Gambiadag 2011 Workshop Water · 2011. 4. 15. · Overalaanwezig, vaakvan goedekwaliteit...
Transcript of Gambiadag 2011 Workshop Water · 2011. 4. 15. · Overalaanwezig, vaakvan goedekwaliteit...
Gambiadag 2011Gambiadag 2011Workshop Water
16 april 2011
Cedrick GijsbertsenMaarten Kuiper
Introductie
Cedrick Gijsbertsen en Maarten Kuiper, (geo)hydrologen werkzaam bij Wareco Ingenieurs.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Cedrick Gijsbertsen mede-oprichter van de SamSamWater Foundation. Maarten Kuiper specialist bij SamSamWater. http://www.samsamwater.com
Doel van de SamSamWater Foundation:- Samen met lokale partners en andere stichtingen/NGO’sondersteunen van waterprojectenondersteunen van waterprojecten- Delen van kennis en informatie
Als vrijwilligers betrokken bij diverse water projecten in ontwikkelingslanden (Burkina Faso, Kenia, Tanzania, Oeganda, Somalië, Suriname).
Introductie
Deze presentatie en een overzicht van alle links ( ) zijn terug te vinden op
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
http://www.samsamwater.com/gambiadag
Vragen? Interactie wordt gewaardeerd!
Doel van deze workshop
Geeft geen overzicht van alle mogelijke methodenBiedt een bredere blik voor oplossingen watervoorziening
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Onderscheid tussen verschillende waterbehoeftes:• Huishoudelijk gebruik
• Drinkwater• Koken• Wassen• Etc.
• Drinkwater voor vee• Drinkwater voor vee• Irrigatie• Stenen maken• Etc.
Niet alle methodes zijn geschikt voor drinkwater.
Indeling
• Intro: Water in Gambia
• Technieken:
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
• Technieken:• Regenwater• Oppervlaktewater• Grondwater• Kunstmatige infiltratie
• Welke is het beste?
• Beheer
• Conclusies
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Water in Gambia
1. de rivier2. regen en verdamping3. grondwater en gebruik 3. grondwater en gebruik
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
De rivier
8 km3 per jaar8 km3 per jaar
Vergelijkbaar met de Maas
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Tot zo’n 240 km periodiek brak
Bron: Gambia National Adaptation Programme of Action (NAPA) on Climate Change
Tot zo’n 240 km periodiek brak tot zout (FAO 2003)
In droge periode beperkt bruikbaar
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Neerslag en verdamping
http://www.samsamwater.com/climate
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Jaarlijkse neerslag: vergelijkbaar met NL, maar sterk seizoenaalJaarlijkse verdamping: veel groter!
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Onze tool wordt al veel gebruikt!
Overal aanwezig, vaak van goede kwaliteit
Relatief ondiep grondwater
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Grondwater en gebruik
(Ceesay and Son et al., 1987).
Klein gedeelte van de rivier ten goede aan grondwater (1/16e)
Als veel onttrekkingen -> dalende grondwaterstandDan nog meer onttrekken?
“The level of the ground water is constantly “The level of the ground water is constantly sinking and there have been water shortages for a number of years…
… The situation will only be improved by drilling new bore holes and constructing more overhead water tanks at Kotu South.”
http://www.accessgambia.com/information/water.html
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Gebruik:
Grondwater levert grootste deel vraag huishoudelijk
Gebruik:23,5 m3 /persoon/jaar
Senegal: 163 m3
VS: 1.690 m3
(FAO/AQUASTATS 2003).
Grondwater levert grootste deel vraag huishoudelijk water
Afwisseling grote puttenvelden en kleinschalige pompjes
(Njie, M 2002b)
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Grondwater overal aanwezig, nu nog wel …
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Hoe kom je aan water? De technieken.De technieken.
• Regenwater• Oppervlaktewater• Grondwater• Kunstmatige infiltratie
Regenwater
Potentieel dus een grote bron van water, alleen vaker niet dan wel beschikbaar (seizoenaal).
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Noodzaak tot het opslaan van water in de natte tijd voor gebruik in de droge tijd. Veel (en vaak goedkope) methoden van opslag beschikbaar. Voorbeelden:http://www.agromisa.org/displayblob.php?ForeignKey=331&Id=134http://www.worldagroforestrycentre.org/water/downloads/Watershed%20Publications/2002%20nega%20and%20kimeu.pdf
Regenwater van daken
Belangrijk:Zorg ervoor dat eerste (vuile) water (“first flush”) niet in de opslagtank terecht komt. Denk aan grote overbrugging droge
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
opslagtank terecht komt. Denk aan grote overbrugging droge periode
Als het water op de juiste manier wordt opgeslagen is zuivering vaak niet eens nodig.
Regenwater
Maar niet alleen regenwater opvang vanaf daken. Allerlei oppervlaktes zijn geschikt.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
zijn geschikt.
Bijvoorbeeld:
Rotsenhttp://www.samsamwater.com/library/Book1%20Water%20from%20Rock%20Outcrops.pdf
Wegen
Zeker in combinatie met andere methoden.
Wegenhttp://www.samsamwater.com/library/Book6%20Water%20from%20roads.pdf
Landoppervlaktehttp://www.samsamwater.com/library/Book8_Water_supply_by_Rural_Builders.pdf?SESSID=dcc2c5befe35ef2a5b41f1a6350c61e2
Conclusie regenwater
Regenwater opvang van daken kan voorzien in een aanzienlijk deel van het benodigde water voor huishoudelijk gebruik.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Andere bronnen van regenwater opvang (rotsen, wegen, etc.) kunnen een goede aanvulling zijn voor andere waterbehoeftes (vee, irrigatie, etc.)
Oppervlaktewater
“Makkelijke” bron van water. Toegankelijk!
Nadelen en risico’s oppervlaktewater:
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Nadelen en risico’s oppervlaktewater:• Vervuiling van bovenstrooms (steden, industrie, fecaliën)• Besmetting door mensen & dieren• Veel verlies en slechtere waterkwaliteit door verdamping• Ziektes (muskieten)
Oppervlaktewater
Bij voorkeur geen rechtstreekse inname rivierwater, maar gebruik maken van oeverfiltratie (zuivering door de bodem, schoner water door filtering en afbraak bacteriën en virussen)
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
schoner water door filtering en afbraak bacteriën en virussen)
10 m afstand zorgt al voor een aanzienlijke afname van het risico op ziekmakers. Let op: zout blijft aanwezig.
Oppervlaktewater
Ondanks nadelen is oppervlaktewater vaak toch een belangrijke bron voor water. Zeker in combinatie met andere methoden.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
methoden.
Gezien de kleine schaal vaak bijna geen invloed op benedenstroomse gebruikers.
Maar vaak niet geschikt als drinkwater.
Oppervlaktewater
Waterpyramide: Zuivering van brak grondwater in combinatie met opvang regenwater. Relatief duur, maar downscaling wellicht mogelijk.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Relatief duur, maar downscaling wellicht mogelijk.
http://www.waterpyramid.nl/
Grondwater
Overal aanwezig!
Verschillende dieptes:
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Verschillende dieptes:• van heel ondiep (bijv. in rivierbedding)• tot heel diep (boreholes van meer dan 100 m)
Grondwater
Voordelen grondwater:• Vaak niet verontreinigd, natuurlijk gefilterd• Goed beschermd in de bodem
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
• Goed beschermd in de bodem• Geen verdamping
Nadelen grondwater:• Niet overal bereikbaar of genoeg water• Soms is de kwaliteit niet goed (brak/fluoride/arseen)
Grondwater
Diepe putten ofBoreholes.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Boreholes.
(soms > 100 m)
Risico’s• Mogelijk slechte kwaliteit (zout/ijzer)• Mogelijk slechte kwaliteit (zout/ijzer)• Leegpompen van de voorraad (is wel genoeg beschikbaar?)• Veel geld uitgeven, nog steeds geen water!
Onderzoek naar hoeveelheid en kwaliteit water, omgevings-beinvloeding is daarom belangrijk! Bronnen in de omgevinggeven veel info!!
Conclusie grondwater
Grondwater is een belangrijke bron voorschoon drinkwater. Het is alleen geen
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
schoon drinkwater. Het is alleen geenonuitputtelijke bron.
• Heeft het onttrekken van grondwaterinvloed op de put van de buren ofnabijgelegen dorp?
• Schoon drinkwater is schaars. • Schoon drinkwater is schaars. Gebruik schoon grondwater niet voordoeleinden die ook met “grijs” water kunnen worden voorzien.
Kunstmatige infiltratie
Zorgen dat (tijdens en na de regentijd) extra water de bodem in zakt, zodat dit tijdens de droge tijd gebruikt kan worden.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Voordelen:• Beschermd tegen verdamping• Opslag in de bodem heeft vaak een zuiverende werking• Geen muskieten
Nadelen:• Hoeveel kun je terugwinnen?• Hoeveel kun je terugwinnen?• Soms (afhankelijk van geologie) verontreiniging bijv. door zout
• Minder oppervlaktewater beschikbaar
Kunstmatige infiltratie
Voorbeeld 1: Sand Storage DamsWateropslag in zand van rivierbeddingen
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
riverbankaccumulated sand
groundwaterdam
http://www.sanddam.org
old riverbed hardrock
Kunstmatige infiltratie
Voorbeeld 2: Micro-dammenKleine dammen in seizoenale rivieren
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Kunstmatige infiltratie
Het geïnfiltreerde water kan in de droge tijd gebruikt worden.
Water kan onttrokken worden met (handgegraven) ondiepe
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Water kan onttrokken worden met (handgegraven) ondiepe putten.
Vaak zijn er al ondiepe putten aanwezig (met name bij seizoenale rivieren). Let op: Vaak open putten met groot risico op besmetting.
Conclusie kunstmatige infiltratie
Met eenvoudige middelen en voor weinig geld zijn open putten tot een veilige bron van drinkwater te makenhttp://www.akvo.org/wiki/index.php/Portal:Water
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
http://www.akvo.org/wiki/index.php/Portal:Water
Water dat de grond in zakt hoeft geen verlies te zijn! Het kan een bron van drinkwater vormen met een goede kwaliteit!
Ondiep grondwater kan een hele veilige bron zijn voor drinkwater! (Ruim 1 miljoen mensen in Noord Holland drinken het!)drinken het!)
Welke techniek is nu de beste?
r iv e rb a n k
o ld r iv e rb e d
a c c u m u la te d s a n d
g ro u n d w a te rd a m
h a rd ro c k
ProbleemProbleem
Niet genoegwater Water is niet
lekker
Ver lopen, dus
Hele community heeft probleem
Probleem
Zieke kinderen
Ver lopen, dusgeen school
Bron werkteeerste wel,maar nu nietmeer
Alleen in drogeperiode tekort
Genoeg voorhuishoudelijkwater, maar nietvoor golfterrein
Wij geen water,buren wel
ProbleemProbleem
Waterkennisgebied
Regenwaterstroomt snelweg
Veel zout water
Lokaal
Grondwaterstanddiep
Waterkennisgebied
Veelverdamping
Lokaaldonkerbruinwater
Veel water naar
Dalendegrondwaterstand
Veel water naarrijstvelden
Op 5 km eenbestaand en werkendputtenveld
Kortneerslagseizoen
Doorlatendebodemlagen
ProbleemProbleem
Waterkennisgebied
Oorzaak
Onvoldoendebuffer voordroge periode
IJzer in bodem
Vrouw die brononderhield is weg
Oorzaak
Kwaliteitsverliesdoor te langeopslag in reservoir
IJzer in bodem
Rijstveld
Veel verdampingdoor oppervlakkigebuffer
opslag in reservoirRijstveldonneemt al het water
Te lange reistijdnaar bron Onvoldoende
kennis
ProbleemProbleem
Waterkennisgebied
Oorzaak Oplossing
Probleem
€€€ technieken
verantwoor-delijkheid
Probleem
Waterkennisgebied
Oorzaak Oplossing
sociaal draagvlak
lokale middelen
educatie
Probleem
€€€ technieken
verantwoor-delijkheid
Probleem
Waterkennisgebied
Oorzaak Oplossing Succes
sociaal draagvlak
lokale middelen
educatie
Welke techniek is nu de beste?
Er is geen “beste” techniek!
Ondermeer afhankelijk van: Ondermeer afhankelijk van: • het waterprobleem dat komt vanuit de lokale bevolking (bijv. drink- of irrigatiewater).
• het gebied waar de techniek wordt toegepast (hoeveelheidregen, diepte grondwater, hoeveel mensen hebben voordeelvan de techniek etc.)
• budget en onderhoud
Een paar tips:
• Betrek lokale mensen (NGO) bij ontwerp en aanleg van een
Beheer
• Betrek lokale mensen (NGO) bij ontwerp en aanleg van een systeem
• Zorg dat iemand lokaal verantwoordelijk is en dat de community meewerkt (bijv. gebruik kost geld)
• Documenteer onderhoudsmethode
• Rekening houden met lokale situatie(gebruik van materialen en apparatuur die in het gebiedverkrijgbaar/standaard zijn)
Hoe onderhouden?
Wie beheert?
Conclusies
Bekijk alle opties voor de (drink)watervoorziening.
Kies afhankelijk van de lokale omstandigheden de meest Kies afhankelijk van de lokale omstandigheden de meest geschikte methode, of combinatie van methoden. Zorg dat onderhoud en beheer gewaarborgd blijven
Hou daarbij rekening met de kwaliteit van het water:• Gebruik de beste bron als drinkwater.• Gebruik eventueel andere bronnen voor vee, irrigatie, etc.
Conclusies
Een combinatie van methoden kan voldoende water leveren voor alle behoeftes.
Bijvoorbeeld:• Oppervlaktewater achter een dam voor irrigatie en vee.• Ondiep geïnfiltreerd water in de rivierbedding met een ondiepe put voor drinkwater.
• Rooftop water harvesting bij een huis verder van de rivier.
Vragen en meer informatie
Deze presentatie en een overzicht van alle links:http://www.samsamwater.com/gambiadag
Meer informatie of vragen:[email protected] of 06 – 46 06 35 23