1*?^ fgura iocundi /j/andam vocem ei concedunt Polemon, f^ cAdamantius. Priamusfiatii

fuit voce y^ ob tdiucundus ,prudens ,^ morilfus ornatus

.

QDulcisvox.

V l hahet du/cem voctm efl inuidus, ^fufpiciofus^yt inquit (lArifloteles ad c^lexarp-

drum. Lucianuspfeudomantis omniumpeffmi vocem defcril;ens , dicit. Vox du/cijfima

pariter , ft) c/arijfma

.

I

ûbmiffa vox.

T<1 fgurafmu/atoris trihuunt eifuhmiffam vocem Po/emon , dp* cAdamantius ,

Debilis , & fIcbilis vox

.

D E^BILIS , &flehilis vox lucri cupidum , trifem , nu/lisque non in rehus fufîBioni-

hus ohnoxium manifeflat . Ex To/emone, tP* zAdamantto. Conci/tator ah ets. IDehi/is ,

0* /iiguhris vox , afferum j^fufîciofum ofiendit , eadem A/hertus

.

Gracilis vox.

GRACILI fuit voce cAriflote/es , vt Laertius refert ex authoritate Thimotei cAtheni-

enfs in /ihro de vitijs . Sic ettam P/ato . P/utarchus nonfo/um adgraci/ttatem pau/u-

/um acceffff ,fd(iiauis , O* du/ctsfont 'yocemfutffefrthit,pacati ,^ modeflt antmi

fignum , O* optimorum morum . Erat O* "îno Semiramidisf/io voxgraci/is , vt etiam ma-

tn , ^ /meamentorum tequa/itas,(latura , (^fgnaform^, oh idafcriptorihus "yirago dtcia : ob

praciara eius in imperlofacinora etiam inuidtamfuperaffefcriptum efl

.

Trcmu/a

128 D E H V M. T H r S I O G N,

Tremula vox

.

VO X tremuld trepidantes,^ mettientes ojlendit . zylrijloteles inprohlematis ajfert ra-

rationcm . Cur yox hominum tam trrpidantium,quam metuentium obtremijcere fo~

lcat f nuia trepidantilyus ,& mctuentihus calor a corde difcedit ,fic migrante calore, cor

conquatitur , cum autem cor conquatitur , iEius nequaquam c^ci 'vnus poteji , fedplures profici-

fcantur neceffe eji , ^vt ejidibus laxius mtentis.

Deloqiiela. Cap 2.3.

FACILE etiam ex loquela animi mores deteguntur . Immo Socrates potentifjima fignA

ex ioquela capiebat , ob idcum decorum adolejcentem , f^ diutule tacentem conjjicatusJo-

ret , lit te videam , inquit , aliquid eloquere , etenim arbitrahatur homines , non oculorumj

fed mentis acie , 0* animi obtutu confiderandos

.

N5cabilis loquela.

ICOMACHOKVM moralium quarto cylrifloteles ma^nanimo virojlabile lo-

quelam,grauem vocem,^ tardum motum ajcnbit,quippe cum magnanimuscirca ma-

gna verfatur y f^ raro magna exijiimet , talem deceat

.

Coiitenta , &: Vehemens loqiiutio.

SI C contra , idem in eodem loco pufllanimo ciim circaparua verfetur , ^ omnia magna

exijiimet ,fejitnabundus eji ,& contentam^ ^ '^ehementem locutionem afcribn,acuta au-

tem vox i fi) celeritas ex his affcitur

.

Veloxloqucla.

VELOX in verhis , ^prxcipue fifuerttgracilis vocis improbus ,foIidus, importunus,

ti7* mendax erit . zAriJioteles adcAlcxandrum , Velocis loqueU , conflij expertes ,0*

dementesfmt . Polemon, ffj c^damantius ,fd'ToIemonis corrigendus ef textus nampro «roKTsV^ idefl dementcs , hahet c:Vo;/,<V, Jdefimpios,quodexperientureffagatur.Khafes.

Qiius loquela veloxfefinus efl , ^parui intellecius . fonciliator hahet,qu^ Jrifoteles , addit

tnfuper exfe , irafihilis , c^prauorum morum . Aratus , vt Suida citat , ran<e trihuit loquact-

tatem , qi/^cjioliditatis/olet effe comes,minimum mentis oportet effegyrinis,quos vix deprchendas

antmalcjfe , ntf moueretur . Plato in The^teto . T^os illum tanquam deum admirahamur oh

fapientiam ; at iUe nihilo magis anteceliehatprudentia j qukm ranagyrina .

Remifsaloquela.1RE MlSSA loquela pacatum , 0* mitem animum ofendit . cy^rifoteles in Thy-

fogn. adpajjtcnem refrens ; nam "Vf iratus intendit vocem ,fc animo remifus remittit

vocem , (frgraue loquitur . Ex naturalihus caufs etiam euenit . Remijfa yox exjhi-

rituU remiffione,&paucitateprouenit,qui infrigida coplexione cofjiut, qu<e animo mitesgenerat.

1 'arda

I

I

B

l I B E R SECVNDVS. np

Tardi loqucli.

N f^m-averectmdi zydrijloteles tn Phjfogn. PoLmon,0* cy4da.mxntius trihtittnt ci tar-

dam loqttelam

.

Vchcmensloqueh.

iV fgttra amari dtiopojleriores trthntmt ei loqttelam 'vehementem .

Breuisloquela..

"R^EVlS loatieU defides , f^pauidos manifejlat , Polemon.

Grauis , & debilis loqucla

.

QzJ^ I prauiter ,^ dehiliter loqtiunttir ,foIidi , initiriof , f^g^hf cenfndi . Ex Pole

mone , tP* Jdamantio

.

y^cuta , & fqualida loquela.

QV l Jjtialide , O* ^*it^ loquuntur , "yarij hominis nattiram hahent . Ex eifdem

.

yicuta , & debilis loquela

.

ACVTE , ciT* dehiliter loqui , timoris,f^ inuidenti^fgnum . lidem . SedzAdaman-

tius non timoris ,fedfegmtiet dicit

.

Enaribusloquela.

L§lVELAi qu^ e narihus effertur , mendaces improhos , malignos , inuidos

,^ ali-

orum malis gatidentes indicant . Ex eifdem eadem Scotus , zAlhertus , (^ Conciliator

hahent

.

Subflaccida loqucla

.

QV I fihflaccide loejuuntur , liiolenti ,fccelefli ,^ hominum oforcs cenfndifint . Jda-mantius addjt,i'ehemens , O* fuhflaccida . Conciliator ah eis . Z/ox yehementior

^ firepens , 'velutfonus indecenterpermtHus , yiolentum iniuHum ,^ in cordc odtum

gerentem

.

DDifficilis loqucla

'.

IFFICVLTE^ loquentesyimprohi , infpimtes maiori ex parte hahendifunt.

Ex etufdem.

R Pl^ctda .

jjo D E H V M. T H r S I G N.

TJacida , & collevfta loqucla,

Qry l p/acido , ^ collcEiofermone locjuuntur

, qua/ijliixu, g^ inundatione molejiia ali-

qua dettnentur . Bx eijdem ,

MModeftaloqaela,

ODB^T' -^M hqttelam Scotusfipplantaneum hominem indicare dixit..

PeMaxilisj&mento, Cap. 2,4.

POSTERlOR pars maxilldi m/^ndihula efl^Gr^cis <rietydvi(r

, eâxiUcepe^^sprior men-

tum dicitur , oylrifloteie authore animalium libro , (^r<ecis -(«nU

.

Paruum mentum.

P<>ARWM mentum virum in Qmnihus peffimum ,^ infdiatore oflendit Toiemon

.

Sedz^damantius addit , 0* dirum ; ex ferpentihus ,- cjiii taies hahent . Ceorgius Ualia

fatis ineptepro mento ênas vertit . oylihertus ah his . Paruum , 0* breue mentum vi-

tandum , auodimmites , ft) inuidos arguat , adjerpentes reiatos , Conciiiator iracundos , immi->

tes , inuidos dicit

,

Longum mentum

»

METSlTVM qitihufcunqueprotcnjtim , omnino reprohi ioquaciorespiufquam deceat,

&dicaces. Poicmon. Scdfjdamantiusnonornninoreprohos ,fedpr.eter modumio-

quaciores,

moUiufuios dicit , vhi yidetur illud, non , temporis imuria ex Poiemo-

nis textuproiapjum , ac emendatis codicihus rcflituendum , videnturque ad muiieres referendos ,

qua nonomnino mai^ ,fd dicaces, ftj moliesfint , quum quadratummentum yiros deceat.

Poiemon tnjlgura dicacts retlum mentum eis trihuit , ft) ipfe ,^ oyldamantius in figurafatui

improhiJoMum mentum trihuunt . cyllhertus muitas addit ineptias , nam iracundos,turhatum

animum, piosproiixius mentum denotare contendit , Etpaulo inferius doiis ajftietam men-

tem notare . Eademjequax Conciiiator

.

Rotundam , & depile mcntum

,

S/quis mentum raris piiis confertum , roiunda figura continet , non viriie ,fedmuiiehre

dicito . Poiemon . zSÎentum dmfum rotundiori flgura circumfeptum cjfoeminatum , ff)

non virile dicito . Adama ntius/ed omttttt depile, ex quo mendum infuo tcxtu opmor , nammentum ')>ere effecminattglahrum efl . zylihertus eadem 'Tythagor^ acceptum refert ,^ Con-

ciiiator

.

Quadratum

L I B E R SECVNDFS.Quadiatum mcnrum.

î^

SVB îyAVR^JTVM mentum 1'iri/e ejl . oydJamantius , optimeque additum

k

cmtrarioJigno ; nam fi rotundumfaeminx , quadratum viri eji . Conciliator eadem cxJLberto

.

Bijidttnt mntht» pulihri obula figura defiOum rtferi in dcxira imagint .

Bifidum mcmum

.

MET^TVM infttmmo loco , tanque in duos vertices dtjjiluerit , modofcijfumftt, ap-

parens , dolofis morihus afcribendum. Ex Tolemone , tST zAdamantio . Sed c^lber-

tuspr<tfensfignum cum inferiort confundtt , ^peruertit . cît enim . Si diufone me-

dia nimisprofunde deprejfum fit mentum , venereus , f^ gratiofus vir ifdalitjuando difcordias

facere.

Leniterfciffum mcntum.

T fi fcijfto mediocrisfuerit yVenerei potius , ^ratiofque iudicahttntur ,(^damantius

.

Sed Polemonts interpres omniajuo more peruertit . Conciliator eadem fatis peruerse

transfert .

AI» Ycra UuiJumi^ ot mter mentum , ^ nafum ôfmdum laiitMi

tbiulimiu •

z^dnares

JS2 D E H V M, T H r S I O C N,

I

A^ nares concauum mentum

.

N fcttrA luxurioji , Folemon nohis teHatum reltquit. QuiJuperjiciem illius lociy qutc

mento, ^ najo interiacet , concauam hahuerit,(jttalem honum Socratem hahuijjefertur y

luxuriopjunt

.

y^cutum mentum

.

QVl acutum hahent mentum animojijunt,^ ad canes referuntur. cylrijloteles in

PhyJiogn.Ego AKpoyiHci acuti mentt interpretor . Suejjanusprolixo mento interpreta-

^ tur, fed non de pUis ait inteliigi debere . In c^rabtco textu <^riJiotelis , auem nobis

tyintiochi^ Tatriarcha Rorn^ coptam videndifecit , legitur . G^i habent acutum mentu ,Junt

animojt , (^Jortes , (s^ ad leones refruntur . Ego mendum in textu non foliim Jiijficor ,Jedpro

certo haheo, 0* ^njlotelem non de mento,fd depi/is menti inteUextJJe . Trimo quia ad CaneSy

velLeones rejert,qui acutum menium non habent , Prceterea tdcy^rijioteles appojuit , ~)>bi depi-

lis , non departiumfpurts . cy^t fi naturali ratione ,^ experientia td nobis ejjet dtfutiendum

,

videmus pilos liirilitatis , ^ rohorts Jignum ejje , vnde qui prolixam acutam habent barbam,

idejl denfisptlts ,^prohc barbatum , animojum , f^fortemfore,ptlorum enim carentia in mu-

liehri barha , nota ejt dchilitatis, ffj inanimofttatis . Et cy^rtjlotelesproblematum Iibro dicit ho-

mini datam ejje barbam , quia eiiula negata ejl , ff) altmentorum excrementum , quodc^teris

antmalibus in ceruicemje confrt , homini in maxilias . Pr^terea idem tnjigura Iracundt , eumiuTdyuf , ideji boni mentt dicit . Scd Polemon,^ c^damantius lunTayr.y, idejldenscpilofum

dicunt . Legemuspr<£terea in htjlorijs Daretis Phrygij HeElorafutJJe decenter barhatum,^ ma-xtme beliicofum , animofum , ffj fortem exttttjje . Diogenem quoque maxima barba comatum ,

vt Stdonius (i/lpolltnaris adfaujlum trad't . Lyfander etiamproltxafuit barha,^Jgenero/itm

qiioadam


quoddam in modum tAmferthAt maximicj;fttere njiri^ f^fortaffe non axfoyirnei *fed fnutf»-)t%nu

legendiim

.

Imbcrbis homo-

IAi^B EJ^B ES viri mulierihus ,^jfadomhusfimiles exijlunt . Ait Polemon,Jpadones

naturali nequttta pejfimis ejp morthus , tngemo tmmites , dolofos ,facinorofos, alijsûe fceleri-

hus fe immifcentes . Tlato tn Euthyphrone nJêlitum Pittheumftum accupitorem rara

harhafutjfe dicit . Et afud nos njulgo iaciarifolet,T'oca harha , e men colore , Sottol cielnon e

pegiore.

Mulicrbarbata-

BfiAKBATA mulierpejjimorum etiamfempermorum . Simplex vulgus adagiumji-

hi non mfulse , nec mtJigntter ajjmxit yfoeminam harh*iiiam iapiîhus eminus falutandam

ejfe . tîchaelScotus . tyûlter circa os harhata , efi luxuriofa ,fortis natur^, ft) vtrilis

conditionis ,propter caltdam fui complextonem . Naturalis entm eji ratio , calorem ejfe , quipi-

los creet , tST oh id in corpore humano iU^pottjjimumpartes ohfepiunturpilis, quihus maiorfippe-

tit calorisfacultas . Caloris inopia multehre corpuspilts non ohjidetur , vt Eunuchis etiam ,quo-

rum naturaftgidtor eji , Uue eji mulierum corpus , njt tnnato conjlipatumftgore , quoniam al-

gorem comttatus denjitas , Uuttas denjttatem , oh idmulierem harhatam, vt monjirtjxcam meti-

culoji alicuius tngruentis haheripr^Jagium. Seminis ahundantiam hirjiittesfgmjicat,^ excre-

menti , lepus ammatpilofitm eji,0*folum animaliumpronam ^ftptnamquepedumparttm hir-

futam hahet , ^nde dajypodis nomen , cir /uxuriojijjimum ejl ,^ tntragenas ettam pilos hahet

.

Oh tdpiloja mulier mult^ iafciuia . Prêterca medtc^ doBrina dogma eji,ah zArtJioteie compro-

hatum ,multerefuhjiinente menfiruorum ahundantia , ^feminis ^quandoqueharham lonttn-

pere . ^ûod cAt^cenn<e interpres fe vtdijfe meminttm viduis cajiitatepr^fgnihus

,

OMulierimberbis.

B idmulier henepilis nuda ,^pracipue circa os , ef hona natur^t ,pauida , verecun-

da , mttts , g^ ohediens . Scotus .

Decollo. Cap. ^5.

NV^C ad alteram corporispartem accedamus, qu£ caputjitlcit ,filicet collum. cAri-

Jioteles animaltum lihro coUum yocat , quod tnterpeEius , eiSJ*faciem eji , cutusfriorgut-

tur, injeriorgula ,parspoJierior exttma cerutxappellatAeJi , (jrêcis ^ftixKKar eji. Geor-

gius VallaapudAdamanttum ceruicem interpretatur .

q:Craflumcollum.

VlCVKl^lVE craffum coDltm hahent,animahusfortesfint,tirreferuntur adma-

rem intelligens cAriJioteles tnfuts Phyjiognomonicisper craffum nonptnguefdmagnu,

magnttudine cjjium , f0 neruorum

.

G}uale

i3^ D E H V M. "? H r S I O G N.

SluaU craffum bominU coUum tffe deceat o^enfuri , taurtnum , V» commcdius cffingi

foiuU I j^ctlandum cxbibemHi

,

Crafsum& carnofum collum

.

QVlBVS collum craffum , c^plenum iracuncli , referuntur aJiracunJos tauros . Sei

Polemon , f^ zyldamanttus non crafjum , ^plenum , vt <^rijloteles ,/edcraJJius, ft)

^ prolixius coUum iracundos , iaEiahundos ,0* contumacesJtgnificare dixerunt . ^l-

hertusprtefens fipmim cumfiperiori confundit , inquiens . Z/ajla , ff) cum quadam proceritate

ceruix , antmofum dicit . Textus SvfionS» , l/el animopi. Taurus animo incitatus eo impetu

cornihus appetit, ea impotentis animi effrenationefertur , nihil "Vf eum necjue huhulcus,necjue me.

tus vilus reprimere queat . cy4clianus . Btjlones houes , ex Oppiano de tenatione , horrihili funt

cerutce ,^ ptngui , adfaciendas dedesprompti , ciT* cum impegerunt in hominem , velferam , in

fuhlime toUunt .

Tabula bxc pirigutsfHiUi coUi , ^ humanifigura infignila efi, "Tt mutua coUatione

morci yeftigemHr.

Colium

L I B E R SECVNDFS. J3J

r

'h^

Collumpinguc.

QV l njero hahet coUumgroJJum eji jiolidus , (s^ comejlor ma^nu^, ficut hahet harhara

tranjlatio cy^rijiotelis lilri adzyilexandrum ,fedprogroJJo,reponendum ejlpingue. Sues

^ enim edaces , ft) rudesjunt, 0* tale coliumpojjident . Ex quo ^yldamantius . Pr^e-

vingue collum iracundos , rudes,indi/ciplinahi/es , tS^porcmos fignijicat . Polemon hoc non hahet,

temporum "yetujiateprolapjum . ZJterque uero injigura rudis trihuunt et hreue ,^pingue coL

ium . cy^/hertus . §lui vajium nimium , fiue /argam ceruicem hahent , iracundi ,^ indoci/es

:

Jues enim ta/e hahent . '^os 'vu/gojuem ')>ocareJo/emus hominem Jordidum , immodejium , O*qiii imprudentia , intemperantiaque modum excedit

.

Famneam imjgintm rton wtentcmuuvam ad tdfrtquem ffl illiusfigurx mentio > ttft quoties

opusfuijfet I appofitiftmus , milc comptndio conjultnmus, ob

id ItHorem ad primum librum rtmitimus.

q:

Cracile collum

.

V l hahent coUum graci/e , imheciUesJunt ,& referuntur adfceminas . Signum hoc

appofuit zy4riJiote/esm Phyfiogn. a contrario,nam magnitudo ,fortitudinem denotahat.

Po/ixena tenui coUofuit , qJ animofmp/ici . Ex f)arete

.

Trdcfensfiguri . qu£ coUi longitudinem , (J7 exiguitattm flrutbionis 1 ir bominii potijfmum

fubftruit , delineatur

.

Graci/e,

J^<f J) E HVM. T H r ;S I G N.

;•:• GracilejÎongumcoIIum^

V l halh coUiimgracile ,^ lovgum,ejljonorus ,

^jiolidus , 'vt kalcttiy ex nArijla^

tele adAlexandrum : hunc adaues comparat , cû<egarruU , 'van<£, ff^ mchilesfunt. In

, P/jy/iognomonicis i'ero coUum ohlongum ,^gracile timidos dicit, -^ adcoruos refert.

Polemon ,^ ^damantms . Colium ohlongius ,gracilius(ûe timtdiores,^ malorum morum

demonjirat . hdewque infgura timidi,priclongum ei ccUum afcrihunt . ^hafs l>trunque cpn-

iunxit . Gracile ,& longum coUum , ttmidum garrulum, ^) Jlolidum ojlendit : quodex o^/-

(?erto excepit , fic^ Conciliator Suetonius C. (JaltguUm gracilitate maxima fuijfe ceruicis,^

crurum dixit , erat enim nimiumpauidus ,& yitioftis ,^ aduerfifs Barharos cum trans 7\Jye-

tunn iterfaceret , dicente quodam non mcdiocrem fore conjlernationem ,equum confendity O*mor4 impatiens aujugit

.

Medium intcr longum , & crafTum collum

,

QVmVS magnum ,fednon -valde carnofum coUum j magnanimi cenfntur,quodleo-

nes rrprefentcnt , ff) inprincipio , "vhi lconisformam defrihit , ait leonem collum hahere

^ ohiongum , crajfum , ft) modcratum , tdejl inter longitudtnem , g^ crajjitiem m^di-

um . Z,'hi /(gitur !ra.^'y ajnyiTfiv , rcponendum ^myyva i/.(jCnpa(3- , nefthicontrariusnjideatur,

idem j4rij}ote/es in P/yfognomonicis . Infgurafortis meminit coUiJirmi,& non va/dc carnofi.

Poicmon , ^ Adamantius . fpilum crajjitie , ff) /ongitudtne moderatum , compacltus,^ ro-

httjlum .fortes , doaies , e:^ ad difcip/inas idoneus ojlendit . Ga/enus in arte medicina/i. CoUtim

tmmcdtate a cerehro ex capite oriitir , vnde graci/e , f^ ma/e compojitum peîmtim ,ficut craf-

fum , ft) hene compofttimJgnum ejl optimum adomnia , cum honitasfuumprincipitimfqua-

titr . Conci/iator . ZJafla ceruix ctim quadampro/ixitate non va/de camofa fortim denotat, f0animofum. H<ec cermx

efl ^quam torofam , O* compaclam dtcimus Virgi/ius

.

Ct:i

L I B E R S E C V N D V S, 137

„ Ciit^ltmma ceruix .

Breiie collum

.

QV I t.iahet collum "yaidc hreue , ejl callidus , detraclor , ajlutus, ff) dolofus . dArijlote-

ies adzAlexandrumfcribcns . In 1'hjjioûomonias tero. Cîhiis njalde hreue co/Ium,

dolof ,^ infidiatores , rr lupt . Khafes . Colium hrcue hahentes , calltdt , tST* ingeniofi.

Conciliator eadem . cîhertus omnia confundens fihimet contradicit . Collum njaide hreue de-

frehendit ajiutos, ff-) doiofos , ^pauiopoji Coiium grojfum ,jloiidum

, tSt* edacem notat , ex

îatone ,fed ex Poicmonepotius . Soiida ceruix ionga ,/iue vajia ,^) nuam dijjicuiter jieEia-

tur , rapaces ojlendit , (^T adiupos refertur . Tradit cêiianus lupi coilum tn eas hreuitatis an-

gujlias compuifim ,^ vehtmenter compreffum efi , "Vf comoraueri , retrojue verfari nequeat

,

ff^ firetro veiit afjîcere , totum corpus contorqueat neceffe eji . Craffo , ft) hreui coilo efl iituius

marinus , carniuorus,^ admodum ~)iorax . zyiccipitrum peneri coiium hreuijfimum , CT* 'w^"

xime rapax , ft etiam ex (lAnfioteie hahetur . f/yenx cumffina riget coiium , continua tnitate

flech nequit , mfi toto corpore circumaUo . Pitniiis ,0* Soiinus : Ejl enim ijorax infidiofa , ex

genere iuporum .

Neruis int cnrum collum.

QVlTyV S collum, quodneruis intenditur ,paruijunt , atfiadfint f0 c<etera ,fatui

,

inque delahentisfgnafunt . Polemon, c^ Adamanttus. Ceruix neruispatentthus com-

^ pofita , ineptum , c?* indocilem hominem tefiatur , (^* ficoncurrum aiia fgna , in-

fanum . yllhertus ex his ,^ ex eo Conciliator eadem

.

I

Vacuum , & imbecille collum.

T{y4NE coiium,0* imheciile,~)>erfpeliem njirum , & maligna afiuti^fgnificahit. Ada-

mantius . Sedin Polemone locutio manca efi , ^ defcitfgnum . cAihertus ah hts . Soiuta,

quafidecidens ,^ inuaitda ceruix nocentes homines ,^ infidiofos mtat

.

QlMutilum collum

.

VJBVS coiium mutilum , audaces verhis , re timidos ofiendit . tAdamantius. Jl-

hcrtus , hreue coilum , cum temerttate , audacem notat

.

CoIIum durum

,

DVRVM coUum rudes efiendit . Aihertus ex Poiemone,^ z^damantio . Durd cer-

uix indociles dtcit , tS^ luigo ignaros ,^ rudes dur,ie ceruicts homines dicimus .

MCollummolie.

QLLE coiium tgnaros ofiendit . Poiemon.

S rJflênim,

j^S D £ H V M. "P H r S I O C N.

y^fperum , & pinguc collum

.

•"^ OLLl afpera caro ,^ hon<e hahitudinispauidos oflendit . idem .

Collum implexum circa magna vafcula

.

QV l magna va/a circa coUum complexa hahent , & manifefta , rudefunt, cJdaman

tius . iJhi adnotandum ,quod Polemonis textus hahet urJpo, . ^ interpres fine 'ôce

^ dixit^zJdamantius htitvy.', ideft hene apparentia ,/edrudes verhum deficit;ol?id

interpres lapfus eft , idque ex cJriftotele defumpferunt ,qui in figura infenfitiui ait . Qu^ cir ca

coUum , 0*hrachia carnofa , complexa , ^ coUigatafunt . Et in fûra ingeniofta contranoft'

gm appofuit . ^<e circa coUum , Cir humerosgraciliora , ideftmn complexa .

Firmum & immobile collum

.

COLLVM ftrmum , f0 immohile , Volemon malos , cJdamantius ignaros ^pertina-

ces,^ rudes njiros oftendit. cAlibipropter amentiam immohilia collafaBafimt,ait Ada-

mantius. SedPolemon imheciUiaf C5^ altafgna accedant. Rlgida , tanquam dcpxa cer-

mx,indoElii,^ infolente,ff) aliquando idfgnuftultis conuenit.Si autem '^)isfire,cjuod magts ftty

adnjerte an 7nohilis,an defxa,^J rigidaft m^gis,fmohilisftultitia,ftdeftxa indocilitate,& con-

tumacia. Videhis autem nuofla,qu! exftudto mtendunt,& rohorant ceruice, ^Jpoft modicuper

ftuxum cerutcis huc,^ illuc detegunt Hultitiam. Fahius. Caput rigenspr£durum,feritatequan-

dam mentis oftendit. Fera,inftdiofa, ff) njoraciafint animaliaftrmi coili ,& immohi/is. Hyen<e

coUumfleEii nequit,niftcircumaclu totius corporis. Lupus contorqueri , retroque njerfiri non quit,

^fretro veltt afj>icere,totum corporis truncum contorqueat necefle eft . Leonihus,& lupis col-

lum ofeperpetuo riget . ctAriftoteles . Tigrihus natura hreuiora creauit coUa. oJmhroftus . Sues

enimftrmo coUofunt, necf torqueri liaient

.

>

Collum valde fradum

.

VT "BJV S §lVE textus mancus eft Polemonis , ^<;* tAdamantij ,O* ohfwus , cona-

himur tamenpro virili reftituere . IJalde autem effraEium coUum hahentcs lahorihus ,

^ artijxcioftmulantes immohile coUum hahere , cinxdos oftendit,emendantesf ipfspu-

tant eorum impudicitiam , & impudentiam ahfondere . Jtdem inftgura effoeminati ei coUum

flaUum afrihunt , ^ eft contrariumpr^diEitftgni , namfdurum coUum, ^firmumpertina-

ces , ff) duros oftendit ,ftaHum molliufulos ,^ effoeminatos demonftrarepar eft . dAihertus

hicfatis importune cum ceruice multa cinoediftgna adducft , cum yideris ceruicisftuxum,& la-

hiorum quandam contracilonem nftiquodamodo ftmiIem,înordinatamocuIorum conuer-

fonem , inconftantiam infdendo , ^ftando ,^ yocem tremuiam conflanter ajfirma talem ef

fe eftceminatum . Fahtus capu t , 'veiceruix humliis , humiiitatem demonftrat. Piutarchus nar-

rat, quodcAlcihiades quoddammodo ceruiccmfangehat

.

EreBtim

L I B E R SECVNDVS. isp

Eicdlum collum

.

SVRSVM eyeclum collum iniuriofi , infipicntis , ff) fiultifgnum ef , niftdoh moUiti-

emjAciat . cy^lbertus . f^tmis ereEia ceruix , non indocilts folum .fed injolt ntem , ^ con-

tumacem, & qui tmnita non audtat , ex To/emone , C^ zAdamantio . Fahtus ,fupmam

caput arroântiam denotat

.

y/nte collum inclinatum

.

CO LLV Ai inctmntmfultum demonfrat , potcfl quidem curiojum ^parctm ,peruer-

fum , mollim,^) non fimpltcem , neque reElam animam hahentem . Polemon,^ Ada-mantius . Inc/inata ceruix dociltm monfra:,inquit zyilbertus :JedincIinatam Thilofo-

phi rocant , quodmolIis,(^non omnino infexihi/isft : Itcm dicit. Dtfxa ceruix adpccloris par-

tes/olet of::dere animU cogitatwnibus occupatu altquadoparcos ofendit.aliquando malignos , ob

id attendendumf altafgna conueniant. Certum efi fimpltx nihtlfgntfcare . A quo eadem Con-

ciliator . zy4ratHSpanda ccruicefuit . Zctifppus curua, ceruice , i-t tn cyJthenis £J/mnafjs jpri'

taneisque olim vifhantur ; Sicut Stdonius cy^pollinaris adfaufum tradit .

Cy^ddextraminclinatumcollum, \

OLLVM addextram declinans , pudentis , (srfudiof ef , ex Polemotê^, f^ cAda,-

mantio. ^lutarchus in vita cyilexandri tJâcedonis ait. Referehat entm cerutcem

paulumaddextraminclinatam.

'":> -

^dfiniftiaminclinatumcolhm.

COLLVM adUuatnfexum adulteros,^) nuUiuspudiciti^ virospatefacit.PoIemon,

^

cyldamantius. cA quo zAlhertus. Ceruix adfntfra declinansfultos, (t) cincedos ofedit,

tdemq; refert ex Arifotele adcyÎexandru. CoUum ad dextra incIinaiHCin^du ofendere

,

^ cantnum,quodapud Anfotelem non repentw in eo Iibrofedin Phyfognomonicis. Gûi amhu

Unt addextram incltnati ctnoedtftm , ft)m caufa ef , njt Conciliator etiam erret

.

CCollum in neutram partem incliiiatum

.

OLLVM in neutrampartem inclinatum , aut in quamiihet aliam non honi , fedUf

ammifgnum ofendit . Folemon . cy^damantius

.

5anguineisvenis rcfcrtum collum.

QVlBV S autem ven<e qu<e circa coUum ,^ temporajunt , ampUfunt , ijmaU ira

funt , tjr referuntur ad pajjionem , quia iratis h<ec accidunt . cAnfoteles in Phjfogn.

^ IJhi "êrode colore loquuntur Polemon, ^ cyidamantius aiunt .Z/en,£ceruicis,

Cjr qttê ctrca temporafnnt , cum tumentes apparent , vtfanguineum colorem repr.tfentent i m-

tern.^ :'aferuorcm tefantur .

S 2, D^

1^0 D E H V M. T n T S I O G N.

DeGutturie. Cap. z6.

D

A

IXlMV S de toto coUo , nunc de eius partihus . Cuttur , 'vt fuperius narratum eH ,

vrior eflpars coUt , Gr<ecis <i^?^y^ .

Guttur afperum.

SPEKVM guttur tnentis leuitatem ,prolificum , lingu^ proteruitatem ,& vilta-

centemfgnijicat . cyJdamantius vero non habetprolijicum. zAllêrtus ajj>erumguttur

animt ieuitatem , O* oris lojuacitatem notat ,& hoc eji auium . Eadem Conciliator

,

Trotmnms VmgMtur > cr auispriejentl figura indlcmui

Nodusgutturis promlncns^

S/'vero extra mdusgutturis prominehit ,/apientem hominem notat ,fed tamen lingua non

ejjeproteruum . Si vero nodus intus extiteritJolidusJiihgutture , dijjicilem molejium , ^hihacem hominemjignificat , Hêc Polemon : Sedc^damantius aliter hahet. Si 'veropro

.

minehitguU nodus , vana mentis auidem ,Jednon audacis ImgUiefuhlimia meditatem, hihacem

querulum molejlum , cenipetam , ft) malefufpicantem . Âihertus . Stngularis nodus , 'veluti

vertex extra apparens , leuitatem notat , non tamen audacem , neque maleflcumfedtrijiem infe^

fi) ad aliosfufficiofum . Eadem Conciliator . In lulij C<efaris Jlatuis , O* numifnatihus gut"

turis vertehra nimiumprominet

,

DeCla-

LIBER SECVNDVS.DcClauiculis. Cap. z/.

Jl

CLAVES , ftue cUuictil.c nonnnllis lugula, dicuntur , qut€ Gnecis xxt jj^f ^ , Ojfa funt

,

qti^ humerospeclori adiun^unt , clauduntque , ob idclaues diEi-t , ne ab ordinario motii

moueantur , autfuo loco dijfiliant . cy4fummopeElore immamgulam yertices exeunt ,

columque a thorace diuidunt

.

tiU

SocralU imagmtm attu'lmus , vt in marmoribus hjbetur , in qui clauicuU non apparent

,

fcd part obUiUcia , (3 plana .

Clauiculx male folut.^

.

QVlBV S vero ,qute circa clauesfunt,conclufaJunt, infenfibilis : dijjiculter enimfolu-

hilibus exijitntibus his , qua circa clauem , impotentcsfunt ncipere motumfenfmm. 6x

^ ^rijiotele inThjfognomonicis obJJruHe claties , autftnfus , aut actionis vtm nul-

lam ojlendunt 'Tolemon , e^ zAdamantius , c<7* inf.gurafupidi , vet infenfititii ei claues dant

complexas . cyilbertus ex his . Cum infenorpars circagtUam,quam iuguhim appellant adhti-

mcros ,(^peclus conctifa , comptexaque exijhmt , tarditatem /cnfuum , ^jlohdnatemfigntji-

cant , eiqtte manus mechanicarumjludijs minime aptce . Jccirco Zipyrus phjfiognomcn , qmf^

horrjinum morcs , naturasque ex corporis ocuhs , vuttu ,f>ontepernoJcere prcjitebatur ,j}upidum

ejf Socratem , f0 baydum dixit , quodiuguta concaua non haberet , ^) objlrucias easpartes, ft)

obturatas dicebat , addidit eliam mulierofum , -vt Cicero tibro defatofcribtt

.

Apcnx claues

.

VEKTAE clauesfxminatum hominem ojiendunt . Potemon ,& c^d-^^.mantius

.

Cum tugulum tcnge ab humerisfeperatumfuerit taium,^ extcnfnm, animi denot.^.t im-

beciUitatem . cyilbertus ,& Concitiator

.

Clar.fS

A

1^2 D E H V M, 1" H r S I O G N.

ClauesbenefolLitx.

QVl BV S autem,

quxftint circa clatiem colli henefoluhilia Jlintfenfihiles , nam fou-

hilihus hene exijlcntihus his , cjuce circa clauem ^facile mottimfenfuum recipiunt . >ed

^ zyirifioteles in Phyfiog^nomonicisper motumfenfuiim intelligitffirituumfenfitiuru

y

aui mentifertiitint ,ff-) exh is homines funt intelligentes . Et leonem defcrihens yfolutas mcîs ,

auam compaBas claues ei trihuit . Iôlemon,& oyldamantiiis . tJMenfuratx autem clauum

aperturjt hominem ff^ prudentia , (^ yirilitate infignem ojiendunt . Polcmonis textus inmmcorripendus j quipro etti-fnliiv hahet di<trS-piiy^ . cyÎhertus ,^ CQnciliator ah his eadem

.

Deceruice. Cap. 18.

NV^C deffina fermo hahendus , (jU£ caput excipit , cuiusparspoflica , ceruix lainis ,

ctvxK.'v grêcis dicitur, ^ cxtenditur yfque adomoplatas. cydrifiotelcs animaltimli-

hro , ceruix eft loctis , vhicaputfleciitur , eius vtilitas efi , njt ad dextram,Leuamnte an~

trorfum , velretrorfum vertatur . Conjiatfptem officulis vertehratis , orhicularihus, yiadcir-

cumffeîonesfaciliores ejfemus .

Craflaceruix.

CÂSSA ceruixjupra collum ignarumjacit cum iniuria. Tolemon. SedcAdtman-

tius ait . dAfpera ceruix , vt collum . ^Jîhi Polemonis textus integrior yidetur, 'axji .

quam fptyyv. Si adexpcrientiamconuertt licet,Cl. Ccefar opimtsfuit ceruicihus,^ ma-^

xime ignarris . cAntonia eius mater dicebat eumportentum hominum effe , inchoatum a tatu-

ra , non ahfolutum , acfiauemfocord}<e argueret ffiultiorem dicehatjiliofuo . Nero etiam Sefi

fmt ceruice ex Suetonio

.

tnffice a dextrU ohefm 'i^ronls cerukent •

L I B E R SECVNDFS, /î

>^/pcra ceruix , & fpatularum veitebra fupci cminens

.

QVIBV S centicis l>ertebrit afj>erafiint,

prê c^teris eos aff>eris morihiis notahis . Vhi

Polemonis textus tnmcus , ciT* mendofus ejt , ex jdamantio fic corrigendus. îhus cer-

^ uicis "uertehris affêris exijientihus , tlla fpatularumjiipereminet muhum , rhiper co-

niutitli(.nemoriturcollum,coniumcliofJiint. Sedxhi Polemon t^njyjriuY jidamayuius i/^*u-

/*rtf>, tdejl ceruicem hahet . yidamamtus corngendus . Polemon iterum in fgura iniuriofi

ait . §luihus vertehrum iuxta coUt confnium/oras tminet , contumeltofijunt, C rejeruntur ad

apros. zy^/hertus . Inter contunclionemffatularum,^ ceruicts origtnem lertehra au^dam emi-

net , nec deterafhi met conuentunt ,f tnteruallafunt iht , ^fc nodorumjuperfctes ajherajales

fuperhi , zp* injolentes ejfejolent .

I

Ceruix , & collum rotundum

.

/ fgurajatui imhrohi Folemon ,^ jdamanttusponunt coUum, ft) ceruicem rotundamfed

Jatisperuerse. Alhertus rotundum colium animi , CT* corporis 'Virtutem notare dixit

.

Leonis cafutf^pmt commcmoraium non adducimus , fi coUum fuis iubis yefiitum , ir

bnmanm ccruiccmjibinUum \ii confiderare , iUud ad eas

.

CeruiA: pilofa.

QV I ceruicempartepoferiori hirfutam hahent , Itheralesjunt, argumento leonum. Ari-

foteles in nhyfopnomonicis. Sed eiustextus corripendus : nam pro 'sMviiptoi, legitur

, tKiuiifi Quum (^ altht de leonts figurafcrihens dtxerit idem. zAdamanttus ah eo. Col.

lum circum caput denjispilis ohfitum yfortem , O* tnagnanimum notat .

De/paculis. Cip. i?.

Ic/^M Juprapartes omnes thorace tenus^ quid de morthusprajaîrent,declarauimus, Nunc

adtertiam homtnis partem deueniemus ,Jcilicet thoracem . Philojophus animaltum Ithro ,

thoracempartem tllam appeliat , qu<e a col/o adpttdenda ujque truncaprocedtt . Thorax ip-

fepartepriore,pojieriorequeconfat . '^ôs apofleriore incipiemus,^ a ceruiceomoplat^ ohuiam

funt . H<ec duo lata ojfa funt,a ceruice 'vtrinque ad humeros tendunt . Celfofcoptula operta di-

citur , Grxcis «îta* T<t«r , h,ec ad nonam a ceruice cofam fniunt , humeros latos triangula Jor-

majaciunt, (^ a ceruice veluti moUthus iugis demiff<efunt . o^h altûihusjâtuU humeri , dt

in animalihus armi dicuntur

.

I

Latae magnae ,& diftantes fpatulx

.

N fgura ammoflatasjjfatulas ei trihuit cArifoteles ,^ magnas Polemon,^ cyldaman.

tiusin fgura^vinlis yomoplatas inlatttudtne dtjientas ,quodPoIemontn animofo etiamah

Arijiotele mutuatus ejl , Zîrgilio videntur rohur fignifcare

.

,. 7\ lis

1^^ D E H V M, T H r S I O G N.

„ âltsprima Dares caputaltumtnprdia tolltt .

„ OUenditij^humeros Latos .

E,tabbi i

„ HincfaliusJatoshumerosJiihieBa^colla.

^h humeris latis Tlatofuit appellatus . Frimofuit athletafortiffimus ,poJiea appulit ani-

mumphilofophice . êfert Tlutarchus in iUius uita , coonomentum idfhi impoftum,

propterea

quodcum apud c^rijiionem zArgiuumpugdum magifterium exercendo , corpori operam daret ,

rohufiwre va/etudine , ffr) amplnudme ceteris condijcipulis humerorum latttudineprccditus , hu-

iusgencris appellationem ftt confecutus . Tiherius C^far latusfuit ab humeris ,^peBore , de-

terisqiie memhris njfque adimospedes aqualis , g^ congruens

.

I

5patulx furfum elarce

.

?»? figura inuerecundi (Ârifloteles trihuit eiffatulas multum eleuatas

.

Dedorfo. Cap. 30.

DORSV Ad, ceu carina quadam compaElum efl,totamque corporis molemfirmiterful-

cit , & in "ytramuispartcm agit , ^ contorquet . Conjiat offhus quatuor,^ viginttfe-

ptem a ceruice ufque ad cmoplatas ,vt diximus , ah his vfque adextremas cofias numero

duodectm . H^cparspone pecius eji , g/ mctaphrenum eji , ab extrema hac cofia quinque fimt

ali£ yertehr^ lumhos conjiituentcs omnium maximê , ac crajftffm<e . Thilojophus animaltum

lihro ait . Natura homini dorfum cuiufdam carin<t infiar , acfukhrt machinata efi , iliius enim

ope recii conjiitimus . Crêcis vmTav eji

.

Mcignum , & robuftum dorfum

.

QVlBV S dorfumingens , ac rohujium , animafortesjiint ,^ referuntur admafculi-

num , zyinjioteles in phyfognomomcis . Dorjiim latum ,& rohujium animofitatis,

^ O^generoftatis efi fgnum . Polcmon , (s* cy^damantius . Sedpnor tn fgura am-

mofi , dorjum ei latum donat . (jcmchundus Hercules apudSophockm , ait

.

j, OdorfafopcBora.

y^nguftum , & imbecille dorfum

.

QVIBVSCVN §IVE dorjttm angujium ,& imheciHe molles fitnt , f^) referuntur

adfvminam . Ex zArifotele in l^hjifognomonicis . Sed Hôlemon ,^ cy4daman-

i^ tius ,forma ah hac contraria ( ideji antediEia) contrarium iudicabit ,fciiicet dorfum

angufium, f0 imhailie timiditatis , ^J imhecillitatis ejifgnum . cAdzAiexandrum 'verofcri-

hensphilofphus ait . Suhtilitas tergi difcordantis natuKe , (puto malignx ) idquejortajfe dixerit

referens addorfimfimi<€ , z^feiis , nam angujium , 0* imhecille dorfum habent

.

Waciientum

I

L I B E R SECVNDVS. i^y

Macilcnium dorftim

.

'N fgura inpenio/i cy^rijlote/es tribuit ei dorjlim non carnojiim

.

Dorrum pilofum

.

01V I doyfumptlofum halcnt , afjerifiint , tT rcfountur adhvpias . cy4lij textus inue-

ecundos /jahcnt, ttvd^d^ , Sedme/ius a[fcyt:nam bc/ii^pottus ajêrte^& immites.oiiam

inuerecund^funt. cy4rijlote/es inn^/)tfiognomonicis

.

De metaphrcno. Cap. 3 1

.

Gzy^LET^V S €0 /thro , cjut de interiorihus infcrihittir , ait . PeEloris imum , cjuod eH

contrminum Jlomac/jo ,pljrenon a 'veterihus appe/Iattir . Diap/}ragma ejl mcmhrana

diutdens fftrttua/ia a natura/tbus , ap/jreno adpojlremas coftas intus iungttur, 'ynde me-

taphrenon ea ejipojleriorumpars,qutep/jreno opponitur . Grtecis /^17*?ûor . /joc cftpojtphrenum.

cyl/tquthusfuhfcapi/ium dicttttr : quiafubfapu/ts conjlttuitur . Eapars conjlat a ceruicis jine

njfque ad /umhos , duodecim , "Vr diximus , l/ertehris conjians . Pompontus Gauricus ineruditc

apud, zAdamanttumper metaphrenumfcapu/as transfert .

Hk 'vmllt , ir mullihm figuYU fnmo Vihro defcriptis conjHlendHm efl •

llLe cnim buic muneri defcruiuni

,

Bene carnofum , magnum , & articulatum metaphrenum

.

QVlCVN §lVE metaphrenum hahent magnum, bene carnofttm , ft) articulatum

antmabus fortesfunt , cir referuniur admares . Scdtextus corrigendus ejl zy^rifote/is

^ in *Phyfiognomonicts, namhabct dvafK-.*^ ^ dtcere debcret t^vcafKiv ; nam bene

carnofum apudtpfum authorem inte/ligendum ejl mcdiocrtter,^ quantumfltim delet e/fe car-

nofum , njt honumjit . Po/emon , ff) zAdamanttus . Aictapkrcnum quihus eji rohujlum , opti-

mum ejl Jtgnum . Itdemque tn Jigura. fortts metap/jrenum et rohujlum afcribunt . cyilhertus

.

Dorfum /atum, f0 fo/tdiim viri/e eji

.

•

Macilcatum > inarticulatum , & imbccille mctaphrenum

.

QV l /jabent metaphrenum imhectUe , non carnofim ,^ inarticu/atum,animahusftint

moUes , g^ referuntur adfxminas . c^njtoteles in Thifogn. Scd Te/emon . Quihus

^ imhectUe , ^paruum , zyidamantius , ^gracile metap/jrenum, timidi,^puji/la-

nimtfum, cyt/Ibertus . Dorfim iam dt8o contranum , multebri ajjignaturgeneri

.

LLatum metaphrcnum.

cy^TVAl metaphrenum magnanimitatemojlendit. *To/cmon ,& tyidamamius

.

Ego ad/eones referrcm , quia c^^njlote/es infgura 'Vtri/ts , /com , cui magnantmtias afcri.

vttur , metap/jrenum /aium trihuit , vt eo /oco videre eji

.

T Carnn-îim

i^S

c

!> B HVM. T H r S I O G N.

Carnorum metaphrcnum,

zAKO mulmjuperaucia, metaphreno ,fenfmm indimt egepatem, Polemon , O* M^-mantms.

S

Macilentum metaphrenum

,

I 'ueropauca mmphrem excreuerit caro ,fatuitatem incbcal , Tolsmon ,^ cy^daman-

tius.

Trtefentibui eqm , er Vmfiguris onendendh fjcli propoftta tabelk > *!

fnfinm meiafbrtnutn oculnfHhijciat •

Ercftum metaphrcnum

.

,

•

QVtCyN §lVE metaphrenum ereBum hahent yglorio(:junt, ^) infxpientes'f^J re^

jeruntur ad equos . zArtfloteles in Phifognomonicis . Sueffanus interpretatur metOr-

^ phrenumfupinum ,& concauum , c^ molles ejfe ,^ dementes , vt equi , qui meta-

phrenum cauum hahent ,^ coitus tempore infaniunt . indtgnam tantiphilofophi interpreta-

tionem, fi) deciarationem . SreBum hahet metaphrenumpauo:nam elatam ceruicem ettam ha-

bet , cir inter aiites tum tntelleElu , tilm glorta exceUit . Cjemmantes iaudatus expandit colores

aduerfo maximefoie , quia ficfulgentius radiant . Simulvmhr,e quofiam percujfus c.£teris , qui

tn opaco clarius micant , conchata querit cauda , omnesque in aceruum contrahttpennarum,quos

jpeBarigaudet ocuios . Pitnius . Pauo ereclopennarumflaheilof ipfum miratur, acfcuis eum

laudauerit depuichritudine , amhittofius fegeret ,/iver6 reprehenderit , cauda recondtta caium.

niatorem odtofhi ejfe tejlahitur Oppianus .

Vaide

L I B E R SECVNDFS.Valdccuruum mctaplircniim, humcriadpCvfluscontraili,

iJ^: coipus clTra*5lum

.

V7

sI autem adh-cc , qu.tJupradiBafunt , corpus effiaclumfuerit ,parcus

,^ lucricupidus

erit , cyidamantius . Sed Polemon additperuerfum , ZT muidum

.

Metaphrcnum medium inccr conuexum , & curuum

.

QV 07^1 A Al neque curuum 'Vehementer oportet effe , neqtie concauum metaphrenu ,

meditim erit bencformatum ,cy4rijloteles inPhjfogn.fJanc medietateminter lehe-

menter curuum , ff) conuexum explicant Polemon ,^ <:yldamantius . Placide au,.

tem teres metaphrenumprtidentem ,gratiofum , f^ iucundum ojiendunt

,

ykl dorfum Mlum injlir pUis obfttum, v» intueri queat quif^ut oh

ecuhi pontre licuit

,

Q^

Metaphrenum pilofum .^

VIBVSCVT^ §lVE humeros ,^ metaphrenum pilis denfari inJpeXeris ,talef

auibusfmilesputabis : nam alta conflia, , ft) cogitationes habent . Polemon, O* Ada-

mantius captte depilis

.

DcGibbis, Cap. 31.

yB l defciunt omopiat^ in dor/o , aut metaphreno ,ftgihhus, f^ armi tument,idque au-

tedefeciu natura.aut nutricuindiligentia, dum infantes adhuc moUes ambu/are ccgtmt

,

C ineptefibfimt , tunc os omoplat<e in infernapartcfaiis debilefacile cedit immoderaio

T 1 tnetui ,

i^S D E H V M, T H r S I O G N,

motui j ^ftirfnm erigitur ,prominetûe , mujculisje attoUentthus Iocumj>r^l?et .

Dorrum gibbum

.

GIB BOSVS homo , nequaquam honus , nifidex mollitie eueniat,c^teraque adfuerint

fipna , Polemon , cjT* c^damantius . Sed (^yldichaelScotus . Gibbofta':fgmjicat homi -

nemfagacem , ingeniofum ^fallacem , malitioftm, c^ mult£ memori^ . c^pudme om-

nes mutili tmprcbifnt ,^pejfimi omniumgiUof, quum Natura errorfit circa cor , totius cot'

porisprincipium

.

Pedlus gibbum.

IBBV S folum ante , dupltcis animihominem , (s^plus fmplicem,quamfapient em

notat . Scotus.

Decoflis. Cap. 33.

GCOST AE communespartihus inferiorihus ,fuperiorihuscpue oB:on<efunt , ex (^riflotele

animalium Ithro . "Dicl.xifunt cofte , quodintema cufodtant , 'velqutafmulflant . Hê

ftntjfiritualiumpartium mtinimentum. Comprehendtmt anterius quodcunque ef a cla-

uihus adfcutiformem cartilaginem ^pojierius njero totam cojiarum compoftionem , qu<£ a cerui-

ctsyertehrisprotenditur.

Benecoltati.

QV l rohufis cofisjunt ,fortesfecundum animam ,^ referuntur admafulinum . Jnfgura iracundi eum bene cofatumfacit , (S^ infgurafortis , offa , ^ cofê,^ extêma

.^ corporisfortia, t!7* magna . c^rifo. tnphyfiogn. L nfigurafortts Polemon. fi) zAdn-

mantius . ^rticuli , (y* latera fortia , ^ rohtifa . Scd Polemon infgura iracundi bene cojia-

tumpofuit . "Bôtophanes Alagncfus , qut eadem die Iucla,pancratioque liiEior Olympijs euafit,

huicfuh Hadriano rurfus deteclo cadauere,os unumperpetttum a tugulo ad ilia cojiarum loco m-uentum ef . Outdius de Hercule loquens

.

„ dydut lacerosartus , autgrandia tetigit ojfa .

Malecoftati.

QV l "Vero non hene cofati, mollesfcundum animam,^ referuntur adfoeminum. Ari-

foteles in Phjfogn. Lateragractlia , imbectUtaqtte ,formidtnem, ft) imbectUttatem ar-

^ guere inquiunt Polemon,^ c^damantius . CoflarumgraciIttas,earundemque im^.

beciUi tas cordis , f^ animi imheciliitatem innuunt . Rhajes , cAlhertus ,& Conciliator

.

Exiles

L

L I B E R SECVNDFS. 14.^

Exilcs coflj? , & vacux.

(^T EJ{A 1'aliU gracilia, ft) "âcua ypuftUanimitatem , malignitatem ,^ i'oraci-

tatem argutt , Polemon,(^ c^damantius ; Sedin Folemone tranjfofitum ejl, ibi de lien-

tre loatiitur , ab cyidamantio optime animaduerjiim , (srjuo loco mtrujum

.

Tumidx , & inflatx cofto?

.

QVOKV Ai latera turgidiora,, <^ veluti inflataftmt , loauaces,(s^jluhiloqui hahen-

tur , boutim ,0* ranarum argumento . Folemon, ^ z^damantius . Ctrcumlata la-

^ tera , ff-) 'W tumorisfêtiemplena , nugacitatem ,^ necûmam arguunt . Conctlia-

tor bibttt es etiam rjp dicit .

Carnof re coftx , & durae.

LqAT E^BÂ carnofa ,^ dura , difctplinis inhabilem ar£uunt . cAlibi . Carnofe cojla

rtiditatisfgnum . tx loL mone fi) yidamantio . Khafes Cofarum latnudo , ^ in ipfs

carnium multitudo ,foItditat(m declarant . cÎbertus latera carnibus referta, ^ duris,

indociltm homincm ojlendunt ,fedcumJuperiorifgnifcatwne confundens , ranis tribuit

.

I

Non carnofas coi\x.

N fgura ingeniof cy4riJloteles tribuit ei cojlas non carnojas , a contrario iamfupra narrato

fgno.

Delumbis. Cap. 34.

OMNlVM maxima , (s^ crajfjfmajunt quinque lumborum yertebr^, ^) angufo

foramine magnam meduUam continent . Lumbi duuntura cmBura vfque ad renes .

Hitc efjedes luxuriê . Infacns Iiteris legitur . Stm lumbri vefripracincli . Et cAe-

gypti] > vt Orus in hyerogliphicis , hominisfatum , conditionemque mnuere volentes , lumbum

,

autj^tn^dotfoffapingunt. Suntenim cpuidicanthmcfemenefuere. E regione ventri conf-

Jiunt , fi) in concumbendo maxime laborant . Perfus

.

„ Cumcarminelumbum.

„ Intrant , (^ tenerofcalfuntur 'uhiintima njerfu

.

LI

Validij&ofleilumbi.

VM^Bl ojfeiy valtdiûe virilttatemfgnifcant . Tol. cJdaman.

P^rui ,& imbecilles lumbi.

N figura timidi zJrifloteles tribuit ei lumbosparuos,^ imbecilles . SedPoIemon,-^) Ada-mantius lumbos longos dicunt,i'bi notandum Polemonis textum corrupium , habet enimi':pJ(r . pro cVyoV .

Carnof

ijo D E H V M. "F H r S I O G N,

Carnofi lumbi

.

"¥" ?^ fgura rudis zyirijloteles trihuit ei carmfos lumhos

.

Carnofi , Sc mollcs lumbi

.

C cyi7{N0Sl lumhi ,& moUes efceminationem dicunt . Poi. c/^dam. c^lhertus ffi-

nam i'ocat . Spinêpars inferiorfi latis iacet natthus ,^ moUi carne circundata effxmi-

natum ojiendit

.

y^cutilumbi.

L VMBJ in actttum tendentes, mulierojts, intemperantes, ^jT* timidos ojlendunt. Ex To-lemone ,& dAdamantio . cyilhertus , fi h<€Cparsprolixa defnit in acutumjntemperan-

tiam ojiendit , timiditatis , Q^ lihidinis

.

Tiemulilumbi.

VP LlCES amhu/ationes lumhos tenentes cincedo afcrihit Jrifloteles inphyfio^nomo-

nicisinfajimra. Ego/iifl>icor/ahemincod!ce:namnonnt'^''^^'""ô<r/ed>^r''^<>'^'' •' id-j}

jlrcpitumfacientes , 'Vt de gcnihus dixit . 'Po/emon ,^ c^damantius in eadem f-ura

tremu/os dixerunt . Po/emon iht de co/Io /oquitur , dicit /umhus c/amans , cy^damantius lum-

hus mcuetur . Qui enim /umhorum motu ymntur , vt etiam , qui equitant fluentiore corpoie,

tr^paratoque adconcumhendum euadunt , ca/oris agitationisque catfa eodcm ajflciuntur modo ,

quoper coitum , ^ iihidmoflorcsftnt , 'Vt cy^riflote/es in Trobiematis . Sic enim textriccs, quia

fequentcr iumhos mouent, etiam iafliuiores.

Tcrct;s ,& graciles lumbi

.

QV I medio fentre , mediocritergraciicsfint venationisfludiofl, arûmento ieomm, ft)

canum ^yidehit enim 'vtiquequis,^l cancs terarum amatores /umhisfuccintos efle

.

, Sedantiqua tranflatio , huic contraria efl.att entm. §}w /umhoflfuntffrarum ama.-

tores, (ifrpotius iv'(»rot, quam «'i'C(<>roi lcgendum ^^t hahct cydriflotc/es in pijjflogn.^ potius

juccintos, f^graciiies ,

quam /umhofos interpretandum,^)p/n/oteri canes /umbos hahent oh/on-

gos, durosgraciies , neruofs , teretes ,^ medtocrtter magnos . cyi/hertus dorfl , ff) /umhorum

flgna confindcns att , incuruum dorfum ,flin mo/Ii carne, ^) quê iuxta liia angufla , tanquam

(uccinti , in omni opereprece/iunt , c^y?r^c/^«e 'venationisftudto .

De Humens. Cap. 3 j.

HV ME2{I fnt,e quihus hrachiapendent ,ij

ciT* armi dicuntur ,pro re dicli , nam ah

eis arma dependent ,^t Feflus : nunc 'vfus ohuaiuit , ">/ hrutorum etiam armi dicamur

.

Rohuflf

L I B E K SECVNDFS.jj,

Robuftihumcri.

mmtii '^^^^s . a,t entm Z.Unter iatufJT ' ^''^'"'"i^''"- '^êr.m Jda-

y'^--rlatus,0^,^,cuusMmertro(. U^^^^'^grâsMusnonreperttt.r C. rllyl^ f '

^"""^''ô^ '^^^'^^^^Hos ,quod c^tu^

'^'res,îatttttdtnesadJatJ;JZa

^Hioshayet,Leodamase.forma^^^^^^^Homerum

,

^ ^" '''"^''''''^ '^^'^'s, etusfonttudtnem arûti,attju^ ,ûd

,y Qji^ntumjuris Mmerisf^jorisq^^

>» Coiligereen.nonfegnes.mersj^.

Et Vltxes tncrepans Laodamanti ait

.

» SimembratibidantgranduTârcA,*

ii îêntis eges

.

Inarticulati, imbecilles humeri

.

^Sw natorum^^LtdorumfuL Conc Z ^^^^^^mfunt. SedhutufmodthttmerostLLuU T'n '^'"'''^'"'^r^îÔ^nodt adjhlttti-imoat .ttmeros tpfe hahehat

, adeojlultus^^t neûe ab aJtjs tranfcrtbLfctat.

Malefolutihumeri.

Humerilaxi.

•ôlutihumeri.

' inT>hyliom. Jper»mmXm:::T7'T"^''"'-' ''''''•''''' ^"M">S'' '!(""»•firm4,^hnh«,jt„„u Hnaki comenn,

IS2 D E H F M. THTSIOGN.male aittcm conjiituu iliiberalitas . Pptejl etiam ZS* idfignum ad/eonem rejerfi , qui humeros ,

^ yniuer/um corpus hencfolutum hahet.zJMuricenusphiloJophus adapparcntem morem refert,

nam liberales in dando humeros Joluunt . Sape me vidiffe memini in triremtbus , dum nudi r? :

miges apebant remos , qui benejolutos , ff) articulatos humeros habebant.prtc dcterisfortiores ha-

hebantur . Clare idetiam inpijioribus objeruaui , dum triticcam pajiam pugnis fubigunt , qui

quanto cêterisjolutiores humeros haberent , eofoniores erant , Stepiusîllujhilfime Princeps,tuos

Jolutos humeros admiraffe recordor, qui ambulando leniter quatiebantur,

j4mpli , diftantcs , nec foluti , nec colligati humeri.

I^fgurafortislîric^rijiotelesin PhjifiognomonicisperJeBam defcnbens humerorumfor-

mam ait, tJumert amvli , 0" dtjiantes non yalde coliigati^nec omninojoluti ,fortium

Junt

.

Pingueshumeri.

PINGVES humeri nuUo modo /audantur , ex Po/emone ,^ zAdamantiQ . (^/bertus

Jatis crafse att , crajjt humeri , f^folidi , 'virtutem ojlendunt

.

GExtenuari , & acuminati verticis humeri

.

KACILES , ^ acuti humeri peîmorum morumfint , Po/emon,^ ^damanr

tius . Conci/iator infidiojos dicit . îbertus tenues,^ in acutum erecli humert infidto^

fos ojiendum .

Graciles , & colhgati humeri

.

IN fguraingeniof cy4riJiote/es in Phj/ioonomonicistribuitei,qu4circa co//um ,^ hume-

rosgracUiora , ft) co/ligata

.

EEleuati humcri

.

LEVATIO humerorum ejifgnum ajperitatis natur,e, ^ infde/itatis ,^ in id<ed

rudis ei humeros /argiturfurfum expanfos , zAnfiote/es in Phyftognomonicis

.

Humeripilofi.

AD (lA/exandrumfcribens cAriJioteles ait . Adu/titudopi/orumjuper vtroquc humero

,

fgnifcatjiu/titiam, f^fatuitatem . Jn 'Thyfognomonicis vero^qui htimcrospi/ofos ha-

Ifent, nunquam in eodem perfeuerant , 0* ad aues refert . Po/emon ,& cAdamantius

capite depi/is. Quibufcuncjue humeros , metaphrenum pi/ts den/ariinjpexeris , ta/es auibus

Jtmi/esputabis , nam a/ta conf/ia , eorumfunt cogitationes . Socratespi/ofs humensfuit,f0

iffemet lixoribusfuis de tpfoiurgantibus dicebat ,fe ejfefoedum ,fi) deformem , ftmis naribus,

reca/ua fronte ,pi/ofis httmeris , repandts crunbtts , 'vt ffjerommus adlouianum refert . luue-

na/tsadid.

Btfhida

L I B E R S E C V N D V S. ijj

, , Hijj)ida mcmhra quidem ,^durxper IrachiafetA

.

„ Tromittuntatroccmammum.

.Aticularesf)umero$pi!:iollttos rrquire folio . 78,

Depcclorc. Cap. 36.

P ECTV S a collopriorem oht;netfitum : in maKimas rtraaue fuiparte extuhernt . Pc'

Bii<: quatuorpartibus terminatur , incipiens a lugulo , definitm aluum , (^ duohus lateri'

ius concludttur . DttlumpeElus .cpuodpejfumfitintermammas

.

Magnumpcclus.

QVlCVT^ §IVE veropeHora magna , ^ articulata hahent , animofortesjunt, ciT*

rrferuntur ad marem.Et infgurafortis tnhuit etpeciusampium ft) camofum.non ve-

^ re camo/umjed ojfihus compaBum, ey* leonem defcnhens ad quem refert,ait.pfEiore

faIido,(jrrohufo, Ttx-mr, quod Suejfanus male tuuenile interprftatur. Po/emon,(y* ^daman-

tius ah eo. PoBora ingentia,^ fortia laudato,quia rohujlitatem fgnificant ^ infgurafortis tri-

huunt eipeBus,iSJ* metaphrenU rohufU, (jalenus effe amplUpecius oportet ait,non latum aut lon

gum , fedamp/um inteliigit.per latum.profundumque d:utfone,peElus,co/Ium , f^ vnumquodq;

riemhrU. J/hertus,^) Conci/iator ah eo medicus hac Ga/enipecions diutfoneignorauit,ait eninf.

Peclons /atitudo /;ominis eJlpropria,acpeHus /aiU.cuius c^eterapartes /atte dijfoftttc exiJlunt.Ait

cy/uicenna,quodca/idamcomp/exionefequaturpeciorisamp/itudo,t^ extremitatU, ft) tpfarum

coinp/ementUin quantitate earU. Vegetius tj/rones /atopeBore e/igit , Alarte rohujiopeBorefuiffe

fgurant Poeta,oh cximiam eiusfortitudmem , ^ ferociam in be/lo,ideo ohfoeni carminis author

.

„ J^^Qemoefifortipedorofior^iPkrarte.

Btgemens Hercu/es apud Sopijoc/em , ait

.

„ Opef/oratOterga.

Ei f^cht/lem Gr<ecorumfortiJfmumpeBorof mjuijfe memorant hiforia Daretis ^hrygij.

hatofuitpeaore , magnisque /acertis <JMahometes Secundus imperator Turcharum, cr eximio

fuit corpons rohorepr^dito adomniapromptus , audax , e^ hel/ator egregius, (fr inuiHus

.

Cracile , & imbecille pcclus

.

IMBECILLE peEius Tolemon , fedcy4damantius addit , ^graci/e , animipufllani^

mitatem.O^timidttatemindtcat.Itdcm infgura imhecilin,imhecillepeEius eiafcnhunt. Cor$

c i/iator zJuicenn^ authontate , ta/epeSiusfrigiditatem indicarefcnhit . cA/hertus tenuepe

clus imbeciUe , gj? inua/idum notare dixit.

LLatum pedus , &: humcri magni

.

Q^TITVDO peBoris, f^ humerorumgrojfties

, (^ tergi ,fgnifcatprohitatem, au-

daciam , (f) rcBttudimm inteileBus , ^faptenti* . ty4riJio. adcy^/exaadrum

.

V zJr^tffun

/j^ D E H V M, T H r S I O G N,

^nguftus pe(flus , & mcdiocris venter

,

MV

EDIOCRITJS ventris,^peSloris Jlri^nrafynificat altitudinem inteUecius»

(p* boni con/i/ij. c^rifloteles adalexandrum,

Carnofum pedus.

VALDE carnoJumpeBtts Tolemon ,& cAdamantius rudem,^ timidum oflen-

dit . Conci/iator aitJigmficare ingratos ; auod nefcio ynde excerpfit , nifiexfuis optimis

conci/ijs , zyi/bertHs , PeBus mu/tis carnihus congeHum » indoci/es , q) ignauos

.

MMcdiocrc pe(5tus , & tcrgi «qualitas.

SDIOCRITJS pecloris , tJT* tergi <ejua/itasfignHm efl optimum.f^prolatum.

<^4riflote/es adzA/exandrum .

Erubefcenspcdus.

QVlBV S eflflammeus co/or circapeBus ,/unt dijfici/is ira ,^ adpajjionem refertur,

iratis nancjue/uperaccenduntur ea , qu^Junt circapeûs , cJldamantius vhi de co/ore

^ /oquitur , ait , TeElora ruhra exiflentiaferuere intus iram oflendunt, quodah oyiri-

fiote/e , Iftpnus diximus j excepit , cJ/hertus , Teûs ruhore ohduotumîracHndta infiamma-

tum virum oHendit ,

PiIofumpe(ûs.

PECTVS ipfumjecundumfe ipfum den/ts pi/is confitum , ca/idi confi/ij hominem , (s*

magnanimum notat , To/emon ,/ed<iJdamantius non magni ,/eddup/icis animidtcit, ijs

enim , qui temperamento ca/idoftmt , O* humido , circapeHus , /aceratos ^Jpinam , ac de-

niqueper totum corpus mu/ttpi/tgenerantur : nampi/orum copia , rohoris, (^ viri/itatis efl indi-

tium . Tudenda , quorum partes fttnt ca/id^ , ft) /yumid^ , mu/tis pi/is circundantur . Jtem

quihus exemptifunt tefles , ijg/ahri fiunt ,^fiprius e/fent /pirti , ohidjfadones appel/autt an-

tiquitas,

Pilofum pecSus , & venter.

MVLT OS Ijaherepilos in ventre , t^peElore , dec/arat horrihi/itatem , fi) fingu/î,-

ritatem natur^,^ dtminutionem apprehenfiionis , ^ amorem iniuriarum . cyinflo-

te/esadzA/exandrum . InPhyfiognomonicisvero. ûicircapeclus ,(y*a/uiim ni-

miumpi/ofitatis hahent , in eifdem operationihus nunquamperfeuerant,^ adaues referuntur ;

qu^peSlus ,^ a/uumpi/ofi/jimum hahent Polemon . PeBtis ,^ a/uum , qui mu/ta pi/atu-

ra redundat , mente /eues , inflahi/es , i^sr imhecil/es notat . Sed Adamantius non imheciUes ,fed

luxuriofos dicit , oh id /ahem fujficor in Po/emone . cJ/hertus . Z/enter ,^ peElus nimto pi/o

contentum , leuem , O* mflahi/em dicunt,id monflrauere aues^qu<efurit fine re/igione,^

pietate.

C/ahrum

L I B E R SECVNDVS. ijj

Ghb;um pctlus.

QJ 1 ptcloravahle /cnia fjalênt yintirrecunclijtint , dp* acimu/ieres rij^riintur . c^ri-

jiote/iS in p/?jfos^n . Stu/pim interpKtaiio non imierccundos Jcdajjêros /jaltt ,Jatis in-

w^ ju/se , nam mu/ieres muerecttnd.e non afjêrtcjitnt. Cja/cnusglabrum pccius fijgidam

nat::'am arguere dtxit , vam ca/cr fji quivilos creat,ob auam caufam ctiam cnitchts d(/unr. Z.<e-

tie autem t orvus ~)>c/uti mu/to conJ};pa:urnJri(ore eji , a/conm comttatur dcnjitas,denfitatim ie-

ro Letiitas . cyûerroes dipi/e co>pusf-i£idam cordis notare comp/exionem , ac timtdos dicn . y^n-

jioteles inp/jy/iognomofna tracundt,cr 'lôltmon tnbuunt ct /cuitatcm circaptclus, g^ inguina

.

cyiibertus nuditaspetion r^ ^paucitaspdorum cordis notatfigiditatem

.

q:;

Mediocritcr pilolum pcdus

.

VOKV Ai neque va/de pi/o/a , neque /ertia ejfe oportet , medius njtique /jahitus ejl

opttmus . Qydriji. in 'T^/yjfogn.

DeMimmilis. Cap. 37.

M AMMILLIS /axior contextus corporis eji , 'vberum apex papil/a ejl,

per quam

fxmims /ac emittitur ,JiiprapeBus extjiunt , njt zy4riJiote/es anima/ium /tbro .

Mammillx dcpendcntes pedore amplo , &: macilento

.

QVIBV S mammi//^ depcndent,peBore amp/o,^ carne njacuOyfcortatores,^ ehrio/i

fint . Po/emon,^ c^damantius . Sed />t de marihus /oquuntur . Conci/iator autcm

^ defoemims . ^lmhus ahftjfê apeHore ftint mammi//<e^ magn^ ,funt inertes, ^)

'vino/ent^ , fedfuum z/i/hertumfequutus . Ghuhus mammiilie dependent molii carne circitnda-

tte , effcemtnationem , njino/entiam , ^ tmemperantiam defgnant . To/emonis textus mendo^

fus eji . De his ijârtia/is /oquitur

.

„ Qydiit tihipamofi dependentpeBoremammA .

MMV

Mammill2Eparu2E,&:extenuatge.

zAMMlLLAL paru<e , O* extenuat.£ , imheciiles notant . Conci/iator .

Mammillx raediocrcs.

EDIOCRIT El{ magnas mammillas, ft^p/enas ,

^

mo/les perfeUam comp/e^

xionem ojienderefnhit Conct/iator , Ga/eni attt/poritate

.

DeVencrc. Cap. 33.

ENT ERy yt cy4riJiote/es anima/ium /thro ait , infrapeBus eji ,parte priere , eitis

radix vmhi/icus eji . Gr,tci huMut ijocant

.

V z c^mp/us,

iSS D E H F M. T H r S I O G N.

y^mplus , &: concauus venter

.

QV l BV S ea, qiufunt circa 'ventrempniguia , henefortesfunt,& rferuntur adrriA-

fculinum . cAnjiotdes in Thyfognomomcis . Scdper ea, qu,efnt circa ventremja-

^ tera ,peElus , ^J Itimlos intell:gn , c^perpinûia magna, quê not.efuntfortitudnus.

idem in fimrafoytis tnhuit ci ventrem magnum, c?" adfe contraEium . Polemon , ^7" zyJda-

mantius in cadem fûra vcntrem latum , & concauum . Conctliator carnofa , au^ circa >f«-

trem ejp adfortitucimem ait

.

Magnus, carnofus , mollif, &depcndens venter.

QV I hahet njentrem magnum iudicandus ejlfolidus ,fiperhus , e^ luxuriofus , Jrido-

teles adcyllexandrum . Venter concauus , ^ carnojus ,fiquidem moUisfuerit,ft)pen

^ densfenfuum hchetudmem , ehrioftatem ,^ intemperantiam arguit , Polemon , fed

cy^damantius venter ma^nus , non concauus dicit . lidem infgura rudis eum 'ventricofum de-

pmgttnt , ^fatuum imp>ohum , vtft vitiorum 'y/quequaauep/enus , ventricofim. Galenus ad

Thrafihulum crajjiuenter non eritfubtilis inteHeBus . j4lhertus,qui magnum ventrem hahet >

indfretus ,J}olidus ,fiperhus ,^ luxuriofus . Rhafes ventris nimietas lihidinis declarat ni-

mietatem , eadem ah eo Conciliator . Pltnius , minusflertes ,quihus oheflJimus "))enter . kiAI-

hertus . Ventris Jj)atium multde carne , ^) fltda vejiitum ^f quidem nimia ft comparatione

quantitatisfatw\e , malitiofum quidem , non autem voracem , f^ luxwiofum. Efopus lentri-

cofusfuit , yt a zykfaximo Planuda defnhitur . Neroprominulofuit yentre , cuiu ^fueyat effe-

rata Hhido^fic etiampertinax,vt a Suetonio narratur . 'Tlautusfuum lenonemfcmorofumsn-

ter a/ias notasetiam ventricofim facit . Sic etiam infua afinaria Leomdam a/iquantu/utn

ventricofum

.

Macilentusventer.

01Vl^BV S autem ea , qucefunt circa ventrem nonfunt pinguia , mo//es , referuntur ad

indecentiam . Nam decentia eft , vtft magnus , adhoc , vt ca/or ctrcumfians magnus

^fortisfit , qui ejl rohorisfundamentum

.

Durus venter

.

V

V

ET^TEK fdura carne compaBusfitgu/oftatem ,^ ruditatem demonjirat, Pole-

mon ,fedoAdamantms non ruditatem ,fedverfutiam dicit

.

MoIIisventer.

ET{TREAl molliorem, gj/ deprejjjorem animi magnitudinem , Q^ virtutem JI-

hertus mtare dicit , ex Loxo

.

Medi'locris

L I B E R S E C V N D F S. JJ7

Mediocrisventer.

MEDIOCRITJS ventris,cumfncit/rapecioris dccenti.altitudinemjntellcclus,

Cir bonw.n ccf^flium tejlatur , z^njioteies adi^lexandrum: Ventres liacui ammi Lo-

nam ra/ctudin(?n^^ mentts altitudimmfgnijicant , Po/emon,^ zyldamantius. Cor

riêndiis rf texfus Fo/eMonis ,qiiitro animi la/etudine , icgritudinim conuerttt . ^jortiajutt len

tre adeo refrtô , ^) caftiâto , aui/:ore louio , Tt anûftjjime cwgtretuT ^fuitque duxjortts ânimofis Sedquidpt/ofis venterfpnificet ,/tipra lamproximo capite dec/arautmus . cyd/ver-

tus eadim , qu^ c^rijlote/es

.

VDeVmbilico. Cip. 39.

ECTORl fuhdttam ventrisp/<initicmediamfere vmbt/icus non indccenti notafgnat .

5patiumabvmbiIicovrque3vj pubem ,maius,quam

ab vmbilico ad pccôris imum

.

IW prob/ematis cy4rifote/es ait . Quipartem vmhi/icofthieclam /jahent maiorem ,quam

fiiperiorempertinentem ad peEius , vita hrcui , imheci//isque virthus Junt jKatio ef ,quod

venter oh/uam hrcuitatemfiigidus ef , nam cumparuam ohtineat concoquendt liim ,fc ex-

crementis redundare aptijfmus ef , morhis ettam nimirum pattnt,qui ta/i ventre confiterint

.

Con.i/iatorah eo. Cum ea , qu.ifunt ah vmhi/ico deorfim^yjque adfundamentum.maiorafue-

rtnt /}is,qu<£fint adpectus , /)os imheci//es , fij) hretiis vitx extjiimato

.

y^b vmbilico vfque a-1 pefloris imum , maius,quam ab imo

pectoreadiugulum .

QVlCVhl §IVE autem maius /lahent, quodah vmhi/ico "vjque adextrcmum pec-

toris , eo quodeji ah extremitatepeciuns y/que adco//um , voracesjunt , ft) infenfht/eSy

lioraces quidem,quia ventrem magnum hahent

,quo appetant cihum , infenfht/es au-

tem . quia angufum /ocum /âhentfenjus , atque in arclnm redaclum ah co, qui recipit cihum,ita

vtfnfusgrauattfnt .propter comp/exionem cthorum , aut tndigentias . Et itcum in fgti^<* co

-

medonis ait eos efe , quihus qiiodef ah '^mhi/ico adpecius matus,quam quodinde ef , vfque ad

colium . To/emon ,^ ^damantius ah eo h,ec habent . Ghiihujcunque ab ymbt/ico vjque ad

imumpecioris maior commmfis ,quam htnc vfjue adconiunclionem colit .gu/of,(êxunones.

To/emonis textus accomodandus ef ,nam i^tKf w corrigendus mifou , ideji d ftmmo jlft habet

f_/4damantius . cyj/hertus ,ffj)attum lientns x inciiJfatiumJtiperius , eritfornicator , ^ lno/u

ptuofus SedhAs diuifones ipfe non intei/exit , quippe totius corpons duasfactt ,fdjâtium vcn-

trts tnt(/l'gendum ah vmhi/ico 'yfqtie adimumpecions .

Jh vmbilico ad pubem,& ab vmbilico ad imum pe(floris,&: hinc ad iugulii equalc.

Hl S maxtme confnum videtur , in quihusfacia dimenfoncm ^qua/tsfueritpars ,qua

ymhi/tcum , ff-)pudenda interiacet , 0*pars , qua vmhi/icum,fi-) imumpccions.fij ca,

qu^ tmumpecions, ^gu/am , vt tnpartita dimenfo ft, (^perjêciam animi vtnutem,

ff) corporJ(

lyS D E H V M. THTSTOGN.(^ co>-poris optimam hahitudinem demnciat , quodetiam a Conciliatorc cowprohatur. cyÎher^

tus ex Philemone fcdputo ex Polemone , quod ahejl . zJêtiendum efijpatium, quodefl ah "V/w-

hiiico inferitis njfque adimum peclinis , O* jfatium , quodefl ah 'vmhilico vfque adcoUi initium

infurculis , hoc enim in hene extenfo hominefecundum naturam ^qua/e, (^fiquidem ceqiiale efl,

fentfcat [audahslem, ^ mimi yirtutem, ^) corporis dijfofltionem . Sedtgnorauit vt diximus,

l/eram dimenfioncm

.

De Pudendis. Cap. 40.

MlTT EN D A hizcfore iudicatieram,quum apud caflas aures vix vlla eorum

mentio feri koneflc potefl, fne honorispr^fatione ; tamen quia ordo rerum confcrihenda-

rumfefe nohis ingerehat , ne manca , muti/aque h^ccfrent , neceffarmnohis vfafunt

commentanda . Calenus ex quatuor corporispartihus , quatuorproflcifi ejfcius animi dixit, ex

corde iram , ex cerehro ingcnium , ex iecore Utitiam , ex uerendis luxurtam . Inferior pars îri

,

mulierisile peEien dtciiur , in qua pili nafcuntur . Efl enim mutua partium corporis correfl>on-

flo , njt oris/ciffo ,& lahiorum crajflties , nje/tenuitas , mu/ierum natur^ , ^ fcifuram,& /^-

biorum crajfiticm , tr/ tcnuitatem indicet , vt nafus mutonem . ^Jâpnuspeclenfortes demon-

jhat,^ ad mares reffcrrc /icet , vtpingue , ff) mo/les imheci//es, adfaminas . Idempi/is va/de

denfum , CjT* vihratis /uxuriojum , (y^fcecundum . Sic raris,graci/ihus

, f^ extenfls , neque /w-

xuriofum , nequefoccundum ojlendit . Aiagnumpencm durum, ^flo/idum ingenium cjiende-

re dtcunt , adafinos ccmparando : nam inter anima/ia afmus magnopricflat mutone . Comodus

defar , vt Lamprjdius refert , hahuit hominem,cuiuspenis mirum inmoduynprominehat,qucm

aflnum appe//ahat , vnde viri/iores onohe/os yocant , quafl afl.ni te//umprofercntes . Sic adflni-

Jiratn fuipartem vergem mafcu/orum ejfeproliflcum , quodjemen in dextram mu/ieris vteripar

temproijciat , addextram yerofceminarum , medicorum confenfus dec/arat,quodft/fum effc de-

prehendt . 1'aruos tefles ma/orum morum dicit fpnci/iator , vt magniflo/idum, ^ inertem ac-

cufant , fed ego rohur demonflrare contenderem,cum in teflihus viri/cm vim inejfe opinentur Phi-

lofophi , argumento ,quodtn eorum ahflraBione mares ejfwminari contingat , ac ceu infaemina-

rum naturam conuerti ,quum ta/es^ harha careant ,& natur^ vifoho/isprocreandiefacu/ta-

tepriuentur , nec yiri/ts vocis vfum habeant , necprorfus quamp/urimis ncgotijsperagendis afcs'

mineofexu difcrepent , ff) vu/go ia ciatur . îfortes fttnt , mugnos teflicu/os hahent . Tr^ci-

puumgenerationis organumfequitur vmhiliciproportionem , vnde ex materno ytero progrediens

tnjans : di/igenterpr^cidendus efl illius vmhilicus, iufla longitudine eminenti^ . Infoeminis vero

ntmium re/igatusflatisprogrejfupariendi conatus reflringere potefl . Sic vtt/ua , qu^ intus /axa

eji , infatiahi/esm coitu demonflrat , "V/ in adulcfcentulis videre efl : in^qualiter iacens , lihidino-

fam , O* /oquacem . Et interjiitium inter anum, (^ vuluam exterius expofltum,in coeundo in-

fanas demonflrare innuit Conciliator .

I)eVlnis. Cap. 41.

IcAM adquartam , ft) vltimam corporis partem deuentum efl ,ftlicet ad duplex hrachi-

um , (^ crus . oArifloteles infuis Phyflognomonicts de tjs non loquitur : nam de coxis ,^ ti-

hijs loquens de yulms inte/iigi iuhet, f0 animaltum lihro ait . Cruracum hrachijs commu-

nem ineunt rationem : nam quihus hreues cubiti, ijs etiamfxmora breuiai(s^ quihuspedes exigui,

ijs etiamparu^ manus .

VIu.e

L I B E R SECVNDFS. ijj>

Vlna: brachia , & cubiti robufti , &c bcne aiticulaci

.

VLN Ait 0* brachia robujlA,^ cuhiti bene articulati,cptimum hominem fi^nifcanty

Po/emon . Sfd zyidamantius y/nas , q^ hrachia rohujla, ff) cuhnos ipfos hetie articula-

tos cffe oportere, quosproharj vo/unt . cy/rijiote/es de tihns /oquensMuod etiam adnj/nas

f^ hrachia rrjrrrtpofcit , ait , Tihite rohuf^ , articu/ata ,0* neruoJ<e animafortes 'Viros ojlen-

dunt, f^ admafiu/inumgenus r(fauniur . f/ercu/cs apudôphoc/em /ugens ait.

3, Opedom 3 terga , o lacertorum tori

.

idejl neruis , ^ e/euatis mufcu/tsp/ena . Laodamas ex IJ/ixis corporatura lires pr^ftîe-

hat , incjuiens apudHomerum .

„ Nonfegnisinersj^,

„ Hojjês adefl , quantumfuris , humerisq^ , toris^ .

Cicero hhro deftneBute Ali/onis Crotoniat^ verha referens qui cum iamfmex effet ftJ Atk /e-

tasfecur<-icu/o exercmtes videret , afj>exijfe /acertos fuos dicnur , tiiachnmansque dixijfe . cy/t

hi quidem ianj mortuifunt , 1)ares Phryfius dipineit aAchii/im magna vi hrachiorum. C<e-

farfuit terefhus memhris, (s^frtis . ZJeffafanus compaci's.Jirmisque memhris,ad expeditio-

nem ludctc ohfiiamJirenuitatcmfuit e/tBus , vt a Suetonio difcrihiiur , Rohujiis artuhus,ac to-

rosQCOiportfun Georgius Scanderheclus , "Vr prtegrandi .pondtrofque acinaie ,quo "ytehatur,

midios hojies advmhi/icum profcinderet , tran/ucrfos diuiderct, (^ (^peper ceruices integros cum

humeris brachiorum artusfaci/edctruncaret, quorum immanium vu/nerum trucu/entiam Aia

homete: Turcarum imperator inuftatê '\!o/enti<e g/adium vidire concupiuit , impctrauitque ah

€0 , "yr By:ântium mnttrttur . C^far 'Borgia Dux Zâ/cntinus hahi/e corpus haht hat , va/ida-

aue neruorum ccmpagejirmijfimum , cuius artus re/tqui ad dtcorim egrrgie correjfondehant . jid

cunSlas cquejiris, ^ pedrjiris armaturte , /udorumque imnium txercitationes effcrehat : inpate^

Jira rohujiijfmum qufmque projiernehat , ^ currentem m arena taurum vno macher<e iciu de-

(o/iahat

.

C

C

03

\\nx , brachia , & cubiti exiles

.

OTiTRJRlJ prcediElis erunt , Po/emon , i^ z/ldamantius , vln^ , hrachia , <^cuhitt ext/es,f^ imhect//ts naturê argumenta dixeris . zyi/hertus tenues cuhiti imhecii/eSp

confundnqueprtefcns caput cum inferiorifatisperp/exe.

Vlnxvaldecarnone.

A 2{T^ OSlOR ES "îero v/ne difip/tna , t!;*fenfihus carentem arguunt , Tolemon ,

O* Q^damantius . Infgura rudis z^rijiote/es afcrthit ei, qu^funt circa co//um^ O' hra-

chia carnoftora . cyi/bertus , Cuhnipteni rudes , indoci/es ojicndunt .

Vln.T oblongx vfque ad genua

.

VJKDO veroprotenduntur hrachia intantum,quodmanusperueniant adgenua

fgnifcant audaciam cumprobitate , cir /argttate, cy4riJiote/es adzJ/exandrum. V/n<e

fi itafuerintpro/ixiores , vtprotenfe manus vfque adgenuaperucniant fortnudmis

,

^ ca/idnatis

1(^0 DE H V M, T H r S I O G N,

f^ caliditatis f^^mim , Poletmn ,/edJdamantiufJortitudinis , ?^ foclicitatis . "Khafts . Cumbrachta adeo ,fuerint oblonga,vt manus adgenuaperueniant

,/uUtmitatem animi^ff^ arrogan-

tiam ,^regnandi cupiditatem arguit, id que k cordis caliditate , ^ humidnateprouenire dixit.

zyllbertus,non (juodextremitas medij dioiti manusgenua tangant,fedlicet dfctat menfura qua-

tuor dipitorum humilttatem, ^fortitudinem denotarefripft . c^nfotelem legimus exerto bra

chtofutjfe , Jlexandrum ^yHagnum tales manus habutfc dicitur , ^) obidaudaciam ciimpro-

bttate , ft) largitate oflendife . <:Artaxerfcm longimanum , quoddextra manusfnijira longio-

rem haberet , cognominatum efefertur , vnde Perfarum regibus tumfacilitate , humamtateque,

tum animi magnitudineprdjiitiffe .

VlnÊ breuiores , vt comedcntes cogant c?put occurrerc manibus

.

QVJNDO vero decurtantur brachiafgnum efl amantis difordiam,^ ignorantia,

zArifoteles ad Jlexandrum . Breuiores 'vln^ , vt adgenua nonperueniant ,fed in co-

^ medendo cogant caput occurrere manibus , maleuolos , ataue alienis malisgaudentes ,

tT* inuidos ofendunt , jdamantius ,fedPolemon additpejfmo^, 0* malorum miniflros . Inpe-

trca interpretatione omniaperuerfi repperies . Khafes. Curta brachia timidum hominem,ac ma>

iitite amatorem innuunt,idjûe exfuperiori adduBa ratione,ftlicet exfigiditate,^fccitatepro-

uenire dtxerunt . Albertus . Cum autemprolixitas h<€C adfemur d(fnit , velparum ante , ma-

leuolos declarat homines , alienis malisgaudentes , qui inuidi vocantur, ^ quicuncme cibos cum

defderio fumentes extendunt os , "Vr occurrat manibus , ijfdem vitijs obnoxtjfunt . Sedconfun'

ditomnia .

I

Bracliia vcnofa.

N fgura luxuriofTolemon tribuit ei venas in brachioperjptcuas

.

DeManibus. Cap. 4z.

A T{IM JLlV Ad librofummus PeripateticorUprinceps , manus,ait,partcsfuntpal-

ma , d'giti, fi) nodus , cum quo brachiale coniungitur . Pnrs interior manus , Itola , ex-

terior neruofa ,^ carnofa dicitur .

Manus magn;^, articulatx, &neruofdf

,

V2/ depedibus agit <^rifloteIes in Phyfiognomonicis , etiam de manthts intelligi voh; >,

cum communem fimultneant rationem , ob idmagn^ manus articulat.e, q) neruof^ *\-

buflos oflendtt ,fecundum ea ,quêjunt in anima , ff) refert eos admafulinumgenus .t t

inpgurafortts , fi) ammof trtbuit vtrique extrema corportsfortia , cir magna,^)pcr magna ex-

trema non nifmanus ,pedes , ^fmilta intelligit . Polemon ,^ cy^damantms tnfgurafortis

etiampedes,^ manus bene articulatas tribuunt . SJortia habutt manum amplamîy^pr^lon^

gam, ff) digitorum compage adeofrma , vtferreamfleam rumperet,0prxlongam equeflrem

lanceam a calcefublatam attoUeret . Sclinus 'Baia'^tisfilius lata manu, ^ terettbus membris

fuit yfuit tJ7* bellatorforttjfmus , nullo vnquam labore , aut corfusfatigariy aut animus debili-

taripoterat

,

Manus

L I B E R SECVNDVS, i(î

Manus parux , graciles , & inarticulatae

.

ID EM , eodem in loco de manihtis etiam intelligens ait . Paru^ manus , ft) graciles ,^male articu/at^ ,potius vi(u deleclabiles , quam robujU , molles notant ,/ecu>jdum ea , tjux

funt in anima ^ refert adfaemininumgenus . idemque tnjigura imbectllis imbecillia tnbuit

corporis e.xtrema ,^ timidi manus dejcribitgraciles , g^ lonâs , easdem quoque ab eo tnbuunt

ei Tolemon , ft) zAdamantius

.

Manus delicatx , & molles

.

NO S , qux carni dArijloteles,f^ alij trihuunt, manihus trihuemus,qttia reliquas corporis

partes conteciasportarefolemus, (jT quifquisphyfiognomomcamfientiam exercens,hone

fltus manus contreBarepoterit. cyirijhteles tn animalihus att. Duri carne inepti mente ,

§lui 'vero molles tngenioji . In ''Phjjiognomontcis njero hec habet , fecundum Sueffani tranjlatio-

nem. Caro ditra , ^ habituata natura infnjlbtlem fgnijicat , Unis autem ,^ bene nata , (s^

injlabtlem , nif infortt corpore , tS^ habente extremitates duras hoc accidat . Sedhoc ex yaria

te.xtus corruptione , tum Sueffani interpretattone , quidfgntfcent , l/ix conijcipotef, f0 dumfen-

fum verfom accommodat ,proh 7)ij tmmortales tn quantas labitur ineptias . Sed textus ita ac-

commodandus ef . Caro Lenis ingeniofum fgnifcat , dura quidem , ^ boni habitus , idefl fu-

perflua , infenfbtlem , niftnforti corpore, ^) hahente magnas , efremitates hoc accidat, Etin figtira tngeniof . Caro humidtor , f^ molltor nonftperjlua , neque pinguis njalde ,^ cutis

fubttlis . (jalenus ,e^R,hafes temperati corporis fgnum dant cutisjubti/itatem. To/emony

^ cy^damanttus . <Jânus tener^ , fi) moUtores optimi dtcuntur effe ingenij argumentum . Et

infigura ingeniof dantei carnem mo//em,0* mediam . Cuius rationem ajferre tentandum

.

Legttur natura/t htforia quamp/uresfutfe , qtufubti/iorem antmi conflare non fanguinis fubti-

Ittate opinattjunt ,fedcutis , atit corporum operimentis , ft^ ob idmagis , minusile bruta ejfe , vt

oflreas tefludines , houum , eirfutim terga . Sed aAnflote/esfcundo de animafcribit hominetn

guflumpra deteris anima/thus certiorem habere , efl entm guflus , taclus quidam f^ ob id, quta

ta Elupr<i:flantiorft,etiam cxterorum anima/tumprtidentifimus . Z/nde inter homines <r*.f<"f''«•-

*?K9i, idefl duri carne , hehetes , (u*a« ifcta »1 , ideflcamemol/es ,inêniof,namqui huiufno-

dt came conflant , me/torem tacium, ^ obid me/toremfenfnamfacu/tatem ,0* inde me-

/toris cffe inte//eEius ,quiafenfuumbonttas difl>ofitio eflad bonitateminte//eBus ,quia bonitas

tacius ex bonafequitur temperatura , f^ bonam comp/exionem fequitur nobt/itas antma , itfe-

pius diximus . Vnde quibuspr^flantiorftierit taclus ,pr<eflantiorem quoque ineff animam ,^perjpicaciorem mentem tnfertur . Sedpueri , (^ mu/teres mo//esJunt came , cir ab eodem cy^ri^

flote/e conf/io , ft) ingenio tnua/idt diBiJunt . Gûibus rejpondendum^ mo//itiem dup/ici de cau-

fa euenire ,fue ex comp/exionts honitate , qu<e raraft , (^ bene dtff>ofta, fueph/egmatis redun-

daniia , qua conflant pueri, ^ mu/ieres . Oh id Fahius in ma/acofanum dixit , quaf in car-

nis moUitte,^ raritatefummam tnte//igimentisfanitatem,ideflprudentiam,^)perlftcaci-

am . ônprobat 'T^/inius t//os ,qutjubti/itatem animi conflare non tenuitate fanguinisputant ,

fedcute , operimentisque corporum maîs , aut minus bruta eJJe,houm tergoraftasfuum oojiare

tenuitatt immeantisjjiritus , necpurum , /iquidumque tranfmitti . E/ephantorum quoque ter-

ocra impenetrabi/esfetas hahent , cum tamen omnium quadrupedumJubtt/ttas an:mi pr^cipua

X penctrabilis

1(^2 J) E H F M> T H r s r O C N.

penetrdhilis ilii ,fic 0* croco4iiis ferôris duritia , &folertia trihuitt^r ,

ânus duriE, &fuperflua; carnofce

.

EX his ,quce/tipra ex z/^rijiotelis diBis infuis Phyfognomonicis adnotauimus, duras ma-

nus , g^ maxime carnofas ruditatem notare difcito. flinc Plautinifalea adnotandi. Adeus

herus elephanti corio circumtecius nonfiioji , necjueplus hahetfapientiie , quam iapis. Fa-

tuos , 0* rudes Gr^ci '"ÂpS^fii.iW, auafi crajfipeiies dicunt ,

Manus magnse , & durx.

DVKjE, ma^nceque manus ,fortem ilium quidemf^nificahunt , haudfatis tamen difci

^piints idoneum .oyldamantius

,

P

M

Manusvaldebreues.

E^ hreues tnmnsflultitiam exprimunt' ^Qiemon,cy44am(intius,^ ah eis Conciliator.

Craffx manus.

P

A

c/^ 5S7F 5"craffd; nequitiam ofiendunt ^ Qy^damamius^ôlempms textus corriêndus

eft , nan^pro h'*e''*^> hahet f^»^^p»*i .

Manus pkniores , cum digitis longis.

LETÎO TÊ S manus,qu^ ohiongos hahent digitos ,furaces, Toiemon- ft) cy^daman

tius . Craffjs. manus cum hremhus vitra menfuram dtgitis , tergiuerforemfurem , (^ infi-

dtofum dicunt , Conciiiator . cîhertusnon iongos ,fed hreues dicit .

Manus anguftx , & gracilcs.

N(jfSTjE manus ,graciles que, Poiemon infidt^mh zAdammtius rapacijfimiho

minis effe dicunt , Qonciiiatorfatis inepte iracundos , 0*fioiidos .

MG

Valde paruaz manus.

(lATSIV S njaideparu^,

'yerfutê , &furtogafidentes , Poiemon , cAdamantius .

Graciles , & obtortê manus

.

KAClLES ^ ^ ohtort£ manus , nugacitatis , voracitatisque mditium , dAdaman-

tius , §luod ex Poiemonis textu fortafe cecidit , Conciiiator , JManus intort^ ,^ grA'

cties 'voracem , ^ ioqttacem , ex oîherto

.

Manus

L I B E R SECVNDVS. hâj>

oManus longx cum digitis longis

.

?T\M AM defcrihens mxnu< (jiialit.xtv Jrifiote/es ad Jlexaudt Uait. Alanus lon-

gx cudigitis longis,dominUfuU ftgnijicat habile ad multas artes, ^ prêcipiie ad mec/ja-

mcas/apientem opertbus,0*/}oni regiminisfignU.Coci/iator,iut^ ab eo excivit , /:abet.

I

cî ticuli manum gencrofi.

7V fgitra ingenioftribuunt ei Po/emon^ (ST' zAdamantius manU,^pedU articu/os generofos

.

y^rriculi manum longi , crafli , & afperi

.

STVLTO fatuopejjlmam manusformam tribuens Po/emon,ait. zy4rticu/os afperos ,^crafjos , CT* ob/ongos , cyidamantius extrema crafa , g^ ajfera. Ego io/emoni ajfcnttor.

Manum motus Ianguidi,&difsoIuti.

I

I

7V fc/ooema te cincedi j4riJlote/es in P/:yfognomonicis afribit ei motus manum /anguidos.ff^

tmbecil/es. Po/emon ybi de col/o agitur, Joiutas manus ei tribuit. zyidamantius lero codem

loco non /.nf^' kjjho- jed «^^ dicit.

Collifio , &: fricatio manum.

N fgftra auari tribuunt ei Po/tmon,Âdaman:iusJîfas manU co//ifones, ^ficationes

.

Qui corpus , & manus mouent loquenrcs

.

V l vero frequenter mouetur ,^ /oquitur motu manttm cfl immundus , e/o/juens , f^)

deceptor , Ariflote/es ad A/exandritm,€adem habet Aibertus ab eo, egopotius /oqûacem ,

quam e/oquentem dicerem .

Loqucntes immoti manibus

,

O^V l vero efl abflinens k motu manum , hic vero perfefli inteHeclus , bona dijfoftionis ,

ff)fant conft/ij , zylnflote/es adcyl/exandrum, Eadem cyi/bertus

.

Pilofarmanus.

Q.'V l manus denforumpt/orum hijfidas habet , /nxuritc dat fgnum , Adichae/Scotus ,

quodnos quoque diutina experientta comprobatum hic appofumus .

Dcxtra , vel fmiftra manu qui vtantur

.

V EP V Al idpr^tereundum non duximus quidnam morumportendat ambidtxter uir,

non qut confuetudme , fed qutanatura ita najcatur . Cum f^pius mu/ios iidtamns

litraque mar.i: "jtentes, vc/ fntflrapro dcxtra . Vocant (jiteci a. x-tîît , qui n.traque

X X n:Ar,:!

j(f^ D n H F M, T H r S I O G N,

manupro dextra l/tin^r, fJomerus dap^'^, y 'vtraque manupariter vtentem Arijlophanes am-

hiUuum , ambifariam Lcuum, Hipponax awlîdrxtrum , Sedpriusfcijcitemur canfam e me-

dtcorumfolis , vb nuidtd fieri continât , vt certins qird pr^fagiat , n^ncifcamur . zylmbidex-

trumjierr hominem UU rationeprcdunt phyfici ,quodcalor cordis affatimfeprpmat tnfmjlntm

latus , g;^ hrpjtis addextrum . ôdvero fntjira ~ytatur a/ujuispro drxtra , caufam pr^hue-

runt cor , item 0* hrpar , vhi horum vtfcerum affluentiorfefe vis infntflrum latus comuat , id

"yero contingere , vbi infinijlris tkm cor , quam eparftuw nancifantur . zJûlterem vero am-

(ptdiXtram non ejfffci author eji Hppocrates . Ketulit ^fptimo libro "T/inius . âtio ejl ex na-'

fur^ di bt/uateffewm ambabus mantlus ob neruorum robur viri vtuntur , optima ratione nu/-

ia multer ytetur ,frdfatts habeatfivna dsxtra , veimodice vtitur. ^mazonidas dextram am"

hurere mam'>namjoiitas dicunt^^^t in proximam manum p/us commeans a/imenti , va/enttarn

(oncitaret ei ,quoeper naturam inua/ida habebatur . Hos eô viros nunquam reElos,ve/optimos

fxijifmarem , tum quia quodprêter naturcc ordinem nafcitur defecium natur^ arûit ,^ pr^ct-

pue circa duopriefignta vifcera cor, Q^ hepar , ttlm exfuperabundanti ca/ore,ob idiractmdos,ca-

iidos , inturto/os ,^ decrptores argumentarer , nec meam opintQnemfefe/iitvnquam experientiat

cum eiu/modt virosfemper ta/es confjexijftm , ^peiores hominum ejfe,quiJinijiraf/a ytantur.

J^jfmae/ Sophi Perfrum 7{exjintjira manu agi/iore ,^ valtdiore erat , oh idardens in crude-

liiate , veiad breinJJmHm tempons momentum ,^ inVenerempronus

,

ADcdigitis, Cap. 45,

7<llMALjV A4 Ithra <iA'''Jiote/es ait . T)iîti quinque mmero , diîtipars,qtia Ce

Jieît , nodns ,Jiue articu/us, qu^ riîda conJiat,internodtum.

Digiti groffi , & breues,

GROSSITIES digitorum, 0* breuitasf^wjlcat inftpientiam, ^Jio/iditatem,zAri^

fiotr/esaddA/exandrum^nô/emoninJineoperish^c habet , Breues ,^pingues d^gtti ,

ttimpedumJio/idos ojiendunt , a qui quidem vitio exemptos eos dicimus ,qut corpus ne-jue

pin£ue, neque hreue habuerint , ^/bertus parui ,^ crajfi muidum ,ferum , f0 audacem m-

dicant.

B

Z)igitibreucs,tenues,

KBV ES, fi) temes dtgitiJiu/tum demonjirare dixit zyîhertus .

Longi manus digiti.

VT vidmusfuperiori capite , <iAriJioteies adzA/exandrumfribens longos digitos cum

mantbus ioyigis me.hantcumfapientem , 0* boni regimtnisfgnijicare dixtt, 0r ybi opti-

mum virum defcribtt , tribuit ei iongaspa/mas , /ongosque dtgitos deciinantcs adfubtiii-

tatem . T/inius ex o^rtjiotelepraiongos dtgttos breuis vit<efignum ejfe dixit

.

Dipitio

L I B E R SECVNDFS. /^Digiti longi , molles , & inuiccni djlhn es.

7V fîtrain^rwofi Polemon ,'^) ciy^damantiustrthuuntei finip'icfs ^cyldaniantiusmolles,

/on£os, ^ dijiantes inuicem . Plintus deprarum generefcribcnsjaciLms dijcere fe) montm

lUas dixit , quihus quini/ttnt digitiinpedihus . Inter mhties, ^pleheios difretionem dgito-

rumfaat niimertts , cjui prctjtant ijuinos •npede habent drgnos , cMen terms , Solinus , ff-) c^pu-leius . Polixena , "V/ a Darete Phrjgio defcrihitur , dtgitts eratfroltxitfedmtmofmpLtct, iaroa,

f0 daphit.iHts

.

D'gitiretroconucrfi.

Dl GlTl qui curuanturfurfum , idffl,

qui retro curuifunt (efl enim inepta,^ harha-

ra Alichaelis Scott locjuutio ) liheralem hominem , opttm^ capacitatis , cjfctojum ,^ ho

ni tntelleHus oflendunt , ^ fiminus eius docinnam approhamus , idratione, ^ experi-

entia a veritate non abe/fefepiljime cognouimus . cy^rgumentum a contrarto fgno rapacium ani.

malium , camiuor^ emm aues , ^ rapaces , njt aflur , aquila , falco , accipiter ,& fmiles cur-

ftos dignos hahentes , maxime rapacesfunt . Idjue etiam ex apparenti more . î enim largi ,

apertis manihus, ^ digitis retro conuerfsftnt , auari , (^ rapacesflnBas,^ imuruas hahent.

Jta eflvrmatiftnt , mumficentijjime Primeps , digiti tui , apertt ,^ retro conuerfl. , "V/ 'vere Ithe-

ralttatisfmulachrHm ojiendant . >

Digiti in manibus fuperflui.

QV l fex digitos in manihus hahent , 'velquatuor quemadmodumfolet euenire , i't etiam

claudi, O*gihhi,aliquantulum inprauitatefuffeHiJunt^quia minus tn necejfarijs aher-

^ rautt natura , e[i enim , vtfepius diximus,pr^ter natur^ normam Volcanusfdi-

gitus in Poetica illuflris hahitus , dicunt appellatumfuifefedigitum,quodfngulis manthusfex di-

gttos haheret . Stc Horatijflliêftdgita appellat<efunt

.

•

Ia(5larc digitos.

DlGlT OS iaciare interloquendum,'vehcmentis natur^

efl. Socratesfemper inter lo-

qui ndum , agente id orationis yehementia , iaBare digitosflehat ,^ cnnes njellere^t re

tle etiam Zopyrus^hyftognomon indicauerat. Erat g^ moliicieinota apudCiceronem,

yno dtgiio caputfcalpere .

Dccoxendicis. Cap. 44.

\/4(jNA duo offa yudos, quodfacrum dicitur , appofta , ingentihusproceJfhus,pro

diuerfa conflruBione ,^partium , ad quaspertinet victnia, uanamdenominattonem

' hahent , namparte , qua c*-ura tnjuofnu recipiunt , coxendices dicuntur , Greci "<^x'* •

furfm iht latafunt , verfis tlia , dicuntur iltum ojfa , vu/gus anchas iwcat , de quihus prtcfens

ejtf.mo , autrorfum adpudenda , ojfapuhis dicuntur^recitoram 'viris/ecurua magis leifis ex-

M:

tcriora

US D E B V M. TBTSIOGN,teriora infaminis , nepnrtumprohiheam ,

Ofla coxendicum exterius apparentia

.

NCH J2{VM o/fa,

qmm exterius protenduntur yfortitudinem demonjlrant j^virilitatem , R.hafes , <y cadem ab eo Conciliator

,

Coxendicum oHa gracilia.

7<iC FJA 2{l^M gracilitas , mulierHm amatoremf^nifcat corporisque dehilitatem ,

g^ timorem . ConcUiator ex Khaje .

Denatibus. Cap. 4j.

IN poflrema thoracisparte nates fint , homini tantumfunt ha decenter conglohatx ,fdendi

munuperaccomod<€ . cyirijioteles animalium lihro ait ,fuhditum , quafjlra^ulum , excre-

torice partinates, fiuecluiiesfnt . Et tn Phyfognomomcis '!rj'y'.<f njocat . ^oiemon,^Q^damantius u-xjf . quia eadem eifdem quafverhis referunt, ideofub dtuer/is nominihus de ea-

dem re /oquutos exijiimamus

.

Pingies nares.

QVlCVT^QVE carnofas pingues nates hahent , mollesfunt , Qy4*-iJloteles in Phy-

fogn. 'N.ates prapmguidiores multerum fint . 'To/emon ,&* c^dnmantius . Has

^ Conci/iator i/iaijocat . H<ec mo//i carne circumdata muliehrem ammum denunci-

ant. cy^/hertus eadem

.

Infpkho pilrni libri "vinlmfiguram , in muWehyem , nm qux fcribimuf, fatiU

libicomempldnlicebu,

Ofl*e;£natesacutje«

QVlCVN §iy E nates acutas hahent , o[feas,fortesfunt , t^rijiote/es in Phjs Po-

/emon, ^ tiAdamantius . Ojfx nates njirorumfunt . <iAriflote/es infch(smate,f)nis

^ ei dat nates contractas . lidem duras dant . Conct/iator i/ta dura . /o/ida , ff^ ojjihus

difcretaferum , 0* hellatorem tndicant , Leonihus comparatum . A/hertus eadem

.

Craciles nates fiue, veluti deficcats.

NATES modtce carmfa , ije/uti defccatx , ma/ignos arguunt , a fmili fmiarttm in-

genio . Po/emon, graci/es , <(<;* modice camofe , zJdamantius addit rugofas, ve/uti eli-

quat^ , verfpelies arguunt , ta/es enim habent^fmia . Conct/iator . l/ia hirfuta , ru-

gofa ,^ exi/i carne circundata , ma/ignitatem tejlantur ,fimijs comparata . zA/hertus eadem

.

N<irrs

L I B E R SECVNDVS. 1(^7

Nates ncque ruga&, r.cquc lenes.

ITV f^gnrafortis c^rijloteles triluit ei ijchia neque Uuia , neque omnino rugoja . idfiadna-

turalem caufam referre licet , Uuitas ex lumiditate , rugoftas exficcitateprouenit,qui igitur

nates inter rugofas ,^ Itnes hahuerit, tcmperatus erit interhumichtatem, (^ ficcitatemfor-

titudinis initium

.

De foemoribus. Cap. 4(J.

ANlAdy4LlVjl4 lihro cylrijloteles ait. Alcmhri inferioris hipartita compaBio crus,

C^fcemur , quodhiceps ejl ,foemorispars ima tihijs anneclttur , fuperior coxendtcis . H^tc

homini carnulentafunt , cum animantes deter^ vacua came haheant , neruofafuntôffu

ienta, g-j rigida : caufa quodhomofolus animalium erecius efi ,^ ytfaci/eftihflinere fuperiora

po(fet,partifuperioricorpulentiamdempft,infertoriaddidit. cy^rifioteh t^Hoi dicuyitur . Po-

lemon , O* cyidamantius de ijs verha nonfaciunt , cum qu<e de tthijs loauantur , de eifdem inteL

ligi luheant -

q;

Foemora ofsea ,& neruofa.

V l coxas offeas ,^ neruofas hahent ,fortesfunt , referuntur admafculinum . (LAri-

floteles in 'Thjys.

Femora mollia , & i narticulata

.

QV l lêro offeas , fi) carnofas hahent coxas , moUesfmt,^ referuntur adfcemininum,

fedcy^riflotelts textus in Phjfiogmmonicis corruptus eficum non oêas ,fedpingues,vel

^ inarticulatas dicere deheret : nam h^c adfxmineam naturamfuntf:ntita,cui refert.

Polemon ,^ cAdamanttus de tihijs loquentes ,^ de his inteliigipr.-ecipientes , coxa , aiunt,inar

ticulatx , C57* moiles , timidtores , ft) imhectliiores arguunt . lidem infgurafatui improhi trihti-'

unt ei crura craffa . Inferna mulierum magna exparte crafjiorafimt , yirorum autemfliperna ,

cuius ratio efi tnfrigidttate , ft) caiore , namfrigidiori multehri natura , aiimenti , vnde augefcit

corpusportto mintmafuggeritur , quod effcere calor potefi , refdens vero in imo , id corpuientius

effictt ff)aucitus : in marihus Ifero contrarium euentt , fiquidem caloris copiafurfum defertur ali

mentipars magna , vhi effeBum ofiendit ampliorem

.

I

Mediocritcr carnofe coxce

.

7V fgura ingeniofi Polemon, e^ zAdamantius trihuunt ei crura,f^foemora non admodum

carnofa , tdefi hene nutrita

.

01

Famora, &lumbipilofi.

V "EfVM fcemora ,^ lumhi , ahfque alijs corporis partihus, multis pilis intecia

ftin t , €0s iuxurite ohnoxios indicato . Tol. cy^dam.

Breuia

1^8 J) E B V M, T H r S l O G N.

Breuia crura ,

BREVl A emra ntaleuohs , alienisque malisgaudentes , fi) inuidos oflendunt , 'vt ex do

cirina hrachiomm hahemus ,^ ex Polemonepejfimos ,^ malorum mtntflros . Selinus

'Baia:(etisfilius , Turcharum Tyrannus decimus ,procera flaturafuit , njenim hreuiori-

hus crurihus , iniuriarum memor , ingenioperfdus ,praceps in auerjam Venerem , rarojuecum

peUicihus coihdf t

DcGcnu, Cap. 47.

FOEAiORl genua anneciuntur , ihique vertehraefl ,

qu^Jedendo, veiamhulando itafe

fleBit , vt liter<£ grxcte figuram haheat ; retropoples efl , amerius mola ,flue patellaforis

adieBa efl , cuius munus efl iunBuram tueri , curuatura , ^flexuipartiumpraejfe ,/aci-

liorem^ue moti^m efltcere

,

MCarnofagenua.

VLTITVDO carnis in genuhus ,flgniflcat dehilitatem yirtutis ,^ moHiciem

,

f^ referripofflmt admulieres , qucegenu craffcefunt . Arifloteles adzAlexandrum .

Gcnua rumorem facientia

.

QV l y%fv tfATtrfuerint , cincedifunt ,^ adapparentem conuenientiam refert cAriflote-

les in Phj/flognomonicis . Sueffanusper yivoKpciTos- genucraffosfatis inepte interpretatur,

r cum Kt>a.TO(r flrepitusflt , non crajjities , atqueper eos cyirifloteles intelltgit, atiihus de-

amhulandogenuaflridunt , c37* rumoremfaciunt , vt articuli manttm compreffifacerefolent. Po

lemon in flgura cincedi ^««tVar KptTair idefl rumoremfaciens , ^ cAdamantius yoruKpit.T»T <vq_

cat , idem exprimens

,

GGenua intus innuentia , & fcfe collidcntia

.

ET^V A, fu<€ intus vergunt , Tolemon , addit cy4damantius,ficfitfe coUidentia mu-

lierofos ,fceminatosjue innuunt . Conciliator . Genua interfe complexa, vt col/idantur,

fcemineam naturam oflendunt . Eadem cyiihertus .

DeTibijs. Cap. 48.

Tl*BlA /uhiacetgenu , a quo initium capit ,^ adtalos deflnit . Tihia dicehatur ah He-

trufis , quia ex offihus tthiarum mufica tnflrumenta confictehant , qu<e tihias vocauerunt.

Tihiaper omnia hra$hio reflondet , vtfcemur vinte , adeo , vt hahttus ,^ decor aiterius

€x aitero dignofeatur , Cr^cis vT(aai dicuntur.

.*

Aniculatte

L I B E R SECVNDVS, /O

c^rticulatx , neruoflr , & robuftÊ tibix

.

QJ '/ vlias bdcm articu/atas , neruofas , ^^ rohujlas , animafortesfunt,^) referuntur

ad Kidliultnnmgenus , zJriftote/es in Phyfogn. (sr ad Alexandrum defnbens ait. Ti-

^ biarumgroffutes defipnat audaciam , ^ fortitudtnem , intel/igensper grojjiiiem , ex

harhara interpretatione articu/atas , robujlas f/^ neruofas . To/emon , iST aAdamantius .î

articu/atasfo/tdas , ^) magnastthtas/jahucr.nt, egregtam naturagenerofitatem ( cyldamanttus

add:t ff)aptitudinem) demonfirahunt . Jidemqueforti trihuunt crura carnofa . HomerusV/i-

xem dcfrihens , ait

.

„ Cruribtis ,^ tihijs ,âmhahus manihus.

„ Ceruicej^forU , magnocj^ rohore.

loutus Sfortiam defcrihens , ait cumfutfie torofis , f^ parum teretihus crurihus,^ maxime

adfuram , O* f''<*^ eximiafortitudinis,^ gemrofitatis.

Qs

Inarticulat.x , & molles tibif.

Vl^BV S contra inmicu/ata , (s^ mo!/es tihi^ timidttatem, f^ imheciUitatem Argu-

unt 'To/emon , ^ zAdamantius . Ah /jis Conci/iator . Crura mol/ia fceminitatis fi-

gnU.Zeno Cittieus.yt ex Diogene /lahetur crura turgida,imheci//iajnjirma^; hahutt.

Valdecxilestibi?.

PRjEGRJClLES tihi^ timiditatem , ^ improhitatem notant . To/ ^ cJdam.

J>-ifiote/es in Phyfiogn.injigura timidi crura hreuia ei trihuit,ex qtie ipfi exceperunt,C.Ca-

/igu/a huiufmodi tihijsfuit , (fj* apprime timidus , ih dtximus . Sedadzyi/exandrumfiri

hens tihtarum graci/itatem tgnorantiam notare dixit,fedt€Xtus ex arahica tranjlatione ma/e Ifer

fus eji, namficrajjitiemfortitudinem denotare diximus , a ftio contrario exi/itas dehi/itatem, f0

timiditatem indtcat

.

Graciles , & neruof^ tibi?

.

QVICVT^ §iyE tihiasgraci/es , (s^ neruofas hahent , /uxuriofifint,& refntntur

adaues,zArifioteles in P/jyfiogn. Tthteefiprtetergract/itatem etiam neruofeftterint, tm

^ modefltjftmam intemperantiam arguunt , Po/empn, ft^ cAdamantius. Sedpo/emon

infigura /uxuriofidepingtt eum imhect//ihus crtmhus , c^ neruofis , ^ totus auitijgeneris. Conci

/tator. Crurafuhti/ta , ^ neruofa ahundantiam venerts indtcant , cum eorum humiditas nutri-

menta/is conuertatttr injf>erma . c^rtfiote/es Peripateticusgraci//i'/nisfuit crurihus, e^ /uxiirio

fus , it a Diogene defirihitur . Ca/igu/a maximafuit cerutcis ,^ crurum graci/ttate, 'vnde nec

fit£ , nec a/ien<epudtciti<epcpercit . Domitianus etiamfuit deformis crurum graci/itate ,qiu ta-

menei /or.ga Ifa/ettidine remanfrunt . ExSuetonio. Egociuamp/urimos amicoshahco tihijs

pr^graci/thus , njt autum , "ye//ucufiarumpotius , quam /mmanigeneris vidcantur , ^fttnt im

moderat<e, ^ inexp/ehi/ts /uxuri^

.

r Ttb:^,

170 J) E H V M. T H r S l O G N,

Tibux, &: calcanca ciaflTa.

W jioura rtidlis (iJriJloteles tnfuis Phifiogmmonicis tradit ei crura circa malleolum craffa ,

carmfa , & rotmda . <iA quo illufirespcjûaces de tthijs /oûerttes , incjuiunt . Tibiê,^ cal

canca craj?a ,jeruiliaftint , 0* hominem mdoctlim aisuunt . Has tthias iuxta talos Pole-

mon tnfnectiam tnhuit tjfceminatD; Sedinfûra rudis ijdcm crura crajja, fednon vjque adia-

los , tnhtmnt , ab zAriflotele a ccipientes , ^jiultofatuo eadem craffa crura tribuunt Scd ne de

cipiantttr leciores , veladdcndum eji , tuxta calcanea , 'yelintelligendum pcr crura tibiam craf-

fam agenti njfque adca/canea . Conci/iator ah his Crura , O* cauiUiCgroffte , incompofit^hue exi

Jientes, habetem ,& intterecundum ijiendunt

.

I

na

Crura circa talos carnofa.

7V fgurafortis Tolemon , O* ^damAntius trihuunt et crurn circa fa/os carnofa , non

Qraffa .

Pilonetibix.

V J hirfutas tihias hahent , lihtdinofi,fiint quemadmodum hirci, c^rijlote/es in Plryfo

anomonicis. fiirci cmmproptcr /ihidnem effcrantur^cmt entmfiperiori temporefocij,0^

iugi concordia pafchaniur,coitus tempore djfdcntêt a/ter a/terum /ihidtnis rahte in-

dit,ut feptimo die,que natus eJi,coire inc'piat,0* quamuis/emenjicri/c emtttat,omnitim tamen

matunljime qiiadrupcdum coitjum adlmc uherihus ahtur,tmmodica /thidme matremJlupro fn

peruemt . Satjros fnxit ant:quitas vi/Iofos , 0* hirctnts crurihus , ac in /ihidinemperu/cos , im-

mo omnem lieneream ~))irtuttm ojicndere mutcne intento . c^rijiote/es etiam inproh/ematihus ,

hirtos homines , (y* aues veneris ejf auidiores ,caufam effe ,quod naturo humida ,catida

ftnt , qtta quidem njtraque qua/itate opus cjt in coitu , ca/or enim excernit , humor excemitur. Sed

*~Polemon , 0* zAdamamius non tthias, fcd/umhos , jcemorapi/ofa dtcit ejfe /uxuru ftgna

.

Infgura vero /uxunof Po/emon hirfuta dicit , captte "yero de pi/is tjdem crura fatis admodum

denjis , oh/ongisquepi/ts ohfta , rudt , & '^grcfji natura afcrthendum , non /uxurtofe . Sic zyil^

herius ex Loxvjjenteniia tndoct/em , ^Jerum c/tcit virum

.

CruribLiscIaudi.

CL AVT)0S , fa/aces dicit zAriflote/es proh/ematum /ihro, ^) afert caufam . His

enim , vtparum altmenti dcorfiimpropter crtirum vitiationem /ahitur ,fc mu/tum /o:a

petitfuperwra, frque tnfmen conuertitur. Anttauira Am.a:ônum 7{cgina,vt ex Theo-

criti interprete e/tcitur , in ctaudos , qui advenereos vftts imp/endos prxpotentes ejfent , dixit , op~

time c/audus intt. Indrque naium diBenum putant in Sa/aces c/audos ,quod domi tota die

defidentes ,perpetuoferc venereis tntenii ,agant ,1)^ Hjeronimus ad loiiinianum refrt. So-

crates repandisfuit crurihus . Hos tmprohos effe nemo efi,qui amhigat ,quia magno mem-

hro vittati funt ,0* pr^fgne eji apud ij^cdicos dogma . 1\lon ejl tam hona conp/exio ,qu<e

ft memhro a/iquo decurtctur , Juum Jlatum in peius non mutet . zAiunt a/ij, hosfupertoris

nattir^ opere infortunatos effe , oh td maxime pr<ecauendum ah infortunatis , 0* diminu

tts,


tis , (juia occttlmm nocumentum ferunt fecum traclantiLus , g^ tutius fe homo ah hojle ,qukm

ah infelm amico tueri . Ob idftimmtim cylrifiote/es c/4lexandro fuo vJMacedonum Repi , inter

yrtecepta memoyice commendanda , iubet cauere , cy*pr<€cauere ab homine infortunato , ff) dimi-

nuto in aliauo mcmlro , tanquam cauendum ai? iwmico. Sed nui c/auditatem non in la/ciuiam,

fedtn 'vinutcmftudto,^ di/iêntia commutarunt, hos ex hijiorijs col/iîmus . c^ndroc/idesLa-

con crure dehilis cum lê/Iatori/yusfe immt/cebat , ff) cum ab a/iquibusprohiberetur, quodparum

robujlus yideretur , rcjhondit . In aciem congredi eo> oportere, qui depr<e/io cogitent , non defuga.

Romanus Coc/espnncipis /ibcrator terrarumpopu/i , ctlm ei vitium cruris obieBaretur ,per fin-

gu/os inquitgradiis admoneor triumphi mei, quippepertinax occupatiopontis aduerjiis hetrujcam

1/imgrauius afu/tantem , eam il/ic contraxerat ca/amitatem .

PDefuris. Cap. 49.

'(v^\S tibidefura ejl , ea enim ex anterioreparte tenuis, f^ carnis expers eft retro camofa,

•vt in l>entrem turgefcens : Cr^ccis j <t(ft.KHiiJi!di , idejl cruris 'venter,diciiur /atinisfura

.

ValdccrafTefurae.

QV ICVT>1 §IV E tihias 'va/defuperfluas hahent , yelutiparum difruptas , odihi/eSy

g^ inuerecundifunt ,^ referuntur adapparentem decenttam . cyi qtio duo fequaces ,

^ Tr,egnantes tibia j in medio crafffcentes , abhominabi/es , inuerecundos ,^ /uxu-

riofos notant . Conci/iator . Crurafatisprominentia , tanquam prcegrauida , a/fentatorem ,/«-

temperantem , (jf^ impudicum ojlendunt . zA/bertusfordidum ,^ ferui/ium morum dtcit

.

Smx deorfum contrads.

CONTKACT JB. deorfum fur^fortem Yirum innuunt . ^njiote/es enim in fgtt-

gurafortis trthuit eifuras deorfum contracias . Surarumpragnantia ex humiditatepro-

uenit, vt tn mu/ieribus njidere eji

, qu,t humidê cumfint ,pr^gnantes hahentfuras . Con-

traH^ "êro , (^7* deorfum duciê ex ca/iditaie , oh id viriles . £x huiufmodi . Sigms Laodamas

col/egit apudHomerum V/ijfisfortitudtnem

.

»»

i>

Qtiantumfuris , humeris^ toris^,

Col/igereeflt (^c.

SurxCmfumdudx.

ACONTRJP 10 figno ,furasftirfum duEias , timiditatis fignum notare cArif/ote-

les infuis Thyfognomonicis in Schcemate timidt dixit , qui tales ei afcrihit

.

MMolIesfur.T.

OLLES autemfura effceminatis afcrihuntur afexu ntuliehri , <iA/hertut .

T 2. Moderata

J7.2 VE H V M, T H r S I G N.

MModerat.T magnitudinis fura:,

ODEKATM magnitudinis , ^plenitudinis .folid^ûe , ^ dijcr<ete adinuicem,

optimum inênium mdicabunt

.

Detalispedum . Cap. jo.

PED ES communi quadam appellatione idomne vocamus , quodab ima tihia ad extre-

mos v/que digitos continetur . cyjrijiote/es animalium hijloria . Et multiplici ojfe conjiat

,

cuiuspojieriorpars calx ejl , de nuopricjens eritjermo, injequenti depriori . Gr<ecis «?'/>»'

dicumur

,

Neruofi3& articulati tali,

QVlBV S ea , cjud circa talosfunt , & neruofa ,^ articulatafuerint ,fortesfunt , fe-

cundum animam, cjr ad mafciihnumgenus referuntur , ay^rijloteles in 'Thjfiognomo-

^ nicis . fdemque adc^lexandrumfrihens , iatitudo ait talorum, ^ tthiarum for-

titudinem innuit corporis . 'Duo interpretes . Tali hene dfcreti ( Polemon addtt ,^ folidi)ge-

tieroffgna 'yiriprtebent , 0* in fgurafortis dant ei , (pu<e tirca talos rohujia , 0* ingenicjo rohu-

Jios talos .

Tali inarticulati , & carnofi

,

QVlBVSCVT^ §iy E funt tali carnof , 0* inarticulati moHes erunt , fecundum

animam ,0* adfcemininum genus referuntur , z/lrifoles in Phyfsognomonicis . Ftdi

^ paraphrafes . Talimolles ,lenesaueef[wminatum. SedToiemomstextum Kiov^

non A«;<* hahet , ex Adamantto corrigendus . Khafes, Calcaneumgracile timoremfgnijicat,ea-

dem eiusfimia

.

Talivaldegraciles,

G\ACIL10 "ByE S tali timidum , intemperantemque demonfirant, Adamantius fcri

hit, fed Polemon infdtofum ,

& intemperantem hahet , lapjusfuit ex ôÛv ^* j^J.or

,

Talus enim ex extremis ejipartium , quê fi alicuigraciliajuermt , timidum,^ imhecil-

lemfgnifcahunt , non infidtatorem

.

Tali crafli , calcanea afpera , carnofi pedes , curti digiti,& prcegnantes fura:.

PRABPINGV ES tali , ajpera calcanea , (Adamantius craffa) corpulentiorespedes

,

curti digiti , pr^gnantes tihi^ ;f-equenttjjime defipientes ,furioJos,0,yt Polemon addit

,

d^moniacosfgnifcahunt . Jihertus . Pars imapedum , calcaneaflonga , g^ camo-

fafntyfultum,^ tnfanum mdtcahunt,rcfertquefeptus expertum Polemonem efjcactusfgnum

effefi contingat vafos dgitos , ^ humiles effe . Sed Polemon nil, nifquodfripfmus hahct.

Tfe

p

L I B E R S E C V N D V S.' 173

Dcpcdibus. Cjp. ji.

EDE S Cr^cis irjStT dicuntur , auifuerint , diximus

.

Pedcs bcne foimati , magni , articulati , & neruofi

,

QVlBV SCVISI QV E pedes l;eneformati, magni ,&* articulis difcreti ,^ mruo-

fi yfortesfunt ,fcundum ea , qu^ fiint in anima, ^) reducumur adgenus mafculir.um.

^ Arifioteles in Phjifiognom . Sed Polemon : tP* zAdamantius . T^eruo/ipedes ,^articulatigeneris

, ^ morum nobunate inf^nempr^mojirant uirum , addit Polemon ,qualis Her

culesfuerat ,^ infgurafortis trihuu nt eipedes articulatos . Conciliator . Pedum irrta difcreta,

tST' arttculata clauim ,generofum , &• viri/e notant ingenium . Aihertus eadem . "Dares Phry

gtus^Toltxenam optimispedibusfuiffe dicit , fi) animofimplici , ft) dapfli

.

^

Pedes parui , gracilcs, & inarticulati.

QVlCVl^QVE autempedesparuos ,graciles , g^ inarticulatos hahent , deleBahi-

liores 'vifu , quam rohujliores , mollesfunt ,fecundiim ea , qu^ funt tn anima , ^) refe-

^ runtur adjaemintnum genus , (^rifoteles in l^hyfognom. Teneri,^ carnofiorespe

des , molitores hominum mores fgnifcant , zyidamantius ,fedaddttTolemon ,ff0alia fgn»concurrant . Rhafs , ci7* (jonciliator ah eis . Pedesparui

,

pulchriquefornicatorem , ft) (ucun-

dum hominem arguunt . Huiufmodtpedes Homerus dat Telemacho

.

Carnofi , & grofsi pedcs

.

PEDES camof, (^pinguesfgnifcantfatuitatem ,^ amorem iniuri^ aArifloteles ad

Alexandrum. Polemon,^ jdamantius infgurafatui improhi trthttunt ei manuum,f^pedum extremapinguia ,&dura. Rhafes , ff) Qonciltator ah eis . Pedes carnof ,& du

riprauum intelleBum ,fatuum,^ incuriofum notant . Camelo,ft) ZJrfpedes vefligio carnpf

funt , qua de caufa longo itinerefine calceatufattfcunt . quifloltdifunt ,^fatuipermciofiex Ari

floteU .

Pedes parui , & graciles.

PED ES Iteroparui , f^ lenesfgnifcant audaciam , ^fortitudinem,Arifloteles adAle

xandrtim . Sedtextus ex zArahtca in iatinum tranflatione corruptus efl . §)u^ fut inter-

pretes hahent , reBiora videntur . Parui pedes (addit Polemon,^ gracilesj 'veteratorem

arguunt . cAlhertusprattnues , <ip* hreuespedes maltgnumprodunt hominem

.

I

Articuli pedum generofi

.

N fgura ingeniof triluu it ei Polemon ,^ zAdamantius manuum ,^pedum generofos

articulos , idefl hene m. tritjs : idefl necnimium eleuatos , nec depreffos ,ftddecenterformatos.

Curti

J74 D E H V M, THYSIOGN.Cui ti , & pingues pcdes

,

PKJEMVTlLly acpinûespedesfuntmmmisnatura. Tolem.^dant.Crajfif^

hrcuespedes Tjalde notantjirmum hominem ,fedputoferinum , nonJirmumfnl;ere 'volu-

ijfez^lhertum,

Oblongi pcdes.

O^BLON (jl pedes multa molientem, ac malorum artifcem innuunt. Tolm. Adam.Pedesplurimumprolixtdolofttatis , ^perniciei tndtcia prêbent , ronctliator

, ff-J (lAl-

hertus . Suumpfeudolum P/autus,qui multa contra lenonem mo/iehatur , njafumcjite

hominem dejcribens , ait magnis pedihus ejfe . Cui rejôndens leno . Perdidt inamt ,poJlquam

dixtipedes,

Curui ,& infra concaui pedcs.

Gl^BBOSl pedes inferne caui ,prauitatis dantji^num , zAdamantius, t^ Polemonfed

pojiremus injigura cffeminati tribuit eipedes (n<.a.'(tH&iU^ ideji concauos infcaphcc modtim

efformatos , Comtltator , g^ cAihertus Curut pedes ,^ concaui , reprohi /unt , auia

'Verfutam , c37* malignam mentem denunciant

.

Planta pedis plana , vt talis incedat

.

EXT j4T cy4riJloteIis locus animalium lihro , vhi dicit,Quihuspars interiorplant^ non

concaua,feditaplamufcula ejl, vtfolum toto attingat Irejiigio , ijverftifitnt , ^Jratidu

lenti . Polemon , t^ dAdamantius . Stmiltter autem ,^ qui ad^cjuatasp/antas ha hue-

rint j^vt cjuafi ta/is incedant ,jrattduientiftnt ,l>hi corrigendus eji Po/emonts textus,nam vbi

cAdamantius *<to' o(jitt\A, tpfe ÂK<i.Kd hahet ,l)t ipfmet Po/emonin Jine fui ithri tdr-m recen-

fndohahet . §îpediscauitatecarent ,vtplanap/anta incedant ,ijjraudu/entt funt, vtitain-

cedat Itu/pis . ^ylh his eadem J/hertus . P/anttisfmi/espedes hahehat, f^ afmt/tpedttm affe

cltone nomen afciuit , nam apedump/anitie '\Piautus diEiusfutt,cumprtus Ad.P/otus diceretur,

it a Sexto Tompeius hahetur , 0*m eiits comedijs mira eiusvaliiditas apparet .

S

Pedes mcdiocris cauitatis

.

cy^TIS mendose Âlhertus adh.ec,fedh<€cfiafntentia. Tedum amhitus cauitatis me-

diocris , honejii , (^ ctrcumJêEii hominisfignum effe

,

ADcdigitispcdum. Cap. $t.

KlIMALlVM iihro cAriJioteies ait. Tarspedis digitifint , difcriminata in quitt-

cjue yjêciem magis , cûam vjumprtehentes .

Curui

Ql

L I B E R SECVNDVS, 17

s

Curuipedumdigit?.

V IB V S "pedum digtti curui /inucrecundifunt , ^ refenintur ad aues curuorum

vnguium . TSlos contos , PiUrnos , (Jrfimtles exijlimamus , qutc 0* curuos digitos ha-

hent y 0* impudcntesfum

.

Conrcpti peJum digiti.

QV IBV S pedum digiti conjepti funt timidt : referuntur ad coturnices, (^ aues jlricio'

rumpedum in /auihus degentes . Sedgr<£cus textus mendofus ejl, nam non ''/tw)**- , nam

^ ortyx auispalujlns non ejifed o'pyi -tt«- reponendum ,funt enim aues pa/ujires mu/t<e

digitispedum angujlius iunBis auafmemhranofx ,^ timidttfint . A quo Po/tmon,fcdvix cx

textus corruptionefenfus e/tcitur . Qui , vtpa/uflres angujhspedihusfunt ,fatuos, etpauidos cen

fehis . Etparumfpertus iuxtajinem . Qmpedumdigiti parumfffos ,vt auium anguflorum

pedum , impud'cos exifltmabis . Sedc^/hertusfuie ingentis doclrin^ magnitudine, ita ex /}is,di-

giti cohterentes 0* coniuncli inuidum ojiendunt , in mu/tis amicis obferuaut dgitos , in qutbus in-

terfpiens memhrmafer^ yfjue adprimos articulos occupahat , g^ timidtffimos deprehendi .

Compailidigiti.

IGIT OS quicuncfue copulatos habuerint , luxuri^ obnoxios iudicabis , injlarfues,Po

/ernon ; fui//os ^foedos mores c^damantius dicit . Conci/iator digitt cohterentes coniun-

cli immundum notant . Sus enim , >f ex c/lriftote/e habetur anima/ium /ibro , inter fo

lipedes, btfu/cos ambiûus ejl, a quo T/inius . Sues ex njtroauegenere (fci/tcetfo/ipedc""

*"

^ bifu/corum) extjitmatur, ob idfzdieorum ta/i .

D'orum ,

01

Contrafti digiti

.

V l contraBos digitos habuerint , njafri ,^ perdidijjimorum Junt , To/emon , addit

zAdamantius^ auari , Conci/iator , (^r* zJ/hertus . Dtgiti co/leEli , f^ cong/obati ,

auarum, ^ ma/ignum ofiendunt

.

q:

Mcdiocritcr diftantes digiti,

V l moderatojâtio afe dijlant , leues , 0* loquaces dicunt . Mbertus

Breues , & valde cxiles digiti.

DlCjlTl p/us nimio hreues , exilesjue ,pattcijjjmi inteZ/eflus hominem monjlrant ,Jda

mantius ffednô/emon /ongos dicit , (^ ma/e ,fact/tsquefuit /apfus ex (^^''f'^' • ^ ."'"M^

cum /ongitudo dtgttorum , vt njidchimuspau/o pofi, a/iudfgntfcet . Conci/iator. P>erutt

O* tenues digitifiu/tum monfirant

.

\

Bretics

/7<f D E H V M. T H r S l O G N.

Brcues crafliquc digiti.

P^KMMVT ILl y crajjtjue diîti , temerarium improuidum , ^ferinum dicut Po-

lemon ,^ c^dammtius , infpientem , O*jiolidumjignijicare dixit z/lrijioteles adcydle-

xandrum.

Q}

Longi , & graciles digiti

,

V I ohlongos ,gracilesque rudiorts mentis 'virum fgurant , <iAdamantius , addit Pole-

mon nugatorem, e^ ojientatorem . Conciliator . Tîmiumpro/ixt,0* tenues,valde k

fapientia . fadem oyilbertus. Sed njicinos male addit

.

Digiti moderate magni, & commenfurati»

S1 'vero moderatiC magnitudinis ,^ commenfu conjiiterintjuo, omnium optimi erunt digiti.

cAdamantius , addit lôlemon ,& concinn^Jorm^ . Conciltator . T>igtti,qui condecen-

tisfuerintjêciei ,^ magnitudints temperata , optimos mores tejiantur . zAllertus eadem.

Devnguibus. Cap. jj.

Vl^GVlV A4 forma teres, concauis tegminihus digitorumfajligia comprehendens,par

tim adomatum ,partim addigitorum munimentum , quarumJubJlAntia carne ejl du-

rior , ojfe mollior . ôlemon, ff) cyidamantius dicunt ipfosperfe tnjirmam hahere ra-

tionem idejl mtnimam exhumani corporispartihus , fed Polemonis textus corrigendus eji,nam

yhi fioi , ihi /xM accommodandum , nam contrarium innueret

.

Curuivngues,

QVITVS pedum digiti ,^ vngues curui , impudentesfunt,^ referuntur adaues cur

tiorumynguium ,vt dtximus ex zyirijlotelein 'T/ryJiogn. fbruusnatura procliuis ad

^furtum , cicures cnim nummos , ^ qucecumquepoffunt ex domihus tn hortulis,vella

tehrofts locts ahdunt . Tolemon , aPcyidamantius^vafde torti vngues notant rapaces, fed Ada-

mantius impudentes addit ex cylrijtotele , tS* quamoptime . ^lberttis . IJngues tnjlexi , cur-

Uf , rapaces , 0* impudentes ojiendunt , f^fifnt macilentifuturampthifmpr^monjirant

.

^ngufti , longi , U curui vngues.

A T^CjVSTI, prolixiores , curuique "yngues malefenfatum, ftjferinum ojiendunt. Po

/-\ lemony^ Jdamantius . Cuitis rationem tn ftis Prohiematts ajfert Georgius "Valia.Na

turam vngtitum nouere omnes efipcrjluitatihus effe . Tâturce enim progrejfum ejfe de

caloreprocreatum , angujliam vero njngutum hehetudo,^ ruditasfequi confueutt ,quodin ipfis

caltdttas infrma eji , nec latum e^citprogrejfum , quoftiperfluitates expiicentur , diiatenturquey

idpropterea quijunt eiujmodipauci caloris , ^perinde hehetes , ^flolidi , omnisfiqtiidemfrigi-

dttasfluporem effcit ,0* hebetudinem , oh idangujlos hahentes vngues , hehetes, minime inge

niofos ejfe contingit .

RGttmdi

VV


Rotundivn''Ucs.

l'^LDE rotundiitigues libidinofitatis indicium . Ttf/. zAdam. Rotundivnpuesin

icnerempronos declarant . zyilbertus .

Carnofi vngues.

l^CyES qui carni inhtejerint.fcnfuutn Lahetem,^fcrinum ojlendunt.^damantius.

Ereues, pallidi ,nigri,&arperi vngues.

BB EVES admodum , & rji^ri Imgues , leteratorem ojlendunt , lôlemon ,fedzy4da~

mautius va/de breucs inûes "ic tcratorem monfirare ait , i^ f.militer,fipalltdi^wgri^vel

tmlyricatifuerint . ^lbertus ir.uolute fatis . Breues nimium 'yngucs pallidi , ngri ,âfperi , ma/ignum oJLndunl . Ego adfmias referrem . Satisjnimfimijsnjngues imbricati yCX

T/inio,

Lati , albi , &: fubflaui vngucs .

OPTlM AM "Vnguium formam exprimentes Fo/emon , ^ cyddamantfus , aiunt ,

vngucs /uti , a/bo , fubflauoque co/ore , bene compofti virifmtfigna . Cuius ratio natu-

ra/is pffcpottfl . Quia vngut s /ucidt ,& diap/janifu nt,^ optime cutis co/orcm repr^'

fentant , fi cnim a/bum , /ulfauumaue co/orem rcp>-^fentabunt ,optimam/:cminis temperiem

demoujirabunt , vt diximus , cum de eiufmodi colore differuimus . zA/bertus Vngues a/bi ,p/a~

ni , mo//es , tenuesfubrubentes , ^ bene per/ucidt , opf.mi /oominis ingenium indicant, c^T* /:>oc ejl

vnum exjignis , quod va/de rarofa/lit, ta/es enim vngues ab optima comp/exione fiunt . E/uiuf^

modiformx, ^ co/orefuntvnoucstui, dignijjime Princeps ,vnde optimamtuiingenij prxjian-

tiampatcficiunt.

Deinccfsu. Cap. jj.

PO ST pedes ambulatio conjeauitur . In ambu/atione duo confiderantur , motus, f^ tem-

pus , vt /on^tgreffus efficaces in agendo , ^) turditas confi/ium , breuitas inejjicaciam, ff)fe

Jlinatio inconfdcrationem afferas : ambas /jas qua/ttates tungendo , cjuatuor confurgunt

coniugationes . Tarditas , ^fejtinatio incefus qua/ttatem indicant mentis:ob id commonet

Jid- 1 u//iusprirno de cjjicijs, ne mceffu mo//toresfmus, ne frm/espomparumfercu/is videamur

.

Id tamen commonrfaciendo i/Iud, quod de crurum motu dtcimus , de cubiti , ^ bracfjij motu tn-

te//igendum , vt in t/yfognomonicis iubet T/)i/ofop/,us

.

Loncô grefsu ambulantes.a"^r>

JuOTSIGO greffu progredi ,efjicaciam oflendit. (Âdamantius ah zAriHotele in Tl:y-

fiogno. Longogrejfu ambii/antes , negotiorum funt perfeciiui ,& magnanimi . Eadem

cylibertus

.

Z zA'rilu/^Vr::cs

77^ B B H V M. T H r S I O G N,

c/^mbulantestarde.

TJRDE atnhulantes coghahundi funt. dJrijloteles in Thyfiogmmon.idemfie in mora

lihus adNicomachum inagnanimo 'viro tardum gre(pim conuemre ait . Et in f.ûris'^^'

cundo y& modeflo tardum trihuit motum , quoda Pclemone,^) zyldamantio in eiufS'^

con&matur . Tardus enim , f^ cundahundus matronam dccct : oh id ylpuleius Venerem in'-^~

dentem defcrihens ait , cunclanti lenta Ifefligio , ^ leniter incedehat . Sed yalde tardi motfJ >

mollemfuh effe animam dicunt , vt zy4rtjioteIes in Phyfognomonicis,qttodcxjrigida complcxi^'

tte euenire credimus . lulius Firmicus ait . zJ^foIIiter amhulantes,^ fujjêndentes vefiigm'

eos pcenitere ojiendit ,quod 'viri nati fint . Tardigradus ,^ ftjfenjo njefigio incejfusfoemma'

riim eB ; njnde Seneca morum caftigator puerijftmus vltimo quefionum nattiralium ait , moili »

CiP tenero gêffu incedimus , non amhulamus . Alhertus Tardus naturaltter mccfus ammumindicatpiprum,nifpotent:ora aliafgna diffentiant

.

Longo , & tardo greflfii ambulantes.

CVlV S paffusfunt Uti ,^ tardi ,proJperahuntur in omnihusfaclis eius , cAnfloteleS

ad jlexandrum , in "Thyfognomonicis vero . Qui longi , (^ tardigreffus,fit utique tar

ditate molejlus ,perfeEiiuus eji , nam , ^t diximus , longeprogredi , eficax , tarde cogita-

hundus , lias copuiando qualitates , qu^fpertus diximus efjiciunt

.

Celeri ^refsu ambulantes.' a

A CVTl motus ,caIidamanimamoJlendunt. <iAriJloteIesinTloyfognomonicis. Ve-

locitas enim motus ex caliditate Ijîntuum animaltumprouenit , ^ capite de inceffu , ce^

leritas expedittuumfactt . Infgura inucrecundi , celerem eumm motihusfacit

.

Breui greiSu ambulantes.

BREV I S grejfusfegne ; ofendit : namf longiisgreffus effcaciam pr,efahat , Vreuis inef

ficaciam , cJriHoieics in ^Phjfogn. o^heo cjdamantius . Qui hreui paffu incedunt

,

inejf.caces , ft^ trifies , cyÎij rapaces ,& auari , g^ occulta confliafacientes . T)iximus

enim primo , larûm grtjfum confultationem ejjicere . Sed oylriUoteles ad zyllexAndrum fcri^

hens . Qupaffusfunt hreues , tmpetuofis,/ujpiciofts , impotensm operihus , ^ maLe volunta.

tis . zAlhertus addit , ei^ffnt artiftces ohfcurte mentis

.

Breui , &c ccleri ^rcGu ambulantes

.

&

QV I hreuis, ciT* celerisgrefjus eji , molejius eji ,^ nonperfecliuus , zJrifloteles in Phy

ffgno montcis . 'Diximus entm tarditatem grejfuum confultationem prxftare in operi-

^ tus , longitudo ~)>ero ejjicaciam , has duas qualitates nunc comhinando.celeris,^ hre-

uisgrefus , qui contrarius eflpr^diclis,nonperfeHiuum ,fegnem,<& molefliim ejfcit . Jdamantius ah co . §lui yelociter,^ hreuiter incedit, lucri cupidus,maledicus, ft) adfimmum timidita-

tis ueniens.jlhertus male trasfert,mahgms dicit,imheciUes , et timidoSjhahendos.Jmhrofms c'e-

rtcum

L r B E R SECVNDVS. l7Sf

q:

rkumjuum , neftbi vncjttampr<tiret , commonefecit , quia ve/ut qtiidam infilentis incefpiS ver-

bcre oculospincttffimi hominisferiebat , qut mox ab ecclefta recejfit , in cutus incejfu lucebat ima-go cjji^dam leuitatis ,Jcurrilisque dijcurfus .

Modocitus,modotardusince(rus.

SALLVSTlV S inter catera Catiltna hoc probro dedit,quodeius inceffus modocitus

,

modo tardusforet , ex quo antmus comjctebatur vartus ,fimulator , atque omniumfacino-rum plenus . Tolemon,^ zAdamanttus. SimuUtori verfatilem tncejfum tribuunt , ^fe

concinnieform<e adaptantem

.

Brcui, & tardo grefTu ambulantes.

V l breui,^ tardigrefusJunt,nonperfeEiim,tsrfegnitiei molejli. yirijio. in Phyjtogn.

Longo ,& ccleri grcflfu ambulantc.f.

QV l iongi ,(tj^ celerisgreffus , minime molejius , (p*perfeEliuus ejl , quoniam celeritas

expeditionem , longitudo yero inefficaciam . cy^damantius adhanc incejfus qualitatem

^ innuens ait. 'Ue/ocitas in motu,fmulcum reBitudine,^ ornamentoformamperfe'

Bi conftlij ojlendit,^ qui opera incipit, (^perfcit. Grejfus auteprobabilis,ut Ambroflus nfert in

ptimo de offcijsjn quoftt/j>ecies authoritatifgrauitatispondus,^tranquiliitatis yejiigiit. Jpule

iusfuum incejfum defcribens,ait . §}uo quo verfumjloridus incejfus ,fj)eciofus , f^ immeditatus ,

ideji non injracius affeciationeJuf^enfusque,quacumque inpartevefiigia moueatur. In decretis

canonicis. Moueanturfacerdotes,vt in inceffu ornatifnt,^grauitate ttineris.mentis maturitatecjiendant,lncopoftio corporis,vt Jugujiinus ait,qualitateindicat metts.Heraclides erat incejfu ,

motuq; yenerando^yir maximo ingenio,^ dtfciplina, Ordinatus incej^usfignum ojiendit opttmx

complexionis cerebri , fcilicetjiux . zAjfymbeius IJffumcaffanus in motu magnam grauitatem

nonjruatam,fedcomitate condttam ojiendebat , clemens ,glorite cupidus , beliator,^ in dandis

benejicijs miramjirenitatempr^ferebat .

Cclcri grcfsu ambulantes , fi dcprxhcndantur formidenr , & totam effigicm de-

orlum trahant, & contrahant fe ipfos

.

MVLTAS inceffus qualitates zAdamantius innuit pernecejfarias . Si Ifelociter ince-

dens deprehendatur ,formidet ,0* totam effigiem deorfitm trahat , f^ contrahat fe ip-

fum , auariiu ,pufllanimitatis , malt conftlij , f^ ilitberalitatis ftgnaprxbet fideha ;

cyili>ertusperuertendo textum,inquit. Si qui celeriter mouetur,fitbmittat oculos, et fe comprimat,

"yultumdeducitjotumque complicet corpus,timidum,parcum,auarum,^ verfiitum ojiendst

.

Cclcri grefsu ambulates cu oculis pcrturbatis,& capitis incoftatia,'& anhclationc.

I fmul cum uelocimotu ft in oculis perturbatio , capitis inconjiantia , f^ anhelatio ma-

gna , f^ mala operantis , ft) figiendi hominis fignaprabet . c^lbertus audacem , imma-

nem , f^ magnarum cladium dicit

.

Z t Tardo

S

i8o B E B F M, T H r S I O G N.

Tardo greflii iiicedentes , fponte mora ntcs , & manentcs in vijs , & circum

fircaalpicientes:.

QV l tardegraditur , ^ ffonte moratur , ^ manet in 'vijs, g^ circum circa ajjîciat

,

gloriofiimJciAs , ff^ iniurium exijlere ,Juperhum ,0* aduUerum . ay^da mantius . Sa-

^ tis impte jlbertus ah eo . In motu tardus , (jui mterdum rejijiat , ^ ceruicem rejie-

Bat , 0* circumjjiciat ,fuperl}iceJignum ,

Qi

Pedibus ,& cruribus conuerfis ambulantes

,

Vl ptdihus ,ft) crurihus conuerjis amhu/ant , ejfêminatiJunt, ^ admulieres refe-

umur ,qii£ hoc modo incedunt . cy^r/Jiote/esm Phyjio^n.

Corporibus fc cirfumtorquentcs, &;inclinantes.

QV I Tero corporihus circumtorquentesfe , 0*jricfintes , adulatoresfunt , ff) referuntur

adpafjionem . c^nji. in Thyfiogn. aheo cy^damantius . Qui dijiorquentfe tpfos , 0*

inclina nt , adulatoresfu nt ita enimfacit canis , dum hlanditur , g^ adulatur . ^lher-

tus . Quif fuhmittunt , ac corpus inhonejie injringunt , hlandi funt , (juod hlannientes canes

referant

.

Cqrpore toto fc mouentes , humeris , & fmgulis membris,

V I toto corpore fe mouent , humeris , fingulisque memhris , effceminati fitnt , id enim

manrfejie mulierum fji . cyidatnantius

.

Corporeercctoincedentcs,

QINfpurafortis , C7* iracundi c^rijioteles trihuit ei corpus erecium . Polemon ,& Jdaman

tius in eijdcm ,& irtgeniofu eandem Jguram afcrihunt , Scotus . Corpore ereBi , Tt hajla,

audacesfunt . Barthoiomûs Coleonus corporis Jiatura ereEia , atque hahilt yfuitque egre .

gms hallator, f^fortis , l/t laBuferreipali ,faltu ,curjiique ,palejira cunclosfiiperaret,audacis

etiam Tir ingenu .

Corporeinclinati,

I7Vfgf^*'^* timidi, Terecundi , 0^ manjueti tnhuit Jrijioteles jlgurdm inclinatam, Duo

eiusfquaces idem infgura timidi , 0*patui improbi dicunt

.

Inclinati ad dextram ambulando,

V l amhulant inclinati addextram , ij cincedifunt , ciT* referuntur ad apparentem de-

ccntiam. c^njioteles in Phjjogn. cyih eo Adamanttus cpuife in motu ad dextram tn-

^ clinat tejjoeminati funt . Stadnaturalcm caufamreferre itcet. Homo eji calidtts

pra c^teris animalihus , tdeo rccius incedit , eji enim caltdi naturafurfum eleuare , Tt cAnJiote..

leslihro

I

L I B E R SECVNDFS. j8i

les Ithro departihus tradidtt . Latus dextrum calidius eJifitiiJirOyVnde qui 'viriHtatetnprapfert,

latus dtxtrumreciumaffcrt ,qui veroaddextram tnclmatus ambulat ,fisnumeji jiigtdte , ff-)

humtda: naturx . idem eiiam aliht tradidit . c^mbulatto duplexaltera recii , a/tera mcltnati ,

cinocdos monjirant , quiob eorum moliitiem recit tncedere nonpojfunt.

A

A

Inclinatiadfiniftram.

M^BVLANT ES inclinati a.dfnijirAm infipientesfunt . c^damantius, §luiomni tempore mouentur

, (^^ ad f.nijiram tnclmantpartem , quve mollios eji ,Jiulti funt tu-

dicandi . ^lhertus,

iufpenfo corpore , &: fublimi vultuambulantcs.

LEXANDEK cy4phrodifeus infuis Trohlematis ait , §iui minusprudentesfuntt

fufjênfo corpore , ac yuttufuhlimiincedunt.affertque nauku/arijfmilitudinem,qui cum

non admodum robttjius eji , nauim recia non agit yfic nec corpusanimus imhecilUs

,

Erens ftmcv equHh i5 yirft infntuatithAC uJfcUidtu

Rc(Slus , & alta ceruicc ambulans , & humeris fub commoucns.

VETV S zArifiotelis tranjlatiofcfe hahet . §î humerisfefe ivHis , extenfsque agi-

tant ,>'4A««>«*i'«»- , referuntur ad equos . Sedqutdpergaleancones zAriJiotelesfbi velit,

diuSueJfani animumextorfit ,exponensper gaieancones hrachiominores , O* pt*fuo^

»

trohataue quia referuntur ad equos , quipufllifunt , O* êBts humeris incedunt. (jaienusdum

Hifpocratis^vocabula declarat ,per galeancones eos intelligit , qui minime nutritum hrachium

hahent , O" ca ma circa hrachiumfunt tnjiatiora , "Vtfeles : ex Hefych^ interfretatione .Corna

rius

jg2 D E H V M. n> H r S I O G N,

rius vero cuhitigihhum vertit , quod minime quadrat . P/utarcus in Iihro dejji ,^ 0/iri Aler-

curium -iitK * kwc* ejpcorporedicit. C<elius Calca^ninus opufcu/o de rehus c^f^yptiacis ne/cio

qua ratione alhicuhitum cxponit . Grammatici ah Stymoiogogaltancona exponunt.qui iujio bre

teiorem hahent cuhitum : j«v/<iu'xf •' is dicitur etiam, quiprêiongo , e^graciio coUo eji , ^ Carti-

ni Poet^filws ^rijlophanes^lianchenas appellauit, quodcolla, fh) ceruices lonâs, <^ anguflas

Ijaberent . Sed nos locum explebtmus , emendabimusque cx zyldamantto . qutftre , vt catera,

lunc locum tn fitspljyf.ognomonicis tran/cribit. Qui Ifero in humerisftthmou(tur,reclus,^ cU

t^ ceruicis extjicns , v-l * jtr» r . fibi placens ,^ miuriofus ejl , ita enim graditur equus, ^ vt

ty4r-floieIts yt>î=t ,Ku»ia- zAdamantius uitL^jx^vaf rejfondet . Equus gloriofus ,fi^ ambittoCiis

efi , de eo hoec habit c^clianus . Inter c^teras animantes equus magno , elatoque eji antmo , enim

'vero magnitudtne , ^ ceruicts eminerjtia , audacius exultat ,^rjiit

, ^ infolentia effertur . 6qua

comatajuperbiens , ab aftnisfe hiiri iniquijftmefert , cuiufmodi eJfeElusgnari,quifhi mulosgigni

liolunt , equa iuhamfne artificio tondent,pojieajue aftnos admittunt, ea vero mariti ipnobiltta-

tem , cuius anteapudtbatfaciliuspatitur . Sophoc/es eius rei etiam yidetur meminijfe. zÎber-

tut . §lui humeros commouendo tncedit collo fuperbus ,^ incolens iudicatur . Tiberius C^far

mcedcbat ceruice rigida e^ ohjiipa , adduBofre vultu, ^ plerunque tacito , nuUo , aut rarijji'

mo etiam cumproximisfrmone , ecque ta>diJJimo , 0* nonjtne molli quadam digitorum gejiicu-

/atrone , quibus omnia tngrata ^ arrrganti^ plena animaduerfis zyûgujius in co , f^ excufans

apud Senatum , 0*populum ,proffJus naiurte vitia , non animi ejfe .

Humcri curui ad fingulos pafsus fe fubmoucntes

.

QV I humeris mouentur incuruati, animofint e/ato,^ referuntur ad/eones . Vbive

»•0 /eonisfgfiram defgnat , ait , cy/mbu/ans tarde , g^ magntjlce , atquefe ipfum in hu

^ meris , dum amhu/at, quatiens,hoc eji,(vt conijcto) humeris adfngu/ospajfus com-

motis . dA/ibt Leonis incejfumgradatim ejfefcrtbit, idqueft cumpes ftnijier non tranft dextru,

Jtdfubfquitur . quod incedendigenus Gr<ect ncn^ ts V^ce « r vocant , incedit enim tarde , ^paffbus mu/to dtjiantibus . d/ldamantius ab eo h^c hahet . ^ti humerisfihmouetur, abduBo ca

fite , magnanimitatem , f^frtttudinem innuit , ita enim incedit Leo . Pe/iqua ab his iam inffi

cerepoteris . c^/bertus optimam inceffus rationem defribens , att . Cum pedum ,^ manumtnotus , cum totius corporis confntit , 0* cum moderate , g^ tranquille inferatur cum inc/tnatio-

ne a/iqua capitis , f^ ceruicis decenti , magnanimum homtnem j 0fortcm notant, ta/is eji /eonis

incejjus , Sed T/inius humeris incuruos /on^<euos dtcit.

DDcniagnitudine,&paruicatccorporum. Cap. $6»

JX l AIV S deftngu/is hominuvn partihus , nunc de totojtmu/corpore verbaJuntfor-

ciendA .

CorpoVc valde parui

.

Vt/iLDE parut ,pr<ecipitesjunt, ^rijlote/es in Phyfogn. latione emmjanguintspar.

uum /ocum cominente . ^ôtiones quoque va/de ve/ociter accedunt ad fapere ; Caufa

eji , quia in corporeparuopauca eji intercapedo a corde adcerebrum , "Mnde ftjfiirituum

afcenfo , ex qutbus tngenij vbertas , vndefunt ingenio, fj^ aUionibus va/de ce/eres. c^/i/exandcr

Zy4phrodtfus

L I B E R S E C V N D F S. iS:^

j^ph-cclifcis ajprit corpore hreues ,pleruncûe ejje ijs, qui longiJuntprudentiores , cum coarclatx

fit tn toto co-pore ciy.ima . Innati enim (Jiritus vis ipfa collcclior ,p(Xru,£ compaginis ynembra ap

tijjirne reît , (^ (juodmcritis ejl , adexccgitandum l>alidius tllujirat. Treterca auimaliapariii

corpons ingeniofafiint , 'Vt apes ,fvrmica, ^ aranex . Et yluicenna dicit , nuod natura Jipplct

inêmo , l>bi dcfecit corpore . Arijloteles ad cyÎcxandrumpreecipit , non debere contemnere par-

uamftaturam in homimbus , nmaplerunque htjapientia , conftlto, ft^ optimis moribusfmtprx-

diti . ZJirifortitudine,t5r conjilioprêflgnes in hijlorijs ht lcguntur . rAêfi/aumparuaf/ifpjia

turafrunt , ^formadefficubili .fedanimo nnperiofnm, f,^ ingenio fublimem,iujl'tiee obfcruan

tcm y natura ,^ arte hispopiilaritate , humanitaieque coniunctis ,fedhi/aritas uiriyZ^ illa quo

tiefunque locttm tuiifêt vrbanitas ; e^êctt , vt eadem ad extremam vfquefeneciamgratia,prii: -

fgnesformx .puichritudineque viros ^jtiaret . (^yllexander J/la^mis non magnxfuHfiatura,^)

ori, fitemfubeît , & omnesque Regespr.ciuit . Z/itJfes modicafuitjiaturapraditus ,paturofis,

e^ maximus Jiax , nst ab Homero dfcribnur liiados tertio , iilc inditio , ft) virtute pr.epotens ,

hicjioiidus, ft)furiofus . Homero etiam tejie Tydeum minorem quidtmcorpore ,fedJortiorem

animofuijffignifcatur . cydntonius Caracalia brcuifuitjiatura , tamen dicacitatem Jicxan-

drinorum vitus ejl ingenti c^de . Perfas item doio ,0* virtute fudit . Etjia Mario tironum

proceritasprobatur, eamque exaciam cffe intrafenospedes , veicerte quinos,ff) denas vncias in-

ter alxres equitcs , "yeiinprimis Icgionum cohortibus, a Vegetio tamen infertur^vbt neccjjttas exe-

gerit,non tamjiatura rationem.quam virium habere conuentt . Pauio ante nojira tcmpora Ni-

colatisfiiit Piccinus, diclus apxrua corporisJiatura,in Itaiia magnusfuit virtute bellica,^prx -

ciarisjacinorum gejiis. Erat vir ingenio apprimefttgaci, ff^feruido,^ mirabiiiterfierti adprx

cauendos hojiium doios , tentandasque mfdias, Etfhomines ingenio , ^facundia pr^fgnes re-

ferre iicct , qui modicafteruntJiatura . Cor. Licinius Caluus breuisfuit fiatin\< , e^ exigm*cor-

pore,quo circa a Catulio Coiiopichius eji appeiiatus, hicpoematisfcriLtdisperelegans habitus eji,

ff) apud 'êteres inter optimospoetas reiatus , ciAnitisJixturafuit admodnm breui ,vtaC- Pli-

fiio refettur , e^ interprincipes tragediarum fcriptores reiatus cji a vetcribus ^fuit enim acriinge-

nio . Horatius itcm Jiatura futt breui, ff) corpore obefo , ^J ocuiis hppis . zSÎarflius Ftciniis

pujillo corporefuit , lit liixfmihominem 6qttaret , fedtantam vim inufitati JJiritus ,^ tantas

ytriufque Iinguafacultates habuit , vtm admirationem haberetur . lacobus Faber Stapuienfis

jiatura perhumili homuncio , fcd magnis ingenijs hiud dubie confercndus . Aureiius ûgurel-

ius Poeta inpuflio corporeprxclarum habutt ingenium.

Parui corporc ficcis carnibiis , & colore qui caliditarem innuet

.

QVICVNQVE aute'/n paruorumficcis camibusfunt ,atit coioribus , attt qu.e per

caliditutcm corportftperf.ttttnt , nihilprofciunt, exijiente enim iatione inparuo corpore,

^ ft) velocipropter ignem , nunquamfecundum idem eji fapere ,fedaliudin aiio ,pri-

ufqiiam excedcnsperjiciat . In corporeparuo aliquam adhiberi confderationem iubet Q^4riJiote-

les : nampoteji efcparuum corpus, f^ non ita maltim , vnde ex quaiitate carnis , f^f^t coioris

,

poteji qualitas eJfeBus augeri , veiminui : Vndeprofccis carnibus l/tentes , inteiligtt , in fuicor-

pons conjiitutione,qiiod macrifnt,vnde cum corpore du.t caufe coniunguntur,aItera exparte lo-

ci , vidclicet cum corporeparuifint , altera e.xparte compiexionis , qu.-eficca , O* 'i"^* ^fl >r'-^^

breuitate corporis ,JJirituum breuis eji motus ,excompiexione calida celeris,fic animtim reddunt

mutabilcm , nxm [îriiusprius mutantur ,quxm animus opinionefrmetur.

Corpore

jS^ D E HV M, T H T S I O g n.

Coi-noreparui humidis cainibus , & colore humidum innuente

.

VlCVTi^^ V^ 'veropAruorum Immidis camihus vtentes ,^ colorepropter ji-igi-

,perhciniifnnt , exiflcnte enim motu inparuo , idjuc cum dijjicu/tate molde ,

êrmr (ommenfwatwnc ,potefl optimepcrficere , cJnflotchm r/y^fo^.ditatem

temperfl,titr

Corpore incommenfaraci.

' TSiC MM ETÎSVKAT l aflutifmt ,^ referuntur adpajfionem, ^ adfrminas,

relaiionem autem commrnfurationisadcorporum, bonam motionem^f/;) bcnam, natiuitatem

diicci c oportet ,fednon adformam maris fficiit tnitio diaum efl . Idem in Ployfogn.

Valde magni corpore,

OV l autemfuyn 'âlde maonijardi . Latione enimfanguinis magnttm locum continen

tis , tarde accedunt adfapere . idem in phyfipgn. c^4it Z^/exander Jpfjrodienfis in ma,

-««*-^ gîs corporibus anima exttemum fo/uitur infjâttum. Crus magna auis efi,f^timi.

da , Euflatl)ius . plomerus c^4iacem defcribit , ^t diximus , cnormi proceritate fiaturofiim .

•^rif.opji^ lyadTayioi' , idefi exce/fis Qîax Qr.£Corum murus, 0*. tloxrj(r<tpyHu,vKt^ctK»v , capite

fetperemmensgrecos . ZJ/ixcs contra Suriaium ait , qui ejset magnus, ff) infipiens,apudeundem,

%, SicmemlpratibidantgrandiaParcJi.

i, ^^lentis eges

.

C. Calligula ilaturafuit eminenti , corpore enormi ^graci/itate maxima arurum,^ ccruicis.

Corporemagni , carne hamida , &colorehumidum innuente.

QVlCVN QJ' E 'yero magnorum humidts carnibus vtuntur , f/-)co/orihus, quipro-

pterfrigiditatcm !nriafuntur,nihi/perfciunt. Exiflcnte enim /ationein mdgr.o /oco,^

^ humidoproptcr jrigiditatem , nonpermittit a/iqutd accedere adfapere . <:ylriflote/es

in Phyfogn. Sunt hominesgrandiores , timidwres ,*vt flruthiocami/i . Ludouicum 'lânnonr^

Rrgem , 0* 'Boemiicferunt cnm utero matris cx c/uderetiir , informempropc , ^fine ccrtis oris li

ncamrntis vrfnifoetusfiêciempr^tu/ifl},/^-) creuiffe adiuflo maiorcm hominisflaturam.nec eiui

mo/is nrtus decenter uiutdus , -f^ i//uflris fiiriius rrgeret,ore etiam oLfo, necpoierat a nutricijs ita

exciiari , l>t /iterarumpa iter , t^ armorum difeip/inam excrccret corpusflnepeaore , i^ mente

fortitus rfl .

Corpore magni , &: duris CArnibus &: colore calidum innuence.

VlCVT<l Ol^ E autem magnortimficcis camihus njtuntur,^ co/oreproptcr humi- *

ditatem ,funt perfecliui ^^ fenfitiui : exiflente enim lationein/oco magna,^ tarda

propterfiigiditatem nilconducit accedens adfeapere : magnitudinis cnim cxcefjlini,^^

carnium,

01

L I B E R SECVNBVS. iSj

carnium , ff^ caloris caHditas acqûifiuit.vt comm?nfurataft ad perjiciendum . cy^rijloteles in

Thyftoon. ^ i;i Uroblematis Ijommes , ^ aues,^genus qucdque animaltumfurte ejje dtxit cor

tore duficri . Ratio cjuia animofitas cum calore ejl , metus enim r(f,igeratio ef ,

quorum igitur

Janguinis mactsferuet , Lcc^ yol-ufnra , ^ ammcfora funt . Sanguis auttm alimento cor-

torikus efi . eJMuIti fuyit homims virilus , ?y* ingenioprtvfgens ,quiproccra flatura ,Jedcon-

temperata mcynbris , e^ ccmpUxionefuerunt . Lrgitur apud Grcccos Titormum buffeqiiam

corpore flAturofum , t^y* vir:l?us pr.ecellentcmfuifc , in cum cum incidifet zJîfi/o Crotoniates

,

illiusproccntatcm , ac rohur penclitari cupiens,nilmagnum poffe dicelât . Is permagnum ar-

ripuit lapidem , qucm primo adfe protraxit , inde propulit , ter idcm effecit ,poHca fubHuIit ad

genua , dcmum humcro impofitum adquinquaginta tulit "ylnas ,proi(citque ,at lapidem vix

emouebat zjîlo : inde porrexit in armentum , ftansque maximi , ^)frociffmi omnium ta-

uri pedem corripit ,furcntemque , ac inde fe proripere adyiitenttm fufira , retiyiuit confantiff-

me . 'J^fagno corporcfuit Thefus. Cum Cimon eius fepukhuyn inueniffet ,frma pr.afan-

ti , i^J digna , g^ maxima animi magnitudine , vt cx Tlutarcho habctur . Talamedes lon-

gus ,^gracilis fuit , animofapiens magnanimus , c^ llayidus . cy^ntenor longus

, ^ grOr-

cilts , ^ 'velocibus membris ,fed 'yerfitus , & cautus . z/lgamenon corpore magyio ,mem-

hrisque terctibus ,fuitqueprudens , ff) ttobilis . 'êfor magrius , longus , ^ latus conftliari-

v.s , (yprudens . I^coptolemtis magnus , deduElo corpore ,fc Caflor , 'ToIIux, ciT* Helena

.

Tolixena altx , animo fmplici , larga , ft) dapflis . Sic Triamus, ^ tJ^fuchaor , quifor-

tes , prudentcs , ^ mifricordesfuere . Troilus magnus , C7* pulcherrimusforma ,militiie

cupidus , njtex T>arQte Thrygio habetur . Komulusfuit magnitudine , ^formte prêfiatt-

tia infgnis ,vtex Tlutarco habetur . Flauius Domitianus flaturafuit cxcelfa ,prxtereA

pulcher ,ff-) decens ,maximeque in itmentute,^ quidtm toto corpore jmaxiynolialuit inge-

nioftcundia ,fagittandt arte , ft) militia . Claudius C^farprolixo , nec exili corporefuit , C.

C<efar excelfa fiatura ,fed teretibus membris ,ore paulo pleniore ,fuit animo , ingenij magni-

tudine , ^y* virtute infigni . Tiberius fêfar corporefuit amplo , (^* robufio , flatura,quê iu-

fium excederet , latus abhumeris,& peBore ,C£teris membris njfque admos pedes aqualis

y

(jp congruens ,lindefortis erat^njt ex Suetonio colligitur . ^JMaifolus procero corpore,z^

prudensfuit . Ceorgius Scanderbechus excelfa fuit Hatura , torofo corpore, njt magni Herois

effgiem reprdejentaret ,fuit admirabilis robore , ac bellica virtute pr^ditus , vt hifiorijs tefatum

cfi : vtjupra duo milia barbarorum diuerfspr^lijsjua maytu interfeciffet , cum fnstilis tciibus

fngulospcr mediumfinderet . Georgius Fraifierîus Sueuus vafio corporis pondere ,fedar^

tuumrobore adeovalido ,~yt extentotantum medio dextrcc manus digito .^'yalidifjimum quem-

quefrmo innixum vefigiofacile dimoueret ,pr<£tercurrentem equum arrepto Jreno fferet tor-

mentuynque murale folo innixus humero , propelleret ,quo yellet . Cjottifedus Buglionus y

facri belli aduerfus Turchas TJux , fiatura fuit fublimi , (^ eximia corporis fetie ,mtlna-

ris arti^ peritijfimus , ^ religione infgnis ,fermone breut ,fd fntentijs admirabili . Caro-

lus Rex Frayicorum fiatura eminenti , corpore amplo , membris congruentibus ,facie pul-

cherrima , rertim , gefiarum magnitudiyie cognomento ,fuit magnus , vniuerfa ffecie au-

gufia . Otho 1'xcelfa fuit fiatura , (^ firenuus bellator . Sic magnus SJortia , fc

ctiayn Conjaltius Cordubenfs , vt ex louio habetur . cJâhometes fecundus Turcha-

rum imperator , fiatura fuit grandi , peElore, fi) lacertis magnis ,fuit natura pugnax

,

(Jr firenuus ,^prudentia mirificus ,folers machinarum bellicarum inuentor dificilimaruyn

,

ftj ahfirujarum rerumperitus. _ loannes c^fumbeius Vffumcajfanus eximia corpons tnagni-

â tudine

,

iSd- D E H V M. "? H r S I O G N,

Viciine , hellicofiis , f^ appetensglorice . Zenyal Perfa Cafanifilius excel/afiatura , ^grandi-

hits ociilis , niAnujirentins , audax in prÎtjs , equitando , ff) laculando excellens .Tamerlanes

Scytharum imperator , corporefuit ingenti , yahdis neruis, adeofirmo , lacertofoque,njtScythi-

ci mgentis arcus cordam ,quod pauctfjimts pr^flare Iicebat , 'îtra aurem extenderet , cupreum-

que mortariumpro fcopofagittarijs in Itidopropofitum, emiffie harundinis fficuIoperfoderet,ma-

ximapr<cditus bellica 'virtute extitit,&ammo tndomito . Non deerunt 'HPhtlofitphi .Zenopro-

cerafuitflatura , vt Plato inparmenide tndicat fuitque magnt ingenij , dialeciic^ inuentor, ft)

in Phylofophia ,et in \ep virfane nobiltjfmus^lit indtcant ipfttts yoluminafapieti^pleniffma

.

Zeno Ottieusproceraflatura ,0*gracili corporefuit^vt ex zJpolionio Tyro Diogenes refert .

Corpore m cdiocri carne , & colore.

EXCED ET^TIJ igitur corpora magnitudinihus , ^paruitatihus defcientia, qitomo

doimperfeclafmt ,quomodo perfBa dtcium efl , media autem horum natura adfnfus

optima , ft) perfciififitma quihuscunquefupponitur inefe . <Jôtus enim non multi exiflcn

tes ,facilius admentem accedunt,necemm pauci exiflentes ,fupergredtuntur quare perfStffi.

mam , ff) adperfictendum qu<efuerintpropofita ,& adfenttendum oportet moderatamefifie

ma-

gnitudinem . zJêdiocriflaturafuit Rueiiius galius , ^ infitibendoflicijjimus . luflo humi-

lior , njelquadrataflaturafuit lacobus Triuuitius ,fied tngentifiîritu ,^ uigorepleno, italorum

ducum celeberrimus

.

Corpore commenfurati.

SI enim incommenfurati afluti funt , commenfitrati vtique erunt iufli , ^fortes . cJriflo-

teles in H^hyfiogn. Sedhic yfts efl loco a contrario . Et adz^4lexandrumfrihens ait. Pio-

mo bonteflaturccfitt ; nec nimis longus , nec nimis breuis . Polemon, ff) Jdamantius in UUaingeniofi tributt ei corpus mediocris magnitudinis . §luadratum virum appeliare folitus efl Si.

Monides apudPlatonem , (y* cJrtfloteiem ,qtti efet omnibusnumeris abjoluius ,ff) quadratls

flatuis fine manthus ,^pedtbus ,cuiufnodi Hermes ,qui 'mfu.ycivi apudgr^cos fingi fi/ebant

,

cum quadrans Iiteris illufi.nbus notts dicatas ah antiquisfuifife,non aliam oh caufium, vt conijcto

,

quam quodeaforma,qucefolaperfcla efifct , ahfolutafiit , illorum virtutem , ft) fxpifntiam- mi

nime fluxam , ^ mutabiicm indtcare vellent . Celfis mcdtcin<efiecundo , corpus flatura medi^

quadratum vocat , atque habtiijfimum efifietnquitprcecipuefirnequegracile , neque ohfum, nam

gracile corpus infirmum , ohefum hcbes cfl . Coiumella de canibus loquens, quadramm probat

potius , quam longum , aut breuem ,fic g^ galiinas quadratas . Homerus Viifem mediocris

flatune dtctt ,ingentoflfimum , ft) fortem ,fic etiam T)ares Phrygius ctimfuififefiribit , corpore

medio,(^firmofceIcqucnsfapiens,^frtts. cJiaxOtieuscorporequadratovalenttbusmem-

bris j aquilino corpore, ^)futt iucundusfortis , ^fagax . Sic Diomedes corpore quadratofrti,

(^ in bello acerrimus , crehro caltdus , impatiens,^ audax. Adcnelaus mcdtocri corpore, (y^fla-

turafuit , ^Jformofus , valens ingenio, ff) viribus . Brtfeis non altaflatura corpore aqualifuit ,

blanda^yerecundafmplex^^pta. Aeneas qt{adratusfortis.pius,c^prudes,vt ex Darete Phry

gio habetur. luflinus narrat^înum Semiramidtsfiliumfuiffeflaiura mediocri. cJuguJiusflatu

rafitt breui,quinumpedum,(srdodrante, quê compofitione , ciT* ^quitate membrorum occuiere-

tur ,^ non ntfiex comparatione aiicuiusprocerions inteliigipoffet. Galba etiaflaturafuit i::fla.

i.'idi:

L I B E R SECFNDVS, 187

vnde maxima. cius liheralitas, tp* ittjlitia . SicZ/efJya/ianjiS quadrata jlattira , compaElis ,fr-

misqi/t' mcmbris , fnit /ihcralis , ma^mjicus, (s^ yaiidus , vt in Suetonio legitur. Plautus in Jfi-

nariajuum Leonida commcdajiatura, ct* inteHiêntemfuiJfeJcrtbit

.

Piloficorpore.

ITSl (juilpus totum corptts ajfcris, denfisjuepilis ohftum inffexeris , illud tarditati,inerti,eque

afribendtimputabts . Polemon, fedc^damantius bouinum eff dictt . oyirtfoteles proble-

mattim Iibro qtierit cur aues , ^pilofhomtncs libidme^yehemmter angantur,(<;* rattonem

affert , nuodmultum humoris contmeant , ^genus iiludvtnmque naiurx muiti humoris conco-

quenspropter cUlori) copiam ejl , tnditiopiius , acpenna , velquod, ^) multum tnefhtimoris,ne-

que fnon a calore vinceretur ,penn^ auibus ,p!lt hominibuspoljint vnquam ortri ,Jemen autem

veiioci , veltemporisportione , vel ratione creariplurimum potejl , vt in aere , vt tn vere , nam' eius natttra caltda

,0* humida ejl . 8t tn natura luxurioffacit cumpilofum . Lepori vni pili

in buca tntusfunt , (^fibpedibus, vt z^rifoteles ait,^ Pltnius yiiiofjjimus animalium iepus.

Qute Troûs confderans in lepore hoc exemplo itbidinofores hominU quoque hirtos effe dixit . Sco-

tus ait . Cum yidclfis hominem pilojum tn carnc, ^ cruribus , ft) in yentre , & non luxurio-

fum , reddcgratias Deo . Caligulafuit capilio raro,0* circa verticem nulio,hirfutus C£tera,lu-

xuriofus maximeftiit , muitosque dtlexit co?nmertio mutuipupri , infiperjororum incejiu,nulla-

que tiiufrtfaemtna abjlintiit , "Vf k Suetonio habetur . aJMarfas vuitufcrino , trux , hifîdus

,

tnuitibarbtisjpinis , f^pilis obftus , veluti belua ,JiuItiti.e maximum Jpecimen , in cy^pollinem

deltrans , iaudansfefe , quoderat ,z^coma relicinus , ff) harba fquaHidus , (s^peBore hirfutuSy

contra c/^poiinem aduerfs virtutibus cuipabat,quod effet coma intonfis , corporeglabeilus tan-

dem cum eo certansfua temerttatts beiluin<£poenas dedit

.

Glabricorpore.

QVEKIT cy^phrodifus infuisproblematis , ctir mulieres,^Jpadonespilis careant ,

muiieres quidem , quiafigid^/unt ,foraminafii corporisJj>iffora habent , atque coar-

^ Eiatiora , vis entmftgoris coarciare , confipareque aptijfma ef , ttaque exitus pilis

denegatur,Jpadones l>ero,quia tufio humidtoresfunt,excrementisque admodum redundant . H<ec

enim ratio eji , cur loca nequepr^humida , neque prafcca^fkxo/aque edere vaieant . Tltnius .

Pubefcit homo foius , quoi nif contingat ,JieriIts'ingignendo eji , vndeglabri adfcemmeos mores

accedere iudicantur

,

Secundi librifnis.

cyia 2. 10.

i8S'J. •.!

I Or B A P T. P O R T A ENEAPOLITANI

D E H V A/[ANA PH.Y S I O GN OM 0,Ni

A

LIBER TERTIV S

j'3\ »~n'

P R O O E M i V M'

__,.^^. -^^ VTERIVS poH fiperciliorwn traclatione , conjlitu^

^ ^"^f^S t^^ ^'^^^ oculisfermo yjedquia fpfi nobiltfsim&Junt corpo-

ix rrispartes ,^m eis pr&cipua Fhyfio^nomoniA 'vis confU

'^^jm fiit , in pr^Jentem librum delegimus , A frudenttfsirr.i^

^MJ0^' .^>j^^ cfuibus ue dicium eff, 'Vt njultusanimiimaonMc oculi vtd

tus indjccsfunt . Alij oculos animifores "jocaruiit, (juia

ex eisforas emicat. aAit Tolemon. Oculiarcana cordis

manifefia reddunt , quoniam.fgna , qu&m oculis cernuntur, tdolafunt affedio-

num cordis . Loxus , r^ferente ^lberto ,fribit,omnisphyfiognomdntaperfeftio

tn oculis confijiit , (f ocidorumfignapotentiora efe CAteris , quA in 'vultu corfpici

antur, ^fiioculorum tnditia confrmant flla , cMerorummembrGrwmtuncfir~ma , ratac^, ejfic dixit ,fiicontrartcfiermt ,praualentfgna octdorum , cAtera nje-^

ro infirmanttir. Tlintus tnquit. J\Qul!a exparte maiora animiindicia cunclis

animalibus , njelhommi maxtme , ideft moderationis , tlementix, , mtfrtcqrdi& \

odpj , amoris , triHiti£ ,^ Utttix. . Profecio in oculis animus tnhabitat , hinc ilU

mfericordt& lachrinu , hos cum ofcnUmur , antmum ipfrn "vtdcmus attingere,

a nmo videmus , animo cermmus > oculi., ceu njafa quAdam 'vifibilem ctus par-

tem accipiunt ,atque tranfimttunt ,fic magnacogitatto obc£Cat,abdtiCio tnttis

'Vifiu ,fiic in morbo comitiait aperti nilnicernunt , animo caligante . oAphrodifi-

us tnfuis Troblematis ait, Ob id.nos,cumpuduit,oculos deorfim 'vertimus,quia

Matura oculos animi[pecuium confiruxtt , quippe cu7n CAterasquoque ajfeciio-

n?s animi per oculos intelligimus ^vtdeiicet cum angimur, cum irafcimmr,^cum 'verecundamur , quodcnm antmusperfinam quampiam reuerendam ajhi

cere , /// ere , atque aiioqut audentius temperet ,paipebras train deorfium k mtdr-

ficuiis

L JB E K' T E RT IV S iSsf

Jeulis cofijfo quafiocculens-partemyquafacultas conjpicierjdiadminifirari folita

eU . (falenusdtutnum memhrum ijocat ,^ caputa naturapropter oculosfor-

7natu7npHtat, cumtllis totus confiiciatur antmus,^ cerebro , in quo eU pr&ci-

pua ammifacultas coniunxit , infinuofa recondit 'valle ,prominentihusfuperci-

Ljjs , "utfierent, quafi^vallo ohfepienteadpropugnaculapartium toto corporepre-

ciofiftmart4>m . Hi lucis 'vfu njitam a tenehris ,^ morte dtfcernmt

,

Deoculorumquancitatc. Cap. i.

QVlA mtdttfaria ejl oculorum confderatio,

quippe de quantitate ,ftu , colore , motu ,

forma j cjT* contuitu quoque multiformes , truces torui ,jiagrantes ,graues tranfierf , li-

^ mi ,fulpmijji , blandi ,&fmtles , (^A quantitate tncipiemus . Oculi, vt (lAri/lote-

les animalium Iibro ait ,fihiacent fiipercilijs , quorumpartes tnferius , ^fiiperius tegentespalpe

hra appellantur . Ptlos, qtii tn cxtrentopalpehrarum amhitui adh<erent,ciltum nominamus. Di^

cuntur oculi , quafcapite occulti , yelquia anima occulta reuelant .

TMmbotumtoctdosaffeientmidducmus,\ihorum€xm^lohmAn\of^rMnm(onieiiarentur

,

Valde magni oculi .

GRANDIORES oculos imhrohat cAriflotcIes animalium lihro ,fmiliter ah eo (Ja-

lenus Itbro eo , quod animi mofes corporis temperaturamfiquantur. Infitis Ifero Phyfo'

gnomonicts octilos magnos hahentespigros dicit , tT adhoues refert. Galentis adidrefirt.

Si magnttudini oculorum concinnitas deft , ^ operationum virtus , multam quidemfithjlanti-

am , non tamen bene temperatam ojlendit . Eadem "E^fs ,^ Conciliator ab cAfiJiote/e . Pi-

ficis AleUhurus , oculata vulgo diclus , oculos hahet ,fiecundumftu magnitudinis proportionem

maximos

.

ipo D E H V M. T H r S I O G N.

mc.ximos . Oppianus cum im^êciUem,^ timidum dicitîmmopifcium omnium timidtfjlmunt.

Hepetusfe^nts efl , nec kjuisjj>etithus oberrat oh timorem, oculis eji ma,ioribus,qtia,m corponspro'

poriio requirat , Seci videamus ecquid^Thilologi docit^tmi de magmtudinis oculorum caufadir.

xerint . Democntus z^bderitapropterjitperjiuam humidttatem magnos oculos oriri ait eiusqtte^

amplijicattonis caujam humidum ejje , atque ciujmodi ma^nitudine prteditos talemfortiri natu-^

ram . FJerophilus autem de cahdo oriri afferit, namfchumidi, quatn calidi efl arnplifcare,^!^'

ca/oris vehementia, qui inprimaformationejtirfum confertim magts,copiofusqne effirehatur^y\on

oculos modo ,fedos ipfum , reliquosque mcAtus amplioresfacios ait . Galenus autem in Itbro de

temperamentis ambos a 'veritate aberrare dixit , "Vwo , quodyniusparticuU occafione de toto cor-

porepronuntiarefnt auf, altero , quodformatricis in natura virtutis, qii^ arttfexfacultas ejl ,

^particulas/ecundum animi mores ejfingit iparum meminerunt . T>e hac Arifiofeles duhitd-

utt , nunquid diuinioris oriînisft . 7)omicianus , vt Suetoniui ref^rt iPragrandihtisoctllisfuit

i

'uertlmaciehehettoretohidminoringenij'visy(frdijciplina,. '-"'. .V

' ;'••-•

Oculimagni,«IiUiai.

iJLD (lAlexandrum fcrihens Arijioteles ait , qui oculos magms hahet inuidus , ittuerecuft'

dus,piger , 0* tnohediens eji , (^^prtecipuefftnt liuidi.

Oculi magni , 5i concinni.

IT>EM adeundemfrihcns optimos oculos , ^) laudahilis natur^ magnos dicit , ad rotun-

ditatem declmantes . Calenusm lihrode arte medicinali oculorum magnitudinim ,ficui de

capite dixit , aliquidhoni , aliquid ma/i indicare , namf magnitudini conc/nmtas ocu/orum

adfit , ^ operationum virtus , mu/titudtnem hene temperat.efubfantia ojicndn ex quaftut con

formati . Homero lîdT.e- dicitur,qiiodocu/osmagnos , non houinos , ^) oh idd<ecoros ,Jrcqucns

pue ei eji Dearum epitheton . Ceruus ocu/os magnos hahet,& concinnos, f^ ingcniofus inter ani-

ma/ia . Grandihus ocu/is ,^ fuh/imihus ,fu/gentihus Socratem fuiffe narrat To/emon . Sed

F/ato tnThtcctetoprominentihus dicit-, ch idiufum ,prudentem ,jiudiofum,c^ amorisp/enum,

qucm <iy4pol/o omniumfapientijfmum appel/auit . lêopto/emus ocu/tsfuit rotundis , ^ maxi-

mus bel/ator , vt ex Darete Thryqio . Tihcrius C<efar prêgrandthus oculisfuit , (^ qui , quod

mirum cjfet , nec a/ij genitorum morta/iumfuijfe naturam , vt expergfaclus noEiu pau/iffer ,

haud a/io modo, quam /uce c/ara contueretur omnia ,paulatim tcncbnsfefe obduccntihus , crat

enim corpore amplo ,^ rohuHo ,fuit (S* i^ ô "^'^ acerrima tngenij in difcip/inis, 0* mi/iua. Huiufmodi ipfe etiam ocu/os a naturafortitusfum , c^ quodP/mtus nul/igenitorum morta/ium,nift

Tiherio dtxtt , nam expcrgffacius in tcnehris c/are omnia contueor a/iquantifjêr ,pau!atim inde

lumine euanfccnte . Ta/esfunt ocu/t tui , Trinceps dignijjimc , magni ,fulgentes , f^ coficrnni,

^ cum maxima opcrationum liirtute , vt /onginqua , omnia contueans, ^ propmquA . Vnde

mijericordia , iujiitia ,prudentia iudicium jpr^jiantijjimique tui morespr^fulgtnt .

Verllus ne eiufdtm t ibuU copla , neutlquam luio muUerum > aut puerorum luco parata , tel llbrum ^nneraret , •vel

Ijiorii ammofasl.diumingeferct , hanc , yt repetit^m , ob.iteratam rciccilfcm , ni pr^Jenu excmplo

neci[[iriam cognouificm

.

Valde

L I B E R r E RT I FS iSi

Valdeparuioculi.

OCVLOS 'VAldepAruos , zy4riJioteles animalium lihro imprdhat , rf extremos, f^ft'

mtliter a Cjalcno eodem loco tejlatum . Sedin ^/ry/io^nomonicis ait . §luil?us parui

ocult , vtjimtjs .pufiUantmifunt,^ rrferunturetiam adapparentiam . SedGa/enus.

Si ocuit cum paruttatefoctam hahuerint inconctnnitatem quandam.ac operationum vitiumjunc

paucam fimul . ft) vtttofam materiam oflendunt . Polemon, ft) zAdamantiusin^gura auari,

afriLunt ei modicos oculos . Torpedo oculosparuos hahet , cjr vajra eji

.

Parui , & concinni oculi

.

VT nec magnos oculos Galenus improhat , ita necparuos , quihus concinnitas, ft) operA'

tionum yinus adfit, nampaucam quidem,fedhene temperatamfuhflanttam oflendunt,

ex quoftmt conformati . ay^njloteles ipfe , Ift X>io^enes tejlatur ,paruisfuit oculis , awthoritate Timothei zyithentenfs in Iihro de vitijs

.

Oculi mediocrcs.

AT^l Al JLlV Al lihro zAriJloteles nec magnos, necparuos ait effe oportere oculos,qui

prohentur , e^ fimiliter ah eo Galenus , ^ ~))tfecuriores rectpiendum , cenfet . In Thj'

fognomontcts vero . Aledius ejl igitur oculorumjlatus, qutprohetur, qut mediocritatem

quandxm magnnudinis haheant cajtigatam. x^d cy^/exandrum ttemjcribens. Cuius oculifunt

medtocres , declinantes adcccleflcm colorem , velnigredtnem ta/is cjlpenetrahi/is tntel/eclus , ctf-

rialis , f^ fiJe/is . Et ^Po/emon in fgura viri/is , tnhuit ei aciem humidam , ocuios nequc ma-

gnos , nequeparuos . If^

Dr

j^2 T> B nVM. "F H r S I O G N,

Deangulisoculorum. Cap. t.

N"^ VTSIC ad oculomm partes deueniendum , ^ primo de angulis . Sunt enim Anguli ,

njt oylrifloteles anima/ium libro ait ,pars inferioris ,fuperioriscjûepalpebrce , horum du~

piicem vterque ochIgs habet , alterum iuxta nafum , alterum luxta tempora .

Oculorum anguli longi.

SZoculorum anguli iujlo Jint longiores , malefcorum morum notam pr^bent , c^rijloteles

anitnaltum libro , auoda Câleno recitatur, ^ 'Tlinius ex Trogo refert idem . Quibufiun-'

que oculi ftint longt , maleficos effe tudicant . Sed qux de angulis oculorum zyirifioteles, Pli"

nius eum irridens , fatis ipfe inidendus ,perperkm de oculisprotultt .

GOculorum breues anguli.

zy4 LET^V S exhis infert , breues anûlos , velut inter hos medios laudabilis effe na-

tur^ . Sed zAlbertusperperam malttiam dtffofitricis natur^ innuere dicit .

i

Carnofi angulorum anguli

.

OCVL AP ES anguli , qui iuxta nafum coniunguntur carnofi , morepettuncu/orum,

malitiampr^feferunt , cyirifioteles ettam notato locolubdtt , Gfuoda Galeno, ^ Pltnio

tranfcriptum . fflaudio Cafari oculosjuere , in quorum anguit candore camofo.-Q^ fan-

puineis lienisfubindefuffufos . ^yl Suetonio cibis , luxuri^ , ^ ludis deditus ,fa:uus , ^) timidus

defcrtbitur . cyilbertus non morepetiuncuiorum ,fedvt yidetur m ocults miiut dtcit , ^ afluti-

am j (^ caHiditatem innuere .

GDcgenisoculorum. Cap. 3.

EN j4 S dicimuspalpebras fiiperius , ff) inferius tegentes , quafiagenis contineantur .

Hce nanque 'vefficuiarum inflar tHmentes.,fomnoIenita,&vinoftatis teflesftmt . zAl-

hertus barbare ctlia yocat .

pextrisfjgurm jn/îcla , qunfupra ij infra cculos yeffuulas tumidjs hahfu

Z/eJJicuU

L I B E R T E RT IVS m

Vcfliculceoculorum infra.'

QVlBV S autem , eûodah oculis , veluti yefftcuU 'iependent , ehrioftfunt ,^ referun

lur adpafJionem,zyJriJiote/es in 'T^hyfiognomonicis : ideji inferiorgenaficile l)ejjicarum

^ injiur :ntumefcit . Zînum enim , vt «Jêdici dicunt , cerehrum dehilitat , vnde ijs,

qui largms merit mûrgitant , ex cerehri dehilitate injeriorespalpehr^prcegnantes viflmtur. Suef^

Janus maleputJt cyinjiotelem de lippitudinihus, ^Jtiperfluttatihus,veluti yejjiculis ex oculis

exeuntihus locutumfufjfe . To/emon , ^ c^damantius. Suh ocuiis veJJicuU yinolentix nota.

c/i/hertus inferius ciliumgrojfum , vinolentiamJignijicare dtxit

.

Versicalxoculorumfiipra.

AT> fJV C eodem loco z/4riJioteles . Et vehementer cadentihus , (ju<e fupra oculos , ve-

iuti yejjicuia ,Jomniculo/os arguit,^ referuntur adpajjiortem : namjomno furgentihus

dependent,qu<efunt in ocuiis . Etfex "Tolemonis textupauca adrcm accommodata /e-

ges , ex cy^damantio tamen rejlituta . Supeme vejjicui^ tumcntes fomnoientos indicant . (lAl-

hertusfuperiusfuperctlium quaft itijlatum aitquantulum cadensfiper ocu/umJomnoientos Jtgni

fcare . Aledici ex /jumortsfuperfl.ittate ideuenire autumant , "yelperfe , "yeiefmno furgenti-

lfUS,vtroque argumento nohis injinuantfomm efe amatores, quodGaienus in arte medtcinaii non

tacutt .frgid^ enim , cy humida c crehri lemperiesjomf-lentos , n^ capitis dejiillattonihus ohn»-

xiosreddit. Ouidiusfomnumdefrihens.

„ tarda^ T>eusâuitateiacentes .

„ VixocuhstoUenSitterumîtterumcj^relabens,

„ Summaj^percHtiens nutantifedora mento

,

^h VeJJlcuU

/^/

I

V E H V M, T H T S I C N.

Veflicul? oculomm iiifra , & fupra

.

X /ffpradiElis cJdamantius infen , 'Vtraque oculorum njefficulajuperior , inferiorqtie tu-

mens , ytrum^tfe/^^nijicat . Polemonis textus vixjentemiê vejligiaferuat .

5anguinese genx , & craflaj.

^ fgura inuerecundi dJriJloteles afcrihit ei palpehras craffas , ^fanguineas , Tolemon ,

^ Adamatius apertas,i;^ crajfas, Khafes . CuiuspalpehriegroJf.£ inuerecUdi. Sanguinoleti^

palpehraruprQHenire dicit exfanguim indigejiogrofo , njt infenihus, ^ganeonihus .

Inferiorgcnabrcuis.

I^FERIOR gena , inquit Jihertus , retracia , (ju^ ocuium non cooperiat , (tgnijicat irt'

teriturum ex nimiajiccitate , ^JteJi ex injirmitate , imminere mortem.

Depupillisoculorum. Cap. 4.

SVNT etiam0*pupiiiôcuiorum partes <^riJloteies animaiium iihro ait, Ocuiorum

ifumor,ûo videmus ,pupilla ejl , circuius qui circundai , orhis eji , aihugo vero orhem cir^

cundat, n?linius incjuit , mediam oculorumpupiiiamfenejlrauitpupiiia , ejfejûe , att ,gen~

tes in Trihaiis , (^fiiirijs ex Ijiônipntentia , quipuptlias hinas [inguiism ocuiis i}aheant,(jui 'vi

f* ^ff^finentyinterimantqî auos diutius intuea[ur,iratispr^cipue ocuiis,^ eorum maiumfaciii-

usfentirepuheres, IDiciturpupiiia , ijidoro tejle,quia ihiparua imagines a nohis videntur,^par

uuiiipupiili dicuntur , <vei tiuiapura ,^ impoHuta eji vtpueiia ,

[OhIs fgufam adducimut in qua ktat pufiiUas coMemplari lifebat»

2>yj__ ¥ s

ut

L I B E K r E R T I F S WQJ^ I lata'! ocuforum puptlUs habent , eosparuis rrtoril?us ohnoxios dixeris . Sed cy^da^

mantif.s laxitasforamtnum pupillarurn jlultos ,^ reElius notaredixn, narn oucs,^

, boues , ff-) auiccunûe animalia jlultafunt , eandem aJJ^ccius aciem latam habent

,

idoiie miht ji-tauenti experieniia compertum eji

,

Eui.khitCumonemadxiuvmelfigiM''taiducmHi , quladhucfeduâcurj dViê*>t'ffimtnoftr'iFerdirtjndi Itth

fcrM vtMMi iJfcuaiur , i» i^ho (arui. pupUU dcteguranr ,

,Pupilleoculorumparux^

AT eûiparuaspupillas bahuerit^ cttrn^ huiufmodt ferpentes ichneumones .fimi^yul'

pes , ca:teraa; (ûx angujlisJuntpupillis , ^ improbe ajluta fimt , tales adeorum fimi/i-

tudincm mahgne machinantes tudicare cjueas,PoIemon ; eadem confirmat Jdamantius.

^lhertus quidrm jerpentes , hyena ^ftmite ,.iulpes ,_ft) vniones ,/iue tejludmes,

qu^ margari-

tasferunt pupiUas hahentparuas , ^ qualis heluaium harum animus^talis erit homints, qut eas

hahehit . Sedpr.o tchmumonej^tis imperfte fniones hahet, ft) yudior expofttio ^ idejl {efludinis

.

Sedoccurrit tu>pi Veneri ohnoxios me ohjeruajieparuaspupiUas fMihere,argumentofortaffe lchne

umonum ,hjifnarum .percLcum , coturnicum .gallorumciue :h<ec nanque antmalia maUfiai',

infidiofa ; majculaque utuntur Ifenere ex ^rtfiotcle , CT* fflcns . lchneumoni, inquit cyêlianu^,

yiriufqueJexuspArncipt , k natura trihutum efi , ut^ fuoftminegrauiditatem,0*patum alijs

afferat , Cir 'pf^ quoque nomenfcrat , quodde hjicna tdtm fcripferunt ,qui tnpugna , quam inttr

ppugnant, njiclijuerint , ea helltcte offi nfionis nota inuruntur , it ft) tn vilioremftxum ccnfan'

tur ,^ muliehrtapatiantur , contra tj ,quifuperiores in hello euajtrunt , ~)>iciosJuhigunt , &fi^

mtil fiiofemtne impl^nt , afviEli ex ea.male afepugnata pugna , hocpremio afficiunturîitfX

patiiius ,qut iam ante fuiffent , matres rcddantur . Lthido perdicum maxima , dum incuhat

Jcemina , c<ehhes manspugnam tnterfe conferunt , njiBus inpugna yiLlons ~)'enerempaii(ur , ex

ti,4rJk':eIe,Jehcn<eo (^^Trogus degallispyodidtt^qut omms angujlaspt^piilas hahent

.

^

2, Alclccr.s

.c*

ipS D B H V M. T H r S I O C N.

Mediocres oculomm pupillx

.

O PTIM JM de/crthenspupiUamm cjualitatem ciAdammtius,î hene ,ait ,funt

animis ajfeEi:t,fecundum oculomm mtionem , decemes pupillas habent , zAlhenus,fi

cu( moderati/untpupili(e orbes ,fortesfimt

.

Pupillarum orbcs injcqualcs

,

QlV l impares kahentpupiUarum orhes,jlolidos dixeris, Polemon,zAdamantius vero ne-

farios dtcit ,^ reciius , zAlbertus iniqtios . .

êquales pupillarum orbes

,

O PTlMB Jdamantius addit,qua Tolemon omiferM . ^/ vero tejuales halue'

fintpupillarum rota.tiones , amici emnt iujlitix

.

Circumuoluenccs fe pupillarum orlDcs..

A Z> AMAN TJ VS hahet , qu^ Folemoni excedit , 'velfludiobmifit . §lui pupilln'

rum orbes ctrcumuo/uentes,tanqHam infcquentes hahuerint , nefariy

Inscqualcspupillarum orbes, &nubsc.'EruIea^ vkidis, difcolorjtenebri-

;cofaeoiumfiontiruperfup^railiainfideac. '"

S/prkter idfimtim ( idejl in<(cjualespupii/arum rotationes

Jnuhs carulea, viridtsfueldifio'

lor eorumfronti tnftdent , fctto eos a d^ône omnigen&riYnocumentis Udt . Polemon . Scd

Qy4damantms . St hocfignum eorumfiontt infederit , tanquam niths coerulea , viridis , di-

fcolor , ~yiel tenehricofa fitper fupercilia apparens , hos dxmon in domefiica inuens 'bona, , 'udûs

arumnisvexat

,

•••>.;..:•--•..u, .-v-c-: ;* .«'- ;v.i -^m :;.-;. \ V•

i^

\ •*

In^qualcs pupillaram orbes, & circuTn currentes.

n\

SJ autem nuhs ipfa fiipercilijs infederit , ^) orhespupillam eodemmodo comitenttir , iniujfi

fint, & iniufia operapatrabunt ^'VtpOte cognatorum c^des , aut coitits' , aut nefxrios cihos'^;

Vc/qui idolis ofiêruntttr,qualia Micenis Peloperit , Ôedipum Lai fitium Thehis fciffh

a Tra^tcomemorantur, ^<;^prêfrtimfi tpfi ocu/orum orhesfmper eodem modo 'vagictrcum cur^

rant . nôlemon. Sed cyldamantiurfere a/iter . Sifitperct/ijs nubsnvn infidcat ,fedctrcum

pupillas orhcs circtimcurrant , oportet confiderare y an eodem modofmper currant, quod eji tndi~

aum eos nfarta opera mo/iri , aut cognatorum cddesâutcoitus]ve/nefariosciki>s,0*veneficQS*.

01

Orbcs pupillarum conuerfi , conmndlim fe moucntes

.

V l conuerfos orhes circapupi//am habuerint , coniunBimfe mouentes, iniufia mo/tun-.

:ur,eaque ma/a conf/iaperficiunt , adqute antmifuror concitat

, quafikperuerfo quo-

dam damone exagttati , omntbus odio hahentur , acpropterea a/iaâtqitea/iacogi-

tunir<

L I B E R T E RT I F S ip^r

lantes nihilperfciunt ,JeclcunEiaperuertunt , hprum oculiarcana manifejla reJJunt , quoniam

fgna , qu<e m ocnhs cernuntur , idolajtmt corjis affeciionum . Polemon . Sic habet c^daman-

tius . Si in motu circuti conuertuntur , i;^ interimflatum a/iquem , veimotum accipiant, ab his

certe nilagitur ,/edtamen tllijunt lucunda opera nefaria , ft) modofacere cupiunt , modo metu

,

(c^pigrittaprohtbentur

.

Q\

Piominens pupilla.

V I puptllamforisprominentem habent , cum totiusfuhjlanti^ latitudine , demens eji •

-Bjjajes.

Dcoculorumfitu. Cap. 5.

NV^C de oculorumpofxtme ,fcilicetpromitientia ,^ cauitate

,nam nonnulles ex ip-

fs natura admtetiora tmpegit , quidam quafi afiafedeprominuli vifunttir , h<£C mati'

ttam , velbon/tatem reliquarum quatitatum oculi augent , 'veiminuunt .

^ftnms oculcs cxtra prominenies quAre fol. 26»

Oculi multum prominentes

.

OCVLOS , quifefe extra mittant , cyirijloteies animalium iihro improbat , e^fimi-

iiter abeo Gaienus . In 'Thyfognomonicis autem , "Vî ex aiiqua hominis, ^ eiuspar-

tiumfimilnudine adafmum de ingeniopronunciat , aitfatuitatem tnnuere , ff) ad afi-

nos refert , quorum ocuiiplurimumfras eminent , Refrt etiam adapparentiam. cy^dAlexan-

drumfribens ait . §lut hahet ocuios fimiles afinis , infpiens ejl , fi) durê ceruicis . nôtemon

,

ff^ (i/ldamantius non omnes turgiduiis ocuiisprêditos iaude dignos cenfet. Khafes inuerecundos,

ioquaces ,^flolidos ,Jacit . Ptinius hos hebetioresputat , ratio , quodquanto ocuios eminentior ,

eoptus difiat a cerebro ,filicet ah eiusprincipio , (^ oh idab eius decenti dtffoftione . Ocuiorum

prominentiam ex anteriorumventricuiorum cerebri humiditate prouenire autumant iêdici,

njetdebiiitate , ob idfatuitodem innêre .

P

Prominentes oculi-j tumidi , foueati quc

.

ROMINENTES ocuii,

quibus in circuii ff>eciem tumor circumducitur , aut con-

tra yeiuti cafrorumfoffa circumdederint , doiofihominisftgna interpretantur Totemon,

(S^ zAdamantius .

OProminentcs furfum oculi

.

MTÊS ereBi ocuii leonisferociam , yanitatem ,^ infaniam denotant , Polemon ,

(^damantius vero ingluuicm arguere dicit . Conciiiator infaniam .

^ Deorfim

/^/ D E H V M. T H r S I O G N,

Deoffam promincntcsoculi

,

V ERSl tamen deorjttm , tanquam concidentes , immites , i^ implacahiles denwtci-

antt^r ,

Sanguinei octili jprominentes

,

P

P

I

ETVLCOS , ^fanguinolentos oculos , ehriofos ,gulonesque indicare dicunt. Concilia^

tor timidos,^ injhhi/es/atis incpte transfert ex Tolemone,0* oAdamantio. (jocleshanc

defcriptionem cumfuperiori confundit

.

Oculi prominentcs cx^V] .

ROMIN ETsiTES c<e/tos oculos in quouisproj^exeris, inifjiios,^ incompofitte men-'

tis viKos cenfeas . Polem.zAdam, ., -*,

• :* J • •

i

Prominentesoculicumgratiofisrupercilijs. ,

2V profilientihus oculis ,fifiperciliagrauarint , certior erit dementia . Tol. zAdam,

Prominencesiiccioculi.^

SZtumentes oculi adaridiorem naturam Ifergant ,patricidas , homicidas puericidas, ff) 've^

ncnorMHpropinatores exiHimahis . Tolemon, turgidulos , ^paruos zyidamanttus dicit^

Ego cttrn l^olemone ajfentirer , quum infrius deprominentthusparuis fcnhat , ^) cjuotquot

huiufmodtfacinorofos homines njidere contirtgit , omnesprominentihus, ftccts oculispr^dno^ inihe^

xi . Oritnr htiiufmodi oculorumficcitas ex cerehriJiccitate , ?y* ex melancholta adiijia , qua ho^

rum caufa ejlfacinonim . Conciliator zyirijloteles animalium lihro optime ccmere cenfet mgens

re hrutorum animalium , qui in cauitatis rccejfu octdos hahent , cAquiU octilos yalde profun^

dos hahent ,^ acutijfime njident . Quod actttiffimi omnium intuendofnt , ratto eji ; quia njiji^

hilesjj>iritus inprofundo magis aggregantur^ f^ hinc virtus injiuafortior, 0* lux a maiori quan

titate recipitur , Suetonius concattis ociflts Caligulamfuijfefnhit , inde malejicum ac peruerftt

«.imodummentisextittjfemcminit.

: .Concaui^&p^ruioc^li.

,

CONC AVl oculi, exigui dolofos hominum mores teflantttr ,ToIemon,^)cAda-

mantius , hominihus injidiojos , inuidia , ^mulatione tahcfemes . Fjjajes idem con -

prmat . Oculorumprofunditas ex caltditate , ^)ficcitate prouenit , quxhumoHS dejic-

cant mufculorum , tta etiam ex adttjta melancholia , 'vnde homines calidt ,fcciqu.e funt mclan-

choltci , ratione humorum , &ffiritutim ,ftintproditores, quia,cx calidttate,'^ ficcitate,ff-J cho-

iertca adufiioneprocedit , cx melancholia Irero ttmidttas, ^flultitia . Introrfis recedemes ocu-

los , f^ atroci , pipereoque ohtutu fcinti/Iantes , ff) tngenos hahehat C<efar Bo'gtusDux 'Uaien-

tinus, quos nec amici quidem corituendoferrepoffent, quanqttamfeftiuus ,^ iocahundus .Jra^

trem iugulauit , ff) in Tyherimprotecit , metuehatque pater Pontifx "oim fihi afferri ah ejferato

filio , multos dolo O* "jenenofuhjlulit , vt fuifeculipeflts haheretur . Erat Tamerlanes cre , re-

f?dentihus

L I B E R T E RT I V S jpp

cectetjtihis oculis,[tmper tninaci , qnipropter inauditam animiferitatem , atquefeuitiam ,por-

tentojasque vireStOrbis terror , f^ orientis c/ada appellAbatur .

Concaui,pai ui , &: ficci cculi

.

SICCIORES oculipropterfupradicia mala , infde/itatem , (^facri/egium notant , Po-

lemon,(:^damantius vero mnfacri/cgnim, fedperfidiam notare . To/emonis interpres h,ec

omtfit . Itdemque in figurafiu/tifattii pejjimas omnes ocu/orum notas co//iperunt , trihue-

Tuntque ei cauos ocu/os , exiguos ,ftuos , ca/tgtmfos ,^ intentos

.

Magni , & concaui oculi.

OCVLOS vtique,qui concauifunt , vt a turpitudine ahfint , magnos effe oportere di-

xerunt lô/emon, (^ zyldamantius . Z/ctus cyi/rtflote/is interpres ita transfert.Quihus

verop/usconcaui oculi ,manfueti ,referuntur adlôues ,qiiod fibiaperte contradiceret

c^riflote/es , nam dixit a/ibi , Quibus ya/de concaui ma/ignos effe , vtfimi<e , qui parum conca-

ui , magnamtni ad/eones ,fedoportere ejfe ocu/os neque concauos , neque eminentes, ocu/i ergop/us

coHcaui, quomodo erunt f Qefnerus de /iterisgreecis bene meritus , interpretatur . ^fuibus admo-

dum caut , mites , ad boues re/atos , etiam ma/e . Tratereafibouis ocu/os infpiciemus , /j£C non

quadrabunt. Textusgrxcus t'7 ^ iin-rKCuv nfidt ii.)>a.^^fiiti-ri s>i <r, fedillud ^Tfi-rÂ t»y , nonp/us,

fedp/cnioresfgnificare ; vtfdiceret , ocu/i caui , qui maioresJunt,mites effe^vtfiquis bouum ocu

los inf^tciat , id videat

.

QlConcaui , & vc aqua in vafe k(Q mouentes oculi

.

V OS autem concauos

,

>/ aqua in uafefe mouentes infpexeris,fi magnifnt.,haudprA

u,£ naturê virum , nifa/ia intercefferintfigna, iudicato . Tolemon , (3^ zAdam.

Concaui , intenti oculi

.

O CV Ll defixi obtutu in vno h^rentes ,probos mores tndicabunt , Tolemon , in <iAdM

mantio nufquam ad/unt

.

PConcaui intenti ,& fluidi oculi.

KJET>ICT1 ocu/iffubterfluentes , do/ofiores oflendunt , *To/emon , zAdamantins.

Concaui , intenti ,& fluidi cum mollitie oculi.

sl prêdtBi ocu/i cum mo//itie quadamjiuidtfuerint»dcment€m iudicabunt . To/emon: cum

humidttatefluidos dicit cy^damantius .

Nequt

200 B E H V M. THrsiOGN.Neque promincntes , nequc caui oculi

,

QVlBVSCVTsi £iy E oculiparum concauifunt , ij tnagnanifnifunt , ff) ad leones

referuntur . zylrijioicles in Vkjfiognom. Nosperparutn concauos , meclios interpt omi

^ ncntes ,0* concauos iudicamus . cyllihi enim . ôniam ncque tmweniiam oculo-

rum , mciue concatntatem laudamus , mcdius njtique hahitusprtefiahit . Hos etiam animalmm

htjioria /audat , ^ notam optimorum morumpr^bere , vt mediusjiatus inter tumrntes, 0* con-

cauos . tJêletius Pl-jilofophus . Octtli vero qui adventrum horum declmant ,fidmedium quo

dam inter extrema tenent , optimi 'yfûeûacûeputantur , talesûe eorum, cjuihus vifttntur.pr^-

cUros mores notmt

,

In longitudine vukus oculi pofiti.

QV I halet oculos extenfos , cum extenfione vultus, ejl malitiofus, g^ nequam. tiAriJlo-

teles adi^/exandrum , ex quo Rhafes . §)uando oculi in corporis /ongttudinepojitifne-

^ rint , ca//idum , (^ deccptorem denotant . Ratio ejl, auia natura/iter in /mmana jê

tie ocuiifccundum corporis /atitudmem Jituatifunt , ^fin /ongum acciderit , monftrum priefe-

ferunt ,^ monjirum in corpore , monjlrum in anima . Smt qut dicant ex nimia cerebri ca/idi-

tateprouenire.

Decoloribusoculorum. Cap. 7.

DE oculorum eolorilus lonuemur . Sedvt inteHigatur de qua cclorata ocufcrumpart; /5-

quatur , repetendum ex c^rijiotelcprimo de hijioria animaIium,quod t^csfu-it ocu/ipar-

tes ypupil/a , quam Cjr^ci x-opov dicunt , orbita i//a nigra,qua 'îdemus

,quan ni;': um

etiam vocamus . ^^/lum ,fiue a/hugo in duahus ocu/i extremitatihus , & tcrtia orliculu; iv ho

rum medio locatus . Pupi//a in omnihus anima/ihus nigra ejl , ve/adnigritiem lendit , ruodin

cmnihusfmi/e , nifquod a/iquihuspurior, lie/impurior vidctur . Sedorhicuius i//e in cmndus

animaiihus , Ijomine , ff^ equo exceptisin ftiacuiusque fbetievnico/oreJh.Tâm hourshunc ni-

grum hahent , capr<e medium , oues aqm/tim , velaquilinum , at in hominihus , ff-) equis magna,

tjl varietas . Sunt enim a/hi , nigri , caprini , c<eru/ei ,fu/ui ,^ fulfu/ni , immo omnium ani-

ma/iumfoius homo omnes co/ores in ocu/is hahet . Necfo/um in omnihus homtnibus variat co/or

,

fedettam diuerfs <£taithus : nam Ithrogcnerationis ait zAriJioteles . Tuerorum oculi omms fuv.t

Ciefij,at demde ineum colorem mutantur , in quihusfuturtts eji,

quod in reliquis animantihui

non liidetur, fo/us equus homini in hoc f.mi/is , vt demonjirat prohiematum /ihro . Cuius ratio

ejt ,quia jn viroque maior morum variatio ,quam in Ctetens . Sedcum hominis ccnhri comple-

xto ah equina dijfrat, ocu/i ctiam inter eos d^Jftrunt . TS/os de colo) u mu/tip/icnatc tahcliam mo-

re nojiroproponemus, quofermo nojier di/ucidior fat . Ocu/orum co/oresfunt ve/ firnpltces , vei

mixti,de mixtis /oquemur , "îhi defwp/tcihus /oqtmtifuerimus . Stmp/ices ye/Jf/endeiltcs, vel

clari y velohfcuri , nunc defmp/icihus . oy^rijiote/es in Proh/ematis tres ejfe co/orum ârietatcs

aixit . nigrtim , c<efium , ff^ caprinum . In hijiorijs autem quatuor, nigrum,c<efum , charopum

CiT* caprinumfedqniagr^ca ocuiortim co/orum nomina nonparuam dtj^cu/tatempeperere,defit

gults clare ,^particu Uriterfcrthemus .

Ciefij

s

-'ir?'.

'tJBEKTE R T t V S"

201

CxriiocuIialbicariteS." •"

NO 5 yeiecia ilia GAlenigUucicoloris diuifone.njt pote a nofiropropofito aliena.^laucum

colorem in tres particmur . Primus mti/tum /umino/us ejl , ob icl interjhlendentcs co/c-

resagellio numeratur . Latinidefum dicunt a c/aritate Ccc/i yVel aeris cum fflendet

,

fton a c^ruieo colore , it aiiauiputant . Itali bianc/jiccio Ifocant , auafi albicans , if co/or in octi-

Its injantium , nuum nafcuntur 'Viftur , ytdiximus ex Arijloteie : zyi/teraffetiesg/auci eji; qu<e

fp^^fadcroccum co/orem dec/matts potijjimumin nociuarum ocuiis (;ernitur, quas Gr<eci >A.<*y-

**' dicunt, ^ ab'/juius anima/is nomine fibt nomen comparaiiit '.' Virgi/iusg/awa fa/icia di-

ît . Tertius magis ad yiriditatem /?erbarum accedn . Sedf nos reclc animipropnofica nofce-

ê ve/imus , oportet , vt caufas , Ifnde oriantur , cognofere . Bmpedoc/es /jorum co/ornm caufxs

adelementa referebat , ^J glaucum colorem ex muito caiore nafi , nigrum ex intemperata /rumi

dttate,(iUie dominatur,dix't,ob idcêft notlu vident ex ignis mu/tjtudine ocu/os c/anjicanie, nigri

icu/i ex ignispriuatione,cr '^'[u^f mu/ttiudine interdiu vident,noclu vifuj>riuantur,medtus co/or

')cx ortim medijs.Huic c^rifose/es aflipu/are videtur in /tbroprob/amatum,quem dicit , quodaui

lerfus meridiem /?abitat,»igris ocuiisfint, iy* qui verfus Jquiionem c<efjs. C<efus enim coior ex

caioreproficifitur,inquit,interius abundante, nam 'ijs,qui Arclon coiunt,calor interius ab exterio

*'^fi''£^''^coercetur,qui vero meridiem.propter aeris circumfuf teporem obuium, calorem cotinere

nequeunt,fc qui reiinquitur /jumor nigrefcit.inquit: Pretereaocu/orum co/orem corporis co/orem

'Jequi,nam qui Aqui/onem,/>abitant,cutfi co/ore fint uibi,ocuios quoque c.efcs /jabent, qui vero ad

Aieridiem vergunt ctim^ ipfnrgrifnt, etiamifu/os niarosfortiuntur. A (Ja/cno ;» arte medi-

'

cinali quatuor enumeratur /juiufmodi coiorum caufe. Magniiudo c/jriHalimi,eiiifiemffiendor

,

^ ciaritas,tcrtiafiusJdcfl maior,yeimin6rprominentia,quarta tenuitas,veipaucitas /jumoris

aquei, qui inpupii/a confftt. Quod/jec opiniopaucis arrideat difutiemus. In ocu/i diffeciwne vi

detur chrijia/imus /:umorpurus ,^ magnus,non tamen ocu/us g/aucusperfficiturfd niger, idq;

facile experiripoterit . PrMerearmagnitudo,^ff>iendor Anfio teii vnica cauf» efi,nam c/jrtfia/ii

.

nus nuilaylft opinor,ratione ciaritatem,€t coioremgiaucumgenerat, niftquia modiceff>Iendet,t*7*

muitum iiiuminat,vitanda ef ergo muitipiicitas . Anfioteles Empedocli obtjcit , quod vtforium

ex aquaf1,(^7* quia rationi confentaneum eji,ut ex eo /jumore fint ocu/i,ex quoprofictfuntur,ergo

co/orum caufa erit ex aqueis humoribus,ex quibus conflat. Vnde quinto anima/iumg/auci co/ons

haSydocet caufasinam Ijumorispaucitasg/aucum co/orem caufat copia njgrum. Coducitprêrea

pe/licuU corne.e Uuitas,^fj>iendor,qu.tfplus iufo excefferint , adgiaucedinem commutat , fed

pracipua caufa /jumoris copia , lie/paucitas efl ,fedquis humorft li/e , ab eo non cxp/icatur,pu-

tamus autem humorcm intra vitream cotentum,qui aqueus ef,idque etiam a Ga/eno afumitur,

a cuiuspaucitate ,^ arefaclioneprofcifitur effeiius iiie, giaucedo dicius , confrmatur id, quod

oiaucos ocuios habentes de die mtnus vident , cum iumen interdtu muitumft , ^ ocuii c.efj mo-

tum ilium a multo iuminefacium nonfubftnent , contra qui oculos nigros habent , interdtu ma-

'gts ,cum humorem mu/tumhabeant ,mu/to indigent /umine ,vtc/arefant , mare etiam cum

modica aqua efi c/areftt ,0*fundus perfjjicitur , fed vbi mu/ta efl,nigrefit,^ iumen ad

fundum nonpenetrat.fed/;uic opimoni recentiores anatomici no ajfentiunt,aiunt enim coloresiilo

a tunic^ vuea coloribus nafi,qu^ in anterioripartefemper varie tingitur . Auerroes infuts Colii-

get ex cerebri ccplexioneprouenire dtxit, (^ cecitateiiiam ex cerebrtfigiditate,/^proptereapau-

citatedigeHipnis,^ effmilis color aqu<£.Arifoteies enim huiufnodi colorc quinto degeneratione

fx imbeciiiitatcprcuenirc d:.\it,quiapartes nupcr natorum mbtciiiioresfunt,ob idc<efeitas imbe-

ffc ci/Iitas

s

202 D E M. V M.... T. H r S.I OiCl UciUitas ejl , igitiir color hic cxfius alhidxns timichmem a,rgmt , "Vr c^rijioteles injiiis Thjjiogn.

Chtibtis oculiglaiici , albi , timidijunt ,qnia uidetur color aitpus timiditatem fgnifcare . A quo

rolemon . Ex c^,Jijs color , qui adalbedtnam vergit , timoris ejl . Têro oculisfitit c^/ijs ,^ he

hetioribus i.quodpeius erat , ob idpne c^tenstimidiljimus , ytex Suetoniv- (âbettir . TDiuo zA*t-

guiio i'c}UQrHf% modoglaucosfiiiffe Plinius fcrihit ,p.ipraque hominis a/bijântis magnitudims',qtia

ob caufkm diligentitusjj^ciari eos iraciindeferebat . Sedh^cfalfa ejjefici.le ex/(itmo,ttiin qubd

tyi*ta!.illi mores opitmt ,(Jeccatiqucfuere , cuius not£ morum contrarium indicant , tum d^^^d^

Suctonio c/arijjimo h^Hortco aliter eius ocuii defribuntur ^ immo contrarie . .Inqtiit enim.Ocuivs

hubuit ciaros , ac nitidos , quibus etiam extitnari voiebat inejje qutdam diuini'yigoris,.gaiide.bat-

queft fitjibt acrius contuenti , quajtadfiiiionmfUs ^yuiuimj^jomum^pî^ j^, . ,. .,^- ^-

..^

O ECVND A ffcties.c^fj oculi , quam defcripf.miis , ea ef,qu£ adcroceum colorem incli-

j\ nat , vt in noBu^ ocuiis yidemus . Hi ocuiiJylueHres , i^frinos mores ojlenditnt . Pole-

mon. Oculorumcicjeitas agreHem.homi.ncin tefatur ,fcd ea , qu^ adbiiem vergit ,pitirA

enim ammaliutn fyiuefrii^m rationisexpertium c^js octiiisftnt , nam cicurafere omnia nigri^

cnnttbtisocuiis intteniens . .^/1 qut) <:y4damM}tiuf:. . (jiauci ocuit yfcci agreHes, (^ iniqttos accu

fant , biic quidem ttnclijunt ,fednon Ccery..iea . Pfiiemait , 0*.cy4damantius capite de ocuiorunt

cenchrts , <^/jdi doio/os homines notare dixerunt , Ptoiomxus Phiiofophus dejtos ocuios crude-

iem hominem , (t) deceptorem notaredixit .-namhic coior domimum choierê arguit , cum.maxi-

ma adnfione . Rhafs . Ocuii ,qui habcnt citritîtatem , vt croco tinclt e/Je yideantur, peff-

mosfvnifcant mores , Giaucos ocuios habcbat Syiia ,Jeuos ,^ acerbtjfmos., quibus terribi^

. lem reddebat afecium , ynde agrefts , ^ fttius, a Piutarcho defcribitur . C^fjs ocuiisfutt Sfpr

tia , yndej^pius in agreHem iram , ^fuitiam incidebat , a louio defriptus

.

CCceII; oculi , cum paruispupillis.

ZJ Al ocuiigiatici minimas acies habuerint , iiiiberales verfipeHes , auaripotius,quam

aiij reperiuntur , cyidatnantius : ^bi Poiemonis textus nOn integer ^ aii enim . Parui

ocuiiparuaspupiiias Ijabentes , iiiiberaies yerfpelies , q) auarosJtgnifcant

.

»

Cxfi; oculi ficciorcs

.

OCV Ll glaucifcciores , iniuHos homines arguunt , a biie enim ipf exagitantur , Po-

iemon, fedzyldamanttus , ocuitgiaucifcciores tniufos /jomines arguunt , a btie exagi-

tntt Junt ,Jed non c^ruiea . (onciitator . Glauct fcci ,feroces mores pariunt , nam

f c<cfus color per fe agrejies partt mores , (^ fccus injitperfuerit,ex adujia fccitate peiores

euadunt.

C<ejii

LIBER r E RT I V S 203

C.Tfi/oculi viridantes.

E^BÂ T Jheties c^pitatisii/a , aux ad yiriciitarem accedehat , fcilicct oiaum ,Poien)on.

(.-)ui autem ocuivs loatient ,fimiies 'Vtridttatt olearum ,fortes viri funt . Huiufmodt o u-

iorumc.tfeitate pr.edituserat Patrocius ,1^1 Daretts pijrygutejiantur monumenta ,ai:i

fuit rohujlijfitnus

.

Cxruleioculi.

EA'ijs

, qux zArijloteiesphmo degeneratione dixit , cognofcimus c<eruieum coiorem ex ipu-

morum muititiidineprouenire , cum nigropxrum dijfcrat , ^, vt mihi yideturêtiam ffe-

ties efgiauci coioris. Equus Têptunigiaucus erat,idj, oh coiore maris,^^ epitljeron ef, marts coiorgiaucus,i^ marmi Deiquoque. Pole. c^ruieiocuii^ciiifumidioresftint ,prce(iaticres fiint,

qtia c.eteri comunes, ff) doiosxi l)omint f^mfcat . Adamantius aiiter.deruii ocuii loumidiores 'vai

deJunt^Q;}pftejiantiores c^teris aiijs. Gaiha cxruieis ocuiisfuitôh idcxuus,auarus,^ doiofus.

Ccerulci oculi , magni , llanres , & fplendentes .

CAiRVLEl ocuii,PoIemoninquit,l>umid!,flantes,viruoptimismorihuspr^ditHindicat,

0* etiânimofum;zAh eo optime-zAdamatius. Ocuii ceruiei humidi exiftetes,jiates,j^le

dentes,magni,optima hominis natura,(ânimoftatepr^feferunt.Sed in textu 'i.K-xu.a, i,<r

litera * toiienda ejl.l/tpote addititia.H^c eadezAnJioteies ad Aicxandrumfcrihit . Cuius vero

ocuitfimt deciinantes ad Cteiejiem coiorem , 'veini^redinem , taiis ejl penetrahiiis imeUecius,^-

^ fdeiis . C^ruieus hic coior eji medius inter aihum , tT nigrum ;^ tcmperatum monflrat cere

hri compie.xionem, ^fc ôrium ingenium

, fh) hominis naturam. & ejipriuatus/idujlione cho-

ler^êt meiachoitx.Hoc ocuios Homerus,c^teriq; Poet^ Mincru£fortitudine,(^prudi:tia infgni

trihuunt , ff) oh idgiaucopis dicia , ideH ctfos ocuios hahens. 'Diodorusfcrihn acra nominatum

tffe nâiada , aer. autem coLoris eflgiauci , i'ei ctruiet . cîij tJ^mcruam giaucopim diciam

lidi.To xt^Tity ,Ktt t?/)i'/jait:v T«9- tt/>!T,-)Tj

quod^virtus iliuHrisft , (^ confvicua . cyliij Giau-

copim diBammn quodocuiosgiaucos hahuerit ,fedfoymidoiof»s,€umgiauci dicantur leoncs rc-

gij . Traditur a 'Taufaniafuiffe zAthenis Taiiadis flatuam giaucis oculis ex iyhicafahuia

.

Siquidem ex Neptuno , ft) Tntonidepniude natam IDcam futjfe , atque q) argumento giaucos

eis ocuiosfuiffe , cxruieos êptuno . Cicero de natura 'J)eorumprimo , (Jînerux confgit ocu-

'los afos ,7slepitiHb' Ctti-uieos . n^hiiihertus cAurantius Cecruieis ocuiis fiiit , beili cupidus

,

'^JlreHuus , (s^ dcer beiiator , adeoque ardentiferttido qne ingenio in hoHcs irruehat , vt aoemmepericiiio eiaheretrtr . Inuftata,^ prodjga iiherainatefiit , ut rcgnx non fthi ;fed miiitihus

acquirem . Hic eHtuorum ocuiorum coior Tnnceps tiluHriJJime ,funt enim cxruiei , martii,

humidi , Hahiles , (^J^lendentes , vir optitnus^ iaudahiiibus morihus.mimofusâcri inteileclus

,

ôfficiofus,^ fidehs.

w.. ^

DNigrioculi.

IXERANT prius Poiemon , & cAdamantius cicura animaiia nigrorum effi octi-

iorum, (^ mafnetiora cffe ,f'lue(iria ejfe îaucorum , ob id,hac agrejiium mo^-ntn , lila

manfictx ,^ timtdx fjtmpiex enim mgrcdo timidosfacn

.

Cc 1 Vi'.ide

V

20^ D E H V M. T H r S I G N.

Valdenigrioculi.

CV Ll valde ni^ri, timidiJunt,color enim valde niger videtur timiditatem /ignijica-

re . ^rijloteles in Phy. Scd melior eo Polemon . Valde niger in oculis color , ca Uidos

,

(<^ dolofos argiiit , Adamantius timidos ,^ dolofos . Hos ego adeethiopes referrem ,

qui nigris oculisjimt , timidi ,& deceptores . cAuerroes quarto (joUiget , oculi nigredmem ex ce-

rebri caliditateprouenire fcripft , qu,c fitper exceffum decocitonis,fignificataue adujlionem terre-

Jlnumpartium , ex auibus doliprojicijcuntur.

c/^quilus oculorum color

.

A§)VlLVS color (jracis uSÂTaf-f dicitur . GazjX acûinumvertit ,medici aquati-

cum , diclus ejl aquilus non ah aquiUyfdab aqua . Hic color maiorem humoris copiam

arguit , quam caprinus , f0 caftus dfcedit a claritate cafij , f^ caprini, O* accedit adco-

lorem illius aauit , au<£ media ejl inter claram,^ atram . T^los Têapoli brunum dtctmus, alij

fiifum ,fiuefubnigrum . Huiufmodi colorejuit Jugujlus . Hic color maxime in ouium oculis

cemitur ,^ ob idouinus ea ratione dicipojfet , qua caprinum antiqui dtxerunt ,qui in caprarum

ocults cernitur , quia hic color in otiium oculis reperitur , egoJiolidttatem arguere dicerem .

Flauioculi.

ALT EKy4 nigredinisJpecies adjiauum colorem declinat , ejl enimjlauus coIor,qui vir

ginum ,^pueronim capitafape omat , atque in maturisjrugtbtts elucet,vndejiaua fe^

res . Galenus in libro de meihodo medendi de vino loquens . Vinum , inquit , quodnott

admodumf^lendet,fdpaUefcens ,JuIuum ejl, fedJil>iniflautties claritatem habct,Jlauum ejl.

c^n(ioteIes in Phyfognomonicis . §luibus ocultvalde ngri declinant adjlauum colorem ani-

moftfunt , idque addecentiam refert . Polemon , ft) zAdamantius . Ocuiorum colorftibjlauus

robujlum , gj/ magnanimum notant . Htiitfmodi colorem Gr^ci iu.vUv 1/ocant , vel tfvoâr^v .

Futt Ctefxr , vt ex Suetonto habetttr nigris , vcgetisaue oculis , quaji adjiauum accedenttbus,vi-

gilantibusque , micantibus ,^ veluti exiltentibus ,fiiique elati animiftgnapr<cbemibus .

Fuluioculi..li\Vii*-l. *»•',.

CVM Jiauus color adnigredinem l/ertit cum Jplendore , cbciturfuluus,nam vnus cpl^r

non eji , fed ex vtroque conjlat , ^quoniam ntêrcolor,^ JlaiiusJJIendens pulc,hei^,i-

mum reddunt ocuitim ,Grxcis Ka.p!>Tdy quaf gratiofim dicunt. Latini rauum, iic^t

Horatius rauam lupam dixerit,cumftt lupa nigri coloris , cineritio commixti,- -(jaâapudjiri-

Jlotelemfiluum traduxit . Hic color in oculis leonu.m,& aquilarum,^ vuhurum clarecer-

nttur . cy^njlotelespro Jj>Iendenti fibjiauo accepijfe videtur . Rauum colorem in arietum , f^canumoculis. latfdatM. Varro. Porphjrius rauumfuluum ejfe dicit. cyjnjloteles inThy

fogn. Quibus nonglauci oculi ,fedcharopi,animoft,referuntur adleonem,^ aquilam . Auer^

roes inftiis coUiget ait . Zânus color medius eji , (^ mteUigttper l/arium caropum , 0* demon-

Jirat vlttmam temperiem decociionis, g^ eji minor

,quam ilU, qu^fert nigredtnem, ff) maior,

qttam lUa , qu<tfertfubalbedtnem . "Bjoafes . Oculi omnium melioresfunt varij , medtj interni-

grum, ciT" album , ^Ji nonfint multum radiofi, neque rubedo, neque citrinitas appareat . Po.

lemon ,

L I B E R T E RT I V S 20

j

hmon ,& zyiclamantiuf , optimam defcrihens ingeniofiqtialitatem trihuit rt charopos oculos,lu-

cUos, (SP hnmi ntcs , (^ modejlos,qui ettam color temieritm pricfcfert,caropos oculos neqtie fh/ett

dentes , ncque IjumiUos . JFronto canespajlorales Uudat ,fuluos oculos habentes , vt Uones .

Capriiiioculi.

EA'extremorum oculonim temperatura etiam caprinus color nafcitur , vt Arijloteles ani-

malium lihro capnnum, ^fuluum medios colores pon!t,^f-) in Proh/ematis caprmumjo-

/um . Hic a c/arttateg/auct co/oris cadens in fqualiditatemfe recipit , eflfane co/or fordt-

diufcu/us, g^ a/iqtio modo '\'inofus , ft^ fiaufcens , fic diclus ,quodin caprarum ocu/is cernaiur.

hic adcernendi c/aritatempnmatum ohtinet,& optimorum morum ludicium effc affrmat j4rt-

jtote/esprimo anima/ium /ihro. Sedtn fuis P/ryfovnomonici^ tin^Tol , idejl vinof co/oris ocu/iflo

/idos indicant,^ adcapras referuntur . Sedego non i'»voiT«\

,fd nyaToi legerem , nam .egopos

ocu/osfihg/aucos intelligerem^^ capnnos . Pr^terea idem (^^rijlote/es lihro dcgtneratione quin

to , ait , quorundum anima/ium ocu/t , ruf, c^fij , nonnu//ique caprini^vt Ga:;â /atine reddtdit.

Sedqute zy4rijiote/es antma/ium /ihro dixit , aduerfantur ijs , qu<e in p/jyfognomonicis dixit, 0*

oh idhtinc /ihrum cyirijiote/t adfriptumputant . Sedanimaduertendum quodzy/riHotc/es ca-

pris dixtt,puto ouihus afrihendum: nam oues ocu/os aqui/o co/ore hahent, (t) ah eodcmgenus oui-

ie amens hahetur , C7* morihusjlu/ttffimts ,^ omnium quadrupedum maxime ineptttm . 2{epit

in defertafine caufa , hyeme ohjlante ipfumfpe egreditur eJlAhu/o ocupatum a niue , nif pajlor

compu/erit ahtre , non vu/tfdperit deftjiens, nift mares apajlorihus educantw, ita re/iquusgrex

infquitur , qiiihus l/erhis ~)>idemusfatuitatem ouihus afnhere ,^ caprts prudentia , cum ipfe

metfxto hijloricc dicat. Capr^prudentesfbt opitu/ari indentunnam t5J* '» Creta infu/a capras

Jy/uejires transjixasfagitta herham diciamnum querunt, hac enimjftcuia e corpore eiicitint,ani-

maiia itaque , quafecundum vniuerfumgenusfatua dtcuntur , nuUaprtidentia commendantur.

cyidamantiusjf/endentes ocu/os capra trthuit,^ oh idjiupiditatem. Rjhafs eiufmodi co/ore ocu

losjiupiditatemfgnijicare dixtt .

5ubrubriocuIi.

QV IBV S ocu/iJuper eruhefunt ,Jiupidt Jiunt oh iram,idqtte ad paffionem referas ,

quiaijs ,quiiniramexagerantur ,eruhefunt ocuii ,idemque in Proh/ematis rationem

^ affert , quare irati ocu/ts maxime eruhefcunt, quiapr<efidium natura in eampartem,

tanquam vio/atam tranjmitttt , qu^ ft)fnju , ff) motufact/wr eji : nam^ in metuendo ca/or

eampartem maxime defertt. c^/exander c^phrodifeus h<£C . ôniam irafanguinis cordtfuf

fuft , O* ca/idiffintusferuor eji , hic agitur , vt tenuis adcaput ejferttir , atque ad ocu/os , quoni'

ampe//ucidi funt ,fe ojiendit, ff) vapores afenduntfanguinet^lindefacies quoque ruhicunda exi-

Jitt. . Homerus ira excandefcentem c^ntinoum ita defrthtt ,

„ olltflamantibusanxia curts .

„ Corda tument , rutilts ardefcuntlumtnafiammis .

Et alihi

.

„ aArdentescandehantluminajlam^nî.

cyiuerrots

20(S D E H V M. "? H r S I O G N,

^Kty4uerroes fiis col/iêt , ait . Oculi ruheicumvenis ruheisfignificamcomplexionem cerehri

calidam . Vidimusfepe homines adeo efft-enat^ ir^ , vtjiupeant ,^ afe alienentur, qui nonfo-

lum ocutos ,fedtotum ocu/i alhumfanguinets njenis erat refrtum . Vndeprouerhiofertur . Hichahetfanguinem in oculis , tdeji iniurias nonfert , quin vlcfcatur oh iram - zAriJioteles,& Po-

lemon hunc colorem v'T»ftiriKi>T dicunt . Polemon etiam ,& zAdamantius in capite de oculoru

cenchrisfanguineosoculos, ctiix±Tci^H<r, , inconfultos , ^ feruidos in operihus demonjirare dtxe-

runt . cyêgyptij homtncm imprudentem defignare To/entes , ranampingunt , hêc enim non ali-

hi /angutnem hahet , quam in ocu/is ,porro qm i//osfangmne rejj>e>f)s hahent^tmpudentes dicunt.

Mifcam etiam impudenticeftgnumfactunt,quam conjiatm capite tantum circa ocu/osfangui-

nemhahere.

A5ubmbri,riccioculi.

T)DVNT Po/emon, f^ zAdamantiusficcitatem , 'vnde qmsfuhruhus ^ficcos ocu

/os hahere noueris ,fecurius iudicarepoteris va/de effe iracundos . c^/hertus . Ocu/i cumruborcfcct , iracundorumfimt .

5ubrubri , humidi oculi.

IIDB Al, fthumidos fideris , ittquiunt ,

^ ruhifcant, advinapropenfum /pominem iudi-

cahis . Qy4/hertus jfruhent ocu/i cum Immore , ehriofos notant

.

Ignicioculi.

QVlBVS igneij (-ttu^^^îtJ inuerecundifunt, f0 adcanes referuntur . c^^wo zAda-

mantius . Igniti o:u/i ,0* canini , impudentiam demonfirant . Introducit Homerus

^ (Achi//em c^gamenontprohro verfentemfe effe impudentem ,^ timidi:m,ocu/os ca

ninos , f^ cerui corpojfidere dixit

.

3, Elfrie luminibus canis , effrons ,pecioro cerui

.

Sedinfgttra impudttisprocacis intuitus ocu/osdixit. JpudHe/ychium,^ Varinum impu-

aentifjimus,^ inuerecundus animus camnus dicitur,ohJixum,(y* impudentem aJJeHum:u4ri-

Jiogiton Cjdimachtf/ius canis vocahaturpropter audactam,& cymciphi/ofopht dicitjunt ahin

gemo cantno , impudente , audace , c^ contumace , vt qui puh/ice , nonpriuate ,quem ve/ient

,

tanquam ad /atrantes , reprehendehant .

DevarijsocuIisj&primodeGranitis. Cap. 8.

DIXIMV S /:nctfque de fimpiicihus ocu/orum co/orihus , nunc de mixtis ,fu yarijs .

Tortio igitur t//a ocu/i, qux jnteriacetpupui/tam,^ aihtimfivnico/or eJi,duohus modis

erit , nam ve/orhiculus il/e varijspunclu/is variegatus eji , alhis , nigris , rubidis ,pa//e-

fcentthus , 'Ve/ dttierftco/orihus circu/is diliincius . Dicemus primo de ijs ,qmhus injferfa , tan-

qtiam mi/iaccagrana ,qiue (fr.cci cenchros dicunt , mox de alijs . Seddicetfortajfe quifpiam,l>t*

de tam varij co/ores in ocu/is f quihus rejôndendum , quodocu/t diaphonifunt , raraqne /iihfian-

t:<e :dco

L r B E R T E RT r FS 207

ti.t ideo per eos '^fifiuiffiirittts tranjparent , it in menjiruata muliere lidere licet , qujc jêculum

heneterJtimviJuJiioJanguineismACulisinjicit,

Maciilofioculi..^

«

DET ERI07{ES oculifint , ait <iArijloteles adzy4Uxandrum , cjui hahent maculo*

y^V ori-icu/os ntp^ros ,velruhicantes circumauaque ,nuiatalis homo detenor ejl omnihtis

'a/iis , fi^ reprohis. Khafes ah eo. Pupill^ tn quarum circtiituJimtlitudo marârttartim

apparet , inuidum , vcrhofiim cjrpejjimtim ojiendunt , (^fioctt/us ')'ariusfuertt,pejjimierit in-

M.nu , ^luot qtiot adhuc nohts videre /icuit homines /mitifmodi octi/osfortitos ,foedit macu/is tn-

Jper/os fomncsprodttores , homtcidas , injidos, (jj* irre/tgiofosfutjfe memtni. oyirijiote/esfcripfit,

hyena (sf* fitu/us martnus mt//e co/ores in ocu/is hahent ,^ hjena omniumjtaudump/cna eji,

f^ tnfdiarum .

Paruij&variioculi.

yJRll, fedPoiem^n imheci//es , <^ parui ocu/i , quejluoftores ,ferut/es , f^ adu/ato-

res, f^ auari, a/ia dtcentes,^ a/iafacientes ,^ in his occu/ie gaudent, quamuis ip-

fis nt/emo/umenti eueniat, ^ infumma omnia /ucrigratia agere neutiquam ahjiinent,

.vifquatenuspneformidtne deterreantur , huiufmodt hominesfunt tmhecti/es ,fcut /epores , cum

^ tpffmi/em ocu/orumfêtiem retineant .

S

Calculi cequalcs in fuluis oculis.

J huiufmodi ca/culi aqua/es infu/uis ocu/is extiterint , agrefieitatis ,^ iracundide nota, ^va/de iniuriofos , ff) adu/teros , notant . oyidamantitis

.

Calculi iiixquales in fuluis oculis.

I^ eifdem ocu/is calculi maiores, ve/minores mitiores mores demonfrant . ô/emon a/iter

hahet . Infu/uis ocu/is ca/cu/i maioresfetiiores , minores vero mttiores mores ofentant

.

S

Calculi fanguinci in nigris oculis

.

c/4T{GVl7Êl ca/cu/i in nigris ocu/is , venenorum minifrum indtcant , zAdaman-

tius ,fedin Po/cmone defunt

.

VCalculi pallidi in nigris oculis

.

cyiLLlT)! ca/cu/i in eifdem ocu/is , mangones, f^ 'Venenorumpropinatores oflentam ,

cyidamaniius , nec in Po/emone h^c adfunt .

Ca/cu/i

icS DEHFM, THTS TO G N,

Calculi cxrulei,& flaui sequidiftantes circa pupillam ordinatim currentes . •,

in oculis varijs

.

OCVLI yarij, cyidamAntius , imhecilles ToUmon , magis infuluis, cjukm in ca/ijsfl'

unt , ci7* adhtic de uarijs c^Jijs locjuor ocu/is , cum circa horum oculorumpupillam cant

leagrana milij magnitudine , 0* aliaflaua ordinatim interje eqtdi(lantia ficut moniie,

circapupiltam currant , eiujmodi oculi doloJiim,^furtiuum ingenium maxime inter omnes ocu

lorum jfetiesfignfcam . zAddit cyidamantius ^folerti^ iintelligentiitfatis i/lis efi ,fd^/ii^J

menciiaces

.

Calculi ignei , albi , fubalbicantes , pallidi , igneis adm ifti , fanguinei in nigris octtiis,

vel extrarota: circuniferentiam nigredo igni adinifta , fobalbicans ,non' -'

valde ignea , vt longe nigrum reprefentetV^**^'''

'

-

VTKlV S §)VE fcilicet Tolemonis, fi) cyidamantij textus mdn non videtur illce/its,

fed quodex 'vtroqueperciperepotuimus ,fcrihemus . Fului oculi n 'grorum (êties funt ,

nam nigredo eos decorat ,/iin ocu/is nigris tpjis ca/cu/i njijuntur , ignei , aihi ,fthalhican

tes , ve/pal/idi jie/attrei igneis admixti , ve/Janguinet , ve/fiint^qui iheiu/modi nigra ocu/orum

Jpetie ca/cu/os non /?ahent , fedextra circu/i circumjerehtiam /jahent nigredinem igni admi/lam ,

'^'e/ ca/cu/os fuha/hidtores ^non^va/de igneos y-vTa /ohge nigros repreefehtet ,ta/esgenerofos loomi-

nis mores ,prudentes ytatiturnos (cAdamantius iuJios)hofJ4 indo/iî^ m^n^nimum.iudi-

cahunt. .^:;;."^;;.';:vu û^v cvtavaiS-jv.i.^^.uHU/-^^, ,_,

Calculi pallidi , igneis admifti ,,& c^fij , & oculi raagni commoti micantes , 8i afpici-

cntes , vt irati (olent, &: palpebra.s referent, hc fubluceant velut ignis

.

Mc^G NI ocu/i, cjT* commoti micantes , ajjîcientesque^vt irati fjominesfo/ent, Q^fal

pehras rcfrent , omnes /n incommodi fiint , hac enim /uporumjyluejirium , ^ aproru

Jêties cjl , ^f[uhalhicantesfuerint, "V/ i^^nis , C^ circa />os calcu/i crocei igncis admi-

Jli , cum a/ijs cejijs , omnino , ytjuperius dixi , cum ad/uporum fy/uejtrium , aprorumquc natu

ram accedant , crude/iores , agrejiiores,^ rapaciores Ijahendifmt. cyt/damantij textus dfeciuo

fus e/l , ~)>e//ludio hreuis , cum ca/cu/orum non meminerit, ita enim /?ahef . Adagni o:uii,f^ com

moti micantes iracundisfimi/es , eiSTpa/pehris apertis patn/i , qua/es in /upis^ apris apparentt

QmnitimpeJJmi, crude/ijjimi nanque , ct maxtme JylueHres ,^ rapacijjmifitnt

.

Calculi quadrangulari forma ignei . inftar ignis fublucentcs , & preier hos sMj pallicii

,

igneis perm ilti , & circuli c.Tfi; , & cserulei pupillam ambiant

.

REFICIEMV S Polemonis textum ex (^yidamantio , dilaniatum . §)uihus vero

non ignei calculi rotitndi,fdyalde ignea quadrangularijormagrana , injlar ignisfuh-

lucentia ,J:termt ,pr^ter h^c cakulipaliidt , igneispermixti, fij alij cêfii,^ circulifan

guinei , (^ Cicruleipiipillam amhiant,pcffimijitnt . (Jonciliator ah/>is. In quihus guttx W;r-

wenter ruhid-e , non omnino rotund<e ,Jedadquadratamformam accedentes , (^fuhluceant^ve-

Ittt ignis, & intuspojl ipfasguttuUpallenteStVe/g/atic^ circulipupillamforis amhiant ,fua his

oculis animus occulitur, quiferarum omnium atrocitatem excellit, fji fitnttjatratoriim nefando-

rum,

L I B E R T E R T I V S 20p

ntm ,qtti non a domejliconimfnnûims e^nfone mn ah impietate vUa , dolo , verfttia ye abfli-

nent.Hos oculosputo E^^^rUimtmdeRom.^nohabtaffe, humanifan^ninis inexplibt 'is . Sedlo-

uttis de eo. Vipcreis ocults , atrocipallore , ^y^feraltfrontefuijfefcriltt , qui piifjnam harbaro

moreferro , 0* flammis vrbes, ^ mtilta corporum millia excindit . loannes Jâria Viceco-

mes vipereis octtlis,& venenumjfiramthtsfitit , Uuusprinceps , infuos ciues inandit^ cnideli-

fUtis carnificinam exercttit ,pr^grandcs, c?' voraces moloffos humana carne nutritosfaa imma.nttate , (juos odijpt difcerpendo obiiciehat , incredibilt horrorepopiilt.

A

q;

Mediocresoculi.

ECTVS igitur oculorttm Hatusprohi viri iitdicium i-iffert. Tolemon, Adamantius.

Deoculiscum vcrficoloribuscirculis. Cap. 9.

LT E 7{J efljpeties verficolorum ociilorum,non qui varijs diflinElus eflpunclulis,fed

orhiculus,quipupili^,& alhtigine interiacet,uarijs circulis difcolor efl,ut quipupiHaam-

hitfuhniger, a ucro in extimaparte alhitcotingitfuhalhicasflt,ttiridis,uelalterii!s coloris.

Circuli in oculis candidi , imbccillcs.

V I imhecilles oculorum circulos hahentpaulo candidiores , eorum omnitim, quos dixi

maximefunt imhecilles , ^pauori ohnoxij . Polemon , f^ <iAdamantius

.

Circuli vari; coloris.

QlVl^BVSCVN §)V E nonfului calculifttnt , fedorhita variegata in oculis,frau-

dulentioresfunt . Adamantius , textus Tôlemonis hiat,qnia defuntflgna

.

Ciiculus fanguineus , anguftus niger , alter fupra igneus in humidis oculis

.

/ fanguinei circultfuerint , confldera colorem ,^ circuli magnitudinem ,flcirculus anpti-

flus,0* niger , alter lierofupra ignens in humidis oculis ,flnihilin ipfls apparent alienum ,

magnanimum virum ,prudentem iuflum,hon^ naturê, f^fpra moduynfllios amantem .

xiAdamantius , quia ex Polemonis textu , "yix quicquam intelhgifas efl

.

S

s

s

Circulus inferior uiridis, fuperior nigcr

.

l autem viridis amhitus ,fuperior vero niger , dolofum , iniuflum ,pecuni^tfurem ,^ tur-

piter cum mulierihus conuerfantem . Polemon, ^ cAdamamius

.

Circuli coloris iridis in ficcis oculis.

l autem uarij coloris oculifuerint , fimiles colori malipunici ,^ aridiores , uamim homi-

nem indicant , Polemon . cAliter zAdamantius . Circuli varij coloris , iridis colorcs rcfc-

rentesm aridiorihus oculis luxuriofum mamfflant ,

Z> d Qrculi

210 D E H V M. THTSIOGN.Circuli iridis coloris in numidis oculis.

VS

cy4RII coloris circuli iridem referentes inhumidis oculis ,fortitudinem , animi magni-

tudmem , mtegrum eloquium, (^ rccium concilium tndtcant, ijdem.

Circuli coloris iridis in a/perioribus oculis.

7 oculi trucesfuerint ,^ in eis circuli iridis coloris reperientur j adiram , f^ ad 'venerex

operapropenjum iudicabis. ijdem .

Deoculisobfcuris, velclaris. Cap. lo.

SE ^Ufl TVE^ dicamus dejflendore , qui ohjcuri , clari. (^fj^/endentes oculifuerint,nam

ficut cUritas , c^ fplendor optimampr^efagiunt morum aualitatem, ita obfcuritas iniauam.

Hie demum cualitates in alijs fepermijcentes ,JciIicetparuisate ,JquaIItdnate, &fmilthusmalttiam eorum adaupent

.

TTcnebricofioculi.

EN E BRICO SOS hahentes oculos omnes impudentes iudicat Tolemon, /edincom.

modos zAdamantius ejfe dicit

.

ATenebricofi , Sc aridi oculi

.

2{ID0S ohfcuros oculosfitperhos Polemon , infdos zy^damantius dicit

.

Tenebricofi oculi parui

.

S/ parui

, ^ ohfcwifuerint oculi , dolof , malorum artifces , mutahiles, ^ multiplicis ani

mi . fonciliator ait , zy4deorum augendam nocentiam nilrefert magnitudo , velparuitas ,

ftdmmores maiorem augent malitiam .

Q>

Tenebricofi , & caliginofi oculi.

V l fqalliditates , Pelemon , caligino/os , zAdamantius , hahuerint oculos , dolojos per-

fdos ,^ intemperantes iudicato

.

Difccloratioculi.

QV l oculos difcoloratos hahent , timidifmt ,& adpajjionem referuntur ; quia qui ti~

metpallidusft , eaoper oculos difcoloratos , njti conualefcentes habent , intelligerem , qui

^ tn^qualiter coloratifunt . ^ylrijloteles inphyfognomonicis. Jn libro Prohiematumr eddit rationem

. In metuendo color deferitpartes extremas ,^ maxime oculos . Polemon , ft)

aAdamantius infgura ttmidi oculos ei afcrihunt turhulentos .

Truces

LIBER IT E R T I V S 47/^

U .•4irtjl.\ ' \\\\

Me^4H AlET E S Sccundua Ttfrcarum Imperator profundis , ac trucihus oculis

fuitîjsûe minacthus crudelis,(fr natwu: tmwauis , ociinênta mortalmmtUia occidi/p

crediturjedrcmota illa fxua atrocitate .(quus.Sclynus deamus Turcaru Impcratorpr^c

gr-andihusâciruculentisdctiiis^întuetiûsmorttpropfjftrantilius.fuiUHsârmorucrepitugatt-

des,inêntoperj\dus,aff>^r-,immttis,atroxSoiivianusSolimamfuius tmcthus oculis.fauus in uicio

rta,fraElusin aducrjis .federum ruptor ,fuhdolus. Sc/inus nonus lurcarum impertuorifcrocthus

ocults,^* ore trucifuttjnfna fiio antmo diram fjruitie oHendit ,qui infanguinemgentilium fuorU

immaniter defeuiret^vt etiaide extinûendo fiiio coîâffet, "Vt iffimanttatefcras anteiret,monflro,

quam Iwminifimilior , (ûi animoplufquam tartarico neminifiiorumpepercent

.

OEST (^ oculorumffeties , 1'eluti ohfcura mrhdta, fqudtens inehulofa ,ftihlitiidi ,"^ >;

ita dtcam, cadauerofa ,f<eua , tmmanis, f^. mortem minitans , qualemficarij , ^ carni-

fcesprxftferunt : hifemper infdias , c^des, ^facinora mirfitantur . Salujlius infgntS

hiforicus Cati/inamfedts oculisfuiffefcribit,tsr animofuit impuro ,Jcortator,adu/tfr,facri/ejâ,

ganeo , infdus ,fe/eflus,^ occifor . Eiufmodtfcedos ocu/os hahuit Nero , T'f a Suetonio defcri-

hitur , cîiodfu.£ tjirannicce crudelitatis , O* impiorum morum non /euefuit argum:ntum

.

Oculi obfcuri , humidi , &: iuftx' magnitudinis

.

Fa^drocbli.

O CV L>1 ohfcuri humidi,^ iuflie magnitudinis conflantem , difiplinis hahi/em, inge-

niofum yerecundum , timidum , ^fereparcum hominem teflantur . "To/. zyidam.

Lucidioculi.

CONTRJRII ft/pradiths tenehricofis ocu/is funt , c/ari luminis ocu/i quihus fi con-

tradixcrit a/ittdnihi/ , optimos moresprxfeferunt . Polemon. zAdam. Eadem conciiia

•

tor . dArtfloteles lihro departihus y.ocu/ortim c/aritas ait , ex humbrum c/antateprocedit^

t5ânima/ia,quxfuhti/emhahentfanguine,prud.cntiorafunt.zylttoufumocu/oshahuiffec/aros-

di.ximus,^ nttidosfuit^ optimis morihus,in£enio,Qf mi/itaridifap/inapraceilenti.In "Bartho-

lomô Litiiano uiuidt,^peracres ocu/i erant,tnnat^ liirtutis indices,quanttim enim exce/fo,effi-

cacique ingenio ya/eret,faci/e oflendit , nampertinaci tnduflria ,fingtiiari lahore, maximaque vi

gilantia adfummos milititc honores afcendit . , Clari , nitidtquefulgorts oculi tui fttnt , dionijjime

Princeps Eflenfis , nefine in aiiqua diuinisfulgoris cuitifdam, ut fi aliquem enixe contuearis,eius

yuUumfuhmrttere cogis , ynde optimis diuintsque morihus '. (^ difcip/inaprepo//es . ," '

De oculis fplcndcntibus. Cap. 1 1.

DE ocu/orum co/orihus dum verhafaciunt Po/emon , (^ cy^damantius de quodamf^/en

dore /oquttntur ,quemvocant iJL*f!xufvH>iy , idefi incertus,(^ dtfurrensff/endor qiadam,

non qui inpo/itisgemmis .fdperpo/itis /apidibus marmoreis,i't tn iAfb^d^^.parpi^ne, ^hi:!ufmodt /apidihus conPficstur . z/ldamantius huiufinodt f^/endorem in capr^ ocuiis r-pAiri

.'

'

Dd ^ finurij •

si2 D E H V.M. :JFi.mr S I O G N.

Jcribit ,^ oh idjloltditatem ^uandam/i^mfictire. P/iniUs .Oculi capr<e, lupi uejflendent ,ignem

que iaculantur

.

O^plcndentesoculi. ,

'v?t^*"\ | V '

CVLl Jplendentes ,^ ma^num lumen hahentes , hominemfurtisjfe ohleBantem in'

dicant , Tolemon , At zAdamantius aliter . Oculifplendentes Jiupiditatem arguunt ,

ita enim ajficit capra

.

-.«/ij. i\^ j;f •.

5plendcntes,C2eiii,&fanguineiocuIi. ,v-

QVOSCVN §lV E Jplendentes , ^ luminofos injpexeris oculos, c^Jios , ^ fangut-

neos , in negotijsferuidum , ac vefani<eproximiorem audaciam iudtca , Tolemon . Jli-

^ ter zyidamamitis . Splendentes oculos , etiamfi ipjis lux adertt , non honos iudtcato

,

hutufmodi enim fplendor in c^fijs ,^fanguinolentis oculisferuidum ,^ in negotijs pera^endii,

tT» adqu<euts audentem , 'Vtpropejuroriproximus fit

.

''' '"' ?

Oculi fplendentcs fului,cum luminc.

/ infuluis oculis etiam fj>Iendor inerit ,talespauori ohnoxios dtcas , quippe omne negotium

perttmefcentes , cunciaftJpeBa hahent . Folemon , CT* zAdamantius.S

o5plcndcntes nigri oculi.

CVLl Jflendentes nigri ,prauos ,^ meticulofos ,^ njalde malignos ajlutos homi-

nes tejlantur , ex eifdem .

q:5plendentes , nigri , fubridcntes oculi.

V l huiufnodi oculos magnos , f^fihridentes hahuerint , adomnes turpitudines yeni-

ent . Exeifdem.

5plcndences , torue afpicientes oculi.

O^VL l humidi ,ftoruum contueantur , animofos ,fortes ,furiofos , iracundos , aciio.

nihusproperos , temerarios , timidos addicendum ' f^ tnfummam nequijjimos homines

iudicandos cenfemus , '7oIemon , reEiius jdamantius loquitur . Oculifi torutcm con-

tueantur , molejli ,Jiquidem humide ajficiant , animofos ,fortes ,furiofos , recle loquentes, aBio

nihusproperos , temerartos , inelegantes , (^fecordes

.

A5plendcntes , ficci oculi.

KlDl ocuIi,prauos ,0*fceIeHosnotant. lidem.

Splcndcntes

LJ B E R T E RT IFS ... Kx21J.

5plcndcmcs- concaui , parui oculi.

SI huiufmiult oculi cor.caiu,^ fxiguifitermt

,peioresfunf, urmtfi prudmtes exiftattt,fu

m

infciiatores, dijfimulantcs prepofitum

, ^ omnia fimulantes , (jr omnia cupientes , l'ole-

mon . zyiliter zAdamantius . Si exigur^ ff^ concauifuerint ,peiores , crude/es , infidiato-

res yfmulatores, CT» omnia cupientes . Iixtus Volemonis corriêndus, il;t 'V«=^ */i 9/.a/«a*, /e-

gendum du»:f:,tr^ cyidAmantio . v:<'J\'• K^\ ''

5plendentcs oculi, quibus fuiiiculus imminct , fupercilia a/pcra

,

&palpebr.xa-c6l;r.'^

ET fihuiufrmd} oculisfuniculus imminet , ^) fupercifiix nfpera , ^palpehr^ ereciccfint ,

fortnudinem abfque conflio , ^ malitiam , ff) audac'iam fighijicabit . Polenôn . Bxzyldamantio ita textus corrigipotcjt . 8tfihuiufnodi oculisfuniculus immtneat ,fuperci-

Iia ajfera ,^palpebr^ ereciê ^fortitudinem ciwiconfiliofTgnijicabit

.

5plendentes oculi , quibus flniiculus fuperemin^ , afpcra rup'erciKaVo«!^ '^"

palpebreereAcX,&arpeclusriux,&amarus. •

AT' qtiihus tumfuniculus , tumpalpehr^ , f^fupercilia depofitafuerint, erit afpecius af-

P^f j g^ amarus ,peiora h<ec , qukm qu^ diximusfgna erunt , Polemon . Jliter cyida-

mantius . §luibus autem tumfuniculus tumpalpebr^ , (jj* fupercilia , »<?», vt diximus,

trunt , afêHus autem ajj>er , gj/ amarus , omniumpejjimi . .-\ . .4.i. ;• .-

5plendidi oculi.

QV I IJ>lendidos oculos hahent , luxuriof , ceu cjui gallos, ft^ coruos hac parte referant ,

zyiriflotelesin Phyfogn. Ego autem adpajfionem referrem,namper coitum oculifflen

,• dent . ôtemonfornicatorem,tum manhus,turnfminis tnftihlimihus corponspar-

tihus comprehendi dixit ,fcilice( tn oculis ,e^ fuperciUjs , quif lucentes , ita vt voluptate repleti

videantur , lihidmofos arguunt . ^damantius autem . Oculij^lendentes , nuales hahent aues,

uenereos oflendum

.

Fulscntcs humidi oculi

.

'&

O

N

CV Ll Immidt fplendentes , vt aepia, hominem honis morihusprêditum denotant. Po

Icmon , c:^damantius . Ocult tanquaguttxjplendidi mtorts relucentes . compofttos mo •

res , (^graues tndicant . zAlhertus

.

Dcmotuoculorum,&primodcftantibus. Cap. 1 1.

VT{C de oculorum motu agetur , vt quif.xi , mehiles , riîdi , trementes , f^ conniuert

tes , ali^que fheties motus recenfentur . cAuerroes Colliget quarto , motus , ait , velocio-

r;s oculorum . ex cerehri caliditate , tardiores vero ex frigiditateproueniunt

,

Stantes

21^ DE H V M. "? H r S I G N.

5untesocuIi.

CH

HJEKET^TE S oculi omnes incommodi Polemon , cAdamantius."

i ' 5tancesoculijhumidi. -

OMITZES fltxntihus prd-dtti octtiis, ^ /yumentihs ,pauidi , Jitnt; Polemon ,

^

cyidam. f^ infgura manjueti eum conflantis intuitusfaciunt.

5tantcs,&licciocuIi.

SJ rigidi , (^ aridioresoculifuerint ,perturhationumplenum hominem oflendunt , Polemon

flolidumdicitzyidamantms, •._ "'W^.' ...

.,j^\^.;i^,^tantes oculi, & pallidi.Â

O COLl flantes ,^pallidi , infanos Polemon ^ hardos, ^flupidos^dmamius oflen

dcredicunt.

E5tantes , cjefii , & obfcuri oculi.

V M. , aui caflos , (lantes ,^ citraperjpicuitatem oculos hahehit, nec tihi amicitia arcia

coniungito , nec vicimmêxoptato , g^ itineris comêm hahere vitato^ vt quido/o/usjtt,^'

femper alterius calamitati tnuigilans . 'Po/. z/ldarn- «. Is^ , n.s^\si :r">' «n 7 vii >. ,4, , lu»'^»

Santcs ocu!i , & fupercilia deuantes , & fufpirantes.

QV OSCVTSi §iyE fuperciltaflirfum eleuare,^ [piritum ah intimis trahereinflfe-

xeris , prata confiitj homines jj^ttos , iniquos cenfeto , Poiemonpraui confii'fzyldaman'^

^ tius , imprudentes , infiptentes , (y* iracundos . idjue etiam ex apparenti more htihi

traclumvidetur ,atii enimfacinus aiiquod patrare intendit ,Ju.perciiia eriît , ex imo Jujftrat

,

(^flxis ocuiis contuetur , Fixus intuitus ex ntmia cogttatione ,^ decipiendi defiderioprouenit

.

ln/acr^pagini£prouerhijs.§lui attonitis ocuits cogttatpraua,mordens iahiajiia,perficiet maium.y^

5ubintuitus.

N^VTÎC amorisferuentidfgna dahimus , etiam ex l^l^yfognomia. fumfacile exfgnis

co^nofipojfnt , qu<e tum continua ,^ diutina experientta , tutn ex repetita hifloriarum

iiclione animaduertere itcuit . Iîutarchus de ylntiocljo StratonicesJu^ nouerca amore

excandejcente hxc recttat . fum enim ipfe eam deperiret , reuerentia patris detentus , cum nui-

lum remcdium huic maio reperiripojfejperahat , jimuiansf corporis morho vrgeri , ex cibt ahjii-

nentia , voiuntaria morte , ah amore, quo excdchatur ,fe vendicarefl.atuerat . Srafflratus me-

dicus ,fi£ ^^ritudinipr.tpofitus , cum eum amore deperire cognofceret certo ^fedcuius amore ,pc~

nitus tgnoraret , ex litiitu , qui mutarifactie foiet , indicia co/iiêhat , ciimpueii^ muitê , ffj for-

mofjfmcc adeum accederent,nuiium in vuitu mutationisfgnum ohfrtiahat .fdaccedcntc Stra

tcrj.e

,

L,I B E R T E RT I V S îj

tonice tam repenteperturiati» cy4ntiochum occupahat , cjuodfacile dcprehcndit , cuius amore lan

gueret . 6'x liultus rnlôre fuL-ntuttu oculorum , acutisfiidoribus , motu incrcdibili i'en^, acpoll

d^ficiente fenfii wgenspallor toiocorpore diffuyidchatur . Sed apud cy^puUium nouacamfutpri-utgni amore exardefentem lcgcs , deformttpallor in ore marcentes ocult , laffa gcnua , i\uies tur-

bida ,fu(firitus cruciatus , tardttate yelcmentior, ff-)flntts . Ouidius de "BtUt.

„ Et color , (f maties,^ vulins ,^ httmidafipe

.

,j Lum/na.

^tantcs fubi uffi , & irnzcntes oculi

.

o

O CZJLl fiil^rtihicundigrandiores,ingluuiei , e^falacitatis teflesfunt . Polemon

, q)zîdjtynayiuus

.

Sranrcs , fubrubri , ingcntcs , & infra fpcdantes oculi

,

S/ cpui tales fiirtitifucrint oculos , & injra fjêclahunt , impudenti^fgnum , iniuflitia , coî-

tationis, (^ inaw.tatis , Polemon . Si oculorumpartes irfenus rtmas agent , dy.dem ftgnifi-

cant ,^ impudentem , lymiflum , confilij tnopem ,^ iucundum. (lAdnmantius.

Q^

5tantcsparuiocuIi.

VE AICVT^ §iyE paruis oculis , (^flantihtts prigditum inffexcris , auarttm iu

dtcato ,^ quocpiotjtodo quoduis lucelitfm aucupaynem . Pol. cyidam

.

S

S

5tantes parui,prominentes oculi , qui frontenrt, &: lupcrcilia conrrahant.

l froyuem etiam vna cum fitpercilijs in mediiim contrahat , homo efl qtiefluofior . Jidem.

Stantes,parui,prominentesoculi, &quifrontcm;&ruperciliacon-

trahat , &: corpus Ilirfum tjahant

.

l ctim his oculorum indicijs totum corpusfirfum trahatur , Tclomon (fedcAdamantius

deorfum dtcit ) tracundiim , ^ 'vtolentum iudicahts

.

5tantcs , parui oculi , frons exporredla , & palpcbre mobiles.

HAT^C optimam oculorum conflitutionemflantium cenfet zAdamantius, quam Tole-

mon omiferat . Ocult immohilesparut , humidt ,frons exporrecia ,palpehr^ mohiIes,vi'

rum indicant curioftim , dtfciplinarum amantem , CT* dtfendi cupidum , Q^ hxcfolafa-

ciesflxortim cptima e[i oculorum .

"De oculis

2i(i D E HV M. T" Hr S I O G N,

Deoculisfemouencibus. Cap. 13.

7XlAlVS de cohttrentihus , nunc defefe mouentihus oculis ^Jcilicet de oppofitis. Grte^

cis huiufmodi oculi dicuntur o"?8Â,«d/ fcjVo/êi-/ , idejlje mouentes

.

5e frcquenter mouentcs oculi , quafi ftantes cum tindura albuginis

.

Qy l oculosfreqttenti temporefe mouentes , quafijiantes, ff) tinElumm alhuginis in ocu-

lo hahent , inteilecimifunt , fi) referuntw adapparentiam. Si enim in altquo njehemens

^ tnteUeciiof.at in anima , flat^ 'vifus , cyirijhteles in Phjfiogn. TinHuram alhugi-

nis in oculo SuejTanus ad naturalem caufam refert , quia ex humore melancholico , ex quojit inge

nium , tinciura alhuginis in oculojiat .

OSe mouentcs , ficut turbati oculi

.

CVLl fe mouentesficut turhati ,fuJJîciofum , fi) fJei expertem hominem argttit Fo-

lemon . Oculi njelociterfe mouentes , turhati ,ftJîcio/um , fdei expertem, ojientatorem

magis ,quam ejfeclorem indicant .

t f tei

5c mouentcs oculi cum palpebris.

V I autem oculos , 'Tolemon addit magnos , cumpalpehris mohiles hahuerint, impoten

tes homines arguunt , quo adanimum . lidem.

Sc mouentes cum palpebris oculi parui

.

O CVLl parui , veloces ,^ palpehr^,qucefemper moueantur

,pejjimi omnium iudt-

candi. Khirfcs

.

01

5cmouentes, cum palpebrisimmotisoculi.

V l oculos duntaxat , nonpalpehrasfatis mohiles hahuerint , confidcntes ,^ in arduis

rehus audaces erunt . Pol. c^dam.

Circum fc moucntes, obfcuri oculi.

O CV Ll omniajjeciantes ohfcuri , "yefanos, e^r lihidinofos arguunt . ôlemon. Oculi

omnes circumuoluhiles ohfcuri,ganeones . cyidamantifis

.

5c mouentcs tarde oculi

.

T c^KDE autem mohiles oculi ,fegnes , tardos , inertes , tP" malefnfatos homines argu-

unt yPoIemon , addit c^damantius^ ^ qui diffculter incipiunt, (^ tarde definunt.

zAlexandrinus ait . Alohiles oculi iracundiam ex calida complexione , tardi exfrigida

,

tirniditatem

i

L I B E R T E KT 1 V S 317

timidttatem ex contraria caufa notam .

5e mouentcs mediocrircr oculi

.

E

T

A' lam diclis optimam motus (jna/itatem inntiit cy^damaf tius. nJîotus mediocritas octt-

Iorum,omniurn,quasdi\i medtocntaiem fionijicat.(ûerrocs qiiarto fo/Jipft. Adediocritas

motus oculotU ex mediocritate caitdi C^ fii(jtdiâtt.prouenire,uelut ex opttma temperatura.

De Vibrantibus oculis . Cap. 1 j.

OTVM hoc caput in Polemone dcefl,ah Jdamantio fo/u appofitu,f?os ocu/os itafe moue-

tes r*Khdfjitt*T yocant Graci,a/ia a iam dicia mol?i/itattsJf>eties eji^nos vibrantes dicimus

.

VVV

Oculi vibrantes,parui

.

l BKJTsiTES y paruiûe ocu/i do/ofum /wminem arguunt . zAdamantius.

Vibrantes magni oculi.

I^BRzJT^lTES , fi magni ,fio/idum , tsr /ibtdinofm dicunt . (^dam.

Vibranies , tanquam falientes.

l B T^zAT^TES , tanquam exi/imes ma/i ,^ /oifunt ocu/i . idem

.

Vibrantcs , tanquam falicntes,grandes , fplcnd.di, ^ lucidi oculi.

Vl^BRcy!/NTES vcro , tanquam exi/ientes,^randiufcu/i,Jp/endidi,^ />umidius co-

tuentes , ingentem commojlratit ffirttum, O* excs/fam^^ct maximorum opcnim effeEiri-

cem animam , iracundos tamen ebriacofs , ce/eres ,^ Konprocu/ab epi/epfa,^fupra

hominesg/oriahundos , qua/isfuii c^/exander zJâcedo,

CVibrantes, circumturrentes oculi

.

IRCVMTVRGENTES ocu/i , inamahi/es , crudos ,gu/ones, fa/aces,cithara ,fijiu-

/a , mufcaquegaudentes vtros demonflrant , a/ia ex a/tjsfgna coniecia . idem

.

OVibrantcsturbidi oculi

.

CVLl turbidi ,fa/iafgna confemiant , infxdi , iniufi^ audacijfmifnt. idem

.

Dcoculisfeclaudentibus. Cap. \6.

EST tttam motusjêcies c/auftira ,^ referatio ocu/onim , diuerftmode hac ft aBio ,^varie animip^jjionesporundit ,

^primo defefe c/audentthus agemus

.

£e C/andcntes

:t2B V E H V^M. T H r S I G N.

Claudentes , futfum abeuntes oculi , & (lances

,

i

OCV LI ,qui qtiiimfe clauduntjurjiim aheunt , ipfiquejlantes ,^Juhjluidiflierint ,

itttemperantcm ,vanum ,itifanientem hommem argtmnt . Polemon. [n^/uuiemye-

ro cy^damantius ,^ liLidmemJigniJicare.. ZJItimaparticula deejiin Po/emone ,qiu

milji pcrnccejfaria njidetur , coeiintes enim, ^ infanientei ocu/os c/audendofurftim vergttnt. Jri

ilote/es /throproh/ematum ratiomm addrt. fur coeuntes ocu/osfurpim njergant , i't exfperiorc

parte "Veniens ca/or , eo oculos tntiertit , auoje dejltixerit Torcpuattis Taffus acuti ingenu vir , g^depoef optime mcritus , oculos /jahetfuhjiuidos ^ eosatte c/audendo liergttjurfum , eji (^ Venerif

^ mentis a/ienatiom ohnoxius

.

Claudentes redti humidi , iufl:a».magnitudinis,rplendenteSjCum la:ui

fronte oculi.

S

S

s

/ autem recii ocu/i c/auduntttr ,^ humidi , cajliaatce magnitudtnis , refj>/endentes , ctim

Leuigatafronte extiterint , yerecundos , optimi conf/ij ,Jiudiofos , du/ces , f^,amaht/is inê-

nij Ijommes indicant . To/emon , zy4damantiu.s

.

Claudentes rcLilijiufta! magnitudinis,cum Ixuo fronte ficci oculi.

I autemficcifuerint , temerarios , ma/ignos,^ iniujlosfgnificahtmt . Jidem

.

Claudcntes fcfc oculi cum fronre afpcra , fupercili/s obliquis , palpc-

bns duris , & concretis

.

/ autemfrontem njêram ,fiperci/ia ohliqtia ,pa/pehras duras ,^concretas /pahuerint,

ly/tfejiriort animoprcejidentes , adterneritatempropenf ,^ qui /audihus mjienitir, fi) mti-

nerthus corrumpantur .'' Po/emon , cy^damamttts.

Claudentes fcCc oculi cum palpebris non reiflis , nec fupercil^/s immotis

,

fcd tremeiitibus , & oculi , & afpedus fubmouentur

.

Q."y l veropa/pehrasnon hahent reBas , necfiiperci/ia immotajedtrementia , ^ftmulocu/i,^ ajjêcittsjiihmoueantttr , ipji effceminatijitnt, ft) njtnvidericuptunt. lidem.

DDeoculisfrequentcrfeapcrientibus. Ca-p. 17.

IXIMV S defefe c/audetttihus 6cu/is , nunc de oppoftis ,fcilicet,fe aperientihus ,

Apcrientcs femper ^ & valde ftabiles oculi , v.t aliquid aacdicantcs

.

OCVLl quifrequenter fe aperitint 'va/de, ^perBant , -vta/iquid meditantes , eorum

animi conceptum , ve/jignijicationem commojirahttnt, quê res exjuperiorum omnium

rattonecaptahttur , fificci ^vdi , /ttcidi , tenehrojt , magni ,parui ,prominentes, conditi,

mohi/es, ^ eittjinodi hxc recordans ex e$rumphjfiognomoma tudtcarc /icet . ijdem

.

zJpcrti

os

LIBER T E R T I V S 2ip

Aperti fcmper oculi,oWcuri, humidi.

CVLl femperaperti,tendrofiy^humidi,accurtxtum hominem inclicant îjdem.

Aperci fcmper ociili , obfcuri , humidi , & mitisafpcdus.

/ adh^ mitis corum ajêBusfucritprohi hominis indicia tejlantur . ijdem

.

Apci ti ocuh , ficci , fplcndentcs ,puri luminis relucentcs.

CVLl apertificci , fflendenteSy (u:*fi^<*f'>y^<^)^puri luminis relucentes , impuden-

tes audacijjimos indicane. Jidcm . t^rijlotcles in Fhifognomonicis infgura impudentis

triouit eioculos apertos.^0* (flendtdos ,ficinea ^.olemon, ^ cyidamantius . OculiOquidcjncjuit Khafspatetes,0* acute intueteSyinuerccudifint , cuius caufa efl mu/citudojpirituit

cii i^fie eûdetiUf admufulos,et vulgo taciariflet apertos oculosêtfxe intuetcs tnuerecudi effe

.

y^pcrtis oculis dormicntes

.

PLVRES cognofco homines,qui oculis apertis dormitant, quidde eorum morihusprttfa-

gtendum ? Ego timtdosextjiimarem , g-7 quamplures hoc modo dormientes timidijjimos co -

gnoui, ^) ad hpores referrem . Xenophon leporem aperiis ,^ immotispalpehris dormire

dixit . Z^nde zAegyptijpatens aliquod fgnifcare volentes , leporem pingebant , cum id animal

ftculosfmper avertos habeat , vtjcripft tiorus ; Greect hos homines <t\»>^dA tr •vocant , idejl

leportnos oculos habentes , u.af(,R<tv7iJLt rndrbumfcium effe apitpiliis oculorum , ûas '».df*r appel

}*nt , qui cum cujlodes louis effent , nonmndo excubare, fed etiam apertis oculis dormirc cogeban-

tnr . Plinius . Dormiunt lepores oculis apertis , multijue hominum , nuos coryhantes Graci di^

x;re. TDorcas etiam dormicns oculos hahet apertos , ^faxa,y ^rupes alttjjimas hahitatpro-

pter timtditatem

.

DDcclaudcntibusfcfc&apcricntibusoculis. Cap. 18.

IXIMVS de fimplici aperitione , d^ referatione ocnlorum y nunc de mixta, ,filicet ,

(jui ciauduntur , 0* referantw

,

OClaudcutes fefc, &: aperientes oculi

.

CVLl ff claudcntes , f^ ntrfus aperientes infdiofos , inconfultos , ^ deceptores no.

tant, r olemon , zAdamaniius

.

S

Claudcntes (z(c , & apericntes oculi humidi.

I humidifoerint ,prudentes , g^ artium amatores » Poloyidam •

£e i Claudtntes

220 D E H V M, "PHTSIOGN.ClaudentesMq , apcrientes oculi pallidi ,& trementes

,

s/ autem tremor ipfts inerit,^ pallidifuerintJnfamam ^^ mentis alienationem deji-

gnant , ijdem .

NDe ocuiis nidantibus. Cap. 19.

ICT j4TiT ES oculos dicimus , quifreûenter aperiuntur , z^ cltmduntur , alijpal

pec>ri:âredicuntjGrecisefi^»l>S-AnvT «..

Conniucntaoculi.

V I palpehri:(ânt , timidi , auia in oculisprimum mouentur . Et infgura timidi ait

.

^luipalpehrizant , imbecilles . Et infgura ornati , att . Oculomm , qui ve/ociter pal~

pebnânt , hi quidem timidum , ^/ autem caitdumfgnificant . c^rijioteles in Phy-

fion. Tnhuitenim ornatotardam niciationem. Polemon, c^ jdamantius . Qcult niciantes

formidoloftatem arûent , ijdem infûra timidi trihuunt eipalpehras njelociter mohiles ,fedor-

naro oculorum , velpalpchrarum motum neque tardum , neque l>elocem trihuunt . %Jnde corri^

gendiis venitcyjrijiote/icus textus ,cumornatus intra timidum.,0*fortemverfetur. Tlinius.

P/erifque uero natura/e , ojt niciare non ccjfent , quospauidiores accepimus . £go niUationem ex

cerehrt IjuTTtiditate, tJ7* dehiiitateprouenire dicerem : dehi/es enim ocu/i , quife continere non ><?/?

ant , comremifciint , ^) niciant . cy^/exander ayiphrodfeuspofi njenereum coitum ocu/os pau/i-

jper conniusre dtxit, idqueproptereaferi ,quia in concumhendo ita nos vo/uptati damus , totique

di/ahimur yl^t erigere ocu/os , animumque ,^fenfumi» fuh/ime euehere nequeamus , quoftt

">r animus 7:mus corporeasfentiat affeîiones ; dehi/ttatur^ cerehrumpoji cottumtideo, 0* ocw

liniBant.

01

Conniuentes ficci oculi

.

VOD Jt conniuentes ocu/i cumjiccitatefuerint, infidias,fraudes,g^ occu/tum a/iquoJ

ma/uTrJ ordiri arguunt . cyidamantius , tn Po/emone deejiprincipium

.

S

R

Conniucntes diftort/ ,& fubpallidi oculi

.

I tales dijiortj, ^fuhpa//idifuerint Jatuitatem tejianfur . ijdem .

Denonconniuentibusoculis. Cap. 10.

ESTAT defupradiBis contrarijs oculis non niântihus dicamus ."

Non


Non conniucntes oculi

.

AT contra,ûi tjon conniuent , rohujiiores

, ciT* inutBifitnt , ^rijloteles mjigura ornati,

mnconniuentes oculos ca/idos dicit , idcji audaces , ^Jortes ,cum eiusconiranumj^pe

conniuentes timidos innueret . Plmius narrat , vtpinti gladtaiorum paria in Caij Prtn-

cipis ludojuiffe ,fnijs dtioomntno ,rjui conira comminationem aliauamnon conniuerent , ^ ob

tdinutcii , tant<£ hoc dtjjicuitatis tji homini

.

ON

Non conniuentes , & grauitcr intucntes oculi.

CV Ll non conniuentes ^rauiter contuentes , nihilvnauam honum eji id, (juodmoli'

untur . Tolemon , g^ ayidamantius

.

Non conniuentes placide intuenres , & humidi oculi •

2V conniuentes oculi , quiplacide intueantur , humidtqueftierint , curioJos,multa ani

mo fjêciantes , amorofos , (jrfactles . ijdem . Conjiantes, ^fr.r niciatione oculos fjele-

binus Turcarum Imperator hahuit , cjui compofti animi indicesfuere

.

Non conniuentes pallidi , fubrubri, & ficcioculi.

0(JVL l non conniuentes ,pallidi., f^fuhruff apparentes , f0 ficci , malitiam , iniqui-

tatem,iram , demoniacam ncquitiam , (^ Jioltditatem tejiantur . PolemonfedAda

manttus calamitatem dtcit , (^ improhtjjimarum rerum memonam , tracundiam , in-

uidc: '''/tm , ^ quamurs aliam extremam malitiam denotabunt . Chnjiiemus Dact^ 2{ex in-

fdiofos , <<r vipereos oculos hahuit , ideji igneos , Q^ non conniuentes , lieifxi oLtutus , quiferas

omnes nihiia feuitiajuperautt

.

S

Non conniuenres in fc ipfos circumuoluti

.

I autem^ ipfinfe ipfos circumuoluantur , ma^na amentia lahorarefcias . ijdem .

Dcnpobiliiateoculorum. Cap. zi

HVT\[C oculi motum cyirijiotoles , Tolemon , O* adamantius o f«r vocant , nos veloci-

ter mohiles ^ftiepracipites dicimus,alij acutos interpretantur,cum o^nr vtrii.nquefgni-

fcet ,feda êritate maxtme aherrant , quum Phjfognomones hos ocuios afcnhant acci-

titrihus,aquilis,f^ reiiquis rapacium animalium.

Mobilcsoculi.

QV I oculosfatis mohiles hahent , raptorts iudicantur , argtimento accipitrum , <iy4riJlo-

teles tn Phyfiogn. a quo Polemon , O* ciAdamantius . Oculorum motus preceps , rapA-

ces indicat , Peracrisiudicijvir Lucianusfuumdejcrihentpfeudomantem zy^lexandru

maximum latronem , quippe qui non fyluis , (y* montihus ,fedm ipfa ciuitateft iatrocinaius y

oculos dtxit hahere vehementer acres , ^ verfatiles

.

Adohiles

222 D E H V M, T n r S I G N.

Mobres , & acuti vifus oculi

.

CVlV S oculivelociter fe mouentur ,^ 'îfus ejl acutus , talis homo ejl Utro yfraudu'

lentus , c!7* injidelis , ^rtjioteles ad^lexandmm , ex quo Kâfes . Oculi acute cernen-

tes , ff)fatts mobiles , Utrones dtceptores, ^) callidos ojlendunt . Qonctliator . Ocult 've-

hemcnterfe mouentes , ff) acute cernentes callidi , latrones , iCjt* infidelcs . zJôtus oculorum iit

diximus ex cerebri caltditate procedtt , cin<e quando macna eji , oculorum veiocitas prêces eji , ex

caliditate complexionisprocedit horumfukilitas , ex cmo ingenium , ex ingenijfubtilitateprocedit

alterius deceptio , fi)furtum ,

Mobilesrubeioculi.

Sl "êro oculifunt ruhei , (^) mohilesfuhintelligendum ) ille , cuiusfunt , ejl animojiis ,for-

tis , O* potens . idem adcy^lexandrum . Hos oculos vt diximus , zArtjioteles rapaahus aui

hus ajjignauit , ajiures enim , g^ acctpitres , qui mohthhus , f^ fancûineis ocults cernuntur ,

pu^natiores a/ijs (unt , (^ depertica in ajiantisfaciem femper volant , &pu^nam appetunt

.

Lufciorioculi.

OCVLl fuhc£:utientes (_KAriK\a.vrmfi ^^^yirifiotelesin Thjiôgn. fed Polemon imhe^

ciUes( «T d-^palpehras coniungentes (^'^([iAKKtvTir "^ Jdamtntius cacutientes ('ik -a-

T iTTirJ androginos notant , nos textus omnesfuhdtmus , njt mutua ope corrigantur ,^videant leEiores monflruofas interpetrum tranjlxtiones, >/ omne aliudpotiusMuam de oculonim

phyfiognomonia traciare l)id:antur.Lufcos vero oculos hahentes,qui ad /ucernam minus vident,

fempe"^ improhi hahitifunt , naturd defeUum oflcntantes inprincipalihus memhrts , oh id lufcis

morihus ,& operihus iudicandi . c^ngc/us Po/itianu ^fih/ufusfnit ^peracris vir iudtcij , inge-

nijqtie ,fdafluti , acu/cati , occu/tejûe /iuidi , qttum a/iena irrideret , ^fua aprohro iudicio eX'

pungi nonpateretur

.

Altcram palpebram iuxta medium vifum ftantcm congruentem , (urfumattollens,placidc,&:molliterintuentcS. .-•

QV l alterampa/pehrnm congruentem ('e V/iSI/tmouJ iuxta medium vifim (lantcm ,^

quipa/pehrasfipra ocu/os reducentes , mol/iter intuentur, androginifunt . To/emon ah

^ cy^riflote/e in P/yyfiogn. îpa/pehras medias comprimunt ,^ vniunt , ^ vtrin-

que , vt expauefentes , retrahant , mac/n , q) ipfi hominesfunt . zy^damantius. St tnmedium

pa/pehras comprimunt, & vtrinqtie expe/lunt ,^ /ufcioftfint , hosfim<ichos dixeris , non pec-

cabis :fimi/iter ytrmque comprimentes , ve/retrahcntes iudtcahis .

Palpebras cumprimentes, & vtrinque rctralientes molliter , &: placide

intueamur.

V l pa/pehras congruentes,omnino hi mo//itcr, ^:^ de/itiose inturantur,effceminati/tmtt

ff) adfcemmas, O* ad decentiam rcferuntur . ^ylriflotc/es in 'Thyflog n. §lui aitcram

pa/pehramfipponcntcs (yôf,m' scTir ) ^fubuertentcs ( a%«T/>- o^:-^»*J /ufciofi ,^placide.

zyLIBER T t RT I'V S " ^8-

placide , molittcrnue intneaniur , feformxntes , ac jlngemes,^plunrnumfurm^ indulêntcs

,

acinltenni . Polemon . (^hî alterampalpebrixmfupponentes, <is^fu[?uertentes,(jpfimulhumide

,

plactde ,^ moliter intueantur , delitiofi^frmte indulgentes, ^ mTchiJunt

.

DDcoculisridcmibus. Cap. ti.

I X l Aiy^ S de motu oculorum , nunc adalias qua/itates accedamus ,filicet , qui rifi-

biles, g^ quitnjlesfuerint , namplerunque ita /udiLundt iifumur,^t eos afj^tcientes.non

/o/um ocu/i, fedeorum cau/a

, CT' totus vu/tus /udcre, C* ridere litdeatur. Hiprjectpue

ocu/iin mu/ierihus itfuniur , ciiitcp/erunauefaudtbus , do/tsijue./catent .

Ridibundi oculi , bilarcs.

OCV Ll, in quihus vo/uptas qu,tdam,ac rifus inhahitant , non ftne culpa putamus

,

do/ofos enim , c^r quorfum tendat confi/ia ce/antes , maligne omnia maclnnantcs,^) upe

rantes . 'To/emon , c^damantius. cêneam Phryqium ht/anhus ocuiisfuiffefcrtbittir

a Darete, O* ob idf^patrid:prodttor , ^ do/ofusfuit . &at Tammafus Hyfnae/tsfdtus So-

pht 7\ex Terfarî/m a/achribus ocu/ts.dignaciue imperiofacie quodmaxtme apudperfas decorum

eH , eqtiitandt ,Jagittandiqueperittjftmus, O* maxtme arttfctofiis imperio regendo.

Qi

Ridibundi , fubafpicientes , iicci oculi,

V l autem fmu/cum rifu.fubajfiic:ant , ff) ijdem aridiufculiJuerint ,fiipremam ho-

minis neqmtiam defignant . Po/em. Adam.

R idibundi , & caui oculi.

C ^'Ul, ^ rtdthundi ocu/i , tanquam mfdiof,femper malum aliquodconfu/entes te-

Jiantur. PoLcAdam.

VRidibundi oculi , &: frons , genx > fupercilia , Si labia moucantur.

E L in Po/emone temporis yetuflate coi/apfa dejitnt , "ê/ah zAdamantio inuenta. Et

fiquit extra ocu/umfunt , vtfrons ,gen<e ,Juperct/ia, , ft) /abra tntertm moueantur, ma-

lus ejl rifiis , ma/um enim tntendit conf/ium , ^ iniujia operafgntfcat .

E

Ridibundi oculi , & fixi , minaci afpedu

.

T fi mittaci ajêî4. conniutant, ^fxis inîciam oculis iniujla confukant optra. Jda-

mantius.

Ridibund:

224, D E H V M. THrsiOCN.Ridibundi , apei ti, & minaci afpeAu oculi.

r^, I Aiaem aperti oculi , (s* minaci ajfeUufuerint , iniujla ah ipfisgeruntur opera. Pol. Ada.

Ridibundi,patuli oculi, & ficci.

Sl quiLus yaldepaculos , ^ Utahundos oculos injfexeris , infdiojos iudices ,fi ficcifuerint

,

Tolemon . 'valde autem ridihundos , magis infdtojos , 0* ini(juafum operumfaclores pro

.

gnoftca,pr^fertimffccifuerint . zAdamanttus,

Ridibundi , & humidi oculi

.

DEEST in Volemoneprincipium, (j;* male coniunîturpr^cedentisfnis non fuhfcjuen-

tisprincipio . Tôn ma/os mores , neque malos animi affeclus notant , fed yanos , ahfcjue

amorc,^ intemperantes . zAdamantius /upplet . TSiam humidinon malos quidem

mores ,fed l>anos , rudes , imprudentes amore carentes ,^ intemperantes notant

.

Ridibundi hnmidi oculi,palpebr.T remiflx , frons longa , tempora

vtrinqucproduda.

OCVLl adrifum hilares , humnli,palpehrct remijf^ ,frons longa (fed ^damantius

moUis , ahfurde fatis) ternpora 'vtrinaueproducia rnores decoros , lufos, humanos ,ptcs,

hofhitales ,pr»dentes jOptim^ confuttationis , heneuolos , CT" caritateplenos ofendunt

.

Folemon , zAdamamtus

.

Dcocuhstriftibus. Cap. ii.

NVNC decontrarijs oculis hilarihus ,filicet trifihus . (jr^ci «rxt/Câ»** «i- dicunt ,~)ft

cjui njultu ita demrfo , ^ fuperciiijs Iaxatifnt,fuepr£ ira,fuepr£ triflitiafythicum

tntueri dicitur , ciuafeorHmfacies nonfrena ^fdnuhila , necfrons exporrecla,fd ruoo.

fa appareat , idauepro trifitia , njdaliqua molefia multis accidit, nomine tanûatn a Scjitisfa-

Bo , idefpro trifitia ,& auferitate dimijfs oculisfcythico 'vultufum .

OTriftes & humidi oculi.

CV Ll trifitiam prjferentes , (^ humidi,prudentes , f^ qui difiplinarum amore

trahuntur , notant . Pol. zAdam. Corrigendo dtBio apud Polemonem ex cyidaman.

tlO'por if>]t , non T «^r/oof.

TrifteSj&aridiocuIi.

Sl dridt ocuhfnerint,^ trifitiampr^ffcrant , fumm<e affahilitatis hominis argumcnta di-

xerts , Polemon. Sed Adamantitts noxi<eplenos dtctt,^ tneltus, cumfemperfcatas malumin ocults adaugcat , quodmendum tn textu nonfolumftjîcor ,fedpro certo hahco

.

Trtfes

L I B E R T E RT I F S 22j

Tiiftes oculi , fupercilia comprcfla , frons demifla , & auflera

.

SJautem coTnprimantftipenilia ,/tctet demijpi

, ^por.s demiffa , ^ fimtiiauflera , fdos

,

pios,

prohos , ioni confUj , (^prudentcs noiat . <iAdamantius , ex 'To/emoms texiu , liix

ûicat/ampercpipotej} .

Tiiftcs, aridi , frons afpeia , obriitus intentiis , palpcbrar redx.

J^ D facced'.tfronus afferitas , <^ intentus ohtutus .palpebriecme recl^fuerint , ru

P ftramljima cor.ftlta , ff) qut adomne opuspera^cndtim feflinent , feaue a nullo facinore

nl^liiiteant , fcdfcut nccejftate conpulfus , adea omnta , ciu<e in mentem veniunt,ad-

implt ndapr.eccpsfrtvr . [olfmon . Sed cyidamanttus barbara confilia, nec 'vlium unnuam ijs

inteniatum , imperfdumimefacmus

.

NO

Dc (urfum ,deorrumcueccuIis(iire(flis. Cap. 13.

VT^C adalias oculorum cniaiitates acccdamusfciiicft cuifurfim.decrfumQ; yergant,

ûrfum euntcs oculi.

C V. Ll ftirfiim euntes ^jioiiditatis ,flupiditatis , facri morht ,faiaciiatis, in^/itiiiei,^

xinoienti.€fgnum . Supra ^ ibi deocuiisfurjum i-crgcniiius rationem adduximus ,

Polem. (lAdam.

AS

Surfum cuntes,&tiemcntcsocuii.

cA htecf tremor aderit , non muitum aherunt afacro morho. Poitm. Adam.

ûrfurncuntes, &:pailidiocuIi.,

I pailidifuerint , cmdi , ini>umAm,tithidt,inuidentisque ingenij,f^ i}omicid<e. Pol. Adam

5urfum cuntes fubrubri oculi.

S/fuhrubripctius exiflentes (îJîKK^.y. it c^damantius , non 'itlKKttTitt nigricantes , <vt Poie-

n)on) tiT* fnagni , iibaces , aieatores , ( ift/Aiutw/jo* , tton cj,^*"^»» i 'Vt Toi^mon) muiierof

,

.,., cantbus obicciantcs irmnunda ioquentcs,tnicmperantes (ukpatai , non npaTur , njt Toiemon)

^ft/ptdi ertmt . Bhafes . Ocuiifurfum l)erf, vt ocuii bouum , Cpfubrufji, 0* maximi , de-

notant homtnemfloiidum , dementem , bibacem . Eadcm aheo Conciitator

.

Deorfum euntes oculi , & fupplices.

CVLl deorjum tendentesftppiices,eadem qtuftrftm uerfanimiprognoflicapr^bent .

idtamenpius l)abent ('*t'r tr picy^dumantius ^non-ttpimifoy.yt Poiemon) quodru:

jlicanum animum& irSmonjirant.iz^damantius moiejlos,rtifiican<e ir<e,0* crudeles,

•n Ff Siirftim

O

226 D E H V M. T H r S I G N,

s

5urlum vnum , deoi/um akcrum euntcs oculi trementes, &: halitus

aipci^&denfus.

I alter oculorumjlirfum , alter deorfum ihit,^ tremor ipfis inerit , & cilia comprimant ,

^ mediumplus ajj>erum , ft) denfum referat , ( cAdamantius uero ^ halitum ajêrum ,

^ denfum referat ,fane melius) hi in fne ad epilepfam deuement

.

Delimisoculis. Cap. «.4.

NVN.C de limis oculis , idejl ohhquis , veldeflrahonihus loquamur. fommunis ejl Phy

fognomonum opinio ,flrahones peruerfe mentis effe ,^ natura monflra , defectt enim

naturx in eorumformatione ,^ quia defecit circa cerehrum, ex quoformantur ocult,ma

ximus efi dfeclus , cum nohilijfimaflt hominispars cerehrum , oh idmala flgniflcare . Ouidius

lnuidi<£ oculos ohliquos tradtt

.

„ nufquamreBa acies

.

^JMtneru£ Statius oculos toruos conflgit , quaflatroces , (^ minaces

.

„ Hic torm Talladis angues .

Taurinetueriolimadaîumerat,proeoquodtorue. cy^riflophanes <iAefchyhsfaciem ira-

tam exprimens id memorat . Plato demenflrat Socrati fuijfe morem taurinis oculis ohtueri, f^

apud PoUucem odij flgnum hmis ocuhs affîcere . TDurat adhuc loquendi modus . fitflar tauri

tuetur ,qui ah tBu lanij euaflt . cy^ttila Hunnorum Rex torua oculorum niEiatione ternhiiis

fiiit , toto orefeuitiamffirahat ,ftipra omnes harharos ingenio maximefero,^ agreflifiiperauit,

humanigenerisjeraleportentumfuit

.

Retoitiaddcxtramoculi. .r. .t

OCVLl peruerfl , addextram euntes,flultum notant . Tolemon,^ (Âdamantius.

Ego hos adhircos referrem , z^ luxuriofos dicerem . Hircus animal efl Ithidinofum

,

quoniam lihidooculos contruditin angulorum anguflias ,quos vocant hircos , authore

Suetonio in vittjs corporalihus , f^ Virgilius

.

5, TranfvLerfatuentihushireis.

^luoniam Ithidinis, qu<e in hircopr^feruida efl , illicpromanturflgna . c^puleius Gramma-

ticus ,quod illic h^reant oculi hircquos dtci opinatur . Jflodorus ipfiim hircum animalah oculis

hirquos , idefl angulos conuerfls appellatum autumat . Limos oculos Veneri, ^ amafljs tnhu-

unt Poet.e . oylpuleius de Fotide . ^yldme conuerfa limis , f^ morficantihus ocults , 'Tlautus

in milite . cyljjice me oculls Iimis . Rofius Gallus a^ Catulo maxime dilcclus , ocuhs per-

uerflsfuit , 0* oh id amahilis , elegantiforma , ^ optima indolc ^h eo defrihitur , vt de eo epi-

grammafcripfrit . H^Horflrahus erat, f^ amorihus aptus , vt a 'Darete Phrygio defcrihitur.

AlenanderfuitaJfeBuflrahOffedingentiacumineinflgui.v n,.^«

R.etorti

s

s

s


Retorti ad rinirtram oculi.

j yeroadfinijlramierint Juxuriemfignificant. ijciem.

Rctorti adnafumoculi.

J l>ero ajficient adnafum introrfum ,£ratiof, yenerei, amicahiles , amorofi . ijdtm.

Oculi ftrabi , aridi , pateiitcs

.

J 'vcro aridiores ,patrntes(jueftierint , f^ non tremult ,non mali ^ improhi^ue ,neeiue gra-

ttof, amorofque ,fed verecundi , (sr ii*Hi • ijdem

.

Scrabi , aridi ,patentes , & tremuli oculi

.

SJ rero aridipatentes ,Jirahi ,^ tremulifverint , malefici ,^ audacijfmi fitnt , ijdem

,

fedPolemen addit trementes,f^ lachrimofi.

TE^Tll LIX-RJ FIWS,

Ff X 10

22S ^ H \ V> >A H^V A '1 l v\

I Or B A P t. P p RT A EN E A P O L I f A N I

D EW'm'XNA P H Y

S

I O G NO Kf'6'n!X

LI B ER Q_V AR T V S

aa>:>

P R O O E M I V M...

/'

^^^^^vT^^P^ ^7^4" adnonifsimam operis Partem deuentumefl y^vhi^

'^^f. qutzjiiperionhus trihus libris defit.^dishumani corporis

partihusjcrtpjimus, omniain i}numjigna,qui& hominem^*^- ijiMlipj demonPrantMuerJ^s virtutthus-, 'vitijsd^ prAditum coUi^

gemus , Tt liceat ctticj^ tntujium , luxurtojitm , magnani-

)fr^

^^^-id&i

mum , Tel ingeniojidm contemplari . Scdprius , quam^" '^ ad virtutes ,^ vitia deueniamus, de qutbus ^PhjJiogno-

mondijputat , quibus animiP.partibustnhdreant , vt clarius ,qiujcrihimtis ,in~

telligantur , tzquum eft reccnjere . SedTlatonem de animci vtrtuttbiis dtlputan

tem atidiamus , ab (*Ariftotele lihro de virtutihus adduBum . Antma conjide-

raturjecundumfe tota , veletusparte . H^o.tit^sautem antmiz tuUitia , liherali-

tas , (^ animi magnttudo vtrtus eji, vitium vero tniuUitia, illiheralttas,(^ ani

mipramtas . Tartesjunt tres . Rationalts-quidem vtrtus ejtprudentta , ani-

moji, autem clementia acfortttudo , cuptdnL vero temperantia , (^ continentia

.

Vitium vero rationalisqutdem tmprudentia,animopi, autemiracundta,^ igno

rantia , cupid^ autem tntemperantia ,^ inconttnentia . Artjlotelesautem lihro

moralium J\Qicomachorum antm& alterampartem rattoms partictpem dicit

,

altera?n expcrtem , irrattonalts autem vegetali perjtmilts, altrix facultas, (^quta humanA virtutis expers eji hsicpars , omittenda . Sed altera trrationalts

pars, rattonis quodamodo, capaxeft,^ tn concupiJctbilem,i^ trajcthtletnpar

titur . Rationalis animApars vtrtutes habet tntelleBiuas ,Japienttam,pruden

tiam , ^^perfpicaciam . Sedconcnpifcihiles,(^ irajctbtlespartes in maqnismo-

ralthusjubdttmltt , (^ vnaquAq^ vtrtutes , (^ vitta pofstdet . In irafcthilt par-

te, magnifcentia ,fortitudo ,manJietudo,(^ 7nagnanimitas ^in conctiptjctbili

.. \ ; Tero

l'IB E R. QJ^.A KT rs ^^

'verofcxfHfJt ijirtntes , tewperantia , Itheralitas , honoris defidcrinm , affahili-

tas 3 ^' vrhanitas . Sedde ''jnaqnaqHefjetiatimdicamns .

Dciuftij&iniufti fiûra. Cap. I.

QV JE ejl intelli Elns omniuwprima , ^) waxima rirrus, tfJ*f-* omnes compleclitur,

^ (ie ommlus d( tn-minant , lujhtia ejl , ab ea igitur inchoandum . lujius ipitur leotti-

, mus ejl , (jp fujla pitii . er itfjla agity^ '^ •rtus tuîtta tfl perftEia , non abfolute ,

fe.iadaitiram , ob idiiriuttimprêjianfffima videtur, ^ , ^tprouerbiodicttu*- , iujiitiwvirtu

tes inje complrElitur omncs . ^lulti cnim/unt,quiprmatis reius virtute litipojfunt , ftdin ca

teris, quce adalnimfJHclant , nonpoffunt , ob idiujiitia alicnum bonum vtdctur , agitque ea,qu<t

aitericonducum , aut Inncipi , aut R(tpublic<e,0* ea nonpars virtutts ,fed integra virtus eH:.

Contra vero tntujii/unt , g^ illegttimi, ciT* iniujia volunt .îniu/ia agunt , omnium vltiorum

pefjimum eji . zydntiqut PlyfiPgnomones , ncque lujii , neque iniujit fûram appoftierunt . ôs

exfgnis ,quorum tpfijfarfim memtnerit , easformabimus . - Chryfippus tn libro de honefio , ^

njoltiptate defrtbit iujiitict imaginemk picloribus ,rethortbusque anttquioribusita dcpingi folt-

tam . Os , oculos , (^ Ifultum venerandiscoloribus ,form(i , atquejilo virginali ,a(fecitii-ehe-

menti, ^)formtdabtli , lumintbus , oculorum aElibus , neque humilis , neque atrocisfedreueren

d<t ctiiufdam trifiiti^ dignitate. Sedne delineationes quidam dtftpltnarumphilofphifeuitixima

oinem tjiam , non iufittiê dixerint , huius imaginisfgntjicationem adiungemus . ludicem , qui

iufittice anttjies eji , oportere effegrauem ,/ancium , feuerum , incorruptum , inadulabtlem , con-

tra tmprobos , nocentesque tmmfcricordem ,atque inexorabiLm , ereciumque , (^ arduum , (^

potentem vi , ff) maiejiatem , ^tquitatts , "yeritattsque ternficum . Dtcitur virô, tndicio eam ef-

fe incorruptam , improbts nunquam concedere , nonfrmonts biando^ , non purgationem , non de-

precationem , non dentque qutcquam altud patt . IJuitugraui , affeciu contento , ^ toruo , vt

intujiis terrorem tncutiat , lujiisjiduciamprabeat. Ego lufios ad/eonem referrtm . Scnbunt enim

authorcs leonem doiis carere, (^ iujium effe in yicifcendo tniwias tantundemfere /tedit,quantum

/ttftis efi ipfe . Htfiona efi . Enuitantes tnuenerunt tres /eones quorum vni quidam ex eis fagit-

tam imrniffurus , aberrauit fagittaprope caput ipftus trauEia , quodanimaduertens /eo ,fubfii-

ttt , CiCten duopr^terierunt ,qutpnusfagittam emferat , /ancea confodere conatus efi,fediterum

vano tHu percuffit terram , f^fmu/de equo adterram de/apfus . Leo accurrens , mi/itis caput

inga/eapercujfit , comprejjit , /^fiique ,fed non vu/nerauit , mox a/ios /conesfecutus eji . Scribit

ûtcenna ,ftquts te/um /eoni tmmtfent , vt m/ /êdat , autparum , /eonem trruere in i//umfo/e'

re ,0* minart , non tamen interfcere .

IVSTI Adkones.

CORPQRE commenfurati . Co/or capi//orum obfcurus . Z/ox grauis , concaua , înfie.xibi/is , vei media intergrauem , (sr acutam . Ocidi magni ,fub/tmes,promtnentes.

fuleidt , O* humtdi , cum aqua/ibuspupt//arum orbibus , ve/inferior orbis, quipuptiiam

amp/eBitur angujiiis , O* niger ,fuperior vero tgneus in humidis ocults, ff) ntitpfis appareat a/ie

num. ViiadrtfumhiUrfsJ:umidj. 1'alpebraremif^. Frons /ongaadtempora vtrimjue

porrcBa

.

Iniufii

2S0 D E H F M. T n r S I O C N.

INIVSTI.

OCV Ll, cuius inferiorpupill,€ orhis viridis amhitus ,fuperior niger . Z/elgUuci ,f,c-

ctores . Vêl jlantesJuhru'^ , inêntes , ff)injrajjfeciantes . ZJel vihrantes turhidt . Vel

fcfe claudentes cajligat^ magnitudims,fflendcntes cum Uuifronte , ^ficci . Velridi-

bundi , ^ cni<c extra oculos funt , vtfrons ,gen<ie ,fuperctlia , ^ lahia moueantur , vel ridthun-

dt aperti , O* minaci aJj>eBuJixt ,

CDe probi viri figura. Cap. i.

AdlTzANTV "B^ autem iujlitiamprohitas morum ,fdei ,^) njttiorum odium

.

Nos prohi l/iriyfiue honorum morum , zs^ natura,fgnafjarfm colligemus, 0* in ynamcoaptahimus figuram , (ju<€pr<ecipue ex mediocritate acceptafunt

.

TROBl VlRl Adfignorummediocritatem.

NzASV S magnus , adfaciem hene difcretus . IJellongus ad osprotenfus, veimediocri

ter longtis , latus , ff) apertus . Faciepulcher . Spiritus temperatus . Pecius Lnum, CT*

i.. , humeri magni . (J^familU medtocres . Oculi caut ,^ magni , vt aqua in 'âfe ,fe mo

uentes , defxo ohtuto hterentes . Qrcult oculornm medtocres . Oculifemper aperti , ohfuri , hu-

midt , cjT* eorum ajêclus mitis . Veltrtfes , ft) lupercilia comprimentes , ^Jfrons aujiera , ^demtjfa .

'BE'Ê MOR^Tl.

F7{0N S media inter tranqttiliam

,^ nehulo/am . ttAures decenter magnê, ^ quadra

t<e . Facies mediocris . Vox media inter inten/am, g^ remijfam, velgracilis . Rtfuspau

cus. Vngues Iatt,alhi ,fihfaui . Oculiconcaui ,intenti,c<erulei,magni ,Jiantes,^ fjlen-

dentes . Veiiuctdi ,Jîendidi , vt a(jua humidi . Pedes heneformati , articulati , ff) neruofi.

NDcimpiobi viiifigura. Cap. 3.

VNC imhrohorum virorum , veimalorum morumfguras adducemus^ etiam ahan-

ticjuisprdetermijfas , concomitantur has ,furis , deceptoris , infdtof, verfpeilts, ^ alie-

nis malisgaudentts .

tMPROBU '

FcAClE efl defvrmi . ty4ures ionga ,^ angufx. Osparuum exteriusprotenfum. "Den

tes cantni longi , exerti , ^frmi . Loqttela veiox ,&pr^cipuefgractltsvoxfuerit , vel

qju e narihus effcrtur , Ifeidijfctlis . Colitim incuruum . Gihhofus . Sedtgitiis. Tihia vai

degraciles . Pedesgihhof , infra concaui . Oculipofti in iongitudtne liultus, velcircapuptllam

conuerf , coniunciim fe mouentcs yjjiendentes , vt marmor , aridt , veijîendentes nigri. ZJihriin

tes , tanquamfilientes . 5Vo« conniuentes ,pallidt ,fuhruhri ,fcci .

Aiaie

A

L I B E R QJ^ A RT V S 231

^l^LE MOVkzATI.

VByES vaUcparuje. AletapirrnunfvaldecHrnum. Humtriadfecluscontraciiy

^ corpus ejfracbim . Oculorum ayiguli longi

.

IT^SIDIOSI. Ad viilpcSjlLipos.Srfcrpcntcs,

ADzJM JNTIV S ru/pis inênium dohfum , ff-) infdiofum eff inquit . cJrifo

teles mu/iens inoenium infidufnrn , i>Tpa>ch/is . Cicero cic natura Deorum , Vu/pecu/x

ait jtaus ejl , Ifu/ptnum inêniumfmper a/tnuid mo/itur ma/i . Et comp/ures apo/opi

.

Exiû/pis ca//iditate zyiefopi , ff-) a/torum nomine /'ûntur . Capi//i nigri,^ criff>i . fo/ore

ya/de rujp . Z/t/ca/ui . Facies maciitnta , Genx rotundx . Tempora caua . (arnis co/or ni

per . Osparuumexterius protenjum . Labia exi/ia in oreparuo . Alentum va/de dififfum

.

ro//um brrur . O.m/i (f/endertes , concaui ,parui ,

ve/ffe c/audentes, (Jr nirfus aperientes . Ve/

conniunnes /icci , yc/ndiiundi caui , Ifc/ ridthundi patu/i , CT fcci. Suverci/ia inc/inata deor-

fum , iniuemes ,qnajt /atenttr

.

DOLOSl. ^dVulpcs, yêthiop3S,&muIicres.

OCJ^ Ll flantes c<tfj oljcuri . Ve/vihrantes,

parui,velrtdentes ff^ hi/ares . ^''e/pro-

mtnentcs ,quibus in circult fpeciem tumor circumducitur , aut fe/uti cafirorumfjfx. cir

cundedtrim Ve/concaui , ^ e.xtgui , 've/ccncaui , tntentt, ftil/terfucnies. Jê/ c.e:u/ri,

ve/ya/de nigrt , ve/ohfcun /umtnts , (^ pahti . Ve/oi^furi.,^ ca/iginof . Jê/varij , in quilus

circa pupt//Am xquidtjianter currunt caiculijlaui ,ve/in (jutius oripisinftriorynidis ,fiperior

niger

.

'p .v\•

FzALLz^ClS. Adapparcntiam.

SV F E^ClLli^ pi/ofa , (^ coniuncla . Loquentes manus, ^ capus moucnt . Fa

ciesparua crocea . Ocu/i va/de concaui . Ocu/i pofni in /uugttudine vu/tus. Ue/qui ctta (lau

duntur , g^ rejerantur .

FVRlS, Kcy^ PcyiClS. v^dlupoSjaquilaSjaccipitrcSjCoruos,

& aucs 1 apaccs .

LZJ P<lA pro meretriceponitw ,ptcpter. auaritiam , e^ rapacitatem . J /upofacia grx-

ca meretricum nomina , Lyce , Lytoris , CP Ljcenis . Romu/um, ft) Remum non a /u-

po, fedk meretrice nutntos dicit P/utar.chus in Romu/ivita. Sunt qui dicant nutricts am

lj'guitatefalu/te nomen dedijp , nam^feras,c^ mereirtces communi 'yocahu/o /upas vocamus.

(foruus rapax efl ,^ natura procliuis adfurtum , nam cicurfemperpecuniam , (jp omnia , qua

ferrepotef ,Jub lapidtlus , (^Joraminilus addit . Dant/ês zy^/agipierius vernacu/us poctapro

auarttia , g^ rapacttate /upam depmxit

.

„ Efvnalupajchedituttobrame

„ SanbraHacananellaf{iamacre;ijZâ.

Etpaulo

232 D E H V M. THrsiOGN,Etpaulopojl.

5, Ethanatura/imalnaggiaêria,

„ chemainonempieL:LramoJan;ocl.ia,

)j chedoppo ilpafo haputfirme , chepria.

cyiures "ya/deparuê. Supercilia coniunBa , '((^'pilofa . Najiis vahJeparnus. <Jlâ. ntfs vai

deparu^, le/^raciles , 0* angujliC . Velcnm d/gitis /ongis p/eniores . Vnmcs Lwui . Ocu/oriim

inferior or/>is 'viridis, /uperior vero niger . Ocu/t mohi/es , ft) aciiti njifns . 1.>e/magni, ^ comtno

ti micantes , iracundisfimi/es , tfrpa/pebris apertispatu/i, cnia/es in /upis , ^ apris Apparent .

AlALlGTSll. Ad fimias vulpcs, ichneumones , & ferpentes.

Czy4PlLLl rari . Superci/ia pi/o/a ,^ coniuncia . Gen<£graci/es . Bucca rifhilis .

Loquc/a e nanhus cfflata . Co//um vacuum , tmlfeci//e . Cofx exi/es,^ vacuê . Cjibbo-

fis . 'âtesgract/es , ft) carnofe . fe/utidefccat^ . êdesob/ongi. 'Breui,(<;* ce/ertpafli

dmhu/antes, (f-) cum ovu/isperturhatis , corporis inconHantia , f^ an/oe/atione . Ocu/orum angu

/icarnof. Pupi//aparu^. Ocu/ipoftiin /ongitudinevu/tus . <Jôhi/is ,^ acuti vifus . Va/d.e

concaui . Ve/ohfuriparui . Ve/conniuentesfcci . Sp/endentes nigrt , nje/fefe c/audentes ficci . lu-

jl<£ magnitudmis rcj^/endentes cum /<euifronte . VeLnon conniuentes,^grauiter intuentes . Vel

ridentes hi/ares

.

VEKSIPELLES. Advulpesfimias,&mulieres\"- ^*"^

. . •"•-Vfk -'-"

,

FROT^S ajj>eractimtuhercu/is ,&fofu/is . 'Tâ/pehrariimpi/icurui . Facies pai-ua:

Gen<egract/es . Co/or va/de ruffus . Loque/a modejia , ve/acuta , (jt fqual/ida . Co//um

i?reue . Ve/inane , ft) imheci//e. Peclus pi/ofum . Uenter durus . Manus va/deparu<e

.

Pedesparui , (p*graci/es . Pars interiorpcdis non concaua, fdpinguiufu/a, vtfo/um toto attin

gat vefigio . Digitt contracli . Vngues va/de hreucs ,pa/lidi , nigri , imhucati. Corpus incomme»-

ftratum . Ocu/i cefj cumparuispupiliis . Va/de nigri

.

W

oM

SCELEKATl.

S cauum . Loaue/afuhfauida . Ocu/t ohfcurifcedi

.

\(^'NVS crajf^ . Ocu/iprofJtinentes ,fcci . Velridehtes , aperti , (!p*fcct^'}

JN cyiLIE^lS malisgaudentcs.

L §lVELA e narihus effata . V/n<c , (ju<e adgenua nonperueniant,pdcogfint occur'

reremanihus. Ocu/tJiAntesc<efj,ohJcun. .......

Vemnorum

o

L I B E R QJ^ A KT V S >j

j

VENE^nOKVM PR0Pmj4T0RES.

C V L I prominentes, ficci. InxquAlespupilUmm orhes circapupilUm currentes. Cal-

culijangumet , lelpal/idi in ocu/is nigrts

.

VSNENO PLE^l

*Tr cABl^ exilia inferiora , adcaninos dtntes tumentia

.

LS

HOAnClDAi.

VT ERCl LJcy^ pilo/a,(^coy.ii!ncla. In^^quales orhes circapupillamcurrentes. Ocu

Itprominentes ,ficci . Vdfurjum (uvtts ,palltdt

.

CO

DciiiF.deIis,&fiJelisvirifi.;ura- Cap. 4.

ONCOMlTATVJ\^ iujiuiafdts.yt diximus,yndcfideIiSyet infidelisfgna celligcmu^

FIDELIS.

CV Ll mediocres , declinantes adc^ruleum colorem , 'velnigriim . Veloculi adc^ni-

leum colorem declinantes , mignt,jlantes,0'J^Iendcntcs. V eItrtfi,cs,^fuperctUa com

prejfa ,fions aufiera , f^ demtjfa

.

JNFIDELIS.

C(V^P VT 'Valdeparuum , cum inroncinnafgura ,(^dorf imhecilliiate Frons afj^rra

monticulis ,^ fojjiiulisplena . Humenfurfim eU tcati . Manus cy^fjgtfa , et graciles

.

Ocult caui , extgui ,ficci , velohfuri , ft) aridt , Ixlohfun , ^ fqualentes Velje m»uen

tes,ficut turhati . Velohfuri , aridique , vei mohiles , cir acuti 'vifus

.

DcprudentiSj&impiudcntisvirifigura. Cap. $.Aw

EX inteUcciualihus quoque virttttihusprudentia ejl . Etprudentis yiri proprium Itidctur

confulere de ijs ,qute fiht hona ftint ,^ 'yttlta , (s^ de ijs , qu^Junt ad hene yiuendum in

intuer/um. Vnde ^)prudms , qut confultatorius. 'Teridesprudens extfiimatusfuit.quix

^ quafhi , ft) quA alijS hominihus hona erant , contemplahatur. Prudentiam igitur aciionum

hahttum dtcimus , ctrca ea , quiC humana honafunt. Cilm autem dit.cfint anim^ rationaltspar

tes ,prudentia yirtus efi operatiux ; nam circa td, qtiodaliterfe haherepotefi , optnio, qJpruden'

tia ^erfatur

.

CT^RJVDENTES, y^d mediocriratcm

.

ORPOI{E parui . Caput paulo maius paruo . Jn fincput , ft) occlpiit protenfim

,

quale PericIifuiJffertur.CapiI/i tnpueriiia cam.Fros quadrata iuji<e magnitudinis. Fa-

cies mediocris pinguiufcuia . Lingua fuhtiiis . Vox media inter grauem ,^ acutam

Gg LahiA

23^ D E H F M, T^B T S JOC MLahia orisfiiperiorApromhentix . Collum adclextram inclinatum, Claues mecliocriter folut<(

•

ij^ft taphrenum medntm inter curuum ,& comiexum . Pfcius latum cum latitudme humero-

rum . Vintns medietas , cumpeHoris angujiia . zylfanus /onc,t cum dipitis longis . lmmot<£ in

locutione. Ocuiimagyn ,fulilimfs .fulgentes Jmmidiohtutus . Vellucidt. Velcalctiit fubat-

bidiores ,paludt , ig^nets adrnijii, (^ fanguinei in nigris ocults. Velextra rot^ ctrcimfreniiam

tJ!predo ignt admijia , Vt a longe nigros repr<efcntet . IJelcirculus anguUus , ^ niger , alter "Ve-

ro fipra igneus in humidis ocults,^ fiwhilm ipfts appareat alienum . Velcirculi indis colons

in humidis ocuiis . IJelfe claudentes , ^ aperientes humidi . Velfefe claudcntes , recti, humi-

di , iufiê magnitudims , (^lendentcs cum Leuifonte . Veladrifum hilares , 0* humidi, ff-)pal-

fehrx remtffce ,jrons longa , adtempora v/q; prodjtEia , Veltrijies humidi. Veltnjiesficom-

pnmantfupercilia, (f^^fonsdtmijfajlmul, ^ aujiern ,

IM\PRVT>E^TES. Ad aanos,2pparentiam, & in-

dccentiam

.

EIVS contrarium imprudens eji . lmprudenti<e autem eji iudicareperuerse de rehus , ^perperam dehberare : nequire vtiprajentibus bonis

, (jT infafam adduci opinionem de ijs ,

auêadvitam, &honahonpJiafint. Fronsconuexaalta. (^ydnhelitus quemadmodum

ijs , aui poji curjum . Aiamim digttipr^mutili , crajjicjue . Velociter incedens , ^ ft dcpreherk-

idaturformidet , g^ totam 'ffiîem deorfum trahat, ff) contruhatfe ipfum . Sujfenfo corpore,(^

vultufuhlimi incedentes . Corpore magni , vel corporeparui, ^ ficcj carnibus , 0* colore cali •

duminnuente . OcHliprominentesparui , (^ igniti. Zê/tenehncoJt,ruhri,/anguinci. Ve/Jian-

tesfubruhri ingentes infra [peciantes . Ve/Jiantes , ^ fuperci/ta e/euantes , 0*JuJ^trantes . Vel

fec/audentes ,0*aperientes

.

_

F

mSlPl£NTSS, AdafmDS.

zAClES carnofa, Labracrajfa. Loque/adi^ciiis , Q}//um ereElum . (JÎetaphre-

num ereEium, Corpore inc/mati adfinijiram.

De ingeniofi viri figura. Cap. 6.

IT^G ST^ 10 Sl virijiguram cy4riJlotp/es in fuis Thyfiogmmonicis appofuit , vocaturque

ah eogrêce ei/?o kt Jic enim To/emon , ^ c^damanttus . SeddtJJimuiare neaueo Platoms

fntentiam in /ihro defcientia. Inquit enim . c^rduum cji hominem compertfe ingentofum,

qui fimu/ manfuetudinis , ^) modejiiee cxors nonfit . Siqiiidem qui acumine li/ufires, caliidi , ac

mmoria infignes, (^ doci/itate , nunquam non iracundifunt , ^ contentionis auidi\ necreptan

turfecus , ac naurgia , retina cu/orumprorfus expertia . Hos itemftrorepotius , quamfortitudt-

neprceHare dixens . Sedqui adgrauitatcm nati ,fife adingenij cu/tum dent , hebetiores compa-

rent , mox defidiojt , oh/iuiojique . T/nacas tradunt ingcnio effc ob/<efo ,^propemodum nulia

memoria , ~)>t ne quaternarium numerando queant trajcendere : in tjs tamen robur , ^ ad beiii

munta promptitudmem fmgu/arem non defderari

,

Ingcnioft

J

L I B E R QJ^ A RT V S" ' 23S

jNCEKilOSl. y^dmediocLitatem. Et'cfty4iiftotelisadvÎcxan<Jrum.

C<Ly4J{?ÊS Ijaênt moUes , kumidas , mediocres mter afjêntatem, Î.tuitatem. êcnimis longus , nec nimis l^reuis. qÂILus d^cliuans adrubedmem . c^jjptciumtiis , Capdli

plxiii , mediocres. ^'/agnorurn ocuiorum, dtclinantirm adrotunditanm Aiedtotris,:^

menfurati capitis , cum magnitudine coltt .. cy^cqifa/is ,^ hcnv dijjiofitus. Cu;us himeriparumdeclinant. Carens camoftate in crurihus

, f^J ênuhus. C/ar^ xocis cum temperantia injubii/ita

te , t^ ^''ojjitie . Langarum pa/marum , /onoorurn digitorhm , dei/inaniium ad fuhilit/ttcm

.

/hldici rifus , 0*jletus , 0* denfonis , Cuius aftclus cf fjuaji cottfmtfus /cciitii&^ .0* tucun-

ditatis

JN (j SN lOSl^ & eft j4u([oxt\\s , Polemqnis , &: y^damanti^' in pfry-

fioLinomouicis.» '".

* -

CcJr^RO /mmidiqr^ ft-)mol/ier , ncqtte macra , neque<va/depinguis . ^^circa, hume-

ôs,^ coilum, g/ quoe circafacumgraci/iora . cfjdamar.tius Facics rfec admodum cor

-

pu/cnta , nec quidem attemiata . Qu<i: circa /yumeroscoi/igdta, ^ qu<td(orfumfunt , di-

Tnijfa^ g^ bencfo/uta . Circa cojias

, fi) eforjum non cornofa . Corporis co/or candirul>erpurus

.

Scd^Jô/emon,0* ^ldamantius , cancfidus ,fibrufus ,fiauus. Cutisfulytt/is.^Pj/i, ncque^va/de

duri ,- ntq^^ nigrj. Sf(tPd/e'mdn ,0* jdaniantius . (Japttii ncqtie va/dc criffi , tlcqiie recii . Ocu/i

c/jaropi , ^ttmidi. Poicmon additfy-Jfp/endentes. Aloderatj: magnitudinis. Totumjuecorpus ere

cium. cyiddimus nos. CXpi/timedtj tnter mol/es,t9* duros.Jâcies medtocrispirgu!ufuU,ve/me-

dia inter camofam , cy* macram . Co/er candirulêr in /ccui corporc . Dt ntcs mixti , /ati , flncii ,

' rari , ^firicli . Lin£iia /uhi/is. Vox mcdt t inter intenfam ,0* remtffam '. Cofiê maci/enta

.

Adanuspraci/es , z9*jnoies. Alanum^pedum ariicn/igcnirof. "Digitt moHcs , /onai ,^* inui-

cem difiantes. Ficmora medrocriter carnofa. Ocu/i olfcurt , humidiiiujl^ magnhudinis. T)orfum

maciientum. Mcafgura hêc efi. ( a hf.t iacl.tntia,0* inanisg/oriêfucus ) . Frons in /ongumpor

reBa , capi/ii neque duri , ncque nigri ,• fici^tie rsi^ -, ncque cnjfi . cyiurcs excu/ptx . Facies maci

lenta , mediocris. Supera/ia ma^na rara . 0* commenftrata . Ocu/i charoptfuh/imes , magni

,

'

ffiendentes. Co//um;0' /mmcngraciiefi& l>enefo/utt. (fiira ; ff) /atera non îâmofa, venter

tmdiocris. Caro co/crata. Statura commeYifitrata , ft) reBa . Ta/i pr.eua/idi , manuum , f/J pe-

dum articu/tfortes , (^ bcncfo/uti . Digitii moiies /ongi , (jr irmicem difiantes . Vox mcdia inter

' remiffam ,t!J* tntenfam

.

«^^ « J*"^";3^\ ViV.:'.w r.v ..ji^-.vj.

CtA PVT- paulo maius mediocri , inftnciputprotenfum . Frons longa. tJures deccnter

magn^. ^ quadrat.e . forpore magm,ficcis carnti?us

, ^) co/oreficcam temperaturam

:.v. tnnuente. Vdmediocrtcorpore , carne, f^ coiore. Qaues mediocriterfo/ut^ ."

'

'

"'''^^

MECc^NlCl.

JT{VS longoecumdigitislongis. Oculifeclaudentes,âperientes,humidi. Ca-

um co/or /eniterfuhflaue/cen s.-Âpii/or

Cg X Ogitaipundi

J

ri(f D E nVM. T. HT S 10 G N.

COGlTJTiDl.

F2{0NS caperata , yeiin mediumfui eleuata^fîritusfacilis , 0*fine flrepitu progredi-

ens . CoUum incuruum . Incejfus tardus

.

DOCILIS.

CcJPILLl placidejuhflaue/centes. Frons in longum porreEla. Supercilia rara , com-

menjuraia , ff) magna. iAuresexculptx. Facies macilenta. Kifrsparcus. Collum incli-

natum adde.xtram. Humeri magni , ^peBus latum. VelpeBus angujlum , ft) '\mter

mediocris. Aianus in loquendo immohi/es. Digitiretroconuerfl Oculi mediocres , declmantes ad

caruleum colorem , velnigrum. Velc^ruleijflendentes , ma^ni ,flabiles. Velohfcuri humidi iu-

fl^magnitudinis. Velflantesparui , humidi ,flons exporreEla , f0palpehr^ mohiles , Velfe mo-

uentes , g^ quaflflantes ,^ ttnEluram alhuginis in oculo haheant . Velfe claudentes , reiXi , hu.

midi , iufl^ magnitudinis ,Jfiendentes cum iûijronte. Veitrifles humidi .

RCOnSTANTlS.

ISV S paucus . Ciiia nigra ,foiida . Oculi oh/curi humidi , iuflte magnitudims.

Dc Hebcits viri figura. Cap. 7

.

N VT^C ingeniofo contrariamflguram apponemus , eam ex cyiriflotele , Volemone ,^zAdamantio defumemus , (^funt flgnafere oppoflt<e naturê . Eum infenfttiuum lo-

cant , ijuafiflnefenfu * •

HE^BETIS.

QV JE circa coilum , (^ hrachia carnofa,compiexa , f^ coUigata . SedToiemon , f^zAdamantius , clatiicuU coUtgat^ , njeimagna uafx circa co/Ium complexa , ff) imma-

^ nfefla. xoti/'/.x rotunda .Veicapitis occiput cauum ^l/ei,^t ego fujjîcor, ict7ir , idefl

occiput rotundum , nam it diximus in capitis fgura , ctim eminentia occipitisperit , (^* rotunda

efl ,ma/e /enfati ,^ hehetts ingenij virumpr^fefert. fnterprespro acetahulo ajsumit . Sed quid

coxarum acetahuia cum intelltgentiafaciant , tgnoro jpr^fertim cum tale quidpiam apud Pole-

monem, t9* jdamantium non reperiant. Omoplatitfurfum contracf^. Frcns magna , camofa

,

rotunda . Ocu/uspailidus , n-toîdv . flupidus (^flueianguidus,!)! caprarum ocuIi,qu£flupiddjiint,

quodlingUccgr^ce imperitia Suejfanus fattsperuersefurdum ocu/um iransfert, auafo:n/is audia

mus) . Crura circa talos craffa carnofa , ci7* rotunda . Alaxt/iee magna,^ carnofe . Lnmhus

carncfus . Sed Po/emon, ^ /idamantius metaphrenum dicunt . Crura longa . Sedcgo tn zAri-

Jtotelico textu mendumftifficor , ^ non «*>'-7>*' .Jed /«'*?« > idefl hreuia , nam cum rlnce long.e

,

qu^ cum crurihus eandemfuheunt rationem , natur^ honitatem innuant , hreuiora crura i*>fper-

Jiciiomm , ^) ruditatem. Polemon, ^ cy4damantiusparuos arttculos , hreue co/lum,^) imper

Jccla extrcma trihuunt ei . Co//umptngue . Po/emon , (^ Adamantius addtmt , (sr hreue . Fa-

cies carnofa ,fatis magna. Motusfgura , e^ mos, aui infacie apparet ^fecundumfimtiitudimm

accfpit

,

L T B E R QJ^ A RT V S ''jl}7

accipit , fcilicet infenfltiui , f/^jiupidt , f^ huiufcemocli textus , "Vr Jiximuf , menJo/us ejf. Po/e-

fnortyff^ Adamantius . AffeElus hebes,^ inhtAns-.Sednôlemon <rvij.trir y<ttij , (^damantius yero <«'x*»

«'»•. f^ melius . yiddunt ijdem. Corpons color valde alhus , fed Po/rmon non fa/de

a/hus ,fedva/de niger,0* meltus , quodputoextUius textu cxctdiffe , cum l>alde, a/l-us

,^ lai

de niger co/or natur^ imperftclionem ojlentet,qux obcjl inpe^to . VrntreporreElo . Jrttcu/i pi^ft/-

i' > ^ co//tgatt . Cxtrema col/iâta. Sedcorrtgattir Po/emonts textus, qui r kha habet^^y^daman

tius fero tfTiAir Opponunttir entmfgna. Jngeniojo erant dtgntfo/uti, ciT* inutcem dijlantes, hutc

co/ligatt , comp/extqtie

.

wi

INSET^SJTL y^dafinos. ^

Ccy4PVT fa/deparuum. ftnciput cauum. Ve/fnciput , f^ occiput. Fronsrotunda ai-

ta. Nafimum afttmmo crajfum . Facies camofa /onga. Gen^ carnofe . nSâmiiiê ma-

gntc, CJT carnof^ . Spatium quodejl ah ymhiitco vfque adimumpeSions ionpius

,quam

ah imopeHore adiuguium . Vuin^ carnofx . Vngues curut , angufit. Ocuii tardcfe mouentes .

^FZ)£5. Adfues.&Vrfos.

CcyfPVT , quod magnitudihe exuperet . CapilJorum co/orflauus a/bicans. Frons carno

fa. Uf/angujta . dy/ures rotund<e , non e.xcu/pat<e , lic/paru^ , f/-) arrecU . Nafus adfa-

ciemmaie dtfcretus.Osva/dcexertum. Labtacraffa tf) rotunda^lfe/infmus /ahrttmpro

minens Co//tim crajfum , ^ pingue , ve/durum,ve/frmiim , f^ tmmohi/e. Ceruix crajfa. Humeri eieuati. Cof^ camofk. Pecius va/de carnofum . Alanus magn^ , ^) duric Vcntcr dura car

ne compaûs . 'Dtgitf^/us nimto iongt , extiesque . TibU , ft) caicanea craffa . ZJngues carnof

.

CIVDOCILFS. y^dafinos. _

cJPVT, quod magnitudine exuperet . Z/eivaideparuum . Facies magHa . Cei-

ium moiie

.

NiJiSlPlE.NTES.

zA J{E S obJiruHa.Ocuiife daudenuSy^dperientespaiiidi.f^ trementes. Z/eiquum

fe c/audunt ,furfum aheunt , ipftque flantes , O* fubfluidtfuennt. Veinon conniuentts

.

yeiinfe ipfis circumHo/uentes. Veiohfcurife circumcirca moUtntes . ^^ '^ ^\ T^J

,.iwiv.. . STVLTI. JdiUQSydiCimhS.

FRONS iata,(jr ma^na. (Âures mdgnê;f^ aneBa. Coiorflammeus. Gena contraSiê

in triflivuitu ,fuperius iahrum craffius, inferioripropendens. Lingua veiox. Rifus mu/tus.

Vox cum clangoreacuta.ffoiiumfurfum ereShum.Vei inciinaturh ante. Veitn aiiampar-

tem. Veineruistntenfum. MdnusVaidehreuts. Hummpiioft. Qcuitretortiaddextram.

Lat4 ocuiorumpupiiis

.

trtiiaiw^v.

*Dementts

•^MjS D E H V M\. "PHTS I G N,

o S exertum PupilU oculi cum totiusfuhjlantite Utttudineprominentes. IJelocuItliir-

Jumprominefttes . Etpr^fertimft/upcrctltagrMoJafuermt. Vel concauicum m&l-

litie quadAmjiuidi

.

-^^'^•^v

EPILETTICI.

VJ^BKANT ES oculi , tanquam exilientes ,grandiufculi , J^lendidi , ^ humidius

contuentes . Veljurjiimeuntes. 6tpr)ejertirhjitrementesfuerint. ZJelfialter oculo-

rumfurfum , alter deorfum ihtt ,^ tremor ipfts inerit , ^ halitum ajêrum ,^ den-

fttmrcferat.

TDOEMO^lzACl.

zALl prapingues. Caicanea ajêra , digiti curui ,pedescorpulentiores,^ tiht^ pr^'

gnantes.. .

>|- ."-wibfî •^^J^

MOBILSS. JdmcS.

FtiVlVtî"

ROT^S parua , (^ lata . Nafiis valdepartms: 'Vellonûs f^ fiihtilis. Velimumgra-

cile . Osplanum. cJluus , ^peBus nimiumpilofum. Oculi ohfcuriparui

.

I>c mcmoris , 62 obliuiofi virl figiifaV' Cap. 8'"..

McJNJT autem aprudentia memoria ipfa', Ifeleius affecla ejl , Velprudentid: ad-

minicula,^£X ytrtutthus tntellfcltuis eji . zJriJloteles libro dememona ait . (^jdhe-

ne memorandum reqtiiritur cerehrificcitas , adfacile di/cendurn humiditas . Vnde "V^

plurimum ingenio tardi , memoria ~)>alent , dociles reminifcentta. Memoris viri cylrijloteles in

Jiiis Phyfiognomonicis huiufcemodifguramâppojiiit . .^

SV P EKlO "îj^^^fmnora.Hêc enimdijfojitlopaucitatem arguit vaporumpropter cere-

hrifccitatem. Pulchra, tdeji heneformata , dijfôjitaque. Camoja. ônpinguia,fed carne

iene vejiita . nampinguta hehetem , 0]ohIiuiofimarguum . zAddtmus nos. Aures mavna.

l.v' ~ .»<

" j*\OFjDJF 1 ^:L'4 contraii/s.rignis

.

j\-..i \ ...,.•; '•, ,' •-''.' . ,'.;' ..'Vk. «iVi, . ... ; ;

SV PERW 'BytA' maioTA. Jn lihro dcreminifentia ait. Superiom maiora hahentcs , iJt

Hani,nonJiintm^mor.atiui^propterea-ûodgrduitatem-tfivItamSlâientttt fcnfiiiuo. £t

quia aprinctpio motus mnpojfunt immanere ,fed dijfoluuntur , ne^ in rtminijcend^ reê

procedunt .

\Si\s^*f:A^S ' TDe cy4tidacis

L I B E K QJ^ A RT V S 239

Deyûdacisvirifigura. Op. 9.

DJ X 1 A17J S de yirtufihts , f^ fitijf, qu^ inteHeclui iinrant . Tûnc (ju^ in ea aninitt

pjrte ûxirafcilili s dcttur , fita funt , dicerrtus, (juarutnpnma fortitudo (jl. H^: inter

duo fxtrtmarer/aiur .Jiilicet f.duciam , cir nmiditatem . Judax ejl , nui confclendo in

terriiilibus reius cxCfUit, qui (Isr anoâns, ^ fortitudiris alficiatoryidetur ,i't infanus ciiU-

dam , aut indoUy-s , cjui nenue terremotus , ncfiue inundaiiones ttmeat , i-t ntiod Ce/t^ facere di-

cunt . 7 imet emm res nonfi. ut oportet, ^ minus , ciuamfortis,narhpr£cipites funt, To/untnue

ante ipfa pertiit/aprricUtari , in ipfs vcro conjlitutis ahfjlunt . Flanc jigttram Phyfopnoniotics

non appojucrunt . Tôsexeorum/cnptisformabimus.

cJVD^^JCES. y^dTauros.

VVLTV S aujlerus. Frons nehu/ofa . Superci/ia ob/onga. Nafiis /ongus adosproten-

Jus. Os magnum. Dentes /argi ,rari , acuti,(^Jortes. Co//um muti/um . V/napro/txa ,

^ (ju<£ extenj.e vfnue adgenuaperueniant. Pecius /atum , /jumen magni. Ocu/i jj>/en-

dentes , ctfj ,/anguinei. Se mouentes cum pa/pebris immotis . zyiperti , ficci ,fplendentes,0*pu.

ri /uminis re/ucentes. Ve/vi/prantes turbidi .

OTEMEK<:JKll.

S magnum, ^ exertum . T)igtti hreues , f^ crajji. Ocii/iff/endentes , torue afpicien-

tes . Se c/audentes cumfonte af\>era , fuperci/tjs oh/iquis,(s^pa/pebris duris , ^ concre

tis. Ve/fe c/audentes reclt /jumidi , luf^ magnitudinis,J^/endentes cum /<euifronteftcci.

SVPEKBl.

SVT' ERClLlzyi arcuata , (^ qucefequenter e/euantur. Venter magnus,carnofus,^

propendens. Greffu tardo ambuiantes ,fônie morantes , ^ manentes m vijs, cir circum cir

ca ajj)icientes. Ocu/i obfcuri aridi

.

DctimiJi virifigura. Cap. lo.

NVN C de a/tcrofortitudtnis extremo dicemus , in quo defeclus, c^t* ef timiditas. Timi-

dtfunt , qui nen tembi/ia, quaf ternbi/ia timent ve/timent ea, qu^ non oponet.ve/ non

ficut oportet , taudem ij timendo excedunt , (^ in do/onbufexcedentes, magisef manife-

fius. JdzJnfote/es ait tn Nicomac/jiorum /ibris. j/ibi etiam . Jgnauia ef metu quouisfaci/e

perce//i , mortts maxime , ft) noxarum corporis, arbitrantespr<efabi/ius effe quomodocunquefer-

uari , quampu/chre mortem obire . Frigiditas, f0 /oumiditas in comp/exione timiditatem indu-

cunt , ve/etiam intemperatafccitas . Femin^ virisfigidioresjunt , ft^ ob idtimidiorcs , O* i***

heci//iores. Ca//enusputat frigiditatem in caufam effe , quafceminas viris mo//iores , ^ imiecil.

Itores reddat : vnde quoprxfantior ef ftgore ca/tditas , eo ef virfceminaperjecltor , ^ ob id ti-

midiores, quiaftgus timoremgigntt , ^figidiorts naturx homtnes timidi , 0" fjfccminati funt

.

Scribtt

240 D E H V M. T H r S I O G N,

Scrihit LaBantius Firmianus, fihumanumfcmen dextrum in coitu infnijira Iftcriparte muli^

ris ceciderit , virum quidem nafciturnm ,Jed <'ffa;m:natum,quHpars ea mulicrumgcnerationi de

(linatafit ,^ oh idfccmineo corpore carne alha,molli ,^/ahra , njoceexili , ^ clara ,fltcie imher

ht , ac fne animo ,peBore , g^ tandem femiuir dici pofjit . P/utof(eminas ex xiris fun dixit

,

quandofrigidiorts natur<efunt. c^didfacit etiam i//a com'.ntgratio aynmarumpytl:)aoorcorum,

auum eadem ^iri anima , dum timidumjortitur corpus,foemmam ejjicit , ^fc re/iqua anima-

lia . Solet etiam timiditas euenire ex fanguinis paucitate , 'Vt in c/yam^/ecne . Timida awma-

liafunt ceruus , lepus , cunicu/us , mujle//a , /jyena , c^ mus , quihus cy4riflote/es cor mugnum

trihuit , vt cunUts metu ma/efcis , 0* quce magno cordepr^ditafunt , frigidafunt . Hancfgti-

ram cyjrijioteles 3 O* Po/emon , g^ cyddamantius appofuerunt

.

Einicm > qnim primo libro.hk denuo fcemneamfigwm non ab refore putam

m hHius cafititfrome ocuhifubi cere , vj exaHiui eas partes

yifu afftqui queas.

^i

-^'

L I B £ R OVARTFS 2^1

m

Hh Tm^ii^

24-2 D E H r M, "F H r S I O G N.

TIMIDI. J\ mulieres , ccruos , lcpores , cuniculos :, coturnices , &:

ad complexiones

.

MOLLlPlLVS. Corpore inclinattis , non ereSius . Sur<c furfutn duEi^ . Colarin

faciefHypallidus . Oculi imbecilles , ^ cûipalpchnzam . forpons imL-rci/fia extrema

,

^ cruragracilia , ^ manusfuhtiles , ft) long.e . Lumhusparuus, ^) irnyectUus. Po-

lemon ,^ oyldamantius , oblongus . Figura contenta in motibus , mn inucrecundus fed langui-

dus , f^jlupefaBibilis . Sed^To/emon , Z5r cy^damantius . Tota corporisfacies.a: âtura di/fo-

lutus. Color cpui mfacie apparet , iiarius , ff) mosfibtnjlis . fidem addunt. Collum longum . Fj-

jîratio debilis , 'Veltumultuofa. Teûs debile. Vox acuta , (s^ molis . <iAddtmus nos . Occtfut

cauum. Velcaputinquovtracjueeminentiapertt. CapillireBi ,yelcrifpi, molies, f^ plant. Co-

lore Ifelnign , veialbi. Frons magna , Facies carnofa , "êloffofa. Colore nigro , yelaibo, yelfub

liuido , "yelmelltno. Labia exiiia in oreparuo . Spiritus paruus , rarus , tardus,& corpuf , f^

peElus macrum , f!sP glabrum . Veifîntus aitus , denfus , f^ agtits . Vel peEius camofum

.

Vox remijfa , 'veitremula . Lojûeia breuis , "V/r/ acuta, ^ debtlis. Veie nanbus cffiata Me

taphrentim imbecille , tnarticuiatum ,^ maciientum . Coiltimgraciie, ^) longum , yelajjê'

rum ,f^pingue. Te8uscarno/um,^gIabrum. Veigraciie,^ imbecilie. Lumbiacuti,

Htmert inarticulati (^ imbeciiles . Vlna ,^ brachia breuia, qu<e extenfa adgenud non per-

ueniant ,fedcogant caput occurrere manibus . Coxendicum ojfagracilia . Fcemora inarticula-

ta ,^ molita . Ttbix inarttculata , ft) nioiies , O* valdegraciles . 7)igiti confepti. Ocult dtfco

iorati. Vel Cdfj albicantes . Vei Ifaide nigri .Veifului Jplendentes ,veintgri fffiendentes

.

Conniuentes . In cputbus circuii candidi , f^ imbecilles . Veljiantes humidt . Velajperis oculis

dormientes . Velfurjum euntes ,pallidt , veiobfcuri humidi, lujta magnitudtnis . Timidos ca-

nes Xenophon ita de/cribit . Corporeparuo . Nafo acjuiitno,paruo rofiro . Ocults iufctojis. De-

formis , dura ,Jirigiofa,gIabra, infrma , longa , corporis partes non bene rejfondentes , molltê'

des , nonfagaces

,

p^cinoedivirifigura. Cap. ii.

15^ moraiium Nicomachiorum libris cy4riJioteIes , vbi de continente, f^ incontinente tra-

Bat, ^ de toleranti , ait moilem toieranti opponi , Tolerans in re/ijlendo confijiit , ijui entm

deficit in ijs , aduerfis qu<epleriaue renituntur,is moilts eji ,^ delicatus . T)elitix entm mol-

Itties qu^damjunt. §hiifiiicet palltum trahit , nefiipjum tollat , doloremfibt laborando creet

,

fSr dum itgrotantem imitatur , miferum ejfe non cxijiimat, cum mferofimiltsftt . Sxgenere quo-

que mollittes eji , ft apud^TerJarum reges cy^ri/ioteles , Poiemon ,^ zyidamantitis ctnadt ico-

nem appofuerunt , 0* talem TDyonifumfopht/tamfuiJfefcrtbtt zy^rifioteles

.

ClNOEDl. y^dMulicies.

CV Ll conJraBi . Sed Polemon , g^ cyf/damantius httmide , ^ imprudenter affi-

cientes .ôtJKfoTor alijgenujiexibiiem interpretantur , ego verogenu rumoremfactens

tncedendo . Sed Tolemon yyJTut kootot . Inciinatio capitis ad dextram . idem

,

Coilum incltnatum . tS^/otus manuum ianguidi , f^ dijfolutt. Sed hic Tolemonis icx-

tus fktis corruptus , 0*factle ex cy^damantio corrigendus . cy^mbulationes dtiplices , h.ec

quidem circumciinamif > alia yero tenemis iumbos, lidem. Lumbus, f0 membra om..

nia trcmen

L I B E R 0_V- A Rr V S 2^3

nia trementia . Scdomrff textus corrigcndi, qura mendofi /iitit. Ocu/orum circumêclionesjdejl

ocu/os vertcns, z!S^ circumclucens , i/ lo/emon . (^) yidamaniiusfirdunt. addunijue. Fronttm

contrafyit, fh)genas . Fupcrct/;a ft/o loco manent . Voxext/is , injyacia , acula , ^ in^(jua/is,ff-J

ija/detremu/a . Pedum -«a;«xa./>* Po/emon,pdz/ldamantius ft?<jizofx f/-J me/iusjdfJlptdHfft

dijiraciio , quaji conurrJi% c> unhtts , ^pedibus amlû/antes^. Co//a eorum nonfatisjirma . Sed

Juhtremifcunt ,, vtJiJtaLt/itas coacia ijpt Labiorum contraciio : nam /rpores /aliapcrpetuo rho-

uent . Voctsc/anror /idd-musnos . ^Jîentum /ongum . Gtnas contrahintesm /)t/ari vultu. 6xi

Ita /abta admct/oi lo^ dtntt s fumentia CofpOKe inc/inati addcxtram . xyimbu/antes pediius ,

(SP crurthus conutrfis , Comatu/i , incinnatu/i . c^-Jlte rejjitant, (^ ipfis denjus , ft^ agi/is c na-

rilus (Jftrtur (Oui a/ternm palpehram', tttxta medium l/ifum Jiantem ,0* nuipa/pebrasJu-

pra ocu/os reducenies moliiter intutntnr . ^hiipa/pchras non hahent reEias , nec fuperci/ia immo

ta ifcdtrementia , Q^Jimu/ocu/t , i(sr ajhetiusjuhmouentur . Ocu/i moht/es /ujciof.

Cina-di funa cx P. y^fncano.

P^zy/FKlCc^^^VS, Pau/ifi/ius , F. (Ja//o /jomini de/icato inter pleraque a/ia P><ec

auocjueprohro dcdit , quod tunicis Ifteretur totus manus operientihus,qui quotidte fnûen-

tatur , aduer/usjpecu/um ometur, cutusjuperci/ta radttntur, qui harba lu/fa Ja^mmthrts

quefuhuu/fis amhu/et ,qui in conuiuijs ado/efcentu/us cum amatore, cum c/jirodota tunica inje-

rior accuhuerit ,qui non modo vinojus ^fdftrojus quoqueft

.

Cinoedifignaexv^.chcrilaophilofopho. '^

PLVTtiJRCHV S reftrt c^rc/jeflaum p/ji/ofop/mm i-e/jementi Iterho ifum ejfe

de quodam nimis de/tcato diuite ,qui incorruptus , 0* cajlusdtcehatur , nam cum voctm

eius infraBam ,capti/umque anti compofttum , <3r ocu/os /udihundos , atque i/iecehr^,

loiuptatisque p/enos videret. î/)i/ mterejt , inquit , quihus membris cinccdi fitis prionhus ,

dnpojierioribus

.

MOLLES. y^JmuIiercs.

NdAT ES pr^pingues . Genua carnofa . Superci/ia reEie extenfa . Co//um ante inc/tna-

tum . [-lumeri inarticu/att ,imheci//es . zJMetap/jrenum imheci//e , maci/entum , tnar-

ticu/atum . TDorfiim angujium imbeci//e . CoJi.e ma/e fo/ut^ . Venter maci/entus. Taii carnof tnarttcu/ati . Tedesparui , graci/es , inarticu/ati .

EFFOEMlNzATl. >^dmulieres.

FROT^S demijfa . Na/its adjaciem ma/e difcretus . Osparuum , (Jêntum rotundum

,

^g/ahrum . C/aues ma/ejo/ut^ . Lumhi camof , mo//es . zyimhu/antespedibus , O* cru

rihus conuerfs . Ve/corporefe mouentes humeris ,^ Jingu/is memhris . Genua intus innu-

entia , ve/to/iidentia/eje. Oculf exjacie multum extames , valdeparui, O* 'gîtf > "ve/parui

,

'^yarij.

JHh X Jmhecil-

244- D E H V M. THTSIOGN,IM^BECILLES. ^dmulieres.

SV P EKClLl A raraextenfayVelfiê/uo/oco manent . Linguahalhi .ûelUefi . Col-

lumpractlle . Vlnx , brachia , ^ cubiti e.xi/es iJ^Linus,

pxrux ,graci/cs , (^ inarttculat.c

.

AdAmmiUêparux ,^ extennatx. Qcultje mouentes , cumpalpebns mobi/iiius . Vc/ eius

circu/icandidi,^ imbeci/es .

De fortis viri figura. Cap. ir.

DlXlAiVS de audacia, g^ de timore . Nunc defortitiidine

,qu^ efl mediocritas qudc-

damyOUiecircatimorem, (^Jiduciamter/atur. fortis eji, qui non ttmet mortem ap-

petere in bel/o , in maximo ,^pu/cherrimopericu/o, ft) circaprêc/aram mortem impA-

uidus extfltt . Primi excedebant ,0* dificiehant , hic mediocnterpgerit . cy^niepenculum qttieti

funt , f0 in eo ipfo ce/eres , ^ acres . IJe/fortitudo eji inconcujfum a mortis mettkus, ^ cottjlan

tem in ma/is , ft) intrepidum adpericu/a ejje ,^ ve//e honejle mori , f^ viîori^ caufamprcejla

re , quam turpiterferuari . Jcceditfortiiudini animi pr^Jlantia ,^ confdentia , indujiria, ft)

to/erantia . <:yinJiote/es , caterique Phyfiognomones hancfiguram appofuerunt : feddefortifecun

dum animam , ^) de robujio Jimu//ocuti funt . Sic etiamfnijir^partis hominisfemenm dex-

tram mu/ieris yteripartem tUabttur , nafitur^ mu/ier ,fedquia eo /oco nata eji , vl>t. vir najci

turus , viri/is erit mu/ier , robujia membra , vifus fufcedinem , vocem grauem ,0* intrepidum

antmum habebit , h<efunt mu/teres , aux necjupponi , nec dominari a virispojfunt ,fedin domi'

natupnmasjibt^yfurpantpartes.

Sie etUm ylrllem attulimttifigurm , vj leumt neôtlo partium fimlHtuMnet , de quibu

leqHimur affequaris»

L 1 B E K QV A KT V S 2^S

Fortes

,24S D E H V M. "T H r S T G N,

FOKTES, jiTilAlOSl. Aclviros,lcoiK.m,tauiumj&roba-

Itos canes

.

DV lil PILV S . Sed intrrim o^Jamantij texttis corrigatur ; nam njhi Pdêmott «oî»

(ry.Mpa,tpj/e K-n (a« iT;j.is'fA habet . F/giiracoyportserecla.O/Ja, i(jp cojhe, ff^ extrema cor

porisf» tia, f^ magna . Polemon, ft) ^yidamamitis . Latera, ff^ vmuerfos corpons ar-

ticulos , (fp extremitates rohujlas habeat, ^ ojâ magna . Venter amplits adfe contracins. Pc-

B^s carnofum ,& amplum . fid^m . PeEliiS , ZSP metaphrenttm robufliim . Ocuttis charopus ,

non y.t/de expanfus , nec omnino claufus. Color co>portsfqnaltdus , ^ acutus. Et tllud '^t<r non

ctimfonte , vtperperam legit Sueffinus , fedcum co>poris colore,quia acutafrons non repentur

fdfcntalidus . Ob id ijdem . Color magis acutus . frons reHa non m.egna , nec^tie ients , neque

afhera ,macra.7jbitextus corruptusep ,nam v in <j mutatumejl ,'ir/j>i3^ nonîrxj^v. Hu-

tnert ampli difiantes , non "yalde coUigatt , nec omnino dtffoiuti . Sed Polemon , ft) r^daman-

tius humeri robujit^^ jfatuhe,^/atera in latitudinem dijienta ^fedvbi Poiemon i ft''*h Ada,-

mantius Thi-j-.Ai habet . Coiiumjirmum , non liaide carmfum , nates contraEi<£,fedijdem nates

dur.i . Sur^ dcorfwn duEt^ . Crura carnofa , cina taios robujla . Pedes articulati . cyicies hu •

tntda , zyidamanttus addit , ft) terrtctiis . Jnftipcr ijdem hdec habent tn eiufmodtjiûra . Superci-

iia non extenfa . Uox mtnax intenta , g^ magna. Spiriti(s reciprocatio conjians. Nos qu^ ex eij^

dem , aiijfque dtfperjim coiiegimus,^ expertentta cognoutmus adducemus. Caputpauio matus

mediocri , vt ieo , occiputprotenfum cum vaitda ceruice . Veicaput vtnnqueprotenJttm,cum me

diocri magnitudtne . Capiilicoiorejlaui . cÂures decenter magncc,0* quadratce . Frons quadra-

ta tujix magnitudn^ neque ienis , neque afjêra , reEia , macra , mediocns . Najits adjrontem

lêne difcretus . -^^^L cuiie . Labia exiita in ore magno , vt ftperiora inferioribusfuperponan-

tur , ^) iuxta ar^î^. 1 .i . Voxgrauts ,^ tntenfa . Veigrauis , ft) fonora . Sptritus ff>ifJusfor

tis , f0 veiox . VelJîritus conjians . Coiium medium inter iongum, ^ crajfum , veicrajfum

.

în£proitx<e ,qujt extenfe adgennaperueniam . Vei vin.e , brachta , ff) cubiti robujii

, C7* be-

ne arttcuiati . Humeri robujii . Aletaphrenum magnum , carnojum , articuiatum . Cojix bene

folutce Tejies ma^ni . Coxendicum ojfa exterius apparentia . TSfates ojfii , neque ienes , neque rti^

gofe . Dorfum magnum robuHum . PeEiuspiioftm . Manus magnx articuiat^ , (^ neniofe

.

ZJei magn<t , ^ dur^ . F^mora neruoja ojfa . Tibt.-e articuiatê , neruofe , ft) robuJi<e . Pedes

l>eneformati magni , articuiati , nertiof. Taiineruofi, articuinti. Corpus commenftratum. Och

ii quortim fuperctiia arcuata , qu^feqttenter eiettantur , veijfiendentes tarde afîcientes . Vel

JJ)iendentes , quibusfuntcuius imminet , ^ fiperctiia affera , ^paipebr^ ereEi^, veic<ejij.viri-

dantes . Veicoiorejiaut . Veicircuit iridis colorem referentes tn ocuhs humidis . ZJeimobiies ru-

bet . Oppianus robttjios canes , (p* accerrtma aitdactapr<edttos ita defribit . Vajio corpore frojiro

fmo , hornbtitfttpra ocuios interfitpcrciiiapelle , ocuiis igneis , rauo coioreJîendenttbus,pelie to-

ta hirjuta , robujio corpore , dorjo iaio

.

fORTlS Vl\l figuraaVcgenodcfcripta. "

IT zyA enim tironem martio operi drputandum eiigit . ZJigiiantihus ocuiis , ereEla ceruice , Utoprciore , humeris mufculofs , valenttbus dgttts , iongionbus hrachijs,ventre modtctis , exi-

itor crwilus , furis , 0*pi'dtbus nonfuperfaia carne dtjicntts ,fedneruorum duritia colieEiis .

Htfpamtsquidam, Petrus nomine Neapoitmver.it \ j y <i. ft) domi me<£fi,efortitudinis taieffe

cimtn dedu . Homo maxime corûUniusfuo dexiro humero tnfidehat , aiter Uuo , dtfiro bracljio

vnum.

:L I.B E R HJ- A RT V S ^ -2^7

Ifnum y a/tero aherumfubjlinckixt ,fupra hims bedes , alios bimsjcrebat , ahrant etiam a/ijMui

t)OS amp/exatos tenebant , ac tpfepojl incedebat , acf Ifacuus e(?et . Deinpaffts m terra manibus

Jupra eas duos /yomincs afctndere iubebat , erigens fepofea , eos 'vfjue adcaput el(;uabat . '^PoRcA

dextram , tsrfnijiram manumfune al/igammus, ^7" hinc indc decem uiri ,prdtÛf tcrra fxfs ,

binis manibusfunem in diuerfaspartes tra/yrbant, ipfe iraHi^ adfe manibus, prFihrlHH crucis jô

dum admouit tam ve/yementer , tt mu/ti in terramprocidertnt . Fronte c/auumpfrcuticns , mu-

ro medium infxtt , ff-) fi ttlufontem vu/nerauerit . Fxtendcns brac/jtum manum t/audrbat

,

necpoterant cunciifrnu/nec manum aperire , nrc brac/îump/icarr . Diccbat itrf/itttdme cjud-

dam a binis /atronibus orajfatum , ipfe inicEiis cerutcihus manibus , vniurcapui tam a/tcri vei^-

cufjit , vt /onoe yiriufpie cerebrum diff/tret . Roâtus a me ,vt corpus nudum demonjlraret , a\f

i//ud contemp/arip(f(m , /ibenterparun . Corpore erat qujtdfatum ,ftatura rcHa , caput deceH-

ter magnum infinciptitpromtnens yi-.i/tda cerutcefiffti/tum , capi//idurt, (^fstuiyfcnrqu^

drata non magna , ocu/i charopt , cafigatA: magniiudnus , (y apertur^ , os ryiagnvm, yox tntrn-

fa , ^fonora , 'Vt ctiam opttme canertt , nafs rotundus , adfaciem dtfcrctus , anhe/itns (fifjus ,

fortis , ff^ conjlans , co//um reclum, frmum , neruofim . Humeri , fj>atu/d^;'^ brac/?ia

torofa , ^ tereiia, carne ita dura , 0* compacia , ijt cuw br.ac/m*n extcndeKtt,xf^ f^ûf^ com

primsret , adeo mtfcu/os , (^ nen/e': intendebat ,vt mordicum cantem apprihendcvemn ia/r-

rem , f^Jfva/ido vtfi . Pedes ,^ mauus magnas , robiij%xs , arttcu/atas , l [ura /aQ(rtofa,ftr/e

contraEiê ,peBus amp/um,/atum , aluus contratius ,modici cihi .coxendicum ojj^ e/tnata

ma^na aJêHus iucundus j acies atrox , c^ minax

.

'cJ7<lIMO SI. ' Jdkcnzm.

j Lu .

C(iA^lLLl medij intcr reclos , fi^ criôs . Dcfcndentes k fonte iuxta nafiem , co/ore

flaui ,fiperci/ia arcuata , (^ (ju.nfrequenter e/euentur , mentum acutnm , co//ur^ cr^-

fum , dorfUm magnum , (^robuiium . 'Tecius magnum , articu/atum . aJ/ldanusm^

gn<e , articu/atte , fi) neruoftc . Incedens /jumeros commouebat adfingu/ospafjus .ocuitxv/oi-e Jta-

ui , i;c/fi{/ui . ZJel Jj>/endentes torue ajficientes . Vel circuii colons irtdts iniinmuiis ocuii^.

Vel mobiies rubei

.

VlKlLES. Msnos.

t/ P S^Rj0 1 LIc^ non rcEie extenfa ,fedtortuofa . Spatu/^ /atcc , magad, c^ dijlav.fi.

Coxendicis ojfa extenus apparentia , mentum auadratum. Qaues mediocriterf/utê. Defh'

fabarba, 8tmu/ter barbatavtri/is

.

S4

OBELLICOSU

S magnum. Voxcnnora.

Deinji.att

24S D E H V M. T H r S I O G N.

Dcinflacivirifigura. Cap. 13.

Izy4Ai adalteram virtutent accedemu! , fciliccs magnanimitatem,fedea quoque , vt c^terx

inter duo vitta verjatur , fcilicet injiatos, (j;* puflUniynos . Inflatus efl is , qui quum ftt tn-

dignus y dignum fe magisputat , <(^ in excejfupeccat , tamenmalus non eji, fedpeccas. hjfla-

tus fe ipjtim ignorat , atauepaUm , quafi fint digni , bomrabtles res agprediuntur , detnde redar-

guuntur veftitu enim , ^ habitu , atque huiufcemodi rehus ornantur,prolj}erasquefortunasf.ias

ejfe manifejlas volunt , de ipfsquepr^dicant , quafab eas honores fint confecuturi . tJ^inus op-

pofta eft magnanimitati , quampuflianimitas . Nos hic infiati ,fueglonoffgna congefpmus

.

^damantiusjuperbiam, (^glori^fudium equi ingenio attrtbuit Latlnntiusjn equisglort^ ci4-

piditas exprimere deprchenditur , yiBores exu/tant , yicli dolent. Hmc^ IJtrgtitus .

,„ Injultarefilo ,^grejfusglomerarejuperbos

,

' Ouidius in Halieuticis

.

99 Hicgenerojushonos,^gloriamaiorequorum»

9, Seujeptemjpatijcircomeruerecoronami

, , ^ttoi/at caput , (f ijulgtfe venditet aurA .

„ Qukm tumidus , quanto^ "vemtf^eBahtlisaBu

,

99 ^ngulajubjpolijsgrauiter redeuntts opimts

,

,9 Cum capinut armispalmam ,gaudent^ triumpho .

CLOR.IOSI. y^dequos.

SV PE 2{C ILlzy^ arcuata, ft^ qunefrequenter eleuantur. Metaphrenum ereBum. Tar

degradtens, (^Jponte morans tn vus, ^ circum circa afptciens. Incedentes alta ceruice ere-

Hi , in humerisfuhmouentes . Ocult mouentes turbati . Vei vil>rantes , tanquamJaltcntes ,

grandeslucidi,Jplendidi.Digitilongigraciles

.

Depufillanimi virifigura. Cap. 14

ALTERy qui dejeciu exuperat ,pufi/Unimus,ef.

Is tamenef,

qui minoril;us dignum,

quamft,/e ejfe arhttratur , fiue magnts ,fue mediocrihus ,fue etiamparuts dignus ft ,

modo minoiibus dignumf effe cenfeat , tamen non ma/edicus ,Jedpeccans videtur : nam

cum hon:s dignusft, fe ipjum ijs priuat

,qutbus eji dignus

, cjr videtur peccare , quod bonis fe ip-

, Jum dignum non exifimat , (^f tpjum ignorat . Magnammitati magis oppofia ejl ,quam tn-

flatio . zA/iljt vero tdem Jnjlote/es ait . PufUanimitas efl , neque honorem , neque ignominiam ,

neque infe/tcitatem

,0* injortuniumjerre pofje ,fedhonoratum tumefcere , f^ /euiJuccejfu fnh-

Juliare , ignominiam autem nec mintmamjerrepoffe . FJancfguram zArtfote/es appofutt,ac ta-

lemjuijfe Leucadtum Corjnthium narrat . Sed Po/emon , ^ Adamantius nonpuflianimo , fcd

iucrtcuptdo trihuunt ,fednot<£jerevtriqueconueniunt.

Pufllanimi

L I B E R QJ^ A RT V S 2^^

WSlLLATSilMl figura y^ridorclis , quam Polemon , & y^dimantius

luciicupidotribucrunt . Adfelcs,&iimias.

F<i/iClES parua ,paruorum memhrorum ,paraoncm articnlorum,^) oculorum f^ macer. zy^ddsmusnos. Fronscircularts , /oijuela contenta , lêhemens . Teîuspracile . ^ imiecille. Coflêxiles ^^ 'Vacu<e. Felocitermcec{ens,(^/iciepref:>cnc{aturfotmiciet,tpuot.\tn

effgiem deorfum trahat , e^ contrahatfeipfum. Oculi magni cumpalpcbris mobiles .

C§iyERVLl. ^daues,

MITJNTVR puJtUanimitatem queri monia , Jtjfclintra , ^) humilitas . Jôs

(jueruh fic^na apponcmus . Voxmprincipiograuis înfincacuta. Guttur afherum,(j;*

vertelfraprsmmens

.

yDcMignanimivirifigura. Cap. 15.

DE iS^fagnanimitate diccmus , medio inter duoextrema . Ejlfane magnanimus , (jui

quum mag nis dignuSfit , magnis ciucmiefe dignum exijlimat . In magnnudme confjht ,

ff)fmagnis cjt dignus ,optimus quoqueft neceffeeji . St non cji hcnus ridiculuseji.

Verfatur arca honores ,potejiates , (^ diuttias ^^ omni tamprojfcra ,quam aducrfafortuna ,

modcratefgerit , Ift ne in prolferis Utitiagefiat , neque in aduerfs trifitia ohruatur . 'Benefi-

Ctjs alios a^ciat, ^ ipfc ajfci eruhefat , a neminc petcre , promptc alijs minifrare . Odtum

,

aut amorempr^ffcrt . cArifoteles magnanimi fcna , cumfortis confrndit ,quippe leoni

, âquiU comparat

, qux fs^na prtuudinis , ^ ma^nanimitatis hahent , ^ cum fquuti Pole-

rnon , (ST <L/idamantius cadcm protulerunt . Nes fgna eorundem decerpentes ,fsuram hanc

concinnanimus

,

AlzAGNaANlMl. y^dleoncs^&aquilas.

Ccy^TVT paulo maius commenfurato . Vel moderat£ magnitudinis,^ reclitudi-

nif, f^J modicc comprejfum . Capiili afronte defendentes iuxta nafum . Leuiterfuh-

fauefcentes . Frons quadrata iufa; magnitudinis . âfiisafrotite aduncus , bene di-

^retus . Vel rotimdiiS , e^ m imo ohtufuS . Lahia tenuta^ ort magno , 'vtpartes fi*periores irti.

friorihus fuperinieci.^ , eademnue laxa luxta lahiorum angulos . Vox gra{iis , concaua , (y* /«-

Jiexihilis . Velgrauts , ff) loquutio fahilts . Incefsus tardus . CoIIum medtum intcr longum,

^ crajfum . *JMi taphrenum latum . InCedens humeriscuruis , ^ ad fngulospaffus commo-

t:s . Vellorgogrelju Amhulans . Oculi cclorefaut . Nequeprominentcs , ncque concaui. Tî-

Sri,in quihuscaku-linon injunt , fed extra circuli circumferentiam hahent nigredmem tgniad-

mifam . Vel calculos fuhalhidwres , non talde tgneos , rt a longe nigros reprefentcnt . Velin

humidis oculiscirculorum aller angufus^^ mger ^ alter Jupra igneus , nihilque inipfisappa-

reat alienum •

tl DeaJuari

2sa D E H V M. 'T H T S I O G N.

De auari viri figura . Cap. i6.

LIBE "B^dALITJS inter duo 'vitia media eji ,/cilicetproclrâlitas ,^ atiaritia : auix

deprodmspauca , uelnulla extantftgna , ciiua cum liberalibus conneniuntfere idco de eis

dtcere defliiuimus . '^nnc aut^m de auans . lliiberales vc/auari funt , ciui magts,auain

decet ,pecunijs jludent ,in dando dejicit ,inrecipiendo excedit ,prodtao peiorefl ,quianec Iflli,

nec fili ipf vtilis efl . cyûariti^ jpeties tresfunt . Turpis qucflus , Tenacttas , ff^ lUtherali-

tas . Turpis queflus eH,per quem ditefcimus , (^ Incrum , auampudorem plurijAitmus . Te~

nacitasper quamjumptut ,^ impenfa in re honeflaparcimus . Ultberalitas , per qtmm expendi-

mus minutatim male , ^plus iaU:urtefacientes , nulLo habito temporis 'deieciu . c^-Jnflote/es

htmsfguramjfreuitifedTolemon , ZST (uidamamtttsquam illepufiUammo afnpfn, lucrtcu-

pido trihuerunt.

LVCKlCVPlDl Polcmonis,&y^Jam3nti/figura,quamy^ri(lotcles

Puiillanimo arcripferat.

MEAlB Rl S , ^ oculisparuis ,facieparuA . Ve/oci incejfu . "Dorfo recuruo , (lAcu-

t^ vocis , ft) acutt c/angoris . Qo/orepanim ruhore perfufo . cAAdtmus nos . ejêta-

phrenum va/de , curuum ,& humeri adpeEius contracii , g^ corpus ejfacium . Voxdehilis , ^flehi/is . Breui,^ ce/erigreffu amhu/antes

.

OgivesTVosio\8s.

CVLl Hantesparui . Ve/flantesparut, (juifrontem , f^ fupercilia contrahant. Vel

ocu/iparui varij

.

ILLWSKzJLSS.

H

C

V MEÊJ. ma/efo/uti . Ce/erigrefu amhu/antes, c^fdeprehendantu.Kformident, e^fuam effgiem deorfiim trahant , ^ contrahant fe tpfos . Digiti contraEii . Ocu/f ya/de

parui . Ve/parui ,^ lianj . Ve/ aihicantes defij cumparuispupi//is

.

P^\Cl.

OLLV Ai incuruum ante . tjîfetaphrenum va/de curuum,& humeri adpeEius con

tracti , O* corpus ejffraBum . Ocu/i ohjcun humidi , luflx magnitudinis

.

S

TENcJCES.

ZJTEKClLlzA incuruata deorjum , ^) intuentur cpuaf /atenter .

Dcliberalisvirifigura. Cap. 17.

LjBERn/^LlS yerjatur in datione , ff^ acceptione , fedmagis in datione /audem me-

retur, Sed dare quihus oportet,^ non accipere Itnde non oportet. Lthera/ttas efl adhonrjtus

fumpius

L I B E R QJ^' A KT V S ^ji

jiimpm , ft)frcfio efpm auxilium in Adutrfnfortunn. Comitantur liheralitatem moyumfcili'

litas , comitas , humamtas , mifericordia , tn amicos l;eneuo/entia , effe hojjîtales , (^ honefliflu'

diofum . yinjloteles , Polemon , f^ Adamantius eitisjiguram non appofueruntt auiaftpna mani-

fejlurum mforti ycx leone dcfimpia . Tôs eamconcmnabtmus.

C zy^PlLLl e reîone na/i afonte de/cendentes . Ceruix hir/uta. Humerihenefoluti.

(Jhanuum dtîti retro contierf . VInêproitxte, qua extenftc adpenua yfaueVeruentant.

DGETiEKOSL >4dlconem.

KSF Al mnnnum,^ rohuflum . Pedes heneformati , ma^ni , articulati , neruoft

.

rox concaua , ff) injlexihilis .

Dciracundi virifigura. Cap. 18

Mi^lAN SVET V T) inter iram , (s^jloliditatem verfatiir. Dicemusprimo de ira-

cundo . Iractmdus in excejfu "cerfatur ,^ is eji , qui celeriterficcenditur , tum in auos

non oportet , tum pro quibus non oportet , (^ amplius,quam oporteat

, ^ citius , e!SP

diutius , quam oporteat . Sunt enim eis*fumme excandefcentes , ff) hiliof , ff) acerhi,ff) qtii con-

tinent iram, ff) d^ffculter conciliantiir . Eiusjj>etiesftnt tres , excandefcntia ,feuiiia ,

(f^ ~je-

cordia . Ejl autem iracundi nonpojfeferre contemptiones , ejfeplagofum , cir yindiB-e cupidum .

Jnqniimt medici , tjuodin hisfutua hilis pr^dominari "jidetur, qu,e cum acuta

, f^ fihtilisft ob

infiiam caliditatemfacilejuccenditur ,firrtgiturque , Ifnde inoritur vltienis votum. îhu^ve-

rofimma eji bilis , adomniafuhito excandefamt . Sunt^ iractmdi, qui non explentur , nifivi-

fo tnimicifanguine , quos vocamus acerbos hos melancholicos trddunt, quod hilis vigcat in et atra,

qiiit cumfrigida , C9*fccaft , crafftore materia ,quu: haudfacile difoluatur , diutius perfuerat

.

Jdeo tresjtint iracimdix IJeties , quia cum ira ft efferuefcentia fanguinis circa cor ,fanguinis \ê-

ties funt tres ,fuhtilis , crajfus , CJT* mcdius . (^^rriamisphilofophus illorum caucndam ejfe iram

inquit ,quipaulatim ea)n concipitmt , lentiusque excandefcunt magis

,quas tllorum , qni celeri-

ter , nam his ira hreuior , illis diuturnior

.

Ob id Homerus in lliade.

„ j\(^n?neliorprtncepsJrattisfortcmmoriefl, ^

„ OiiodfidtsfimuUtfubttiimtiincmentefiirorem,•

^.f

„ Temporepofi illumpccna^raniore rependet

,

"JDantes zAlaghierius Toeta vernaculusprofperhia , e^ ira leonem reprefentat .

„ dyldanonfiichepatiranonmideffe "-x

„ La^vifia.chemâpparued^^vnleone. y

Hancfguram c^rifioteles , ft/ Tolemon confinxerunt.

Ji 1 Iracimdi

2S2 D E H V M, T H r S I O G N.

1 2{cy4 CV^T)l Jd leones , tauros^cancs , vrfos , & spros.

APRI animofi , iracundi ,ftmhundique funt ,fangtin enim eorum fihris refertior ejl. Jri

(loteles . Suhitam iram et trihutt zyidamantius, fcmperfcrus , ^frox . Corpore ere~

clus. Tene cojlatus. zAnimofis .Sed Folemon non iu9jfA.^, Irt cyJriJioteles^/ed^^yp^j^H-''

tdefl optima caporis commenfuratione . Suhrujfus .fapuLe d/Jiantes magnj; , ^ lat<e . Extre-

ma mapna , (^r robujia . Sedidin 'To/emone deejl . Latiis circapeclus, ff)

inîiina. Boni men-

ti . Sed puia in duhiumuertipoterat ,ft de carne menti ,njeldepilis locjueretur ^njt etiam a/ihi

,

reHe fuhdit Po/emon , denfe harh-e . F/ondus capi//orum circuitus deor/um defcendens . ^yiddit

a/ia Po/emon , m^ ex cy^rijlote/ejparjim co/Iegit . Humeri /ati , Facies rotunda. Superci/ia con

nerfa . âres concauce . Et nos a/iafigna addemus , (jti<e ex eifdem excerpfimus . Frons circuia-

ris . Ve/caperata admediumfui dec/inans . Superci/ia tortuose extenfa , Tempora tumentia , ve

nofa . âfimum acutum . Co/or carnis me//inus . Dentes recii acuti . Voxgraui magna, ^Jper

p/exa , nje/ acuta , tS* intenfa. Ve/agraui incipiensfniens in acutum . Co//um craffum , ^p/e-

num . Ve/craffum , & /ongum . ZJe/craffum^pingue ,fanguineis venis rcfertum . Peclus

fiammei co/oris . c^mhidexter .Linguave/ox. (jutturafjjerum,^ eiusvertehraprominens

»

Dipitos iacians inter /oquendum. Ocu/ifnguinei . Ve/circu/i varij co/oris in ocu/is afferis . Vel

Jlantes ,fuperci/ia e/euantes, ^) ftijfirantes . Ve/fuhruîngentes ,infraJêHantes. Ve/vihra»-

tes , auaf exi/ientes ,grandes , fj^/endidi , /ucidi

.

cACE^Bl, &quifer6redantur.

CzJTVT ya/deparuum cum in concinnajigura , e^ dorjt imheci/litate.fuperci/ia adnaftim infiexa . Nares patu/,t . Sptritusfortts , ve/ox , &fftffus , cjT* corptis , fp-)

peBus

macrum.Loque/afihflautda. Ocu/ifanguinei ,^ficci . ffa/cu/t^qaa/estnfu/iasocu-

Its . Sp/endentes torue afftcientes . Ve/flantes ,parui ,promtnentes, ^ auifontem , ^ fî-per-

ci/ia contraljant ,^ corpusfurfum tra/oant . Ve/non conniuentes ,pa//idi ,ftihruhri , ^ficci .

Vo

Z>£ DICÔSI.

]C acuta ,^ intenfa . Ve/inprincipiograuis , in fne acuta .

IK^CVNDI ficTuraPlutarchi.'3'

o

CV LI truces. Os turhidttm

, infftimam , ruhoremue ejferuefcens , immaniter cla-

mans. Trepidatio , ^gefito ,fermoprceceps , comp/ofio manus

,^fceda vifufacies

.

IRJCVNDl figuraLadanti;.

• - •

fVL I ardentes,os tremens , lingua tituhans , dentium concrepiius , liultus nune ru-

horefufufftis , nunca/befcenspaUore .

Deflo/idi

L I B E R QJ^ A RT F S 2^3

Dcftolidivirifigura. Cap. 19.

DE FlCl EN S ah irizctindia , nomitte vacat , quaf irx vacuu<: , veljlolidus . Gellius

!jebetem,acjlupidum vocat , ^ ts ejl , aût ob quic oportet , ff^ ntiando, ft^ in quthus non

ir^fcatur , htprofecloRolidi,ftntjluptdi videntur : nam qut trafcttntur , necfentire qui-

dem yidcntur , nec dolere . Stc etiam perjerre contumeltasfruile ejl . <JÎedtci inquiunt , quifi-

gidi , ciT* humecli , f/-jfulua , airioreque carent btle , nullaprorfus anguntur tra . z^ntiqui Phy-

fovnonronesfguram non appofuerunt , nos ex eisfgna coUegtmusjlupiditatts^ (SJ* indoIentu,qux

ex afno , (^ capra ipfi excfperunt

.

STOLIDI. y^dafinos,&capras.

Ci,4PlLLl recli . Fronsparua. Superciiia adnafum infexa . Facies magna . Âures

lald.eparu^ . Lalna crafa . Os valde diffectum . Dentescontinuati . Vox halans, (jr

deprauata . Velaffera . Velacuta ,^ clamofa . Loquela velox, ff^ gracilis . TJelqra-

uis, ff^ dehilis . Collum crafficm , (<;* pwûe . Venter camofus , magnns , mollis , ^ pendcns .

Octilicaprinicoloris , veiaquili. Vel (j'lendentes luminof. Velyihrantes magni. Zêifantes art

dtores . l 'êinon conniuentespaiiidi . Veiftl>rubrt fcci . Z/eifurJiim euntes

.

VSEKVlLES. y^dafmum.

A' grauis , ft) magna . Tihix ,^ caicanea craffa . Ocitiiparui , varij.

Demanfuecivirifigura . Cnp. lo*

AT manfuetudo rf mediocritas inter iracundiam,^foliditatem ,Quiigitur ch qu^ opor

tet, cr quomodo

, (^p^ quando , (^ qtioufque irafuntur manftietifunt . Ef en/m manftte

tus ,qutperturbatione vacat , ft) ah cjfetiu minime ducitur , ntfquantum ratio Jiatuit

,

non ad vltioncm ,fdadveniampropenfus eji . IJeimanfuetus ef, qui moderateferrepotef ohte-

cia crimina , ff^ contemptus , nec ceientcr rapi in vltiones , nec defactle mohtiis adiram, fed ejl

morihus comes , ff) mttts, fr) tngenio quietus , (y*fahiiis. Aianfuetudines tnquiunt naturales ex

ijumiditatts , (f;* caitditatis tempeneprouenire . Jn Iracundis ehuUiehat fanguiscircacor: Inhis

depnmitur ah humidttate . cAnjioieies , Polemon , (^ Jdamantius eiusfûram appojuerunt..

'

JÎcy^NSVETI.

TOT c^ fgurafortis . Tienc camoftis . Carne hiimida , multaque . SedPoIemon,ff^ Jda

mantnis carne htimida ,moIIique . Bon.e magnttudtnis,^ commenfttrat^ . Ftgtiracu-

ruus . Captllorum crrcuitusfurfum vulfus . lidcm addttnt . conjiantisintunus. Tardi mo-

tus . ZJoxgrauis ,0* moiiis . PoIIemon vox tarda

, cy moilts

.

CAilTlS . Adfvxminas^ccruos, fHilcporcs.

APlLLl planiytTft^^^^tf-^Colorefautâurei. Superciiia in rcclumpotrecla Loquela

remijfa . Zôxgrauis , ft^ mollis . Qiuii n/g*i . Caicuii in^quaies infuluis oculis

.

Deint;tn

2S^ D E H V M, "F H r S I O G N,

De intempcrantis viri figura . Cap. ii.

I(iAM adtrrationaliumpartium virtutes, f^ vitia njentum ejl ,^primo cle intemperan-

tia dicemus ,qux inter fua, cxtrema etiam iacet , fctlicet intemperantiam , cs^Jlupidnatem

.

Jntemperantia circa njoluptates lêrfatur . Voluptates aliê animê , aii^ corporis funt . Ani-

m<e voluptatesfitnt ambitiofitas , difcendi cupiditas , (^ huiufmodi , qu£ cogitationem afficiunt ,

^ hi ,qtii in talihus lioluptatibus occupatifunt , neaue temperantes , neaue intcmperantes dtcen-

di . Sedcorporis voluptates intelliguntur , necjue huiufmodi voluptates in omnesfenfusfunt , vt in

ijifit , audilu ,^ pdoribus ,fedmfolo taclu ,&gujiu , Quidam Philoxenus SnxiusguU dedi-

tus jgtittur fibi longiusgruis collo dari optahat , Huiufmodi voluptates ob td vttuperabiles,quia

nohis datit ,non quatenus homines ,fedquatenus animalia,^ ob idferinum eji . Jntemperan-

tes iîturfunt , (jui ohleBantur , ~))elqutbus non oportet , velmagis,quamplenquefaciunt , vet

non Ift oportct . Velqui obleciationem turpium voluptatumfequuntur , ^ arbttrantur eosfeli-

ces effe ,qui in his yoluptatibus verfantur . SeElantur autem intemperanttam impudentia, negli-

gentia , f^ diffolutio . Nssprimum in vniuerfali de intemperantisjigura dicemus , mox departi-

cularihus alijs affeHionibus .

JWEAIPERJNTES. ^d apparentiam

.

5 cauum. Lumbi acuri . ZJenter magnus , mollis,^propendens . Tali valdegraciles.

Ocult obfcuri , caliînoji , qui quumfe claudunt , furfum abeunt , ipfiquejlantes^^ f^^

fluidlfmt . l/elrtdentes humidt . Velfurfum euntes magni, f^fubrubri.

OLVXVRIOSI. Adiimiam , ceruoSjhircum/ues, &galliim

,pardalim,&

ad complexioncm

.

NVNC de intemperantibus circa taEium , c^primo de luxuriofis. Sedquo temperamen

to luxurio/i conjient difquiramus . Sunt igitur fanguinei ,cuiusfangtiisJit melancholi^

ventojitatipermixtus . zAriJioteles libroprohlematum quarto querit , cur libidinofi me-

lancoltci f aitque melancholicos Jiatu redundare ,femcn autem decejjio Jlatus eji , crgo quibus td

ipfiim ampiif.care , hosfipepurgari appetere necejfe efi ,Jic enim ejfcitur , vt leuentur . Luxurto

fa ani;naltafunt hircus ,porcus , ceruus afnus ,fmia . Dantes zAlIaghieriuspardaltmpro luxu-

ria appofutt , antmal, quodcum diuerfogenere coit,^ coitus tempore vocalisft ,fui , ciT' alieni

generis allictens animalta .

6t ecco qtiafialcominciardelferta ,

IJna lonz,a leggtera , ^fprefla molto

,

Che dtpelmacMJato era coperta

.

cydrijioteles , Polemon , ff) (lAdamantius hancfgtiram appofiierunt . dAlbicoIor . Hirfutus

.

Capilli recli , crafji , ^ nigri . Temporapilofa , reciorumpiiorum. SedPoIemon ait,pilofus cir-

ca lahia . Oculuspinguis , f/;) Jioltdus . SedPoIemon in eius fguraplura hahet . CrurafuhtHia,

atque nerucfa , c^* totius auitijgencris. Crura hirfuta. Ventre ,^ ccuitsptnguthus. î harbam

adnafum contrahit , ^) circumferentiam illius iociconcauam habet , qu.e nafo , ac mcnto intcrix

cet , quaiem bonum hahuiffe Socratem conjiat . Ocuiipingues , lafiui . Perjjîcitas venas in bra-

chio habens . Exilibus tibijspr/editus . Et infnc ii-hri h<£cfeorfum hahet . Oculi concaui , lucentes,

non

3>

3?

i3

L I B £ R Q_V A RT V S ^jj

mn Ucritnofi , T7 "volnptatepleni videantur . Palpehras ajjicliie moueat, ^ c<eter<e corporispar-

tes conuentant . Luxuria enim tum marts , cumjacmtnte infupertoriius corportspantbus, itdtli-

cet fuperctlijs , (y oculis dprehenditur Htec autem ~))ntuerfa , qua dtxtmus , nuajt in piHura

quadam co/cris, CP imagims effgtatxfunt , dtprehenduntur ,fc rx plurtl;usfoi^s''verifjimum

wdiaum elicics . ^ffcrminati , luxuriofi , impuri exijltmandt funt , qut tihias, qua ad mallt olos

dcfenditur , crafas habuennt , tum quipedum atgitosparumfjfos , it autum, qute angujtospe-

desfortitxfunt , ffj) concauos adfaph^ modum , velcaluari^ . c/iddimus nos . Capillt rari , rf/

calut . Ptlipafpchrarum difluentes . zyiures yalde paru£ . Nafus tn:auus_, antcfrontrm rotun-

dus , ^) fupercmincns rotundum Velfmus . Venter , ^peciusptiofum . 'J^JamtlU drpendt n

tes,prcIore aniplo , (fr mactlento . Alanuspilofe , coxendtcum offj.gyacilta . Lumlji , cyfcvmo-

ra aijque alijspartiluspilofa. Sur^ crajffcinies. Ttlî^pi/ofe. Dioifpcdum copu/ati . Vniues

"ya/de rotundt . Ginarum contraclio m hiiariviultu . C/audt . OcultJflend:dt , ê/cum arcuiis,

quorum irfrior firidis , fuperior ntger . ZJe/fcci , aut affertores cum ctrcu/ts varij co/oris , iridis

co/onm rtfrentilius . Vt/ohfuri circum femoucntes . Ve/viirantes magni . Ve/furfum euntes

.

Ve/fuhruijrt , (sr magnijurfum euntes Ve/adftniflram retortt . Luxuriofe mu/ieris hcecfigna

adnotaut tn quadamprofltutipudori<; ,^ efftratx /i/>tdints,quam Epicrates wyoniam dtceret

.

Co/orepa/lida erat , ve/fufca ,graci/is , 0* mact/enta , h.e nanque rubentihus,^ obefs fa/acio-

res ,ft^ pttulaniioreseffe folent . Staturaeretla . tjâmmas haitbatparuas ,^ conuementer

pienas, (^J duras . Pi/ofa tn iocis confuetis , '^tde/tcet.crurthuspt citne , a/is ,^ mrnio , cuiuspi/i

grojjt, ajfert Capi/it cnjfi , ff-) curti . Voxfuhttlis , (^ alta . cûdax in lingua , animo fu-

perha, ^ crudclis ,valdeomnthus mfruieyis êhriofa ,paruo ahundabat menjiruo

^^ lacle

^

cum ejfceia ejft

.

cJDVLTEKl.

Tc^ RDF incedentes , ff) flonte morantur in 'vijs ,^ citvum circa afficitmt . Collum ad

fnflram inclinarum . Ocuiipulut cum ^qualthus calculis , Velfoedi . î alterampalpe-

hramfiipponcntes ,^ fuhuertentes,^fimulhumidi , ^plactdeimueantur .'Veifmediampalpebram comprimant , <Cr 'ytrtnqtie expeilant , ft) lufcioflfmt .

I

Vm NEFAKll COITVS,

NAi^VtiALES orhes in oculis circum currentes .

VEISIEKEI ,CRc^TlOSl

.

M (F'2V T V Al mediocriter fciffum . Metaphrenum medium inter curuum , (^ conut-

xum. Oculi ad najum retorii . Vel-vihrantes aiiuimes ,^ fefe tnundames

.

cJM<:JNTES.

FQ^CIES medtocris,ingenis, c^jt* temporihus adpinguedinem uergens.SuJj>irans,^ inuitus

il/achrimans,(s^ cUeum rffhicis,terretur,(sr eruhefcit. Ocu/iprominentes fuh/imes , magni

lucidi,fulgidt. Velmn conmuentcs,humtdi placide intuentes, Velflantesfuhintuentes

.

cyihfque

2sS D £ UVM. "F H r S i C N.

o CVLI ridentesthumidi.-

•jjV

NV jSi C de ijs ,qui in fenfu sûjlus ekcedunt ,fcilicet , qui 'VAldegulofifunt . zyirijloteles

eos auidce edacitatis effe ,quos atra infejidt bilts , eorumque naturafcca,^ retornda ejl,

ncc haujlts alitur mamopere, irifeftamephirimnm btiis atriorisfrigore alimenti cocepta-

cula . qu^ ratio ejjicit , vt parum omnino , aut nilfere eat in corpus, ^ ')>t Theophrujhis anno'

tatiit inhelicibusplantis ajjimilantur , cju.ejlerilifoloplantitx , qurcqmd per radices ajfumunt ,

abit infiperjluitates ,& non in incrementum . zy4riJioteles hancjiûram concinnauit , adlupos,

^fues refrens. Sunt entm lupi voraces,c!s*fre infatiahiles,vorantpoiins , quam comediint,ts*

dum edunt neminem amant , imo amicis dcdtgnantur

.

ET><^CES. ^^dfues^fclupos.

PATIUM ah vmhiitco , vfque adimum peBoris , magis quam ah imopecfore adiu-

iculum^ zAddimusnos. folor mellinus infacie . Osyalde dtjfeclum . Dentesacuti ,iongif

exerti , ^frmt . Gtitturis vertehrapromtnens , loqueiagrauts,^ dehtlis . CoIIumpingue.

Coji^ exiles , fj) vacux . Manusgraciles , f^ tortuofe . Oculi ohfuri , circttm circaf mouentes ,

Velvibrantes , circumturgentes . Vel magni ,Jlantes , 0*fuhruhr'i

4

Bl^BAClS.

Fcy^ClES parud , Croced . Carmfegen.t . IJelfemper eruhefcentes . Spiritusfortis,veloXt

^JhiJfus . Guttur ajperum , ^y* yertehraprommens . MamilU dependentes peEiore am-

plo, ^ macilento . Oculorumpalpehne infraprominentes. Ocultjuhruhri humtdt . Velvi-

brantes , tanaHam falientes f magni ^JJIendentes, ^ humidt , fi) furfum euntesfuhruhri ^ (p*

magni i

VETfo4ClS, ^ BlBcJClS

ROMlÊNTJ^S ocuUfanguinei . Velfurfum euntes

.

SOMNOLE^^Tl. Adnacuralescauras.

DlXlMV S comitari intemperantiam , negligentiam , inertiam , ft) huiufmodi fimi-

itji . Imer hiccfmnulentia eji . Somnolentos tgitur dicimus , qui ita infporcm colUbttn-

ttir , vt nilprocliuius itafaciant . [zluius caufam ejfe humtdttatem, frigtditatemfde ccre-

bn,inquiunt Phyfioloai . Hancjiguram zy^rijioteles,^ Poltmon appojuerum . î hrJoet fl-

perioramaiorai Ajfeclufomniculofoi Sedcorrigendus zyirijlotelictts textusex FcIemone,qui

-,0»-«»/»^ hahet i irK^lc-if , vt dixirmis.

'âtura calidi . Caro honi hahitus . cAddfmusnos . Ca-

putpltis nimio tumens . Oculorum vejfcuU fiipra cminentes. Ven>c in hrachio itagraciles,^j an-

.ûjix , vt vix deprehendi vifu queant . (Âtt emm zArtJlotcIes Iihro dcfomno , c^ vigtita . Jn^::-

Jltamca-

LIBER QJ^ A RT V S ^S7

Jlia meAtuum , auibus k capite reflutmtfj>iritus , nuUo negotioprtefepitur^minutafquidem quiC'

quid accefferit , quamuispufUum , objltpat ,pr^farcitque quandiu vero is libere commeandtfa-cultatem non nancifcitur , perfeueratfopor . Outdtusfomnum defcrtbens , tumentes occulos

. iV

i

Ult.

* - tA*i» i*»' M*«"i

appofo

„ tardaj^ Deusgrauitateiacentes

-^ „ Vix oculos toUens , iterumj^ , iterumj^ relabens ,

Sfg?iIS, ^^dboucs^&afinos.

SE îyITV R inertia ,pgnities,'vel negligentia . Et /t a veteribus figtira h<ec appofta

non ijl , ne hinc , indif toto hoc i:olumtne-dijêrfaspereat , huc adduximtis . ty^rrjhteies , cy-

terique ex bouif fûra coUegtjJe yidentur , cutus fegnitiespropria . Frons magna . Factei

color mcllinus , TiaJIt»num crajjum . Faciesque magna , ^ carnofa . Vetgen^ crajfjt . ^f^peCtjis necors . Lf/pelabreuis. Linguatarda. Corpusdenjispilispiloju-m. Longo , (^ tardo

tncejfugradiens . IJelbreUi ,^ tardo . Ocult valde magni , Zêl tards mobrles

.

''

'"

' u«u\o'7 4^j-j>Aiv.>.*-\\A\«^«*vv-l a rjH

OT{S erugat^.v.iv»-*».»") ^

"»\*.tr>'

De ftupidi vir| figiira. Cap. xi.

QV l vero deficit circa voluptates , cui nihil Jit iucundum , nultamque inter hunc ,Ûltim cibum dijferentiamfacit ,pro:ulab honiinis natura yidetur , acJluptdtis dtct pt-

tejl , nam cum talespauct repertanttir , nomtne vacant . Si altqttafunt apudautho-

res ftgnA > ?«' hutufmodi hominem fgntficare poffint, h.ec puto , nam alta apud infenftiuum

diximus

.

t

OSTV^lDh

CVLl flantespallidi . Velfurftimeuntes,

Dctemperativirifigura. Cap. 13.

TEM P B T{zyi NTtcJ efl mediocritas circa voluptates , cJr* timores . Temperans

ejl ,qui abfinentia voluptatis nullo dolore afficitur necgattdet quibus non oportet , nec vl-

la dia , quam dixtmus re , vehementer obleclatur , ncc cupit magis, qukm decet , neque

quando non decet . (Âfeclantur temperamiam pudor , reuerentia , f^ moderatio . Sed vete--

res Thyftcgnomones , nequefûram , neque temperati fsnapojueruni . Opinantes quodhomi-

Hes optim.c, (^ /audabilis natur^ . benefenfati , fjf^probi viri , huiufnodiforent • Nos ne hk lo

cus yactius temperanti<€ yacaret ,fgna ,qux dictmus , ex mediccritate collegimus

.

K k.Temperati

rff D E H V M. TH T f^fO G N.

5u\^. •, ., Â\\^yiA\\v(\.T£AlP£2{iyiITl cx ijgnoiuin rneoiocntate.

-;S\ '\n«roi«wo'^ V«i\\ « b-^Vv; ,T^^ ^niY\>û3 ^ M«V\i\a<!^

MEDTl cdtfUiinterraro! . ^ dertfos, /^nhelttu); kmperatus . Frons mediainter tran->-

aiitliarn, ^ nebulofam . Of neque cxtenfum.neijuepij^ntm . QjUum addextram incli

naium . Pars , qu^ vmltlicum , ^ puilenda mtenucet , ^ hinc adtrntim pecions, (p*

hinc adiugulum^fiahsfit. Ocu/drum anguti hnues. OculorumpupitU medfocres Oculi magniy

^ Ih/endid-. Ctrcu/us anûjiusjtiger ,/upra igneusin humidisi)cults:Vet catcuh fgnei,aiyi^ûlj'

aibtcantts pa//'di ignets admtJitXfrfa^gtîndm nigris ocu/isiêlextra rou circumjermiam, ni»

p-edu tpni adm:Jta,vt lonê "'i'^:^/^'^^*"'^^^* - .-^ \.

Dcimpudenrisvirihgura. Cap. 24.

Q^V I (1/4 diicimus temperantiamJeElariimpudemiam,^ temperantiampudorew pojl

earumiraEixtionem de tmpudeniia dicemus .Verecundiavirtusnonejl ,fiue habitus,

^ fdajfrttusquidam ,ficinuerecundia. Impudens eji,

qui turpiaagendo nonverecun-

datur , l/t tn >norat!um "Nicomachiorum libris cyirtjiotelesdtxit . In magnts vero, verecundiarn

vtrtutem (fje\ft) medtocritatem iriter pudentiam,^ /iuporem ,^ inuerecundos effe,quiirt

aBionibus , ft) cotoqy'js vbique , (^r in omnes omnia loquuntur , vt cunque euenerint . c^lkl?i ve

toinuerecundiam ^Jfe ,qut nutla defe exijitmationem moratur . cyiliquifunt, qui hos affeEuis act

qua/itates mantjifias reducere volunt , ft) impudentesfangutneos ejfe ,pudentes yerofhtegmati-

i os . Verum contranum apparet j nam qu^ htcThyfiognomonesfgna apponunt , non funtfan-

cuinei fgna a medtcis fcnpta , a nol>isJupenus ena^^rata , expertenttaqiie contranum teJiMur,

cumfa^gutneospudthundosvid.amus , (y exangues inuerecundos : Sedomnesadfgna p-oprie"

taium aUducunt . cyirjjioteles, Polemon , cr zAdamantius hancfguram appofuerunt .

lAlPVT^£NTlSy y^d coruos , & canes.

IMPV D £^TlzA adcanes refertur ah authorihus , ^ canis verho impudentihus ini-

mtcis conuiciumfertfotet . c^^pud Homerum prograui contumetia in aduerfanum dtcitur

,

Oppianus Ithrodeênationecanum impudentiamnotat . Hefyihius , ^ZJannus cantnos

va/de impudcntcs vocat . c/^pud Hefodum canimispro inuerecundo, ^ impudenttîmo. Canis

ocutum hahrre , tnquit Pottux , apud Homerum dicitur is , qui nimio ptus tmpudt ns eji . c^frir.

jiogtton Cjdimachi fttus , canis vocahaturpropter audaciam . Cyntctphiiofopht dititjunt ab tn^

^tnto cantno , impudente , audace , contumace , non priuatim fed pubtice, quem yettent , tan-

quam attatrantes repr^hendebant . Ctbum etiam mpubttcumfumebant , ^ qu^ uis atia in ho-

minum con feElu factebant . c^then<£us aduerfus cynicos ex ctearcho Sotenfi dicehat , nonfu^âttm ,.^ abjiincniem vttam eos cxercere ,fedrevera caninam : eosque non fagacitate , tr/en-

Jupoilea ^Jflde , >: cancs, fedvitia aUatrandt , matedicendt , vorandi , cf vitte nudttatem di-

iigenter imttari . ^ cjnomia ,idcji canina mufca, pro impudtnttjjima poniturah £tymoio^

ô: Ocuius apertus ,jftendidus. 'Tatpebr<eJanguin(te,^cri>Jf. Parum curuus . Spatu^

ufufum (iiuatx . Ftrieranonrccius ,fedparum pronus . Inmoiibuspr^ceps . Corport fuh-

ruhfks. Cotor /an(û!nius . Facierctundus . pfciore Jurjumeicu.itum. SedPottmon coni-

gendus ex yidamantio . nam hic T<i.xuTt,i7 , ttte vero ra.xuifiJ . quuma fe fit admodum attr.

num . Subdunt mox . Crafo nafo . Pro caci intuitu , tdeji aui aciem tn tuam aciem dingat,

qttos vu/co

L I B E R QJ^ A KT V S 2^9

auos "V«ô impudcntes dicimus . Se itidem in altum ixiollens . (ôlarefuluo Voce acuta . Sed

rgoputomendumin texiu,nam non '-^^n^ i'|.. t (ed Kd:*v dxcrem.namcapiteacuiostt fuo

loco dtximus , inuerecundos teflatifumus . cy^ddimus nos . Ccput in verticimprotenjum . Ca-

pii/t valde rujji. Superci/ia oLlonga . '^Najusjiatim af>onie aduncus . Facies oUonga vel pla-

na. Rifusaltus. Vctcumtuffi. Velcumjfirandid^cultate . Surê crajfcfcentts . Tecius

glahrum . 'Tedu m dtgtti ctirui , ^ vngues curui , celtn grrjfu ami>u/antes . Oculi ignitt , vet

magni , (s* Ii"idi . Vel multum prom:n'ntes . Vel fefe aperienies ficci ,fj)lendtntes .puri U-

minis . Veljiantesjiiljrubri magm , infrajêântes . Ve/jiames ,Jujferctiid eieuMtes , (^Jit-

îrantts

.

Deverecundivirifigura. Cap. 25,

VERECVNDIJ media eji inter impudentiam , O* Jiuporetn . Verecundus ejl, qui

appartntes quafdam dejeextjhmattones modejle moratur. Coclesfatis inconftderate ve

recundifgna cum inuerecundi confundn, cir vt rem accommodet verl?ispro/y Dij immor

tales quantas inrptiasfundit . cy4riJloteles , 'Tolemon O* zAdamantius hancjiguram appofue-

runt , eisaue »d«^« ' eji.

VERECVHDI.

IN molihus,^ loejuela tardus . Sed Polemonis tejlus htc defeBuoftis ejl . Vox grauis

, g^fpirttus plena . OcuIuS hilaris , non Jplendtdus , niger non valde apertus , nec omntno clau-

fus . Conniuens tarde . Sed Polemon ,^ zy^damantius . Oculuscharopusnonfhlendidus,

humtdt affeEius ,^palpehras nec celeri , nec tardo motu mouet ,fed medtocriter . Ruhre ple-

nus. Sedaduertant leBores quefopetream , tp* falebrofamToIemonis interpretationem. zAd-dimus nos . Corpore inclinatt . cy4ures rul?id<€ . Ocult obfcurt , humidt , tuji^ magnitudints

,

veireê/eclaudentes , humidi ,caHigatte magnitudtnis , refj>Ie»dentes cum Uuifronte .

DcTriftisvirifigura. Cap. i.6,

CV Ai in hominum cengrejfibus accidat , Itt ioco "^tamur ,funt aui excejfu vtantur , ii

e^ ridicults excedant ,^ Jcurra , ^ importuni dicantur, quia ridicula penitus affe-

clant , (^ Hiideant rtjum mouere : quos , quia eorum phyfiognomones non meminerint

,

omittimus . Sunt qui neipfl ridicula dicant , neque alios dicentes ,iequoanimo patiantur ,ru-

Jiici , O* duri dicuntur . T)e eiujmodi trijiibus , O" agreHibus <:yiriJioteles iconem appojuit , fic

etiam Polemon , cir cyidamantius , f^ nos alia ex hisfgna colligemus. Trijiitia ex humore melancho/icoprojicifcitur , vt dicuHt medici

,qui atiquandopropter intenfum dotorem,Per morbum,

Ifetconttnuumjiudium nafcitur

.

F

TRISTBS. yld apparentiam.'

cyiCIES rugofa . Sed Potcmon , O* c^damantius ,fons rugofa. Macer , Faciegra-

cilis. OcuticonfraEli:nam oculoru conJraWones demijûm demonfirant,t9* trijie. Jn fgura

Kk, 1 humihs

iSo D E H V M. T H r S I O G N.

itimtbs . Jn motihits remifns . Sed Polemon , f0 jd^mantius , mouentur , -yt eogitdundi : liU

corriiendus ejlvtriufjiie textus, habet enim uWlpn,, Jedaccommodmdus eft=i ^^pivu . ^Jddunt

udemfupercrhncxten/a.Sed^damantiusauerfa. Palpehraextenfe . ^ddimusnos. Capilli

obfcuri . Frons triftis ,fuperctlia comuncia . Gutturts liertebra prominens . Vox dthilis ,^ fle^

xibilis . Spiritus denfus , altus , ^ agtlis .

KVSTICI.

C^PILLI flauifuhalhicantes . Vox cLva . Spintusfortis velox , &ll'ijfus . Tiares

patuU . Ocult cefj , cro.et . Calcult xfialcstnfuluis oculis . Ocult ma^nt , ^ commoti

mrantes ,qua/es tmttsfolent &patpehris aperfispatult . ZJflfefe claudentes cnmfron.

te afpera , ff) fupercilijsohltquis ,

cTpa/pehrts duns ,^ concretis. Veltnfles aridi ,frons ajfaa,

f^ tntentus ohtutuscum rechspalpehns

.

Deamarivirifigura. Cap. 2,7,

ARISTOTELES ceteriquegr^cipljyftognomones ^x-pd'-,fcilicet , amariflguram ap

pofuerunt. Nos hic apponimus,ûia vtdettir cum trtftt homintsflgura maxime conuemre.

Fzy4C.lE remiffus . Nigricoloris . SedPolemonhahet palltdt. Jdamantius fuhpalliSi

Aiacer , quo tdem caret . Sed ariftoteltcus textus ex Polemone corrigatur,qut hahet lyjor ,

pro '•«^'c»'. §lucc circafactemgUhra . Facies rugofa . Sed Qy^damanttusf-ons rugofa . Tôn

carnofits .^^tcnnis ,^ nigri.Sedid cyddamaniitts nonhahet. Addunt Polemon,f/;) Ada-

manttus , affere , (^fcce intuetur . Sedcorrtge Polemonis textum , T/>»\t/' , «0» -taxu' . Loquela ,

0* anhelatiovehemens .Sedcorrige Pciemomm ,quihahct hju cLT^^tnîr ,pro d. (âivny, ^ fuo

loco repone . Mmusfepc concuth , (^'flicat , ^pedes velociier infilit . zy^ddtmus nos .' Spiritus

fortis j velox , C^jftJJus , ff) corptis , ^peBus macrtim

.

SVSPICIOSI.

QVl P P E Jemper cum triftihus , infldis , g^ timidis fujfj>iciofi conueniunt iqua fgnii

ex his colligimus , htc addiipus . Vox dukts . Veldchilis, ^flehtlts . Gutturts Ifertehrn

^ prominens , ocult [hlefidentesfii/ut . Vei/e monentes turhatt

.

ATiOEMONE, &moleftiavexati.'""'"'

T" §yV SL '1/4 placida, f^ coIIeEia . Tuptllarum orhes itixquales, e^ nuhs caerulea vi-

rtdis, ^ difolor carumfronti tnfederit . "Vel trtftes aridt

.

Dejucundi

L I B E R QV J R T F S ^f/

Delucundivirifigura. Cap. 18.

Fcy^ CETZ/ D ejlin congreljthiis moderatio qtudam dicendi, (s^ auditndi ea.quônor

tet , (s>*ficttt oportet . Urhani , ^) dexteri hominis ejl ea attdire , tST dicere , quaprobo , ft)

mgentto \iro conucniunt. Jn ndicu/is verhorum objcenitas nfumfacit ; in hoc obfocnitaiis

fufhicto tantum , "cndc cjr iucundifunt . I^hylict hanc naturam kfangutne ,^jjnrituum cUri-

ta-teprofici/ct dixerunt , alij a prtuatione humoris melancholici , alit apauca confdcratione , vn-

dejlulti . zylrtjloteles , lôlemon , ^T* Jdamantius hancjiguram ponunt , (fp 1.9///3*- l/ocant

.

Coclesfatis tnfpte hoc caput ornato afcnijtt, (^ dum a verofenfu diflorquet verha , conculcat,^perueritt omnia

.

JVCVNDI. y^dcomplexiones.

FROT^S magna camofa , c^lenis'. SedPolemon ,^ zy4damantius fronsplana,^ IQ^

taffcies CArnofior . §lue circa ocu/os humi/:.ot a , ytfaciesfomnicu/ofa videatur. T^cque in-

tense afpiciens neqiie remijfe . Sed'To/ctnon,y^ cyfdaman. Ocu/i fmmidijj/endentcs , ftcut

a(j}icientes . zy4t Jdamantius habet non a(fictev\tcs . In motibus tardus . Figura, fi) mos ,

qui efl

infacte nonpru:ceps , /ed horitis\'idetur . fnfiiper addunt VoX b/anda . Jddimus nos . Frons hi-

Uris . Vtt/ti^s lucundus . zJêtaphrenum p/acide teres

.

Dcarrogantisvirifigura. Cap. 19. i**-"-j^

NZ^'^C de veracitate . Verax medius efl inter arrogantem , ff) difftmidatorem . "Dica-

mtiipnmo de arrogauff\ cyirrog^4ns is eji, qui i/iujina qtudam

, qu^ vetnon hafêt , vel

maiora ,quam halreat , fingit , acfibi vendtcat , nam qut maiora , qukm hahet , fingit ,

quia mendacio gaudet ,prauus ejj , ve/ potius vanus , minus autemftg/ori<£ j aut honoris caufa

fdfaciat . A/thi hos zArtJiote/estaciahundosvocat •

GC

cJR:FJ)gjNTES.-• '•

t

VTTV l{ ajj>erum . Rtfus cum irrifone

.

JjCTzABVnDl.

OLLVM crajfum , f^ /ongum . Pedum diîti /ongf,graciIeS.

VzJNl, & fublimia cogitantcs . Jd aues

.

INFERlVS /ahrum fupereminens . ^cuta "Vox cunt clangore . Guttur ajperum , f^

vertehra prominens . ^xetaphrenumpi/ofum i Oculi clandentesfuffum abeuntes, ^Jlan

tesftbjluidi.

vi'*ClDe/imulatorii

^Si D E H V M, "P H r S r G N.

Dc firr.u]aro:isViiifigu:a. Cap. 30.

ALTS%VM extrewum d^fjlmtiUtio rfl . Difjt-nulator rfl ,qui

, qute (ibi infunt , yel

v.epat , lieldifntnuit . Interdum diflmuUtures eliganttsjunt , cûum non queflus gmtta id

faciant , fed i't euitent importunitatem , acfaflnm : atcjue hi illuflna , (!sr clarafvlent re-

cufare , 'Vt Sociates/acieht . Sedcjuiparua , (Jr mamfefla dijftmulat , verfutegloriofi dtcuntur ^

ft) contemnendifunt , cy^rifl^^teles ,âbeo i olemon , cr <iAdamantius hanc flguram conctn-

tiaruntftrhulatoris , t^ contraria tonfulentis

.

SIAiVLzJTORES. Adficniam^&appa^-entiam.

QV Ai. circafaciempinguia . ^£ circa oculos rugofa. Faciesfomniculofa de more vide-

tur . Addunt infuperfequaces . zydlpeclu e/eganti . Voce rem'jfa,incejfus hene vtrfatilis^

^ meucturque continuo motu zy^ddimus nosfuptrcilia adtempora inflexa. <:y4mbulan

tes modo cno,modo tardomgreflu . Ocultf^lendentes concaui , (^parui.

DDcMendacisvirifiguraj Cap. 31.

} Xl AdV S deijs,qui mentiuntur , ea aflirmando , eÛ4 ipftsnonfunt ,ficde ijs,quf

abfcondunt , qu^ pfis mfunt . Nunc Ifero dt mendacil;us , ^mrum tngens numerus .

têiiDcyices.

FtAClSS carmfa . 'âfus in medio latus , decltnans adfummitatem . Bucca rifhilts,uel

rtfus cum derif.one . Loquelavelox,^gracilis . Vei^naribusefflata . Cibbofus . Super-

ctlia tnclinata deorfum , ^) intuentur quaf /atenter . Ci/ia infertus arcuata, yeiad^ynam

partem . Ocuit ridentes , hiiares . Veicakuii cêruiei, (^flaui dquidiHantes circapupiiiam,adin

uicem currentes in ocuits zarijs

.

Dcveracisviringura. Cap. 31.

VEKzJX is tfl,qui tam 'Verhis,

quam re,ea ipfa,

qua ipfs infunt , neque maiora , Me-

que miKora effe conftenrur ,^ tam iita , qttam verhis verax efl , g^ non de eo inteiiigi

yo/umus,qui inpacitonihus lierum dicit , identmefla/terius virtutis. Sedde eo qutpro

pterea vcrum dicit, quix taits ex habitu efl , f^ meritoprobus efl , f^f yht ntlre^rt^ verum di-

cit , mu/to magis vhi refert , idfaciet . Têmo huiufmodtfgw\t memtmt ,

VEKJCIS.

FzACtES mcdiocris inênii ,^ temporihus adpi»£uedinem verêns . Vox media inter

grauem , Q^ acuiam

»

De îduiatoris

L I B E R '. QJ^ A RT V S 2^3

Deadahioris virifiguiâ. Cip 33.

"7" <V co*i^rf (JJonil^fi^ q:/nnur , conwclu ,fermonum , (y* tfgotiorum communitate , alij placidi

I /""' . (^ o'cfc(iutoji , ahj o**mi^ mprjniam laudant , nul/a/jue in re aauerjantur, frd minime

molfjlos ft tfje extpjmant iporicrtîp . nuthus non hahent confuetudmem fedqut idaptnt.nul-

la aiia dc cauja , nifivt lucuntiua />fpUctdus, ^ obj^quiofus ejt fiit tmolumenium aiiaiiodadi

fifcAmHr i adtilaiQr . Ht*:ufmodi a ntiijuiorcs non mcmmere

.

iT'!!-.

OBSEQVlOSl. facilcs.

^TTV CV L l f cUude-ntes recli,iujl^ magnitudinis .fpUndtntei in Uwjônte^ humidi. VdV?'\'' J ""^ conniutntes yplaiide tniuentts , hHmidt

.

c^DVLityiTOKES., •âK \ .

.

, , ^t; •.A^wttix

"

F'z^Cl E S parua . fronsferena., exporreEiA , amhulantes corporihus ctrcumtorauentes

y

fe , cr inclinantes . Oculi yanjpaiut

.

Dcmolefti virifigura. Cap. 35.

Lll funtecontrario ,ûi omnihus aduerfantur ,nu//amQue Jihi hahendam rationem

putant , ne molejiifint,qut morof , 0* littgiof nuncupantur^ cuius hahifits yVtfuperiur

viiuperaltlis eji

.

A

F

MOLESTl.

RONS tetra . Oculi deorfum verf ,fuplices . 'Breui , ac celeripaffu amhulantes

,

CPERTINJCES.

<tJPVT fatisprotenfum . Frons alta . lârespatuU . CoIUmfrmum,^ immok'le , velcraffum , (sp longum

.

F

F

S

LlTiqiOSU

I{0 2V S lenis . FaciespUna

.

IMPO^TVf^S,

ACIES carnoja . Lingua velox .

Deinuidivirifigura. Cap. 34.'

E §lV l deheretgrauis virtfgura,

quê inter iam diEia duo extrema , media erat, /edquia

illiusf^na maiores nojlri non appojuerunt , omtfmus . Seauitur indtgnatio ,fedprius de inui

dentia ,

2(^4- -^ ^ ^ V ^- ^ H r S I O G N,

entia ,^ malettolentia illius extrema : quiefuh 'Vituperatione cadunt . Jnuidus eji, qui trijlatur,

quum quempiamprorfus ^fiue dignum ,fue indignum bene agere viderit . Hanc jiguram PoU'

fnori appofuit iAw^-x y;« *^'3 ^ w»t'tv«w'n\t «Fj'U',<o"i

,

" fNflXH. ^dcanes.

TERRBSfl^S êmdcimimefamma/idtWfddcdtifttut-d

vt capitur , ')irinajua reddita tergus fuum conjêrgia , cuius vi perfifum , corrumpitur ,

(^ quodfuturum erat adthulta 'Vtile , inuti/c reddit,fc deflellione , lynce , rttbeta,(<;^c<t

terisdtxit antiquitas ^Jedmihiliiles,^ anilesperfiafonesvidemurifdpotius metu , cum ca-

piendus eflerMaceuiWnaih têddci-e.vid^tur : Sedpotius canis uere inuidus videtur. Quifnifra

dextris maiora habuerint . §luibusftpercilut adgehas dimittuntur . zAddimus nos . Faciespla-

na . (ûres ct-Iongce,^ angufce . Gendegraciles Velcrajfa: ab oculis diflantes. Faciei colorfub-

liuidus . Oscauum. Dentes longi iacuti\rari ,fortes . Voxdulcis. Loquela acuta ,^ debilis^

tJêtaphrenum valde curuum ,& humeri adpedus contraEli, tS^ corpus effaBum . Vln<g

,

diU adgenua nonpirueniant,fedcogant capui occurrere manwus. Oculi cauiexigui. Velfurjum

euntespalltdi

.

• .lUô . luuuv^ v- /„•. -v^ ^-,

,j paffk^mceditineni. .

^

Pallorindrefedet,macicsincorporetoto, -^l .'^ ''

Nufqnam reBa acies , Huent rubigine dentes .

yi Rijiis abefl , nifiquem 'vififecere dolores

.

Dcimpi/virifigUra. Cap. jj-.

NVlDO par efi impius,fue mdletiolus,quipê qui Utatur

,quodqms fnale aâi ,fue

digHus fiUeiitdi^nuisft* ''-'•j-

JMPII.

TEM PORJ cdud . Shpercilia coniuncla ,piIofaque . Oris yafla diJfeBio . Dentes hti'

gi , acuti , rari ,fortes . Octili concaui ,parut . IJelmaani^ commoti niicantes,iracundii

fimiles ,palpehris apertispatuli . Velfurfum euntespalltdi , Veldeorfum euntesfitpplices,

Velvibrantes , circumturgentes . VelJÎehdenteip4rtii , toncaui

.

-

.'

-..A . :u\f.t:~i-i «, s.* . ../ ^ .

McJLEVOLl, ';

L^JE breuiores,qtut adênud nonpertiemani,fedinter edendtim cpgdm caput 4cciiir

rtre manibus . Ceieri , f^ breuigreffu ambulantes

.

De miferi'

L I B E R QJ^ A RT V S 2^2

-''

*'

"

DEmifcricordisuirifigura. Cap.36.

INT ET^ extrema ixm Jtcia uittiperAtione digna medium efl indi^natio . Ejl autem indi-

gnatio qutcdam ^gnmonia de honis , qu.e indigno alicui aliquo paclo eueniunt , eademlj; efl

triJUtio ,/iquem uident tndtgne malis affiiclatum . Si adtemperaturam referre Itcet , ut-

deniurcomplexione tcmperati mifertcordes rjfe cuius iconem arilloteUsappofutttO^mtfertcordes

dicit/apienies ejfe , timidos, ^ omatos

.

. i

Ml^BRlCoKDES.

PVLC Jrl ?f . zAlhicolores . Hahentes oculospingues, ^ naresfurfum dijlantes

, ff)

femperplorant . <_y4matores miilierum . Genitoresfoemtnarum . 8t ctrca mores in amo-

. ' rempropenfi . Semper memores . Ingeniofi , ^ caltdi . Jddimusnos. Superciliainre

î(f*ttxtenft . Qchliridibundt , humtdi ,palpebrx remijfe . Frons longa , ad tempora utring;

producla . Veltrijies, ^ fupercilta comprejfa , (srfronsdemijfa , 0* aujlera

.

V OX ^ranis inprincipio, ittfne acuta . Vel acuta, cJr intenfa . Dentes mixti , Uti

iiritli , rari f}ffft . t u» Ji.«t ^ i'.:^vr, ^-,

|

DEiniuriofiuirifigura. Cap. 3<7.

^\ V ESSxy4NV S .hic increpatgr^canicarum literarum imperitos , quipr^fens caput ;«-

.^V iuriarum amatorihus inji.ripferunt , cumpottus munerum amatorihus tnfcribere debuiffent

. „ . cum ipfe hic , cy uniuerfo hoc Iibro gr^carum Itterarum imperitia , omnia diJloraueat,diIa

niet , ff) tnculcet : Nec aduertit fgna , qux amAtori iniuriarum competunt , effe etiam iracundt,

impetuof , ^fere calidt homints . Sedgr^cus Jrijloteltcus textus corruptus ejl ,Q-J ftgna, qu<e

Jf>arjim toto opere inturiarum ^matort dijfemmatafunt ^ hac in unamfiguram cyinJiotelesO*

ôlemon colligerunt

.

miV^lJ. y^dcancs.

SVT ERlV S lahrum eleuatum Formapr^ceps,fiueproteruus

, ^) temerarius . cJddt

mus nos collum ercclum . Ceruix crajfa , uelafêra, etuertebra eiusfiiperemmens . FacitS

oblonga . LoqueUgrauis , e^ dcbilts . Tardogrejfu ambulantes , manentes inuijs,(^cir'

cumcirca ajficientes . AiquaJes caiculi tnfuluis oculis .

.ii-.ûr.t'.- .. . . A . , . , , ^D E talorum amatoris uiri figura Cap. 40 r J

FlCjVRAS appofuii cy^rijioteles infuis Phifognomonicis amatoris taIorUÎori^,etfaItatio .

nts .Scdteporis tnturia exctderunt.folum tttult,fue captta remanfrunt/iofgna .SedTôIe

mo,et Ad.qui optime Jnjiotele difcnpferunt ctpafaphrasftbus oniarunt nuuiuntoresfuern

Ll minus.

DEHr m: . T- H r s r G N,

ntinnstemPorinn imuria.s fenfet-unt . Sed^TôUmon y-iKdx-ta 7 zî Umamius <pr»>tv*c^r â^

bct . Sic zyirijlotelespyijlino candori rrjlituetur . In "^ôlrmone cumfigura lncricupidt irnpltci-

tum el}. Sed Jrijioteles hahct amMores talonim ut etiam Adamanaus. Sed Poiemon <n\o'Kv/xair~

uel ftf^dttctuta ^ nam ale^c /udus eji , O* ebrietatis.e;întemperantujejlum,uel

procacium iuuenum contuherniitm ,Jiue dicax ,auod mthi ualde arridet, ûum huiuf

modifigna cjux ajferunt , calidt uirifint .

(^ J^/c^r R / 5 talorum

.

DSlSlSl capilli,erecli,^ nigri. T>enfa harha ,^ hirjuta tempordi . Sed Polemon

pro ereEiis capiiiis , reBi menti dixit , oh id textus corrigendus . Oculuspinguts , J^lendi

dus , cir luridus . Hdtc figura inquit cyJdamantius eji amatoris talorum , chorete , Ûfttii'-' Sedrorrigendus ejl zAdamantij textus ,ex Poiemone, oAddimus Ocuiijurjitm tuntes

magnijtihruhri . ~ 'vvrttô, ,^,>,^^,^^^J\\.,.\

iJMzJTOKES vcnationis . Ad canes

\ '1BITVM eji, nefgna h<ec amatoris uenationum ,Jerarump dijêredtit , kic sddert

Lumbt teretes iongt . Ocuiifurfum euntes , magni , ^Jubrubri ,

Z)£ loquacisviri figuraCap. 41^

S/iampropefnem non effem , profElo afufcepto opere defiitiffem, ita me deprauationes, Wu

tiiationes , ^ monfiruofefcripiorum deterrent interpretationes , ut uix uer/um repperiam^

inquo non tot errores,quot uerhafint. zArifiotelicus textus,quifomnoientifguram hahet,it%

trafc impiicitam hahft dtcacisfûram , uti admcnet nos Hôiemonis textus , quifperatum hd'

betcaput , 0*figna etiam diuerfajunt , nam quxfmmoientt , nuiiojiacio dicacisjunt, -'

^^^^Âlo^cACIS >^d3ues,&ranas.

RcATÎS ab authorihus trihuitur ioquacitas . ajjidue enim ohganniunt , g^ odiofam

liiam cantionem itcrantfinefne . Formapuic-hri . Ptiofcirca uentrem . cAddit Po

lemon , fuperiora maiora hahens . cjures magn^, ^ arreBê . Nafus reclus , ueiin

medtoiatus ,dcciinans adfummitatem. Gen<e ohiongit . Coiorfaciet mellinus . cAnheiantes,

utiijuipof curfum , Mentum obiongum . Cuttur ajêrum . Manus graciies y (^ tortmfLf

,

*Digili iongigraciies Cojf^ tumtda

.

STVLTlLO§iyi MzMCS.-

GENM oblongce. Os exertum . Coji^pr^tumidtc . Oculifurjum euHtesftbrubi,magni,

^ . SONOKL Adaues.

COLLVM QracileyÎonpunt,, ,

- -^..

CLcJMOSl

s

V

L I B E R QJ^ A KT V S ^s^

CL^MOSl. ^dcancs.

V PEKlV S lahrum ,^gengiu^tprominentes

.

ELOQVENTES,

X grauis , f^ Conora

.

Deinefhcacis,&:efficacisvirifigura. Cap. 41.

NVHC ine]Jicaci( , fi^ rfjicacis virifiguram ,^uam ex <uiriJlotele, alijs^ue coUegimuSt

in negotijsperagendis apponemus

.

JNEFFICcy^CES.

C RP "F^S parui yficcis camihus , f^ colore calidum innuentepr^diti . Velmagnicor

pore , carne humida , (jr colore humidum innuente . Vel breuigrejiu amhulantes . IJel

Lreui , g^ tardo , Velhreui , 0* celeri .

EFFICACES.

CORPORE parui , humtdis carnihus, ^T colore humidum innuentepr^diti . Velcor-

pore magni^ ^ duriscamihus , ^J co/orejtccuminnuente .Veimedtocri corpore y carne

,

^ colore temperatifam honam innuente , njelamhulantes longogrejjti, i'eUongo,^ tar'

do . Vellongo , O* ccleri , velceleri . Oculi tardefe mouentes

.

C^PRAiCl^lTES, caliJi.

\P ORE parui . Caput valdeparuum . Capillorum color Jlauus ruhens . LinguA

'\elox . Camis coler ruheus . ^mhulantes celeri grejfu . OcultJ^lendentes Cttjij yjat^

guinet , 'velj^lendentes torue intuentes

.

F

F

ClRCVMSPECTl inopcribus.

JCIES macilents.

SOLLICITL

cAClES macilenta . Oculi aperti , qhfcuri , humidi yeln^n conniuentts humidi,plA*

cideintuentes.

FLxydBORlOSL

^CIES ojfea)

Ll X Defatui

.si^S D E H V M. T H r S I G N.

Dcfatuiimptobi virifigura- Cap. 4^*

Izy^M hominum fgUrAS yitioforunt , 'virtuoforurHJûe dejcripfimus , re/iquum ejl prius

auam operi coroutdem imponamus , de ea l>irtute fermoncm habere , aueevirtutes omnes ex-

cellit ,i^ deeo 'Vitio , quod^Vitium omrte fuperat , immo efl vitiorum omnium fentina ,feri-

num diElum , velbelumHm . T>e hocprtusfermonem hal?el?imus . Ferinum hoc vitium , cum in

homintbus prdualet , homirtesferis ftmiles eflictt . Sed vt melius qu^ dicamus ,percipiantur »

fcttote ,quodhomo locutus efl afummo Deo in conflniofupremarum tntelligentiarum , eis^ bruto -

rum , nam ob intelieUum illis ajfmilatur , ohfenfum beluis. Si vitijs imbutus , non heluisfimi-

Its ,quce viitafugiendt eleBione carent , efit ,fedhruuspeior , (fj* hic non homo ^fed fcrinus , ff)

helutnus dtcttur : vt qui omrtiahdicataratione humanis camihus vcfantur , cum f/tjscoeanty

f/tos tructdent, eosqueparentihus efut apponat , vt Thiefles , Tantali ,^ z^ltrei , zAntiquiphy

ftognomortes , hosflultosfatuos l/ocant ,flgna ftmulcolligentes flultiti,e , malittie ,0* agrefletta-

tts. Inquiunt enim . êmadmodumferêiufdem generisa/i<ecicures ,a/i<eagreflesfunt. Ci-

cures mttiorum morum ,placidorumquefunt , agrefles ajêriorum , peiorumque , vt tn caprts (yl

Ufflrihus , outhus , equis , aftnts ,^ cateris eiufnodt antmalihus Itidere lices , ita enim in homt-

nihus diflinguere licel , ^t cum moresftgna fequantur ,ftngulaflgna iuxta huiufmodt dtfcrimen

apponere, Nam a/ij homines figna hacferoctora , agrefliora , yehememioraque hahent , a/ij mi-

ttora j vrhanioraque . Signorum difcrtmina in Uuttate , (^ afl>eritate , mollitte , (SP duritte, fic

citate i ft) humiditate difltnguere oportet, ^ ex ijs agrefles , (^ mites mores , iniuflitiam, cir iu-

flttiam i tcmperantiam , e^ incontinentiam agnofcemus, vt ex hominihus

,qui agrefles , yeiqut

vrhanioresfuerint , agnofcamus . H^c ex Polemortis, & cy^damantij verhis , yt potuimus tn-

terpretattfumus . TSluncflgnafatta tmprohi , tdeflagreflis, (s^pejfimi hominis apponemus,eum

que advrfos , l>elft qu^fimtfceutora ^peffimaque antma/ia referemus . Vrfos erttmfatuos,aflM-.

los ,fûoS ,perniciofos , perfldos , ^fraudulentos elfefcrihurtt ,feritate deteras hefltasfuperare,

n^hiloflratusfcrihtt . Ouidius .

ii Quidniftfonclusmers.flolidAJ^ferOcia mentis

?

* . Vt cunque manfuefaclo , quol Italde ma/ignum, ^ fraudulentumftt artimal, (^fiihindc

adingentum redeat , mintme credendum efl , mtferabtles f<epe cafus oflenderunt

.

fcJTVl IMP\0BU ^d/rfos.

Ccy^TlLLl rigidi . Sed Tolemort id non hahet . Caput durum ,^ acuminatum . Sed

z^damantius anguflum ,& acutum hahct , ^) me/ius . d/ltires magnitudine ntmia,0*

fithflaccidê . Ceruix , ftf coi/um rotundum Ta/i acutt . Sed(^damantiui idrtort ha-

h(t , eisrputo mendum tn Poiemone , cumfuo ioco depidihus ioquatur . Frons dura , O* a/pera >

Hec taie zy^damantius hahet . Ocuh ohfcuri , parui , ficci , concaui ,profluentes, intertte aciem di^

rigerttcs. Mal,e angufla ,ohlcng^que . Jêntum iongum . Sedfgoparuumputo ,ad ferpentes

teiatum, Os loquax , iongtim , apertum , Vt quafi htfldafacies videatur . frtcuruus . Ventrico-

fus , Crdffis iacertts . Tedum , magnumque extrema ( Poiemon habet articuii) ohiortga.pingutat

(T) dura . Coiorefuhpalitdus , "Vr excitatus kfomno ,^ crapuia videatur . Vox haians , turpts

,

pufiiia , (Jrferox . Sed oddi^ marttius rton hahet , turpis.

, ',,^ fmm.

c

LIBER QJ^ A RT VS ô

z/fPlLLl denjt, Kujufplus nimio capi/lorum color , Gen^pilopr , dorjumpilofiin- ',

Mumtri eleuati . Iêdes hreuef ,^pingues . Vngues curui , Angujli ,^ longi. Velcarn»

fi , T)tgni hreues ,^ crajjt , Ocuh c^/ij crocei . SuperctliA concret^ , coniunUa

,

ÊSSIMI JÔKIS.

NcyfSVS adjacrem oh/iquuf . Faciefdeformis ,velpannt ,Qrcrocea .Jmherhis . Lq-

cjut/aJuhfiacctda . Humert extenuati, 0* acuti nertrcts . Adagni ocu/i, (srcommoti

micantes , ajpictentesqut "Vf iratifo/ent , ^pa/pehras referent, (^fuhalhicantesfuertnt,

f^ circa k os ca/cu/i crocei , igneis admtjit,cum a/ijs c^fijs. Ve/ncn rgnei ca/cu/t rotundi,fedignea,

grana auadrangu/arrforma infiar rgwsfuh/ucentia,f^prteter/),ec ca/cu/ipa//tdt igneispermifti

,

Cir a/tj Cicfj , ^ circuit fangutnet ,^ deruiet pupr//am amhiant . Ve/ocu/tfp/endentes , ntgri

,

fuhrtdentes , le/Jf/endentes^ tjsjunicu/us tmminet , f^ ci/ta a/fera , ff^ palpehrx ereEix, ^

afftElus trux,^ amarus , "Vr/ ocu/ife moutntes parui , cum pa/pehris meht/rhus . Ve/ ridentef

fcci yfuhafficientes

.

PNEF^KII.

VÎLL^KVM. orhes inicejua/es , 'uelpftpi//arum orhefeodem mod» circumcur-

rentes . Ve/ conuerji , coniunclim fe monentes . Vel orhes mACu/oJi , ntgrts macu/ts ,^ruhidis.

Dchoroicivirifigura. Cap. 44.

NVNC de virtute ea dicemus , tjux yirtutum omnium ctimu/us dicitur, cpixfupra nos

ejl , g^ /jeroicam dicunt , (SP dtutnam . H<ic maxime opponitur vitio,quodfupra di-

ximus . H<tc virtus , cuum /ûmanam naturam nojiram , ty* conditionem excel/at ,

e^cit /jomines , tn authus rcperttur ,fre diuinis inte//fgeniijs fimi/es , nam /jomo,quum tanta-

rum yirtutump/enus ejl , vtdetur Ijumanitatem fttperare ,fednonpoteJi inteiligentus ,ve/ ange-

/is fimi/is dici , quos moraies virtutes non decent , quum morales vtrtutes omnes excedant . Sed

dtcitur Heros , veifemideus , vt antiquis temponhuspr^ fuifit Adercunus , Hercu/e5,c^teri'que.

Et Homerus introducit Priamum de HeEiore /oquentem , eo quodva/de erat honus.

„ JA^V?? hominis mortalisfilttis ilU

)i Effenji£iebatur,Jedmagnae$lirpeDeorHm.

Et Lacones,quum a/iquem vaide admirantur , diuinus , inquiunt , vir eji . Vtrique inter

homines rarifunt , //// inter Barharos repenri pojfunt. Jnter Heroas tufo/us,vt nitidijjimus fo/,

hoc nofiro uuo refu/ges Princeps Ji/ujinfjiime ,JftmmaJtquidem in te natura ajfirantis . dona fu-

peri ad eo cumu/are contu/erunt vtenimapta memhrorum corporis compeftione ocu/os al/iciSj

yk antmi virtute rata modu/atione rrfpondes . Etjijtngu/is capttihus de tui corporis partihuspe-

(u/taremfermonem /iabuimus , /uhet vna omnes recenfere , vtftgna omnia, cjr yirtutes videan-

tur, qu^ tjcroa />unc formant , (^ fffgif^ > moresque tuifemper per /ômtnum ora percurrant

,

no/tttnt-

J7^ DEHVM. "PHTSTOGN,nolitonhue . "Eâdiat primo in tUiC frontis intuitu fupra mortale decus , admirahilis JpIenJor ,

regia quadam maiejlatepr^fulgens ,qui "Vf virtuofos omncs allicit , ita reprobos quofque deterret ,

qiiem nefcioijela, reffaliprofapia Ludouici duodecimi , Franci<e 2\eg!s aui tui, qucm oris,^ ani'

mipraffcrs , 'velao 8ênfumfanguine , principum , ^ imperatorum fecundopofjides . Vela

Deofrtajfe datum ,quodidraro ahqutbus impartitur , cum eiim a C/eieris feiungere njult , acfui

jauorispriuilegiafecumferre. Hic nec fcrihi l/erbis, nec d^pingi valetpcnicillo ,fedfoIum oculo-

rum , f0 mentis obtutu confderatur . Stmilemfjrmam habuijfe Demetrium memorant htforix

Plutarchi , namgratiamfimul , ^) terrorem ,grauitatem fimul, 0* manfuetudinem praffr-

re vidtbatur ,njtfcuIptorum , autpictorum nemo [irn 'lem vnquam pottiiffet effngere . Aiemini,

cum Romx ejfem multoties tuam ejfgiem colonbus efjiciam vidijp ,Jednunquam,qu£ veram de

monjlraret : nam fi lineamcnta, ft) coloresrecie expnmerent , regiamhanc dign:tatem,quam

memoro , minime exprimere valuerunt . Huiufmodi fplendor , regtam hanc dgnitatem prxfefe-

rens, magmfcentiampramonjlrat tuam , magnitudtnem , animi dtgnitatem yirtutes tam egre-

gias , ^pr.tjia ntes , vt digniori, ^ iliujlrion loco nonpotera nt locari . Cajltgat<£ magnitudtnis

caputejl ,veIpauIo maiusintra menfum rotunditatis ccprejfe , ante^poneprominens debita

druiceftffultum , cuiusforma alia ejf non potuit cum arx, q-J regiafutura effet 7nemori<e , Cj7*

mteIIeBus,prudentu,^perJj?icat!<efngu/aristu<e. Frons quadrata magnitudims metas non

pr.<terit , media inter tranqtiillam , ^ nebulofam ,cx qua lucidijftme tranfparet animifortitudo,

'Virilitas , iujlitia , c^ftueritas ,quê alteram alterafuperare nttitur ,^ in hocpr<ecIaro infgni-

um virtutum certamine , vnaqu.equefe tpfamfuperans , animum tuum omni earumpompa, e^multiplici decore explent . /ylicant /ubfrmte o:uIi magni

, fplendentes , lucidi ,/ubIimes , vt lili

Socratis , c<erulei coloris , acuti vifus , /mmilnerfuperbi obiutus , quibus veluti diuinifu/goris vis

0i<edam inejl,quosfiqtiis acrius contucri velis , vultum fubmittere cogitur , vti de cyjugujlo Ie<

gitur . In hts rejidct animofitas , mmjuetudo , clementia , tempsrantia , comitas , regalesque mo^

res . cAures exculpta ,extantes,quadrat^, mediocriter magn<e , auditus arguti: zAduIaiioni-

bus , iniuriarumfufurris , inhonejiisque locutionibus claufum animum demonjirant . Labia de-

licata , coiorata , in ore maiori , moderat<€ vocis , modici rifus ,grauisfermonis , ac denique nemi-

ni iniurio , optimi confIij,modeJii<c,^ vrbavitatisfedem ojlindunt fapiilorum colorfubflauus

,

carnis candidus ruborepcrffus , longe altus ah co ,quem Ciceroferuilem vocat, ^ Pifoni obijcit,

cptimam ojlcndit corporis tewpericm, ff) ^^ eaperfEiam animi compoftiomm ,tam, inquam

,

perftciam,vtfmaIuscffcveIIes,necpoJfes. Altmini, lllujinjfme Princeps ,tetncoyiniuaii-

bus eoi/oquijs multts , (^probabtlilus ratwmbus comprobajfe , homtitem bonitati itapropenjum

,

yt ma.ximo labore , multisjne flimu/is opusft adimprobitates , ft) maleficia impelii , ^conui-

cius multis argurn^ntis .dtxijii . ôddico verum eji , fedvtfentto demonjirare non valeo , cum'

alienos animos tui menfma mcttrenf. AJanus ampU ,femperpatuU . T)giti longi oraciles, f^retro conuerf , Iibera/itatis fmulachrum ojtendunt . Et fi importunus chiragr^ rigor eas defor-

marit, dijiorfrlique ,fua vts taridem eas incuruare non 'Valuit , >/ in manibus omniumferc no-

Jiri auiprincjpum videre Iicrt . H<epauperum funt alimentum , miferorum leuamen,pietatis

,

^) mjencordu cjfcius .principum vituperium , auariti<e terror , qurefugit, celaturoue "ybitua

muncra, ci7* munifcentix apparent . In petioris , fi^ hurnerorum latitudtne viftur corporis ro~

hur j animus yirilis , intrcpidus , ziT inuifius , rtatus adclara , ingentiaque facinora f.atura iti-

Jia , (jrproportiom refondtns . Ingrejfus tardus ,grauis,Q) magmjicus ojiendit te omnibus aBio-

nihus iujlum , magnifcum j 0* n âlcm ., f^-

k^

Nctii,

L I B E R QJ^ J R T F S 271

NBVI , uel figna , in facie apparentia , in c| iia corporis parte

reperiancurpraragiri. Cap. 45.

NO N alkmim a noflropnpoftto duximus hic aliqua de neuis inferere , fue de fignii^

(ju.e infacie appareut, ^) /« qua ahdita corponsparte correjpondeant , non quippe tnuti

lia , iniocundaq; qu^ ct fifalfa expertus efftm ,j'ortaffe alijs tradcre deflitilfcm . cy^li-

qua de his a ueteri'ousfcnpionbus drfcrihtntur :fedtnterje uaria , q) repugndntia , nec experienfz

tia reffondentia . cy^prologijaciet partesp/anctis diflrtbuunt,oculos lummaribuSynastim 'vener-

c^teras c.tteris ,(y*ljo< fignare corporispartes eas fub (ignis, quibus dominantur , confiitutas,qu^

dsrfueritattm a/iqua/ulôiere uidenturfalfa tamen , (^ uana comperimus . Jnter quos Ha/i,

t^h/oenrdge/ JruLs , a/iqua fcnpft zSê/ampus Cracus , a/iqua etiam circumferunturjub no-

tnine Alerlini Bnttamcijedmanuenfilm erron/eus adeo deprauata,ut nil/ucis ex eis nanctftpo

tuimus , et quoiquot uidere contingen{ > uanos omnes , et fa/laces comperimus . Tandem adex-

pencnttam nos contu/onus , /jumana corpora ol»fruantes,ut quifngu/ares neuos injacie , qJ qui

plunmosi)ai>eient , et in quafepius corporispartibus reffonderent ,tta utpotuimus accommoda-

uimus . Conjiderauimus lam quandam effeproportionem mterjaciei,^ totius corporis par-

tts , f^fbi tnuicem refpondere . ^ ut qudntitate ,^ qua/itate , fic etiamfgnis . Naftm ui

dimuspr^putioreffondere yUtquibus /ongus , obtufis ,breuis,ue/acutHseffet , eadem,^ mu-

tonisforma ^fc ettamnares tefiicu/ts ,/abia , fi) orisJcisfo naturitofiij /iminibus refôndent

,

facies imo uentri , fY^ nattbus , ut quibus carnofa , ^ corpu/enta , tenuis,ue/Jlrigofa effet,eafdem

f.mi/es /jabere contingerit , co//um cum cruribus , ffj brac/oijs eandemfubeunt rationem, aures co

fiis , ocu/um ano , attres cofiis , utpars infacte , qux /juiufmodtfgnis tmprimeretur, f0 corporis

partes, quê i/iis correffondent , ijfdem etiam fgnarentur . Jed ad rem accedamus . fJa/i

z^b/ênrage//ibro de iudicijs ait. St infonte neuusfuerit , a/ium etiam inpeEiorefuturum itt

aica , fed quajrontisparte /oquatur , non dicit . Ader/tnus medium dextr.e partis fignat , ft)

dexterampeciorispartem fignare dicit , utfnifirafnifiram . Ego infuprema frontis parte af-

firmarem ^fuper ocu/os , na mfupremajrontispars,fupremam peElorispofftdere aquum efi , <27*

id magis ueritati conjomim repperi . Quodfa/terpau/o fub eofuerit , uide/icet in medio iatitudi-

nis , 0* a/terfub mammis ertt . <J^/er/inuspau/6 inferiusfgnat , quodputo accidij?e ex manu

enfum cn'ore ,fin dextraparte adaures accedat , in iatere erit , infnifira , in humeris e regio-

nepecioris . Quodfi a/terp/tisfuperct/ijs accedet^^ in imo uentre a/terumpr^fgurat , utfui

de/icet ci/ium attingeret inpecitne erit . Sed Ha/i inpeciore tuto effe dixit: Ofiendit experientia

inimouentreefp: ^lmdf infinifiraparte circa aures erit , innatibus fignabttur . Sed qui

in a/uofignatui erit . Aleiampusgrêcusguionem^f^ uoracen»figntficare . Siuero inter ciiium,ei

fuperctiiumfimiiiter , ^ tnter umbiicum.(^ uiri/a . Ha/i dtxit reperiri aiterum , ego autem

tn tmopeEitne . Nunc de nafo ioquemur , qut ut diximusfcroto reffondet , undefi tnfiontis radi

ce , ut tn cauitate ilia nafijiient neuus ,^ tnpr^putto aiter erit . Ob idHaii^fiin fontenppare

bit , etiam in tefitbus uidebitur ,fidnon expiicauit tn quafiontis parte ubi inteiiigendum in ima

fionte inprincipio nafus . Inndfifiimmttate aiterum inprteputioprtefigurat . Haii dicit,fiin na,

re neuum , ueifignum qiii habuerit ,^ ingenitaii , fciiicet ingiandis circuitu habebit , O* tnfini

SlropeUore , ft) in /atere ettam - Sedper nares , nafifummum intel/igere uoiuit ,quodex arabi-

ca interpretatione uertens Mitsfaciie,errarepotuerit.Meiampus. Si in nafo,uelin ocuio conffeEius

fuertt etiam ad^venereapropenfumpiusnimioferretur. §}uodfijaemt'n<e in nafo obiiquefieterit,eti

am in abditis habebit , (^ tnexpiebiits erit coitus . In naribus nmus , tn tefiicuiis fignat ,funt infi

nenafi

/

r^/ D'E H V M. "P H r S I O G N.

ne nifi n<xres Jnfin?fcroti tefles. H<*lif in aurefuerit,et mf^more idemfortietur. Ego aures hrd-'

chiisrefb.ondered.cerem.etfcemorilyHSj^ficirca temporam ffatulisfignat . cAtfifuh narihus

altus con licuus erit,in ulnis inter cu'oitum,et humeros hahere teHatur Halt . Sedego non uerefub

narihus diceremfede regione interjlitij oris,0* nafi,ctrca aures. H>£c enim regio brachiafignat,et

ulnat. In labijs uerofxmin<e conffeBus in natur^ oflij limme alius reperiiur. Dicit Halt. In homi

Hibus tefliculos fignare compcri,Jed Gulones,et Ceuipetas effe leflantur , inquit Melampus. Sregio

ne uero oris maxiUam tierfus, monjhat alterum m ctnciura. Gen<€ natibus refj>ondent . Si ingena

dextr.-epaytis erit neusfiiboculis,in natibus erit , in fniflrafub renibus ,Jemperfniftrapars dorsU

fignfcat. tJMentum ciuiapars imafxciei efl^tm^pedumparti reffondet,ob idmentum pedei ofie

dit. Pars virca auresftemora ofiendit. Ha/t uero in mento unus alter in Itenisparte erit. Sedin lie

ne,uelfub aluo indrcat tialetudtnarium . Melampus . Collum cum cruribus eandem fubtt corre-

fhondentiamfc etiam brachia,etpedes.Halift uero ingula apparuerit,etin dextropeBoris latere

erit alter. ryit iSêiampus ait,ubidefinit uenter.Hah etiam incûit. In mantbus uer^ unum, alte

rum ingenitali indicat,fedneuus in manibus uiroru,muUerumj^; infobolefcecundos dtcitfcdfoemi

mina ffceminas uir utrosgenerabit. Infuperiori ueroparte,qua corfituefi neuus in mareyUelinpti

pillst infoeminafacinorofum tudtcarepoteris. Infcemina dextrogentl neuusprobitatisfgnu , in jini

firofêctmditatis.Sciendumpraterea in dextra corporispartefgnaprobariyContrarium infnifira,

F I N I S.

I '• \

RcucfchdiTs.' Dominc. ,

Vidi;legw&diu confideraui t.ibrum deHnmana Phifigrtomohiaab illuftri Domino ro; Bap. Porra

Ncap. editum,& compof!Uni.& cum in co nihil, nifi philofophi ce;& ad mentem philofophorum traftc

tuf, & nihiietiimfueritineoinuencum,quodfacrofar.tcCatholJcac fidci ,aut bonis moribus aducrfe

tur,necquoquer<;uuIisfacroraQ(S;2cTridtncinac Synodi irtdicis j ideo poteft abfq; ulla dirficultatcim

pr;mi / Neapoli dieiS. lunii ,

Imprimatur.

HQQk ^k tôiru yiipi Geqen Neapolis. M.Philocalus Pharaldus Car.uidic

IdcraFol. 25 '

^îeyratilus Teblogus Jlluflri , ^) 2{euerendifs. Pauli Reîj tpifc. ^ûenfs vidit

,

''•'•^"* Imprimatur*

îiib» Mofcha Vic» generalis yfiquenfis.

..'.<

•r>v."'

j\ \<\ Y-

(fum Regio affenjk , ^priuUegio ,

«.i«t\4 4«V>

*UICI ^quenfis tiAjud lofiphum C^cchiurru*

<^. D. ^. T>. LXXXVL

^

FOLIO

RFTTy PFNTFR LIBRABY

Giovambattista Della Porta - De humana physiognomonia libri IIII

Documents

Transcript of Giovambattista Della Porta - De humana physiognomonia libri IIII