Facies and sedimentary environment of the Lower Cretaceous...
Transcript of Facies and sedimentary environment of the Lower Cretaceous...
Copyright©2018, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it,
but they can’t change it in any way or use it commercially. Doi: 10.22108/jssr.2018.109982.1044
http://ui.ac.ir/en
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches University of Isfahan
Vol. 34, Issue 1, No. 70, Spring 2018 pp. 17-20
Received: 03.03.2018 Accepted: 08.06.2018
Facies and sedimentary environment of the Lower Cretaceous transgressive siliciclastic and carbonate
succession in the southwestern margin of central Iran, northeast of Isfahan
Zahra Mazroei Sebdani
MSc. of Geology, Department of Geology, University of Isfahan, Iran
Mohammad Ali Salehi*
Assistant Professor, Department of Geology, University of Isfahan, Iran
Hamid Reza Pakzad
Associate Professor, Department of Geology, University of Isfahan, Iran
Ali Bahrami
Associate Professor, Department of Geology, University of Isfahan, Iran *Corresponding author email: [email protected]
Introduction
In this study, successions including red beds siliciclastic and the carbonate rocks of Lower Cretaceous sequence is studied at Kuh-e-
Bejareh in the south western margin of Central East Iranian Microcontinent. The Lower Cretaceous red beds represents the first
deposits after the Late Cimmerian phase and unconformably overlies the dark green sandstones and shales of Nayband Formation
and overlain conformably by cliff-forming carbonate deposits of the Aptian Orbitolina Limestone. The Jurassic is gap in between
and sediments are missing in the study area. Mazroei-Sebdani (2016) and Mazroei-Sebdani et al. (2018) studied in detail the
provenance and diagenetic events of similar succession. In this research, recognition of clastic lithofacies and carbonate microfacies
would result to the interpretation of depositional environments and to reconstruction of palaeoenvironment and palaeogeography of
the south western margin of Central East Iranian Microcontinent during Early Cretaceous (Barremian?-Aptian).
Material & Methods The studied outcrop section at Kuh-e-Bejareh represent the
Lower Cretaceous siliciclastic red beds (base coordinate: N
33⁰ 05′ 33.7″, E 51⁰ 57′ 34.9″) in western margin of Central
East Iranian Microcontinent, 47 km northeast of Isfahan,
central Iran. The interval were logged bed-by-bed using
Jacob Staff. The succession have 138 m thickness in that nine
lithostratigraphic sub-units were defined. Lithofacies types
were determined using the modified lithofacies classifications
of Miall (2006). Palaeocurrent indicators were measured at
74 locations. Stereonet version 9.8.3 were used to construct
rose diagrams. Total of 75 samples were collected from the
outcrop section in the field. The petrographic classification
for sandstone were based on Folk (1974) and carbonates
rocks is based on Dunham limestone classification (Dunham,
1962). Wilson (1975) and Flügel (2010) facies belts and
sedimentary models were used to interpret the carbonate
microfacies.
Discussion of Results & Conclusions
Lithostratigraphic sub-units 1-6 are grouped into the K1 unit
(92 meters) and 7-9 (46 meters) into lower part of the K2
unit. The K1 unit composed of red clast-supported
conglomerate, fine-grained cross-bedded sandstone and
siltstones. The K2 unit composed of sandy limestone and
fossiliferous (Orbitolina) limestone with verity of rocks
textures. Lithofacies analysis led to identification of four
coarse-grained (Gcm, Gp, Gh, Gt), five medium-grained (St,
Sm, Sh, Sp, Sr), two fine-grained (Fl, Fm) and an
intermediate facies (Sh and Fl). Sandstones of the Lower
Cretaceous siliciclastic red beds plot into quartz-rich
sublitharenite field of a QFL ternary plot of Folk (1974).
Recalculating the rock fragments to 100% and plotting them
on rock fragment triangles indicates that these sandstones are
sub-chert arenites and sub-phyllarenites. Identified
lithofacies, geometry of beds, horizontal and vertical stacking
patterns, stratal surfaces, palaeocurrents as well as the fossil
and trace fossil contents of the strata led to identification of
three siliciclastic and one mixed siliciclastic-carbonate facies
associations represents a terrestrial to shallow-marine
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches University of Isfahan, Vol. 34, Issue 1, No. 70, Spring 2018 18
succession from braided and meandring fluvial, supratidal to
tidal flat environments. The Lower Cretaceous clastic
sequence represents palaeocurrent direction from the south to
the north. Based on the measured palaeocurrent, the
Sanandaj–Sirjan Zone have been considered as a main source
for the siliciclastic rocks. The investigation of carbonate thin
sections led to the identification of five microfacies with a
verity of mudstone to garinstone texture. The identified
microfacies comprises sandy mudstone, peloid grainstone,
bio-/peloid wack-, pack-, and grainstone, and intraclastic,
echinoid, Orbitolina garinstone. The identified carbonate
microfacies were deposited in the mixed siliciclastic-
carbonate tidal flat, restricted and open lagoons toward
bioclastic shoal of the inner part of likely an epiric carbonate
platform. This carbonate sequence has been deposited in the
near shore area of such a shallow-water carbonate platform
that covered some parts of central Iranian Block, as northern
margin of Neotethys Ocean, during Early Cretaceous.
Keywords: Silisiclastic and Carbonate Facies, Sedimentary
Environment, Early Cretaceous, Central Iran, Northeast of
Isfahan.
References
Aghanabati A. 2006. Geology of Iran. Geological
Survey of Iran, 586 p. (in Persian)
Amodio S. 2006. Foraminifera diversity changes and
paleoenvironment analysis: the Lower
Cretaseous shallow-water carbonate of San
Lorenzello, Campanian Apennines, southern
Italy. Facies, 52: 53-67.
Bayetgol A. Mahboubi A. Hossaini Barzi M. and
Moussavi-Harami S. R. 2010. Ichnological
model of siliciclastic sediments of Shirgesht
Formation in Kalmard block, Centeral Iran.
Journal of Stratigraphy and Sedimentology
Reserches, 26:43-68. (in Persian)
Berberian M. and King G. C. 1981. Towards a
paleogeography and tectonic evaluation of Iran.
Canadian Journal of Earth Science, 18(2): 210-
265.
Chen L. Ronald J. S. Fusheng G. Cornel O. and
Chenglin G. 2017. Alluvial fan facies of the
Yongchong Basin: Implications for tectonic and
paleoclimatic changes during Late Cretaceous in
SE China. Journal of Asian Earth Sciences, 134:
37-54.
Cibin U. Cavazza W. Fontana D. Milliken K. L. and
McBride E. F. 1993. Comparison of
composition and texture of calcite-cemented
concretions and host sandstones, Northern
Apennines, Italy. Journal of Sedimentary
Petrology, 63(5): 945-954.
Darvishzadeh A. 1991. Geology of Iran. Amir Kabir
Publishing, 434 p. (in Persian)
Davis R. A. 2012. Tidal signatures and their
preservation potential in stratigraphic
sequences: In Davis R. A. and Dalrymple R. W.
(Eds.), Principles of Tidal Sedimentology.
Springer, Heidelberg, 35-55.
Dunham R. J. 1962. Classification of carbonate rocks
according depositional texture: In Ham W. E.
(Ed.), Classification of Carbonate Rocks. A
Symposium American Association of Petroleum
Geologists, Memo, 1: 108-121.
Einsele G. 2000. Sedimentary Basin Evolution, Facies
and Sediment Budget (2nd
edition). Springer,
792 p.
Flugel E. 2010. Microfacies of Carbonate Rocks,
Analysis, Interpretation and Application (2nd
edition). Springer, Berlin, 984 p.
Folk, R.L. 1974. Petrology of Sedimentary Rocks.
Hemphill Publishing, 159 p.
Gade M. Alpers W. Melsheimer C. and Tanck G. 2008.
Classification of sediments on exposed tidal
flats in the German Bight using multi-frequency
radar data. Remote Sensing of Environment,
112: 1603-1613.
Ghasemi-Nejad A. Asadi A. Shahmoradi M.
Aghanabati S. A. and Mohtat T. 2013.
Palynostratigraphy and reconsideration of the
Shemshak Group in north Isfahan (Kashan–
Zefreh) based on Dinoflagellate Cysts.
Scientific Quarterly Journal Geosciences, 86:
99-106. (in Persian)
Higgs K. E. King P. R. Raine J. I. Sykes R. Browne G.
H. Crouch E. and Baur J. R. 2012. Sequence
stratigraphy and controls on reservoir sandstone
distribution in an Eocene marginal marine-
coastal plain Fairway, Taranaki Basin, New
Zealand. Marine and Petroleum Geology, 30(2):
175-192.
Howard J. D. 1978. Sedimentology and trace fossils: In
Basan, P. D. (Ed.), Trace Fossil Concepts:
Society Economic Paleontologists and
Mineralogists. Short Course, 5: 13-47.
Immel H. Seyed-Emami K. and Afsharharb A. 1997.
Kreide-Ammoniten aus dem iranischen Teil des
Koppeh-Dagh (NE-Iran). Zitteliana, 21: 159-
190.
Ito M. Matsukawa M. Saito T. and Nichols D. J. 2006.
Facies architecture and paleohydrology of a
synrift succession in the Early Cretaceous
Choyr Basin, Southern Mongolia. Cretaceous
Research, 27: 226-240.
Khila A. Mohamed O. and Zargouni F. 2018.
Coniacian carbonate-conglomerate event on
carbonate ramps from the Northern Chotts
ranges, South Tunisia: facies geometry and
tectono-sedimentary evolution. Arabian Journal
of Geosciences, 11 (54): 1-8.
Kostic B. Bech A. and Aigner T. 2005. 3-D
sedimentary architecture of a Quaternary gravel
delta (SW-Germany): Implication for
hydrostratigraphy. Sedimentary Geology, 181:
143-171.
Facies and sedimentary environment of the Lower Cretaceous transgressive siliciclastic and carbonate succession in the southwestern …
19
Kumar R. Ghosh S. K. Mazari R. K. and Sangode S. J.
2003. Tectonic impact on the fluvial deposits of
Plio-Pleistocene Himalayan foreland basin,
India. Sedimentary Geology, 158: 209-234.
Kwon Y. K. Chough S. K. Choi D. K. and Lee D. J.
2002. Origin of limestone conglomerates in the
Choson Supergroup (Cambro-Ordovician), mid-
east Korea. Sedimentary Geology, 146: 265-
283.
Lewis D. W. and McConchie D. 1994. Analytical
Sedimentology. Chapman and Hall, London,
197 p.
Mannani M. and Yazdi M. 2015. Palaeocology of Late
Triassic deposits, in Dizlu section north of
Isfahan, Central Iran based on Scleractinian
Corals. Scientific Quarterly Journal,
Geosciences, 24(95): 281-290. (in Persian)
Mannani M. and Yazdi M. 2009. Late Triassic and
Early Cretaceous sedimentary sequence of
northern Isfahan province (central Iran):
stratigraphy and paleoenvironmnt. Boletin de la
Sociedad Geological Mexicana, 61(3): 374-637.
Mazroei Sebdani Z. 2016. Investigation of facies,
depositional environment and tectonic setting of
the uppermost Triassic to Lower Cretaceous
terrigenous and carbonate deposits, in Kuh-e-
Bejareh section of Dizlu region, Northeast of
Isfahan, M.Sc. Thesis, University of Isfahan,
Iran, 171 p. (in Persian)
Miall A. D. 2006. Principle of Sedimentary Basin
Analysis. Springer, New York, 668 p.
Mohajjel M. and Fergusson C. L. 2014. Jurassic to
Cenozoic tectonics of the Zagros Orogen in
northwestern Iran. International Geology
Review, 56(3): 263-287.
Petit F. Gol F. Houbrechts G. and Assani A. A. 2005.
Critical specific stream power in gravel-bed
rivers. Geomorphology, 69: 92-101.
Reading H. G. and Collinson J. D. 1996. Clastic
coastal, In: Reading H. G. (Ed.), Sedimentary
Environment and Facies. Black well Scientific
Publication, Ltd Oxford, 154-231.
Schlagintweit F. and Wilmsen M. 2014. Orbitolinid
biostratigraphy of the top Taft Formation
(Lower Cretaceous of the Yazd Block, Central
Iran). Cretaceous Research, 49: 125-133.
Scholle P. A. and Ulmer-Scholle D. S. 2006. A Color
Guide to the Petrography of Carbonate Rocks.
American Association of Petroleum Geologists,
Memoir, 77, 459 p.
Seilacher A. 2007. Trace Fossil Analysis. Springer,
Berlin, 238 p.
Selley R. C. 1996. Ancient Sedimentary Environment
and their Sub-Surface Diagenesis (4th edition).
Routledge, London, 315 p.
Seyed-Emami K. 2003. Triassic in Iran. Facies, 48(1):
91-106.
Seyed-Emami K. and Wilmsen M. 2016. Leymeriellidae
(Cretaceous ammonites) from the Lower Albian
of Esfahan and Khur (Central Iran). Cretaceous
Research, 60: 78-90.
Tucker M. E. 2001. Sedimentary Petrology (3rd
edition). Blackwell science, 287 p.
Tucker M. E. and Wright V. P. 1990. Carbonate
Sedimentology. Wiley, 482 p.
Vaziri Moghadam H. Taheri A. and Kimiagari M.
2006. The Elements of Stratigeraphy. Isfahan
University Press, 320 p. (in Persian)
Wilmsen M. Fürsich F. T. and. Majidifard M. R. 2015.
An overview of the Cretaceous stratigraphy and
facies development of the Yazd Block, western
Central Iran. Journal of Asian Earth Sciences,
102: 73-91.
Wilmsen M. Fürsich F. T. Majidifard J. 2013. The
Shah Kuh Formation, a latest Barremian – early
Aptian carbonate platform of Central Iran (Khur
area, Yazd Block). Cretaceous Research, 39:
183-194.
Wilmsen M. Niebuhr B. Chellouche P. Pürner T. and
Kling M. 2010. Facies pattern and sea-level
dynamics of the early Late Cretaceous
transgression: a case study from the lower
Danubian Cretaceous Group (Bavaria, southern
Germany). Facies, 56: 438-507.
Yazdi M. Bahrami A. and Vega F. J. 2009. Albian
decapod crustacea from southeast Isfahan,
central Iran-Kolah-Qazi area. Bulletin of the
Mizunami Fossil Museum, 35: 71-77.
Zahedi M. 1992. Geological map of the Targh
quaderangle 6356, Scale 1:100,000. Geological
Survey of Iran, Tehran.
Zand Moghadam H. Mossavi-Harami S. R. and
Mahboubi A. 2009. Tidal sediments analysis of
Top Quartzite in east of Zarand in Kerman area.
Journal of Stratigraphy and Sedimentology
Reserches, 37:1-18. (in Persian)
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches University of Isfahan, Vol. 34, Issue 1, No. 70, Spring 2018 20
شناسينگاريورسوبهايچينهپژوهش
7930بهار،اول،شماره07،شمارهپياپيچهارمسالسيو
73/79/7930:تاريخپذيرش71/71/7931:تاريخوصول
37-10صص
یۀدرحاشینییپاۀکرتاسۀوکربناتیآوارۀروندشیپیتوالیرسوبطیهاومحرخساره
شرقاصفهانشمال،یمرکزرانیایغربجنوب
رانيدانشگاهاصفهان،ا،يشناسنيارشدزميکارشناس،یسبدانیزهرامزروع
رانيدانشگاهاصفهان،ا،يشناسنيگروهزمار،ياستاد،یصالحیمحمدعل
رانيدانشگاهاصفهان،ا،يشناسنيگروهزمار،يدانشپاکزاد،درضایحم
رانيدانشگاهاصفهان،ا،يشناسنيگروهزمار،يدانش،یبهرامیعل
چکیده
اولينعنوانبهکهاستاصفهانشرقشمالبجارهواقعدرکوهدرپايينيکرتاسۀآغازينهايبخششدهشاملمطالعهکربناتۀوآواريتوالي
وGh،Gcm،Gt)دانهشناساييچهاررخسارۀدرشتبهسنگيهايمطالعۀرخساره.اندشدهنهشتهپسينسيمرينفازرخدادازپسهانهشته
(Gpدانهمتوسط،پنجرخسارۀ(St،Sp،Sr،SmوSh)ودورخسارۀريزدانه(FmوFl)وهمچنينرخسارۀحدواسط(Fl/Sh)شدمنجر.
نازک مقاطع سنگبررسي هاي کربناته ريزرخسارنيز پنج شناسايي ماسهبه مادستون پلوييدۀ بايوکلستدار، وکستون،پلوييدگرينستون،
سهمجموعهشدهدراينتواليهايشناساييبراساسرخساره.شدمنجرگرينستوناوربيتوليناکينوئيد،گرينستونواينتراکلست،تاپکستون
بريدهومئاندريوپهنۀفوقکربناتهشناساييشدکهدرزيرمحيطرودخانۀبريده-رخسارۀآواريويکمجموعهرخسارۀمخلوطآواري
جزرومدينهشتهشده اندجزرومديتا زونسنندجبباتوجه. رسوباتآواريعمدتاً منشأ -هجهتجريانديرينۀجنوببهشمالمنطقه،
مي گرفته نظر در شودسيرجان ريزرخساره. هاي شناساييکربناتۀ زيرمحيطشده آواريدر مخلوط جزرومدي پهنۀ الگون-هاي کربناته،
ازنوعاپيريکنهشتهشدهيکپلتهايروبهسدهايبايوکلستيازبخشداخليمحصوروغيرمحصوروبخش اين.اندفرمکربناتۀاحتماالً
پيشينبخشفرمکربناتۀکمتواليکربناتهدربخشنزديکبهساحلاينپلت هاييازايرانعمقووسيعنهشتهشدهاستکهطيکرتاسۀ
.پوشاندهاستمرکزيرامي
شرقاصفهانکوهبجاره،شمال،يمرکزرانيا،ينييپاۀکرتاس،يرسوبطيوکربناته،محيآواريهارخساره:هایکلیدیواژه
79790391710:نويسندۀمسؤولEmail: [email protected]
Copyright©2018, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons
Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it
with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially.
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 16
مقدمه
يهازونازيبخشرجانيس-سنندجويمرکزرانيا
هستندرانيايساختار هازون. زمانمزوزوئيکييادشده در
شواهدکهطوريبهشدند؛تبديلپوياوپرتحرکايبهمنطقه
اسيترزماندرگستردهيگذاررسوبنشدنانجاموشيفرسا
اطرافواينناحيهنقاطيبرخدرنيريزۀکرتاستاييباال
.(Aghanabati 2006; Wilmsen et al. 2015)وجوددارنداصفهان
کربناتيآوارهاينهشتهشاملشدهمطالعهبرش کرتاسۀۀو
.غربيايرانمرکزيقراردارددرحاشيۀجنوبپايينياستو
شدهايمشخصيشيفرساناپيوستگيبايتوالاينيينيمرزپا
سنگيسبزرنگسازندنايبندهايشيلوماسهکهنهشتهاست
مي تواليرا و ايقاعدهکنگلومرايباشدهمطالعهپوشاند
مرز.(Mannani and Yazdi 2015)شودشروعميکرتاسۀپاييني
مطالعهبااليي توالي شده صخرههاينهشتهشامل سازکربناتۀ
باآپتينسنبه(K2–6)دارربيتوليناوآهک واحداستکه
غنيآهکسنگ،(Nolaniceras beds)نوالننيسراستيرۀشيلي
هاينهشتهو(Leymeriella Limestone)اليمريلتيآموناز
(Beudanticeras Shale)سراسبودانتيخاکستريتاسبزشيلي
Seyed-Emami and Wilmsen)شدهاستپوشيدهآلبينسنبه
هايآواريوهدفپژوهشحاضر،شناساييرخساره.2016)
رخساره مجموعه تعيين درنهايتکربناته، و محيطريتفسها
نهشته مطالعهرسوبي استهاي شده . ورخسارهبررسي ها
رسوبي حوضۀتواليمحيط شناختبهتر به پيشين کرتاسۀ
بخشجنوبرسوب مرکزيکمکگذاريديرينۀ ايران غربي
.کندمي
مطالعهروش
تقسشدهمطالعهمنطقۀ حاشيساختاريماتازنظر يۀدر
يمرکزيراناۀصفحيغربجنوب گرفته محدودۀوقرار در
7استشدهواقع7:777777مقياسباطرقشناسيزميننقشۀ
E 51⁰ 57′ 34.9″ و N 33⁰ 05′ 33.7″: برشجغرافياييمختصات
(Zahedi 1992).شرقشماليلومتريک00ۀدرفاصلاينبرش
نزد،اصفهان دامنيزلوديروستايکيدر در و کوهيجنوبۀ
قرار بجاره )دارد هدفمطالعه،(.7شکل به دستيابي براي
سطح برشي ضخامت به ژاکوب796االرضي با متر
برداريسيستماتيکودرصورتتغييراتگيريونمونهاندازه
براي)سيستماتيکانجامشدبرداريغيرساختوبافتنمونه
ساخت.(Tucker 2001مثال فيانواع رسوبي وهاي زيکي
شدند شناسايي و بررسي صحرا در زيستي هايرخساره.
تفکيک(Miall 2006)ايميالسنگيبراساسکدهايرخساره
شدند اليهديرينهجريانجهتهايدادهبرداشت. هاياز
از00تعدادبهومتفاوت و انجام استريونتافزارنرمنقطه
(Stereonet 9.8.3)وديرينهجريانجهتاصالحاتبراي
شداستفادهآنترسيم نازک. ميکروسکوپي مقاطع مطالعۀ
سنگ کربناته عدد71)هاي و( پالريزان ميکروسکوپ با
نام دانهام اساس بر .شدانجام(Dunham 1962)گذاري
ريزرخسارهريزخساره با مقايسه در فلوگلها استاندارد هاي
(Flugel 2010)کمربندرخس ايآنهاارهتعيينشدندوجايگاه
.هايکربناتهتعيينشدمشخصومحيطرسوبينهشته
شدههایدسترسیبهمنطقۀمطالعهموقعیتونقشۀراه-1شکل
96 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
نتایج
شناسیتوالیکرتاسۀپیشیندربرشکوهبجارهچینه
هايآغازينتواليآواريقرمزوشدهشاملبخشبرشمطالعه
شرقاصفهانکربناتۀکرتاسهدردامنۀکوهبجارهواقعدرشمال
شکلهايآواريقرمزکرتاسۀپيشينبهنهشته(.1شکل)است
هايسبزرنگبخشقديرازسنگناپيوستهرويشيلوماسه
Mannani and Yazdi)اندواقعشده(ترياسپسين)سازندنايبند
به2009) هايژوراسيکدراينمنطقهعمدتاًکهنهشتهطوري؛
Ghasemi-Nejad)اندثبتنشده(مياني)دراثررخدادسيمرين
(et al. 2013 مرزدربرخيمناطقنظيرجنوب. شرقاصفهان،
داربينتواليترياسباالييوکرتاسۀناپيوستگيازنوعزاويه
ايندگرشيبي(Yazdi et al. 2009)زيرينگزارششدهاست ؛
کرتاسۀدارزاويه توالي قاعدۀ زاييکوهرخدادبهپايينيدر
نسبتکرتاسۀپاييني-باالييژوراسيکسنبهپسينسيمرين
.(Berberian and King 1981; Darvishzadeh 1991)استشدهداده
تواليقرارگيريبهتوجهبا آواريضخامتکمنسبتاًتدريجي
آبتين،-بارمينداراوربيتولينهايآهکسنگزيرقرمزرنگ
شدهمنتسبپيشينکرتاسۀبهشدهمطالعهمنطقۀدرتوالياين
است هاينهشتهدرکرتاسهسنبهچوبهايقطعهوجود.
سننيزژوراسيکهايماکروفسيلنبودوقرمزرنگآواري
پيشين بارمين؟)کرتاسۀ کنندميتأييدهانهشتهاينبرايرا(
(Mannani and Yazdi 2009). هايکرتاسۀپايينيدربرشنهشته
ضخامتمطالعه به متر796شده چينه3به شناسيزيرواحد
تفکيکمي 7زيرواحدهاي(.بوالف9شکل)شوند 1تا
واحد 0وزيرواحدهايK1مربوطبه مربوطبهواحد3تا
K2هستند مرکزي ايران در کرتاسه توالي تقسيمات از
(Aghanabati 2006).
K1واحد کنگلومرا،31داراي شامل و ضخامت متر
ماسه است قرمز سيلتستون و )سنگ کنگلومراها(.1شکل
دارايساخترسوبيموربمسطحوو7پشتيباناغلبدانه
هايشکلهستندکهضخامتاليهشکلبااشکالکاناليعدسي
1 Clast supported
مي يکمتر به آنها )رسد دارايهاسنگماسه(.الف9شکل
افقعمدتاًبنديطبقه و مسطح مورب هستند وي
ينادهندۀتشکيلشناسيسنگعمدهقرمزهاييلتستونس
ميواحد تشکيل اغلبسنگماسه.دهندرا واحد اين هاي
دارندريز خوبي جورشدگي و هستند دانه . زيرواحد ،0در
ماسهاليه ضخيمسنگهاي تيرۀ باقرمز تناوب در اليه
بنديموربمسطحقراردارندوبقهسيلتستوندارايساختارط
اسکواليتوس،افيومورفاهاياثرفسيل آنديپلوکراتريونو در
واحدهاياينزيرسنگماسه(.الف9شکل)شوندمشاهدهمي
ماسه به جوانب ريزدر بسيار تبديلسنگ سيلتستون و دانه
واحدسنگيقرمزروشنتانارنجيزيرهايماسهاليه.شوندمي
طبقهدا5 رسوبي ساخت افقيراي و مسطح مورب بندي
واحدشناساييشدههستندواثرفسيلريزوکوراليومدراينزير
هايپرشدههاوحفرههايپبلدرقاعدۀبرخياليهقطعه.است
اليه امتداد در ثانويه کلسيت ويژگيبا ديگر از هايبندي
مشاهده زيرواحد در 5شده الف9شکل)هستند يگاه(.
ساختاليه و ماسهبندي رسوبي زيرسنگهاي واحدهايهاي
0 ،5 1و از آشفتگيزيستيگسترده اثر روندوبينميدر
.شودايبهسنگدادهميظاهرتوده
01درمجموع، واحد از يادشدهK2متر برش در
ازتناوب0زيرواحد(.ب9و1هايشکل)گيريشداندازه
ماسهسنگ ماسهآهک سنگاي، سيلتستونسنگ، و آهک
است شده تشکيل . 6زيرواحدهاي تناوب3و شامل
فسيلآهکسنگ هاي داراوربيتولين)دار ضخيم( تا اليۀنازک
بافت از متنوعي انواع و هستند تاخاکستري مادستون هاي
مي مشاهده آنها در گرينستون ب9شکل)شود برداشت(.
بخشابچينه برشتا اين در سنگشناسي توالي آهکتدايي
.سازانجامشدهاستصخره
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 07
تغییراتیازبابرگرفته)مرکزیایراندرپیشین،کرتاسۀ(Seyed-Emami 2003ازتغییراتیبااقتباس)پسینتریاسشناسیچینهستون-2شکل
Immel et al. 1997)(چپسمت)،شمالبرشدرصحراییتصویررویشناسیچینهواحدهایتفکیک بجاره، وکوه اصفهان ستونشرق
(راستسمت)شدهمطالعهبرششناسیچینه
هایآواریرخساره
مطالعه پاييني کرتاسۀ توالي آواري بخش چهاردر شده،
دانه سنگي سنگيرخسارۀ رخسارۀ پنج کنگلومرايي، درشت
ماسهدانه دانهمتوسط رخسارۀ دو يکرخسارۀسنگي، و ريز
دانه دانهحدواسط و گلمتوسط شدريز شناسايي سنگي
:شوندکهدرادامهتوصيفوتفسيرمي(7جدول)
درشتآواریدانههایرخساره
Gh،Gp،Gtشدهشاملهايکنگلومراييتواليمطالعهرخساره
هستندGcmو يباًتقرهايسنگخردهدارايهارخسارهينا.
آواريبرابر جنس ياز کربناته هستندو آنهاماتريکسو
دارايآوار کمتريمانسيو مقدار به و يمانسيکربناته
استيليسيس . توالي نشده،مطالعهدر از وعکنگلومراها
داراپشتيباندانه بهيکسماتريو و هستند عنوانکم
ميطبقه7ارتوکنگلومرا شوندبندي ازدهندهتشکيلذرات.
1 Orthoconglomerate
متفاوت نوعکنگلومروهستندجنس از و1ميکتيکپليا
.آيدبهحسابمي9ايحوضهبرونيکنگلومراازنوعهمچنين
2 Polymictic 3 Extrabasinal
11 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
الف
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 01
گسترشرخسارهشناسیبرشمطالعهستونچینه.الف-3شکل با همراه بجاره کوه در رخسارهشده مجموعه و واحدهایها در 1ها از4تا
راهنماینهشته و پایینی کرتاسۀ بهای چینه.ستون، برشمطالعهستون گسترشرخسارهشناسی با همراه بجاره کوه در مجموعهشده و ها
هایکرتاسۀپایینیازنهشته6تا4سنگیهادرواحدهایچینهرخساره
Gcmپشتیبانایدانهرخسارۀکنگلومراییتوده
متوسطمتغيرولتاگرانولهادراينرخسارهازکاباندازۀدانه
استمترسانتيدوحدوددانهترينبزرگقطر بيشترين.
.ضعيفياستجورشدگيدارايومتريکرخسارهضخامت
و17ترتيبحدودهايکربناتهوآواريبههاشاملقطعهدانه
رخسارهدرصد07 اين وايتودهکنگلومراييهستند؛
پشتيباندانه )است الف0شکل رخسار(. بخشGcmۀ در
زيرواحدهاي)ابتداييتوالي 7در 9تا شکلفرسايشيوبه(
ب
13 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
دارد حضور مشخص زيرين مرز با به. رخساره شکلاين
ادامه وجانبي باشکلبهدار دانهقائم يزرروند بهشونده
دانهSpمتوسطهايدانهرخساره .شودتبديلميGtدرشتو
نهشتهبه بستر بار نقلوحمل اثر درGcm رخسارۀ هايشکل
هاييتشکيلشدهاستکهسرعتباقيماندۀکاناليوازجريان
به و دارند زيادي انرژي جريانو شرايط در تشکيل علت
Reading and Collinson 1996; Petit)ايداردآشفتهحالتتوده
(et al. 2005; Kostic et al. 2005; Ito et al. 200.اينرخسارهدر
باالدست مينواحي گذاشته برجا ;Kwon et al. 2002)شود
Miall 2006).
Gpیموربمسطحبندطبقهباییکنگلومراۀرخسار
مي مشاهده توالي ابتدايي بخش در نيز رخساره .شوداين
آنهايدانهاندازۀ حد قطروپبلوگرانولدر متوسط
ينتربزرگ حدود مترسانتي5/7دانه است هاقطعهو
دهندمينشانرامشخصيطرفۀيکيافتگيجهت جنس.
نآواريهاقطعه با کربناته سبتو استبرابر جهتجريان.
اندازه بهگيريديرينۀ رخساره اين در شمالشده غربسمت
حدوديبيشيدارامسطحموربهاياليه(.ب0شکل)است
سرعتنسبتبهيبشميزانعمدتاًودرجههستند17تا77
.(Tucker 2001)داردبستگيرسوبنقلوحملميزانوجريان
ينايينيپاحدFlوGt،Spهايرخساره وهستندرخساره
وSr،Shهايرخسارهبهشوندهريزدانهشکلبهآنباالييحد
Flشودختممي.
Ghبندیافقیرخسارۀکنگلومراییباالیه
متوسطوپبلتاگرانولحددررخسارهاينهايدانهاندازۀ
هاقطعهجنس.استمترسانتييکحدوددانهترينبزرگقطر
استآوارينيميوکربناتهنيميحدود وشدهگردهادانه.
)هستنديخوبنسبتاًيجورشدگيدارا ج0شکل اين(.
دارا جريرخساره بهديانجهت وسمتيرينه شمال
استغربشمال . يادشدهGcmرخسارۀ پايينيرخسارۀ حد
به رخساره اين و رخسارۀاست به و ريزشونده باال سمت
دانه ميSpمتوسط شودختم به. بهاينرخساره جانبي شکل
رخساره Gpهاي ميGtو مناطقتبديل برخي در و شود
يکمترشکلنهشتهبه گسترشحدود هايکاناليکوچکبا
.شودمشاهدهمي
Gtبندیموربعدسیرخسارۀکنگلومراییباطبقه
پبليناهايدانهاندازۀ حدگرانولتا در متوسطورخساره
نسبتاًهاهقطعمتراستوسانتي5/7حدوددانهترينبزرگقطر
درصد05حدودهاقطعهجنس(.د0شکل)هستندجورشده
طورجانبيواينرخسارهبه.استکربناتهدرصد55وآواري
کنندۀشودوبيانتبديلميGcmدرفاصلۀکوتاهيبهرخسارۀ
متراست1هاييباعرضکمترازکانالي يوبااليينحدپا.
نهشتهرخسارينا به دانهه هاي ميFlريز اينختم و شود
به نهشتهرخساره با متناوب دانهشکل ديدههاي مسطح ريز
.شودمي
متوسطهایآواریدانهارهرخس
درStوSr،Sh،Sp،Smمتوسطشاملهايآواريدانهرخساره
شدهسنگماسه شناسايي پاييني کرتاسۀ توالي اندهاي اين.
دارايرنگقرمزتيرههستندرخساره براساسنتايج .هاعمدتاً
نقطه )شماري رخسارهپتروفاسيس(1جدول اين هاهاي
(.0و1هايشکل)آرنايتهستندفيلآرنايتوسابچرتساب
Stشکلبندیموربعدسیسنگیباطبقهرخسارۀماسه
طبقهStرخسارۀ عدسيساختار مورب وبندي دارد شکل
دانه دانهاندازۀ ماسۀ آن استهاي درشت تا ينا.متوسط
رخسار تناوببا در د0شکل)Gtدرشتدانهۀرخساره و(
پاداردقرارFlيزردانهۀرخسار و باال حد ايينو با ينآن
اينرخسارهاغلبدارايپتروفاسيس.استهمراههارخساره
استچرتساب به آرنايت گاهي پوششو وجود علت
هايشکل)شودديدهميرنگهاقرمزاکسيدآهندراطرافدانه
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 00
1 الف0و ازج(. سيليسي سيمان و اکسيدآهن ملهسيمان
.هاياينرخسارههستندسيمان
Spبندیموربمسطحسنگباطبقهرخسارۀماسه
موربباساختاراليههايضخيمسنگاينرخسارهدارايماسه
دانههايآندرحدماسۀمتوسطتاريزاندازۀدانه.استمسطح
خوبوفاقدهرگونهقطعهدرحدگرانولباجورشدگينسبتاً
ه0شکل)است پتروفاسيس(. داراي رخساره اين
وسيمانآن(الف0و1هايشکل)آرنايتاستچرتساب
شيب.اغلببستهبهپتروفاسيسيادشدهسيمانسيليسياست
بينساخت 77هايموربمسطحاينرخساره درجه17تا
هايکاناليهمراهببانهشتهپاييناينرخسارهاغلحد.است
دانه رخسارۀ روي و دانهGhدرشت و گرفتهFmريز قرار
است . رخسارۀ به باال در وتبديلميGpاينرخساره شود
به ريزشونده توالي داراي بهگاهي و است باال سمت
.شودتبديلميSrوSmهايرخساره
Smایسنگیباساختتودهرخسارۀماسه
دارايساختتودهاين بيرخساره اندازۀايو استو نظم
استدانه متغير بسيارريز ماسۀ تا درشت ماسۀ از آن هاي
( پتروفاسيسساب(و0شکل داراي اغلب آرنايتوچرت؛
و(الف0و1هايشکل)سيماناکسيدآهنوسيليسياست
درداراي توجهي درخور مختلفهايرخسارهبينفراواني
است رخساره. دانهاغلب هاي Spمتوسط رخسارۀSrو و
وSrدانۀپاييناينرخسارهورخسارۀمتوسطحدFlريزدانه
دانهرخساره هاي Fmريز هستندFlو آن باالي حد اين.
رخسارۀ اغلبدرتناوببا سمتبااليتواليبهSrرخساره
شودديدهمي هايعموديمربوطبه،شفت7آشفتگيزيستي.
ديپلوکراتيوناثرفسيل اسکواليتوس1هاي ي0شکل)9، و(
1 Bioturbation 2 Diplocraterion 3 Skolithos
)0افيومورفا ويژگي(ز0شکل ديگر رخسارهاز اين هاي
دارندوجوداينتراکلستهايگاهيدرقاعدۀآنهاقطعههستند؛
کمترفراوانيباوکربناتههايسنگازاغلبهاقطعهجنسو
قطعه )استسيلتستونوسنگماسههاياز (.ب5شکل
اايساختتودهتشکيل يندر استرخساره اثرممکن در
(Miall 2006)باشديستيزيآشفتگ بهنيزاسکواليتوس.
.(Seilacher 2007)استمجموعهاثرفسيلاسکواليتوسمربوط
با ديپلوکراتريون و اسکواليتوس سازندۀ جانداران
رسوببهپايينوباال پايينرفتنسطحآبدرون و سمتباال
.(Vaziri Moghadam et al. 2006)کنندحرکتمي
Shبندیمسطحافقیسنگیباطبقهرخسارۀماسه
رخسارهفراوانجزوShرخسارۀ تواليترين سنگي هاي
استمطالعه شده دانه. ريزدانهاندازۀ ماسۀ اينرخساره در ها
متوسط استتا دانه ويژگي. حضوراز رخساره اين هاي
متروپرشدهبابلورکلسيتهايبهقطرچندسانتيکنکرسيون
هايتواليبنديدربرخيقسمتثانويهاستکهدرامتداداليه
اينرخسارهگاهيداراياثرفسيل(.ک0شکل)حضوردارند
5يزوکوراليومر )(Seilacher 2007)است (.الف5شکل
Srمتوسطهايدانهرخساره درحدSpو پاييناينرخساره
SrورخسارۀريزدانۀGcmدرشتبرخينقاطورخسارۀدانه
هستند آن باالي حد با. تناوب در اغلب رخساره اين
ديدهSrمتوسطورخسارۀدانهFmوFlهايريزدانۀرخساره
آرنايتوفيلپتروفاسيسرخسارۀيادشدهاغلبساب.شوديم
اکسيدآهناست سيليسيو 0و1هايشکل)دارايسيمان
ب فسيل(. اثر از اثريريزوکوراليوم مجموعۀ هايمربوطبه
جانبي1کروزيانا بخش به قاره)سکو فالت دارد( تعلق
(Howard 1987).
4 Ophomorpha 5 Rhizocorallium 6 Cruziana ichnofacies
17 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
Srسنگیباساختارریپلیرخسارۀماسه
ريپلياست دارايساختار ج5شکل)اينرخساره اندازۀ(.
دانهدانه تا متوسط ماسۀ از آن در ميها تغيير کندريز اين.
شکل)متراسترخسارهدارايضخامتدرحدچندينسانتي
د5 واينپايينحدFlوSm،Gpهايرخساره(. رخساره
رخسارهينا.هستندآنبااليحدFmوSh،Smهايرخساره
پا باالياندر يتواليو ريزرخسارۀبه ختمMF1کربناتۀ
ساب.شوديم نيز رخساره آرنايتفيلپتروفاسيسغالباين
1هايشکل)است ب0و هايموجيمتقارنريپلمارک(.
هايتحتامواجساحليهستنددهندۀتشکيلدرمحيطنشان
(Einsele 2000; Davis 2012) . دربخشيازتواليSrرخسارۀ
؛بنابراين(ه5شکل)شودبنديفالسرمشاهدهميشکلطبقهبه
مي گرفته شرايطنتيجه دارايShهاياليهيبرايلتشکشود
بودهوانرژيجرياندرخصوصفراهمآبزيادجريانيانرژ
بهتشکيلريپلمارکمنجرشدهSrهاياليه کاهشيافتهو
؛(Selley 1996)است تشکيلدر هنگام جريان انرژي نتيجه
.متناوبايندورخسارهمتغيربودهاست
Fl/Shرخسارۀآواریحدواسط
ريزسنگتادانههايماسهاينرخسارهشاملتناوبيازالمينه
بخش.مترداردسنگاستوضخامتيدرحديکسانتيگل
انهدريزتامتوسطايدرحدماسۀاياينرخسارهاندازهماسه
طبقه ساخت داردو افقي بندي روي. تحتاني سطح در
ريزدانۀ دارايداردقرارFmرخسارۀ فوقاني سطح در و
ريزدانۀ بهFlرخسارۀ شودشکلمتناوبتکرارمياستکه
ازنوع(.و5شکل) هتروليک»اينرخساره نظرگرفته« در
درودادهتشکيلراشدهمطالعهتواليازبخشيشودکهمي
تبديلFmرخسارۀبهريزشوندهشکلبهSmرخسارۀپايين
.استشده
ریزهایآواریدانهرخساره
رخسارۀ.هستندFmوFlهاشاملدورخسارۀاينرخساره
Fl رخسارۀ نازکو الميناسيون تودهبهFmداراي ايشکل
هاييکاهشانرژيدرکلمحيطحضورچنينرخساره.است
Kumar et al. 2003)دهدشدهرانشانميرسوبيتواليمطالعه
(Miall 2006).
Flرخسارۀ
ورستاسيلتاندازۀدرهاييدانهدارايFlريزدانۀرخسارۀ
بسيارماس استيزردانهۀ ا. چندينضخامت از رخساره
روشنتاقرمزاغلبآنرنگويرمترمتغينمترتاچنديسانت
يرهت )است ي5شکل شامل(. رخساره اين پايين حد
دانهرخساره هاي Smمتوسط ،Sh آنStو باالي حد و
دانهرخساره هاي Smمتوسط ،Sr اگرچههستند،Stو
آواريگاهي رخسارۀ توالي، ابتدايي بخش در اوقات
گيردشکلفرسايشيرويآنقرارميدرشتبهدانه رخسارۀ.
نقاطتواليمطالعهFlريزدانۀ برخي بهدر متناوبشده شکل
دانه رخسارۀ با ميShمتوسط شودديده موازي. الميناسيون
اغلباين.ترينساختدراينرخسارهاستبارزترينومهم
نتيجۀ در و آب جريان کم انرژي شرايط در رخساره
سرعتهايمعلقحاصلشدهاست؛بهاينترتيبکهجريان
استشدهمنجرگذاريرسوببهويافتهکاهشمعلقجريان
(Miall 2006; Higgs et al. 2012).
Fmرخسارۀ
بدونايوشکلتودهاندازۀگل،بهاينرخسارهدارايذراتيبه
است تيره تا روشن رنگقرمز با الميناسيون ضخامتاين.
ز5شکل)مترتاچندينمتراسترخسارهچندسانتي حد(.
رخساره به آن دانهپايين هاي Smمتوسط ،Sh حدSrو و
رخساره به آن باالي Smهاي ،Sh ميSpو شودختم اين.
رخساره با توالي نقاط برخي در رخساره Shهاي Smو
متناوباست . تهFmرخسارۀ دانهحاصل ريزنشستذرات
.(Einsele 2000)معلقدرشرايطآراماست
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 01
هایکربناتهریزرخساره
تواليمطالعه بخشکربناتۀ با بخش01شده مترضخامتتا
سنگصخره شامل بافتساز با استآهک مختلف هاي
1هايشکل) ب9و مطالعهباتوجه(. به پتروگرافيهاي
روينهشتهانجام اساسشده بر پايينيو کرتاسۀ هايکربناتۀ
هاوزمينهسنگکهعاملکليديدردستيابيبهمحيطآلوکم
پنجريزرخسارهدرمقاطعرسوبيدرزمانشکل گيرياست،
کهازعمقکمبهزياد(7جدول)شدهشناساييشدندمطالعه
:عبارتنداز
MF1:دارمادستونماسه (Sandy Mudstone)
فاقداجزايبيوکلستيوشاملذراتآواري اينريزرخساره
ميزان دراندازۀماسۀريزوپراکندهدرزمينۀميکرايتياست؛
کمتراز درصداستوبافترخسارهبراساس77ايناجزا
نام دانهام (Dunham 1962)گذاري است 6شکل)مادستون
الف .) اجزاي فابريکنبود حضور و فنسترالبايوکلستي
تهنشان استدهندۀ جزرومدي پهنۀ در رخساره نشستاين
(Amodio 2006 بهفابريک(. پراکندهيادشده اينشکل در
مشاهده شودميريزرخساره در. نيز رايزوکوراليوم اثرفسيل
دهندۀتشکيلدرشرايطاينريزرخسارهحضورداردونشان
است (Seilacher 2007)ساحلي اساسبرريزرخسارهاين.
بهانجامهايمطالعه 6شمارۀکمربندازهاييبخششده
(Flugel 2010)فلوگلتوسطشدهمعرفي3کمربندسمتبه
RMF24استانداردهايريزرخسارهباومربوط SMF23و
.(Flugel 2010)استمعادل
MF2:هایآواریدرحدسیلتتاپلوییدگرینستونبادانه
(Silt-Sand Sized Ploid Grainstone)ماسه
ريپلساختدارايهايصحرايياينريزرخسارهدرمشاهده
استدارالميناسيونومتقارنموجيمارک ايناجزاي.
سيلتاندازۀکوارتزدرآواريهايقطعهوپلوييدريزرخساره
سيماندرماسهتا محدودفسيلياجزايوکربناتهزمينۀ
هستند ريزاندازۀدروگردشدهاغلبپلوييدها. دانهماسۀ
هستند اجزاي. از بيش ريزرخساره اين درصد57سازندۀ
اساسطبقه بافتسنگبر و هستند دانهام Dunham)بندي
است(1962 گرينستون داراي. و گردشده آواري ذرات
(.جوب6شکل)جورشدگيخوبيهستند
بهتوجهباوشدهانجامهايبررسيطبقرخسارهريزاين
بودنمحدودوموجيمتقارنمارکريپلرسوبيساخت
بهاجزاي shore)3شمارۀکمربندازهاييبخشاسکلتي
(zoneفلوگلتوسطشدهمعرفي(Flugel 2010)باومربوط
SMF16(Flugel 2010)وRMF21استانداردهايريزرخساره
.استمعادل
MF3:دارماسه بایوکلستپلوییدوکستون(Sandy Bioclast
Peloid Wackestone)خرده داراي ريزرخساره جورشدگياين با اسکلتي هاي
اوربيتولينيد نظير دوکفه1ميليوليد،7ضعيف وو است اي
درقطعه کوارتز آواري بهاندازۀهاي زاويهماسه وشکل دار
.ميکرايتيوگاهيپلوييديحضوردارندپراکندهدرزمينۀتيرۀ
درصدو07هاياصليدراينريزرخسارهکمترازميزانقطعه
(.د6شکل()Dunham 1962)بافتريزرخسارهوکستوناست
بهزمينۀفراوانيبهباتوجهمدنظرريزرخسارۀ ميکرايتي
الگونيا6شمارۀکمربندنظيرفرمپلتعمقکمهايبخش
فلوگلتوسطشدهمعرفي(restricted lagoon)محصور
(Flugel 2010)معادلريزرخسارهاين.استمربوطRMF20و
SMF16استاستانداردهايريزرخسارهاز(Flugel 2010).
MF4 گرینستون: تا پکستون پلویید دارماسه بایوکلست(Sandy Bioclast Peloid Packstone to Grainstone)
اجزايوپلوييدنظيرغيراسکلتياجزايشاملريزرخسارهاين
0اکينوئيد،9ايدوکفهميليوليد،نظيرفرامينيفرهاازجملهاسکلتي
1 Orbitolinids 2 Miliolids 3 Bivalves
11 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
است1سبزجلبکو7اکينوئيد اندازۀدروگردشدهپلوييدها.
.شوندميشاملراهاقطعهازنيميازبيشوهستندريزماسۀ
ازمخلوطيوخردشدهاغلببايوکلستياجزاي
هستندهايبايوکلست يادشده هايقطعهدارايرخسارهاين.
درآواري ماسهکوارتز استپراکندهشکلبهاندازۀ اجزا.
آنهايقطعهميزانواسپارايتيهستندسيمانزمينۀدرعمدتاً
گذاريناماساسبرسنگبافت.استدرصد57ازبيش
(.ه6شکل)گرينستوناست(Dunham1962)دانهام
کنندميزندگيدرياييعمقکمهايمحيطدرهاايدوکفه
Scholle and)هستندساکنحوضهبستردرآنهااغلبو
(Ulmer-Scholle 2006 پشتيباندانهفابريکباپلوييدحضور.
الگوننظيرانرژيکممحيطيکازآنهاجاييجابهکنندۀبيان
وسدکنندۀقطعهايکانالراهازپرانرژيهايمحيطسمتبه
استااوليتي/بايوکلستيهايپشتهبامجاورهاينهشتهيا
(Tucker and Wright 1990 مدنظر(. کمربندبهريزرخسارۀ
open lagoon)غيرمحصورالگونيا0شمارۀ شدهمعرفي(
هايريزرخسارهمعادلومربوط(Flugel 2010)فلوگلتوسط
(.Flugel 2010)استSMF18وRMF14،SMF10استاندارد
MF5 گرینستون: اوربیتولین اکینوئید، اینتراکلست،
(Intraclast, Echinoid, Orbitolina Garinstone)
هايغيراسکلتيهايغيراسکلتيواسکلتيازجملهقطعهقطعه
هاينسبتاًهاياسکلتياکينوئيد،اوربيتوليناينتراکلستوقطعه
ديسکي و براکيوپود سرپوليدلولهشکل، کرم اين9هاي در
شناساييشده اندريزرخساره بيشتريناينتراکلستهايقطعه.
کرمهايلولهوهااوربيتولينوجودوهستندغيراسکلتيجزء
پسوسرپوليد هايقطعهبيندراکينوئيدهايقطعهآنهااز
استتوجهدرخوراسکلتي 57حدوداسکلتيهايقطعه.
نسبتاًميکرايتيزمينۀ.شوندميشاملراهاقطعهکلدرصد
اطرافگستردهمحورهمرشدهايسيمانوشدهشستهخوب
1 Echinoid 2 Dasycladacean algae 3 Serpulid
شوندديدهميريزرخسارهايندراکينوئيدهايقطعه هاقطعه.
قطعه ميزان و پراکنده سيمان در بيشاز آن درصد07هاي
(Dunham 1962)بنديدانهامبافتسنگبراساسطبقه.است
(.و6شکل)گرينستوناست
محلشناختههايويژگيبهباتوجه اينتشکيلشده،
بخش کمربندبهمربوطانرژيپروعمقکمهايريزرخساره
فلوگلتوسطشدهمعرفي(shoal)ااوليتي/بايوکلستيهايپشته
(Flugel 2010)هايريزرخسارهمعادلريزرخسارهاين.است
(.Flugel 2010)استSMF18وRMF14استاندارد
هامجموعهرخساره
هايآواريوکربناتهدرقالبششدرمطالعۀحاضر،رخساره
دسته رخساره آنهامجموعه شرح به زير در که شدند بندي
(.9جدول)شودپرداختهمي
بریدهمجموعهرخسارۀرودخانۀبریده
توسط فرسايشي ناپيوستگي يک با رخساره مجموعه اين
درشتکنگلومراييرويبخشانتهاييعضوهايدانهرخساره
مي نايبندآغاز سازند از شودقدير رنگغالباينمجموعه.
حدود درمجموع استو قرمز ضخامت11رخساره از متر
مطالعه دربرميتوالي را گيردشده رخساره. Gpهاي ،Gh،
Gcm،Gt ،Sp ،St متوسطوهايدانهرخسارهFlو درشت،
.هستندريزدانۀاينمجموعه
دانه کنگلومرايي بهرخسارۀ عمدتاً کانالي،پشتيبان شکل
شکلبنديموربمسطحوعدسيدارايساخترسوبيطبقه
و آواري ماتريکس و گرانول تا پبل حد در دانۀ اندازه با
است کربناته سيمان اندازۀدانههايرخساره. داراي متوسط
رخسارۀ.بسيارريزتامتوسطدانهوجورشدگيخوبيهستند
دانه مادستون)ريز بينبه( نسبتاًاليهشکل ضخامت با اما اي
دانه رخسارۀ نسبتبه وبيشتر گرفته متوسطقرار درشتو
مجموعهاين.دارايگسترشجانبيوالميناسيونافقياست
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 06
.استتواليبااليسمتبهشوندهريزدانهروندرايدادرمجموعرخسارهشدهسنگیآواریوکربناتهدربرشمطالعههایرخساره-1جدول
کدرخسارهرخسارهتوصیفوتفسیر
Gcmايتودهپشتيبانوگراولدانه،باررسوبيزياد(جريانآشفته)پالستيکدارشبهجريانخردهGtگراولبااليهبنديموربعدسيهايفرعيجاييسدهايدرونکانالورسوباتپرکنندۀکانالجابه
GpبنديمسطحگراولبااليههايعميقکانالمهاجرتسدهايطوليدربخشGhبنديافقيگراولبااليهمهاجرتجانبيسدهايطولي،رسوباتباقيماندهکفکانال
Stبنديقاشقيماسهبااليهرأسسينوسيوپيچيدهبعديباخطهايسههاومگاريپلريپلمارکحرکت
Spبنديموربمسطحماسهبااليهرأسمستقيمهايدوبعديباخطحرکتمگاريپل
Smايماسهتودهحاصلفرايندهايدياژنزوآشفتگيزيستي
Shبنديافقيماسهبااليهجريانايمسطحدرانرژيزيادهايماسهالمينه
Srماسهباساختارريپلي هايموجيقرينهدرانرژيکمجريانتشکيلريپل
Fl/Shتناوبماسهوگلباساختارافقيهايکششيومعلقتهنشسترسوباتمتأثرازجريان
Flسيلتوگلباالميناسيونافقيتهنشستذراتمعلقدرشرايطآرام
Fmسيلت،گلگذاريسريعذراتمعلقدرشرايطآرامناگهانيانرژيجرياندررسوبکاهش
نشستشيمياييرسوباتدرمادستونکربناتۀفاقدآلوکمبافابريکفنسترالحاصلته
عمقومتأثرازجزرومدهايبسيارکمبخش MF1دارماسهمادستون
نشستشيمياييرسوباتوحاصلتهدرصدکوارتزآواري77گرينستونبابيشاز
هايجزرومديمداومجاييمتأثرازجريانجابه
سيلتحددرآواريهايدانهباگرينستونپلوييد
ماسهتاMF2
نشستشيمياييوبيوشيمياييدرشرايطشدهحاصلتهوکستونبايوکلستيميکرايتي
آرام MF3دارماسه وکستونپلوييدبايوکلست
نشستشيمياييوبيوشيمياييدرشرايطمتناوبآرامحاصلته گرينستونپکستونتا
وپرانرژي MF4دارماسه گرينستونتاپکستونپلوييدبايوکلست
نشستشيمياييوبيوشيمياييزيرحدجزرودرگرينستوننسبتاَجورشدهحاصلته
انرژيزيادجريان MF5گرينستوناوربيتوليناکينوئيد،اينتراکلست،
شرقاصفهانهایتوالیقرمزکرتاسۀپایینی،برشکوهبجاره،شمالسنگشماریماسههایحاصلازنقطهداده-2جدول
16 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
صحراییرخساره-4شکل دانهتصاویر مطالعههای توالی متوسط شدهدرشتو الف. دانه. درشتتودهرخسارۀ ،Gcmای
،Ghیافقیبنددرشتباطبقهدانهرخسارۀ.،جGcmایدرشتتودهورخسارۀدانهGpمسطحدرشتموربرخسارۀدانه.ب
د هباطبقهStمتوسطورخسارۀدانهGtدرشترخسارۀدانه. بندیموربعدسی، . بندیمسطحباساختطبقهSp رخسارۀ
،Smمتوسطلوکراتریوندررخسارۀدانهاثرفسیلدیپ.همراهباآشفتگیزیستی،یSmایمتوسطتودهرخسارۀدانه .مورب،و
هایبندیافقیوحضورکنکرسیونباالیهShمتوسطرخسارۀدانه.ای،کمتوسطتودهاثرفسیلافیومورفادررخسارۀدانه.ز
امتدادالیهپر کلسیتثانویهدر با درشده کهکنیدتوجههاکنکرسیوناطرافدررسوباتجاییجابهبهشکلیۀحاشبندی؛
کانالیهندسۀبامتوسطهایدانهرخساره:ژکند،میتأییدراآنهابودناولیه
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 67
الف.شدهریزتوالیمطالعهمتوسطودانههایدانهتصاویرصحراییرخساره-7شکل اثرفسیلریزوکورالیومدررخسارۀ.
،بShمتوسطدانه دانهاینتراکلستدرون. ج(Sh)متوسطحوضهدررخسارۀ ، رخسارۀ. ساخترسوبیریپلمارکدر
ۀرخسار.،یFlریزهمراهباتناوبیازرخسارۀدانهShرخسارۀ.،وSrۀازرخسارنمایی.،هSrرخسارۀ.متوسط،ددانه
Fmایتودهریزدانهرخسارۀ.ز،Flیافقیبندیهالبایزردانه
11 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
داده-9شکل نتایج نقطهترسیم ماسههای هاسنگشماری الف. داده. نقطهترسیم های فولک مثلث در ؛(Folk 1974)شماری
ترکیبسابسنگماسه پایینی کرتاسه میلیتهای نشان را بآرنایت دهند، داده. نمونهترسیم تقسیمات مثلث نمودار روی هایها
.اندآرنایتوسدآرنایتقرارگرفتههایکرتاسۀپایینیدرمحدودۀفیلسنگاسه؛م(Folk 1974)آرنایتیفولکلیت
ریزمتوسطتاۀخوبواندازیوگردشدگیشدگجورباآرنایتچرتسابپتروفاسیس.الف.پایینیکرتاسۀهایپتروفاسیس-1شکل
(109Bعمقط)دانهتامتوسطیزرۀمتوسطواندازیوگردشدگیجورشدگباآرنایتیلفسابپتروفاسیس.،ب(71Bعمقط)دانه
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 61
دارریزرخسارۀمادستونماسه.الف.تصاویرمجموعهریزرخسارۀکربناتۀکرتاسۀپایینیدربرشکوهبجاره-1شکل
فابریکفنسترال با ،ب(121Bمقطع)همراه دانه. پلوییدگرینستونبا ماکروسکوپیریزرخسارۀ هایآواریتصویر
هایآواریدرحدسیلتوماسهریزرخسارۀپلوییدگرینستونبادانه.باساخترسوبیریپلمارکمتقارن،جهمراه
د(131Bمقطع) ، بایوکلستپلوییدپکستونماسه. ه(131Bمقطع)دارریزرخسارۀ ، بایوکلستپلویید. ریزرخسارۀ
(.172Bمقطع)کینوئید،اوربیتولینگرینستونریزرخسارۀاینتراکلست،ا.،و(192Bمقطع)دارماسه گرینستون
پشتيباندانهاغلبوشکلکاناليکنگلومراييهايرخساره
وجورشدگيداراي خوبدارزاويههايدانهضعيف تا
کردهماسهپرذراتهارادانهبينماتريکسهستندوشدهگرد
امراست؛ هايجرياناثردرايدورهپرانرژيشرايطاين
ميکمچگاليبادارخرده نشان .(Einsele 2000)دهدرا
استومربوطکرتاسهروندۀپيشقاعدۀبهيادشدهکنگلومراي
وشناسايينقاطسايردرکرتاسهطيگنگلومراييچنيننظير
.Mannani and Yazdi 2009; Wilmsen et al)استشدهمعرفي
2010; Khila et al. 2018).درپيرخسارهمجموعهاحتماالًاين
نسبتاًايرودخانههايکانالشدگيقطعوپرشدگيفرسايش،
استشدهتشکيلمقياسبزرگ طبيعت. پرشدگيهمچنين
درخودکهاستجانبيوعموديبرافزايياثربررودخانه
رودخانهدستپايينسمتبهرودخانهکانالمهاجرتنتيجۀ
شودميايجاد هايرخساره)بسترباررسوباتباالينسبت.
متوسطدانه و درشت درشتدانهرسوباتمجموعهايندر(
است توجهتأمينعلتبهممکن توسطدرخور رسوبات
13 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
وياايرودخانهسيستمزيادشيبپرقدرت،سطحيهايجريان
مخروط باشدافکنهورود سيستم اين به رسوباتتجمع.ها
دانهبهباتوجهيادشدههايکانالدرموجود حددر)هااندازۀ
پبل مربوط(alluvial fan)افکنهمخروطپايينيهايبخشبه(
؛بنابراين(Reading and Collinson 1996; Chen et al. 2017)است
پايينبخشبرقراريبههارخسارهاينتشکيل دستهاي
افکنهمخروطهايسيستم بسترباربابريدهبريدهايرودخانهو
(.3شکل)شوددانستهميمربوطکنگلومراييوسنگيماسه
مجموعهرخسارۀرودخانۀمئاندری
رخساره مجموعه رودخانۀمجموعهازپساين رخسارۀ
بهبريده تدريجيواقعبريده هايشاملرخسارهوشدهشکل
ميانFlوFmريزدانه ،Sr،Stمتوسطهايدانهاليۀرخسارهبا
SmوShاينمجموعهرخسارهباگسترشنسبتاًاندک،.است
شدهرابهخوداختصاصدادهمترازضخامتتواليمطالعه77
است اغلببههايريزرخساره. افقيودانه شکلالميناسيون
بدوناليهشکلتودهگاهيبه بنديهستندايو هايهرخسار.
رسوبيساختوضخيمتامتوسطبندياليهبامتوسطدانه
وريزدانهتابسيارريزدانههايماسهدارايمورببنديطبقه
بههستندخوبجورشدگي کانالکه قاعدۀباهاييشکل
اينمجموعهرخساره(.ژ0شکل)شوندميمشاهدهفرسايشي
.توالياستسمتبااليشوندهبهريزدارايرونددانه
ويدراثرافتانرژFlوFmيزردانهآواريۀرخساردو
يلتشکحوضهفروافتادۀهايبخشدرمعلقذراتنشستته
(Miall 2006)اندشده دانهرخسارۀ. رژShمتوسط هاييمدر
باهمراه Srوجود.(Miall 2006)شودميتشکيلجريانباالي
Shشودميناشيانرژيسطحتغييراتاز مجموعهاين.
دشتايهمراهبازيرمحيطهايرودخانهکانالرخسارهشامل
(.3شکل)آنهاستمرتبطبا(fluvial flood plain)سيالبي
مجموعهرخسارۀپهنۀفوقجزرومدی
رخساره مجموعه رودخانهرخسارۀمجموعهادامۀدراين
دانهاست رخسارۀ داراي عمدتاً است Fl ريزو مجموعه.
ضخامت داراي يادشده مطالعه0رخسارۀ توالي از شدهمتر
است . ريزدانۀ اليهFlرخسارۀ دانهبين رخسارۀ متوسطهاي
است گرفته قرار کلسيتباپرشدههايکنکرسيونحضور.
ادانههايرخسارهدرثانويه رخسارهممجينمتوسط وعه
فوقهايبخشدريپسژاحتماالًهايندولتشکيلکنندۀيانب
طاستيجزرومد حفرۀويافتهانحاللجويياژنزديکه
استپرکلسيتتوسطايجادشدهثانويۀ .Cibin et al)شده
يادشدهمجموعه؛1993) فوقپهنۀمحيطبهرخسارۀ
(.3شکل)استمربوط(supratidal)جزرومدي
مجموعهرخسارۀپهنۀجزرومدی
رخسارۀمجموعهباتدريجيمرزدارايرخسارهمجموعهاين
اينمجموعه.ازآنقراردارداستوپسجزرومديفوقپهنۀ
درابتدادارايبخشآوارياست،سپسمحيطجزرومديبه
.شودمحيطمخلوطآواريوکربناتهوسپسکربناتهتبديلمي
رخساره انواع داراي رخساره مجموعه اين هايبخشاعظم
دانه Shمتوسط دانهSrو بخشکمتري و وFmريز است
خود00درمجموع به را مدنظر توالي ضخامت از متر
اينمجموعهرخسارهدارايرنگزردو.اختصاصدادهاست
است خاکستري رخساره. در دانه ماسهاندازۀ ازهاي سنگي
متوسط تا ريز خوبماسۀ جورشدگي داراي و متغير دانه
ساحليمحيطبهاسکواليتوسوديپلوکراتيوناثرفسيل.است
Howard 1987; Seilacher)استمربوطجزرومديپهنۀو
(2007; Bayetgol et al. 2010 درSmرخسارۀ. آشفتگياثر
رخسارۀدرآمدهايتودهشکلبهزيستي Fl/Shحدواسطو
متغيربسيارانرژيباجريانيرژيمدارايمحيطکنندۀبيان
است . رخساره اين دوکفهاليهدر فسيل حاوي وهاي اي
داخلقطعه گلي اينتراکلست وجودحوضههاي قاعده در اي
بهينا.دارند ادامه در رخساره دارايمتناوبشکلمجموعه
استMF2وMF1ۀکربناتهايرخساره هايريزرخسارهو
درحديآوارهايدانهباگرينستونپلوييددارومادستونماسه
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 60
.دارندگسترشآندرمارکيپلتاماسهباساختريلتس
رخسارهايناست؛Srۀرخساريمجموعهرخسارهدارااين
امواجتحتهايمحيطدروجريانيمتفاوتهايرژيمبا
Lewis and McConchie)شودميوجزرومديتشکيلساحلي
(1994; Davis 2012 رخسارهحضور. Srهاي کنندۀبيانShو
فرسايلتشک و آب کم عمق وهادونسطحيشدر
.Kostic et al. 2005; Zand Moghadam et al)هاستمگاريپل
يانجريينباالوپاهاييمدررژShمتوسطدانهرخسارۀ.2009)
Miall)مجموعهرخسارهفراواناستيندراوشودمييلتشک
(2006 يموجهايمارکريپلدارايرخسارهمجموعهاين.
افزايشدهندۀنشانآندرSrوShهايرخسارهتناوبواست
تشکيلزمانيدرانرژاست؛محيطتالطموانرژيکاهشو
تشکهامارکريپل زمان از استافقيبنديطبقهيلکمتر
(Selley 1996 تناوبرخساره(. دانهحضور ريزهاي متوسطو
نوسانبه رخساره مجموعه اين در هتروليک هايشکل
دهدرانشانميحملعاملهيدروديناميکيانرژيونقلوحمل
مهم از يکي ويژگيو پهنهترين استهاي جزرومدي .هاي
قاعددرونگليهاياينتراکلستوجود در يبرخۀحوضه
ويطشدنمحيوطوفانيانرژيشافزايطوجودشراهارخساره
مجموعهينا.دهديطرانشانميشرايشدنناگهانآنآرامازپس
پهنۀبخشبهرخساره استمربوط(tidal flat) جزرومدي
(.3شکل)
هايمطالعهاساسبرکربناتهدارماسهمادستونريزرخسارۀ
فابريکحضوربيوکلستي،اجزاينبودازجملهشدهانجام
کمربندازهاييبخشبهشدهمشاهدههايفسيلاثروفنسترال
Flugel)فلوگلتوسطشدهمعرفي3کمربندسمتبه6شمارۀ
استمربوط2010) هايدانهباگرينستونپلوييدريزرخسارۀ.
موجيمارکريپلساختباکهماسهتاسيلتحددرآواري
هايريزرخسارهازجملهاستهمراهدارالميناسيونومتقارن
استزيرمحيطاين ساختبهباتوجهنيزريزرخسارهاين.
اجزايبودنمحدودوموجيمتقارنمارکريپلرسوبي
(Shore zone)3شمارۀکمربندازهاييبخشبهاسکلتي
.استمربوط(Flugel 2010)فلوگلتوسطشدهمعرفي
الگونۀرخسارمجموعه
پسبهرخسارهمجموعهاين تدريجي مجموعهازشکل
پهنۀ هايريزرخسارهدارايوگرفتهقرارجزرومديرخسارۀ
استکربناته هايريزرخسارهشاملرخسارهمجموعهاين.
MF3وMF4نشسترسوباتکربناتهدرمحيطياستکهته
نشانمي انرژيکمرا دهندبا پلوييدبايوکلستريزرخسارۀ.
حضورميکرايتيزمينۀفراوانيبهباتوجهدارماسه وکستون و
کوچکبه اندازۀ با فرمپلتعمقکمهايبخشميليوليدهاي
(Restricted lagoon)محصورالگونيا6شمارۀکمربندنظير
همچنين.استمربوط(Flugel 2010)توسطفلوگلشدهمعرفي
دارماسه گرينستونتاپکستونپلوييدبايوکلستريزرخسارۀ
مقدارهمراهيوپلوييدنظيرهاييآلوکمفراوانيباوجود
مجاورتدرقرارگيريهمچنينوبايوکلستيهايخردهاندکي
حاکيشکلتدريجيسديبهوجزرومديپهنۀهايرخساره
0شمارۀکمربندبهمدنظرريزرخسارۀ.استالگونيشرايطاز
Open lagoon)غيرمحصورالگونيا توسطشدهمعرفي(
شکلبهآواريموادکاهش.استمربوط(Flugel 2010)فلوگل
ازحاکيتواليبااليروبهالگونيهايرخسارهداخلپراکنده
.استرسوبيمحيطدرتدريجيتغييرات
یوکلستیباسدۀرخسارمجموعه
پس رخساره مجموعه قرارالگونيرخسارۀمجموعهازاين
اليهواستگرفته افقي هندسي فرم گسترشبا داراي ها
رخساره بين توجهي درخور استجانبي الگوني هاي اين.
اکينوئيد،اينتراکلست،هايريزرخسارهمجموعهرخسارهداراي
محل(MF5)گرينستوناوربيتولين و آنتشکيلاست
هايخردهفراوانينظيرشدهشناختههايويژگيبهباتوجه
وبراکيوپودواکينوئيداوربيتولينا،مانندشدهجورنسبتاًاسکلتي
بهمربوطانرژيپروعمقکمهايبخشگل،نداشتنحضور
(shoal)ااوليتي/بايوکلستيهايپشتهيا1شمارۀکمربند
.است(Flugel 2010)فلوگلتوسطشدهمعرفي
17 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
شدهدربرشکوهبجارههایآواریوکربناتههمراهبازیرمحیطتشکیلآنهادرتوالیمطالعهمجموعهرخساره-3جدول
مجموعهرخسارههاویژگیتوصیفوگذاریزیرمحیطرسوب
بريدهرودخانۀبريد
(Braided Fluvial)
هايباشکلهندسيعمدتاًکانالي،رخسارهGcmوGt،Gh،Gpدرشتهايدانهرخساره
Flورخسارۀريزدانۀ ShوSt،Spدانۀمتوسط
هايمجموعهرخساره
آواري
Meandering)رودخانۀمئاندري
Fluvial)
بنديموازيوگسترشجانبيوباسطحاليهSmوShمتوسطهايدانهدارايرخساره
FmوFlهايريزدانۀرخساره
باگسترشجانبيزيادوالميناسيونموازيFlدارايرخسارۀريزدانۀ(Supratidal)پهنۀفوقجزرومدي
(Tidal Flat)پهنۀجزرومدي
هايموجيهاباريپلعمدتاًباسطحباالييطبقهShوSm،Srمتوسطهايدانهرخساره
Fm متقارنورخسارۀريزدانۀ
بابافتمادستونوگرينستونMF2 وMF1هايريزرخسارههايمجموعهرخساره
کربناتهبابافتوکستونوپکستونبايوکلستيوپلوييديMF4 و MF3ريزرخسارۀ(Lagoon)الگون
نسبتاًخوبجورشدگيوگرينستونبافتباMF5ريزرخسارۀ(Bioclastic shoal)سدبايوکلستي
محیطرسوبی
سهمجموعهرخسارۀآواريويکمجموعهرخسارۀمخلوط
شدهدرهايصحراييانجامکربناتهبراساسبررسي-آواري
بخشتواليآواريقرمزکرتاسۀپايينيدرکوهبجارهشناسايي
اندشده مجموعه. شامل پاييني کرتاسۀ آواري توالي آغاز
رودخانه سيستم به مربوط بريدهرخسارۀ وهاي بريده
نهشدهبهآنومجموعهرخسارۀرودخاهايواردافکنهمخروط
است آن با مرتبط سيالبي دشت و مئاندري فراواني.
بنديموربمسطحوعدسي،جهتهمانندطبقههاييکساخت
دانه کانالياندازۀ اشکال فراواني و فرسايشي قاعدۀ شکلها،
تهبيان مخروطکندۀ سيستم در رسوبات ونشست افکنه
)اياسترودخانه اينب(Chen et al. 2017براينمونه خش؛
هايمرتفعوناهموارقارههايياستکهازبخششاملنهشته
يافته دشتفرسايش در و نهشتهاند گسترده سيالبي هاي
دانهشده اجزاي و بهاند آنها ريز و حملمتوسط سمتدريا
اندشده هايريز،متوسطودرشتتناوبقرارگيريرخساره.
انرژيبهبيان تغييراتسطح جريانکنندۀ هايتناوبيوشکل
استدوره اي رخسارهگراول. در موجود يادشدههاي هاي
کوه فعاليتفاز اثر در مناطقاحتماالً از زاييسيمرينپسين
مرتفع و استمجاور گرفته منشأ تر به. علتکنگلومراها
بخش در آنها متفاوت مرکزيضخامت ايران مختلف هاي
نشان اصفهان شمال نقشرخسازجمله قارهارهدهندۀ ايهاي
پس فروافتاده پستو نواحي پرکردن سيمريندر رخداد از
پس پيشهستند؛ زمان در مناطق اين پرشدن درياياز روي
هايکربناتهروييکسطحکرتاسهشرايطبرايتشکيلنهشته
است شده فراهم (Wilmsen et al. 2010; 2015)مسطح اين.
بريدهگراوليوخانۀبريدهافکنهورودشکلمخروطهابهنهشته
شدهماسه نهشته جزرومدي پهنۀ و ساحل ابتداي در .انداي
بارخساره تناوب در ساحلي پهنۀ نزديکي در گراولي هاي
هايمتوسطوريزدانهازجملهماسۀريزوسيلتستونرخساره
کرتاسۀآواريتواليدرديرينهجريانجهت(.3شکل)هستند
استغربشمالبهشرقجنوبجهتکنندۀبيانپاييني
(Mazroei Sebdani 2016) ديرينهجريانجهتبهباتوجه.
زونازپايينيکرتاسۀآواريهاينهشتهاحتماليخاستگاه
ارتفاعاتسازندۀعمدتاًکهاستبودهسيرجان-سنندج
؛(Mohajjel and Fergusson 2014)اندبودهزماناينطيمنطقه
بهزيرمحيطپهنۀايرودخانهافکنهومخروطهاينهشتهادامهدر
جزرومدي شده(supratidal)فوق اندتبديل زيرمحيط. اين
ساخت نواع تودهداراي سيلتستونهاي افقي و قرمزاي هاي
دهندۀهاياحتماالًاوليۀژيپسنيزنشانحضورکنکرسيون.است
است اينريزرخساره فوقجزرومديدر .Cibin et al)پهنۀ
1993) . همکاران و گيد نظر اساس ،Gade et al. 2008))بر
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 61
پوششپهنه فاقد اغلب جزرومدي فوق و جزرومدي هاي
گلاست و شاملماسه بيشتر ورسوباتآنها .گياهيهستند
ايهايتودهسنگشاملماسه(tidal flat)زيرمحيطپهنۀساحلي
ريپلمارکوبنديافقيوهمچنيندارايساختارهايباطبقه
بنديموربمسطحبازاويۀکماستطبقه هاياينسيلتستون.
به الميناسيونزيرمحيط تودهشکل و شدهدار مشاهده .انداي
اثرفسيل ازجمله ريزوکوراليوم و افيومورفا هايديپلوکراتريون،
درادامه،تواليآواري.موجوددراينمجموعهرخسارههستند
به پاييني سنگشکرتاسۀ به تدريجي ماسهکل وآهک دار
شودآهکتبديلميسنگ . بافتمادستونMF1ريزرخسارۀ با
MF2هايآواريوفابريکفنسترالوريزرخسارۀهمراهبادانه
مارک ريپل با همراه بافتگرينستون وبا متقارن هايموجي
دانه با همراه پلوييد وجود گردشدههمچنين ماسۀ هاي
ننشان آواريهشتهدهندۀ مخلوط جزرومدي پهنۀ در -شدن
هستند کربناته ماسه. بافتپکستون با ريزرخسارۀ (MF3)دار
تنوعکماجزاياسکلتيوحضورروزنتوجهبا دارانيمانندبه
دهندۀزيرمحيطالگونازنوعمحصوراستميليوليدنشان در.
ب گرينستون و پکستون بافت با ريزرخساره توالي، اادامۀ
دانه بايوکلستي قطعات و پلوييد با همراه ماسه (MF4)هاي
استبيان باز الگون بخش کنندۀ خوب. گرينستون حضور
آلوکمشسته و قطعهشده اوربيتولين، نظير گردهايي شدههاي
اينتراکلست و زيرمحيطبيان(MF5)اکينوئيد تشکيلدر کنندۀ
است سد مطالعهباتوجه. انجامبه هاي هايتواليرخسارهشده،
کربناته پلتداخليهايبخشدر نوعکربناتهفرم از احتماالً
يريکاپ است شده )نهشته 3شکل نظير(. کربناته توالي اين
مرکزي ايران در آن معادل کربناتۀ شاه)توالي کوهسازند در(
عمقاپيريکنهشتهشدهاستفرمکربناتۀکمبخشيازيکپلت
عنوانهايزياديازبلوکايرانبهکهطيکرتاسۀپيشين،بخش
Wilmsen)استپوشاندهحاشيۀشمالياقيانوسنئوتتيسرامي
et al. 2013).نواحيدرکرتاسهکربناتۀهايتواليزيادگستردگي
گويايايرانگوناگون ودرياگستردۀرويپيشمرکزي
کرتاسۀروندۀپيشدريايباترقديميهاينهشتهشدنپوشيده
با(Schlagintweit and Wilmsen 2014)استپاييني بهتوجهو
پلت به آواري مواد بهورود کربناته ميفرم منطقۀنظر رسد
اينپلتمطالعه نزديکبهحاشيۀ بسيار تشکيلشدهشده فرم
.است
شرقاصفهانکرتاسۀپایینیدربرشکوهبجاره،شمالهایآواریوکربناتۀالگویرسوبیشماتیکنهشته-6شکل
11 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
نتیجه
با(شرقاصفهانشمال)شدهدربرشکوهبجارهتواليمطالعه
بهمترشاملسنگ796ضخامت کربناته هايآواريقرمزو
شدهدرهايآواريشناساييرخساره.سنکرتاسۀپايينياست
شدهبهسهدستۀدرشت،متوسطوريزدانهتقسيمعهبرشمطال
،GtوGcm،Gh،Gpدانهشاملهايدرشترخساره:شوندمي
دانهرخساره شاملهاي وShوSm،Sp،St،Srمتوسط
شاملهايدانهرخساره Fl ريز يکرخسارۀFmو هستندو
از متشکل Sh بينابيني استFlو شده شناسايي نيز سه.
مخلوط رخسارۀ مجموعه يک آواري، رخسارۀ مجموعه
توالي-آواري در کربناته رخسارۀ مجموعه دو و کربناته
شدندمطالعه شناسايي شده رودخانۀهايرخسارهمجموعه.
سيالبيرودخانهبريده،بريده دشت پهنۀ و مئاندري هاي
مديدربخشقاعدۀمرتبط،پهنۀفوقجزرومديوپهنۀجزرو
شده نهشته پاييني کرتاسۀ قرمز آواري اندتوالي هايداده.
ودهندمينشانراشمالبهروجهتديرينهجريانجهت
درپيشينکرتاسۀآواريرسوباتمنشأسيرجان-سنندجزون
هايشناساييريزرخساره.شوددرنظرگرفتهمياصفهانشمال
مجموعه تفکيک به کربناترهرخساکربناته پهنۀۀهاي
آواري مخلوط سدهاي-جزرومدي و الگوني کربناته،
شدهمنجرشدکهدربخشبايوکلستيدرتواليکربناتهمطالعه
پلت يک ازداخلي احتماالً کربناته نهشتهاپيريکنوعفرم
اندشده يکپلت. بخشياز در کربناتهاينتواليکربناته فرم
هاييازطيکرتاسۀپيشينبخشعمقنهشتهشدهاستکهکم
به را ايران نئوتتيسبلوک اقيانوس شمالي حاشيۀ عنوان
پوشاندهاستمي
سپاسگزاری
زمين گروه دراختيارگذاشتناز براي اصفهان دانشگاه شناسي
مطالعه سپاسگزاريامکانات آزمايشگاهي و صحرايي هاي
شودنيميهمچنينازداورانمحترممقالۀحاضرقدردا.شودمي
.کهبانظرهايارزشمندخودسبببهبودکيفيتمقالهشدند
References
Aghanabati A. 2006. Geology of Iran. Geological
Survey of Iran, 586 p. (in Persian)
Amodio S. 2006. Foraminifera diversity changes and
paleoenvironment analysis: the Lower
Cretaseous shallow-water carbonate of San
Lorenzello, Campanian Apennines, southern
Italy. Facies, 52: 53-67.
Bayetgol A. Mahboubi A. Hossaini Barzi M. and
Moussavi-Harami S. R. 2010. Ichnological
model of siliciclastic sediments of Shirgesht
Formation in Kalmard block, Centeral Iran.
Journal of Stratigraphy and Sedimentology
Reserches, 26:43-68. (in Persian)
Berberian M. and King G. C. 1981. Towards a
paleogeography and tectonic evaluation of
Iran. Canadian Journal of Earth Science,
18(2): 210-265.
Chen L. Ronald J. S. Fusheng G. Cornel O. and
Chenglin G. 2017. Alluvial fan facies of the
Yongchong Basin: Implications for tectonic
and paleoclimatic changes during Late
Cretaceous in SE China. Journal of Asian
Earth Sciences, 134: 37-54.
Cibin U. Cavazza W. Fontana D. Milliken K. L. and
McBride E. F. 1993. Comparison of
composition and texture of calcite-cemented
concretions and host sandstones, Northern
Apennines, Italy. Journal of Sedimentary
Petrology, 63(5): 945-954.
Darvishzadeh A. 1991. Geology of Iran. Amir Kabir
Publishing, 434 p. (in Persian)
Davis R. A. 2012. Tidal signatures and their
preservation potential in stratigraphic
sequences: In Davis R. A. and Dalrymple R.
W. (Eds.), Principles of Tidal
Sedimentology. Springer, Heidelberg, 35-55.
Dunham R. J. 1962. Classification of carbonate rocks
according depositional texture: In Ham W.
E. (Ed.), Classification of Carbonate Rocks.
A Symposium American Association of
Petroleum Geologists, Memo, 1: 108-121.
Einsele G. 2000. Sedimentary Basin Evolution, Facies
and Sediment Budget (2nd
edition). Springer,
792 p.
Flugel E. 2010. Microfacies of Carbonate Rocks,
Analysis, Interpretation and Application
(2nd edition). Springer, Berlin, 984 p.
Folk, R.L. 1974. Petrology of Sedimentary Rocks.
Hemphill Publishing, 159 p.
Gade M. Alpers W. Melsheimer C. and Tanck G. 2008.
Classification of sediments on exposed tidal
flats in the German Bight using multi-
frequency radar data. Remote Sensing of
Environment, 112: 1603-1613.
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 66
Ghasemi-Nejad A. Asadi A. Shahmoradi M.
Aghanabati S. A. and Mohtat T. 2013.
Palynostratigraphy and reconsideration of
the Shemshak Group in north Isfahan
(Kashan–Zefreh) based on Dinoflagellate
Cysts. Scientific Quarterly Journal
Geosciences, 86: 99-106. (in Persian)
Higgs K. E. King P. R. Raine J. I. Sykes R. Browne G.
H. Crouch E. and Baur J. R. 2012. Sequence
stratigraphy and controls on reservoir
sandstone distribution in an Eocene marginal
marine-coastal plain Fairway, Taranaki
Basin, New Zealand. Marine and Petroleum
Geology, 30(2): 175-192.
Howard J. D. 1978. Sedimentology and trace fossils: In
Basan, P. D. (Ed.), Trace Fossil Concepts:
Society Economic Paleontologists and
Mineralogists. Short Course, 5: 13-47.
Immel H. Seyed-Emami K. and Afsharharb A. 1997.
Kreide-Ammoniten aus dem iranischen Teil
des Koppeh-Dagh (NE-Iran). Zitteliana, 21:
159-190.
Ito M. Matsukawa M. Saito T. and Nichols D. J. 2006.
Facies architecture and paleohydrology of a
synrift succession in the Early Cretaceous
Choyr Basin, Southern Mongolia.
Cretaceous Research, 27: 226-240.
Khila A. Mohamed O. and Zargouni F. 2018.
Coniacian carbonate-conglomerate event on
carbonate ramps from the Northern Chotts
ranges, South Tunisia: facies geometry and
tectono-sedimentary evolution. Arabian
Journal of Geosciences, 11 (54): 1-8.
Kostic B. Bech A. and Aigner T. 2005. 3-D
sedimentary architecture of a Quaternary
gravel delta (SW-Germany): Implication for
hydrostratigraphy. Sedimentary Geology,
181: 143-171.
Kumar R. Ghosh S. K. Mazari R. K. and Sangode S. J.
2003. Tectonic impact on the fluvial
deposits of Plio-Pleistocene Himalayan
foreland basin, India. Sedimentary Geology,
158: 209-234.
Kwon Y. K. Chough S. K. Choi D. K. and Lee D. J.
2002. Origin of limestone conglomerates in
the Choson Supergroup (Cambro-
Ordovician), mid-east Korea. Sedimentary
Geology, 146: 265-283.
Lewis D. W. and McConchie D. 1994. Analytical
Sedimentology. Chapman and Hall, London,
197 p.
Mannani M. and Yazdi M. 2015. Palaeocology of Late
Triassic deposits, in Dizlu section north of
Isfahan, Central Iran based on Scleractinian
Corals. Scientific Quarterly Journal,
Geosciences, 24(95): 281-290. (in Persian)
Mannani M. and Yazdi M. 2009. Late Triassic and
Early Cretaceous sedimentary sequence of
northern Isfahan province (central Iran):
stratigraphy and paleoenvironmnt. Boletin
de la Sociedad Geological Mexicana, 61(3):
374-637.
Mazroei Sebdani Z. 2016. Investigation of facies,
depositional environment and tectonic
setting of the uppermost Triassic to Lower
Cretaceous terrigenous and carbonate
deposits, in Kuh-e-Bejareh section of Dizlu
region, Northeast of Isfahan, M.Sc. Thesis,
University of Isfahan, Iran, 171 p. (in
Persian)
Miall A. D. 2006. Principle of Sedimentary Basin
Analysis. Springer, New York, 668 p.
Mohajjel M. and Fergusson C. L. 2014. Jurassic to
Cenozoic tectonics of the Zagros Orogen in
northwestern Iran. International Geology
Review, 56(3): 263-287.
Petit F. Gol F. Houbrechts G. and Assani A. A. 2005.
Critical specific stream power in gravel-bed
rivers. Geomorphology, 69: 92-101.
Reading H. G. and Collinson J. D. 1996. Clastic
coastal, In: Reading H. G. (Ed.),
Sedimentary Environment and Facies. Black
well Scientific Publication, Ltd Oxford, 154-
231.
Schlagintweit F. and Wilmsen M. 2014. Orbitolinid
biostratigraphy of the top Taft Formation
(Lower Cretaceous of the Yazd Block,
Central Iran). Cretaceous Research, 49: 125-
133.
Scholle P. A. and Ulmer-Scholle D. S. 2006. A Color
Guide to the Petrography of Carbonate
Rocks. American Association of Petroleum
Geologists, Memoir, 77, 459 p.
Seilacher A. 2007. Trace Fossil Analysis. Springer,
Berlin, 238 p.
Selley R. C. 1996. Ancient Sedimentary Environment
and their Sub-Surface Diagenesis (4th
edition). Routledge, London, 315 p.
Seyed-Emami K. 2003. Triassic in Iran. Facies, 48(1):
91-106.
Seyed-Emami K. and Wilmsen M. 2016. Leymeriellidae
(Cretaceous ammonites) from the Lower
Albian of Esfahan and Khur (Central Iran).
Cretaceous Research, 60: 78-90.
Tucker M. E. 2001. Sedimentary Petrology (3rd
edition). Blackwell science, 287 p.
Tucker M. E. and Wright V. P. 1990. Carbonate
Sedimentology. Wiley, 482 p.
Vaziri Moghadam H. Taheri A. and Kimiagari M.
2006. The Elements of Stratigeraphy.
Isfahan University Press, 320 p. (in Persian)
16 شرقاصفهانشمال،يمرکزرانيايغربجنوبيۀدرحاشينييپاۀکرتاسۀوکربناتيآوارۀروندشيپيتواليرسوبطيهاومحرخساره
Wilmsen M. Fürsich F. T. and. Majidifard M. R. 2015.
An overview of the Cretaceous stratigraphy
and facies development of the Yazd Block,
western Central Iran. Journal of Asian Earth
Sciences, 102: 73-91.
Wilmsen M. Fürsich F. T. Majidifard J. 2013. The
Shah Kuh Formation, a latest Barremian –
early Aptian carbonate platform of Central
Iran (Khur area, Yazd Block). Cretaceous
Research, 39: 183-194.
Wilmsen M. Niebuhr B. Chellouche P. Pürner T. and
Kling M. 2010. Facies pattern and sea-level
dynamics of the early Late Cretaceous
transgression: a case study from the lower
Danubian Cretaceous Group (Bavaria,
southern Germany). Facies, 56: 438-507.
Yazdi M. Bahrami A. and Vega F. J. 2009. Albian
decapod crustacea from southeast Isfahan,
central Iran-Kolah-Qazi area. Bulletin of the
Mizunami Fossil Museum, 35: 71-77.
Zahedi M. 1992. Geological map of the Targh
quaderangle 6356, Scale 1:100,000.
Geological Survey of Iran, Tehran.
Zand Moghadam H. Mossavi-Harami S. R. and
Mahboubi A. 2009. Tidal sediments analysis
of Top Quartzite in east of Zarand in
Kerman area. Journal of Stratigraphy and
Sedimentology Reserches, 37:1-18. (in
Persian)
7930بهار،اولشماره،07م،شمارهپياپيچهاروشناسي،سالسينگاريورسوبهايچينهپژوهش 37