In Nomini Jesu!DIsPUTATIO THEOLOGICA V/,

Do

ANGELIs:DEI O. M. Auxilio

ETAmplisiim* facultati* Theologic<t ' adplausain Regiae

Ad Auram-)universttate,P R £ s I D E,

ENEVALDO sVENONIO*Q. G. AI. s. s. TheoL Do(5t. & P. P. nec non

h. t. Acad. RECTORE Magnifico^Rcg. AJum. Ephoro adcuratissuno»

R 8sP0ND8NTF■sVENONE IAC. FAGEUM

Publica» disquisitioni subiiaendaAd Diem 2s. April. Anno g. 1662. tn Audit. Maxi-

mo» horis antemeridianis.

A B O E,impresta a Petro Hansonio Acad.Typ.

Generojoy Nobilisimi* , Hummflrtb Dc&ijUmsc\'s Dominis-Juvenibus,'D N. sIMONI

Juniori? Domino de @dbt)/@s0si£olm & fixdoscc.Domino benignissimo.

DN. HENR1CO Cattb^enscbc/Hereditario &

Fautori cernstimo.Viris

Item Prudentia, xpiil.ite (alertidprolatijs.Da, Andreae tsDt$lson @iniula/

in. inclyta Civitate Aboenli mercatori eximio.Do- Heiirico ,'.w> /

aratione redituum m solertissimo.Da. lohanni IBa.ssc-T/ in praedi-

‘ 'Civitate mercatori inclyta.JJn. lacobo isadjjcer/ibidemNc-

gotiatori laudato.Domwby sautoribw (uspiciendrt ■>

honorandi*-, colenda* irigrati animt TesseramHxc disputatio ossertur ates dicatur submisip

officiale amice a

sven. Fagelino, Respond.

♦si N. I. rC0LL6GII THEOLOGICI

disputatio synoptica

ANGELIs-P R AE s I D E,

E N E V A LD O s V £N. Q. G. AI. s. s. Th. D.& Pros. P. nec non h, t. Inspect. Al. Regiorum,

Respond, sVHNONE ] AC. FAGELINO, VVcxti smokndo,Examinandi Aho&> in/ludit. Ma.x. ad diem 2/. Jprtl. A.g. i66z>

CTHE s. I.Um Deus O. Max. in gubernatione homi-num, utatur ministcrio <iAngelorum> ceu servorum»

in auxilium bonis, malis vero in supplicium; haud in-commode loco de providentia subijcitur doctrina dc<lAngelii : quos vere exislere, ratio experientia & esse-ctibus h ivsgyvsihens probabiliter discit; E revelationevero scripturae s. evidenter persvasum habet, utpotedeeorundem, «.Nominibus, /?. officijs y. Apparitionibus»

Bonorum constantia* & e. Aorosatria malorum.Ut merito abominandi suerint saductei negantes re-»surrectionem & Angelos» imo quosvis spiritus creatos,Act. 23; 8. Quos aequiparant hodie praeter Anabapti-stas docentes non esie peculiares creaturas, quaevocanturAngeli, Epicurei multi & athei plane, qui ita se geruntac loquuntur, ac si neq; vita neq; mors aeterna restaret;quorum propterea damnatio justa cst, Rom. 3: 8.

II. Et quamvis in historia creationis, Gen. i.descri-pta, nulla siat mentio Angelorum; hos tamen tanquamDei ministros, a Mose introductos, Gen. 3:24. una cumalijs rebus, intra illud, ex nihilo creatos esle*minime dubitandum est. consi Gen. 2: i. 2.3. Psal. 104:4. Heb. 1: 7. Coi. 1:16,

E

41

42III. Nomen ,ex origine vocis rs ayyeX*

Jta?, quod significat mittere vel ad praedium vel ser*vitium* non Natura sed Ossici/ esso consiat, ut observa-frunt B. patres, Ambrosi in c. i. Heb. & Augustum, in3?si 104. alijquo.

IV. 6stwvn»v essie vocem hanc e diversis signifi»catiombus liquet; tribuitur enim «. <lAngelo intreatoy Fi«lio Dei» qui dicitur Angzlw, ce, . Quia etiam ante incar-nationem suam, roistus cst ad aonuDciandum volunta-tem patris : nunquam enim non mediatorio munerepersunctus est, Pii 110:4. Heb. 5:6,0.9. /9.Qui a eundem mplenitudine temporis mittendum sore spiritus s. pau-latim voluit inculcare, Gen, 16: 7. 10. 13 c. m: 17. c. 22: ir.c. 31: 11.c. 32; 24. Cons Oleae \2: 3. Gen. 48: 15 16 Exod.3: 2:. c. 14: 19. c. 23: 20. c. 33: 2. Num. 20;. 16. Jud 5: 12 c.13: 3. ig. Esa. 9: 6. Ubi juxta LXX. interpp A?yeX@#rijs /tsydXss siaXsc appellatur, c. 63: 9» Angelus facieiDomini. Mal. 3; i» Angelus testamenti. Xoyop irtrdq-xa nomen Angeli tribuitur Apoc. 7: 2. c. g: 3, scqq. c.Ito: 1. c. 18; 1. c. jo: r, &c.

V. In quibus locis per Angelum Filium Dei intebsigi probant Nomen Deo vivo sc vero proprium /e»hovah, si. Attributa soli Deo competentia y. Cultusrebgiosae adorationis, e1

. Opera mere divina. Quocir-ca esi P.egula Basiiij Lib. 2. contra Eunom,£hiotk6Cunj{ vel nomen Jehovah, veldivina opera , £•? di-.*vinm cultuo, Angelo in scvipturd tribuitur » ibi intellegenda-:Vei Ftliuo... Qua si vero non possic eontra Arianos de-sendi divinitas Fili) Dei, nisi contra scripturam apparitio

Xsa» in V. T. lub assumpsa quadam temporasisor-m&i impugnetur, & peculiare perturbatis conscientijs

43eripiatur sosatium ? quod ipsum qua tcstificationc con-sicientia: moliantur tlelmfladienses. ipsi viderint.

VI. a. spiritibus creatis, cum bonis, Gen. 19; i. siqqc. z\: 7. &c. tum malis , 1. Cor. 6; 3. Apoc. 7:5.1. c. 9:14.15. 3. Ministris Ecclesiae in communi, Eta. 33: 7,Mal 2:7. Apoc. 1:2.3. qui angeli dicuntur» quia lega-tione sunguntur pro Chriflo, 2. Cor. 20. 4. Johjuni Bjptistas singosariter, Mal. 3; i. Mattb, 11:10.

VII. s^Angeh(unt subsiantiti completa a DesereaU, ut eum celebrarent ejtusy voluntatem exjequerentur, Ps.loy. 20. 21. Ps. 104.: 4. sbr. i: 14. leb. 41: 24. 2. Pet.2:11. tsc,

VIII. et. Essiciens Angelorum est solus Deus trin-unus Gen. 2; 11. Igitur perfecti suot coeli & terra &

omnis EXERCITUs eorum, complcvitq; Deus diey. opus silum: Angeli autem sunt exercitus Deum ad-orantes, Neh. 9; 6. Gen. -2g:2i. Luc, z; rj. consi 2. Rcg.6:I7.Ps. 103; 21. &Ps 148:2. Non ergo Angeli inserioresa superioribus creati lunt, ut quidam delirarunt haere-tici, Valentiniani sc. & nonnulli alij apud Jren. L. 1. c.usc Epiph. T, 11. L. 1. haeresi 23. Non meliores e Papi.stts lunt, qui angelos longe ante sextiduum Mosaicutncreatos esle contendunt.

IX. Quanquam Angeli conceptu quiddisativo, utvocant,tum communi tum proprio gaudeant, adeoq;cxgenere sc disserentia compoti sini, non tamen e Mate-ria sc Forma conslant, neq; pro formis haberi poliunt»quia nullum corpus naturasua informant, ted cum cor-poribus uniuntur nonnunquam, sit id solum vagasa*nteZs : quin siquidem spiritus sunt finiti, recte dicumlur coropositi ex actu sc eslentia: ex natura & pertona-

44(itate; ex subjecto & accidente ; ex actu & potentia; sodlus enim Deus quippe actus purilsimus» expers omui»couipositionis est.

X. /9. Finis Angelorum resp. Dei est ejusdem ce-lebratio; resip lui cit Dei fruitio; rclp. hominum estMinisterium ipsis praestandum > Job. j#-- 7« Psi. 103:21. Psi.104: 4. £br. 1.14. Creati ergo siunt Angeli, ut principa-tum suum servarent, non ut ilium derelinquerent scpeccarent, Jud. v s. ideoq; damnantur quod desece-rint. 2. Pet. 2: 4 Non autem abtoluto quodam decretoad malum erant a Deo ordinati; quod contra Calvi*nianos notandum..

XI. Attributa Angelorum, & quidem interna eaq;immediata sunt a. Imnortalitas. sed dependens & natu-ralis; cum sidus Deus habeat d9arcta tav absiolutam, t.Tim. 6. 16. Mutabilitas ergo ista,de qua mentio sitJob. 4: 18. c. 15:15. Intelbgenda est comparate,nem-pe resipectu Dei absiolute, omnia potentis, @ Vita, adquam pertinent intellectus $ voluntas. Cognosicunt An-geli quodvis peculiariter & distincte. per diversios conce-ptus, apprehendendo»componendo.di videndo, disseren-do, & unum ex alio concludendo: quamvis enim intel-lectus eorum humano sit perfectior, finitus tamen est.Voluntatis non soliam actus, voluiot , appetito, sied &

proprietas, nempe Ubertas, Angelicae naturae inest; dequibus ommbus prolixe magis quam utilaer disipu-tant scholastici. Mediata sunt scientia 2. sam. 14; 20.Et potentia, Psial, 103; 20. z. Reg ip: 35 Plura tamensiunt quae non poliunt neq; sictum, quam quae sciantsut possin:: quae proinde mere contingentia siunt, in/

I /

dubitato scire non posTunt : nec cogitationes homi-num, nisi a seipsis suggestas, vel divinitus revelatas;c signis tamen externis multa probabiliter colligunt,quippe Latinis intelligentiae dicuntur, Graecis touuo-vts ; Deum vero cognoscunt non soliim naturalitersed etiam supernaturalitcr, ut patet Mattb. 8: z$. Eph.j;|o. t, Pet, l: 12. Cognolcunt seipsos, unus alterum,objecta immaterialia & materialia, univerialia & sin-gularia ; siquidem haec omnia anima humana cogno-scit: sed in altera vita erimus quoque, quoad cogni-tionem i<rdyys\ot, 1. Cor. tj: 10, solus autem ileus

manet 1* sam, 16: 7. 1, Parah 29. 9, Pss7; 10. Jer. 11: 20.

XII, Potentia Angelis quamvis maxima sit, crearetamen aliquid ex nihilo non postunt, nec statum re-rum immutare ex seipsis: requirunt enim talia operavirtutem infinitam ; nec quae volunt semper exlequivalent: Unde nec miracula patrare virtute propriaposTunt ;qu?ppe solius Dei id operis est, Ps. 72; ig.

XIII. Externa Attributa sunt, JEvum , solusDeus enim est aeternus; a tempore autem distingvi-tur duratio creaturarum natura sua indesectibilium, &

a Philosophis aevuernitas appellari solet. /3. Ubietas,

juxta qu.im Angeli proprie non simi in loco per cir-cumscriptionem, quia non sunt corpora, neque ubique,quod solius Dei est; sed in cerro spatio, per designatio-nem seu definitive ; ita tamen ut plures in uno srssimul esso queant, ut prebat B. Gerhaydtsi exemplo le-gionis in uno homine, Luc. 8-‘ jo; dicuntur enim cir-cumire, Job. i: 7. c. 2: 2. 1. Pct. 5: 8, hoc est uno spa-do relicto aliud occupare.

46XIV, Dividuntur Angeli ratione ordinis, in sil<periores & inseriores. Luc* n: Mar. 9: Rom. 1:38. Eph.n zi.Col.i: l6.i.Thesi4; I6,r, Pct* 3: «.Rcspectu qualitatis& status, in Bonos & Matos* Conditi quidem omnessunt boni»justi & sancti ; ita tamen, ut illa arbitrijsuilibertate abuti, &se ad malum inclinare potuerint»Joh* 8: 44.

XV» Boni Angeli Jam dicuntur spiritus qui bo-nitatem, ad quam initio suerunt creati, non modo re-tinuerunt; scd &in bono ita sunt confirmati» ut inaeternum ampliiis non excidant : Erimus enim illis si-milcs in altera vita»ubi semper manebimus cum Do-mino, Matth. 2.2:30. 1. Thcs, 4*v, penult. quinimo videntfaciem Dei semper, Matth. 18: 10. Idcoque s. Pau-lus Judice B. Chsmnitio , electos, vocat Angelos» s«Tim. 5: 21.

XVI. Horum vario» scriptura nuncupat ordines,’s specicbus, quibus apparuerant, appellationes adeptos,

Chert*bin vocantur, apparentes forma aliqua, velsiumana vel alia : Cheruh enim significat imaginemalatam, sive hominis, sive bovis , leonis, aquilae,Exod. 25; 18. 19. 20. 2. Par. 3: 10. 11. 12, 13. Ezcch. 1: 10.c. 10: 14. Matth. uls; v. 5. Apoc. 14: 6. /?. seraphinvocantur, cum manisestantur in specie ignis» lumi-nis & radiorum, Esa. 6: 2. Psi 1O4: 4. Alisis uriel, Dan.7; io. cons. Matth. 28: 3. Luc 2: 9 Cons. B. Luth in 3.cop. Gencs. y. Throni, Dominationes, potestates,virtutes» principatus, Archangeli & Angeli, sunt No-mina inde sumpta, quia siint exercitus Dei pollentesvirtute & authoritate magna ad exscquenda mandatalllvioa, *CoI. 1: 16: Ps. 103; 20. Hinc nomina illa heroi.

476a, Michael, Gabriel» Raphael &c. Nec omnes ho-mines simt angelicarum visionum capaces, sed qui iddonum a Deo O. Max. sanquam specialc privilegiumacceperunt» 2. Reg. 6:17. Dan. 10; 8,

XVII. Natura bonorum Angelorum in hiscc ossi.:

cij partibus, praelucente sace verbi divini, consistit; sla.’re in veritate, Joh, g: 44. videre faciem patris, Martin18: 10. Gaudere & gratulari sibi de intuitu Mystcrio-rum divin. 1. Pet. 1: iz. Eph. 3- 10. hinc lingvae Angelo-rum, i.Cor. 13; t. Adorare & celebrare Deum ejusq, jus-sa capcsTere, Eia. £: 3. Heb. 1: 6. Adstare &Mi.nistrarc Deo, Dan. 7:10, Excubare pro salute sideli-um, Psi 91: n. Heb. 1. v, ult. Animas piorum depor-tare in sinum Abrahae, Luc. 16: 22. Et tandem judiciChristo adsistere in extremo judicio, Matth.' 13: 49.50.&c. Jdeoq.i sortiti sunt excellentissima nomina, qued'vocitantur Angeli sancti, Matth. 25: 31. Mar. 8: v. ult.Luc. 9: 26. Angeli coelorum. Matth. 24:36. Gal. i:g. An-geii Lucis, Z- Cor. 11.14. Angeli Dei, Matth. 22:30,An*geli Domini, Matth. i: 20. Angeli virtutis, 2. Thcsi 1; 7,

XVIIL Mali Angeli sive Diaboli, suntspiritus a Deoin eadem, qua caeteri integritate» justitia & sanctita-se creati ; sed ab opisice suo libere aversi & ipsius ho*Aes facti; atq; ob hoc, in aeternam damnationem,unde nulla est redemptio, praecipitati. Consi Job.4:18.Job. g: 44: 2. Pet. 2: 4. Judas v. 6.

XIX. Unde magna secuta ac incredibilis ipsoruranaturae depravatio est, ut non possint non semperhor-ribiliter delinquere & peccare; Antea habebant partemsortis sanctorum in luce, Coi. 1: 12, nunc vero ne vi*deam faciem patris in perpetuas tenebras demersi sunt,

48ut loquitur s. Petrus, cons. Apoc. 12 : 5». summa: dm-bolus & traducit,imo ab initio peccat, i.Joh.3: 8. Unde appellantur spiritus mali, Act. ip: n. 13. spi-ritus immundi,Lue. n: 24. spiritus erroris & vertigi*nis, u Tim. 4; 1. spiritus infirmitatis, Lue, 13: 11. satan»Diabolus, serpens antiquus,Draco, Angelus satanae, A-poc. 12: 9. 2. Cor. 12:7.

XX. Primum peccatum malorum spirituum Fuitabusus liberi arbitrij & superbia, cujus appetitum pri-mis parentibus Torpens obsestus instillavit, nempe dmtstorias ac divinitatis assequendae libidinem, Gen. 3:Job. 41:25. studia malorum angelorum sunt operi-bus bonorum adversaria.

xxr. Qui censent etiam MalosAngelos per Christumessereformatos, ita ut multi post ejus adventum resipue-rint, & Deoreconciliati suerint, Photinianizant: Hi enimsectarij mutuati sunt hunc errorem ab Origent* qui Dia-bolos purgandos 5c luci restituendos esle asfirmare coepit:quod dogma per ejusdem discipulos postealate propaga-tum suit: de quo dugustintti libro contra PriscillianijlasOrigtnislai e. 5. Tom.VI.pag. mihi i4o.Lit. A.B.itadisfierit:Quantum poslsum ego, commoneo, ut de Diaboli angelorumq;ejusne, & inpristiniim rtatum reparatione sapere nihil audeas: non quia Diabolo &

Dsmonibos invidemus, & eo tnodo quasi vicem malevolenti* illisrependimus;«um illi non ob aliud, nisi invidenti» stimuli* agitati, nodra itinera, quibus inDeum tendimus, perturbare conentur; sed quia ultima; sententiae summi & ve-racistioii judicisex nodra prssumptione nihil addere debemus, Hsc ille.cons*ileb. z: N=s> en ‘ m ipsi latissacere pro peccatis suis poliunt, neq; Christi ealam satisfactio ad illos pertinet, qui non angelos sed semen Abrahs alTumpsit,Neq; aliud Xv r(jOi/ inveniri poted. Proinde manent vinculis sternis sub ca-ligine inserorum reservati, Jtid.v.6. Et licet nunc quoq; suas persentiseant poe-nas, tamen longe atrociora in extremo die supplicia subibunt, Mat. g: 29.C.25:41 2-Pct.2:4.Fabula proinde ed, qus de citharsdo nuncio salutis diabolorumcircumsertur. Quod etiam Christusante partionem suam itidem fuerit diabolo-rum Dominus, & non solum podea,agnoverunt ipsimet Matth,g;29. Quodcontra Eujedinum & socmianos observandum. Tantum de Angelis. l.N.I,

Ad Exi mium Juvenem,Respondentem,Dn. sVENONEM FAGELINUM*

amicum & consangvineum (siletum;B Qndidit angelicas verbi virtute catervas,

ominumjujsit adesse Deus,seu punire malos sseuvuli desenderesine!os, .

Ad Dommi imperium turba pirata sui e(ijAtds Agno Potior maciato ab origine mundi

servit, humanis osstciosa bonis.Caelicolis etiammm Bcctejia tuta mm/siris,

Nudatos enses in sua colla fugit,videt multorum Uta malorum,

Atsy inter{pinas, ut rosa verna , viget.Necsiecus ac circassohdosumJurgit Numen,

tt contra impolitum palma repugnat onus !

sic quodp prejja malis celsas Je tollit in auras,st sitsub maena pondere viva magis ;

sisiuam quamvis hominum truculenta potentia VexatOpprimii variis membra pusilia modis:

Angelicis adjuta tamen desensaqsbellis,Contra loostes repetit pulchra trophsa suos.

Hac ttbi materies conducat, mi Fageline,sospitet at£ tuum nuntius almus /teri

L. Msjj,P R JE s E s.

Politissimo $ ingeniosissimo,DN, Fage LctNO>Respondenn, amico meo dilecto;

NObilis illa Dei) cjuam primo condidit ortu,Ecce creatura est Angelus isq; bonus I

Ut Deus esl bonus & sapiens, sine crimine catius;sic has virtutes spiiiiibusijjdedit*

tucise» asi, qui se ■Bominoprnserre volebat,Detrusus coelo ed cum legione sui.

stantes In bonitate sua dabilivit in aevum,Ut nunquam cedant de datione sui.

Res incorpores ed levibusqj simiUima ventUAngelus haud oculis conspicienda tuis.

O homo ne pecces, cudos tuus Angelus addat!Tnstis, & accusat te Angelus ecce malus ?

Mens tua te mordet male sana urgetq; sateriEt Rhadamanti indar Tisiphonesq; quatit;

Quolibet ergd loco, tibi diseas Angelum adede;Angulo ut in cuncta lic verearis eum»

HocoBosltcho ctvrorxt&ictst gratulUri volui>

KIUCUs JUsTANDER, P. P, Abo*& h, t.Reg. Alum»inspector,

MEntem cum polias unda de stumine /aero ;

Qua te laude seram I dtc mihi quapotero !

lanaem[ludium s vigilem num pergere poslam /

Non me posse seto-, dextima quippe probas*solvis $5? a nosiris oculis pagellae remotam

Materiam, surgat nomen ! ad aslra volet !

Terrena $ linquas, habeas ctelesiia celsa,Angelicus catus Ti comes ipse canet.

Ifrael £roos Tlidsjctt»

EN lymphis sophia: madefactus mi FAGELINE!Pergere non cedas, sed per Themidosq; canales,

Jfraelis crebro nectar bibis irriguumq;;Quod spedmen mondrat, tua, quod sert JngeniosutHjDocta Minerva, sacris ex sontibus ecce docendospiritus Angelici quid sine, quidpnevmata sancta !

Ausibus hss grator! sacra dudia sedulus urge,

Quctserit auxilio sumrai Regnator Olympi!

OlausVallinus