diiksaaprakaasaDEV
-
Upload
dr-dindayal-mani-tripathi-phd -
Category
Documents
-
view
40 -
download
8
Transcript of diiksaaprakaasaDEV
*********************************************************** diik.saaprakaa"sa.h** Data entered by the staff of Muktabodha* under the supervision of Dr. Mark S. G. Dyczkowski* Velthius transliteration* Revision 0 Jan 28, 2007* Copyright (c) Muktabodha Indological Research Institute* THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY.**********************************************************
मिथलपिडतौीजीवनाथशमिवरिचतो -
दीाकाशः।
सािह- शाि -
प० रामतजपाडयन सतः।
स च
प० रघननसाद श ,
सतपकालय , कचौणीगली
बनारस िसटी
इनन कािशतः।
(ितीयाविः। )
सवत १९९१
ौीगणशाय नमः
अथ दीाकाशः।
सििितलयकऽी नगपितपऽी पमथसाऽी।
कािचवजलदाभा िविधहिरवा जयाा॥ १॥
साधकाना िहताथाय जीवनाथन धीमता।
दीाकाशः िबयत तसारानसारतः॥ २॥
अथ दीािनता यामल-
अदीिताना माना दोष व साधकाः।
अ िवासम य जल मऽसम तथा॥ १॥
अदीित कत ौा ौा चादीित च।
गहीा िपतर नरक चाश दाण॥ २॥
पतव न सहो याविदातदश।
तथादीिताचावा गि नव िह॥ ३॥
ताददीित ा सचल ानमाचरत।
दीामहणकाल त पापरािशः लीयत॥ ४॥
िनवाणपदसयो बिहगित तरः।
साौमष दीाया िन पिरचत।
अनीर म नाि ऽाता सरिर॥ ५॥
तथा दीािवहीन नह ऽाता परऽ च।
न तपोिभपहमपचार साधनः॥ ६॥
िद ान यतो दाााप सयम।
ताीित सा ोा मिनिभऽविदिभः॥ ७॥
दीामल जगव दीामल परपः।
p. 2) दीामािौ िनवसऽ कऽाौम जनः॥ ८॥
अदीित मरण रौरव नरक ोजत।
ताीा यन गीयादागमादा॥ ९॥
तथा चो ताराक -
क ा त म व यो गाित नराधमः।
मवरसहॐष िनितव जायत॥ १॥
िपत न गीयाथा मातामहादिप।
सोदर किन विरपािऽत च॥ २॥
मादाा तथाानाितदीा समाचरत।
ायि ततः कयानदा समाचरत॥ ३॥
िपतदा यतदा दीा च वनवािसनः।
अनाौमाणा या दीा सा दीा ःखदाियनी॥ ४॥
अतिप -
िपतम न गीयाथा वरािौत च।
कदािचदिप गाित पनः सारमहित॥ १॥
िनवय िपत शव शा न ित।
इित कौिलकमदीापरम।
तथा च योिगनी त-
शिदीामिधक िपतदीािनषधात। महातीथ उपराग सित
सवऽ न दोषः।
तथा च िवममिधक -
साध पया न वािम सकल तव।
णा किथत पव विसाय महान।
विसोिप पौऽाय मिऽ दवायम।
सदयः ः िपता म कणािनिधः।
कऽ महातीथ सयपविण दवान।
इािद वशायनीयसिहताया शौनकित ासवाम।
p. 3) योिगनीत-
िनवयिपतम तथा मातामह च।
ल िया द सारणव शित॥
य-
साी चव सदाचारा गभा िजतिया।
सवमाथताा सशीला पजन रता॥
गयोया भवा िह िवधवा पिरविजता।
ियो दीा शभा ोा मातागणा ता॥
इद गरोपािसतमपरम।
तथा च भरवीत-
ीयमोपदश त न कयािचनम। मातिरपािसत
अगण॥ अनपािसत शभफलिमथः। िसमिवषय वित
किचत।
योिगनीत-
ल च कलश गरोः ाण िनवशयत।
वटपऽ ककमन िलिखा महण शभम॥
ततः िसिमवाोित अथा िवफल भवत।
इद सरोरभाव , तव तादव महण कयात।
त िनयमो न हीित नारदवचनात॥
अथ गलणम -
शाो दाः कलीन िवनीतः शवशवान।
शाचारः सितः शिचदः सबिमान॥
आौमी ानिन तमिवशारदः।
िनमहानमह शो गिरिभधीयत॥
अथ िनगलणम -
िऽी चव गली नऽरोगी च वामनः।
p. 4) कनखी यामद ीिजतो िधकाकः॥
हीनाः कपटी रोगी वाशी बजकः।
एतदषिवहीनो यः स गः िशसतः॥
अथ िशलणम-
शाः सनीितः शाा ौावाारणमः।
समथ कलीन ाः सािरतो ोती॥
एवमािदगणयः िशो भवित नाथा।
गता िशता वािप तयोवरवासतः॥
तथा चो सारसह -
सः ािौत िश वषमक परीयत।
राि राकत पाप पीपाप भतिर॥
तथा िशािजत पाप गः ाोित िनितम।
अतः सरोरादीः सन सवकमािण साधयत॥
तऽानकलम गीयात।
तथा च-
सतारारािशकोानामनकलाजनन।
तथा च वाराहीत-
ताराचब रािशचब नामचब तथव च।
अऽ चणो मऽो नाचब िवचारयत॥
इद धानतया बोम।
तथा च-
धनी मऽ न गीयादकल तथव चािददशना -
बिवचारावयकिमित।
निसहाकवराहाणाारासादयोरिप।
सिपडारमाणा िसादीव शोधयत॥
तारः णवः। ासादः ह। सिपडारः कटमऽ इित।
p. 5) ल िया द मालाम च र॥
विदकष च सवष िसादीव शोधयत।
मालम वाराहीय -
िवशणािधमऽा मालामऽाः कीितता इित।
हसाारािप तथा पार च॥
एकिािदबीज िसादीव शोधयत॥
हसम -
हकारण बिहयाित सकारण िवशनः।
हस हसित मऽोऽय जीवो जपित सवदित॥
काली तारा महािवा षोडशी भवनरी।
भरवी िछमा च िवा धमावती तथा॥
बगला िसििवा च माती कमलािका।
एकादश महािवाः िसििवाः कीितताः॥
नाऽ िसापाि न नऽिवचारणा।
कालािदशोधन नाि न च िमऽािदशोधनिमािदवचनाद -
तषा िवचारो नाि। वत शसापरिमद। सवऽ
िवचारावयकिमित सादाियकाः। तऽादौ कलाकलचबमाह।
िनब-
वािभजलाकाशाः पाशिपयः बमात।
प ाः प दीघा वााः सिधसवाः॥
कादयः प शःषलसहााः समीिरता इित।
अ आ ए क चटतपयषा माताः। इ - ई ऐखछठथफरा
आयाः। उ -ऊ-ओगजडदबललाः पािथवाः। ऋ -ॠ औ
घझढधभवसा वाणाः। ऌ- ॡ अङऽणनमशा नाभसा इित।
साधकार पव मािप तदरम।
p. 6) यकभत दव जानीयाकल िह तत॥
भौम वाण िमऽमायािप मातम।
मात पािथवाना आय चासा िरपः॥
नाभस सविमऽ ाि नव शीलयत।
पािथव वाण िमऽ तजस शऽत इित॥
अथोदाहरण यथा जीवनाथः -
एताारकारः। स च पािथवः। म ॐ नमः
िशवायित। अ थमारमोकारः। अयमिप पािथवः। अऽ
योरकभतामोऽय मः शभफलद इित॥
यिद आ बोिमित मः। तिह एत वायतम। जकार
भत िरपरतोऽय मो न शभ इित। मातः पािथवाना
िरपिरः।
अथ रािशचबम।
आगमकिम -
सऽय पवपरायत ततो याकबरभदात।
एककमीशानिनशाचर त ताशवायौ िविलखतोऽणान॥
वदा ४ ि ३ वि ३ यगल २ ौावणा २ ि २ सान
प ५ ष ५ बाण ५ शर ५ प ५ चतया ४ णान।
मषािदता
गणयकलािवणाागतािविलखदथ शावणािनित॥
अ आ इ ई मष। उ ऊ ऋ वष। ऋ ऌ ॡ िमथन। ए ऐ कक। ओ औ िसह। अ
अः श ष ह ढ ाः कायाम। कवग ५ लाया। चवग बिक।
टवग ५ धनिष। तवग मकर। पवगः क। यवग मीन। एव
यम॥
राशमराय गणनीय िवचणः।
राशीना शता या जऽ ६ मित ८ यम १२॥
p. 7) यदा राशरान तदा साधकः
िसनामारसिन रािश गहीा गणयत।
साारराय गणयाधकारािदित।
एक १ प ५ नव ९ बावाः ता
ौ २ च षट च ६ दशम १० सवकाः।
वि ३ ि ११ मनय ७ पोषकाः
ादशा १२ ८ चतर घातकाः॥
इित िविवषयम।
शादौ त षामादश जत। तथा च तराज -
तन मावण न नाा चाारण च।
गणयिद ष वाम दश त वा।
िरपमावणः ान तािहतो भविदित॥
अोदाहरणम- जीवनाथ थमार विकराशावि
तन साधक विकरािशः। मारमोिमित त िसहरािशः।
अऽ साधकराशदशमराशौ मरािशरतोऽय शभफलद इित।
एवमऽािप। अथ नऽचबमत ममहोदधौ।
तथा-
उरादिणामा रखा चतरः बमात।
दश रखाः पिमामाः कताः साधकोमः॥
नऽ २ भ?गण ३ वद ४ १ धरायगल २ भ १ भजः २।
ि२ च१ भज२ ब२ ि२ भनऽ २ िऽ३ धरा१ गणाः।
एक १ क १ भ १ भज २ १ ि २ राम ३ चि १ उडथ।
अिािदष िवया आिदवणाः बमाधः।
ाा िबिवसग त रवश वितौ इित॥
यदा मऽार आ वा आ तदा त भमिनी।
इकरार चरणी। ई उ ऊ चिका। एव ममिप। एव
थमारवशाऽनऽााराान गणान।
तथव साधकािप थमारवशाऽ
p. 8) नऽऽाारागणान कयात। अऽोदाहरणम। ओ नमः
िशवायित मः। अाऽरमोिमित॥ ओकार पनवसनऽ
दवगणः साधकतारा िसहरािशिरित। जीवनाथ इित साधकः॥
तादरवशाराफानीनऽ गणो नरः। तारा िरः
। विकरािशिरित।
अथ नऽााराानमाह-
जसि पमिरः साधको वधः।
मऽ परममऽ गणनीय नामभात॥
िवपधः िर जदडमिमित।
अऽ साधक उराफानीनऽ
तानऽपय सा २३ नविभ ९ शिषता ५
तािरतारित ताा ताराया।
अथ गणिवचारमाह-
पवराऽयव भरयािा च रोिहणी।
इमािन मानषाानऽािण मनीराः॥
ाशतिभषामल धिनासकिकाः।
िचऽा मघा िवशाखा च एता रासदवताः॥
अिनी रवती पः ाती हः पनवसः।
अनराधा मगव ौवणो दवतारका इित॥
जातौ परमा ितममा िभजाितष।
रोमानषयोनाशो वर दानवदवयोिरित॥
अऽनरदवगणयोममा ीितिरितवचनाम। मित
१
अथाकडमचबम। त ममहोदधौ।
साधक त नामािदवणमार शोधयत॥
मारपय चब िसािदक बमात।
p. 9) ज िस वा नाम मा शोधयत।
ऊगाः प रखाः ः प ितयगताः पनः।
कोािन तऽ जाय षोडशवाऽ सिलखत॥
भ १ राम ३ िशव ना ९ ि २ वदा ४ क १२ िदम १० सा ६ िभः ८।
कला १३ मन १४ शर५रिि७ ितिथ १५ िव १३ िमतष च॥
कोष मातका वणाऽ नामािदतः बमात।
िसः साः सिसोिरयो मराविध॥
यिन चत नामाणः ततः िसचतयम।
ादियाितीय साातीयकम॥
सिसा चतथ सपा त बधः।
एकको योवणः िसिसः कीिततः॥
तितीय मवणः िससा उदातः।
ततीय िससिसः िसािरः ातथक॥
नामाणयतः कोाणितीयक।
चत तऽ पव यऽ नामार ितम॥
तऽ तोमार गणयववत बमात।
सािसः साधयसािस तििपः॥
एव य ततीय चत मवणकः।
तदा पवया रीा बमाया िवचणः॥
सिसिसािस तििपः।
चतथ त चत ादिरिसोिरसाधकः॥
तिसोऽयिरः पादव म िवचारयत।
िसिसो यथोन िगणािसाधकः॥
िससिसोधजपािािरहि बावान।
सािसो िजपाासाो िनरथकः॥
िजपािसः साािरहि गोऽजान।
p. 10) सिसिसोजपााो िगणापात॥
तिसो महादवस िसािरः कटहा।
अिरिसः सत हादिरसा ककाम॥
तिस पीदिरः साधकापहः।
अऽािप-
िसः िसित कालन सा जपहोमतः।
सिसो महणादव िरपमल िनकित॥
अथादौ चतरॐ िवधाय तऽ षोडशकोष। भ १ राम ३ िशव ११
नदा ९ ि २ वदा ४ क १२ दश १० षड ६ ८ षोडश १६ चतदश १४
प ५ स ७ पदश १५ ऽयोदश १३ ितमष कोष
बमादकारािद वणानः पनः सिविल। कोचत
िससाािद िबिच पनत िसािदगणना काया।
अयमथः। यित नामािदवणः ात। ततमार
दियन िससासिसारीन गणयत। अऽ
नामारमार मािदमार यावत चतिभतिभः
कोकः िसः साः सिसः अिर यः।
त िवसार -
इििनवनऽयगाकिद
ऋषोडशचतदशभौित कष।
पातालपदशिविमत िह को
वणािलखििपभवामश धीमान॥
नामारमार यावािदमारम।
चतिभः कोकरककिमित कोचतयम॥
पनः कोगकोष सतो ना आिदत इित।
अऽोदाहरण यथा। जीवनाथ इित साधकः। ओ नमः िशवाय
इित मऽः। अऽ चतथचत साधकनामारमि तदव
िसा थम ताितीयचत मारमि
ताााो
p. 11) मऽ इित। यऽ नामावणचत
मािदमवणिः। तितीय मवणः साः ततीय
सिसः। तरीय िरमः। यथा जकारारसाधक ऐिमित
मः िसः ीिमित मः साः। आिमित मः सिसः। गिमित
मऽोऽिरमऽ इित। अथ यिद एकको सासाधकयोवणदा
िसिसः। ताितीयको मऽवणदा िससाः
। तातीय िससिसः। तातथ मवणदा िसािरः
। अथ यिद नामारयचतोाऽावण
ितीयचत भवित तदा पवचत यऽ को नामार
वत तऽ तामार पववणयिदित। थम
सािसः। ितीय सासाः। ततीय को सासिसः।
चतथ साािरः। अथव ततीय चत मऽवणवरीा
थम सिसिसः ितीय सिससाः। ततीय सिससिसः
। चतथ सिसािरः। एव चतथचत अिरिसः। अिरिसः।
अिरसिसः। चतथ अयिरः। एव गणन कत षोडश भदा भवि।
यथा- िसिसः १ िससाः २ िससिसः ३ िसािरः ४
सािसः ५ सासाः ६ सासिसः ७ साािरः ८
सिसिसः ९ सिससाः १० सिससिसः ११ सिसािरः १२
अिरिसः १३ अिरसाः १४ अिरसिसः १५ अयिरः १६ इित। अऽोदाहरण
यथा- नामाण यचतोात ितीयचत ततीयको
मारमि तासिसाऽयमः। जकार एिमित
मः िससाः ीिमित मऽः साािरः। अिमितमः
सिसािरः शिमित मः सिससिसः। गिमित मः अयिरः।
एवमत।
अथ कारारण िसािदशोधनमाह -
नाो म वणा िलिखा ितवणकम।
िसािदगणना काया यावसमापनम॥
नाो यिद समािः ाननाम िलखधीः।
p. 12) एव ससोिधतष भरय साविरणः॥
अाः िससिसादशभ माभम।
मतिम त कषािदिप ासतम॥
ना इित मात। िससासिसाना ब
रीणाम शभिमित।
अथ कारारण िसािदशोधन ममहोदधौ -
ादशार िलखब वणावािदतः बमात।
ईशानामकाराान हाान बिवविजतान॥
तऽ नामाणमार माणाविधबमात।
गणयिसाािद फलषा पववत॥
िसो नवकबाणष ९।१।५ साो रसिदगिष ६।१०।२ सिसः
िऽमनीशष ३।७।११ िरपवदाभानष ४।८।१२ इकडचब
गोपालिवषयम।
त वाराहीय -
ताराशिववाना कोशिः िशव च॥
रािशशिपर च गोपालऽबडमः त इित।
अथ कारारण िसािदशोधनमाह -
चतोष िविलखदादीणानः पनः।
नामाणािसाािद य मराविध॥
अथ कारारण िसािदशोधनम -
नाो म वणा चतिभिवभजधीः।
एकािदशष िसािद जानीयाववलम॥
अथ ऋणधनशोधनचबम।
त ममहोदधौ -
अथणधनसशिः कत िसिदाियनी।
स ितयग िलखिखा ादशवोगाः पनः॥
p. 13) एव कत त जाय कोाः षि ६६ सिताः।
आपौ िखलदका क यथाबमम॥
मन १४ नऽ २७ नऽ २ क १२ ितिथ १५ सट६वद४वयः३।
अका ८ वसवो ८ नाः ९ कोष बमतः िताः॥
ितीयपौ सलाः प दीघिताः राः।
ततीयपौ काणान टकाराान बमािखत॥
ठािदफााता त पा वािदहािमाः।
षा पौ बमाा अकाः क एव त॥
िदक १० च १ मिन ७ वदा ४ ८ गण ३ स ७ ष ५ सागराः ४ रसा
६ रामसा ३ त साधकाकाः कीितताः॥
मवणाथक कयारनपतः।
को यावित वणः ाणयावदकम॥
कोोपिरनाकन सववणय िविधः।
दीघाराणामका या लरिताः।
एकीकािखलानकानिभ ८ िवभजः॥
शषाको मरािशः ाामवणय िविधः।
अधः पिितरकगणनीया तऽिखलाः॥
अधमणऽिधको रािशनो रािशधनी तः।
मो यदाधमणः ादा माो धनी न त॥
अथषा समदायाथाः। को यावतीित। अऽ धनणचब
यावित को मवणः। तममपयकन गणयत। यथा
थमकोा एक एव १ अकारोपिरिताकतदश एव।
एवमाकारािप। अकारकोाधःिताना
ककारठकारबकाराणा कोाक एक एव १ तपयक १४
गिणतातदश एव। एव ितीयको इकारः ईकार
तोमाण २ तपिर िताः सिवशितिभ २७ गिणत
चताशत। पनिरकाराधःिताना
खकारडकारभकाराणामिप कोामाण २
p. 14) तपय २७ गिणत चताशदव।
एवमकारतीयकोः। तोााः ३ ऽय उपयकन २
गिणताः षट ३। एवमकाराधः िताना
गकारढकारमकाराणामिपकोााय३ उपयकगिणताः
षडव ६। एवममऽिप। ततः सावणाि साो त वणान
रनपतः पथक पथक कोोपिरिताकन
सय तानकीकाभशषः सारािशिरथः। एव
साधकाानिप ाकन गिणतानकीकाभशषः
साधकरािशिरित। अऽ मरािशरिधकाः।
अधमणऽिधको रािशनो रािशधनी तः।
मो यदाधमणः ादा माो धनी न त।
अऽािप-
मो यदािधकाः ादा म जपधीः।
समिप च जप न जप ऋणािधक।
श म िवजानीयाा िववजयिदः।
अऽोदाहरणम। ॐ नमः िशवायित मः। अऽ णव अ उ म इित
रः णव इः। तऽाकार पवरीा १४ उकार ६
मकार ५ ततो नकार ७२ अकार १४ ततो मः इ मकार ५
अकार १४ िवसग ९९ ततः शी अऽ शकार २४ इकार ५४। ततो
वकार २८ आकार १४। ततो यकार ४८ अकार १४ एतषा योगः
४१३ अभशषाकः ५ मरािशरयम। एव साधको जीवनाथ
इित। अ रनपतः नसा ४०। ४९। ३६। १८
रसा २। १०। १०। १०। ३३। सवयोगो २०८ अभशषाकः (१)
साधकरािशरयम।
p. 15) अऽ साधकरािशरधमणः। मरािशधनी यः।
तादमा एव। अऽ शशष हरत एवाो यः (८) इलम
।
अथ कारारणाधमणमाह -
नामारमार यावािदमारम।
गणयातकावणबमण गणयििभः॥
िवभः सिभः िशो नामरािशदातः।
एव माणमार यावामािदमारम॥
गणिया िऽिभहा िवभजिभः सधीः।
मरािशः तः िशः पवविनतिणतित॥
उदाहरणम। अऽ जकारमार ओिम सा ३७
िऽगणा १११ सता ६। एव मािदमारमोिमित। तन
ओकारााारजकारपय सा १२ िऽगणा ३६
सता १। अऽािप मराशरािनिमित॥
p. 16) अथकारारमाह-
या माराणीह रनपतः।
पथ िगणयोजयाधकारः॥
ताशरिभमरािशदातः।
एव नामणसघोिप िगणीक योिजतः॥
मवणरतो नामरािशः तो बधः।
ऋिणता धिनता चाऽ पवविरकीिततित॥
उातममागण शोधनीयमण धनिमित॥
अऽोदाहरणम। ओ नमः िशवाय। अ उ म । अ अ (िवसगः ) इ आ अ
। जी व ना थः। ज न न थ। ई अ आ अ (िवसगः ) तऽ मसा १४ िगणा
२८ साधकारमाऽािभः ९ यता ३७ अिभशिषता ५। एव
साधक जीवनाथ सा ९ िगणा १८
मारमाऽासािभः १४ यता ३२ अिभशिषता ०
हरत शषम।
यो मः पनजनिष सिवतो नाददालम।
पाापय जात फलवािरनहिस॥
आयःयातो नाश साधक भवार।
ऋणाािमाऽण मोऽभी यित॥
समाौ यभौ राशी तदा ससवनालम।
धनी म साः फलिधकसवया॥
माणा शोधन भयः कारारमत।
षोण िविलखवकोणाककवणकान।
अकारािदहकाराान नपसकिवविजतान।
नामारमार माणाविध शोधयत॥
p. 17) थम सदा ािितीय धनसयः।
ततीय धनसाितथ बिवमहः॥
पम त भवािधः ष सव सयः।
एव सशोिधत म दािाय मािक इित॥
अथािरमागकारः।
अिरमो गहीतदानवशतदा।
त ागः कतकारोऽधनोत॥
सिदन ापय सवतोभिमडल।
िवलोम सप परय सपाथसा॥
तऽ दव समावा यजदावणािदकम।
तदम िडल का िताानल ततः॥
जयालमण िवलोमन शत घतः।
िदितो बिलाायसाघताितः॥
पनः स दवश ाथयननाऽमना।
आनकमनाऽऽलो मया तरलबिना।
यपा पिजत भो मपकम।
तन म मनसः ोभमशष िविनवतय॥
पाप ितहता भयालयः सनातनम।
ततोऽन मम काण पावनी भिर म।
एव सा दवश कपरागचनः।
िवलोम िविलखालपऽ तदचयत॥
ब िनजम तायाितलः।
पनः सय तोयऽा मपऽकम॥
स क ना व तडाग वा िविनिपत।
िवाो मत पीडयाऽसौ मनया।
अनकधा शोधन चि च ात मनः॥
p. 18) माया काम िौयाऽऽदौ दाोषमय।
या ो मनजः िसणवसटः।
या बमोमगया जो वणमालया॥
यऽ य भवििवशषः स मनमः।
विरकोमिप ाोऽभीद जायत॥
इित षबशोधनकरणम।
अथ दीाकालवा।
मार चऽ ामपषाथदः।
वशाख रलाभः ा त मरण भवत॥
आषाढ बनाशः ाावण िववनम।
भाि जािवनाशः ादािन रसयः॥
काितक मिसिः ाागशीष तथा भवत।
पौष त शऽपीडा ााघ मधािववनम॥
फान सवकामाः मलमास िववजयत।
चऽ त दीाफल गोपालिवषय गौतात। मधमास
भवीा ःखायित वचनााऽ। आषाढिवषधोिप
ौीिवाितिरिवषय। मदा चव आषाढ धनसदित
योिगनीदयात।
अथ वारिनयः।
रिववार भवि सोम शािः कीितता।
आयरारक हि तऽ दीा िववजयत॥
बध सौयमाोित ान ा बहतौ।
शब सौभायमाोित यशोहािनः शनर॥
p. 19) िवशषो गाडत -
गवार सख िवाौ चाकः शत।
िशव च गवारः ाौर चाः शत॥
अफला बधवार त दीा ानिवनािशनी।
अथ ितिथिनयमः।
ितपिद कता दीा ाननाशकरी मता।
ितपिितीयाया ततीयाया शिचभवत॥
चता िवनाशः ाा िववधनम।
षा ानय ो सौ ामीितथौ॥
अा बिनाशः ावा वपषः यः।
दशा रासौभायमकादया शिचभवत॥
ादया सविसिः ायोदया दिरिता।
ितययोिनतदया हािनमासावसानक॥
पा धमबिः ादााय िववजयत।
सागिजतिनघषभकोािनपातनम॥
एतानया िदवसान ौािरवजयत।
ादयामिप कत ऽयोदयामथािप वा॥
यऽ ऽयोदशीिवधान तििवषय रामानचिकाघतात
।
ऽयोदशी च दशमी शासवकामदितसनमारवचना॥
अथ नऽिनणयः।
अिा सखमाोित भरया मरण ीवम।
किकाया भवःखी रोिहया वाितभवत॥
मगशीष सखावािरािाया बनाशनम।
पनवसौ धनािः ा शऽिवनाशनम॥
आषाया भवमघाया ःखमोचनम।
सौय पवफा ाोऽ न सशयः॥
ानोरफा ह चव धनी भवत।
p. 20) िचऽाया ानिसिः ााा शऽिवनाशनम॥
िवशाखाया सख चानराधाया बवधनम।
ाया पऽहािनः ालभ कीितवनम॥
पवाषाढोराषाढ भवता कीितदाियक।
ौवणाया भवःख धिनाया दिरिता॥
बिः शतिभषाया पवभाि सखी भवत।
सौ चोरभाि त रवा कीितवधनम॥
अथ योगिनणयो िवसार -
शभः िसि आयान ीवयोगतः परम।
ीितः सौभाययोग वियोगतः परम॥
हषणा तथा योगः सवत सखावहः।
अथ करणिनणयः।
बव बालवव कौलवितलथा।
करणािन शभाव सवतष भािमिन॥
अथ लिनणयः।
वष िसह च काया धनमनालक।
चतारानक च कयाीावतनम॥
िरल िवम िशवम चरथा।
िभावगत ल शिमष शत॥
अथ पिनणयः।
शप शभा दीा कापमी तथा।
िनिषमास त त िवशषो िदनभदतः॥
आगमकिम -
षी भािपद मास िष का चतदशी।
काितक नवमी शा माग शा ततीयका॥
पौष च नवमी शा माग शा चतिथका।
फान नवमी शा चऽ कामचतदशी॥
p. 21) वशाख चाया चव दशहरा ितिथः।
आषाढ पमी शा ौावण कपमी॥
एतािन दवपवािण तीथकोिटफल लभत।
अमत-
चऽ ऽयोदशी शा वशाख त हिरिया।
चतदशी का आषाढ नागपमी।
ौावणकादशी भाि रोिहणीसयताऽमी।
आिन च महापया िसिदा ाहामी॥
काितक नवमी शा मागशीष तथािसता।
फान च िसता षी चित कालिनणयः॥
योिगनीत-
अनय िवषव चव महण चसययोः।
सयसाििदवस यगााया सरिर॥
मरास सवास महापजािदन तथा।
सयमहणकाल समानो नाि भतल॥
तऽ यत सवमनफलदवत।
न वारितिथमासािदशोधन सयपविण॥
एव चमहणिप त मस -
न कयािक दीा सयपविण साधकः।
न कयाव ता यिद चमसो महः॥
एत ौीगोपालौीिवतरिवषयम।
अमावाा सोमवार भौमवार चतदशी।
समी रिववार च सयपवशतः समा॥
िशमाय गणा कपया दीयत यदा।
तऽ लािदक िकि िवचाय कथन॥
सव वारा महाः सव नऽािण च राशयः।
यि हिन सो गः सव शभावहाः॥
p. 22) योिगनीत-
महण च महातीथ नाि कालिविनणयः।
गयाया भारऽ िवरज चपवत॥
चर च मत च तथा शाौमष च।
न गीयातो दीा तीथतष पावित॥
इित दीाकालिनणयः।
अथ माणा शारदाितलकोदशसारकारः।
जनन जीवन पााडन बोधन तथा।
अथािभषको िवमलीकरणाायन पनः॥
तपण दीपन गिदशता मसिया इित॥
माणा मातकामाारो जनन तम।
णवातिरत का मवणापधीः॥
एतीवनिमामतिवशारदाः।
मवणामािल ताडयनासा॥
क वायना मी ताडन तदातम।
िविल म ती सनः करवीरजः॥
तारसाकहािफन बोधनम।
तोिवधानन मी माणसया॥
अपवममिभिषिशय।
सि मनसा म ोितमण िनदहत॥
म मलऽय मी िवमलीकरणिदम।
मलऽय यथा-
आन १ माियक २ कामण ३ च।
माियक मायया चो पौष कामण मलम॥
आन मानस ो िनिष तलऽयम।
तारोमािनयदडी ोितमनः तः॥
तारः णवः ॐ दडी अनारः। ोम हकारः अिः
p. 23) रकारः मनः औकारः तन ॐ ह इित ोितमः।
कशोदकन जन ण ोण मनोः।
तन मण िविधवदतदाायन मतम॥
मण वािरणा म तपणपण तम।
मधना तपण शौ शव धाकन च॥
पामतन दविश तपण वव तथा।
अमकम तपयामीित योगः।
तारमायारमायोगो मनोदपनमत॥
ॐ ौ ततो मकारिमित।
अमकमामकारोपयामीित योगः।
जमान म गोपनकाशनम।
सारा दश सोाः सवतष गोिपताः॥
इित मसारकारमाः।
अथ मावली िलत।
तऽादौ गणशमाः॥ वबतडाय ६ ष जपः
६००००० रायोष दिदतािनिधदोरधातमान। रोहणो बलगहनो
वबतडाय ३१ पजाचािदपववत।
अथोिगणपितमाः।
हििपशािचिलख ाहा ९ ॐ ग हििपशािचिलख ाहा १२
ग हििपशािचिलख ाहा १० ॐ नमो भगवत एकदाय
हिमखाय लोदराय उिमहान आ ब गघ
घ ाहा ३७ एकल जपः॥ ॐ हिमखाय लोदराय
उिमहान। आबोब घघ उिाय
ाहा ३२ एकल जपः।
अथ महागणपितमः।
ॐ ौ ल गणपतय वरवरद सवजन म
वशमानय ाहा २७ अ
पररणचतरािरशहॐािधकचतल जपः।
p. 24) ग महागणपतय ाहा १२ लपः।
अथ हिरिागणशमः।
ल १ चतल जपः॥
अथ लीिवनायकमः।
ॐ ौ ग सौभाय गणपतय वरवरद सवजन म
वशमानय ाहा २८ चतल जपः॥
अथ ऽलोमोहदगणशमः।
वबतडकदाय ौ ग गणपतय
वरवरद सवजन वशमानय ाहा ३४ चतल जपः। एत
ममहोदिधमतन िलिखताः। एतषा पजाकारऽव
िः।
अथ ौीदिणकािलकायाः। ब ब ब
दिण कािलक ब ब ब ाहा २२।
ओ ब ब ब दिण कािलक ब ब
ब २१। ब ब ब
दिण कािलक ब ब ब ाहा २२। ब
ाहा ५ ब ब ब दिण कािलक
ाहा १५। ब ब ब ३। एकारी ब १। ब
फट ५। ब फट ाहा ७। ब री ३।
एतषा यजन ािवशरीवत। ल जपः।
रकसमहमः।
अथ गकालीमाः।
ब ब ब गकािलक ब ब
ब ाहा २२। ब गकािलक ाहा ८।
गकािलक ाहा ८। गकािलक ाहा ८। इित िवसार
गकालीमः।
अथ भिकााः। त-
ब ब ब भिका ब ब
ब ाहा २०।
p. 25) अथ फािरणीत -
ह कािलमहाकािलिकिलिलफट ाहा। अाः
पररणाभावः। अासा दिणकालीवत।
अथ महाकालीमः।
कािरयाम। ॐ फ पश गहाण /
फट ाहा १४ ॐ हरहरकीलकील ाहा १५ जपमाऽम।
अथ मशानकालीमो िवसार-
र नमः ब ऐ नमः ब कािलकाय ाहा १४ नमः ऐ
ब ब कािलकाय ाहा। ब कािलकाय नमः। इित
मशानकालीपररण लपः।
अथ ारकाली।
ऐ ओ ऐ फट ाहा। पररण दिणावत।
अथ िसिकाली।
ओ म ाहा ६। पररणमकिवशितसहॐम।
अथ समखीमः।
उिचाडािलिन समिख दिव महािपशािचिन ह ठः ठः
ठः। ल जपः। िकशकपहमः।
अथ ौीतारामः।
ओ फट ५। एकजटायाः ौ फट।
अथ नीलसराः।
। चतलपः। ीरााकमलहमः।
अथ ताराभदाः।
ॐ फट ७। ऐ ौ सौः
उमतार फट १२। ॐ ह फट ६। ॐ
सौः फट ७।
p. 26) अथकजटामारम।
ॐ नमो भगवकजट मम वळप ती ाहा
२२
नीलसराः कारारम।
ॐ ौ गौः फट नीलसर ाहा १४
पजनािदक पववत।
अथ िछमामः।
ॐ ौ ऐ वळवरोचनीय फट ाहा १७
। चतलपः। पलाशौीवकसमहमः।
अथ रणकाशबरीमः।
ओ ौ ब ऐ ५ पलपः। िबफलहमः।
अथ िववाहाथ यरकला।
ॐ योिगनी २ योगीिर २ योगभयकिर सकलावरजग-
म मख दय मम वशमाकषयाकषय ाहा ५०
चतल जपः। पायसान होमः।
अथ शीतलामः।
ॐ ौ शीतलाय नमः। दशसहॐपः। पायसन
होमः। नािभमाऽ जल िा दशसहॐ जपनम।
तन समािजताीाः ोटा नयि तणात।
अथ बालामः।
ऐ सौः। लऽय जपः। पलाशकसमहमः।
अथ िऽपरागायऽी।
िऽपरादिव िवह कामिर धीमिह तः ि
चोदयात।
अथापणामः।
ॐ ौ नमो भगवित माहिर अपण ाहा
२०। ल जपः। चणा होमः।
p. 27) अथ िरामः।
ॐ या कयि नोरयः बरा का वधिमव।
ता णापिनण क कतारमत ओम। अयत
जपः। अपामागरााहिविभहमः।
अथ िरामालामः।
ॐ नमः कवासस शतसहॐिहिसिन सहॐवदन
महाबल अपरािजत िर परसपरकमिविसिन
परमोािदिन सवभतदमिन सवदवान ब ब
सविवािि २ लोभय २ परयािण ोटय १
सवखला ऽोटय ला लािज करालवदन िगर
नमः। अयत जपः ितलरािजकािभहमः।
अथ बगलामखीमः।
बगलामिख सवाना वाच मख पद
य िजा कीलय बि िवनाशय ॐ ाहा ३६ ल
जपः। चकपहमः।
अथ वाराहीमः।
ओ ह नमो वारािह घोर ठः ठः ाहा १५ ल
जपः। नीलपितलहमः।
अथ िऽपरसरीमः।
ौ ऐ सौः। ॐ ौ क ए इ ल ह। ह स क ह
ल सकल सौः॥ ऐ ह ौ इय षोडशारी
ल जपः। िऽमधरोपतकरबीरपहमः। इय राजराजरी।
यजनािदक त िम।
अथ हनमः।
हौ ह स अः अस हनमत नमः १२
अकसहॐजपः। पयोदाोीिहिभहमः।
p. 28) अथ कारारण-
नमो भगवत आजनयाय महाबलाय ाहा। अयत जपः।
ितलहमः।
अथ ौीराममः।
रा रामाय नमः ६ ह जानकीवभाय ाहा १० वा ॐ
ौ ऐ रा ६ वा राम २ रामच ४ रामभि ४
रामाय नमः ५ एत राममाः।
ौीवासदवमः।
ॐ नमो भगवत वासदवाय १२।
नारायणमः।
ओ नमो नारायणाय ८।
ौीकमः।
काय गोिवाय गोपीजनवभाय ाहा १८। ओ नमो
भगवत िणीवभाय ाहा। ८। क एत
कमाः।
अथ सानगोपालमः।
दवकीसत गोिव वासदव जगत।
दिह म तनय क ामह शरण गतः।
कामदवमः।
१।
अथ कामगायऽी।
कामदवाय िवह पबाणाय धीमिह तोऽनगः
चोदयात २४
अथ गामः।
ओ गाय नमः ८। अल जपः।
मधराितलहमः।
अथ मिहषमिदनीमः।
मिहषामिदिन ाहा। ८। अल जपः ितलहमः।
p. 29) अथाय गामऽः।
ओ ग ग रिणी ाहा। पल जपः। घतन
होमः। ौीिववािसनीमः। ओ उि पिष िक िपिष भय
म समपितम। यिद शमश वा त भगवित शमय
ाहा।
अथ वागीरीमः।
ह वद वद वावािद ाहा । दशल जपः।
कमलः पयोितलवा मधराहमः। मारम। ऐ
नमो भगवित वद वद वादिव ाहा। अल जपः।
घताितलहमः।
अथ ौीलीमः।
ौ १ ादशल जपः।
मधराकमलादशसहॐ होमः। मारम। ऐ ौ
। ४ ादश ल जपः। रकमलहमो
ादशसहॐम।
महालीमः।
ओ ऐ ौ अस जगस नमः।
ादशल जपः। घतः ौीफलः कमलरयतय होमः।
मारम। नमः कमलवािस ाहा १० दश ल जपः।
मधराकमलहमः।
अथ भवनरीमः।
१ ािऽश जपः। भवनयाः। ऐ
ौ। वा आ ब।
अथ ासमः।
ा वदासाय नमः।
अथ वदासमः।
ा वदासाय नमः ८।
अथ िशवमः।
ॐ नमः िशवाय ६ वा नमः िशवाय ५।
मयमः।
ॐ क यजामह सगिपिवधनम। उवाकिमव
बनाोमीयमामतात।
p. 30) अथ महामयमः।
ॐ ह ओ ज सः भभवः ः क यजामह
सगि पिवधनम। उवाकिमव
बनाोमीयमामतात भभवः र ज सः ह
ओ। ल जपः। मधरऽयारमताखडहमः।
अथ वटकभरवमः।
बटकाय आपरणाय क क बटकाय
ािवशितल जपः।
हिरहरमः।
ओ ह शकरनारायणाय नमः ह ओ १६।
कबरमः।
(१)याय कबराय वौवणाय धनधाािधपतय
धनधाससि म दिह दापय ाहा ३५। ३। ४। ५। ८। ८। ७
षडम।
अथ निसहमः।
उम वीर महािव ल सवतोमखम।
निसह भीषण भि मम नमाहम॥
आ ब फट ६ नरिसह। एकारः १
। वा भगवत नरिसहाय ालामािलन दीदाय
अिनऽाय सवरोाय सवभतिवनाशाय सवरिवनाशनाय
दह २ पच २ र २ फट ाहा। निसहमोऽयम।
अथ हयमीवमः।
हस (१) वा हस हयिशरस नमः। ८।
अथ चबसदशनमः।
p. 31) ॐ सहॐारफट।
अथािाकारमऽः।
ओ ऽलो र र फट ाहा।
अथ गडमः।
पिराजाय ाहा ७।
ौीगगामः।
ऐ िहिल २ िमिल २ गग मा पावय २ ाहा। वा ओ िहिल २ िमिल २
गग दिव नमः िशवाय नारायप दशहराय ग गाय ाहा।
वा नमो भगवित गागदियत नमो फट।
मिणकिणकामः।
ओ म मिणकिणक णवािक नमः। वा ओ ऐ
ौ ओ म मिणकिणकाय नमः ओ।
अथ महाकालीमहालीमहासरतीमः।
ऐ ी चामडाय िव ९ नवाणमोऽयम।
अथ कातवीयमः।
ओ ऱ आ ब ौ फट
कातवीयाजनाय नमः २०। कातवीयाजनो नाम राजा
बासहॐवान। त सरणादव त न च लत। ३२।
धमावतीमः।
ध धमाव ाहा।
अथ शरभरमः।
ओ ख खा खः फट ाणमहािस २ फट
सवशऽसहारणाय शरभसावाय पिराजाय फट ाहा
४२। वणसासहॐािण जपः।
अथ तािकनवमहमाः।
सय -
ओ घिणः सय आिदः ौ।
p. 32) च-
स सोमाय नमः।
कज -
ओ हा ह सः ख खः।
बध -
ब बधाय नमः।
गरोः -
ब बहतय नमः।
शब -
ओ व म दिह शबाय ाहा।
शनः-
ओ षा ष ष सः शनराय ाहा।
राहोः-
ओ ा सः राहव ाहा।
कतोः -
औ फा फ फ सः कतः ाहा।
अथ मगलािदयोिगनीमऽाः।
मलामः-
मगल मगलाय ाहा।
िपलायाः-
ओ ल िपगल विरकािरिण सीद फट ाहा।
धायाः-
ौ धनद ध ाहा।
ामयाः -
ओ ामिर जगतामधीिर ामिर ाहा।
भििकायाः-
ओ भििक भि दिह अभि नाशय ाहा।
उायाः-
ओ उ मम रोग नाशय जय ाहा।
p. 33) िसायाः-
ओ िस म सवमान ससाधय ाहा।
सटायाः-
ओ सट मम रोग नाशय ाहा।
अथ भतिलिपः।
पा सिवणा ोमशािजलराः।
अमा ितीय चतथ मम बमात॥
पवगारािण वाः तिभः सह।
एषा भतिलिपः ोा िचािरशदरः॥
एव जप परा का तजोप समपयत।
दव दिण ह कशपाघवािरिभः॥
शिप वामह समपयत। ततो मजपः कायः।
भतिलिपमः।
अ इ उ ऋ ॡ ए ऐ ओ औ ह य व र ल ङ क ख घ ग ञ च छ ज झ ण ट
ठ ढ ड न त थ द ध द म प फ भ ब श ष स ४२।
अथ गायो िलत।
िवोः-
ऽलोमोहनाय िवह कामदवाय धीमिह। तो िवः
चोदयात।
गोपाल-
काय िवह दामोदराय धीमिह। तो िवः चोदयात।
कामदव -
कामदवाय िवह पबाणाय धीमिह। तोऽनः
चोदयात।
राम-
दाशरथय िवह सीताबभाय धीमिह तो रामः चोदयात।
ि-
तषाय िवह महादवाय धीमिह तो िः चोदयात।
p. 34) नारायण-
नारायणाय िवह वासदवाय धीमिह। तो िवः चोदयात।
कातवीयगायऽी -
कातवीयाय िवह महावीयाय धीमिह। तोऽजनः चोदयात।
निसह -
ओ निसहाय िवह वळनखाय धीमिह। तो निसहः
चोदयात। इित निसहगायऽी।
सय -
आिदाय िवह मातडाय धीमिह। तः सयः चोदयात
।
शः -
सवसोिह िवह िवजन धीमिह। तः शिः चोदयात
।
िरतायाः-
िरतादिव िवह िनाय धीमिह। ती दवी चोदयात।
बालायाः-
ऐ वागीय िवह कामिर धीमिह। सौः तः
शिः चोदयात।
िऽपरसयाः -
ऐ िऽपरादिव िवह कामिर धीमिह सौः तः ि
चोदयात।
गायाः -
रमादः िवह गाय धीमिह तो गा चोदयात।
महालाः-
महाल िवह महािौय धीमिह। तः ौीः
चोदयात।
िछमायाः-
वरोच िवह िछमाय धीमिह तो दवी चोदयात।
कािलकायाः-
कािलकाय िवह मशानवािस धीमिह तो दवी
चोदयात।
p. 35) अथ गायऽीानम।
उदािदसाशा पकाकरा रत।
कािजनधरा ा ायाराितर॥
मा-
यामवणातबा शखचबलसराम।
गदापधरा दव सयासनकताौयाम॥
साया-
शा शारधरा वषासनकताौयाम।
िऽनऽा वरद पाश शल नरकरोिटकाम॥
सयमडलमा ायव समसत।
अथ य लखनिसथ णाकषणभरवमः॥
ओ ऐ ा सः ह
आपाारणाय अजामलबाय लोकराय
णाकषणभरवाय मम दािरिवषणाय। ओ ौ
महाभरवाय नमः।
अ णाकषणभरवम चतमखो मिनः।
पिः णाकषणभरवो दवता दािरिनवय जप
िविनयोगः ९॥ ८॥ १२॥ ७॥ १०॥ १०॥ एिभवणः षडासः।
अथ ानम।
पािरजातिकाारित मािणमडप।
िसहासनगत ायरव णदाियनम॥
गागयपाऽ डम िऽशल वर करः सधत िऽनऽम।
दा यत तसवणवण णाकष भरवमाौयामः॥
ल जपः पायसन होमः॥ शव पीठ अगिदालहितिभयजत।
िस मन जपििशत मडलाविध।
दािर रमि जायत धनदोपमः॥
जपािदिभमनौ िस तौघः िसिमायात।
सवणमधत गह नवारः ाराभवः॥ इित।
p. 36) अथ हनमालामः।
ओ ऐ ौ ा अः अॐ
अः अस ओ नमो हनगत कटपराबम
आबािदडल यशोिवतानधवलीकतजगितयवळदह
लदिसयकोिटसमभ तनह िावतार
लकापरीदहनोदिधलघन दशमीविशरोऽक कतसीताासन
वायसतानीगभसतौीरामलणानकर
किपसाकार समीवसकारण वािलिनबहणकारण
िोणपवतोाटकाशोकवनिवदारणाकमारदन
वनराकरसमहिवभन ाशिमसन
लणशिभदिनवारण िवशौषधीसमानयन
बालोिदतभानमडलमसन मघनादहोमिवसन
इिजधकारण सीतारकरासीसघिवदारण
ककणािदवधपरायण ौीरामभितर
समिोमिमलघन महासाम
महातजःपिवराजमान ािभवचनसािदताजनसयगसहाय
कमार चािरन गीरशोदयदिणाशामाड
मपवतपीिठकाचन सकलमागमाचाय मम
सवमहिवनाशन सवरोाटन सविवषनाशन सवपििनवारण
सविनबहण सवायािदभयिनवारण सवशऽदन
मम पररिऽभवनपिनपसकाक सवजीवजात वशय
वशय ममााकारक सादय सादय नानानामधयान
सवान राः सपिरवारान मम सवकान क क
सवशािवषािण िवसय िवसय ा हा
एिह अस अः अस अः सवशऽन हन हन
परबलािन परसािन ोभय ोभय मम सवकायजात
साधय साधय सवजनमखािन कीलय कीलय ध ३ हा ३
३ फट ३ ाहा ५८८ ौीहनमतो मालामोऽयम।
अथ ममहणिविधः।
थमतः िवाचन का िशः सयात।
कशऽयितलयवजलाादाय -
ओ अामक मामक
पऽमकितथावमकोऽाऽमकशमाह
p. 37) पवजोपािजतानाानकतसकलपापयपवकसव -
जनाादकिवमलबिपऽपौऽधनधाकाणनानािवधक -
िवसकलशाबोधसखसौमनमिसिकामनया
ौीमदमकदवतामकममहणागभतगणपािदप -
दवतादशिदालनवमहपजनपवककलशापनमहिर।
इित स का वपिर धाराशौ
पपवपरौषिधय ौीकलश ापयत।
तऽ पपवाः-
चतामोधोराः।
परम-
कनक १ किलश २ नील ३ पराग ४ च मौिकम ५।
समिकाः-
अानाजानाीकागमादात।
राजाराोकला मदमानीय िनःिपत॥
सधाािन-
ोीहयो १ यव २ गोधमा ३ माष ४ म ५ ियवः ६।
यामाक ७ सम ोिमव धासकम॥
तऽ ापनमाः। तऽादौ भिमशमाः -
ॐ भरिस भिमरिदितरिस िवधाया िव भवन
धऽ पिथव य पिथव ह पिथवीमािहसीः।
इित भिमशः।
अथ गोमयशः -
ॐ मानोक तनय मान आयिष मानो गोष मानोऽ अष
रीिरषः। मानोवीरान िभािमनोऽवधीहिवः सदिमाहवा
मह। इित गोमयमः।
ओ धामिस िधनिह दवााणाय ोदानाया ाना
p. 38) या दीघामनिसित मायषधावो वः सिवता
िहरयपािणः ितगाििण पािणन चष ामहीना
पायोिस। इित मण धाप कलश ापयत।
अथ कलशशः।
ओ आिजयकलश माािवशिवः।
पनजािनव शानः सहॐ धोधारापयती
पनमािवशतािियः। इित कलशशः।
अथ कलश जल दात।
ओ वणोनमिस ण सजनीो वण
ऋतसदिस वण ऋतसदनमिस वण ऋतसदनमासीद। इित जल
दात।
अथ कलशकठ वधारणम।
वसोः पिवऽमिस शतधार वसोः पिवऽमिस सहॐधारम।
दवा सिवता पनात वसोः पिवऽण शतधारण साकामधः
इित मण व दात।
अथ पगीफल दात।
ओ याः फिलनीया अफला अपा या पिणीः।
वहितसताानो महसः। इित पगीफलम।
अथ शािदकम।
ओ िहरयगभः समवतताम भत जातः पितरक आसीत।
सदाधारपिथव ामत मा क दवायहिवषािधम। इित
णािदक दात।
अथ परम।
कनक किलश नील ३ पराग ४ मौिकम ५।
एतािन प रािन कलश िपधः।
p. 39) ॐ पिरवाजपितः किवरिहाबमीत। दधिािन दाशष।
इित पर दात।
अथापवदानम।
ओ अ वो िनषदन पण वो वसितता। गोभाज
इिलासथयनवथपषम। ओ अ अिक अािलक नमानयित
कन। सशकः सभििका कापीलवािसनीम। इित
मयनापव दात।
अथ सवषधीदानम।
ओ या ओषधीः पवा जाता दवियग परा
मनौनवणा महशत धामािन स च। इित सवषधीदानम।
अथ समिकादानम।
ोना पिथिव नो भवारािनवशनी। यानः
शमसथाः। इित समिकाः।
अथ वादानम। काडााडारोहीपषः पषिर
। एवानोव तनसहॐण शतन च। इित वा।
ततो ग दात।
गारा राधषा िनपा करीिषणीम।
ईर सवभतानाािमहोपय िौयम। इित ग दात।
अथ तडलपणपाऽापनम।
ओ पणादिव परापत सपणा पनरापत। वविबीणा
वहा इषमजशतबतो इित पणपाऽ कलशोपिर ापयत।
अथ दीप सत।
ओ अिितितरिः ाहा सय ोितितः सयः ाहा
अिवच ोितवचः ाहा सय वच ोितवचः ाहा ोितः
सयः सय ोितः ाहा। इित दोष सत।
p. 40) अथ कलशिता।
ओ मनोजितजषतामा बहितयिमम तनोिर
यसिमदधात। िवदवा स इह मादयाम ित ३ इित
कलशाणिता का तऽ कलश मण
गणशवणौ पजयत। ततो िहाग इह ितावा
पोपचारः सजयत। ततो ग पजयत। ततः शखापन
कयात। तथा वामभाग िऽकोण िविल। ओ
आधारशय नम इित स तऽाधार सा मम इित
स िऽकोण शोदकना मशकलान
विमडलाय नम इित गपातरपाऽ स
ौीमदमकदवतापाऽ ापयामीित सा। ॐ अक
मडलाय ादशकलान अपाऽाय नम इित स मल
िवलोममातका पठन ह स ष श व ल र य
म भ ब फ प न ध द थ त ण ढ ड
ठ ट ञ झ ज छ च ङ घ ग ख क अः अ
औ ओ ऐ ए ॡ ऌ ॠ ऋ ऊ उ इ आ अ
शोदकरपाऽमापय स सोममडलाय
षोडशकलान नम इित स ओ ग चित
बोिमशमिया तीथाावा फिडित सर
िमवग शिमित शमिा विमित धनमिा दय
ममिया आा मलमधा ज तनोदकनाान
पजोपकरण च िसयत। ततः कशकिडका का होम का
स कयात िशः कशऽययवजलाादाय।
ओ अामकगोऽोऽमकशमा पवजोपािजतसकल -
पापयपवकसवजनाादकिवमलबि पऽपौऽधन -
काणनानािवधकिवसवशाबोधसखसौमनािकाम -
नया ौीमदमकदवताऽमकममहणमह किर।
इित स का ौीगवरण कयात।
p. 41) अािद अमकगोऽममकशमाण ाणमिभः
पचनातयोपवीततालवासोयगलालारगन
ामह वण।
वतोीित ितवचनम।
यथािविहत कम क।
करवािण।
ततः शखवातचनािन िशिशरिस धा
मातकाास िवधाय मलम मनसा जपन अिभिषत।
ततः िशः कतभतशिमातकाासः।
ततो गः िशदह कलाास कयात। तथा -
पादतलाानपय ओ िनव नमः। नाननो नािभपर -
य ओ िताय नमः। नाभराकठ ओ िवधाय नमः।
कठादाललाट ओ शा नमः। ललाटारा ओ
शातीताय नमः। पनरादाललाट ओ शातीताय
नमः। ललाटादाकठ ओ शा नमः।
कठाािभपय ओ िवाय नमः। नाभजानपय ओ
िताय नमः। जननोः पादपय ओ िनव नमः।
ततः िशः िशरिस मल ज पनः िशिशरिस ह
दा अोरशतम ज ममदकपवक दात।
अवयोफलदो भवत इनन ततो ददित िशो यात। तदा
दकण ियो वामकण गः िऽवार म दात। ततः
िशः शतधा अधा वा म जपत। गमदवतानाम
सावयत गचरण दडवणमत। ततो गवदत।
उि व मोिस सगाचारवाव।
कीितः ौीकािरतला बलारोय सदा त॥
इित िश गापयत। ततः िशः सकशितलजलाादाय।
ओ अ कततदमकममहणिताथिमद
णममकगोऽायामकशमण
p. 42) गरव दिणा तमह सदद। शरीरमथ
ाणा सव त िनवदयत।
ततो ाणो यथाशि दिणा दािदित
ममहणिविधः॥
अथ चतथिदवस राऽौ चतथकम कयात।
तथा-
तऽ िशः कतभतशिाणायामः। अदलप
कलश सा पदवतािवपजा का
कशऽयितलजलाादाय स कयात।
ओ अामकगोऽोऽमकशमामकदवतामकम -
महणाहोमकमािदकताकतावणपममकगोऽममक -
शमाण ाणमिभः पचनतालातयसऽ -
िवासोिभहतन ामह वण इित वरण दा होम
कयात।
तथा-
तऽादौ कड िडल वा हमाऽ का
कडशाा िदिश ािपतघट दवतामावा पजयत।
ततः कड िडल वा मलन िनरी फिडित सा पनः
फिडित ो कारणाण कयात। ततो मलमाय
कडाय नमः िडलाय नमो वित गपाा स
होमवा ागमा उदगमा ितॐो रखाः कायाः।
ागमरखास ओ मकाय नमः। ओ ईशानाय नमः। ओ
परराय नमः। उदगमरखास ओ ण नमः। ओ
ववताय नमः। ओ इव नमः। इित ादियन
गपाा पजयत। िऽपरसरीप त। ऐ ौ
ऐ स मकाय नमः। ऐ ौ ऐ स
ईशानाय नमः। इािदबमण ष रखास पजयत। ततो
होपयकडम िडल वा िऽकोण तिहबमदल
तततारय भमिर िविल तपिर मलन
पािल दात। सरीप। ऐ स
p. 43) इित पािल दात। ततो होमि णवना
वियोग पीठमचयत। यथा यम ॐ आधारशय नमः।
एव क कमाय अनाय पिथ ीरसमिाय
तीपाय मिणमडपाय कवाय मिणविदकाय
रिसहासनाय। ततोऽािदकोणचतयष धमाय ानाय
वरायाय ऐयाय। पवािदचतिद अधमाय अानाय
अवरायाय अनयाय णवािदनमोन पजयत। म अ /
अनाय प पाय असयमडलाय ादशकलान नमः।
ओ सोममडलाय षोडशकलान नमः। म विमडलाय
दशकलान नमः। ततः पवािदकसरष म च ओ पीताय ओ
ताय। ओ अणाय। ओ काय। ओ धाय। ओ तीोाय।
ओ िलि। ओ िचराय। ओ ािल नमः इित पजयत। म
रासनाय इित पजयत। ततो वागीर ायत।
वागीरीमताता नीलीवरलोचनाम। वागीरण
सया ाा। वागीरवागीरीा नमः। इित मण
पचोपचारः सजयत। सरीप त कामर ाा
पजयत। ततः सयकाािदसत ौोिऽयगहज वा
विमानीय वि वषडन मलनावलोकयत। फारणावाहयत
। ततः ओ वयागपीठाय नमः। इित स चतिद ओ
वामाय नमः। ओ ाय नमः। ओ रौ नमः। ओ
अिकाय नमः इित पजयत। ततो मलमाय अमकदवताकडाय
नमः। िडलाय नमो वित स वागीर
तवतापामतमत ायत। सरीप कामरीम। तत
रिमाय ताििि सम मल फट
बािदः ाहा। इित बादा शम। नर -ऋकोण जत। ततो
मलन वीण का फिडित ताडन फिडित ोणम।
कारणाण फारणामिया सरणम।
िमवग धनमिया मतीक विपाऽ
बााम कडोपिर िऽः पिरा जानमहीतल
p. 44) िशववीयबा दायोनावानोिभमख कड िनःिपत
ततो विमतय नमः इित स र विचताय नमः। इित
वौ चत सयो। ओ िचिलहन २ दह २ पच २
पवाापय ाहा। इित मणाि ालयत। ततः अि
िलत व जातवदस ताशनम। सवणवणममल
सिम िवतोमखिमिमपितत।
अममकदवतानामािस इित नामकरण का स। ओ
वानरजातवद इहावह लोिहता सवकमािण साधय ाहा। इित
पािल दात। तत एत गप ओ
अिहरयािदसिजाो नमः। एव सहॐािचष दयाय नमः
। इिषडो नमः। ओ अय जातवदस
इामितो नमः एव ाशिो नमः
एव पािनिधो नमः एव इािददशिदालो नमः
। ओ वळाो नम इित पजयत।
ततः ादशमाऽ कशय घतम िनःि
वामदिणममागष। इडा िपला सषा ाा
होम कयात।
मलाडल ा चतरलमव च।
को मलमाा धारयमिया॥
हीयत यजमानो व ॐवमल दशनात।
तागोपयल होमकाल ॐव च॥
अम ािधकर ो म शोककर मतम।
मल हािनकर ो ॐव सारयथम॥
वदागल पिर अम च बिरकम।
वदाल त धारयखमा।
यथा ॐवण दिणभागादा गहीा ओ अय ाहा।
इिदिणनऽ जयात। ततो वामभागादा गहीा। ओ
सोमाय ाहा इित वामनऽ जयात। ततो मभागादा गहीा
। ॐ अिसोमाा ाहा। इित ललाट जयात पनदिणतो घत
गहीा। ओ अय िकत ाहा इिमख जयात।
p. 45) ततो ाितहोमः। ओ भः ाहा। ओ भवः ाहा। ओ ः
ाहा। ओ वानरजात वद इहावह लोिहता सवकमािण
साधय ाहा। इित मण वारऽय जयात। ततोऽौ। ओ
पीठदवताो नमः। इित गपाा स दवतामख
मलमण पिवशितवार जयात। पनमलमण
एकादशवार ा स कयात।
अािद अमकगोऽः ौीमकदवशमा दवताीित -
कामः अमकमणामकिरोरशतपिरिमतहोमकमाह
किर।
ततो यथासाक होम का मलमाय ाहनन
होम समाावरणदवतानामाित दा मलन पणाित
दात। ततः सहारमिया दवता दयमानीय मित
िवस दिणाात।
अािदकततदमकदवतादीागहोमकमणः
िताथ दिणािमद कान दवताय
दातमहमज इित दिणा का गरव दात। तत ऐशाा िदिश
दिध िा वसध शीतला भवित िनवदयत। ततः ॐवल
भ ललाटािदष धारयत। ततो ाणभोजनम।
वाभरणािदिभः ग सोषयिदित सपदीाकारः
समाः। ौीर शभम।
अथ धारणयसारिविधः।
कोिण य िविल पसरण तना वा
सव पचगन ा पामतन च ा
गोदकन ालन कयात। ततो यराजाय िवह
महायाय धीमिह तो यः चोदयािदित गाया
अोरशत यमिभमयत। ततो यदवता पीठन य
ाा पाऽ सा तपिर मावा स
मलमोरसहॐ चाोरशत वा जपत। ततो होम का
होमसाता य दा होम समा दिणा दात।
होमाशौ िगणािदजप कयात। ततः णािदब
p. 46) य शभिदन िवधाय तपिर ाणितामण आ
बोिमािदना ाणिताका कठािदष धारयिदित
यितािविधः।
अथ मालासारः।
तिता यामल-
अितितमालािभम जपित यो नरः।
तत सव िनल िवाा भवित दवता॥
सनमारीय -
कपाससव सऽ धमकामाथमोदम।
त िवकािभििमत सशोभनम॥
त शििवषय रम। वव पीतम। शव त
माम।
तमाह -
िऽगण िऽगणीक मयिशातः।
एकक मातकावण सतार जपन सधीः॥
मिणमादाय सऽण मयमतः।
मि िवधाय म मिसयतम॥
अपऽनवकः पाकार कयत।
त ापयाला मातका मलमरन॥
ालयगन सो जातन सलः।
चनागगावामदवन घषयत॥
धपयामघोरण तषण लपयत।
मयमनव क त शत शतिमित॥
अथ थमतः िऽगण िऽगणीक माला मयत।
सणवमातकावण जपन मिणमादाय एक मख
ितीय मख सयो त प ितीय प का
नवतकगणन मथयत। ताोपाकारा वा सपाकारा
िनमाय नवापऽप सा सक कयात।
p. 47) ॐ अामकगोऽोमकशमा
मिसिकामोऽमकदवतामालासारमह किर।
तदतयागणपािदपजनमह किर।
ततः समलमातकामरन पटकाया मालाया
पग िपत। मल अ मल आमलिमािदना। ततः सो
जातमण जलः ालयत। म। ओ सो जात
पािम सोजाताय व नमः। भव भव नाितभव भव मा
भवोवाय नमः। ततो वामदवमण गालपयत।
म ओ वामदवाय नमो ाय नमो िाय नमः कालाय
नमः कालिवकरणाय नमो बलाय नमो बलमथनाय नमः
सवभतदमनाय नमो नमोनाय नमः। ततोऽघोरमण
तापयत। म। ओ अघोरोथ घोरोऽघोरघोरतरः
। सवः सवसवो नम िपः। ततः
तषमण लपयत। म। ओ तषाय िवह
महादवाय धीमिह। तो िः चोदयात। ततः पममण
क मिण शत शत मयत। ममिप मयत।
पमम। ओ ईशानः सविवानामीरः
सवभताना ािधपिता िशवो मऽ सदा िशवोम।
क त सका। वा समदायमालामिधक तन
पममण मालाया शतवार जप कयात। ततो
मालायामावाहनामिादशनपरःसर दवतामावा
मलन ता स मालायाः ाणिता कयात। आ
ब य र ल व श ष स ओ स ह सः
ओ ह सः। अमकदवतामालायाः णा इह ाणाः आिमािद २०
अमकदवतामालायाः सवियािण आिमिद २० अमकदवतामालाया
वानःौोऽघाणाणा इहाग सख िचरि
ाहा। ओ स ह सः ओ
p. 48) इित मण ाणिता िवधाय मरीा क
मिण शन मलम सकपत। सिवमककमातकावण
जपत।
ततः सतवावोरशतपिरिमितहोम का
साता मालाया िपत। होमाशौ
षोडशोरशतयसाकजप तया मालया का मलन ता
पजियािल बा म पठत।
माल सवलोकाना सविसिदा मता।
तन सन म िसि दिह मातमो त।
इित ण दवतािवसजन कयात। ततः करीककमािदना
सवािसता माला का यन गोपयिदित मालासारः॥
अथ मालािनणयः।
पबीजािदिभमाला वि जाय ण ताः।
िाशपापऽीव कमौिकः॥
ािटकमिणर सौवणिविमथा।
राजतः कशमल गहामािलका॥
अगलीगणनादक पवयगण भवत।
पऽीवः शतगण शत शखः सहॐकम।
बालमिणर दशसाहॐक तम।
तदव ािटकः ो मौिकलमत॥
पादशल ाौवणः कोिटत।
कशमा कोिटशत िाः ादनकम॥
पा रिचता माला शऽणा नाशकािरणी।
कशमिमयी माला सवपापणािशनी॥
p. 49) पऽीवफला कत पऽसदम।
बालिविहता माला यिपल धनम॥
िऽपरामजपादौ रचनबीजािदिभरितशा। गणशजपिप
रचनमाला शा॥
वव तलसीमाला गजदगणर।
िऽपराया जप शा िा च चनः॥
अकारािदकाराा अमाला कीितता।
ाण ममख तऽ कयिनसतम॥
पाशिणिभमाला िविहता सवकमस।
काामिप कर कयाालाभाव त सिर॥
अथ करमाला।
अनाा ममार किनािदत एव त।
तजनीमलपय दशपवस सपत।
एत गोपालिवषयम।
अथ शः करमाला।
पवयमनामायाः पिरवतन व बमात।
पवऽय ममायाजक समाहरत॥
शिमाला समााता सवतदीिपका।
ौीिवाया िवशषः॥
अनामाया ममाया मलामा य यम।
p. 50) किनाया तजाय पव सरिर॥
अनामाया ममाया मः ाितय शभ।
दियबमणव जपत िऽपरसिर॥
इित यामलीयात।
अम च य य मलन।
पवसिष य तव िनल भवत॥
जपसा त कता नासात जपधीः।
साकारका जपो भवित िनलः॥
दय हमारो ितया करालीः।
आा वाससा ह दिणन सदा जपत॥
अलीन िवमीत िकिदाकितन च।
अलीना िवयोगा िि च ॐवत जपः॥
कामनाभद लीिनयमः।
तजयोगन शऽाटनकारकम।
अममायोगािसिः सिनला॥
अानािमकायोगााटोादन मत।
ाकिनयोगन शऽणा नाशन मतम॥
जीण सऽ पनः सऽ मिया शत जपत।
मादाितत हातमोर जपत॥
जपििषसश ालिया यथोिचतम।
िोरशतजपः। िछकरयोात।
अथासनिनयमः।
कााथ कल चव ौ तिकलम।
कािजन ानिसिमः ौीायचमिण॥
कशासन मिसिाऽ काया िवचारणा।
धरया ःखसितदभाय दाजासन॥
वशासन त दािर पाषाण ािधपीडनम।
p. 51) तणासन यशोहािनः पव िचिवमः॥
जपानतपोहािन वासन करोित च।
अऽ वासन कवलव िनिषम। वासन रोगहरिमित
िविशफलजनकिवधानात। चलािजनकशोरिमित भगवचना।
इितौीमिथलजीवनाथकतषबिववरणदीािवधान -
मसमहमालासारािदिवधान सणम।
पदवताः।
गणशिवसयगािशवाः। प च लोकपालाः।
गणशािकावायराकाश चािनौ तथा।
महाणामर प लोकपालाः कीितताः॥
इोऽि यमव िनर-ऋितवणथा।
वायः सोम िगिरशः पगो नवमः तः॥
ा पवािदतः सव िदालाः समदीिरताः।
वळशिदडखौ पाशोऽशगद अिप॥
िऽशलपचबािण तदािण िवबधाः। षोडश मातकाः।
गौरी १ पा २ शची ३ मधा ४ सािवऽी ५ िवजया ६ जया ७।
दधसना ८ सधा ९ ाहा १० मातरो ११ लोकमातरः॥
ि १३ पिः १४ तथा ति १५ थाकलदवताः १६।
अथ पररणिविधः।
योिगनीदय-
गरोराा समादाय शाःकरणो नरः।
म िसिकामन पररणमारभत॥
जीवहीनो यथा दही सवकमस न मः।
पररणहीनोिप तथा मः कीिततः॥
तादादौ य कया वा कारयधः।
p. 52) गरोरभाव िव वा सवािणिहत रतम॥
िय च सगणोपता सपऽा िविनयोजयत।
तत उरायण शप चतारानकलऽि परिया कत
ान िचयत।
पयऽ नदीतीर गहा पवतमकम।
तीथ दश िसना सम पावन वनम॥
उान रदश च िबमल तट िगरः।
तलसीकानन गो वषश िशवालयम॥
अामलकीमल गोशाला जलमतः।
दवतायतन कल समि िनज गहम॥
गह शतगण िवाो लगण भवत।
कोिटदवालय पयमन िशवसिधौ॥
मगायशातिवविजत।
एका पावन िनारिहत भिसयत॥
दश धािमक दश सिभ िनपिव।
र भजनान िनवसापसः िय॥
एषामतम ानमािौ जपमाचरत।
यऽ माम जपी तऽ कम िविचयत॥
कमानमाह गौतमीय -
जपानभिम नवधा का पवािदष कोष
कचटतपयशवणान लािवित िविल मकोमिप नवधा
िवधाय तऽ पवािदष र िविलखत। ऽनामािदवण यऽ
को यत तदव दीपानिमित। तदभावानमिप तऽव।
पवत िसतीर वा पयारय नदीतट।
यिद कयारया तऽ कम न िचयत।
दवीयामलिप -
कऽ याग च गासागरसम।
p. 53) महाकाल च काया दीपान न िचयत।
माम वा यिद वा वाौ गह च त िविचयत।
ततः पिरगहीतऽम कमचबमवलो त मख
जपमडप का पररण कयािदित।
अथ पररण भाभिनयमो गौतमीय -
पररणकी भाभ िविचयत।
अथा भोजनािव िसिहािन जायत॥
भानोिप हिवा शाक यावकमव च।
पयो मल फल वािप यऽ यऽोपलत॥
हिवमाहागसिहतायाम -
दिध ीर धत गमव गडविजतम।
ितलाव िसता मिाः क कमकविजतम॥
नािरकलफलव कदली कवली तथा।
आमालकव पनस हरीतकीम॥
ोतार श हिव मत बधः॥
ोतार इित॥ हमिक िसताििमािद॥
अथ वािन।
िववजयध ार लवणलमव च।
ताल कापाऽ िदवाभोजनमव च॥
अ-
ार लवण मास गन काभोजनम।
माषाढकीमसर कोिवाणकानिप॥
कौिट ौरममिनविदतभोजनम।
असगकितक वजयदनािदकम॥
ाया पगन कवलामलकन वा।
मजापानीयः ानाचमनभोजनम॥
p. 54) कयाथोिविधना िऽस दवताचनम।
िहा कास तथा जा िनिा पिरवजयत॥
अथ भोजनिनयममाह-
जठर परयदमभाग जलन च।
वायोः सरणाथाय चतथमवशषयत॥
अथ परािनषधः कलाणव -
यापानपाः कत धमसचयम।
अदातः फला कता न सशयः॥
तावयन परा पिरवजयत।
पररणकाल त सवकमस शािव॥
िजा दधा परान करौ दधौ ितमहात।
मनो दध परीिभः कथ िसिवरानन॥
अऽ परा िभतरिवषयम॥
अथ जप िनयमः।
उसाजप कयाररणिसय॥
p. 55) दवतागमाणाम सावयिया॥
जपदकमनाः ातः काल मिनाविधः।
यया समार ततमहिनशम॥
यिद नािधक कयातो भवरः॥
कलाणविप -
नाितिरकमािण न फलि कदाचन।
यथािविध कताव समािण फलि िह॥
मडमालातिप -
यया समार त िदन िदन।
नािधक न कतमासमा सदा जपिदित॥
p. 56) अथ जप ादश धमाः कलाणव -
भशा चय मौनमाचायसवनम।
िनपजा िनदान दवताितकीतनम॥
निमिकाचनव िवासो गदवयोः।
जप िना ादशत धमाः मिसिदाः॥
ीशिपिततानािकोिभाषणम।
असभाषणव जपकाल िववजयत॥
योिगनीत-
असभाषण वाच किटला पिरवजयत।
सनािप न भाषत जपहोमाचनािदष॥
वजयीतवाािद ौवण नदशनम।
अलप पधारणमव च॥
जोदकानमदवपजनम।
अदिप तऽव।
नकवासा जप बवाकलोिप वा।
पिततानामजाना दशन भाषण ौत॥
तऽधोवायगमन जण जपमजत।
तथा त च ताौ ाणायाम षडकम॥
का सजपष या सयािददशनम।
आिदशादि ाणमिप अवलोकयत॥
अथाार-
मनः सहरण शौच मौन माथिचनम।
अममिनवदो जपसिहतवः। इित॥
अदिप-
उीषी ककी नो मकशो गणावतः।
अपिवऽकरोशः लप जपिचत॥
अनासनः शयानो वा गन भान एव वा।
रायामिशवान न जपििमरालय॥
p. 57) माजार कट ान बौ शि खर किपम॥
ाच जपण ा ान िवधीयत।
एव जपिनयमः सवऽ यः। मानस न दोषकिदित॥
अथ मानसजप िनयमाभावमपिदशित तऽव -
अशिचवा शिचवािप गिन पिप।
मकशरणो िवानसव सदासत॥
न दोषो मानस जा सवदशिप सवदा।
जपिनो िजौो िखलयफल लभत॥
ौीिवािदमजप त त िवशषोयः॥
अथ जपफलमाह सवधम -
जपिनो िजौभोिखलयफल लभत।
सवषामव याना जायतऽसौ महाफलः॥
जपन दवता िन यमाना सीदित।
सा िवपलाामान दाि शातीम।
यरःिपशाचा महाः सपा भीषणाः॥
जिपन नोपसपि भयभीताः समतः॥
यावः कमयाः ः पिवऽािण तपािस च।
सव त जपय कला नाहि षोडशीम॥
माहा वािचकतपय कीिततम।
तातगणोपाशः सहॐो मानसः तः॥
मानसः िसिकामाना पिकाम उपाशकः।
वािचको मारण चव शो जप ईिरतः।
अथ मानसािदजपलणम।
िधया यदरौणी वणरपदािकाम।
उरदथमिय मानसः स जपः तः॥
p. 58) िजोौचालयििवतागतमानसः।
िकिवणयोयः ापाशः स जपः तः॥
ममारयाचा वािचकः स जपः तः।
िवशरतिप -
िनजकणागोचरो यो मानसः स जपः तः।
उपाशिनजकण गोचरः पिरकीिततः॥
वािचक जनवििवध जप ईिरतः।
उजपाििशः ापाशदशिभगणः॥
िजाजपातगणः सहॐो मानसः तः।
तार च -
उजपोऽधमः ो उपाशममः तः।
उमोमानसो दिव िऽिवधः किथतो जपः॥
अितो ािधहतरितदीघ वसयः।
अरारसय जपौिकहारवत॥
मनसा यः रोऽ वचसा वा मन जपत।
उभय िनल याित िभभाडोदक यथा॥
अथ म भकारणमाह गौतमीय -
पशभाव िता माः कवला वणिपणः।
सौषािनमा भ याि तपात॥
मारािण िचौ ोािन पिरभावयत।
तामव परमोि परमानविहत॥
दशयासाव पजाहोमािदिभिवना।
p. 59) कलवण त िवशषः।
मनोऽऽ िशवोऽ शिरऽ मातः।
न िसित वरारोह ककोिटशतरिप॥
अथ म सतकयमाह तऽव -
जातसतकमादौ ाद च मतसतकम।
सतकयसयो यो मः स न िसित॥
बीज मनौ दा चा परमिर।
सवार जप सतकयमय॥
बीजमोारः सधा णवमादौ ज ततो
मऽ जा चा पनः सधा णव जपिदित॥
अथात-
माथ मचत योिनमिा न वि यः
शतकोिटजपनािप त िसिन जायत॥
बीजा य मा न दाि फल िय।
मातसिहताः सविसिकराः ताः॥
चतरिहता माः ोा वणा कवलम।
फल नव यि ककोिटशतरिप॥
मोार कत याक प थम भवत।
शत सहॐ ल वा कोिटज न तलम॥
दय मिभद सवावयववनम।
आनाौिण पलको दहावशः कलिर॥
गदोि सहसा जायत नाऽ सशयः।
सकिरतव म चतसयत॥
य या यऽ पारयत॥
अथ मसमपणकारो गौतमीय -
एव जप परा का तजोप समपयत।
दव दिण ह कशपाघवािरिभः॥
p. 60) सफल तिभाव ाणायाम समाचरत।
जपादौ जपा च िऽतय त समाचरत॥
शिप वामह जप समपयत।
एव जप परा का गातकशोदकः।
जप समपया वामह िवचणः॥
जपा होमयी ह तशाशतः।
तपण चािभषक च तशाश ततो मनः।
ह भोजयिान नािधकशाय।
अथवा सवपत च होमािदकमथाचरत॥
होमाशौ सनमारीय।
यद भवग तािगणो जपः।
होमाभाव जपः काय होमसा चतगणः॥
िवाणा िऽयाणा रससागणः तः।
व याना वससातमषा ीणामय िविधः।
अऽाशः।
तकारो योिगनीदय-
होमकमयशाना िवाणािगणो जपः।
इतरष वणनािगणािदसमितः॥
इनन ीशियोहमािधकारः। त ाणारव॥
तथा च तार-
ॐ कारोारणाोमाालमामिशलाचनात।
ाणीगमनाव शिाडालताजत।
इित साािषधात। तथा णवािद यो मो न ीशि
शत इित। सवीणा शितता या॥
तथागसिहतायाम -
यिद होम न शः ाजाया तपणिप वा।
तावाजपनव ाणाराधनन वा॥
p. 61) भवदगयनव पररणकमिण।
गरव दिणा दा भोजनाादनानिप॥
गसोषमाऽण मिसिभववम।
गमलिमद सविमाविदनः॥
गरव पर तादादौ तमचयत।
तद महत पजा कयााधकसमः॥
सवािसन कमारी भषणरिप भषयत।
िमाफलमल भोजया यथािविध॥
एव िसमनमी साधयकलितान॥
अथ महणकािलकपररणिविधः।
तऽव-
अथवाकारण पररणिमत।
महणऽक चोवा शिचः पवमपोिषतः॥
ना समिगािमा नािभमाऽोदक ितः।
शािमिपय जपमनधीः॥
नभाव त तऽव -
या पयोदक ाा शिचः पवमपोिषतः।
महणािदिवमोा जप समािहतः॥
मडमालायाम -
ा ाा ससो िवमोा जप चरत।
तावोमािदक कयाहणा शिचः पमान॥
एव जपािसिभवव न सशयः। इित।
महण पररण मतामाह -
ौाादावनरोधन जा नरो यिद।
स भववतािोही िपतन स नयधः॥
जपय पिर िपतय करोित यः।
स भववतािोही िपतन स नयधः॥
p. 62) सनमारीयवचनापावयकम। वत
आरपररणिवषयकिमदम॥
पौरय समार तऽ चहण भवत।
तदा ौानरोधन जप नव पिरजत। इः।
अथ पररणमाह।
जपहोमौ तपणािभषको िवभोजनम।
पाोपासन लोक पररणिमत॥
महणादौ त जपमाऽमव पररणम। अत एव
पचापपररण कत मयोगऽिधकार इित।
दशकरण कवलजपमाऽ पररण नािधकार इित तम। अथ
पररणकालोिभिहतो वाराहीय -
चतारानकल च शप शभऽहिन।
आरभत परया हरौ स न चाचरत॥
महण च महातीथ न कालमवधारयत।
अथ पररणयोगः।
तऽ तावमः पिरमह का पररणकरः
ातीयिदवस ौरािदक िवधाय विदकाचतिद बोशमाऽ
बोशय वा याविद वा ऽ चतरॐम
आहारािदिवहाराथ पिरक कमचबानगण मडप
िवधाय एकभ कयात। ततः परिदन ानािदक िवधाय
शः सन अोराणामतम िवतिमाऽान
दशकीलकान ओ अाय फिडित मणाोरशतािभमितान
दशिद िनखनत। ओ तत अािद अमकगोऽामकशमण
ममतऽ सकलिवोाटनपवकमिसिकामः
पवािददशिद कीलारोपण
गणपितवापषऽपालपजन चािहर।
यथा-
ओ य चाऽ िवकतारो िदिव भिरगाः।
p. 63) िवभता य चा मम म िसिष॥
मयतीिलत ऽ पिर िवरतः।
अपसप त सव िनिव िसिर म॥
इनन िनख तष ओ नमः सदशनाय अाय फिडित
मणा स पवािदबमण इािदलोकपालाजयत।
यथा। ओ भभवः िरलोकपाल इहागावा
पाािदिभः स िद वािदलोकपालाजयथा।
ततो मान ऽपाल वाीश स
सविविवनाशाथ गणपित पजयत। यथा ओ
अामकगोऽोऽमकदवशमा
मामकमपररणकमिण सविविवनाशाथ
गणशपजनमहिर। इित स विदकाम
पोपचारगणश पजयत।
उ-
माम बोशिमत ान नादौ या पनः।
नगरादाविप बोशबोशयममथािप वा॥
आहारािदिवहाराथावत भिममाबमत।
ऽ वा याविद िबहाराथ कयत॥
ीरवोवान कीलानमािभमितान।
िनखनशिदाग त च पजयत॥
लोकपालानष गाः पजयधीः।
ऽपालािदक तऽ पजयििधवतः॥
ऽश वानामान िवराज समचयत।
िदितो बिल दातः ऽ समािवशत॥
इ १ अिः २ यमः ३ िनर-ऋितः ४ वणः ५ वायः ६ सोमः ७
ईशानः ८ ा ९ ऊम। अनः १० अधः र-इशानयोम
ाण पिमिनर - ऋितकोणयोम अनम।
अथ ततो माषभािदना पिजतदवताो बिल दात।
ॐ रौिारौिकमाणौ रौिानिनवािसनः।
p. 64) मारतोमपा गणािधपतय य॥
िवभता य चा िदिविद समािौताः।
सव त ीतमनसः ितगिम बिलम॥
इननािद भतो बिल दात। ततो भतबिलदान।
भतािन यानीह वसि लोक बिल गहीा िविधवम।
अऽ वास पिरकय म ताऽ नमोऽ तः॥
इित पिठा भतबिल दात। ततो गायऽ जपत।
ातः ाा त गायाः सहॐ यतो जपत।
ाताात पाप याथ थमतः॥ इित
िवाधराचायः।
य-
ातः ाा त सािवा अयत यतो जपत।
तनरपापशया। सो यथा। ॐ अामक -
गोऽोऽमकशमा ाताातपापयकामोऽोरसहॐ -
गायऽीजपमह किर। तत उपवास हिवा वा कयात। ततः
परिदन ातः ाा िवाचनपवक सक कयात। ॐ
तत अामकगोऽोऽमकशमा अमकदवताया
अमकमिसिितबकाशषिरतयपवकतिसि -
कामोािदयथाकालममकम यकजप
तशाशहोमतशाशतपणतशाशािभषकतशा -
शाणभोजनपपररणमह किर। इित स
भतशिाणायामािदक कयात। पबमण
दवता स दीप िलत दवता दय का
ातःकालमार मिदन यावप कयात। ततो
होमतपण ततोिभषकतो ाणभोजन कयात।
उ कलाणव -
तपण च ततः कयाीथदिमिौतः।
जल दव समावा पाापचारकः॥
स िविधवा पिरवारसमितम।
p. 65) एककािलतोयन पिरवारातपयत॥
ततो होम दशाशन तपयरदवताम।
तथा च-
तपणवा त। मल नमः अमकदवता तपयािम नमः इित
। अिभषकव मल नमः अमकदवतामहमिभिषचयािम। इित
कलशमिया मि अिभिषचत।
नमो मलमाय तद दवतािभधाम।
ितीयामह पादिभषचानन त॥
अिभिषचमामोय कामयमियान॥
शििवषय त मानाम चोाय िसचयािमनमः पदिमित
नीलतात। मलममकदवता तपयािम नमः इित वाम। ततो
ाणभोजनम। ततो दिणा। अ कततदमकदवताया
अमकत पररणकमणः सागतािसथ
दिणािमद काचनमिदवत यथानामगोऽाय गरव
तमह सदद। तदभाव तऽािदो दया।
ततिछिावधारण कयात।
अथ महणकािलकपररणसः।
अामकगोऽोऽमकशमा राम िदवाकर िनशाकर
वा अमकदवताया अमकमिसिकामो मासािमिपय
जपपपररणमह किर। इित सक जपत। तिन तरिदन
वा ानािदक िवधाय। ॐ अामकम कततहण -
कालीय याकजपतशाशहोमतशाशतपणत -
शाशािभषकतशाशाणभोजनकमायह किर। इित
सक होमािदक कयात। दिणादान पववत।
इित दीाकाश पररणकारः।
अथ पररण कतिप यिद मिसिन ादा म
p. 66) दश साराः कताः। तथा कतिप यिद मिसिन
भवित तदा िावणािदक कयात।
त महात -
िावण बोधन वय पीडन शोषणपोषण।
दहन बधः कयादा िसो भवनः॥
अथषा योगो यथा -
तऽादौ िावणयोगः॥ विमित वणवीजमिथत
मलम कपरककमगोरोचनमनःिशलोशीरः
चबपयम िविल कििाऽ
धघतमधजलाकीक तऽ य िनधाय
पजाजपहोमािदक कयात। ततो मः िसो भवित।
अथ मनकारः।
एको म वणः ातो नामार पनः।
माण नाम वणव मनमीिरतम।
एव का जप १०८ ततः िसो भवित।
अथ बोधनम।
वावबीजन ऐिमित बीजन सिटत मलम जपत। यथा
ऐ रा रामाय नमः ऐ॥ इित बोधनम॥
अथ वशीकरणम।
भजपऽ
रचनदाहिरिाकरीमनःिशलािभमलममािल
कठ साय जपत।
अथ पीडनम।
तऽाधरोरभावन मपदािन मारािण ज
अधरोरभावन दव ाा अकधन यमािल
तादनाबाधरोरपिठतमण जयात।
अथ पोषणम।
बालाततीयबीजन सौः इित बीजन पिटत म
मधगोधाा भजादौ िविल धारयत।
p. 67) अथ शोषणम।
तऽ यभना वायबीजिवदिभत मल िविल कठ
धरयत। िवदभण यथा। य य रा य य रा य य
मा य य य य य न य य मः य य इित।
आदौ मारमक नामार ततः।
एव पनः पनः ोो िवदभ मिवमिरित॥
अथ दहनम।
पालाशबीजतलन बिबीजसिटतम एककमर
मातकावणः पटीक मिवा िवशषतः।
शतमोर पव जपलिसय।
मातकापिटत का म वण िनधाय च॥
मवणातः कयाोधन मसतम।
तारसिटतो वािप मोिप िसित॥
इः कारः।
तमहात-
िावण बोधन वय पीडन पोषणशोषण।
दहन बधः कयातः िसो भवनः॥
िावण वणबीजन मन बमयोगतः।
त य आिल िशलाकपरकमः॥
उशीरगोरोचनाा च म समिथत िलखत।
ीरामधतोयाना म त िलिखत िपत॥
पजनापनाोमाािवतः फलदो भवत।
ििवतोिप न िसोधन त कारयत॥
बालाततीयबीजन सटीक त जपत।
एव बो भविो नो च वश क॥
p. 68) कचन तथा दाहिरिामदन िशला।
एत िलिखतो मो भजपऽ सशोभन॥
कठ धतो भविो नोचाडन क।
अधरोरपण पदािन पिरज व॥
ायीत दवता तदधरोरिपणीम।
िवायािदधन िलिखाब चाघणा।
तथाभतन मण होमः काय िदन िदन।
पीिडतो लयािवः िस िह शोषयत॥
बालाततीयबीजन पिटत धमतः।
धारयििखत ममथवा शोषण चरत॥
ाा वायबीजाा िलख िवदिभतम।
तभना कठ धारयदिप साधकः॥
नोचाोिबीजन िसथ परमिर।
माणान विबीजन चतिद समावतान।
िलखालाशतलन धारयठदशतः।
िसः ााऽ सहो म इाह शकरः॥
इित ौीमिथलजीवनाथकत दीाकाश
मिसिकथन सणम।
अथ पायतनी पजा।
यामल-
भवान त यदा म ऐशाामत यजत।
आा पव च नर -ऋत गणनायकम॥
वाया तपन चव पजाबम उदातः॥ १॥
म यदा त गोिवमशाा शकर यजत।
आा गणनाथ च नर -ऋापन तथा॥
p. 69) वायामिका चव भोगमोदाियकाम॥ २॥
शकर यदा म ऐशाामत यजत।
आापन चव नर -ऋा गणनायकम॥
वायामिकाव गमोदाियनीम॥ ३॥
आिद यदा म ऐशाा शकर यजत।
आामिका दव गसाधनभिमकाम॥ ४॥
गणनाथ यदा म ऐशाा कशव यजत।
आामीर चव नर -ऋा तपन तथा।
वाया पावतीव पजयोसािधनीम॥ ५॥
अऽ पपजकयोम ाची या। दवताप पिमा
िदक दवताद दिणा दवता वाम उरा या।
पपजकयोम ाची या िवचणः।
पिमा दवताप त दिणा भवत॥
उरा च भवाम दवतायाः सरिर।
तथा च गणशिवमिशाम -
शौ मगत हरीनहरभदो हरौ शकर -
भा नागसता रवौ हरगणशाजािकाः ािपताः।
दा िवहरकदरवयो लोदरऽजर।
नायाः शकरभागतोिप शभदा ा त हािनदा इित॥
अथ षोडशोपचारदशोपचारपोपचाराः यथा। तऽादौ
षोडशोपचारिनयमः-
आसन ागत पाममाचमनीयकम।
मधपकाचमनान वसनाभरणािन च॥
सगिसमनोधपदीपनवचनम।
योजयदनायामपचारा षोडश॥
कािलकापराण षोदशोपचारिनयमः -
आसन पाम च तत आचमनीयकम।
p. 70) मधपक ानजल व चनभषणम॥
प धप च दीप नऽानमतः परम।
नवाचमनीय च दिणनमिय॥
एत षोडश िनिदा उपचारा पवतः।
अथ दशोपचारिनयमः।
पाममाचनीय गप च धपकम।
दीप नविमाः पनराचमनीयकम॥
ताल च ततो दाजाया सवतः सदा।
अथ पोपचाराः।
अ ग च प च नवाचमन तथा।
िाभाव तषवार पः सव कयत।
अऽ षोडशोपचाराभाव दशोपचाराः तदभाव पोपचाराः।
तदभाव पः सव कयत।
पदानिविधः।
प वा यिद वा पऽ फल नमधोमखम॥
ःखदमाात यथो तथापयिदित॥
पालौ न दोषः ािद शनाचन।
अािदपाऽिनयममाह गौतमः -
अ ऽीिण पाऽािण पाािप ऽय भवत।
तथवाचमनीय पाऽािण च िवभागशः॥
तथा करणदौबादकमव शत।
िक सामािवशषायावयकम।
तथा च तार-
एकपाऽ न कत यिद सााहरः।
माः परामखा याि आपद पद पद॥
इह लोक दिरिः ात नरक ोजत।
अथाजलऽगदानावयकम॥
p. 71) उ च शारदायाम -
गाकिमद दादपाऽ यतः।
गाकत िऽिवध शििविशवाकम॥
चनागकपरचोरकमरोचनाः।
जटामासीकिपयता शगाक िवः॥
चनागीवरककमसकाः।
जटामासीसरिमित िवोगधाक तम॥
चनागकपरतमालजलकमम।
उशीर कसय शव गाक िविरित॥
अ िदशतो मि िशरोमण दिशकः।
वाणन च मण दादाचमनीयकम॥
धाचमनीय िऽवार मखपकज।
धित मधपक च पनराचमनीयकम॥
अथ षड धपमाह।
तार-
िसतामधसिमौ गगगचनम।
षडो धप एषोऽि सवदवियः सदा॥
अथ दशाो धपः।
मधमाघत गो गगगशलजम।
सरल िसहिसाथ दशाो धप इत॥
अथ यामल गपभषणदीपदानकारः -
िनवदयरोभाग ग प च भषणम।
दीप दिणतो दारतो वा न पत इित॥
वामत तथा धपमम वा न च दिण।
नव दिण भाग परतो वा न पतः॥
अऽ वामदिणभागो दवताया न त साधकित।
धपदीपौ सभो च दवताम िनवदयिदित दशनात॥
p. 72) अथ घतय दिण तलय वाम। एव िसतावित
दिण रा चाम शा भवित।
तथा यामल-
दीप द घतय तलय च वामतः॥
दिण च िसतावितवामतो रवितका॥
पापिवभागन नवधिित सिितः।
परतो िनयमो नाि दीपनवयोः िचत॥
प ध च दवतावाम ापयत। अपमामा
दिण ापयत॥ ततो दडवणमिदित॥ अथ षोडशोपचाराणा
पौरािणको मो यथा। तऽादावासनमः।
भवािन महादिव सवसौभायदाियक।
अनकरसयमासन ितगताम॥
अथ पा-
सचा शीतल िद नानागसमितम॥
गहाण दवदविश महादिव नमो त॥
अथा -
िशविय महाभाग शकरियवािदिन।
अ गहाण कािण कपया परमिर॥
तत आचमनमः।
पिवऽ जलमानीत सवणकलश ितम।
आचता महाभाग हरण सिहतऽनघ॥
अथ ानमः।
गासरतीरवाकावरीनमदाजलः।
ािपतािस मया दिव तथा शाि य म॥
अथ व-
सवसािधक र लोकलािनवारण।
मयोपपािदत त वाससी ितगताम॥
p. 73) अथ चन-
कपरागसघ कमािदसमितम।
किरकासमाय चन ितगताम॥
अथातमः।
रिताः कसमौघन अतााितशोभनाः।
ममषा दिव दानन सा भव पावित॥
अथ भषणमः।
भषणािन िविचऽािण मिणमामयािन व।
गहाण परया ीा सवकामदाियिन॥
अथ प -
सिकावकलचकपाटलापागजाितकरवीररसाल -
पः। िबवालिविवधामलमालतीिभा पजयािम जगदीिर
म सीद॥
अथ धपमः।
दविमरसोतः कालागसमितः।
आनीतोऽय मया धपो भवािन ितगताम॥
अथ दीप।
ोितः सवदवाना तजसा तज उमम।
आोितः पर धाम दीपोऽय ितगताम
अजनदानमः।
नऽय महादिव भषयामलकलः।
सरासरकपाराश मा पािह परमिर॥
अथ नव।
अ च िविवध ा रसः षिः समितम।
भभोसमाय नव ितगताम॥
तत आचमनीय पववत।
p. 74) अथ तालमः।
कपरलालवािदतालदलसयतम।
बमक फलव ताल ितगताम॥
तत आराितक दात।
चािदौ च धरणी िवदिथव च।
मव सवतजािस आित ितगताम॥
इित पौरािणकषोडशोपचाराः।
अथ तािकशोडशोपचारिनयमः। तऽादौ ागतवाम-
कताथऽनगहीतोऽि सफल जीिवत मम।
आगता दवदविश ागतिमद पनः॥
अथ पाम।
यामाकिवबाावाः पाजल िपत।
मलोकनमोमः पा पादाजऽपयत॥
यिलशसकारमानसवः।
त त चरणााय पा सयाहम॥
अथा चमनम। तऽ लवजाितकोल ि मख दात।
मः।
वदानामिप वदाय दवाना दवतान।
आचाम कयामीश शाना शिहतव॥
अथाघपाऽ वाितलदभसषपातपािण दा
कयत मि। मो यथा -
तापऽयहर िद परमानलणम।
तापऽयिविनम तवा कयाहम॥
अथ मधपकमः।
सवकाहीनाय पिरपणसखान।
मधपकिमद दिव कयािम सीद म॥
p. 75) पनराचमनमः।
उिोशिचवािप य रणमाऽतः।
शिचमाोित त त पनराचमनीयकम॥
ानवोपवीता नवािप ततम।
पाािदिाभाव त तरतान िपत॥
अथ गतलदानमः।
ह गहाण हन भानामथिसिद।
सरासरािचत दिव ददािम हममम॥
अथ ानम।
परमानबोधा दाि सरपिजत।
सागोपागिमद ान कयािम हरिय॥
ततः सहॐमन शत वा शितोिप वा।
गयजलदवीमिभिषन जपन॥ ततः॥
पठन मल ततः ोकौ दाोपवीतक।
नानारागिविचऽ त मामिणसमाकलम॥
िनरावरणिवान वास कयाहम।
यमािौ महामाया जगोिहनी सदा॥
त त परमय कयारीयकम।
अथ भषणमः।
नानाशाौय दिव सराि सरिर।
भषणािन िविचऽािण कयामरािचत॥
अथ गमः। पाऽ ग किनयापयत।
अनन-
परमानसौरपिरपणिदगर।
गहाण परम ग कपया परमिर॥
अय गोऽमकदवताय नमः॥ ततः
किनााा गमिा दशयत॥ ततः
पमः। मलमाय पायादाय॥
p. 76) तरीयवनसत नानागणमनोहरम।
अमसौरभ प गतािमदमतम॥
एतािन पािण अमकदवताय वौषट।
ततजाा पमिा दशयत। अथ िवशषः -
अतानकधरौ िवौ नवापयधीः।
बक कतक क कसर कटज जपाम॥
शर नापयिान मालत यिथकामिप।
शौ वाकमाराारगर रवौ॥
िवनायक त तलस नापयातिचधः।
एव पपजा िवधायावरणदवताचन कयात। तत
आवरणदवताचन समपयदनन।
अभीिसि म दिह शरणागतवल।
भा समपय तिमदमावरणाचनिमित॥
ततः कर ा उपचारार कयत। ततो दवतावाम
भाग धपपाऽ ापयत॥ ततो धपपाऽ फिडित ा
नम इित प दा वामतजा सप य मल ोक च।
वनितरसो िदो गाो ग उमः।
आययः सवदवाना धपोऽय ितगताम॥
इित पिठा साायसपिरवाराय दवताय धप
समपयािम नम इित शजल भमौ ि
तजगयोगन धपमिा दय।
जयिनमः।
मातः ाहित घटा स वामहन ता वादयन
दवतागणाीतयन दिणहन दवता नािभदशतो धपयत।
अथ दीपिविधः।
दव दिण भाग घतदीपः॥ दवतावामभा तलदीपः
ाः॥ ततो दीपपाऽ फिडित सो नम इित प दा
वामममया शन मलमाय -
p. 77) काशो महाीपः सवऽ ितिमरापहः।
सबाार ोितिदपोऽय ितगताम॥
सााय सपिरवाराय अमकदवताय दीप दशयािम नमः
शजल भमौ ि ममायोगन
दीपमिा दय पववटा वादयन। नऽािदपादा
दीप दशयत॥
अथ नवदानम -
नव पाऽ िनधाय मलन सो
चबमियािभर ादशवार वायबीजािभमितजलः
ो तवायना तोष सशो दिणकरतल विबीज
िविच तल वामकरतल का तािना
नवदोष सद वामकर अमत ाा वामप
दिणकर का दय तदिखलममताक ाा
ता मलममधा जा धनमिा दय
जलगपर दवताय पाजिल सम
तखाजोिविनगत ाा वामान नवपाऽ
ा दिणन गहीा मलमाय -
साऽिस सहिविवधानकभणम।
िनवदयािम दविश सनगा गहाण तिमित।
ोक सज सााय सपिरवाराय ौीमदमकदवताय
नव समपयािम नम इित जलमस अानािमकाा
नवमिा दशयत।
ततः अमतोपरणमिस ाहित दा ह जल दात। ततो
वामकरण िवकचोलसश मासमिा दय दिणकरण
समक ाणािदमिा दशयत। यथा ओ ाणाय ाहा।
अिनानािमकािभः। ओ अपानाय ाहा।
अतजनीममािभः। ओ ानाय ाहा।
अनामाममाः। ओ ानाय ाहा।
अनामाममाः। ओ उदानाय ाहा।
अतजनीममानामािभः। ओ समानाय ाहा।
सवािभिरित। अथ शाः ता दवकािभः
सधाशचामरः पिरवीमाना
p. 78) भोगणान हासय दव ायत। अऽावासर
पजाहोम कयात। अथ होम िनता सोमभजगावाम -
नाजः िसत मो नात फलदः।
नािनो यत कामान तात िऽतयमचयत॥
पजाया लत पजा जपाििन सशयः।
िवभितािकायण सविसिन सशयः॥
तम-
िडलऽिमपाधाय वदविबया चरत।
मलन वी चाण का ोणताडनम॥
कशमणा पववापयिचम।
तण तमाय तऽदवताम॥
पजयपा महााितिभतः।
ा समािभरातीना चतयम॥
अमलन जयािवशितसया।
पनाितिभा मत दव िनयोजयत॥
वि िवस दवाय दादाचमनीयकिमित।
अथ तऽादिणहमाण चतरलमत
िडल का मलन वी फिडित ो तरव कशः सा
िमित मणा मलनािमादाय तदश गहीा नर -
ऋकोण ओ बादो नम इित िपत। ततो मलनाि ापिया
विममतीक िमवग फिडित सर। ओ
वानरजातवद इहावह लोिहता सवकमािण साधय ाहित
वि स तऽदवतामावा स आन। ओ भः
ाहा। ओ भवः ाहा। ओ ः ाहा। ओ भभवः ः
ाहा। इित ा मलमण पिवशितसाक ा
पनाितिभा मत दवता सयोाि िवसजयिदित।
p. 79) भो भो व महाश सवकमसाधक।
कमारिप सा साि क सादरिमित॥
िवसजन का दवताय आचमन दा तखागतजः
पनख िनगतिमित िविच पािल दा ण जप
कयात। तथा। ऋािदास िवधाय मि कलका िविच
दशधा ज स जपमालामानीय
िचाऽऽदकना।
ॐ माल माल महामाल सवशििपिण।
चतवगिय ा िसिदा भवित॥
गािदना स। अिव क माल िमित मण
दिणहन गहीा िशरिस ग दय दवता ायन
दयसमीप मालामानीय दहममामपविण
सा णवमाय मालाम जपत। पनरोिमाय
जप समा।
माल सवदवाना ीितदा शभदा मता।
शभ क म भि यशोवीय सवदा॥
िस नम इित िशरिस माला सा पनः
ाणायामऽय का ऋािदषडास िवधाय दा
वामह अदकन।
गाितगगोी गहाणाकत जपम।
िसिभवत म दिव सादाहरीित॥
जप सम दम पािल िपत। ततो माला
ापयत। ततः कवचािदक पिठा पािल दा। इतः
पव यत य तवममकदवता ापणम।
ततः शािपाठ िवधाय वामभाग िनमावािसना िनमान
स यलप िशरिस दा िनमा िवहरिदित॥
इित ौीजीवनाथकत दीाकाश षोडशोपचारः समाः॥
p. 80) अथ कका।
ौीदवाच।
ककला कीशी दव सतवा नाथ कीशः।
कीशो वा महासतिवाणमिप कीशम॥
अा किथत दव कीश तद भो।
ईर उवाच।
गातर दिव तव हन कत।
िवना यन महशािन िनल जपािदकम॥
तारायाः कका दिव महानीलसरती।
पारी कािलकायाः कका पिरकत॥
कालीकच वधमाया फड परमिर।
िछायाः परमशािन कका री भवत॥
वळवरोचनीय च अ वम कीतयत।
सदायाः थम भराः कका मता॥
ौीमिपरसयाः कका ादशारी।
वाव थम बीज कामराजमतः परम॥
लाबीज ततः पािपरशी ततः परम।
भगवतीित पद दाद ठयमरत॥
अासा महादिव री कका मता।
तार कच समाय नारिसह समरत॥
इषा किथता दिव सपाका मया।
अाा कका दिव जपो नराधमः॥
पमाश लभत िसिहािन जायत।
माः पराखा याि महािनः जायत॥
तथा जपािदक सव िनल नाऽ सशयः।
तावयन यो जपि ककाम॥
ताश मिसिः ााथा परमिर।
p. 81) तारायाः। । कािलकायाः ब ह
फट। िछमायाः। ओ । िऽपरभराः।
वळवरोचनीय । ौीिऽपरसयाः ऐ िऽपरिश
भगवित ाहा॥ अासा िवानाम। ओ इित कका
या। सवासा िवाना सतः णव एव दय िचः।
महासत मलमः। स च कठदश जः। िनवाण। ओ
अ मल ऐ अ आ इ उ ऊ ऋ ॠ ऌ ॡ ए ऐ ओ
औ अ अः क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट
ठ ड ढ ण त थ द ध न प फ ब भ
म य र ल व श ष स ह ओ इित
िनवाण नािभदश िचिमित।
उ च महात -
ओ सतः सविवाना महासत मलकम।
णव पवम रा तदनरम॥
वाव ततो दिव मातका तदनरम।
ओकारम िनवाण सरिर िविचयत॥
दय सतमाज कठदश सरिर।
महासत ततो नाभौ िनवाण पिरिचयत॥
ततः षडास का ाा मन जपत।
एव कत सरशािन मिसिः जायत॥
इित ौीदीाकाश रहकारः।
अथ िशवाबिलकारः।
तथा च कलचडामणौ -
अवयमदानन िनयत तोषयिवाम।
िनौा यथा सा चन िपततपणम॥
तथव कलदवीना िनता कलपजन।
पश पा िशवा दव यो नाचयित िनजन॥
p. 82) िशवारावण ताश सव नयि िनितम।
जपपजािवधानन यििकतािन व॥
गहीा शापक दा िशवा रोिदित िनजन।
एकया भत यऽ िशवया यिद भरिव॥
तदव सवशीना ीितः परमलभा।
राािदभयमाप दशारभयािदक॥
शभाशभािन कमािण िविच बिलमाहरत।
िबमल ार वा मशान नगरािहः॥
मासधान नव साकाल िनवदयत।
कािल कालीित वत तऽोमा िशविपणी॥
पशपधरा याित पिरवारगणः सह।
तथोरािभमखो भा स कयात -
ॐ अा सायाममकगोऽः
ौीमदमककायशभाशभाथ िशवाबिलमहिर इित
स ाणायाम का षडास का
ापिया भा गहीा मकशः शनः िशवा आवाहयत
॥ कािलकालीित मण। ततः -
ग दिव महाभाग िशव कालाििपिण।
शभाशभफल िह ग बिलव॥
इदकन उ ततः िकदपस िशवास भयीष।
ओ सहारभरवाय नमः १। ओ बटको नमः २। ओ
िवनायको नमः ३। ओ मातो नमः ४। ओ
ऽपालो नमः ५। ओ योिगनीो नमः ६। ओ डािकनीो नमः
७। ओ िशवतीो नमः ८। इित बक दा
गपािलमादाय मकशी िदगर उाय िनमीिलताः
ित पठत।
िशवापधर दिव गकािल नमो त।
उामिख ललि घोरराव गािलिन॥
p. 83) मशानवािसिन त शवमासियऽनघ॥
अरयचािरयनघ िशव जकिपिण।
नमोऽ त महामाय जगािरिण कािलक॥
माति कट रौिि महाकािल नमो त।
सविसिद भीम भयिर भयापह॥
सा भव दविश मम भ चिडक।
ससारतारणपर जय सवशभिर॥
िविचकर चिड चामड मडमािलिन।
सहारकािरिण ब सविसि य म॥
ग िकराित शबिर तासनगतऽभय।
अनमह क सदा कपया मा िवलोकय॥
रा य िवकट िवमायः सता ियम।
िशवाबिलदानन सा भविर॥
नम नम नम नमो त।
इित पिठा भशषा ताजन च भमौ िनखनत।
अथ भोजनकाल शभाशभफल िशवाशानसारण ातम॥
त तऽव -
भा रौित यदशाा मखमो सरम।
तदव मल िवााथा कलपजनम॥
यदा न भत व तदा नव शभ भवत।
शभ यिद भवऽ भत तदशषतः॥
अऽ सािको ाणः मासान माषवटक दात।
सािको जीवहा न कदािचकारयिदः॥
ततो गहमाग दव पजयत।
अथानकिािण - यथा शिसमत-
मािहषन काड छागन च ककटीम।
वाक कटन मषन च तिकाम।
p. 84) मानषन पनस मदडकम।
शरण खरन दात कोशक मग॥
पायस त गजन माजार ककम।
पटोल शकरन शकरा बाकथा॥
खन महशािन म कदलीफलम।
मषक मलक च सारस किलगकम॥
कीर नािरकल म कदल च वा।
माषाः सवबिलन कशराथा मतिमित॥
इित ौीजीवनाथकत दीाकाश िशवाबिलकारः समाः।
अथ िवोविदकषोडशोपचारकारः।
तऽादावासनमः-
ॐ सहॐशीषापषः सहॐाः सहॐपात सभिमसवत
ाितशालम। उपवशनमः। पष एवदसव
यत य भाम। उतामतशानो यदनाितरोहित।
अथ पामः-
ॐ एतावान मिहमातो ायाअच पषः पादो
िवाभतािन िऽपादामत िदिव॥
अमः।
िऽपा उदषः पादोहाभवनः। ततो
िवबामाशनानशन अिभ॥
आचमनमः।
ततो िवराडजायत िवराजो अिधपषः। स जातो अिरत।
पािममथोपरः।
ानमः।
ताावतः सत पषदाम॥
पशताअचब वाया नाराया माा य।
p. 85) अथाादनमः।
ताावत ऋचः सामािन जिर। छाइ जिर
ताजादजायत।
योपवीतमः।
तादा अजाय य क चोभयादतः। गावो ह जिर तात
तााता अजावयः।
गमः।
त िहिष ौष जातममतः। तन दवा
अयज साा ऋषय य।
अथ पमः।
यष दधः कितधा कयन। मख
िकमासीिा िकम पादा उत।
धपमः।
ाणो मखमासीा राजःकतः ऊ तद
य यः पा शिो अजायत।
अथ दीपमः।
चमा मनसो जातोः सय अजायत। ौोऽााय
ाण मखदिरजायत।
नवमः।
नाा आसीदरी शी ौः समवतत। पा
भिमिदशः ौीऽाथा लोकानकयन।
अिलकरणमः।
यषण हिवषा दवा यमतत। वसोासीदा
मी इः शरिवः।
अथ दिणामः।
साासन पिरधयः िऽःस सिमधः कताः। दवा
यवाना अबन पष पशम।
p. 86) अथ िवसजनमः।
यन यमयज दवाािन धमािण थमाासन
तहनाक मिहमानः सच यऽ पव सााः सि दवाः॥
इित दीाकाश िवोः षोडशोपचारकारः।
अथ सशतीपाठिविधमाह।
वासवीत-
आधार ापिया त पक वाचयतः।
हसापनािव भवदफल यतः॥
याव पयतऽायः ताव िवरमठन।
यिद ामादादाय िवरामो भवित िय॥
पनरायमार पठव ममः।
अनबमाठिव िशरः कािदकजत॥
अथाऽािप।
णव पवमाय ोऽ वा सिहता पठत।
अ च णव दािदवाचािदपषः॥
न मानस पठोऽ वािचक शत।
न य िलिखत ोऽ नााणिलिप पठत।
न च य कत ोऽ तथान च यतम।
यतः कलौ शसि मिनिभभािवत च यत॥
अ।
य िलिखत य कितना िलिखत यत।
अाणन िलिखत तव िनल भवत॥
ऋिषो दवतािद ोऽ पठध इित।
कीलकम त।
अा वा चतदया काया समािहतः।
ददाित ितगाित नाथषा सीदतीित॥
p. 87) इ पण कीलन महादवन कीिलतिमित।
अगल कीलक चादौ जिपा कवच पठत॥
जपशत पाम एष िशवोिदत इित।
ओ अ थमचिरऽ ा ऋिषगायऽीछो महाकाली
दवता नजा शिःरदिका बीजमि
महाकालीीथ जप िविनयोगः। इा थमााय पठत।
ततः। ओ ममचिरऽ िवर -ऋिषिो लीदवता
शाकरी शि गाबीज वाय महालीीथ
जप िविनयोगः। इित पिठा ितीयााय ततीयााय
चतथााय पठत। तत उरचिरऽ ि -ऋिषः िऽः
महासरती दवता बीज रिव महासरतीीथ
जप िविनयोगः।
उ-
ससािरऽ त थम पभमिनः।
छो गायऽमिदत महाकाली त दवता॥
वाबीज पावक धमाथ िविनयोजनम।
वागबीज पावक रिमित।
मम त चिरऽ त मिनवदातः।
उिो महालीदवता बीजभििका॥
वाय धना िविनयोग उदातः।
अििजा वायबीज यिमित॥
उर चिरऽ ऋिषः शर ईिरतः।
उिो दवता महापवा सरती।
कामो बीज रिव कामा िविनयोजनम।
कामः ीिमित। रिववज णविमित मिवदः॥
एव स ऋादीाा पवमागतः।
रथ पठडीव वदरम॥
समाौ त महाल ाा का षडकम।
p. 88) जपदशत मल दवताय िनवदयत॥
आदावशत जपलमऽ त।
मलम। ऐ चामडाय िब॥ ियामल -
थम चिरत ो मधकटभघातनम।
ितीय िवि चिरत मिहषासरघातनम॥
उर चिरत य शदवधाितम।
चिरतािन जपीिण सरहातितः॥
अऽािप-
शतमादौ शता जप नवारम।
चडीसशतीम सटोऽयमदातः॥
सकामः सटो जाो िनामः सट िवना॥
अथ मारीचक-
रािऽस जपदादौ म सशतीवम।
ा त जपनीय व दवीसिमित बमः॥
एव सिटत ोऽ सवकामाथिसिदम।
अथ रािऽस दवीस च विदकिमित। वत
सशतीोऽागतमवित ामािणकाः। णा त कत ोऽ
िवरीस तदव रािऽसिमित वियत। अथ नमो द
महाद िशवाय सतत नम इािद सवापदो
भििवनमितिभिर दवीसिमित। शबादयः सरगणा
इारााकमदसरािरभवम इ लीसिमित।
दा हत तऽ महासर इार ऽलोवािसनामी लोकाना
वरदा भव इ सरतीसिमित।
अथ वाराहीत-
स भिम सा कलश तीथवािरणा।
परिया णगभ िपदमद ततः॥
धमकामः िपण धनकाम मौिकम।
p. 89) ौीकामः कमल ामाथ रोचन सत॥
मोकामो सि जपकामोपरािजताम॥
उाटनाथ ाय च वयाथ िशिखमिलकाम॥
मारणाथ मरीच च कतक मोहनाय च।
आकषणाथ धर िपलशोदर॥
जप महशािन ण गदतो मम।
आिदमार जपिबम इहोत॥
जपबािदमार शदवधाविधः।
आाबािदपय िितबम उदातः॥
शषमार आ सहारबम ईिरतः।
िितपाठः सवकाय मिकाम न सितः॥
ौीकाम पिकाम च सिबम उदातः।
साविणः सयतनय इार साविणभिवता मनिर
पाठः सिबमः। परा शािदनवाायािठा
शबााया पठिदित िितबमः।
एव दा वर ला इािद सहारबमण साविणः
सयतनय इित ोका पठनीयिमित सहारबमः। अय पाठः
सट श इित दािणााः।
अथ िवशषमाह -
धमाथकाममोाणा कामः पवमखो नत।
मोहन मारण चव दिणाशामखो नत॥
उाटन तराो िदशामव विितः।
धमाथकाममोाणा सिसौ पायस नत॥
मारण मोण चव तथोाटनकमिण।
नाष िऽमा मोहन मधपायसम॥
न त मालफल वय त तसषपम।
p. 90) अथ दवीयोगसार -
सट समना िःचिक भय सदा।
जाितस कलद आयषो नाश आगत॥
विरवौ ािधवौ धननाश तथा य।
तथव िऽिवधोात तथा चवाितपातक॥
कयाातावि ततः सत शभम।
िवपद नयि अ याित पराितम॥
िौयो विः शतावा राविथा परा।
मनसा िचित दिव िसदोर शतम॥
शतामधयाना फल ाोित सोत।
सहॐावनाीरावणोित य सदा॥
कामानोगताा नरो मोमवायात।
यथामधः ऋतष दवाना च यथा हिरः॥
वानामिप सवषा तथा सशतीवः।
भिमी न र शपाठवता नणाम॥
नातः परतर िकिोऽमि वरानन॥
अथ नवरािऽिवधानम।
अथातः सवािम नवराऽिवधानकम।
जपदकोरा बि िदनािन नवसया॥
नवारीिवधानन साथ िवचणः।
सहॐ जप ह च यथािविध॥
ा दशाशतो होम तऽ िसि समायात।
अपर-
िबमल समासीनो मासमक जपधीः।
मधरऽयसयिबपऽ साधकः॥
मास होमिवधानन कयाा तशाशतः।
कमलः ीरसिमौलीािन सशयः॥
p. 91) अऽ त नमो द इािदमरव दशाशन होमः काय इित
सदायः। ाणकरण दिणािनयमऽव किथतः।
पावत णमक िऽराव तदकम।
एकाव पादमक दाा शितो बध इित॥
गायऽी यथा यजवद -
कााय िवह काकमािर धीमिह तो गा
चोदयािदित।
अथ योगार काायनीत -
पवा षोडशालिमत चतरलोत िडल
का तऽ शगोघतन एकिाऽ िवितष ऽयोदश
दीपाा दीपष थमदीप
थमाायदवतामावाासनपाािदगदाना
स पसमपणसमय वमाणनविभः ोकः
पाजिल सम धपदीपौ दा नीराजनम। एक ाण
कमार -री सवािसन च भोजयत। सया। एव
तदायदवतावाहनािदाणभोजना ाय
कयात। अ भतनवािदिभमहापजा अनमह पवा
समािः। िनमहऽपरा समािः। ोका िवर
जगाऽीम १ ता सरः पवमभीसौया २ या सात
चोत ३ या च ता तणमव हि नः ४ सवावाधाशमन
५ अऽ विरिवनाशनिमऽ रोगनाशनिमाम। एव
दतािपतिरऽािप। सवमलमा ६ सििितिवनाशाना
७ शरणगतदीनात ८ सवप सवश ९ एतऽनमह नव ोकाः ९
वय त िवशषः। ओ रचामड त त अमक म
वशमानय ाहा। अनन ायमायोः पजा सवा
अयतमजपः अयतहोम।
होमयटतलन रचनरािजकाः।
सहॐाितमाऽण राजान वशमानयत॥
मधनाशोकप च राऽौ ा त पववत।
p. 92) चकवत भवय चडीमभावतः।
अ शत ाणाः कमाय भोजनीयाः।
धनाथ िबपऽः पजा वयाथ करवीरजः॥
जपाकसमवा पऽाथ तलसीदलः। तथ पजः।
महाकायाथ योग त षोडशमाषः णमित का
कलशापन च का तदम घटागलय षोणय वा
दीप ापयत। महित काय ऊनपाश ४९ िनािन म
चतिवशितिदनािन २४ तदधम १२। एवमव मतः
णपिरमाणमिप बोम। महित काय ाणाः ३
योगकतारः। अ एक एव। िनमह त।
सवाबाधाशमनिमाम एवमा समित पठत।
अियोग तपणमिप कयात। ऽयोदश पाऽािण
धनापयायोः पाजिल दा ितोक
थमाायदवता तपयािम इित योगण तपयत। तथा
ऽयोदशिष बमादायदवता आवा स
ितमम थमाायदवताय नमः ाहित मण
पायसन जयात ाय वा पठत। दीपष अतपष
जलपाऽष अिष कमारीष वा काय इपदशः। अथतोऽपाठ
डामरकोनवाणसटीकरणयोगिविधः। तऽादौ
तारः-
ऐ बीजमादीसमानदीि सयतजोितमितीयम।
चािप वानरतप ततीयमानसखाय िचम।
चाशजानदकािसय म पम वतर
कम।
डा षममाितहर सनील य सम कतर
िरपम॥
िवपाडर ममािदिस धवणनवम
िवशालिमित॥
ऐ चामडाय िव। इित नवारो मः। अ
योगः। नािभमाऽजल सहॐजपािवतािसिः। अयतजप
राजबनसकटािदो मोः।
अिवार म महालीविता।
p. 93) तािसः सवषा सविद दीपकः॥
इतना िसािदचबशोधन नाीित सिचतम।
नवार ऋषयो िवमहराः।
छाािन मिनिभगायिगनभः॥
दः ोा महापवा काली ली सरती।
ना शाकरी भीमाः शयोऽ मनोः ताः॥
रदिका गाामय बीजसयाः।
अिवायभगा फल वदऽयोवम॥
सवाभीिसथ िविनयोग उदातः।
अथ योगः।
अ ौीनवाणम िवमहरा ऋषयः
गायिगनभछािस।
महाकालीमहालीमहासरो दवताः
नाशाकरीभीमाः शयः। रदिकागाामय
बीजािन अिवायभगाािन सवाभीिसथ जप िविनयोगः।
ततः ऋािदास कयात। यथा - िवमहरो नमः
िशरिस। गायिगनोो नमो िद।
नाशाकरीभीमाशिो नमः दिणन।
ौीरदिकागा ामरीबीजो नमः वामन।
अिवायसयतो नमः दय।
उ च -
ऋिषछोदवतािन िशरोमखिद सत।
नयोः शिबीजािन तािन दय पनः॥
अथ िवशषमाह -
माणा पवो वासो माणा पवः िशरः।
िशरःपवसयो मः पािदसाधकः॥
कारपवोपतो मारण ाण िवना।
यभनकायष सघोरभयनाशन॥
p. 94) वषडः कय महवाधािवनाशकः।
उाटन त सोो मः फवाितः॥
एत पवा तमिण चडीपाठिप ोकादौ योाः। तथा
ासहीनो भनक मतः ािरसा िबना।
अपावासो नः ात सः ादासन िवना॥
ग िवना िवथा मः सजाप शकः।
िनवय दः ादबीज कीिलतः॥
दः ाय द इथः।
दवछिषहीनो यः स त सो भजमः।
मकादयो मा वाः। विदक न पवािदिवचारः।
चिडकाय इनना म ोऽ च षडकरासौ।
दयाय नमः। िशरस ाहा। िशखाय वषट। कवचाय म।
नऽऽयाय वौषट। अाय फिडित बमः। अ सविद बोम।
नवबीजमा चिडका ततािमित मण तपणम। एव
होमािदष यम।
अथ यमाह।
िलखददल प कमागचनः।
तततिवशदल नपरण समितम॥
पम िलखब षोण चिडकामयम।
षोणचबममा बीजऽय सत॥
तऽ मबीज महालीः। तिण महाकाली वाम
सरती। पवािदष ष कोणष बीजाािन िवसत। इद
पजायम। पासनातममासनम। तथा
सशतीोकासः।
खिनीशिलनीािद पिठा ोकपचकम।
आ कतर बीज ाा सवागक सत।
आाकिमित।
शलन पािह नो दवीािदोकचतयम।
पिठा सयसश ितीय सवतो सत।
p. 95) ितीय। मीिमित। सवप इािदोकाना पक पनः
पिठा िटकाभास ततीय सवतो सत। ततीय िमित।
उरव ोकरावियन षडगासोिप िचः।
ततः षडग कवत िवभमलवणकः।
एकनकन वकन चतिभयगलन च॥
समन च मण कयादगािन षट सधीः।
एव ासिविध का सिमिा िवलोकयत॥
ततः पिरिष पजाथ िािण नवबीजतः।
तलपोवा मिा दाणावगत॥
अघपाऽ िता परयभवािरणा।
गपातताऽ िव नपनन॥
ाा सवािण तीथािन हौ दािभमयत।
राथ त कता चबमिासयता॥
अघदकन सार पजाि पववत।
अथ महाकाािददवताऽयानम।
ख चबगदषचापपिरघान शल भशड िशरः
शख सदधत करिनयना सवागभषावताम।
नीलामितमापाददशका सव महाकािलका
यामौियत रौ कमलजो हत मध कटभम॥ १॥
अॐरश गदषकिलश प धनः किडका
दड शिमिस च चम जलज घटा सराभाजनम।
शल पाशसदशन च दधत हः वालभा
सव सिरभमिदनीिमह महाल सरोजिताम॥ २॥
घटाशलहलािन शखमशल धनः सायक।
हादधत घनातरलसीताशतभाम।
गौरीदहसमवा िऽजगतामाधारभता महा
पवामऽ सरतीमनभज शािददािदनीम
p. 96) तत उमऽः पोपचारः पजा का
जपचतयम। तशाशतः पायसान जयात। पिजत
हमरतिस एतदवा पररणम -
माकडयपराणो िन चडीव पठन।
पिटत मलम जपनाोित वािछतिमित॥
अथ शतचडीिविधः।
शर भवाा वा ासादिनकट शभम।
मडप ारवा कयाजतोरणम॥
तऽ कड कवत तीा मतोिप वा।
ाा िनिबया का वणयाश वाडवान॥
िजतियादाचारालीनावािदनः।
वाडवान ाणान।
ा चिडकापाठरतान लादयावतः।
मधपकिवधानन णवािददानतः।
जपाथमासन माला दाोिप भोजनम॥
त हिवामी माथगतमानसाः।
भमौ शयानाः क जपयिडकावम॥
माकडयपराणो दशकः सचतसः।
नवाण चिडकाम जपयायत पथक॥
पथक सटीकरणजपािदित शषः। क
ाणरयतजपः कायः।
अथामीनवमीचतदशीपौणमासीष यथा
शताविसमािभवित तथा ारः कत इित सादाियकाः।
यजमानः पजय काना नवक शभम।
िवषाा दशातााः कमारीः पिरपजयत।
एकाायाः ीभावाििाा त िवविजता।
p. 97) तासा बमण नामािन - कमारी १।२ िऽमितः २।३ काणी ३।४
रोिपणी ३।४ रोिहणी ४।५ कािलका ५।६ चिडका ६।७ शावी ७।८ गा ८।९
सभिा ९।१० एतरव नाममऽः तासा पजा।
तासामावाहन मऽः ोत शकरोिदतः।
यथा-
मऽारमय ल मातणा पधािरणीम।
नवगािका सााामावाहयाहम।
इावा पजयत। मऽो यथा -
जग जग सवशििपिण।
पजा गहाण कौमािर जगातनमो त॥ १॥
िऽपरा िऽपराधार िऽवगानिपणीम।
ऽलोविदता दव िऽमित पजयाहम॥ २॥
कलािका कलातीता कायदया िशवाम।
काणजनन दव काण पजयाहम॥ ३॥
अिणमािदगणाधारामाकारारािकाम।
अनतशिका ल रोिहण पजयाहम॥ ४॥
कामचार शभा काता कालचबिपणीम।
कामदा कणोदारा कािलका पजयाहम॥ ५॥
चडवीरा चडमाया चडमडभनीम।
पजयािम सदा दव चिडका चडिवबमाम॥ ६॥
सदानदकर शाता सवदवनमताम।
सवभतािका ल शाव पजयाहम॥ ७॥
गम र घोर भवःखिवनािशनीम।
पजयािम सदा भा गा गाितनािशनीम॥ ८॥
सदर णवणाभा सखसौभायदाियनीम।
सभिजनन दव सभिा पजयाहम॥ ९॥
p. 98) एतमः पराणोा ता का समचयत।
तऽ हीनािधकाी कोणयता अा काणा कपा
ककरा रोमयदहा दासीजा रोिगय इवमाा वाः।
िवा सवसिस यशस िऽयोवाम।
व यजा धनलाभाय पऽा शिजा यजिदित॥
गपधपदीपभभोयथाशिवाभरण
पजयत।
अथ पजनकारः।
वा िवरिचत र सवतोभिमडल।
घट सा िविधवऽावााचयिवाम॥
तदम ककाािप पजयाणानिप।
उपचार िविवधनवाणवणानिप॥
तऽ-
ॐ कारः थम पीठ पणपीठमतः परम।
ततीय कामपीठ च पजयदायतः॥
पवािदिद पीठ गणशािदचतयम।
गणशऽपालौ च पाक वटकायः॥
आयािदचतिद प दवीचतयम।
जया च िवजया चव जयी चापरािजता॥
पवय पवकोण सरतीसिहतो ा। ौीसिहतो
िवन -ऋ उमया सिहतः िशवो वाय।
षोणचबममबीज महालीः। तिण महाकाली
। ताम महासरती। उर िसहः। दिण मिहषः।
षोणचबष नजा १ रदिका २ शाकरी ३ गा ४ भीमा ५
ामयः ६। सिवनामावणााारााासा
नाममाः पजादौ याः। ॐ नजाय नम इित योगः।
अपरष ाणी १ माहरी २ कौमारी ३ ववी ४ वाराही ५
नारिसही ६ इाणी ७ चामडा ८
p. 99) उरीा नाममः पाः। ॐ ाय नम इािद
योगः।
ततो िवमायािदचतिवशितदवतातिवशितपऽष
ागािदबमण नाममः पाः। ता। िवमाया १ चतना २
बिः ३ िनिा ४ धा ५ छाया ६ शिः ७ ता ८ ािः ९ जाितः
१० ला ११ शािः १२ ौा १३ कीितः १४ लीः १५ धितः १६ विः
१७ ौितः १८ ितः १९ दया २० तिः २१ पिः २२ माता २३ ािः २४
नालमल त आधारः १ कमः २ शषः ३ पी ४ भपरकोणष
गणशः। १ ऽपालः २ वटकः ३ योिगनी ४। एत पाः।
पवािदिद बमण इााः। इः १ अिः २ यमः ३ िनर-
ऋितः ४ वणः ५ वायः ६ सौः ७ ईशानः ८ अनः ९ ा १०। ततो
वळााः। वळ १ शिः २ दडः ३ खः ४ पाशः ५ अकशः ६
गदा ७ िऽशलम ८ चबम ९ पम १० पाः। एव चतिदन का
पम होममाचरत।
तऽ थमिदन एका विः। ितीयिदन ततीय ितॐः। चतथ
चतॐः। िताणम। होमिािण -
पायसािमािाारभालफलािदिभः।
मातिलिरदडनािरकलः परिलः॥
जातीफलराफलरमधरविभः।
सशा दशावा ितम त चरत॥
अयत नवाणन ािपतऽौ िवधानतः।
का वरणदवाना होम ताममतः॥
का पणाित सक दवमि िवस च।
अिभिष यार िवौघः कलशोदकः॥
िन सवणमथवा क दिणा िदशत।
भोजय शत िवान भभोः पथिवधः॥
p. 100) तोिप दिणाा गीयादािशषतः।
एव कत जगय सव नयपिवा इित॥
एतशगण कयाडीसाहॐक िविधम।
िवावतः सदाचारान ाणाणयातम॥
क चिडकापाठािद िदशािम तान।
चतिदनरीित शषः।
अयत जपय क नववणकम॥
पवाः ककाः पाः पवमः शत शभाः।
वदाहमव सा होम कयः यतः॥
सशाशतावा ितमिवधानतः।
लसानवाणन पविसयः॥
होतो दिणा दा पवाोजयिजान।
सहॐसितान साधाराधनतरान॥
एव सहॐसाक कत चडीिवधौ नणाम।
िसभीित सव ःखौघ िवनयित॥
मारीिभरोगाा नयि सनोयाः।
एतशगणो िविधरयतचा तशगणो
िविधलचा शताणरव वा
चािरशिनरयतचडी काया। तऽ थम दशक एकका विः
ितीयदशक ततीय ितॐः चतथ चतॐः। इािद बोिमित। अथ
चडीपाठहोम कवचमण होमिनषधः।
अक महादो गाहोमपरायणः।
कवचाितमाऽण महशन िनपाितत इित॥
तऽ कवचम। शलन पाहीािद ोकचतयम।
तदाितचतयम महाल ाहविभयाः।
अथ योगबमः।
तोिविधना िशवालय वा मडप िवधाय त वद
p. 101) च िनमाय तीा कडम वा का। कतिनिबयः
िवाचन का स कयात। यथा। ओ तत
अामकगोऽामकशमणो मम सपिरवार
सवावाधाशमनपवकशऽचौरराजशानलहतकभया -
भाविऽिवधोातशमनधनधासताितिनभयसव -
सकटिवमिबलपिधनविसखसौमननािकामोऽ -
ािद यथाकाल शतचडीिवधानमह किर। इित स
िवधाय। मातकाापननाीौा िवधाय परोलणाश
ाणान मधपकवहमािदना वणयात। त च
यजमानदासनष तमालािभः िचा भगवत
रः सशतीमलमण वा सवतोभि
णरजतताातम घट ापिया तऽ गामावा
षोडशोपचारः स तदम क दशकः
सशतीमयत च नवाण जपयः। हिवभोजनचय -
भशयना याशािदिनयमारयः। यजमान
वालारिविवधपादानािदना उलणलिताः। का
आवा जगािदमः पजयत। एव चािर िदनािन
जप कमारीपजा समा पमिदन कड िडल
वाऽऽगमोिविधना वि सा
पायसाािदिभिजयात। सशाः ितोक
दशवार नवाणनायत च होम सा एकको िजः
सकशतीितोक सहॐ मलन जयात। तत
आवरणदवताना नाममारािदाहारककामाित
दा का दव स बिलदान िवधाय होतः
क िन िन अशौ सवणिमत ण दात। इित
शतचडीकारः।
अथ सहॐचडीिवधानम।
यथा। तऽ शतिववरणम। एत शत ाणाः क
दश दश सशतीपाठायः। अयतमयत नवाणजप च
कयः शतका भोाः पा। एव दशिदनष समाष
एकादशऽि
p. 102) सशतीशतावा ितोक लसो नवाणहमः।
शष पववत। इित सहॐचडीिवधानम। एव
सहॐचडीदशगणोऽयतचडीिविधः। तशगणो
लचडीिविधिरित। जप होम दिणाया कमारीभोजन
ाणभोजन च दशगणिमित।
अथ योगारािण काायनीतोािन।
ितममायोः णव जपिसिः। अम सवऽ
ोकपद मोपलणम।
सणवमनलोमाितऽयमादाव त िवलोम तिदव
ितोक का शताविपाठऽितशीय िसिः॥ १॥
ितोकमादौ जातवदस इित ऋच पठवकामिसिः॥ २॥
ऋचमिप िलत। जातवदस सनवामसोममरातीयतोिनदहाित
वदः। सनः पषदितगािण िवानावव िस िरतािः।
इित ऋक। अपमवारणाय आदाव शत कम जपत॥ ४॥
ितोक तजप इत॥ ५॥
ितोक शरणागतदीनाोक पठत सवकायिसिः॥ ६॥
ितोक करोत सा नः शभहतरीरी
पठवकामािः॥ ७॥
ाभीवरा एव दा वर लित ोक ितोक
पठत॥ ८॥
सवापिवारणाथ ितोक ग तित पठत॥ ९॥
अ कवलािप ोक कायानसारण लमयत सहॐ शत
वा जपः॥ १०॥
सवा बाध लजप ोको फलम॥ ११॥
इ यदा यदित ोक लजप महामारीशािः॥ १२॥
ततो व नपो रािमित म लजप पनः रालाभः॥ १३॥
िहनि दतजासीनन सदीपबिलदान घटाबन च
बालमहशािः॥ १४॥
आाविमनलोमन पिठा ततो िवपरीतबमण ितीया
p. 103) का पनरनलोमनवमाविऽयण उष कारष
शीय कायिसिः॥ १५॥
सवापिवारणाय ग तधम। ततः यदिक य
रक भय िवित मािमह। पवसानरीतिह इित ऋच तद
दािरःखमव कायानसारण लमयत सहॐ
वा शत जपः॥ १६॥
कासोि ता िहरयाकारामािा ल ता
तपय प िता पवणा तािमहोपय िौयम॥ इित
ऋच ितोक पठीािः॥ १७॥
ितोकमनणा अििित म पठढपिरहारः॥ १८॥
मारणाथमवमा समित ितोक पठत॥ १९॥
मारणोवििभः फलिसिः॥ २०॥
ािननामिप चतासीित ोकजपमाऽण
सोमोहनिमनभविसम॥ २१॥
ितमऽ तत ोकपाठ वय मोहनम॥ २२॥
रोगानशषािनित ोक ितोक पाठ सकलरोगनाशः॥ २३॥
ताऽजपिप सः॥ २४॥
इा सा तदा दवी गीरित ोक ितोकपाठ
पथजप वा िवाािः॥ २५॥
वावकतनाश॥ २६॥
भगवा कत सविमािद ादशोरशतारो मः
सवकामदः सवापिवारक॥ २७॥
दिव पाितहर इित ोक यथाकाय
लायतसहॐशतातम जपितोकपाठ वा सवापिविः
सवकामावाि॥ २८॥
एष योगष ितोक कवलदीपनमारण वा िसिः॥ २९॥
ितोक कामबीजसपिटतकचािरशिन
िऽरावौ सवकामिसिः॥ ३०॥
p. 104) एकिवशितिदनमरीा हादशावौ वशीकरणम
॥ ३१॥
मायाबीजसिटत कटपवसिहत सिदनपय
ऽयोदशावावाटनिसिः॥ ३२॥
एकोनपाशिनपय ितोक ौीबीजसिटत
पदशावा लीािः॥ ३३॥
अथ कामानाभदन ानभदः। वय र पौिक
कबरम। उाटन ध मारण क सानाथ
नीलोलदलयामम। राकारान सवकामद य
कालािसम जलभयमहाशोषय िवषािदभय
पीयषवियपणचसश ायत॥
इित ौीजीवनाथकत दीाकाश सशतीपाठिविधः।
अथ पािथवपजाकारः।
ॐ सोजात पािम सोजाताय व नमः। भव
भवनाितभव भव मा भवोवाय नमो नमः। इित मण
मिकामहणम। ॐ वामदवाय नमो ाय नमः ौाय
नमो िाय नमः। कालाय नमः कलिवकरणाय नमो बलिवकरणाय
नमो बलाय नमो बलमथनाय नमः सवभतदमनाय नमो
मनोनाय नमः। इित मण जलपः। ततः ॐ अघोरोथ
घोरोऽघोरघोरतरः सवः सवसवो नम
िपः।
इित िलकरणम।
ॐ तषाय िवह महादवाय धीमिह तो िः
चोदयािदित बाण कयात। ॐ ईशानः सविवानामीरः
सवभताना ािधपितणोिधपिता िशवो मऽ
सदा िशवोम। इित विदकाया बाण सयो ायत।
तथा-
ॐ ायि महश रजतिगिरिनभ चाचावतस
राकोला परशमगवराभीितह सम।
p. 105) पासीन समातममरगणायकि वसान
िवा िवबीज िनिखलभयहर पव िऽनऽम॥
कपरगौर कणावतार ससारसार भजगहारम।
सदा रम दयारिव भव भवानीसिहत नमािम॥
कलासपीठासनमस भ नािदिभरमानम।
भाितदावानलममय ायमािलितिमभषम॥
इित ाा िबपऽ सगपात गहीा ॐ
मनोोितिरित मण िता कयात।
मो यथा-
ॐ मनोोितजषतामा बहितयिमम तनोिर
यसिमम दधात िव दवा स इह मादयामोम ित।
तत इम पठत -
ािमन सवजगाथ यावजावसानकम।
ताव ीितभावन िलऽिन सििध क॥
ततः पाम।
ॐ भवाय भवनाशाय महादवाय धीमिह। उमाय
चोमनाशाय सवाय शिशमौिलन नमः। िशवाय इद पाम। ॐ
सािशवाय नमः। इदम ाहा। इदमाचमनीय धा।
इम मधपक धा। इदमनलपनम। एतािन पािण। ॐ
सािशवाय वौषट॥ िबपऽािण दा। ॐ शवाय िितमतय
नमः। ऐशााम। ॐ भवाय जलमतय नमः ााम। ॐ
िायािमतय नमः। आाम। ॐ उमाय वायमतय नमः
दिणाम। ॐ भीमायाकाशमतय नमः। नर -ऋाम। ॐ
पशपतय यजमानमतय नमः। वायाम। ॐ महादवाय
सोममतय नमः। वायाम। ॐ ईशानाय सयमतय नमः।
उराम। ॐ नमः िशवायित पािल दात। एष
p. 106) धपः नमः। एष दीपः नमः। एतािन नवािन िनवदयािम।
इद ताल नमः। ततः। नमः।
ॐ कारपाय नमो नमोरवपभत।
नमो नादान त नमो िबकलान।
अिलिलपाय पातीयाय त नमः।
माता सवलोकाना मव जगतः िपता॥
ाता सिऽ ियः ियपधक।
ग गितः साात िपता िपतामहः॥
नम भगवन ि भारािमततजस।
नमो भवाय िाय उमया सिहताय च॥
सवाय िितपालाय सदासरिभद नमः।
पशना पतय चव पावकािमततजस॥
भीमाय ोमपाय शमाऽाय त नमः।
महादवाय सोमाय अमताय नमो नमः॥
उमाय यजमानाय नम कमयोिगन।
ॐ हराय नमः। ॐ महराय नमः। ॐ शलपाणय नमः।
मिकामहणम। िनमाण कयात। ाणिता। ॐ शलपाण इह
सितितो भव। ॐ मनोोितिरित पठत ॐ िपनाकधष नमः॥ ॐ
पशपतय नमः। ॐ िशवाय नमः। आवाहन इहाग। इित पन
कयात। पजनम। ॐ महादवाय नमः। िवसजनम।
पािथव च िल यया पजन कतम।
अनन भगवान िो वािताथ यत॥
इित ण िलगािन िवसजयत।
नमो भवाय िाय िशवाय च नमो नमः।
ईशानाय वषाकाय भीमोमाा नमो नमः॥
महादवाय गाय वासदवियाय च।
p. 107) वासदवाय शााय तथोमापतय नमः॥
नम नीलकठाय िशितकठाय त नमः॥
गोपत शकरायव सदा सवमयाय च॥
ात साय च कतािलपटः ितः।
ऊनिवशितनामािन पठत यो नरोमः॥
स पापमत सविदिव दव पत।
त ोऽ पठनाहाप िशव ोजत॥
वार वार णमत। अचाकार दिणा कयात।
ग ग पर ान ान परमर।
पजाराधनकाल च पनरागमनाय च॥
ॐ सा िशव पिजतोिस सीद िशव ान गित वदत।
अथ िशवराऽौ हरचतय पजािविधः।
न ानन न वण न च धपन नाचया।
तािम न तथा पयथा रापवासतः॥
ततो राऽौ कत िशवीणनतरः।
हर हर ान पजा चव िवशषतः॥
अऽ वीया हरचतयपजन तीयत इित।
नरिसहचयायाम -
शवो वा ववो वािप यिद ादपजकः।
सव पजाफल हि िशवरािऽबिहमखः॥
सवरदीप -
धन थम ान दा चव ितीयक।
ततीय त तथान चतथ मधना तथा॥
ईशानसिहतायाम -
फान कचतदया रिववारो यदा भवत।
भौमो वािप भविव कत ोतममम॥
p. 108) िशवयोग योगन तवमोमम।
िशवरािऽोत नाम सवपापिवनाशनम॥
आचाडालमनाणा भिमिदायकम।
नागरखड-
उपवासभावण बलादिप च जागरात।
िशवराऽथा त िलािप पजनात॥
अयान लभत कामािशवसायमायात॥
पपराण -
वष वष महादिव नरो नारी पितोता।
िशवराऽौ महादव कामभा पजयत॥
ईशानसिहतायाम -
एवमव ोत कयाितसवर ोती।
चतदशािक ति चतिवशािक तथा॥
सवान कामानवाोित सवपापः मत।
अथ योगः।
ातदखः। ओ तिदाय सयसोम इित पिठा
जलादीादाय।
िशवरािऽोत तिरऽह महाफलम।
िनिवम म चाऽ सादागत॥
इनन ोतिनयममहण कयात। पनजलमादाय। ओ
सौभायािदसमभोगमोावािकामः िशवरािऽोतमह
किर॥ इित॥
ततो म पठत।
चतदया िनराहारो भा शोः परऽहिन।
भोह भिमथ शरण म भवर॥
ततो राऽौ थमहर ितित िल अितित वा
िता िवधाय पजा कयात। हः अाय फिडित
पादघातऽयण भिम िनःसाय तनव तालऽयण करऽिटकया
िदबन भतशािदक
p. 109) च िवधाय। हा दयाय नमः। ह िशरस ाहा।
िशखाय वषट। ह कवचाय । ह नऽऽयाय वौषट। हः
अाय फट इित तालऽयम। छोितकया दशिदबन का हौिमित
मण ाणायाम िवधाय पािथविशविलग उिविधना िशव
पजयत। तऽाय िवशषः। ह ईशानाय नमः।
थमहर धन पिया पनजलन पयत।
ततः-
िशवरािऽोत दव पजाजपपरायणः।
करोिम िविधवान गहाणाघ महर॥
इनना दा गािदिभः पजिया ण
गीतवावपाठतथाौवणािदिभः हर नयत।
तान तपः ान तथाौवणािदकम।
उपवासकतो त गणाः ोाः परातनः॥
अथ ितीयहर। ह ओ अघोराय नमः। इित गानम॥
ततः ओ नमः िशवाय शााय सवपापहराय च।
िशवराऽौ दद सीद उमया सह॥
इ दा पजािदक पववत। तततीयहर। ओ
ह सोजाताय नमः। इित घतन ानम। अम।
ःखदािरशोकन दधोह पावतीिय।
िशवराऽौ ददाममाका सीद म॥
अथहरवयात। चतथहर। ओ ह तषाय
नमः। इित मधना ानम।
अम -
मया कतानकािन पापािन हर शर।
िशवराऽौ ददाममाका गहाण म॥
अववत। ततः ओ नमः िशवायित मलम जा
अिवनित म पठत।
p. 110) मो यथा-
ओ अिवन ोत दव सादामिपतम।
म जगता नाथ ऽलोािधपत हर॥
ययाऽ कत पय त त िनविदतम।
सादाहादव ोतम समिपतम॥
सो भव म दव सित दिह शकर।
दालोकनमाऽण पिवऽोि न शसयः॥
ततः परिदन ाणान भोजिया म पठत।
यथा-
ससारशदध ोतनानन शर।
सीद समखो भा ानिदो भव॥
इा रण कयात।
इित िशवरािऽपजािवधान सणम।
अथ िशवपजाया िवशषः।
राऽावदखः कयाजा पवमखो िदवा।
िशवाचन सदाव शिचः कयादखः॥
सदित िदवाराऽौ।
अऽ हत दशयित ियामल -
न ाचीममतः शोनदोच शिसिताम।
न तीच यतः पमतो द समाौयत॥ यजमानः।
शोः ाचीमवितो यजन न समाौयत।
शोजगहारकामतः साात। पवप
धान व ाचा ितम। एकवप
तिपमाहािदपराण -
सौमौलीसमकव चतभजम।
शलपकजह च वरदाभयपािणकम॥
आयता सरारा सवाभरणभिषतम।
p. 111) िशवप गह कयाासाद वािनितम॥
अताम पजािनषधात। दवाम चाम ाची ोा
गमिर न िवषय इित िकिभधानािदिसाची परा
माा एतदनसारादव वमाणपवाायापजा।
यऽव भान िवयदित ाचीित ता वदिवदो वदि।
अतः परा पजकदवयो सदाऽऽगमाः वदि ता च॥
इित वचनात।
अथ िवशष दशयित िलपराण -
िवना (१) भिऽपसण िवना िामालया।
p. 113) पिजतोिप सदा शन ा फलदः॥
तादािप कत ललाट च िऽपसकिमित पराण -
िा कठदश दशन ३२ पिरिमत मक िवशती ४०
षणदश ६।६ करमिणयगल ादश ादशव १२।१२
p. 114) बाोिरोः कलािभः १६।१६ पथिगित च िशखासऽ एक १
मनः।
वोर १०८ यः कलयित च शत सः य नीलकठ इित।
सवरदीप -
िऽपर वध काल िाोः पति य।
अौणा िबव त िाा अभवन भिव॥
एकििऽच तय षट स वसवो नव।
दशकादश ादश ऽयोदश चतदश॥
एतषा त मखाना िह दवता स च शर।
ग गतर दव कथय यथाथतः॥
ौीशर उवाच।
ण षमख तन व व यथाबमम।
एकवः िशवः सााहा पोहित॥
िवो दवदव गोबधािदिवनाशकः।
िऽवो दहनः सााणहा पोहित॥
चतवः य ा नरहा पोहित।
पवः य िः कालािनाम नामतः॥
अगागमन चव अभािप भण।
मत सवपापः पव धारणात॥
षः काितकय धतो दिण भज।
हािदिभः पापमत नाऽ सशयः॥
सवो महासन अनो नाम नागराट।
गतािदिभः पापमत नाऽ सशयः॥
अवो महासनः साावो िवनायकः।
पोदकरणािप सशा गियम॥
एवमादीिन पापािन ाितपापािन सवशः।
िवा िवनयि मो याित परा गितम॥
एत गणा भव अव धारणात।
p. 115) नवाो भरवः सााारयामक भज॥
कािपलो मिदः सााम तफल लभत।
लकोिटसहॐािण हा करोित यः॥
तव दहत शीय नवव धारणात।
दशवो महासनः साावो जनादनः॥
महाव िपशाचाा वताला रासाः।
सपा सव नयि दशव धारणात॥
एकादशािाणा िा एकादश ताः।
िशखाया धारयि त पयफल ण॥
अमधसहॐ वाजपयशत च।
हम ल सद यलम॥
तल समवाोित िव धारणात।
िाो ादशा कठदश च धारयत॥
आिदत िन ादशाकवितम।
एव ऽयोदशा चतदशमखथा॥
अनफलदावतौ गण व न शत।
चतदशमख चव िशलाया धारयधः॥
िवना मण िा यो ध भिव मानवः।
स याित नरक घोर याविदातदश॥
िा िताया मः पारः तः।
ओ क वा अघोरम िवशषण योजयत।
पामत पग ानकाल योजयत।
अनािप च मण िा िजोम॥
िता िविधवयातोिधकफल लभत।
ततो यथा समण धारयिसयतः॥
अथाऽ मो यथा-
ओ ओ भशनमः १ ओ ओ नमः २ ओ नमः ३ ओ
नमः ४
p. 116) ओ नमः ५ ओ ओ नमः ६ ओ स नमः ७ ओ
ह नमः ८ ओ नमः ९ ओ ौ नमः १० ओ
नमः ११ ओ ा नमः १२ ओ नमः १३ ओ नमो नमः १४
अथ कारारोमाः-
ओऐ १ ओ ौ २ ओ क ३ ओ िः ४ ओ ५ ओ ६
ओ ७ ओ रा ८ ओ ा ९ ओ १० ओ ११ ओ
१२ ओ उमा १३ ओ नमो नमः १४ यथाकािद
चतदशमखिाष फलमिवशषाः सि तथािप
सलभा विा िविधपवक धारयत।
पवः य िः कालािनाम॥ नामतः।
आगागमन चव अभािप भण।
मत सवपापः पव धारणात॥ इः।
ओम। नम इित कमोरशतजासा ा
धारयत।
िलगपराण -
आयान बलवान ौीमान पऽवानवान सधीः।
वरिम लभि पािथव यः समचयत॥
ताािथव िल य सवाथसाधनम।
वा िवद य ािटक सवकामदम॥
नामद िगिरज ौमदपीह िलगवत।
कालकौमाम -
अादमाण िह न िल कऽिचरः।
कवतातो न कदािचमाौयिदित॥
अोऽशीितरिका। पराण -
याव दीयत चाघ भाराय िनविदतः।
ताव पजयि शर च महरीम॥
सवऽव शोऽः िशवसयाचन िवना।
p. 117) अः शखः।
तिग पजयी सवदवान पथक पथक।
दवीपराण -
मदाहरणसौ िताानमव च।
पन पजन चव िवसजनमतः परम॥
हरो महरव शलपािणः िपनाकधक।
िशवः पशपितव महादव इित बमात॥
अऽ पवसकमिण परवचनोसनामिभः
िबयापिवभिमिभधाय यथायथ कायािण।
अाथयोरथबमासव पाठबमादवावाहनााक
िता ौा कशासनदानविदित तऽानानम। यथा ओ
हराय नम इित मदाहरणम। ओ महराय नम इित सनम।
ओ शलपाणय नम इित ाणिता।
ततो ानम-
ायि महशिमािदना। ततः ओ िपनाकधष नम
इावा। ओ पशपतय नम इित पन िवधाय। ओ िशवाय नम
इित पजयत। िवसजनाव ाशाािद वामावतन
पजयत। ओ शवाय िितमतय नमः पव १। ओ भवाय
जलमतय नमः ऐशााम २। ओ िायािमतय नम उर ३।
ओ उमाय वायमतय नमः वायाम ४। ओ
भीमायाकाशमतय नमः पिम ५। ओ पशपतय
यजमानमतय नमो नर -ऋाम ६। ओ महादवाय सोममतय
नमः दिण ७। ओ ईशानाय सयमतय नमः आाम।
मतयोौ िशवताः पवािदबमयोगतः।
आााः योा वा िलग िशव यजत॥
नाीपराण -
गोभविहरयािदबिलपािवदयत।
यो नमः िशवायित मः सवाथसाधकः॥
p. 118) सवमािधकायमोाराः षडरः।
भिवपराण पाररमपब -
अपिवऽः पिवऽो वा सवावा गतोिप वा।
महापातकयोिप मा जपाथा॥
अिधकारी भवव इित दवोऽोवीिवः।
तथा-
सवषामव पाऽाणा पर नाऽ महरः॥
पत धारयादतीव नरकाणवात।
िशवमिय य सवकारणकारणम॥
तदनफल दातभवतीह िकमतम।
िशवधम-
ताफलोयः पऽरिप च यलम।
तदफल य भिरवाऽ कारणम॥
भिव-
िलगानलपन काय िदग गििभः।
वष कोिटशत िद िशवलोक महीयत॥
पराण -
शायिप च पऽािण ौीव सदव त।
दातािन नरभा िशवभिमभीिभः॥
भिव-
धररिप यो िन सकजयत िशवम।
गोलफल ा िशवलोक महीयत॥
िबपऽरनत यो िलग पजयत सकत।
सवपापिविनमः िशवलोक महीयत॥
यथा च-
सवकामद िब महादािरनाशनम॥
िबपऽार नाि यन तित शरः।
कशकीटापिवािन िनिश पयिषतािन च॥
p. 119) य पिततपािण जपहतािप।
दवदासमत च सवौीवासकम।
ौीफल चािमौ च दाोित परा गितम॥
सजः शालरसः कशलयम।
एः सौगिक धप षहॐगणोरम।
अग शतसाहॐ िगण चािसतामम॥
गगल घतसय साााित शरः।
तलनािप िह यो दाताभावन मानवः॥
तन दीपदानन िशवविाजत िदिव।
निकरपराण -
शािलतडल कयाद ससतम।
िशवायत च दातदया िवशषतः॥
िशवसव च -
एकमाफल प यः िशवाय िनवदयत।
वषाणामयत भोगः बीडत िशवमिर॥
एक मोचाफल प यः िशवाय िनवदयत।
वषल महाभोगः िशवलोक महीयत॥
नव घतसस मधप िनवदयत।
अिोम य फल ाोित मानवः॥
िशवधम-
िलवदी भववी िलगः साहरः।
तयोः सजनााता दवी दव पिजतौ॥
दवीपराण -
द ोततोऽस णाल नव लघयत।
एकीभतमतो ि यः कयािः दिणम॥
णा भविन त पनवः।
भिव-
जाना चव पािणा िशरसा च िवचणः।
p. 120) का णाम दवश सवाामानवायात।
महाभारत-
सवलणहीनोिप यो वा सवपातकः।
सव तरित ताप भवाय िशरसा नमन॥
ततो वार वार ण ओ वामदवाय नमः इित मण
सहारमिया िवस तिन चडोमशलपािण स
िविनमायिशविनमा िशरसा धारयत।
अमा िशविनमा पऽ प फल जलम।
शालामामिशलाशाव याित पिवऽतािमित॥
अथ पािथविलाना िवशषपजाकारः।
ौीममहादधौ यथा-
साधकः ाा िनकम का शिच भिम गा
उपिरा मिकामपा। पिथ नम इिभम
मिका गहीा तालमवलो िनःशकरा का शपाऽ
िनिशवपजाथ िनदात। ततः शभिदन
बालगणशकमारयोमो हरािदकात समननिप
पजािसथ सरोकाशाीयात। ग ल
गणपतय ल ग इित कमारतः। ऐ
कमाराय नमः इित कमारमः। ओ नमो हराय महराय। ओ
नमः शलपाणय। ओ नमः िपनािकन। ओ नमः पशपतय। ओ
नमः िशवाय। ओ नमो महादवाय इित समननिप स
शभिदन िसथ िशवाचनमारभत।
तथा। कतिनिबयः सयाया दा मिकामादाय।
विमिभमितन जलनािभिष माणा ितमा िपडयत
। ता पाऽ िनधाय स कयात।
p. 121) स यथा। अमकगोऽामकशमणो मम
मनोिभलिषतकायिसथ
यथासकपािथविलगपजनमह किर।
इित सक मिडान मद गहीा गणपितमण
वराभयलसािणकमल बालगणश िनमाय पीठ सा
मण स हरमण ओ नमो हराय इित मण।
शतमाऽािधका मद गहीा। ओ नमो महराय इित मण
अमानादिधक िवतविध मनोहर िल
तमाण तप रचयत। ततः ओ नमः शलपाणय इित
िल पीठ सापत। ततोऽविशमदा कमारमण
कमार का िलगप सा मण पजयत। ततः
ितिल हरम। ओ नमः िपनािकन इित मण समावा
ायत।
तथा-
दाग गजपितमख ामशन ददोा
वामोाििपिततनयाक गह चापरण।
इाभीितपरकरयग धारयिकाि -
रािऽभवनमदो नीलकठिनऽः॥
एव ाा ॐ नमः पशपतय इित मण िशव ापयत।
ततः। ओ नमः िशवायित मण गादीन सम
पवािदवामावतन दशिद शवादीन पजयत। तथा। ओ
शवाय िितमतय नमः पव। ओ भवाय जलमतय नमः
ऐशाा। ओ िायािमतय नमः उर। ओ उमाय
वायमतय नमः वायाम ओ भीमायाकाशमतय नमः
पिम। ओ पशपतय यजमानमतय नमः नर -ऋाम। ओ
महादवाय सोममतय नमः दिण। ओ ईशानाय सयमतय
नमः अिकोण। तत इादीन ळादीनिप पवािददिणावतन
पजयत। ततो धप दीप नव दा वार वार ना
दिणामचाकित का मजप
p. 122) का वािदक पिठा सहारमिया िवस
गणशकाितकयाविप िवसजत अथ कामनाभदन ानमम। तऽव।
तथा-
धनपऽािदकाम िशवोः ोलणः
िवाकामिनीयः परश हिरण वरम।
ानमिा दधवटमलमपािौतः॥
अथ सिकरणाथ ानम।
पसोिवयोः सौ कयािगािन साधकः।
नदीतीरादपानीतमदा तािन च पजयत॥
तऽ यो हिरहरः शखपािहशलभत।
इनीलशरिनभो भषणपवान।
अथ दोिवरोधशमनाथ ानमाह -
दयोरिवरोधाथमनारीरः तः।
पीयषपणकलश दधाशाकशाविप॥
अथोाटनमारणिवषणाथ ानम -
उाट मारण ष ातः पनरीशः।
कालीहाजालः शलोतिषा चयः॥
मडमालालसठो राविवऽािसतािखलः॥
अथ कायवशायोगिवधानमाह -
पजयायवशतो लाविध सहॐतः।
ल पािथविलगाना पजनािमिभाक॥
ल त गणिलगाना पजनाािथवो भवत।
या नारी गणिलगािन सहॐ पजयती॥
भतः सखमखड सा ाा पावती भवत।
नवनीत िलािन समवायात॥
ातगमयिलगािन िन वािण पजयत॥
वहतीिबयोः पऽनव गडमपयत॥
इफलावािः।
भना गोमयािप बािलकायाथा फलम॥
p. 123) बीडि बालका भमौ िलग का रजोमयम॥
पजयि िवनोदन तऽिप ः िितनायकाः॥
एव मासऽय कवन लभत धनम।
एकादशव िलगािन गोमयोािन पजयत॥
ातमायोाय िनशीथ ितवासरम।
स सवाः सदो यायामासादवमाचरन॥
एकादश यजि शािलिपमयािन यः।
िलािन मासमाऽण स कषचय दहत।
ािटक पिजत िलग मनोिनकरनाशनम।
सवकामद पसामरसमवम॥
रवामामज सविसिद ःखनाशनम॥
यथाकथििग पजा िन कतदा॥
यो यजिचमोः पऽगमयज िशवम।
ब महर ायन स पराजयत िरपन॥
यो िलग पजयि िशवभिपरायणः।
मतोिप ताश पापरािशलय जत॥
दोीीगारगा यो दादपािठन।
पािथव योरऽयिग तयोिलाचको वरः॥
चतदया तथाा पौणमाा िवधय।
पयसा ापयदीश धरादानफल ोजत॥
िलगपजा िवधायाम ोऽ वा शतिियम।
जपना भा िशव िविनवदयत॥
याक यजिग तित होममाचरत।
आाितिलरौ घतवा पायसन वा॥
िशवमण ता ाणानिप भोजयत।
एव कत समिसिभवित िनितम॥
p. 124)
अथ पजायसारः।
वामकरत -
भरवाच।
चबभद महादव ासादाया ौतम।
इदान ौोतिमािम िताकमिनणयम॥
ौीशकर उवाच।
ण दिव महाभाग जगािरिण कौिलिन।
योापन काय सवकमिविनणयम॥
ाा सकयी गरोरचनमाचरन।
पचग ततः का िशवमण मितम॥
तब िनःिपी णवन समाकलम।
त ततब ापयणपाऽक॥
पामतन धन शीतलन जलन च।
चनन सगन करीकमन च॥
पयोदिधघतौिशकरारनबमात।
तोयधपारः कयाामतिविध पनः॥
हाटकः कलशदवीमिभवािरपिरतः।
कषायजलसणः कारयानममम॥
ान समा ता दव ापयणपाऽक।
ा पाऽ कशामण गाया चािभमयत॥
अोरशत दिव दवताभाविसय।
आशि ततः का षडगयजन चरत॥
तऽावा महादव जीवास च कारयत।
उपचारः षोडशिभमहामिािदिभः सदा॥
फलतालनवदव तऽ समचयत।
पसऽािदक दाालारमव च॥
p. 125) मकर चामर घटा यथायोय महिर।
सवमतयन दादािहत रतः॥
ततो जपहॐ च सकलितिसय॥
बिलदान ततः कयाणमबराजकम।
अोरशत ा साता िविनःिपत।
होमकमयशिगण जपमाचरत॥
धनमका समानीय णगालकताम।
गरव दिणा दात ततो दा िवसजनिमित॥
अथ पजायसारकारः।
कतिनिबयः िवाचन का सक कयात।
अामकगोऽोऽमकशमा अमकदवतायाः
पजाथममकयसारमह किर। इित सक
पगमानीय हौिमित मणाोरशतमिभम णवन
य पग िनिपत। ताा पऽार ापयत। ततः
शीतजलकमकरीिभः ापिया धप दात। एव दा
घतन मधना शकरया च। ततोिभः कलशः ापयत।
कमरोचनाचनिमिौतोयः ापयत। सवऽ ान त
मलमण। ततो यमो कशामण य ा ॐ
यराजाय िवह महामाय धीमिह तो यः चोदयात।
इोरशतमिभम ाणिता कयात।
अ ाणिताम वमहरा ऋषयः
ऋयजः-
सामािन दािस चतदवता ाणिताया िविनयोगः। ॐ
ब य र ल व श ष ह ह सः
अमकदवतायाः ाणा इह राणाः। एव आ १३ अमकदवताया जीव
इह ितः।
आ १३ अमकदवतायाः सवियािण। आ १३ अमकदवताया
वानःौोऽयाणाणा इहाग सख पर िचर
ित ाहा। इित ाणािता कतदवतामावा
षोडशोपचारािदना स षडगन पजयत।
p. 126) ततः पसऽािदक दाऽोरसहॐ जपत।
अशिल दात। ततोऽोरशतहोम का
ाितसात दात। होमाशौ िगणो जपः कायः। ततो
दिणा िछिावधारण कयािदित यसारः। अथ
सरीयसार त कशामण ा आिमािदना सामातः
थम ाणिता का जीवाकिषण िवा यथाशि
जपत। यथा ॐ ऐ ौ शौः शौः आ ब
गणपितकािलक सौः। सकल शौः ौः ौ
ऐ ॐ मलगायऽ जपत॥ मलममिप॥ ततो यम
दवीमागत िवभा षोडशोपचाररचयिदित शषः॥
आसीीकणाकरो बधवरः कायदानाकरः
ौाचारिवचारसारचतरो ोितिवदाममणीः।
तऽः पिथवीशवितपदः ौीशनाथः कती
शानबलन शसमता कायामगादादरात॥
त तािण िशवोिदतािन
िवलो शोः कपया पिवऽम।
दीाकाश िकल जीवनाथ -
कार तमद िविचऽम॥
शक खाागभस १७९० ौीरामनवमीितथौ।
जावीतीरिनकटितः ौीमिथलिजः॥
इित ौीशनाथाजौीजीवनाथिवरिचतो दीाकाशः
समाः।
अथाो िवशषः ौीकदोः।
तऽादौ िशवमाहाम।
तथा पराण -
माघकचतदयामािददवो महािनिश।
िशविलगसमतः कोिटसयसमभः॥
p. 127) तथा सौरागम-
हर हर ान पजा चव िवधानतः।
िशविल कवत अघदान च भितः
एकनवोपवासन कतनाऽ ितथौ िशवः।
ीयत भगवान दवो भिमिदायकः॥
तथा निकरः।
ा िलग महश सवपापः मत।
जजकतदही मनोवाायकमजः॥
तथो पराण -
मिनकर ा यो िल पिरपजयत।
सणा पिथव दा यल तदवायात॥
िऽस कत य ह िशवपजनम।
वदामािन तव स िशवो नाऽ सशयः॥
शतमोर य ह िशवमचयत।
एककाल िऽकाल वा स पनाित कलऽयम॥
वर ाणपिरागः िशरसो वािप कतनम।
न चवाप भीत िशविल महरम॥
अमधसहॐ सहॐगिणत च।
फल ाोित वचनाहादवित नामतः॥
पाठनािप नरा िन य रि महरम।
तिप याि तन ा िशवलोकमनामयम॥
िमायः िौय पऽान यानसितम।
ािटक िलमासा जपमानः समत॥
ाथाय यो िलग भा सजयकत।
किपलायाः शत दा यत फल तदवायात॥
सतक मतक चव न जिवपजनम।
नरयण षमास पजयििधना िशवम॥
पय तदव लभत सकल िवषवचनात।
p. 128) एतदव च िवय महण चोरायण॥
कािता च यगााया षडशीा िवशषतः।
य कचतदया ाा दव िपनािकनम॥
आराधयिजौ त नाि पनभवः।
फलाना सहॐ त महाान कीिततम।
माहमरौ कोिटकोिटगण बमात॥
अऽादिप-
जलजाना त पाणा िबपऽ चव िह।
एषा पयिषता शा काया पिदनोतः॥
कणकािन कदािन राऽौ दयािन शर।
िदवाशषािण चाािन िदवाराऽौ च मिका॥
अलाभ चव पाणा पऽायिप िनवदयत।
फलानामभाव त तणगौ िनवदयत॥
एतषामभाव त भा भवित पिजतः।
य पिततपािण जपहतािन च॥
ान का त य प गि जडबयः॥
दवता गि न चािप िपतरथा।
मकलनाचयवमप न िनवदयत॥
फल िथतप त या पिरजत।
घतन ितलतलन तथा चवौषधीरसः।
दीप ा दवश भा गपितभवत।
तथा भत भ तथव िनवदयत॥
अथा तदानन न तलमवायात।
सकािरतो यन मः पचारः शभः॥
सजकताापात मत नाऽ सशयः।
अपिवऽः पिवऽो वा सवावा गतोिप वा॥
महापातकयोिप मा जपािचः।
p. 129) का दिण भा िशवायतन नरः॥
अमधसहॐ ौ लभत फलम।
दडमाणवमौ नमारण योऽचयत॥
स या गितमवाोित न ता बतशतरिप।
तीथकोिटसहॐािण यकोिटशतािन च॥
महादवणाम कला नाहि षोडशीम।
योपवीतवासािस घटाजनचामराः॥
गोभिमदासीनगर मामोानजािदकम।
दा कय याविवानचरो भवत॥
माणिक शल यो व कयािवालयम।
िऽःसकलसय िशवलोक महीयत॥
िलिता का त कलकोटीः समरत।
िशवऽसमीपः सवा नो िजोम॥
वापीकपतडागा िशवगगा इित ताः।
गगाानसम तऽ ानायमदातम॥
तऽ दश त िभ न च मारो वतत।
नाकाल ियत कित पत यऽ शरः॥
कित िकित यदा पयिविलगमपिजतम।
तदा स यो ग याित परमा गितम॥
िचर पयिषत मा िशवापनय यः।
गोसहॐफल त भवतीह न सशयः॥
गोभिहरयवािदबिलपजािनवदन।
यो नमः िशवायित मः सवाथसाधकः॥
सवमािधकायमोाराः षडरः।
तजापी तमरततमानसः॥
िनामः पषो राज िपदमत॥
इित िशवमाहावणनम।
समाोऽय मः।