Geothemie Nieuwe kansen voor het warmtenet

06 54268181 1

Accelerate energy innovation Drs. Ronald den Boogert Ronald@inimpact.nl

By the implementation of innovative technologies and a close cooperation with all parties in the value chain InImpact is contributing to reduce the carbon footprint of our

society.

06 54268181 2

Co-Creatie

• Nederlandse geothermie operators

• TNO en BRGM

• Toeleveranciers

• RVO

06 54268181 3

Stand van zaken

• Basis voor een warmtenet is het schaalvoordeel van centrale opwekking groter is dan de distributiekosten.

• 100 keer zo groot 120 keer zo duur gaat hem niet worden.

• Centraal gas verbranden, de straat verwarmen en het network onderhouden wordt heel duur

• Op zoek naar goedkope en duurzame centrale bron die veel goedkoper is dan gas.

06 54268181 4

Stand van zaken verduurzaming Nederland

• N.I.M.B.Y.

• Ondanks de lage kosten het hoge ambitieniveau, het maatschappelijk rendement…

• ?

06 54268181 5

Even onder de motorkap kijken…

06 54268181 6

Waar zit de winst ?

06 54268181 7

Schaalvoordeel

• Hydropower is maar beperkt mogelijk.

• Aardwarmte is voor de consument ver weg

• 3 graden temperatuurverhoging per 100 meter met een start van 12 graden.

• Put is al snel 2 km diep

06 54268181 8

Geothermie kansrijk

• Bij grote vermogens

• Lage retourtemperatuur

• Veel bedrijfsuren (baseload)

• Vereist • Andere manier van verwarmen

• Andere manier van beprijzing

• Combinatie van oplossingen • Isolatie

• Warmtepomp

• Opslag

06 54268181 9

5000 MW wat is dat???

• Gas verbruik 1500 m3 per jaar

• = 15000 kWh

• Bij 3000 uur -> 5 kW

• 200 huizen is 1 MW

• 1.000.000 huizen = 5000 MW

• 1/3 geothermisch 300.000 huizen

06 54268181 10

Ook op geothermisch gebied hebben wij nog wat te doen

• Parijs en München aan kop

06 54268181 11

Nederland

• Debiet 150 .. 400 m3 /uur

• Diepte 2500 tot 2900 meter

• Temperatuur rond de 85 graden

• Bronnen in Honselersdijk (2 systemen), de Lier (1 systeem), Pijnacker (2 systemen), Bleiswijk (2 systemen), Den Haag

06 54268181 12

Conclusie

• 1000.000 huizen zijn in de EU aangesloten op een warmtenet

• Net iets minder dan 1/3 wordt gevoed door een geothermie installatie

• Het aantal warmtenetten groeit

• Het aantal warmtenetten groeit met circa 3 %

• Het aandeel geothermie groeit veel harder 10 tot 20 %

• Nederland doet goede zaken maar buiten de tuinbouw is het zeer mager.

06 54268181 13

Het gaat hard

• Door de lage gasprijs wordt er bijna niet meer ontwikkeld en zijn mensen en apparatuur beschikbaar voor de helft van de kosten!

• Beschikbare denkpower leidt tot een versnelt inlopen van de achterstand

• EU heeft vorig jaar 50 miljoen beschikbaar gesteld voor kennisontwikkeling. RVO heeft ook nog eens 50 miljoen op de plank liggen voor ontwikkelingen die duurzame energie goedkoper maken

06 54268181 14

Outlook

• Twee keer zo veel debiet tegen 10 % extra kosten (40 % lagere kosten)

• Lagere kosten door beter uit koelen (30 % lagere kosten)

• Veel langere levensduur door composiet materialen (5 % lagere kosten)

• Lagere kosten door leereffect (10 % lagere kosten)

06 54268181 15

Onbegrijpelijk ?

• Overheid compenseert hogere kosten geothermie voor de komende 15 jaar.

• CAPEX is hoog maar de rente extreem laag, zeker voor lokale overheden

• In Nederland veel meer kennis aanwezig dan elders.

• Kosten Geothemie gaan dalen

• Ondergrond kansrijk

06 54268181 16

München

• Was geen warmtenet

• 90 miljoen budget

• In de zomer elektriciteit productie

• Diepte 3580

• Temperatuur 133 graden

• NL 12 + 3 x 36 = 130 graden

• Debiet 120 l/s = 432 m3/uur !!

06 54268181 17

Groningen

• 2016 boren

• Max 10.000 huizen

06 54268181 18

Den Haag

06 54268181 19

Nieuwe projecten

06 54268181 20

Succes factoren geothermie

• Beter uit koelen

• Rente

• Fiscale maatregelen • Prijs van aardgas

• SDE

• Kosten van kapitaal

• Risico dragend kapitaal

• Ondernemerschap

06 54268181 21

Geothermie is anders…..

• Prijs van aardgas gaat per m3 gas. Als de warmte op 90 graden wordt geleverd is deze goedkoper dan op 70 graden.

• Prijs van geothermie gaat per m3 water. Optimale temperatuur rond de 90 graden. Retour zo laag mogelijk. Investeringskosten zijn hoog, operationele kosten laag.

06 54268181 22

Dit betekent

• Kleinere capaciteit warmtenet

• Heel veel meer focus op uitkoelen • Ventilator inbouwen op convector

• Vloerverwarming

• Warmtepomp voor tapwater

06 54268181 23

Co creatie

06 54268181 24

En doorgerekend

• Geothermie • Investering put 1000 euro per kW. Met 5000 bedrijfsuren per jaar

is 100.000 uur in 20 jaar is 1 ct per kWh CAPEX • Operationele kosten COP van 30, Elektriciteit 6 ct per kWh is 0,2

per kWh • Totaal 1,2 ct per kWhth • Kosten zitten vooral in warmtenet

• Warmtepomp • Warmtepomp 5000 euro voor 5 kW is ook 1000 euro per kW • OPEX Warmtepomp COP = 4 1,5 ct per kWh Samen 1,7 ct kWh • Kosten zitten vooral in laagtemperatuur systeem. 30 m2

vloerverwarming plus nieuw vloerbedekking, plinten, aanpassing deuren 7.000 euro. 4 LT radiatoren 3000 euro. Totaal 10.000 euro

• Kosten zitten vooral in aanpassingen in de huizen • Niet handig als alle gebruikers bij grote koude maximaal stroom

afnemen!

06 54268181 25

Doorkijkje

• Geothermie bevind zich in een steile leercurve

• Bij diepere boringen (5000 meter en dieper) wordt er ook elektriciteit geleverd. Elektrisch rendement laag (10 %) dus 90 % restwarmte.

• Om schakeling naar elektriciteit introduceert een grote onbalans in het netwerk doordat aanbieders hele lage operationele kosten hebben (geothermie, wind en zon) en de vraag daarom eigenlijk zich aan het aanbod moeten aanpassen.

• Het wordt nooit meer zoals vroeger

06 54268181 26

Samenvatting

• Nieuwe systemen vereisen een andere manier van verwarmen.

• Waar mogelijk een laagtemperatuur systeem • Waar mogelijk een warmtenet om ook gebruik te kunnen

maken van bronnen die een veel grotere schaal nodig hebben • Er zijn meerdere oplossingen en waarschijnlijk zelfs een

combinatie van oplossingen. • Keuze proces is lastig

• Overheid heeft een enorme invloed

• Lokale initiatieven in Nederland lopen achter bij het buitenland

• Er is heel veel te verdienen op het gebied van werk en milieu

06 54268181 27